ENERJİNİN RENGİ DEĞİŞiYOR

Transkript

1 ekonomik denge EKONOMi DERGiSi Yıl: 9 Sayı: 71 MART-NİSAN Ankara ya DİREKT UÇUŞ Müjdesi THY 1 Ekim den itibaren Ankara nın yurt dışı rotalarına yenilerini ekliyor AB Bakanı Volkan BOZKIR Türkiye, ne pahasına olursa olsun anlayışından çıkmıştır Üniversite Sanayi İşbirliğini Ürüne Dönüştüren Merkezler Türkiye nin yeşil enerji hamlesi Mart-Nisan 2015 Sayı: 71 ENERJİNİN RENGİ DEĞİŞiYOR Rüzgar ve güneşin yıldızı son yıllarda daha çok parlıyor! 10 SORUDA DERECELENDİRME KURULUŞLARI Mahkemesiz çözüm sistemi Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ÖDÜLLÜ GİRİŞİMCİ GÖKNUR ATALAY ARABULUCULUK

2

3 EKONOMi DERGiSi Yıl: 9 Sayı: MART-NİSAN 2015 ATO Adına mtiyaz Sahibi Genel Yayın Yönetmeni ve Sorumlu Yazı şleri Müdürü Koordinatör Editörler Haber Merkezi Görsel Yönetmen Foto raf Reklam ve Halkla lişkiler Yayın -Tasarım Basım Yeri Baskı Tarihi Salih Bezci Nurten Deliktaş Önel Mehlika Gider Hülya Güzel Atasoy Bülent Öztürk Elif Turanl oğlu Beyza Bilir Tuğba Köşebaş Mustafa Cingöz Tunç Özceber Nihat Yayman Emel Öztürk reklam@mg.biz.tr KG Yap m Semih Ofset Matbaac l k Sek. Yay. Sağ. Hizm. nş. Ltd. Şti. Büyük Sanayi 1. Cad. No: 74 skitler/ankara Tel: (4 hat) Yay n Türü: Yerel Süreli Yay n ISSN: ayda bir yay nlan r Mart-Nisan 2015 Y l: 9 Say : 71 Dergimizde yay nlanan yaz lardan kaynak belirtmeksizin tamamen veya k smen al nt yap lamaz. Dergimiz Bas n-yay n ilkelerine uymay taahhüt eder. Dergimizde yay nlanan reklam ve yaz lar n doğruluğu, sorumluluğu reklam veren ve yazarlar na aittir. Bu yay n n prodüksiyonu, Ankara Ticaret Odas (ATO) Taraf ndan YAPIM a haz rlat lm şt r.

4 Salih BEZC ATO Yönetim Kurulu Başkan Gururlandık, umutlandık... Ankara Ticaret Odası olarak gördük ki; şehrimizin bir marka şehir olmaması için hiçbir neden yok, olması için ise birçok neden var! Daha çok gururlandık daha çok umutlandık

5 Ekonomi, sadece belli merkezlerde yoğunlaşan bir faaliyet değil artık. Önemli olan her bölgenin ve her ilin potansiyelini hatırlamak ve bu potansiyeli harekete geçirmek... Bir de, bölgelerarası entegrasyonu sağlamak tabi ki... Çok değil bundan bir yıl öncesi Ankara yı hatırlayalım; Herkesin hafızasında, bürokrasi ve öğrenci kenti algısı vardı değil mi? Tıpkı dünyadaki çoğu başkent gibi... Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki, son yıllarda; ne başkentler birbirine benziyor ne de iller! Komşu illerin bile birbirine üstün gelen ve tam da bu nedenle, entegrasyona ihtiyacı olan değerleri var... Bu değerler, işlenmeyi yani üretime dönüşmeyi bekliyor... Ne mutlu ki Ankara da böyle bir süreçten geçiyor... Elinizde tuttuğunuz dergimizi hazırlarken, bu yüzden Ankara nın marka şehir olma gayretlerine ve ekonominin her alanında Başkentimizde yaşanan gelişmelere yer vermeye çalışıyoruz Ekonomik Denge nin üçüncü sayısında da buna özen gösterdik... Hem rengi değişen, yeşil ve temiz enerjiyi önemseyen ekonomiyi ele aldık hem Ankara nın kültür, sanat ve iş hayatındaki değerlerini gördük hem de Türkiye ekonomisinin hassas sektörlerini bir kez daha masaya yatırdık... Her yazımızda, her incelememizde, farklı bakış açılarını kullanarak, büyük fotoğrafı çekmeye çalıştık... Ankara Ticaret Odası olarak gördük ki; şehrimizin bir marka şehir olmaması için hiçbir neden yok, olması için ise birçok neden var! Daha çok gururlandık daha çok umutlandık Bizi gururlandıran ve sevindiren bir başka gelişme daha var sayfalarımızda, buna bir müjde de diyebiliriz; Ankaralıların, özellikle de yurt dışına iş seyahatine çıkan Ankaralı işadamlarının aktarma çilesi azalıyor. Umarız bir süre sonra büyük oranda bitecek. Ankara Ticaret Odası olarak uzun bir süredir yürüttüğümüz çalışmalar sonuç verdi. Ankara dan dünya başkentlerine, ticaret ve ekonominin önemli şehirlerine direkt uçuşlar başlıyor. Türk Hava Yolları 1 Ekim den itibaren, 7 noktaya 27 yeni direkt uçuşu sırayla başlatacak. Elbette bu kadarla sınırlı kalmayacak, her yıl yeni direkt uçuşlar düzenli olarak sefere konacak. Elbette bu uçuşlardan yalnız Ankaralılar değil, yakın çevre iller, hatta Anadolu nun tümü yararlanacak. Hızlı trenlerle bütünleşmiş bu direkt uçuşları düşündüğümüzde verilen müjdenin büyüklüğü daha da iyi anlaşılıyor. Bir süre sonra Ankara pek çok il için aktarma noktası olacak. Ankara Ticaret Odası olarak yürüttüğümüz aktarmasız uçuşlar çabamıza destek veren çok sayıda kurum, kuruluş ve sivil toplum örgütü var. Haberimizde detaylarını okuyacağınız gibi bu kampanyaya önemli katkıları oldu, başarıda payları büyüktür, kendilerine teşekkür ediyoruz. Ankara nın ufkunu genişletecek, adeta yeniden havalandıracak bu gelişme için elbette son yıllarda tüm Türkiye nin gururu olan Türk Hava Yolları yönetimine de özel bir teşekkürümüz var. Tüm gelişmeleri Ekonomik Denge dergimizde sizlerle paylaşırken, bizlere eşlik ettiğiniz için teşekkür ederiz... Hepinize iyi okumalar diliyorum...

6 içindekiler 18 Türkiye PARADİGMA DEĞİŞTİ AB BAKANI VOLKAN BOZKIR: için AB üyeliği ne pahasına olursa olsun anlayışından çıkmıştır BİR GÜN HERKES ANKARA YA GELECEK 14 Marka MARKA ŞEHİR ANKARA Şehir Ankara hayali, önemli bir örgütlenme ile ete kemiğe bürünüyor. Seferberlik ilan etmeye hazırlanan Marka Şehir Ankara Derneği (MARŞAD) Ankara nın bilim, sağlık ve kültürün de başkenti olması için kolları sıvadı! DÜNYA LİDERLERİNİN AŞÇISI ZEKİ AÇIKÖZ GURMELERE MEYDAN OKUYOR! 66 Cumhurbaşkanları Turgut Özal, Süleyman Demirel, Ahmet Necdet Sezer, Abdullah Gül, Kraliçe Elizabeth, Devlet Başkanları Vladimir Putin, Barack Hussein Obama... Hepsi onun yemeklerini yedi, hepsi onun donattığı sofrada oturdu...

7 ...ve DAHA FAZLASI 06 Türkiye nin Yeşil Enerji Hamlesi: Enerjinin Rengi Değişiyor 26 Mahkemesiz Çözüm Sistemi: Arabuluculuk 30 Üniversite-Sanayi İşbirliğini Ürüne Dönüştüren Merkezleri: Teknoloji Geliştirme Bölgeleri 32 Kıbrıs Barış Harekatı yla Doğan Şirket: Dünya Petlas Lastikleriyle Dönüyor! 36 Türkiye ve Çocukları: 22 Milyon 383 Bin Çocuğumuz Var 38 Turizmin Mutluluğu, Rus Misafirlere Bağlı! 44 Ödüllü Girişimci Göknur Atalay, Müthiş Buluşlar Peşinde Akdeniz Evliliği, Liderlik Getirdi! 54 Dünya Ekonomisinin Sıfırcı Hocaları Sınıfta Kalıyor 56 Onun Müziği Motor Sesi: Mustafa Göçer 60 Teknoloji/ Bilgisayarlarınızla vedalaşın! 62 İnsanlığın Yolculuğuna Eşsiz Tanıklık! 72 Bir Girişimcilik Ruhu Portresi!: onedio.com 22 Başkent ANKARA YA DİREKT UÇUŞ MÜJDESİ Ankara dan Paris, Londra, Viyana gibi dünya başkentlerine uçuşlar yıllardır İstanbul aktarmalı gerçekleştiriliyordu. Ankara Ticaret Odası Başkanı Salih Bezci nin başını çektiği Ankaralı işadamlarının yıllar süren çabası nihayet meyvesini verdi. THY 1 Ekim den itibaren Ankara nın yurt dışı rotalarına yenilerini ekliyor. farklı şeylerin sanatçısı VECDİ CANDEMİR Hep değişik şeyler yapma peşinde olan ve bunları denenen değil aykırı işler olarak nitelendiren Candemir in sanat hayatının objeleri, her şey... 78

8 ed kapak Türkiye nin yeşil enerji hamlesi ENERJİNİN RENGİ DEĞİŞiYOR Çok değil, en fazla 20 yıl önce insanoğlu, çocuklarının geleceğini gördü ve dehşete düştü! Uğruna hayatların bile harcandığı; petrol savaşları, birkaç kuşak sonra bir anlam ifade etmeyecekti; çünkü fosil yakıtlar hem sınırlıydı hem de sanayileşmenin yol açtığı asit yağmurlarıyla birlikte, neredeyse dünyanın sonunu getirecek kadar zarar vermişti. Ama endüstrinin ve teknolojinin durma ihtimali yoktu! İşte yenilenebilir enerji kaynakları kavramı bu nedenlerle ortaya çıktı. Enerji kaynağından alınan enerjiye eşit oranda veya kaynağın tükenme hızından daha çabuk bir şekilde kendini yenileyebilen kaynaklar diye özetlenebilecek bu kaynaklar, artık gelişmiş ve gelişmekte olan bütün ülkelerin gözdesi... Rüzgar (RES), Güneş, Jeotermal, Hidrolik, Biyokütle diye sıralanan bu kaynakların içinden rüzgar ve güneşin yıldızı ise son yıllarda daha çok parlıyor! Bu alanlarda dünyada yatırım rekorları kırılırken, Türkiye, yeşil enerji için özellikle son 10 yılda önemli kararlara ve uygulamalara imza attı... EKONOMİK DENGE, Türkiye nin, yeşil enerji konusunda kat ettiği aşamaları ve aksayan yönleri araştırdı... Tabi hedefleriyle birlikte. 6ekonomikdenge

9 kapak ed ekonomikdenge7

10 ed kapak Türkiye nin sürekli yüzleşmesi gereken bir gerçeği var: Enerjide yüzde 85 gibi yüksek oranda dışa bağımlılık... Bu yüzden enerji ithalatı, Türk ekonomisinin cari açığının en büyük kalemini oluşturuyor. Şöyle düşünelim; eğer Türkiye, enerji üretiminde kendine yeter olsaydı, geçen yıl, 55 milyar dolarlık bir fatura ödemeyecekti ve geçen yıl yaklaşık 9 milyar dolar cari fazla vermiş olacaktı. İşte bu nedenlerle üretilen elektriği daha verimli kullanmak, kaynaklarını çeşitlendirmek ve üretiminde yerli, doğal ve sınırsız olan rüzgar, güneş gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına daha fazla ağırlık vermesi gerekiyor. Bunun için alınacak referans ise 2023 hedefleriyle ilgili raporda yazılı: Rüzgar enerjisine dayalı üretim kapasitesi, 2023 te bin megavattan 20 bin megavata çıkarılacak. Güneş enerjisine dayalı santraller de kurulacak ve yenilenebilir enerji kaynaklarının, elektrik enerjisi üretimi içindeki payı, yüzde 30 lara yükseltilecek Dışa bağımlılıkta birincil kaynakların rolü Türkiye nin yeşil enerji ile ilgili sınavını incelerken, önce birincil enerji kaynaklarının dağılımına ve dışa bağımlılık oranlarına bakmak gerekiyor Türkiye nin enerjide kurulu gücü 31 Mart 2015 tarihinde, 70 bin 557 megavata ulaştı. Bunun yüzde 30.5 i ni doğalgaz ve LNG oluştururken, ayrıca yüzde 5.9 luk paya sahip olan sıvı ve doğalgazla çalışan çok yakıtlı santrallerde dâhil edildiğinde; yalnızca doğalgazın 8ekonomikdenge

11 kapak ed Türkiye hangi kaynaklardan besleniyor? Santral tiplerine göre 2014 sonu itibariyle elektrik santralleri kurulu gücü ve toplam kurulu güce oranı: Hidroelektrik: 23640,9 MW - ( %34) Doğalgaz: 21476,1 MW - ( %30,9) Yerli kömür: 8573,4 MW - (%12,3) İthal kömür: 6062,6 MW - (%8,7) Rüzgar: 3629,7 MW - ( %5,2) Jeotermal: 404,9 MW - ( %0,6) Biyogaz: 288,1 MW - (%0,4) Güneş: 40,1 MW - (%0,06) Diğer: 5400,6 MW - (%7,8) payı yüzde 36 yı geçiyor. Kurulu gücü yüzde 8.6 olan ithal kömür ile ithal kaynak bağımlılığı ise yüzde 45 e ulaşıyor. Payları düşük olmakla birlikte yüzde 0.9 luk fuel-oil, asfaltit, nafta ve motorin ile yüzde 0.92 lik katı ve sıvı olarak yakıt kullanan çok yakıtlı santral kurulu gücü de dikkate alındığında; Türkiye nin dışa bağımlılık oranı, kurulu güç bazında yüzde 46.8 i buluyor. Üretim açısından... Üretime bakıldığında ise dış kaynak bağımlılığı daha da yükseliyor yılında toplam milyar kilovat saatlik üretimin yüzde 48.1 i doğalgaz ile gerçekleştirilirken, istatistikler ithal ve yerli kömürden yapılan üretimin ise yüzde 29.2 ye ulaştığını gösteriyor. Kömürde ithal kaynak bağımlılığının yüzde 60 a ulaştığı belirtiliyor. Yerli kaynaklar Yerli kaynaklara bakıldığında ise taş kömürü ve linyit üretimine dayalı termik santrallerin oranı yüzde 12.2 de kalıyor. Barajlı hidrolik santrallerin oranı yüzde 24.4 olurken, akarsular üzerine kurulu kanal tipi hidrolik santrallerin oranı ise yüzde 10.2 düzeyinde... Rüzgarın payı sevindirici bir şekilde yüzde 5.3 e yükselirken, lisanssız üretim kapsamında güneş enerjisinin kurulu gücü ise Jeotermal ve diğer atık gaz, çöp gazı gibi kaynaklara ilişkin kurulu güç de yüzde 1 lik paya sahip... Milat yılından itibaren yap-işlet- devret modeliyle, bazı küçük uygulamalar olsa da, Türkiye nin yenilenebilir enerjide miladı, İlk rüzgar enerjisi başvurularının yapıldığı bu yıldan sonra, yenilenebilir enerji ile ilgili hem, ulusal ve uluslar arası seminerler ve kongreler artış gösterdi hem de yatırımlar... Aynı yılda, yatırımcı iştahı ise son derece dikkat çekiydi... O tarihte, neredeyse Türkiye nin kurulu gücünün iki katı olan 80 bin megavata ulaştı ancak hepsinin hayata geçmesi mümkün olmadı sonu itibariyle kurulu güç, bir önceki yıla göre yüzde 31.5 artarak, 3 bin 629 megavata çıktı. Güneş gerilerde... Güneş enerjisi ile ilgili başvurular ise 2013 yılında alınmaya başlandı. İlk etapta açılan 600 megavatlık kapasite için yaklaşık 8 bin900 megavata ulaşan 496 başvuru yapıldı. Yarışma süreci ise Mayıs ayı içinde tamamlandı. Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) bilgilerine göre 2013 yılında başlayan süreç içerisinde toplam kurulu güçleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız: Rüzgar özel bir önemi hak ediyor Rüzgar yatırımları: Rüzgar enerjisi kurulu gücümüz, 13 yıl önceki 19 megavattan bugün 4 bin megavatlara ulaşan bir seyir izliyor. Ülkemizde rüzgar enerjisine 15 milyar lira yatırım yapıldı yılı en fazla rüzgar kurulum gücünün devreye girdiği yıl oldu. Sadece geçtiğimiz yıl içinde kurulu gücümüze 800 megavattan fazla rüzgar santrali ekledik yılında rüzgar enerjisi yatırımlarında ülkemiz Avrupa'da 5 inci dünyada 10 uncu sırada yer aldı. Devreye giren rüzgar santralleriyle geçtiğimiz yıl 850 milyon dolar daha az doğalgaz ithalatı yapıldı. Rüzgarın payı: Kurulu güç içinde rüzgarın payının ilk defa yüzde 5'i geçti. Yaklaşık 4 milyon evin yıllık elektrik ihtiyacı, rüzgar santrallerinden karşılanıyor. Hatta bazı günlerde elektrik tüketiminin yüzde 10'unu rüzgardan karşılar hale geldik. ekonomikdenge9

12 ed kapak ATO Enerji ve Çevre Özel İhtisas Komisyonu Başkanı Fuat Ataseven: Yeteri kadar hızlı değiliz Yenilenebilir enerji kaynakları konusunda son 10 yıldır bir hareketlenme olduğunu, Türkiye nin temiz ve çevreci kaynaklardan enerji üretmeyi yeni yeni öğrendiğini belirten Ataseven, Enerjide yüksek oranda dışa bağımlılık insanın içini acıtıyor diyor. Yeşil enerji potansiyelinden yararlanmak için yapılan çalışmaları yeterli buluyor musunuz? Daha hızla hareket etmeliyiz ve yenilenebilir kaynaklardan üretim yapmayı hedefleyen özel şirketler için cazip olanaklar sunmalıyız diye düşünüyorum. Bununla birlikte bazı mevzuatların gözden geçirilmesi gerekiyor. Yapılan çalışmaları ve stratejiyi doğru buluyoruz ama yeteri kadar hızlı mı derseniz sanırım o konuda cevabım hayır olacak. Bu konuda öne çıkan enerji türleri, rüzgar ve güneş olarak biliniyor... Bunların dışındaki enerji kaynakları konusunda bir değerlendirme yapabilir misiniz? Son dönemlerde jeotermal, biyokütle gibi yeşil enerji kaynakları da gündeme gelmeye başladı. Biyokütle için mısır, buğday gibi özel olarak yetiştirilen bitkiler, otlar, yosunlar, d e - nizdeki algler, hayvan dışkıları, gübre ve sanayi atıkları, evlerden atılan tüm organik çöpler (meyve ve sebze artıkları) kaynak olarak kullanılıyor. Ekonomiye inanılmaz bir katkı sağlıyor. Hatta geçen aylarda bir ülke komşu ülkeden çöplerini (atıklarını) satın almak için teklif verdiğini okudum. Avrupa da giderek yaygınlaşıyor ve çöp dediğimiz atıklar değerli hale geliyor. Yerkürenin ısısından faydalanarak dolaylı veya dolaysız olarak elde edilen enerji olan Jeotermal de bir başka değerli kaynak... Elektrik üretim, ısınma, kaplıca turizmi, mineralli içme suyu gibi birçok alanda kullanılıyor. Meteorolojiye bağlı olmaksızın yararlanılabilen, temiz, yenilenebilir, sıfıra yakın emisyon içeren yeşil enerji kaynakları içinde dikkat çekici bir yeri var. Şimdilik bu kaynaklardan enerji üretimi yok denecek kadar az. İlerleyen yıllarda artacağını düşünüyoruz. Özellikle rüzgar ve güneş enerjisi konusundaki yatırımların önündeki en büyük engeller nelerdir? İzin süreçlerindeki uzun ve karmaşık yapı yatırımların önündeki en büyük engel. Buna rağmen yatırımcılar yılmadan çalışıyor ve başvuruda istenen onlarca belgeyi hazırlamak için yıllarca hazırlık yapıyor. Ölçümler, tesisin kurulacağı arazi izinleri, finans anlaşmaları, bakanlıklar arası farklı uygulamalar, belediyelerde yaşanan sorunlar, haritaların temini için verilen uğraşlar, her biri ayrı kurumlardan alınan onlarca farklı izin derken; bir başvuru süreci, bir yılı buluyor. Lisans aldıktan sonra da inşaat izinleri ile ilgili süreç birkaç yılı buluyor. Yatırımlar gecikiyor ,90 megavat olacak 49 proje için ön lisans sağlandı. Güneş enerjisi yatırımcıları yarışma sürecinde projeleri için TEİAŞ a toplamda 1 milyar 56 milyon 82 bin 812 TL lik katkı payı ödemeyi de taahhüt ettiler. Güneş enerjisinde Avrupa ülkeleri ön planda... İtalya ve Yunanistan toplam elektriğinin yüzde 7.5 luk bölümünü, Almanya ise yüzde 6.5 luk bölümünü güneşten üretiyor. AB ortalaması ise yüzde 3 e ulaşmış durumda... 5 bin 400 adet türbine ihtiyaç var Toplam rüzgar kapasitesinin 48 bin megavat olarak açıklayan, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, 2023 yılına kadar Türkiye'nin rüzgar enerjisi toplam kurulu gücünün 20 bin megavata çıkarılması için gelecek 8 yılda 16 bin 238 megavatlık rüzgar enerjisi tesisinin devreye alacaklarını söylüyor. Bu hedef için en az 5 bin 400 adet rüzgar enerjisi türbinine ihtiyaç duyuluyor. Bu süre içinde 8.5 milyar dolardan fazla bir rüzgar türbini pazarı oluşacak. Yani Türkiye nin önünde uzun bir yol var... Bu yolu kısaltmak için de yatırımcılara çok iş düşüyor. Toplam yenilenebilir yatırımlar Toplam olarak yenilenebilir enerji yatırımlarına bakıldığında ise 2014 yılında bu yatırımlar yüzde 16 artışla 310 milyar dolara yükseldi. Ankara Ticaret Odası Enerji Sektörü Meslek Komitesi Başkanı ve ISTRICH Enerji Kurucu Ortağı, Kutay Kaleli ye göre yabancı kaynaklarla üretim oranının azaltılması için, mutlaka yerli ve yenilenebilir kaynaklarla enerji üretmek gerekiyor. Kaleli, Böylelikle gelecekte hem enerji maliyetleri hem de ülkemiz cari açığı azalacak, bu da; sanayicilerimizi doğrudan maliyet anlamında olumlu etkileyecektir. Projelerin kolay finanse edilebilmesi ve gelir garantisi olması ise yenilebilir enerji yatırımlarını ciddi anlamda cazip kılıyor diyor. Maliyetler nasıl düşer? Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman ın verdiği bilgilere 10ekonomikdenge

13 "Son 10 yılda bürokratik işlemlerin fazlalığı ile ilgili ciddi aşama kaydetsek de, bugüne baktığımızda; yatırımcının karşısında ciddi bir bürokratik zaman kaybı bulunmakta. İmar planları, çevresel etki değerlendirmeleri, orman kesin izinleri kamulaştırma ya da arazi tahsisleri gibi inşaat öncesi tüm izinlerin alınması; neredeyse 2,5-3 seneleri bulmakta. Kamuda iş yükü yoğunluğundan dolayı süreçlerin yavaş işlemesi, yatırımcının işletmeye geçişinde ciddi gecikmelere neden oluyor. Birçok platformda, sektör temsilcileri olarak; enerji yatırımları ile ilgili inşaat öncesi izinlerin tek bir kurumdan takip edikapak ed Türkiye Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı İzin süreçlerinde koordinasyon sağlanacak ve lisans süreci, hızlandırılacak Yenilenebilir enerji projeleri için YEGM tek durak ofis haline getirilecek ve izleme altyapısı geliştirilecek Yeşil Sertifika mekanizması devreye girecek Yenilenebilir enerji kaynaklarının ısıtmasoğutma sektöründe kullanımı artırılacak Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) oluşturulacak ve bu alanlarda kurulacak olan güneş enerjisi santrallerinde, ölçümlerin; tek elden yapılmasının sağlanacak Dalga, deniz termal, tuzluluk farklılığından kaynaklı ve akıntı enerjisinden faydalanabilmek amaçlı yatırımlar, finansal destek mekanizması ile desteklenecek Lisanssız uygulamalarda üretim ve güç birleştirilmesi yapılarak özellikle tarımsal sulama abonelerinden oluşan yenilenebilir enerji kooperatifçiliği güçlendirilecek Enerji üretim amaçlı tarımsal ürünler için destek mekanizma tanımlanacak ve biyoyakıtlar konusunda destekleyici yeni adımlar atılacak Özellikle jeotermal yatırımlarının arama safhası için yeni finansal araçların gündeme getirilecek İletim altyapısının güçlendirilecek, akıllı şebeke geliştirilmesi yönünde tedbirler alınacak ve uluslararası enterkonneksiyonlar güçlendirilecek göre, güneş için, bundan 5-6 yıl önce 1megavatlık bir tesisin yatırım bedeli milyon Euro iken, hızla gelişen teknolojiler sayesinde bugün bu rakamlar, 1,2 milyon Euro lara kadar inmiş durumda. Rüzgar için 1 megavatlık tesisin yatırım bedeli ise 2 milyon Euro civarında bulunuyor. Ancak bu maliyetlerin düşmesi gerekiyor. Ülkemizde yatırım maliyetlerinin nispeten yüksek olmasının bir sebebi de, gerek güneşte gerekse rüzgârda santral için gerekli olan ekipmanların büyük ölçüde yerli üretiminin olmamasıdır diyen Karaduman, yerli üretime destek verilerek, yatırımlarda yerli ürünlerin kullanılması sağlanabilirse; maliyetlerin düşürülebileceğini savunuyor. Kurulumda güneş ucuz! ODTÜ Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi (GÜNAM) Başkanı Prof. Dr. Raşit Turan, güneş enerjisi kurulum fiyatlarının doğal gaz ve nükleerden ucuz olduğuna dikkat çekiyor: "Bugün, Türkiye'deki en düşük güneş enerjisi sistem kurulum fiyatı, 900 dolara kadar düşmüştür. Böylece güneş enerjisiyle üretilmiş 1 kilovat saat elektriğin, 6 centi n altında bir maliyetle üretildiğini tahmin edebiliriz. Bu rakamın, doğalgaz ve nükleerden ucuz, hidroelektrik ve kömür ile baş başa olduğunu söyleyebiliriz. Bugün evlerimizde ödediğimiz rakam, 15 cent civarında. Dolayısıyla elektrik, güneşten sağlandığında, evlerde kullanılan elektrik, yarıdan daha az maliyetle elde edilebilir" İzinlerin alınması 3 yılı buluyor Belli ki, iki alanda da yatırımlar sürecek... Ancak Türkiye nin bu alanda daha önde yer almasının önünde bazı engeller yok değil! Bürokrasi bunun başında geliyor. Kaleli, yatırım sürecinde en büyük sorunun bürokrasi olduğunu ifade ederek, şu görüşleri dile getiriyor: ekonomikdenge11

14 ed kapak lebilmesi ya da re sen onay verebilecek bir mekanizmanın hayata geçirilmesi anlamında, isteklerimizi dile getirsek de; henüz ciddi bir fark yaratılamadı Sadeleştirme ve eşgüdüm gerekiyor Önder Karaduman da bürokrasiyi en fazla karşılaşılan sorun olarak nitelendirerek, Enerji sektöründe yatırım sürecinde en çok karşılaşılan sorun, bürokratik izin süreçlerinin uzunluğu ve karmaşıklığıdır. İzin süreçlerinin sadeleştirilmesi ve kurumlar arasında eşgüdüm sağlanması, yatırımların daha kolay hayata geçmesini sağlayacaktır diyor. Rüzgarda Türkiye nin en şanslı bölgeleri ve Ankara Rüzgar: Açık alan yakınlarındaki en şiddetli yıllık ortalama rüzgar hızları, Türkiye nin Ege kıyıları boyunca, Marmara Denizi çevresinde ve Antakya yakınında küçük bir bölgede ölçülüyor. Çanakkale, Hatay, Urla, Çeşme, en verimli lokasyonlar... Güneş: Bölgeler: Güney Doğu Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi güneş enerjisinde ön planda... İzmir-Konya-Van arasındaki güzergah, en uygun güneş radyasyonu değerlerine sahip. Ankara ise güneş ve rüzgar enerjisi yönünden çok verimli değil. Ancak yatırımcılar, güneş enerjisi ile ilgili yatırımların, rüzgara göre daha şanslı olduğu görüşünde. Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Yeşil: Yenilenebilir için kamusal plan zorunlu EMO Başkanı Yeşil, Türkiye nin yenilenebilir enerji potansiyelinin yüksek olduğunu ancak bu kaynaklardan gereği gibi yararlanılması için yeni bir kamusal plan hazırlanması gerektiğini savunuyor: Enerjide dışa bağımlılığın bugüne kadar azaltılamamasının nedenleri sizce nelerdir? Elektrik Piyasası Kanunu nun 2001 yılında kabul edilmesiyle birlikte kamu yeni elektrik üretim tesisi kurulumundan çekilmiştir. Süren yatırımların tamamlanması dışında alan bütünüyle piyasalaştırılmış ve özel sektörün inisiyatifine bırakılmıştır. Zaten ağır aksak çalışan kamusal planlamanın bütünüyle bırakılmasıyla birlikte, dışa bağımlık oranı 2002 den sonra da düzenli olarak artmıştır. İlk kurulum maliyeti düşük ve hızlıca devreye alınabilen, kurulum için yerli AR-GE çalışması da gerekmeyen doğalgaz santralleri, şirketlerin gözdesi olmayı bugüne dek sürdürmüştür. EPDK kayıtlarına göre bugün lisans alan doğalgaza dayalı 2 bin megavatlık kurulu güç inşa halindedir, 6 bin 778 megavatlık kurulu güç için yapılan başvuru da inceleme aşamasındadır. Benzer şekilde ithal kömüre dayalı değerlendirmeyi bekleyen başvuruların toplam kurulu gücü, 8 bin 310 megavatı bulmaktadır. Rüzgarda daha hızlı ilerlemek nasıl mümkün olabilir? Tüm yeni yatırımlarda olduğu gibi rüzgar santrallerinde TEİAŞ ın iletim şebekesi açısından da planlama yapması ön şarttır. Rüzgar potansiyelimizin sağlıklı olarak değerlendirilebilmesi için iletim sistemindeki kısıtlar ve bölgesel yük dağılımları, sıcak yedek santraller gibi bir dizi faktörün çok iyi hesaplanması gerekmektedir. Bu nedenle TEİAŞ ın yapısının güçlendirerek, iletim sistemine gerekli yatırımları yapması gerekmektedir. Rüzgar santrallerinin daha yüksek oranda yer alacağı sistemin sağlıklı olarak işletilebilmesi için kamusal bir planlama mekanizmasının hayata geçirilmesi gerekmektedir. Güneş enerjisinde daha geride kalındığı gözleniyor... Ülkemiz için bir diğer önemli potansiyel ise güneş enerjisidir. Ancak güneş enerjisi konusunda kamunun elektrik üretim yatırımlarından çekilmiş olması, özel sektör için de daha düşük maliyetli ve daha kolay kazanç sağlayacağı HES gibi karlı alanlar varken güneşe yönelmemesi nedeniyle bugüne kadar ciddi bir gelişme sağlanamamıştır. Piyasa yapısındaki fahiş elektrik satış fiyatlarına olanak tanıyan, borsa işleyişi yüzünden; yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik tanınan alım garantili teşviklerin de anlamı kalmamıştır. Çünkü HES yapan bir şirket, borsada YEK belgesi almadan daha yüksek fiyatla satış yapma olanağına sahip olabilmektedir. 12ekonomikdenge

15

16 ed röportaj MARKA ŞEHİR ANKARA BİRGÜN HERKES ANKARA YA GELECEK Marka Şehir Ankara hayali, önemli bir örgütlenme ile ete kemiğe bürünüyor. Seferberlik ilan etmeye hazırlanan Marka Şehir Ankara Derneği (MARŞAD) Ankara nın bilim, sağlık ve kültürün de başkenti olması için kolları sıvadı! MARŞAD Başkanı Ömer Faruk Uçman, amaçlarını ve yol haritalarını anlattı: MARŞAD, hangi ihtiyaçtan doğdu. Böyle bir örgütlenmenin Ankara'nın marka şehir olmasına ne tür katkıları olacak? Ankara, M.Ö yılında Hatti medeniyetine ev sahipliği yapmış; ondan sonra Hitit, Frigya uygarlıklarına ve sonra da Lid- 14ekonomikdenge

17 röportaj ed ya, Pers, Makedonya, Galat, Roma ve Bizans İmparatorlukları, Selçuklular ve Osmanlılara Ankara, bu medeniyetlerin ruhunu ve kültürel birikimini taşıyan bir şehirdir. Ekonomik ve stratejik açıdan çok önemli bir yerde bulunan Ankara, Cumhuriyet döneminde eski görkemli günlerine kavuşabilmesi için başkent ilan edilmiştir ve Ankara nın marka şehir olabilmesi için gerekli ekonomik ve kültürel yatırımlar, imkan dahilinde yapılmaya çalışılmıştır. Bu sayede 1970 li yıllara kadar Ankara; üniversiteleri, sanat kurumları ve sanayi yatırımları ile parlamaya başlamıştı. 70 li yıllardan sonra ise Ankara bu cazibesini başka şehirlere kaptırmaya başlamış. Özellikle Ankara da yetişen gençler üniversite için, başka şehirleri tercih etmeye başlamış. Ankara nın tekrar bir marka şehir olmasıyla, şehrin kültür, sanat ve ekonomisi gelişecek, refah seviyesi yükselecektir. ekonomikdenge15

18 ed röportaj Sizce Ankara'nın Marka Şehir olabilmesi için en önemli sektörler hangileridir, bunlardan ilk 5'ini önemlerine göre sıralar mısınız? Üniversiteler ve teknokentler, Ankara nın en önemli itici güçlerinin başında gelir. Üniversitelerin sanayi sektörü ile işbirliği, son zamanlarda Ankara sanayinde MARŞAD VİZYONU Ankara'yı; Merak uyandıran, İnternette özellikle aratılan, Yabancıların bir gün gelmeyi hayal ettiği, Geldiklerinde kendilerini rahat hissettikleri, Daha genç, dinamik bir imajı olan, Yatırım açısından cazip, Kongre, konferans ve fuarlara daha fazla ev sahipliği yapan, Kültür-sanat-spor etkinlikleri için daha fazla tercih edilen, Festivallere sıkça ev sahipliği yapan, bir kent haline getirmek. kıpırdanmalar gösteren teknolojik gelişmeler için büyük bir itici güç olacaktır. Teknokentlerin olumlu rekabet içinde işbirliği göstermeleri de Ankara da güçlü bir silikon vadisi projesinin oluşmasını sağlayacaktır. Ayrıca Ankara köklü sağlık kuruluşları ve hemen hemen bütün ilçelerinde bulunan şifalı yer altı suları ile sağlık turizmi konusunda önemli bir yere sahip olacaktır. Bunun dışında, stratejik konumu sebebiyle, kongre ve fuar turizmine öncelik verilmelidir Ankara da. Bütün bunları destekleyecek, A grubu dediğimiz kitleye hitap eden kültür turizmi için gereken bütün altyapı Ankara merkez ve çevresinde mevcuttur. Marka şehir dediğimizde, birden çok faktörün ön plana çıkarılması sizce doğru bir yöntem midir? Biz global olarak Marka Şehir Ankara diye yola çıktık. Ankara tümüyle, onu Ankara yapan değerleriyle tanıtılabilirse gerçek bir marka şehir olur. Bilindiği gibi bir zincir, ancak en zayıf halkası kadar güçlüdür. Bence Ankara için tümden bir seferberlik gerekmektedir. İlk adım olarak da Ankara nın bu işe gönül veren mahalli, idari, sektörel ve STK üst düzey temsilcilerinden oluşan Marka Şehir Ankara Çalışma Grubu kurulmalı ve bu grubun sık aralıklarla bir araya gelmesi sağlanmalıdır. Bir şehri marka şehir yapmak, çok büyük bütçeli projelerin ve tanıtım faaliyetlerinin devreye girmesiyle mümkün. Siz bu konuda maddi ve manevi katkı kaynaklarınızı oluşturabildiniz mi? Ankara yı tam anlamıyla bir marka şehir yapmak, bir devlet politikası gerektirir. Bu işler, STK ların bütçeleriyle olacak işler değildir. Biz ancak kadromuzda bulunan gönüllü ve uzman kişilerle karar merciinde bulunan yetkililere yardımcı olmaya, danışmanlık hizmeti vermeye çalışacağız. Bütçemizin el verdiği kadarıyla konumuz ile ilgili paneller, seminerler, kongreler ve kültürel faaliyetler yaparak Marka Şehir Ankara olgusunu gündemde tutmaya çalışacağız. MARŞAD olarak kısa vadede yurt içi ve yurt dışı önemli çalışmalar yapmayı düşünüyor musunuz? Kısa vadede sosyal fayda ve kültürel altyapıyı güçlendirici projeler için yola çıkacağız. Özellikle gecekondu bölgelerindeki çocukların kültürel altyapılarını geliştirerek topluma, dolayısıyla Ankara ya katkı sağlayacak bazı projelerimizi; ATO (Ankara Ticaret Odası) ile birlikte en kısa zamanda hayata geçirmeyi planlıyoruz. Üniversitelerimiz ile işbirliği yapıp Ankara daki üniversitelerimizde Marka Şehir Ankara Gençlik Grupları kuracağız. Orta vadede ise Ankara Reklamcılar Derneği ile birlikte üniversitelerle kuracağımız gençlik gruplarının da katkısıyla Ankara nasıl marka şehir olur? konulu paneller ve seminerler tertip edip, buradan yetişecek gençleri de Ankara nın tanıtımını yapmaları için yurt içi ve yurt dışındaki üniversitelere yollamayı planlıyoruz. 16ekonomikdenge

19

20 ed söyleşi AB Bakanı Volkan BOZKIR: Türkiye için AB üyeliği ne pahasına olursa olsun anlayışından çıkmıştır PARADİGMA DEĞİŞTİ Uzun ince yol, uzunluğu ile kalmadı, çoğu zaman taşlık bir yol haline geldi! Türkiye bir taraftan, AB müfredatına uygun reform paketleri hazırlarken, bir taraftan da fasılların açılmasıyla ilgili son derece katı siyasi engellerle karşılaştı... İlerleme raporlarındaki çoğu eleştiri, Türkiye tarafından şiddetle reddedilirken, gerilim son yıllarda neredeyse, Türkiye- AB ilişkilerinin ana ekseni oldu. Hele AB nin ABD ile yapacağı serbest ticaret anlaşmasının gündeme gelmesi, ilişkilerin daha da gerilmesine yol açarken, Gümrük Birliği nin tamamen feshedilme ihtimali bile konuşulmaya başlandı. Avrupa Birliği (AB) Bakanı Volkan Bozkır ile, Türkiye nin bu uzun ince yolun, hangi kilometrelerinde, nasıl ilerlediğini konuştuk: Bugüne kadar AB-Türkiye ilişkilerini özetlemek gerekirse, nasıl bir değerlendirmede bulunmak istersiniz? Türkiye nin beklentileri ne kadar karşılandı? Bu kadar siyasi engelleme bekleniyor muydu? Öncelikle belirtmek isterim ki, Türkiye nin Avrupa Birliği ne (AB) üyelik tercihi konjonktürel değil, kalıcı ve stratejik bir yaklaşımın ürünüdür ve AB ye üyelik her zaman Türkiye nin önde gelen stratejik hedefi olmuştur.türkiye açısından AB ye üyelik süreci; siyasi, ekonomik ve sosyal bakımdan toplumsal refah artışını sağlayacak kapsamlı bir dönüşüm hareketidir. Son 12 yılda gerçekleştirdiğimiz reformlar, AB politikasına kararlılıkla sahip çıktığımızın en önemli göstergesidir. Bizim için AB sürecinde esas olan, demokraside, insan haklarında, temel hak ve özgürlüklerde, aynı zamanda çevre konularında, gıda güvenliği alanında, sosyal haklarda ve müktesebat fasıllarını içeren tüm konularda ülkemizi AB seviyesine getirmektir. Yürümeye devam! Bununla birlikte, bazı ülkelerin siyasi blokajları ve Kıbrıs sorunu katılım müzakerelerimizin ilerletilmesi önündeki temel sorunlar olmaya devam etmektedir. Rum tarafının, Kıbrıs sorunun parametrelerini, AB sürecimize dâhil etme girişimlerini; şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da engellemeye devam edeceğiz. Bazı fasılların siyasi nedenlerle açılmaması sorunu çözümsüz olarak görünmeye başlandı... Bu konuda çözüm için Türkiye nin daha farklı politikalar izlemesi gündemde mi? Bu politika araçları neler olabilir? Çözümsüz ifadesi, bugüne kadar AB sürecinde gerçekleştirdiğimiz ve halen kararlılıkla yürütmekte olduğumuz çalışmaları göz ardı eden bir yaklaşım olur. Birçok kez dile getirdiğim gibi, AB ye üyelik süreci sadece fasılların açılıp kapandığı teknik bir süreç değildir. Aksine nihai aşamada siyasi bir karardır. Özellikle bir hususun altını çizmek istiyorum; AB ile ilişkilerimizde katılım sürecine ilişkin duruşumuz nettir. Fasılların açılması AB nin sorumluluğun- 18ekonomikdenge