T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI. DĠġ PROTEZ METAL DESTEKLĠ KRON 724DC0072

Transkript

1 T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI DĠġ PROTEZ METAL DESTEKLĠ KRON 724DC0072 Ankara, 2011

2 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıģ bireysel öğrenme materyalidir. Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiģtir. PARA ĠLE SATILMAZ.

3 ĠÇĠNDEKĠLER AÇIKLAMALAR... ii GĠRĠġ... 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ PORSELENE ÖZGÜ MUM MODELAJ DiĢ Kesimi Basamağın DiĢ Teknisyeni Açısından Önemi ve Hekimin Retraksiyon Yapma Gerekliliği Metal Desteğin Hazırlanması Mum Modelaj Yöntemleri... 6 UYGULAMA FAALĠYETĠ... 8 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ PORSELEN KRONA AĠT METAL ALTYAPI Metal AlaĢımın Seçimi Metal Altyapı Tasarımı Metal Porselen BirleĢiminde Dikkat Edilecek Noktalar UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ METAL ALTYAPI ÜZERĠNE PORSELEN ĠġLEME Metal Destekli Porselenlerin Avantajları Metal Porselen ÇalıĢmalarında Kullanılan Porselenlerde Aranan Özellikler UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME MODÜL DEĞERLENDĠRME CEVAP ANAHTARLARI KAYNAKÇA i

4 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI 724DC0072 DiĢ Protez DiĢ Protez Teknisyenliği Metal Destekli Kron Bu modül, metal destekli porselen kron mum modelajı, metal altyapının dökümü, metal altyapı üzerine porselen iģleme ile kronun bitimine ait tanım ve kavramları, teknik iģlem ve becerileri, gerekli araç gereçleri içeren öğrenme materyalidir. SÜRE 40/24 ÖN KOġUL YETERLĠK Veneer Metal Altyapı Üzerine Porselen Materyal modülünü almıģ olmak Metal destekli kron yapmak Genel Amaç DiĢ hastanesi, özel diģ protez laboratuvarı ve okul laboratuvarında gerekli araç gereçler sağlandığında tekniğine uygun metal destekli kron yapabileceksiniz. MODÜLÜN AMACI Amaçlar 1. DiĢ protez laboratuvarı ve okul laboratuvarında tekniğine uygun porselene özgü mum modelaj yapabileceksiniz. 2. DiĢ protez laboratuvarı ve okul laboratuvarında tekniğine uygun porselen metal altyapı dökümünü yapabileceksiniz. 3. DiĢ protez laboratuvarı ve okul laboratuvarında tekniğine uygun metal altyapı üzerine porselen iģleyebileceksiniz. ii

5 EĞĠTĠM ÖĞRETĠM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Donanım: Ölçüden hazırlanan die lı alçı model, artikülatör, çeģitli boyutlarda modelaj spatülü, bek, kole mumu, modelaj mumu, stumpflack ya da die spacer, izolasyon maddesi, fırça, kanal mumu, manģet, revetman tozu, revetman likidi, vibratör, döküm fırını, Ģoleme, maģa, koruyucu eldiven, eritilecek metal, santrifüj cihazı, çekiç, mikromotor ya da tur motoru, separe, çeģitli boy ve Ģekillerde frezler (elmas uzun, ters konik, top elmas), oklüzör kâğıdı, buhar cihazı, taģıyıcı, portegü, porselen fırını, kumlama cihazı, kumlama için eldiven, su ve kaynatma kabı, asit ve asit kabı, bonding tozu, bonding likidi, gode, spatül, bonding fırçası, opaker tozu, opaker likidi, opaker fırçası, dentin tozu, dentin likidi, izolasyon maddesi (jel ve yağ), dentin fırçası, kâğıt peçete, keskin spatül, mine tozu, mine likidi, mine fırçası, separe, dezenfektan madde, glaze porselen tozu ve likidi, yuvarlak ve uzun silindir lastik, cila motoru, kıl ve pamuk fırçalar, cila pastası Ortam: DiĢ protez laboratuvarları ve okul uygulama laboratuvarı ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME Modülün içinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen, modülün sonunda, ölçme aracı ( test, çoktan seçmeli, doğru-yanlıģ, vb. ) kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir. iii

6 iv

7 GĠRĠġ GĠRĠġ Sevgili Öğrenci, Metal destekli porselen kronlar direnç, uyum ve estetik özellikleri ile sabit protez uygulamalarında önemli bir yer almaktadır. Metal destekli porselen kronlar, hazırlanan metal altyapının tüm yüzlerine porselen iģlenmesi ile elde edilen kronlardır. Bu kronların baģarısı, büyük oranda endikasyon, hekim tarafından yapılan diģ kesimi, metal altyapı için kullanılan alaģımın özellikleri, tasarım, porselen fırınlanması ve soğutulması aģamalarının doğruluğuna bağlıdır. Sizler bu modül sonunda, metal altyapı hazırlığı, porselen yığımı ve bitim aģamalarına ait tanım ve kavramları, tüm iģlemlerin uygulama basamaklarını öğrenecek, gerekli araç gereci tanıyıp kullanacaksınız. Tekniğine uygun metal destekli porselen kron yapma beceri ve yeterliğine sahip olacaksınız. 1

8 2

9 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 AMAÇ Bu öğrenme faaliyetinde verilen bilgiler doğrultusunda, uygun laboratuvar ortamı ve donanım sağlandığında, tekniğine uygun porselene özgü mum modelaj yapabileceksiniz. ARAġTIRMA Veneer Kron Metal Altyapı modülünden öğrendiğiniz bilgileri gözden geçiriniz. Metal destekli porselen kron (metal destekli tam estetik kron) mum modelajında kullanılan araç gereçleri öğreniniz. DiĢ hekiminin yapmıģ olduğu diģ kesimini, yerinde gözlemleyiniz. DiĢ protez laboratuvarında metal destekli porselen krona ait mum modelaj iģlemini gözlemleyiniz. Gözleminizi sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. ĠĢlem basamaklarını karģılaģtırınız. 1. PORSELENE ÖZGÜ MUM MODELAJ Metal destekli porselen kronlar direnç, uyum ve estetik özellikleri dolayısıyla sabit protez uygulamalarında önemli bir yer almaktadır. Bu kronların baģarısı, büyük oranda endikasyon, hekim tarafından yapılan diģ kesimi, metal altyapı için kullanılan alaģımın özellikleri, tasarım, porselen fırınlanması ve soğutulması aģamalarının doğruluğuna bağlıdır. Çünkü metal destekli porselen kronun yapımındaki bu aģamalar, hatasız olarak tamamlanırsa porselenin direnci o nispette artırılmıģ olur. Metal destekli porselen kronlar, tüm yüzeyler estetik materyalle kaplandığı için tam (full) estetik kronlar olarak da adlandırılmaktadır DiĢ Kesimi Hekim tarafından yapılan diģ kesimi, metal destekli porselen kronların baģarısında büyük önem taģır. Hekim, porselenin altyapısını oluģturacak metal desteğin diģe oturabilmesi için diģin mine ve dentin tabakasından aģındırma yapar ve kron için yer hazırlar. Kural olarak yan yüzlerdeki aģındırma 1,5 mm yi geçmemeli; çiğneyici ya da kesici yüzde 2 mm den aģağı olmamalıdır. 3

10 AĢındırma iģlemi, diģin üstünü kaplayan metalin her tarafta aynı kalınlıkta olması için bütün diģ yüzeyinde eģit olacak Ģekilde yapılır. Alttaki metal destekte değiģikliğin olması, (porselen fırında piģirilirken kontraksiyona uğrayacağından) kronda Ģekil değiģikliklerine yol açar ve protez yerine oturmaz. DiĢ kesimi, basamaklı hazırlanabildiği gibi basamaksız da hazırlanabilmektedir. Basamak; diģ etinin (gingiva) 1 mm altında, 0,3-1,5 mm kalınlığında meydana getirilen ve diģi çepeçevre saran kısımlara denir. Basamak, kuvvetin diģe iletilmesini daha iyi bir Ģekilde sağlamak, kronun statik gücünü arttırmak, gingiva ve fizyolojik cepte meydana gelebilecek mekanik etkenleri ortadan kaldırmak ve krona iyi bir estetik sağlamak amacıyla yapılır. DiĢ kesiminde basamak Ģekli dar, dik ve geniģ açılar altında yapılır. Dik açılı basamak: Basamak diģ aksına dik olarak hazırlanmıģtır. Kuvvetin köke iletimi en iyi Ģekilde sağlanır. Her tip kron Ģeklinde tercih edilebilir. Dar açılı basamak: Basamağa iletilen kuvvetlerin bileģkesi, diģ aksına doğrudur. Porselen kron Ģekillerinde kullanılmaz, diğer kron Ģekillerinde kullanılır. GeniĢ açılı basamak: Basamağa iletilen kuvvetler diģ aksından uzaklaģır. Porselen, metal porselen kronlarda tercih edilir. Basamak, kron protezinin kenar sonlanmasında statik ve estetik yönden büyük avantajlar sağlayan bir kesim türüdür. Basamak derinliği ve geniģliği 1-1,5 mm olduğunda sonraki uygulamalar daha kolay; derinlik ve geniģlik az olduğunda ise zordur. Metal destekli porselen kronların diģ kesiminde, geniģ açılı basamak tercih edilir. Eğer dar açılı diģ kesimi, bunun üzerine de dar açılı basamak ihtiva eden metal baģlık yapılırsa porselen fırınlama esnasında büzülür. Yerine oturamaz ve köģede, keskin bir uçla sonlanabileceğinden kırılma olasılığı artar. Her ne kadar metal baģlığın bu kısma oturacak yüzü mum modelaj safhasında geniģ açılı olarak hazırlanabilirse de neticede metal baģlığın tüm yüzlerinin aynı kalınlıkta olmaması, ısı karģısında genleģmenin düzensiz olmasına yol açar. Porselen fırınlamasında çeģitli problemlerin ortaya çıkmasına sebep olur. DiĢ kesiminde basamak yapılması estetik yönden de olumlu sonuçlar sağlamaktadır. Basamağın yapılmadığı durumlarda, porselen altında bulunan opak, ince yüzler altında daima gözükür ve istenilen renk kolaylıkla sağlanamaz. Söz konusu opak görünüģünü ortadan kaldırmak amacıyla porselenin kalın yüz hâlinde Ģekillendirilmesi gerekir ki bu durumda bu kısım, subgingival sahaya basınç yapar. Mevcut kan sirkülasyonunu önler ve kötü etkenlerin sebebi olarak ortaya çıkar. Metal destekli porselen kronların diģ kesimi, basamaksız da hazırlanabilmektedir. Bu görüģe göre metal destek üzerine oturan porselen metalle birleģtiğinden, daha dayanıklı bir yapıya bürünmekte ve bu nedenle de basamak zorunluluğu ortadan kalkmaktadır. Ancak diģ eti cebinde metal ve porselenin beraberce sonuçlanması, porselen kenarının diģ eti cebinde yapabileceği irritasyondan dolayı sakıncalı görülmektedir. Bu sakıncayı ortadan kaldırmak için basamak, metal destek üstüne hazırlanmaktadır. 4

11 Metal porselen kronlar diģ eti cebinde dört ayrı yöntemle sonuçlandırılabilmektedir. AĢağıda verilen bu yöntemlerden birisini seçmek ve uygulamak hekimin kiģisel görüģüne ve vakaya göre değiģir. DiĢ kesimi, hekim tarafından basamaksız olarak hazırlanır. Porselen, metal destek üstünde hazırlanan geniģ açılı basamağa yerleģtirilir. Metal, daha aģağı uzanarak diģ eti cebinde sonuçlanır. DiĢin vestibül yüzü basamaklı; palatinal/lingual yüzü basamaksız hazırlanır. Bu tür uygulama, vestibül yüzde mutlak estetik sağlanması gerekli vakalarda kullanılır. Vestibülde basamak için diģten fazla madde aģındırılması daha kalın bir porselen tabakasına yer sağlar. DiĢ kesiminde, basamak hazırlandıktan sonra basamak çevresi tekrar metal destekle sarılır. Bu tür kronlar, diģ eti cebinin derin olduğu vakalarda kullanılır. Kısa boylu diģlerde, metal porselen kron, doğal diģe daha fazla tutunma olanağı sağlar. DiĢ kesiminde, diģ üzerine normal bir basamak hazırlanır. Metal destek, basamak üzerine porselenle beraber oturur. Basamağın gerekli olduğu vakalarda, estetik kurallara uygun metal porselen kronlar, bu yöntemle hazırlanabilir. Tüm çalıģmalarda olduğu gibi metal destekli porselen kron çalıģmalarında da baģarılı sonuçlar elde etmek için hekim ve teknisyen sürekli iletiģim hâlinde olmalı, hekim tarafından teknisyene, gerekli açıklamalar yapılmalıdır. Teknisyen, sahip olduğu bilgi ve yeterliğin yanında kullanılan madde ve araç gereçle ilgili yapımcı firmanın bilgilerini çok iyi bilmeli, onları en ince ayrıntısına kadar uygulamalıdır Basamağın DiĢ Teknisyeni Açısından Önemi ve Hekimin Retraksiyon Yapma Gerekliliği DiĢ hekiminin yapacağı basamaklı kesim, diģ teknisyeni için çalıģacağı porselen materyalini kabullenecek uyumlu bir boģluk demektir. DiĢ eti bölgesinde kazanılan bu boģluğun (kalınlığın) krona sağladığı avantajlar, estetik ve sağlamlıktır. Sağlamlık, bilindiği gibi kalın metal kesitleri ile sağlanır. Estetik ise bu bölgede yer alacak materyalin kalınlığına bağlıdır. Porselenin diģ eti bölgesinde, doğal bir görünüme sahip olması ancak yeterli bir kalınlığa sahip olması ile mümkündür. Basamak hazırlanmadığında, estetik materyal, ince olarak Ģekillendirilecek ve estetik kaybına neden olacaktır. DiĢ eti dokusunun, diģin kolesinden bir miktar ayrılması iģlemine retraksiyon denir. Retraksiyon iģlemi ile yapılacak olan diģ kesiminin ve sabit restorasyonun uyumu daha iyi, ömrü de daha uzun olacaktır. 5

12 1.3. Metal Desteğin Hazırlanması Metal desteğin hazırlığı için yapılan mum modelaj öncesinde, kesilmiģ diģi temsil eden die (çekirdek) hazırlanır. Die, metal desteğin çok muntazam ve düzgün yüzeyli hazırlanmasına yardımcı olacak Ģekilde yapılmalıdır. ġayet hazırlanan metal destek, die a zorlukla uyarsa üstüne porselen kaplandıktan sonra yerine kesinlikle oturmaz. Çünkü tek baģına metal, esnektir ancak porselen metali rijit bir duruma soktuğundan, esneklik ortadan kalkar ve kron yerine oturmaz. Fazla kuvvet uygulandığında, metal esner ve bu esnekliğe uyum sağlayamayan porselen kırılarak yerinden ayrılır. Kırılma, esnemenin olduğu bölgenin üstünde meydana gelir ve buna kırık çizgisi adı verilir. Bu sakıncaları önceden bilmek ve önlemlerini almak teknisyene düģen önemli bir görevdir Mum Modelaj Yöntemleri Metal destekli porselen kronun mum modelajı farklı yöntemlerle yapılabilmektedir. AĢağıda uygulanan modelaj yöntemleri verilmiģtir. Bu yöntem, modülde uygulanan mum modelaj yöntemidir. Önce hazırlanan die, izole edilir. Metalin sonradan diģ kolesini sıkıca sarması için kole bölgesi mumla sarılır. Sıcak spatülle döküm mumu, tüm yüzlere damlatma yöntemi ile iģlenir. Artikülatör kontrolü ile oklüzal yüze gerekirse mum ilavesi yapılır. Gerek ön grup gerekse arka grup diģlerde, palatinal/lingual yüzlerde, kronun kole bölgesi aproksimal yüzlerin ortasından baģlamak üzere metalle sonuçlanmalıdır. Nedeni ise bu bölgedeki basamağın zor yapılması ve mesial ve distal yüzlerdeki mine-sement ile pulpa arasındaki uzaklığın az olmasıdır. Ayrıca kron kenarının metalle sonuçlanması, porselen kırılmasını önlemekte ve porselen yapı daha uzun ömürlü olmaktadır. Palatinal/lingual yüzün kolesinin metalle sonuçlanması için modelajda palatinal/lingual yüzün kolesine, metal bant oluģturma amaçlı mum ilavesi yapılır. Koledeki fazlalıklar ve metal bant için ilave edilen mum fazlalıkları alınır. Keskin köģe ve kenarlar, hafif yuvarlak hâle getirilir. Mum modelajı diģin anatomik Ģekline uygun olarak bitirilir. Bu modelaj yönteminde; die izole edilir. Ġnce, pembe mum hafif bir alev üzerinde yumuģatılır. Önce labial daha sonra mesial ve distal yüzler olmak üzere die sarılır. Parmaklar yardımıyla serbest yüzler iyi bir Ģekilde birleģtirilir ve sıcak spatülle eritilerek bütün hâle getirilir. Aynı iģlem die ın kesici kenarları üstündeki mum kısmında da yapılır. Mum baģlığın kole kısmı, 1mm taģkın olacak Ģekilde kesilir. Ön ve arka grup diģlerde, baģlığın dayanıklılığını artırmak, aynı zamanda porselene oturma yüzü hazırlamak amacıyla kole kısmına mum ilave edilir. Bu ilave, kemer Ģeklinde mesial, distal ve palatinal/lingual yüzleri sarar ve kole seviyesinden kesici kenara doğru veya oklüzal yüze doğru 2 mm yükseklikle seyreder. Kalınlığı ise diģ anatomisine uygun olarak hazırlanır. 6

13 Mum ilavesinde, mavi döküm mumu tercih edilir. Ġlave mavi mumun pembe mumla birleģme yüzü basamak Ģeklindedir. Mum basamağın geniģ açılı olanı tercih edilmelidir. DiĢin normal anatomik yapısı sadece karģıt diģle temas eden yüzünde mavi mumla Ģekillendirilir. Mesial ve distal yüzlerde mavi mumla Ģekillendirilen basamak labial/bukkal yüze doğru yüksekliğini kaybeder ve sıfır olur. Kalınlığı ise anatomik yapıya uygun olarak hazırlanır. Oklüzal yüzün geniģliği ve biçimi, antogonist diģin temasına göre ayarlanır. Tüm bu ayarlamalar ve düzeltmeler yapılır ve modelaj diģin anatomik Ģekline uygun olarak bitirilir. Bu modelaj yönteminde izole edilen die, erimiģ hâldeki yumuģak döküm mumuna batırılır. Düzgün Ģekle getirilen yumuģak döküm mumunun üstüne, sert döküm mumu ilave edilerek modelaj iģlemi istenilen Ģekilde tamamlanır. Bazı kaynaklar, mum modelajın diģin anatomik Ģekline uygun bir biçimde bitirildikten sonra porselenle kaplanacak kısımların aģındırılmasını önerir. Genellikle bu tür çalıģmalar, diģin ön yüzünün porselenle kaplanacağı veneer (estetik) kron yapımlarında baģarılı olmaktadır. Tam estetik kron için bütün yüzeylerin mum modelajı tamamlandıktan sonra bütün yüzeylerin yeniden aģındırılması, boģuna zaman kaybetmektir. Mum modelajda, porselenle kaplanacak yüzeylerde, keskin kenar ve açılardan kaçınılmalıdır. Metal porselen kronlarda kesici kenarlar, porselenden hazırlanırken palatinal/lingual yüzeyde, sentrik kapanıģ ve eksantrik hareketlerin baģlangıcında, temasta olan bölgelerin metalden hazırlanması gerektiği unutulmamalıdır. Hazırlanan modelaja, standart hazırlanmıģ silindir Ģeklinde ve uygun çapta döküm kanalı yerleģtirilerek mum kronun döküm safhasına geçilir. 7

14 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ AĢağıdaki iģlem basamakları ile porselene özgü mum modelaj yapınız. ĠĢlem Basamakları Hekimden gelen ölçüyü inceleyiniz. Öneriler Hekimden gelen ölçüyü dezenfekte etmeyi unutmayınız. Ölçüyü dezenfekte ederken ve incelerken eldiven giyiniz. Ölçü detaylarının ve kole hattının temiz olup olmadığına bakınız. Prepare (kesimi yapılan) edilen diģten alınan ölçüden die lı alçı model hazırlayınız. KapanıĢ kontrolleri için alçı modeli altüst hazırlayınız. Alt ve üst alçı modeli artikülatöre alınız. Artikülatörde kapanıģ kontrolünü yapınız. 8

15 Preparasyon alanında siman aralığı için boģluk bırakınız. Siman boģluğu bırakmak için die üzerine stumpflack ya da die spacer sürünüz. Sürme iģleminden sonra 5 dakika kurumasını bekleyiniz. Die lı alçı modeli izole ediniz. Die üzerinde metal altyapı oluģturulacak yani mumlanacak alanı izole ediniz. Ġzolasyon için, lak yağ, deterjan gibi maddeleri kullanınız. Spatülü ısıtınız. Spatülü kurallarına uygun olarak ısıtınız. Kole bölgesine kole mumu iģleyiniz. Kole mumunu damlatma yöntemi ile iģleyiniz. Pembe kole mumunu, kolede hava boģluğu bırakmayacak ve koleyi tamamen saracak Ģekilde iģleyiniz. 9

16 Die lı alçı modelin bukkal yüzüne mum iģleyiniz. Bekte ısıtılan spatülle modelaj mumunu damlatma yöntemi ile iģleyiniz. Die lı alçı modelin distal yüzüne mum iģleyiniz. Distal yüzün komģu diģle temas durumunu dikkate alınız. Die lı alçı modelin lingual yüzüne mum iģleyiniz. Mum iģlerken komģu diģlerin lingual yüzlerini rehber olarak alınız. Die lı alçı modelin mesial yüzüne mum iģleyiniz. Mesial yüzün komģu diģle temas bölgelerine dikkat ediniz. 10

17 Die lı alçı modelin oklüzal yüzüne mum iģleyiniz. Mum yığımını diģin Ģekline uygun olarak yapınız. Yüzeylere iģlenen mumu inceltiniz. Ġnceltme iģlemi yaparken diģ formunun bozulmamasına özen gösteriniz. Oklüzal yüzdeki mumu inceltiniz. Keskin köģe ve kenarların olmamasına dikkat ediniz. Modeli artikülatörde kontrol ediniz. KapanıĢı kontrol ediniz. 11

18 Oklüzal yüze mum ilavesi yapınız. Porselene eģit miktarda yer bırakacak kadar mum ilave ediniz. Oklüzal yüzü inceltiniz. Mum krona kabaca form veriniz ancak asıl diģ formunun porselen iģlenirken verileceğini unutmayınız. Modeli artikülatörde kontrol ediniz. KapanıĢı kontrol ediniz. Metal bant oluģturmak için lingual yüze mum iģleyiniz. Metal bant oluģturma amaçlı iģlenen mumun kalınlığına ve sınırlarına dikkat ediniz. 12

19 Lingual yüze iģlenen mumun fazlalıklarını alınız. Bant oluģturmak için lingual yüze iģlenen mumun fazlalıklarını alınız. Fazlalıkları alırken kronun formuna zarar vermeyiniz. Mum kronu alçı modelde kontrol ediniz. Mum kronun modele uyumunu kontrol ediniz. Mum kronu die lı modelden çıkarınız. Kronu çıkarırken deforme etmemeye dikkat ediniz. Koledeki mum fazlalıklarını alınız. Fazlalıkları alırken kron formunu bozmamaya dikkat ediniz. 13

20 Mum kronu die lı modele oturtunuz. Kronun modele uyumunu kontrol ediniz. Döküm kanalını (tij) yerleģtiriniz. Döküm kanalını sabitleyiniz. Rezervuar balonu oluģturunuz. Rezervuar balonu kontrol ediniz. 14

21 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki cümleleri dikkatlice okuyarak boģ bırakılan yerlere doğru sözcüğü yazınız. 1. Metal destekli porselen kron yapım aģamaları ne kadar hatasız tamamlanırsa porselenin o nispette olur. 2. Metal destekli porselen kronlar, tüm yüzeyler estetik materyalle kaplandığı için. estetik kronlar olarak da adlandırılır. 3. Hekim tarafından yapılan diģ kesimi, diģin üstünü kaplayan metalin her tarafta. kalınlıkta olması için bütün diģ yüzeyinde olacak Ģekilde yapılır. 4. DiĢ etinin 1 mm altında, 0,3-1,5 mm kalınlığında meydana getirilen ve diģi çepeçevre saran kısımlara denir. 5. Metal destekli porselen kronların diģ kesiminde.. basamak tercih edilir. 6. Basamaklı kesim ile diģ eti bölgesinde kazanılan boģluğun (kalınlık) krona sağladığı avantajlar. ve Mum modelajda palatinal/lingual yüzün kolesinin metalle sonuçlanması porselenin. önlemekte ve porselen yapının.. uzatmaktadır. 8. Mum modelajda porselenle kaplanacak yüzeylerde.. kenar ve. kaçınılmalıdır. 9. DiĢ eti dokusunun diģin kolesinden bir miktar ayrılması iģlemine denir. 10. Basamaksız yapılan kesimlerde metal ve porselenin diģ eti cebinde beraber sonuçlanması oluģabilecek dan dolayı sakıncalı görülmektedir. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 15

22 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 AMAÇ Bu öğrenme faaliyetinde verilen bilgiler doğrultusunda, uygun laboratuvar ortamı ve donanım sağlandığında, tekniğine uygun porselen kronun metal altyapısını hazırlayabileceksiniz. ARAġTIRMA Veneer kron metal altyapı modül bilgilerini gözden geçirerek, hatırlama yapınız. Porselen kron metal altyapı hazırlığı için gerekli araç gereçleri öğreniniz. DiĢ protez laboratuvarında porselen kron metal altyapı iģlem basamaklarını gözlemleyiniz. Gözlemlerinizi sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. Porselen kron metal altyapı hazırlığı ile veneer kron metal altyapı hazırlığını karģılaģtırınız. Ġki iģlem arasındaki farklılıkları belirleyip rapor hâlinde sınıfta sununuz. 2. PORSELEN KRONA AĠT METAL ALTYAPI Porselenin çiğneme basıncına daha dayanıklı olabilmesi ve fırınlamada kolaylık sağlaması açısından, altyapının metalden dökülmesi gereklidir. Modelaj süresince döküme hazırlanan mum model, bekletilmeden manģete yerleģtirilerek revetmana alınır. Revetman kalıp donduktan sonra manģetten çıkarılır ve mum kronun erimesi için ön ısıtma fırınına koyulur. Metal alaģım, zaman kaybını ve revetman kalıbın soğumasını önlemek amacıyla, revetman kalıbın fırından çıkmasına yakın döküm cihazının potasına konulur. Revetman kalıp, özel tutucularla fırından çıkarılarak döküm cihazının potasına yerleģtirilir. Potaya konan metal alaģım eritilir. Metal alaģımın erimesi, yüzeyde kaynama belirtilerinin görülmesi ile anlaģılır. Isıtmaya devam edildiğinde, bu kaynama ve köpüklenme belirtileri kaybolur. ErimiĢ metal kütlesi parlak bir hâl alır. Kütlenin parlaklaģması, döküm yapma zamanının geldiğini gösteren en belirgin iģarettir. Kullanılan döküm cihazının gerektirdiği Ģekilde döküm yapılır. 16

23 Döküm sonrası revetman kalıp soğuduktan sonra kırılır. Metal kron üzerindeki revetman artıkları temizlenir. Daha ince temizlik için metal kron kumlanarak döküm kanalı kesilir. Separeler ile metal krona zarar vermeyecek Ģekilde uzantılar kesilerek gerçek döküm kron elde edilmiģ olur. Metal kron, çalıģma modelinde, uyum açısından kontrol edilir. Öncelikle kron iç yüzünün gözle görünen fazlalıkları ortadan kaldırılır. Kron iç yüzünün temizliğinden sonra kron dıģ yüzünde çalıģılır. Gerekli aģındırmalar yapılarak yüzeyler düzeltilir. Uyum kontrolünde, kron hiçbir zaman kuvvet zoruyla die üzerine oturtulmamalıdır. Aksi takdirde die ın hassasiyeti bozulur ve zorla oturtulan kron die üzerinden kolaylıkla çıkartılamaz. ÇalıĢma modelinde yan diģlerle olan münasebetler, kontakt noktaları, kole ve basamak durumları kontrol edilerek krona Ģekil verilir. Mum modelajda, kalın olarak hazırlanan basamak kısmı, geniģ eğimli bir yüzey Ģeklinde düzeltilir. DiĢ, basamaksız hazırlanmıģ ise metalde bu bölüme geniģ eğimli bir basamak Ģekli verilebilir. Keskin köģe ve kenarlar, üzerine oturacak porselenin direncini azaltacak kısımlar olduğu için metal yüzlerin birleģme köģe ve kenarları hafif yuvarlak olarak hazırlanmalıdır. Ayrıca metal yüz üzerinde mevcut olan basamak ile metal altyapı arasında keskin köģeler bulunmamalıdır. Metal altyapının yapımında, teknisyenin bunlara dikkat etmesi gerekmektedir. Hazırlanan metal altyapı temizlenip dezenfekte edilerek prova için hekime gönderilir Metal AlaĢımın Seçimi AlaĢımın özellikleri, kullanılacak restorasyona uygun olmalıdır. Metal destekli porselen kronlarda soy metal alaģımları, yarı soy metal alaģımları, soy olmayan (baz) metal alaģımları ve titanyum alaģımları kullanılmaktadır. Metal porselen çalıģmalarında, baģarının sağlanması için kullanılan metal alaģımlarda bazı özellikler aranmaktadır. Bunlar aģağıda verilmiģtir: Kolay dökülebilirlik, Ergime derecesinin porselen fırınlama ısısından yüksek olması Korozyon ve lekelemeye direnç Kolay iģlenebilirlik ve parlatılabilirlik Kolay lehimlenebilirlik Yorulmaya karģı direnç Fonksiyonel kuvvetleri karģılayabilecek direnç Rijidite Fonsiyonel stabilize ve zamana bağlı çökme dirençlerinin yüksek olması Yapısının ince olması Toksik elementler içermemesi Isısal genleģme katsayılarının porselene uyumlu olması Porselenle iyi bir bağ oluģturması 17

24 2.2. Metal Altyapı Tasarımı Porselen-metal bağlantı baģarısızlıklarının önemli bir çoğunluğu, uygun olmayan altyapı planlamasının direkt bir sonucu olarak ortaya çıkar. Metal-porselen restorasyonun uzun vadeli baģarısı için altyapı planlamasının önemi, metal altyapının üstlendiği fonksiyonların incelenmesi ile ortaya çıkar. Altyapı, restorasyonun uyumundan prensip olarak sorumludur. Uyum hem restorasyonun oturması (insizal veya oklüzal aralık) hem de diģ eti açıklığı açıklığı açısından değerlendirilmelidir. Restorasyonun diģ eti ve kron bütünlüğünün seviyesine dikkat edildiği gibi metalin prepare edilen diģin iç adaptasyonuna da dikkat edilmelidir. DiĢ yapısına çok sıkı oturan bir restorasyon, porselen metal bağlantısında stres oluģturmaya meyillidir ve genelde tamamıyla oturma ve kapanma sergilemeyecektir. Buna karģın aģırı geniģ bir restorasyon, tutuculuğunu iç uyumundan değil daha çok yapıģtırma simanından alacak ve restorasyon baģarısız olacaktır. Uygun Ģekilde hazırlanmıģ bir metal porselen altyapı, pasif uyumlu olmalı ve hem iç adaptasyonu hem de diģ eti kron bütünlüğünü sergilemelidir. Uygun Ģekilde okside edilen bir yapı, porselen-metal arasındaki bağlantıyı artırabilir. Ancak uygun planlanmayan, en zayıf Ģekilde kontürlenen bir metal altyapı, fırınlanmıģ porselenin oda sıcaklığında soğuması esnasında stres konsantrasyonlarına izin verebilir. Porselendeki bu stresler, baģlangıçta kendilerini göstermez ancak sonra ortaya çıkıp bağlantı baģarısızlığına neden olabilir. Metal yapı porselenin kendi baģına oluģturamayacağı rijit, bir destek yapı oluģturur. Bu fonksiyonun uygun Ģekilde yerine getirilmesi için fonksiyon esnasında bükülme ve deformasyona direnç göstermesi açısından yapının yeterince kalın olması gerekir. Burada amaç altyapıdaki metalin esnememesidir. Esneklik metal üzerinde yer alan porselenin oynamasına veya kırılmasına sebep olur. Basitçe belirtmek gerekirse metal, direnç ve rijidite için mümkün olduğu kadar kalın, estetiği tehlikeye atmayacak ve restorasyonun hacmini arttırmayacak Ģekilde ince hazırlanmalıdır. Metalin kalınlığı tüm yüzeyde aynı oranda olmalıdır. Bu kalınlık, metalde soy metal oranı fazla ise 0,3-0,5 mm, soy metal oranı az ise 0,2-0,3 mm olmalıdır. Altyapı, restorasyona uygun görünümü sağlayacak Ģekilde planlanmalıdır. Metal porselen sisteminin metal bileģeni, diģ kontörünü kendi orijinal form ve fonksiyona yakın bir Ģekilde restore eder. 18

25 Metal altyapı, kayıp diģ dokusunu restore edecek Ģekilde planlanmalıdır. Porselenin, metal altyapı tarafından uygun Ģekilde desteklenecek eģit kalınlıkta olması gerekir. Porselenin ideal bir kalınlığı vardır ancak kalınlık restorasyonun değiģik bölgelerinde farklılıklar gösterir. Gingival 1/3 bölgede, ideal kalınlık 1 mm dir. Ancak translüsentliği (Ģeffaflığı) artırmak ve uygun diģ kontörü sağlamak için insizal veya oklüzal 1/3 te; kalınlık 1,5-2 mm arasında değiģir. BaĢarısızlığa sebep olmamak için metal altyapı tarafından desteklenmeyen porselen miktarı 2 mm yi geçmemelidir. Porselen kalınlığında eģitliği temin için metal altyapı; preparasyon esnasında veya çürük ve travma nedeniyle kaybedilen diģ formunu tolere edebilmelidir Metal Porselen BirleĢiminde Dikkat Edilecek Noktalar Altyapı planlanırken antogonist temas, metal-porselen birleģimi, interproksimal kontaktlar ve porselenin metalle desteklenme mesafesine dikkat edilmelidir. Antogonist temas: Metal, dental porselene kıyasla karģıt diģler için daha az aģındırıcı etkiye sahiptir. Feldspatik porselen, bağlanmıģ oldukları metal alaģımlarından daha sert ve daha aģındırıcıdır. Porselen ve metal arasındaki bu fiziksel değiģiklikler, porselenin karģısındaki materyali aģındırmasına daha büyük bir potansiyel kazandırır. Bu durum glaze in kırılması veya opak tabakasının ortaya çıkmasına neden olacak Ģekilde porselenin oklüzal yüzeyinin aģındırılması hâlinde daha önem kazanır. Açığa çıkmıģ bir opak porselen yüzeyi pürüzlüdür. Polisajlanıp glaze lenemez ve fonksiyon esnasında karģıt diģler veya restorasyonun bozulması için daha büyük tehlike oluģturur. Porselen metal birleģimi: Oklüzal kontaktlar, direkt olarak metal-porselen bileģiminde veya bu bölgeye yakın yerleģtirildiğinde, bu noktada porselen atacak veya kırılacaktır. Porselen, sıkıģmaya dayanıklı ama gerilmeye dayanıksızdır. Bu nedenle porselendeki gerilme stresleri bağlantı baģarısızlıklarına neden olur. Fonksiyon sırasında, porselen-metal bileģimi üzerinde seyreden oklüzal temaslar gerilme streslerinin seviyesini artırır veya ince bir porselen bölgesinin kırılmasına neden olur. Altyapı, fonksiyonel insizal veya oklüzal kontaktlar metal-porselen bileģiminin en az 1,5 mm veya en çok 2 mm uzağında oluģturulacak Ģekilde planlanmalıdır. Ara yüz (interproksimal) kontaktlar: Anterior diģlerin interproksimal kontakt alanları ve posterior diģlerin en azından mesial kontaktları, sıklıkla porselenden hazırlanır. Özellikle anterior diģlerde, porselenden hazırlanan interproksimal kontakt alanlarına sahip altyapı planı daha estetiktir. Kırılmaları önlemek için altyapı planında porselen, marjinal kenarlarını destekleyecek metal altyapı oluģturmak da önemlidir. Ancak posterior diģlerin distal proksimal kontaktları metal veya porselenden hazırlanabilir. Çünkü bu alanlar, estetik açıdan önemli değildir. 19

26 Porselenin metal ile desteklenme mesafesi: Her altyapının en önemli amacı, porselen yapının en az 1 mm; en çok 2 mm kalınlığını desteklemektir. Bu maksimum kalınlık aģıldığında, porselen tabakası, uygun Ģekilde desteklenemez ve tüberkül tepesi ve insizal kenarlarda kırılmalar olur. Dental porselen, gerilme veya makaslamaya oranla sıkıģmaya daha dirençlidir. Doğru bir Ģekilde planlanan bir metal altyapı ile sıkıģma altında, oklüzyon kuvvetlerine daha iyi direnen bir porselen restorasyon yapılabilir. 20

27 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ AĢağıdaki iģlem basamakları ile metal altyapılı porselen kron için metal altyapının dökümünü yapınız. ĠĢlem Basamakları Döküm kanalını manģet tabanına yerleģtiriniz. Öneriler Ucunda mum kron olan döküm kanalını manģet tabanına yerleģtiriniz. Döküm kanalını manģet tabanına sirkolant mum ile sabitleyiniz. ManĢet kılıfını geçiriniz. Revetmanın mumu tam sarması, revetmanda hava boģluğu olmaması için manģetin iç kısmına alkollü sprey sıkınız. HazırlanmıĢ revetmanı manģet kalıbına dökünüz. Revetmanı vibratör üstünde doldurabilirsiniz. 21

28 Revetmanın donmasını bekleyiniz. Revetmanın donması beklenirken manģeti hareket ettirmeyiniz. Revetman kalıbı manģetten çıkarınız. Öncelikle manģet tabanını çıkarınız. Revetman kalıbı fırına koyunuz. Revetman kalıbı ön ısıtma fırınına koyunuz. Metali potaya koyunuz. Zaman kaybını ve revetman kalıbın soğumasını önlemek için metali potaya revetman kalıbın fırından çıkmasına yakın koyunuz. Metali koymadan önce potanın temiz olmasına dikkat ediniz. 22

29 Revetman kalıbı fırından çıkarınız. Revetman kalıbı fırından maģa ile çıkarınız. Revetman kalıbı potaya koyunuz. Revetman kalıbın soğumasını engellemek için Ģalome ile ısıtınız. Potaya konan metali eritiniz. Metali Ģalome ile eritiniz. Döküm yapınız. Döküm için santrifüj cihazını kullanınız. 23

30 Dökümden çıkan revetman kalıbın soğumasını bekleyiniz. Revetman kalıbı potadan, maģa ile tutarak alınız. Revetman kalıbı kırınız. Revetman kalıbı kırdıktan sonra metal kronu kontrol ediniz. Metal kron üzerindeki revetmanı temizleyiniz. Metal kronun iç yüzeyindeki revetman artıklarını da temizleyiniz. Metal kronu kumlayınız. Daha ince temizlik için metal kronu kumlayınız. 24

31 Döküm kanalını (tij) kesiniz. Döküm kanalını separe ile kesiniz. Döküm kanalını, metal kron yüzünden 1 mm yukarıdan kesiniz Metal kronun iç yüzünü temizleyiniz. Metal kron ile die lı modelin uyumunu sağlamak için metalin iç yüzündeki görünen fazlalıklarını temizleyiniz. Metal kronu die lı modele yerleģtiriniz. Metal kronun uyumunu kontrol ediniz. Fazlalıklar var ise alınız. Metal kronun dıģ yüzeylerindeki kalınlıkları gideriniz. Metal altyapının kalınlığını kumpasla ölçünüz. Kalınlığın 0,3 mm olmasına dikkat ediniz. 25

32 Metal kronun bukkal yüzünü tesviye ediniz. Tesviyeyi tek bir noktaya değil tüm bukkal yüze gezdirecek Ģekilde yapınız. Metal kronun mesial yüzünü tesviye ediniz. Kronu iki parmağınız arasında sıkı tutunuz, düģürmeyiniz. Tesviyeyi tek bir noktaya değil tüm mesial yüze gezdirecek Ģekilde yapınız. 26

33 Metal kronun distal yüzünü tesviye ediniz. Yaralanmalara karģı dikkatli çalıģınız. Tesviyeyi tek bir noktaya değil tüm distal yüze gezdirecek Ģekilde yapınız. Metal kronun lingual yüzünü tesviye ediniz. Tesviyeyi tek bir noktaya değil tüm lingual yüze gezdirecek Ģekilde yapınız. Metal kronun kole bölgesini tesviye ediniz. Tesviyede kalın grenli aģındırıcıdan baģlayıp ince grenli aģındırıcı ile devam ediniz. Metal kronu die lı modele yerleģtiriniz. Kronun uyum kontrolünü yapınız. 27

34 Metal kronu artikülatörde kontrol ediniz. Artikülatörde oklüzör kâğıdı ile yükseklik kontrolü yapınız. Oklüzör kâğıdının bıraktığı renkli izlerin giderilmesi gereken yükseklik olduğunu unutmayınız. Oklüzal yüzde yüksek olan yerleri alınız. Oklüzal yüzdeki yüksekliği separe ile alınız. Metal kronu artikülatörde kontrol ediniz. Yükseklik hâlâ devam ediyorsa separe ile yüksekliği tekrar alınız. Yükseklik yoksa oklüzal yüzün tesviyesine geçiniz. Oklüzal yüzün tesviyesini yapınız. Separe izlerini frezle gideriniz. Separe izlerini gidermek için aģındırıcı olarak taģ (möl) da kullanabilirsiniz. 28

35 Metal kronu modele yerleģtiriniz. Uyum kontrolü yapınız. Metal kronu kumlayınız. Ġnce kum ile kumlama yapınız. Metal kronu buharla temizleyiniz. Kronun tam olarak temizlenmesine dikkat ediniz. Metal kronu dezenfekte ediniz. Spreyin uç kısmını materyale temas ettirmeden, tüm yüzeylere dikkatlice uygulayınız. Metal kronu kontrol için hekime gönderiniz. Hekimden gelen metal kronu buharla temizlemek. Metal kronu dezenfekte ediniz. Güvenli bir Ģekilde kronu hekime teslim ediniz. Kronu özenle temizleyiniz. 29

36 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki cümlelerin baģında boģ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlıģ ise Y yazınız. 1. ( ) Döküm için eritilen metal kütlesi mat bir görüntü alır. 2. ( ) Metal yüzlerin birleģme köģe ve kenarları hafif yuvarlak olarak hazırlanmalıdır. 3. ( ) Kolay iģlenebilirlik ve parlatılabilirlik metal alaģımlarda aranan özelliklerdendir. 4. ( ) Porselenin oynamaması ve kırılmaması için metal altyapının esnek olması gerekir. 5. ( ) Metal kalınlığı soy metal oranı az ise 0,2-0,3 mm olmalıdır. 6. ( ) Metal alaģım, bağlanmıģ oldukları feldspatik porselenden daha sert ve daha aģındırıcıdır. 7. ( ) Porselen sıkıģmaya dayanıklı ama gerilmeye dayanıksızdır. 8. ( ) Tesviyede ince grenli aģındırıcıdan baģlayıp kalın grenli aģındırıcı ile devam edilmelidir. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 30

37 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3 AMAÇ Bu öğrenme faaliyetinde verilen bilgiler doğrultusunda, uygun laboratuvar ortamı ve donanım sağlandığında, tekniğine uygun metal altyapı üzerine porselen iģleyebileceksiniz. Kronun bitim iģlemlerini yapabileceksiniz. ARAġTIRMA Veneer Kron Metal Altyapı Üzerine Porselen Materyal modülünden edindiğiniz bilgileri gözden geçiriniz. Metal altyapı üzerine porselen iģleme için gerekli araç gereçleri öğreniniz. DiĢ protez laboratuvarında metal altyapı üzerine porselen iģleme iģlem basamaklarını gözlemleyiniz. Gözlemlerinizi sınıfta arkadaģlarınızla paylaģınız. Metal altyapı üzerine porselen iģleme ile veneer metal altyapı üzerine porselen materyal iģlemlerini karģılaģtırınız. Ġki iģlem arasındaki farklılıkları belirleyip rapor hâlinde sınıfta sununuz. 3. METAL ALTYAPI ÜZERĠNE PORSELEN ĠġLEME Hekim kontrolünden gelen metal kron, temizlenip dezenfekte edilir. Metal yapı, porselen-metal bağlantısı için gerekli olan oksit tabakasının oluģumunu sağlamak, metal yüzeyini temizlemek ve artık gazları uzaklaģtırmak amacıyla porselen fırınında vakum altında fırınlanır. Gazlardan arınan ve oksitlenen metal kron kontrol edilerek kumlanır ve temizlenir. Daha sonra porselenin metal desteğe tutunmasını artırmak ve metal renginin alttan görünmesini önlemek (Metal renginin porselenden görünmesi ya da yansımasını bir oranda azaltmak, kullanılan opak porselen miktarını azaltabilir.) amacıyla bonding iģlemine geçilir. Bond kelimesinin kullanımı, porselenle metal arasındaki iliģkinin saf kimyasal bağ olarak düģünülmesine neden olur. Gerçekten de bonding iģleminde kimyasal bağlar birinci derecede rol oynar. Bonding iģleminden sonra metal yapının üzerine porselen uygulamasına geçilir. Opak porselen: Hekimin belirlediği renge göre renk skalası ile tespit edilen opak tozu, opak likidi ile karıģtırılarak bitirilmiģ, temizlenmiģ ve okside edilmiģ metal altyapının üzerine uygulanır. 31

38 Opak porselen üç nedenden dolayı uygulanır: Porselen metal bağlantısını oluģturur. Metal altyapının rengini maskeler. Seçilen rengin baģlangıcını oluģturur. Porselen-metal bağlantısının formasyonu (biçimlenme) opak porselen tabakasında ortaya çıktığına göre opak porselenin karıģtırma, uygulama ve fırınlamasına özen gösterilmelidir. Opak tozu, sıvısı ile koyu bir kıvam oluncaya kadar karıģtırılır. Porselen hamuru, küçük parçalar hâlinde fırça ile metal üzerine yerleģtirilir. Her opak ilavesinde titreģtirme yapılarak opağın homojen ve yoğun bir Ģekilde metalin yüzeyine yerleģmesi sağlanır. Oksidi yeterince maskelemek için gereken opak, porselen kalınlığı, porselen ve metal alaģımı çeģidine göre değiģiklik gösterir. Uygun olduğu düģünülen kalınlık 0,2-0,3 mm dir. Birinci fırınlamada, metalin tamamı ince bir opak porselen tabakasıyla maskelenir. Opak porseleni, uygun olan kalınlıktan fazla uygulandığında fırınlama sonucu çatlamalar meydana gelebilir. Birinci fırınlamadan sonra kron, oda ısısında soğutulur ve el sürülmeden kontrol edilir. Ġnce alanlar, eksik kalmıģ kısımlar varsa yeniden opak porselen ilave edilerek ikinci fırınlama yapılır. Ġkinci fırınlamada eksik ya da fazla bir iģlem yapılmamalı ve belirli kurallara uyulmalıdır. Opak porselen uygulamasında, düzgün ve eģit kalınlıkta bir opak tabakası sağlanmalı, kalın ve oldukça düzensiz tabakalar oluģturulup yığılmalar yapılmamalı, opak porselenin porselen-metal birleģimine ve oluklarda birikmesine engel olunmalıdır. Opak porseleninin kalın olması, dentin (gövde) porseleninin ince olmasına veya opak tabakasının açığa çıkmasına sebep olur. Opak porselenin açığa çıktığı alanlar, glaze lenmiģ dentin porseleninden daha pürüzlüdür. Bu pürüzlü alanlar gingival 1/2 bölgeye yakın olduğundan bakteri birikimine neden olur. YumuĢak doku için irritan hâle gelir. Diğer taraftan opak porselen bölgeleri, oklüzal temas alanlarında açığa çıktığında karģıt restorasyonlar veya doğal diģ yapısını aģındırabilen abrasi (aģındırıcı) bir yüzey oluģturacaktır. Ne yazık ki açığa çıkmıģ olan opak porselene, glaze ve polisaj iģlemleri yapılamaz. Opak porselenin porselen-metal bileģimi veya metal lingual yüzeyin porselen kaplanmayacak alanlarına taģması engellenmelidir. BaĢlığın iç yüzü de bu açıdan kontrol edilmelidir. Dentin porseleni: Gövde ya da dentin porseleni diye adlandırılan porselen tozları likidi ile karıģtırılarak koyu bir krem kıvamında hazırlanır. Opak tabaka, fırça ile hafifçe nemlendirildikten sonra, dentin porselen küçük parçalar hâlinde fırça ile opak maddenin üstüne yerleģtirilir. Uygulama esnasında titreģtirme ve her seferinde yüzeyde ortaya çıkan suyun temiz bir bezle alınması unutulmamalıdır. Bu iģlem iyi yapılmadığı durumlarda porselen yoğun bir hâl almadığından, arada su ve hava kabarcıkları kalabilir. PiĢirme esnasında bunlar uçacağından porselen porözlü bir durum alır. 32

39 Dentin porseleni yığımı öncesinde, çalıģma modelinde iģlem yapılan diģin yanındaki alçı diģler, alçının porselen tozunun suyunu çekmesini engellemek için özel maddesi ya da tırnak cilası ile izole edilmelidir. Porselen, % 8-10 arasında bir büzülme göstereceğinden, dentin (gövde) porseleni diģin normal büyüklüğünden biraz daha hacimli olarak iģlenmelidir. Bu aģırı yığma iģlemi, dentin tabakası üzerine uygulanan mine kaplamasına uyum gösterecek ve porselenin büzülmesini dengeleyecektir (Kompanze edecektir.). Metal-porselen birleģme noktalarında açıklık kalmaması için bu bölgelerde porselen biraz daha yüksek ve metale doğru çıkıntılı hazırlanır. Fırça ile tüm iģlemler bitirildikten sonra modelaj spatülü ile diģe hafif anatomik Ģekil verilir. Yığma iģlemi tamamlandığında, mine porseleninin yerleģtirileceği bölgelerden dentin porseleni keskin bir spatülle kesilir ya da aģındırılarak kaldırılır. Mine porseleni: Dentin porseleninden kesilip çıkarılan bölgelere mine porseleni uygulanırken minenin, insizal/oklüzal kenar üzerine veya lingual/palatinal yüzey üzerine uzatılması temin edilir. Her iki porselen arasında bir sınır çizgisi meydana gelmemesi için kenar kısımlar fırça ile düzeltilmelidir. Bu düzeltme, kalından inceye doğru giderek sıfıra düģecek Ģekilde yapılmalıdır. Parça boyutlarının küçük olması nedeniyle ince bir kıvamda karıģtırılan mine porseleni, yüzey üzerine bir fırça yardımıyla uygulanır. TitreĢim yapılarak yüzeyde biriken sular temiz bir peçete ile alınır. Yüzey yumuģak ve geniģçe bir fırça ile düzeltilir. Dentin ve mine porseleni yığımından sonra die çalıģma modelinden çıkarılarak diģin mesial ve distal yüzeylerine, büzülmeyi karģılaması için dentin ve mine porseleni ilavesi yapılır ve yüzey düzeltilir. Kronun yüzey düzeltmeleri ve anatomik Ģekillendirilmesi bu dönemde yapılır. ÇeĢitli frez ve separelerle yüzeyler aģındırılır ve düzgünleģtirilir. Tesviye iģleminden sonra kron prova için hekime gönderilir. Provada hekim tarafından renk, boyut ve oklüzyon kontrol edilir. Provası yapılan restorasyon tekrar laboratuvara alınıp glaze (glazür, sırlama, parlatma) iģlemi yapılır. Glaze porseleni: Glazür safhasına geçmek için porselen yüzeyinin çok iyi temizlenmesi ve yabancı maddelerden arındırılması gerekir. Bu nedenle hekim kontrolünden gelen kron teknisyenin seçimi ve olanaklarına göre temizlenir ve dezenfekte edilerek oda ısısında kurumaya bırakılır. Glaze, restorasyonun yüzey bütünlüğünü sağlayan bir iģlemdir. Glaze için özel porselen toz ve likidi karıģtırılıp restorasyon yüzeyine sürülür. 33

40 Restorasyona makyaj uygulanacaksa makyajda değiģik renk tonlarındaki porselen boya kiti (Özel porselen tozlarından oluģur.) ve özel likidi kullanılır. Boyamada, komģu diģler ve simetrik diģlerden yararlanılır. Özel makyaj kutusunda bulunan renk tablosuna uyularak diģlere uygun hazırlanmıģ çizgiler, mine çatlakları yapılabilir. Bu iģlemler tamamlandıktan sonra kron, vakumsuz olarak fırına yerleģtirilir ve fırınlanır. Tüm yüzeyler homojen bir Ģekilde örtülmüģ ve parlatılmıģ olur. Glaze iģleminden sonra metal bant kısmının oksit tabakası temizlenir, izleri giderilir ve parlatılır. Kron iç yüzeyi kumlanır, temizlenir ve dezenfekte edilerek hekime gönderilir Metal Destekli Porselenlerin Avantajları Metal destekli porselenlerin sağladığı avantajlar aģağıda sıralanmıģtır: Marjinal uyumun metal destek ile daha iyi sağlanabilmesi Tek kronların yanında uzun köprülerin de yapılabilmesi Anatomik Ģartların bütün yüzeylerin porselenle kaplanmasına engel olduğu durumlarda kullanılabilmesi Uygun Ģekilde hazırlanıp glaze yapıldığında diģ etini irrite etmemesi Estetiğin mükemmel olması Renklenmenin olmaması Kron içi ve dıģı tutucular, rehber düzlemler ve oklüzal tırnak yerlerinin hazırlanabilmesine olanak vermesi 3.2. Metal Porselen ÇalıĢmalarında Kullanılan Porselenlerde Aranan Özellikler Porselenlerde aranan özellikler aģağıda sıralanmıģtır: Metal altyapı ile mükemmel bağlantı kurabilmesi Isısal genleģme katsayılarının metalle uyumlu olması AlaĢımların ergime derecesinden birkaç derece aģağıda fırınlanabilmesi Renk değiģtirmemesi Belirli derecede büzülme göstermemesi Doğal diģlere benzeyen Ģeffaflık göstermesi 34

41 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ AĢağıdaki iģlem basamakları ile metal altyapı üzerine porselen iģleyerek kronun bitim iģlemlerini yapınız. ĠĢlem Basamakları Oksitleme için metal kronu taģıyıcıya yerleģtirip fırına koyunuz. Öneriler Kronu taģıyıcıya dikkatli koyunuz. Fırın ayarını üretici firmanın önerilerine göre yapınız. Oksit iģlemi tamamlanınca metal kronu fırından çıkarıp soğumaya bırakınız. Kronu fırın koridorunda kendi hâline soğumaya bırakınız. OksitlenmiĢ metal kronu kumlayınız. Kum içerisinde kontamine edici maddelerin bulunmamasına dikkat ediniz. 35

42 Metal kronu kaynatınız. Kaynatma sonrası metal kronu kendi hâlinde peçete üzerinde kurutunuz. Metal kronu asitte bekletiniz. Metal kronu buharla da temizleyebilirsiniz. Asit kabından çıkarınca metal kronu kurutunuz. Bonding ajanı hazırlayınız. Bonding toz ve likit oranına dikkat ediniz. KarıĢımın homojen olmasına dikkat ediniz. Bonding karıģımı metal kronun bukkal yüzüne sürünüz. Kronun metal bant kısmından tutunuz. 36

43 Bonding ajanı kronun mesial yüzüne sürünüz. Bonding ajanı yüzde açıklık kalmayacak Ģekilde sürünüz. Bonding ajanı kronun distal yüzüne sürünüz. Bonding ajanı yüzde açıklık kalmayacak Ģekilde sürünüz. Bonding ajanı kronun lingual yüzüne sürünüz. Bonding ajanı yüzde açıklık kalmayacak Ģekilde sürünüz. Bonding ajanı kronun oklüzal yüzüne sürünüz. Bonding ajanı yüzde açıklık kalmayacak Ģekilde sürünüz. 37

44 Metal kronu taģıyıcıya yerleģtirip fırına koyunuz. Kronu taģıyıcıya dikkatli yerleģtiriniz. Metal kronu fırından çıkarıp soğumaya bırakınız. PiĢme süresini üretici firmanın önerilerine göre ayarlayınız. Kronu fırın koridorunda kendi hâlinde soğumaya bırakınız. Opak toz ve likidini karıģtırınız. Opak tozunu hekimin belirlediği renge göre seçiniz. Opak karıģımı kronun bukkal yüzüne sürünüz. Portegü ile kronun metal bant kısmından tutunuz. 38

45 Opak karıģımı kronun mesial yüzüne sürünüz. Opağı, ikinci opak uygulamasını da düģünerek yeterli kalınlıkta sürünüz. Opak karıģımı kronun distal yüzüne sürünüz. Opak porselenin kron üzerinde eģit dağılımı için vibrasyon yapınız. Opak uygulaması sırasında fırçanızı suda temizleyiniz. Opak karıģımı kronun lingual yüzüne sürünüz. Fırçanın suyunu porselen süngerinde aldırınız. 39

46 Opak karıģımı kronun oklüzal yüzüne sürünüz. Opak porselenin kron üzerinde eģit dağılımı için vibrasyon iģlemini tekrarlayınız. Kronu taģıyıcıya yerleģtirip fırına koyunuz. Kronu taģıyıcıya dikkatli yerleģtiriniz. Kronu fırından çıkarıp soğumaya bırakınız. Fırın ayarını üretici firmanın önerilerine göre yapınız. Kronu fırın koridorunda kendi hâlinde soğumaya bırakınız. Kronun bukkal yüzüne ikinci opak porseleni yığınız. Kronun metal bant kısmından tutunuz. 40

47 Kronun mesial yüzüne ikinci opak porseleni yığınız. Uygun opak kalınlığının 0,2-0,3 mm olması gerektiğini unutmayınız. Kronun distal yüzüne ikinci opak porseleni yığınız. Opağın yüzlerde eģit dağılmasına dikkat ediniz. Kronun lingual yüzüne ikinci opak porseleni yığınız. Metal bant kısmına porselenin gelmemesine dikkat ediniz. Kronun oklüzal yüzüne ikinci opak porseleni yığınız. Kron üzerinde opağın eģit dağılımı için vibrasyon yapınız. 41

48 Kronu taģıyıcıya yerleģtirip fırına koyunuz. Kronu taģıyıcıya dikkatli yerleģtiriniz. Kronu fırından çıkarıp soğumasını bekleyiniz. Fırın ayarını üretici firmanın önerilerine göre yapınız. Kronu fırın koridorunda kendi hâlinde soğumaya bırakınız. Dentin toz ve likidi karıģtırınız. Dentin tozunu hekimin belirlediği renge göre seçiniz. Mesial ve distaldeki komģu diģleri izole ediniz. KarĢıt arktaki diģleri de izole ediniz. 42

49 Alçının porselenin suyunu emmemesi için mesial ve distaldeki komģu diģlere jel sürünüz. Mesial ve distaldeki komģu diģlere ikinci izolasyon iģlemini yapınız. Porselenin alçı yüzeylere yapıģmaması için mesial ve distaldeki komģu diģlerin yüzeyine yağ sürünüz. Kronu modele oturtunuz. Kronun modele uyumunu kontrol ediniz. 43

50 Kronun bukkal yüzüne dentin porseleni yığınız. Dentin porseleni, opak porselenin üstüne küçük parçalar hâlinde yığınız. Dentini bukkal yüzün morfolojisini oluģturacak Ģekilde yığınız Kronun oklüzal yüzüne dentin yığınız. Porselen fırında büzülme göstereceğinden, dentin porseleni diģin normal büyüklüğünden biraz daha hacimli olarak yığınız. Dentin porselenini oklüzal yüzün morfolojisini oluģturacak Ģekilde yığınız Kronun lingual yüzüne dentin yığınız. Dentin porselenini, lingual yüzün morfolojisini oluģturacak Ģekilde yığınız. Kronun mesial yüzüne dentin yığınız. Dentin porselenini, mesial yüzün morfolojisini oluģturacak Ģekilde yığınız. 44

51 Kronun distal yüzüne dentin yığınız. Porseleni, distal yüzün morfolojisini oluģturacak Ģekilde yığınız. Uygulama esnasında ara ara dentinin suyunu kâğıt peçete ile alınız. Kronu artikülatörde kontrol ediniz. Gerekli olan yerlere dentin ilavesi yapınız. Bukkal yüzde mine (Ģeffaf) yeri açınız. Bukkal yüzde oklüzale doğru mine (Ģeffaf) yeri açınız. Mine yeri açma iģleminde keskin spatül kullanınız. Oklüzal yüzde mine yeri açınız. Mine yeri açarken kron formunun bozulmamasına dikkat ediniz. 45

52 Lingual yüze mine yeri açınız. Lingual yüzün oklüzaline doğru mine yeri açınız. ĠĢlem aralarında kronun suyunu alınız. Kronu artikülatörde kontrol ediniz. KapanıĢı kontrol ediniz. Mine toz ve likidini karıģtırınız. KarıĢımın homojen olmasına dikkat ediniz. Mine porselenini bukkal yüze yığınız. Mine porselenini bukkal yüzün oklüzaline doğru yığınız. Kronun esas morfolojik yapısı dentin porseleni tarafından Ģekillendirildiği için, mine porselenini 1 mm lik bir fazlalık oluģturacak Ģekilde yığınız. 46

53 Mine porselenini oklüzal yüze yığınız. Mine porselenini oklüzal yüzde tüberkül tepeleri olacak Ģekilde yığınız. Mine porselenini küçük parçalar hâlinde yığınız. Mine porselenini mesial yüze yığınız. Mine porselenini mesial yüzün oklüzaline yığınız. Porselen yığma iģleminde ara ara kronun suyunu alınız. Mine porselenini distal yüze yığınız. Mine porselenini distal yüzün oklüzaline yığınız. Yığımı, diģin morfolojisine uygun olarak yapınız. Mine porselenini lingual yüze yığınız. Mine porselenini lingual yüzün oklüzaline yığınız. Mine porselenini küçük parçalar hâlinde yığınız. 47

54 Kronu artikülatörde kontrol ediniz. KapanıĢı kontrol ediniz. Oklüzal yüzde tüberkülleri açınız. Keskin spatülün ucu ile tüberkülleri belirginleģtiriniz. Kronun bukkal yüzüne Ģekil veriniz. Bukkal yüzün oklüzalinde yığılan mine porselenini Ģekillendiriniz. Kronun oklüzal yüzüne Ģekil veriniz. Her iki porselen arasında bir sınır çizgisi meydana gelmemesi için kenar kısımları fırça ile düzeltiniz. 48

55 Kronun lingual yüzüne Ģekil veriniz. ĠĢlem esnasında kronun suyunu almayı unutmayınız. Kronu artikülatörde kontrol ediniz. Artikülatörde kronu arkadan da kontrol ediniz. Krona son Ģeklini veriniz. Kronun suyunu alınız. Kronu modelden çıkarınız. Kronu ince spatülün ucu ile zarar vermeden çıkarınız. 49

56 Mesial yüze dentin ve mine ilavesi yapınız. Kronu metal bant kısmından tutunuz. Distal yüze dentin ve mine ilavesi yapınız. Mesial ve distal yüzeylere büzülmeyi karģılaması için dentin ve mine ilavelerini yapınız. Kronun suyunu alınız. Kole bölgesine dentin ilavesi yapınız. Kronun suyunu aldıktan sonra kuru peçete üzerinde biraz bekletiniz. 50

57 Kronu taģıyıcıya yerleģtirip fırına koyunuz. Kronu taģıyıcıya dikkatli yerleģtiriniz. Kronu fırından çıkarıp soğumasını bekleyiniz. Fırın ayarını üretici firmanın önerilerine göre yapınız. Kronu fırın koridorunda kendi hâlinde soğumaya bırakınız. Kronun temas noktalarını tesviye ediniz. Mikromotora, frezi takınız. Kole bölgesini düzeltiniz. Kole bölgesinin girintili çıkıntılı olmamasına, düz olmasına özen gösteriniz. 51

58 Mesial ve distal yüzlerdeki fazlalıkları belirleyiniz. Mesial ve distaldeki fazlalıkları artikülasyon kâğıdı ile belirleyiniz. Mesial ve distal yüzlerin tesviyesini yapınız. Artikülasyon kâğıdının bıraktığı renkli izlerin alınması gereken fazlalıklar olduğunu unutmayınız. Ters konik frez kullanınız. 52

59 Kronu modele yerleģtiriniz. Kronun modelde uyumunu kontrol ediniz. Bukkal yüzün tesviyesini yapınız. Tesviye ile yavaģ yavaģ diģ formu vermeye baģlayınız. Lingual yüzün tesviyesini yapınız. Lingual yüzde bulunan metal banda dikkat ediniz. Kronu modele oturtunuz. Kronun modele tam oturup oturmadığını kontrol ediniz. 53

60 Kronu artikülatörde kontrol ediniz. KapanıĢı kontrol ediniz. Oklüzal yüzdeki fazlalıkları belirleyiniz. Fazlalıkları belirlemede artikülasyon kâğıdı kullanınız. Oklüzal yüzün tesviyesini yapınız. Oklüzal yüzde artikülasyon kâğıdının bıraktığı renkli izlerin alınması gereken fazlalıklar olduğunu unutmayınız. Kronu artikülatörde kontrol ediniz. KapanıĢı kontrol ediniz. 54

61 Krona diģ formu veriniz. Krona diģ formu vermek için separe kullanınız. Separe ile tam diģ formunu oluģturunuz. Kron yüzlerini tesviye ediniz. Tesviyede top (rond) frez de kullanabilirsiniz. Keskin kenar ve köģe bırakmamaya dikkat ediniz. 55

62 Oklüzal yüzde tüberkülleri oluģturunuz. Ġnce uçlu (fissür) frez kullanınız. Kronu modele oturtunuz. Kronun modele tam oturup oturmadığını, uyumunu, kontrol ediniz. Kronu artikülatörde kontrol ediniz. KapanıĢı kontrol ediniz. Kronu kumlayınız. Kumlamada ince taneli kum kullanınız. Kumun temiz olmasına dikkat ediniz. 56

63 Kronu buharla temizleyiniz. Kronun tüm yüzeylerinin temizlendiğinden emin olunuz. Kronu prova için hekime göndermeden kontrol ediniz. Kronu dezenfekte ederek hekime gönderiniz. 57

64 Hekimden gelen kronu buharla temizleyiniz. Kronun tüm yüzeylerinin temizlendiğinden emin olunuz. Kronu dezenfekte ediniz. Kronu kuruması için kuru peçete üzerinde bekletiniz. Glaze toz ve likidini karıģtırınız. Glaze toz ve likidinin homojen bir Ģekilde karıģmasına dikkat ediniz. Kronun bukkal yüzüne glaze sürünüz. Kronu portegü ile metal bant kısmından tutunuz. Kronun mesial yüzüne glaze sürünüz. Glaze yi mesial yüze homojen Ģekilde uygulayınız. 58

65 Kronun distal yüzüne glaze sürünüz. Glaze yi distal yüze homojen Ģekilde uygulayınız Kronun lingual yüzüne glaze sürünüz. Glaze yi lingual yüze homojen Ģekilde uygulayınız Hekim makyaj istemiģ ise kronun bukkal ve oklüzal yüzlerini makyajlayınız. Kronun oklüzal yüzüne glaze sürünüz. Kronu taģıyıcıya yerleģtirip fırına koyunuz. Kronu taģıyıcıya dikkatli yerleģtiriniz. Fırın ayarını üretici firmanın önerilerine göre yapınız. 59

66 Kronu fırından çıkarıp soğumaya bırakınız. Kronu fırın koridorunda kendi hâlinde soğumaya bırakınız. Metal bant tabakasını temizleyiniz. Metal yüzeyindeki yabancı artıkları ve metal oksitlerini frezle temizleyiniz. Metal banttaki izleri gideriniz. Metal banttaki izleri yuvarlak lastik ve uzun silindir lastik ile gideriniz. Kronun metal bant kısmını kıl fırçaya tutunuz. Siyah kıl fırça kullanınız. 60

67 Kronun metal bant kısmını pamuk fırçaya tutunuz. Pamuk fırça ile metal bant kısmını parlatınız. Düzgün ve parlak olmayan, çizgili ve pürüzlü metal yüzeylerinin, birer gıda ve bakteri deposu olacağını unutmayınız. Kronun iç yüzey metal kısmını kumlayınız. Kumlamayı, porselene gelmeyecek Ģekilde yapınız. Kronu buharla temizleyiniz. Kronun tüm yüzeylerinin temizlendiğinden emin olunuz Kronu dezenfekte ediniz. Dezenfektan spreylerin kullanma sürelerine dikkat ediniz. Spreyin uç kısmını materyale temas ettirmeden tüm yüzeylere dikkatlice uygulayınız. Dezenfeksiyon esnasında kendinize yönelik koruyucu önlemlerinizi alınız. 61

68 Kronu kontrol ediniz. Kronu modele yerleģtiriniz. Kronu hekime gönderiniz. Kronu güvenli bir Ģekilde gönderiniz. 62