Her bir dizi en azından bir sigorta ile korunmalıdır.

Transkript

1 Sigorta ve Sigorta Tutucu Her bir dizi en azından bir sigorta ile korunmalıdır. Şekil 114 deki bağlantı kutusu her iletken için bir sigorta barındırır. Bu doğru bir kurulum metodudur. Bu sayede tüm diziler yüksek akım tehdidine karşı korunmuş olur. ŞEKİL 114

2 Sigorta ve Sigorta Tutucu Sigorta yuvası gibi DC elemanlar, DC anahtarlar açıkken sökülmemelidirler. Yük altında iken sigortanın sökülmesi sonucunda ortaya çıkan elektrik şoku ciddi risk oluşturur ve ekipmanın tahrip olmasına neden olabilir. DC devrelere herhangi bir müdahale yapılmadan önce mutlaka enerjisi kesilmelidir. Şekil 115 teki hasar yaklaşık 40 amper taşıyan sigortanın enerjili durumda iken sökülmesi ile oluşmuştur. Sigortalar devre enerjili iken çıkartılmaması gereken elemanlardır, sigortaların çıkarılması özel kesici anahtarlar yardımıyla olabilir. ŞEKİL 115

3 KABLOLAR VE TAMAMLAYICI PARÇALAR Bağlantı kutularındaki kablolar doğruca düzenlenmeli ve çok uzun olmamalı. Kablolar bağlantı kutusunda temizce sıralanmalı ve kablolar olası onarılma ihtiyacı nedeniyle gerekenden biraz daha uzun tutulmalıdır. Olası bir arıza durumunda teknisyenler kabloları tanıyabilmelidir (etiketleme sayesinde). Şekil 116 daki bağlantı kutusunda kablolar düzensizdir, çok yer kaplamaktadır ve çok uzun bırakılmıştır. Bu yüzden spesifik bir kabloyu bulmak zorlaşır. Bu düzenleme kablolama kayıplarını artırır ayrıca sistemin maliyeti yükseltir. ŞEKİL 116

4 Kablolar ve Tamamlayıcı Parçalar Kabloların ve baraların zıt kutupları birbirinden yeteri kadar uzak olmalılar. Şekil 117 de panellerden gelen kabloların pozitif ve negatif uçları baralara belli belirsiz bağlanmaktadır. Negatif ve pozitif kabloların negatif ve pozitif baranın arkasından geçtiği görülüyor. Zamanla, titreşim ve termal döngüler, kablo ile baranın sürekli teması kablo yalıtımlarını deforme eder ve kısa devreye neden olur. Buna iyi bir çözüm olarak: pozitif kablolar tek tarafta toplanıp oradan baraya, negatiflerde aynı şekilde negatif baraya bağlanabilir. Bu daha güvenli bir dizayndır. Bu anlatılan dizayn şekil 120 deki bağlantı kutusunda görülen şekildedir. (+) kablolar neredeyse ( ) bara ile temas halinde (tersi de mevcut) ŞEKİL 117

5 Kablolar ve Tamamlayıcı Parçalar Bağlantı kutuları lazım olabilecek tüm elemanları içermelidir. Şekil 118 ve 119 sırasıyla FV santralde birincil ve ikincil bağlantı kutularını gösterir. Elektriksel şok uyarıcı etiketler yerleştirilmiş. Kablolar uygun şekilde sıralanmış ve tanımlayıcı etiketler yapıştırılmıştır (kabloları karıştırma olasılığı önemli ölçüde azaltılmıştır). Pozitif ve negatif baralar açık şekilde etiketler ile belirtilmiştir ve direk teması önlemek için metakrilat ile korunmuştur. Yine de, üç iyileştirme yapılabilir (bknz: şekil 120). İlki, kutu içerisinde panellerin-dizilerin detaylı yerleşiminin bulunduğu dokümanlar yok. İkincisi, birincil bağlantı kutusunda (şekil 118) dizilerden gelen artı ve eksi kablolar birbirine çok yakın, ve bu kısa devre oluşumuna mahal verebilir. Üçüncü olarak, İkincil kutuda yük altında ayırma yapılabilmesi için gerekli olan yük ayırıcı anahtar yok. Bu iyileştirmelerin haricinde bu bağlantı kutuları optimum düzenlemeye çok yakındır. ŞEKİL 118 ŞEKİL 119

6 Kablolar ve Tamamlayıcı Parçalar Bağlantı kutuları lazım olabilecek tüm elemanları içermelidir. Şekil 120 deki kutuda yapılabilecek iyileştirmeler önceki sayfada anlatılmıştır. Kapakta asılı olan haritada FV kutuya giren dizilerin haritada yerleri gösterilmektedir. Artı ve eksi kablolar kolayca ayırt edilebilecek şekilde farklı renklerde döşenmiş ve kısa devrenin engellenmesi için kablolar arasında yeteri kadar boşluk bırakılmıştır. Son olarak, yük altında iken ayırma yapılabilmesi için bağlantı kutusu içerisinde yük kesici anahtar bulunuyor (kutunun sağ tarafındaki gri/beyaz cihaz). Bu bağlantı kutusunda yapılabilecek tek iyileştirme çift kutuplu izolasyon yapılması amacıyla eksi kablolara da sigorta takılmasıdır (bkz. şekil 114). ŞEKİL 120

7 3.4 FOTOVOLTAİK DİZİ PANEL KALİTESİ VE SAĞLAMLIĞI Light Induced Degradation (LID) / Işığa bağlı bozulma etkisi enerji üretimi tahmini hesaplaması yapılırken dikkate alınmalıdır. Üretim aşamasında FV panellerde oluşan kusurlar daha sonrasında panellerin beklenenden önce aşınmasına neden olabilir. FV panel çalışmaya başladıktan birkaç yıl sonra (hatta belki birkaç ay veya hafta sonra) solar hücrelerdeki bu kusurlar belli belirginleşir. Bu hasarlardan biri LID dir. Bu etki silikon kristal içerisinde kalan oksijen atomları ile silikon dopinginde kullanılan bor atomlarının reaksiyonu sonucu oluşur. Ve bu etki sonucu hücrenin nominal gücü %1 ila %4 arasında düşer. Bu durum panel çalışmasının (solar ışınım altında kalmasının) ilk birkaç saati içerisinde gerçekleşir. Bu etki p-tipi silikonun bor ile beslendiği durumlarda oluşur (n tipi silikonda LID etkisi görülmez). Sistemin performans hesabı yapılırken LID den kaynaklanan azalma mutlaka hesaba katılmalıdır. (şekil 121) ŞEKİL 121

8 Panel Kalitesi ve Sağlamlığı Üretici garantisi PID den kaynaklanan panel hasarlarını içermelidir. Panellerde görülen bir diğer hasar da Potential Induced Degradation (PID) Potansiyele bağlı Bozulmadır. Hücre üretiminde kullanılan teknolojiye ve hücrenin kaplamasına bağlıdır, cam yüzeyden kopan Na+ FV panellerin performansının azalmasına neden olabilir. Üreticiler panellerini PID etkisine karşın test etmeliler ve PID den kaynaklanan performans azalması için garanti vermelidirler. Şekil 122 birçok PID hasarı görmüş panelin electroluminescence (elektro ışıma) görüntüsünü gösterir. Tamamen siyah olan hücreler PID hasarın oluştuğu hücrelerdir. Bazı harici yöntemlerle PID etkisi azaltılabilir, fakat bu yöntemlerin verimliliği hala ispatlanmış değil. Bu etkiyi düzeltici bir uygulamanın uzman bir mühendislik ofisi tarafından onaylanması gerekir. ŞEKİL 122

9 Panel Kalitesi ve Sağlamlığı FV paneller mikro-çatlamaları önlemek için darbelerden ve titreşimden korunmalıdır. FV panellerde mikro-çatlaklar olmamalıdır. Darbelerden veya titreşimden kaynaklanabilecek mikroçatlaklar zamanla panelin performansını düşürebilir. Genelde gözle görülemezler ancak electroluminescence (elektro ışıma) test ile tespit edilebilir. Şekil 123 teki siyah alanlar mikroçatlakların görüldüğü alanlardır. Panellerin nakliye sonrasında dikkatsizce taşınması (tutulması) üretimde mikro-çatlak tespit edilmeyen bir panelde yeni mikro-çatlaklar oluşmasına neden olabilir. ŞEKİL 123 Bu mikro-çatlaklar ilk başta enerji üretimini direk etkilemeyebilir. Fakat bu çatlaklar panelin çalışmaya başlamasından ilk birkaç ay sonra hücrelerin istenmeyen sıcaklıklara (100oC den bile fazla olabilir) çıkmasına neden olabilir. Bu denli yüksek sıcaklık termal genleşmenin sebep olacağı stresten dolayı panel camının kırılmasına neden olabilir. (Şekil 124) ŞEKİL 124

10 Panel Kalitesi ve Sağlamlığı FV paneller çatlakları ve panelde meydana gelebilecek diğer hasarların önlenmesi için uygun koşullarda taşınmalıdır. Büyük çatlaklar genelde paneller monte edilmeden önce oluşurlar. Genelde bu kırıklar paneller koruma paketinden çıkarılıp dikkatsizce taşınması sonucu oluşur, şekil 125 ve 126 daki gibi. Bunu önlemek için panellerin taşıyıcı konstrüksiyona monte edileceği zamana kadar panellerin bulunduğu paketten çıkarılmaması önerilir. ŞEKİL 125 ŞEKİL 126

11 Panel Kalitesi ve Sağlamlığı FV paneller periyodik olarak potansiyel hasarlara karşı gözlenmelidir. FV panellerde görülen diğer bozulmalar, kullanımın ilk birkaç ayında veya yılında görülebilen sararma (şekil 127) ve salyangoz yollarıdır snail tracks / kırıkların sonucunda ortaya çıkar (şekil 128). Bazen bu bozulmalar FV panelin performansını etkiler ve enerji üretimi düşer. Santral sahası periyodik olarak gözlenmeli ve üretici garantisi kapsamında zarara girmiş olan olan FV paneller değiştirilmelidir. ŞEKİL 127 ŞEKİL 128

12 TRACKERLER VE YÖNELİMLERİ Trackerler Doğru Yönelime Sahip Olmalılar. FV santrallerin enerji çıkışını maksimize etmenin alternatif bir yolu da FV panellerin trackerli yapılmasıdır. Tracker sayesinde paneller günün her saatinde güneş enerjisini optimum almak için açı değiştirirler. Sonuç olarak sabit FV panellerden daha çok ışınım alırlar. Enerji üretimini maksimize etmek için, trackerlar güneşe doğru düzgün bir şekilde doğrultulmalıdır. Aksi takdirde tracker ın nimetlerinden tam olarak faydalanılamaz. Şekil 129 da (mavi gökyüzü durumlarında) görüldüğü üzere her tracker farklı yönelimlere sahip. Bu yüzden sadece bazıları tam olarak güneşe doğru dönmüştür. Bu güneşe tam dik olmayan trackerlerde enerji kaybı olduğu anlamına gelmektedir. Şekil 130 da sadece 3 tracker doğru yönelime sahiptir, fakat bu durumda farklı yönelime sahip sehpalar birbiri üzerinde gölgeye sebep olurlar. Bu iki şekildeki durumda da tracking sistemi revize edilmeli ki tüm trackerler senkronize olsun ve kayıplar engellensin. ŞEKİL 129 ŞEKİL 130 Şekil 131 ve 132 deki tracklerların tümü doğru şekilde güneşe doğru yönelmiştir. Trackerler ya çok az sapmaya sahip ya da hiç sapmaya sahip değiller, bu yüzden tracking doğru çalışıyor denilebilir. ŞEKİL 13 ŞEKİL 13

13 Trackerler ve yönelimleri Trackerlerin doğru yönde ve açıda olup olmadığını kontrol etmek için basit araçlar kullanılabilir. Hatalı tracking basit şekilde gözle seçilebilir (önceki fotoğraflarda görüldüğü gibi). Daha hassas bir metot ise şekil 133 ve 135 teki gibi basit el yapımı araçlar kullanmaktır. Bu araç Tracker üzerindeki bir FV panelin üzerine yerleştirilip, ortadaki çubuğun gölgesinin düştüğü yer tayin edilerek, tracklerlerin düzgün yönelime sahip olup olmadıkları anlaşılabilir. Gölge ne kadar kısaysa, tracking o kadar iyidir. ŞEKİL 133 ŞEKİL 134 ŞEKİL 135

14 PANELLERİN YERLEŞİMİ VE GÖLGELENME Sehpalar arasındaki mesafe panellere gölge düşmesini engelleyecek kadar geniş olmalıdır. Gölgelenme etkisi tüm güneş enerjisi sistemlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli dış etkilerden biridir. Sistemin inşaatı öncesinde tüm gölgelenme hesapları dikkatlice yapılmalıdır. Sehpalar arasındaki mesafe enerji üretimini etkilemeyecek şekilde ayarlanmalıdır. Eğer panel açısı ve sehpalar arasındaki mesafe doğru hesaplanmazsa sistemin performansı düşer. Şekil 136 aylarında bir öğle saatinde çekilmiş bir fotoğrafı gösterir (güneşin en eğik açı ile geldiği 21 Aralık sabit kurulum yapılan sahalarda sehpalar arasındaki mesafenin hesaplandığı gündür). Sehpalar arasında yeterli mesafe bırakılmadığında bir öndeki panel arkadaki sehpanın üzerine gölge düşürebilir. Şekil 137 de paneller arasında yeterli mesafe bırakılmış sabit bir kurulum görülmektedir. ŞEKİL 13 ŞEKİL 13 Sehpa mesafesi, sistemin kapladığı alan ve verimlilik arasında bir ilişki bulunduğu açıktır. Sehpalar arasındaki mesafe arttıkça sistemin kapladığı alan artar fakat aynı zamanda gölgelenmeden kaçınıldığı için verimde yükselir. Optimum tasarım için simülasyon araçları yardımcı olabilir.

15 Panellerin Yerleşimi ve Gölgelenme BIPV kurulumlarda çevredeki gölge yapıcı etkenler (ağaçlar, bacalar vs.) hesaba katılarak panel yerleştirmeleri yapılmalıdır. BIPV kurulumlar FV santral kurulumlarına göre daha çok gölge almaya müsaittir. Çevredeki diğer binalar, ağaçlar, baca vs. gibi etkenler yüzünden BIPV kurulumlarda FV santral kurulumlarına göre daha detaylı gölgelenme çalışması yapılması gerektirmektedir. İnşaat başlamadan önce düzgün bir gölge analizi yapılıp, saha ona göre şekillendirilirse, kurulumun performansı etkilenmez. Şekil 138 de bir çatı kurulumu görülüyor, üst kısımdaki paneller yazın öğle saatlerinde altı kısımdaki panellerin birçok hücresi üzerinde gölge oluşturur. Sonuç olarak FV kurulumun performansı azalır (şekil 139 da gösterildiği gibi). Bu grafik kısmı gölgelenmenin etkisini gösterir. Enerji üretiminin azalmasının yanında, eviricilerde bu gölgelenmeden etkilenerek yanlış MPP noktasına kilitlenebilir ve bu üretimin daha da düşmesine sebep olur. Bu durumun engellenmesi için, çalışma menzilinin tamamını tarayabilen ve en iyi MPP noktasını seçebilen eviriciler seçilmelidir. Diğer bir yandan şekil 140 üzerine gölge düşmemiş bir panelin grafiğini gösterir. ŞEKİL 138 ŞEKİL 139 ŞEKİL 140

16 Panellerin Yerleşimi ve Gölgelenme FV paneller otların yapabileceği gölgelerden korunmalıdır. FV panellerin önünde yetişen ve gölge yapan otlar sadece üretimin azda olsa düşmesini etkilemez aynı zamanda, gölgede kalan hücreler ısındığı için o panelin daha çabuk aşınmasına ve sonuç olarak ömrünün kısalmasına neden olur. Şekil 142 deki termo grafik fotoğrafta gölgede kalan hücrelerin diğerlerinden yaklaşık 20 C daha sıcak olduğu görülüyor. Eğer bu durum düzeltilmezse (ot kesilmez veya sökülmezse) bu hücre hızlıca deforme olur ve 100 C yi bile geçen sıcaklıklara ulaşabilir. Bu sıcaklık panel camını kırabilecek gayet yeterli bir sıcaklıktır. Ot kesildikten birkaç dakika sonra şekil 143 te görüldüğü üzere hücre sıcaklığı eskiye dönüyor (termo grafik fotoğrafta görülen otlar panellerde gölge oluşturmaz, onlar panellerin arkasındaki otlardır ve panelin belli olması için bir referans gibidir.) ŞEKİL 141 ŞEKİL 14 ŞEKİL 14

17 TOZ, KUM VE KİR FV panellerin temizlenmesi üretimi optimize etmek için gereklidir. Özellikle fabrikalara, çöl veya sahil gibi kumlu alanlara yakın solar kurulumlarda FV panellerin tozlanması dikkate alınmalıdır. Bölgeye göre değişmekle birlikte, yağmur panel yüzeyinin temizlenmesi için yeterli olmayabilir. Tozlanmaya bağlı kayıplar %20 lere hatta şekil 144 teki gibi durumlarda daha fazlaya bile çıkabilir. Bu FV santral sahile yakın. Böyle durumlarda, panellerin temizliği programlı olarak yapılmalıdır. Şekil 144 te panellerde temizlik yapan insanlar görülmektedir (arka planda). Fakat bu panellerin temizliği tozlanma bu hale gelmeden önce yapılmalıydı. Panellerin temizliği yapılırken kimyasallar kullanılmamalıdır, aksi takdirde panel camının kaplaması ile reaksiyona girip kalıcı hasar oluşturabilir. Şekil 145 fabrika bölgesine kurulmuş bir FV santralin fotoğrafını gösterir. ŞEKİL 144 ŞEKİL 145

18 Toz, Kum ve Kir Üretimi optimize etmek için panellerin temizliği programlanmalıdır. FV santralin içindeki veya yanındaki asfaltsız yollar veya toprak yollar da panellerdeki tozlanmanın ana kaynaklarından biridir. Yüksek hızla santral yanından geçen arabalar veya kamyonlar panellerin tozlanmasına veya yüzeylerine çamur sıçramasına neden olur. Bu yüzden santral yakınındaki yollara hız limiti koyulmalıdır. Santral yakınındaki asfaltsız yolların kenarına panelin tozlanmasını engellemek için ağaç veya diğer yeşillikler dikilebilir. ŞEKİL 146 ŞEKİL 147

19 Toz, Kum ve Kir Paneller üreticiden geldiğinde temiz halde olmalıdırlar, cam yüzey üzerinde kalıntı parçacıklar olmamalıdır. Şekil 148 deki panellerin üzerinde üretim sürecinden kalan silikon kalıntıları görülmektedir (hafif yapışkandır). Bu silikon yüzey panel üzerine toz yapışmasına neden olur ve tozlanmayı artırır ve sonuç olarak panellere ulaşan ışığı azaltır. Paneller üreticiden geldiğinde temiz halde olmalıdırlar, cam yüzey üzerinde kalıntı parçacıklar olmamalıdır. Bu problem panel üreticisine de iletilmelidir ki, böyle bir durumun tekrar oluşması engellensin. ŞEKİL 148

20 Toz, Kum ve Kir Küçük panel açısına sahip kurulumlar daha çabuk toz biriktiği için, daha sık temizlenmelidir. Çatı kurulumlarındaki paneller bazen küçük panel açılarına sahip olurlar. Bu yağmurun panel yüzeyinde topladığı tozun buharlaşmasından sonra toz birikimine neden olur. Bu şartlar altında oluşan toz birikimi küçük bir alanda ve kısmen görülmesi zor olabilir (şekil 149 ve 150-büyütülmüş hali-). Bunun yanında bu tozlanma kısmı olduğu için, kısmı gölgelenmeye ve sonuç olarak hücrelerin aşırı ısınmasına neden olabilir. Bu problem, paneldeki hücreler arasındaki uzaklığın daha büyük ve çerçeve ile hücreler arasındaki mesafenin daha uzak olduğu taraf aşağıda kalacak şekilde yerleştirilirse çözülebilir. Tabii panellerin periyodik olarak temizlenmesi de toz birikmesini engeller. Her durum için, minimum panel açısının 15 olması tavsiye edilir. ŞEKİL 149 ŞEKİL 150

21 KUŞLARA KARŞI KORUMA Sehpaların tepesine "Kuş-Engelleyici" araçları yerleştirilmelidir. Kuş-Engelleyici araçların yerleştirilmesi kuşların panel üzerine pislemesini önleyici iyi bir uygulamadır. Bu uygulama özellikle sehpaların üst kısmının temizlemek için ulaşılması zor olduğu durumlarda, trackerlarda ve erişmenin zor olduğu BIPV kurulumlarda kullanışlıdır. Şekil 151 ve 152 iki farklı Kuş-Engelleyici tipini gösterir. ŞEKİL 151 ŞEKİL 152

22 PANEL ÇERÇEVESİNİN TOPRAKLANMASI Her panelin çerçevesi ayır ayrı topraklanmalıdır. Doğru toprak bağlantısının yapılması için, her panel birbirine ve toprağa topraklama kabloları, vida ve somun ile panel çerçevesinde topraklama için açılmış olan deliklerden sabitlenmelidir. Paneller birbirine dokunsa bile çerçeve kaplamaları elektriksel teması engelleyebilir, paneller arasındaki ve paneller ile taşıyıcı konstrüksiyon arasındaki sıradan fiziksel temas topraklama için yeterli değildir. ŞEKİL 153 ŞEKİL 154 ŞEKİL 155

23 BAĞLANTI KABLOLARI Bağlantı kabloları sağlam bağlantı sağlandığından emin olunması için aynı modelde olmalıdır. FV paneller üretim aşamasında entegre edilen kablolarla birbirlerine bağlanırlar. Sağlam bir bağlantı sağlamak için panel kablolarında aynı üreticinin aynı modeli tercih edilmelidir. Farklı modeller görünüşte iyi bir bağlantı sağlamış gibi dursa da, içteki iletken bağlantısı tam sağlanamamış olabilir, buda kıvılcıma (elektrik atlaması) ve dolayısıyla bağlantı fişlerinin yanmasına neden olabilir. Şekil 156 ve 157 bu durumu gösterir. Bağlantı kabloları aynı üreticiden fakat farklı modellere sahipler. Bu yüzden tam olarak birbirlerine uyumlu değiller, farklı bağlantı kablolarının birbirine takılmasıyla kıvılcım çıkması ihtimali oluşmuştur. (bir sonraki sayfada bu tip bağlantılar sonucu oluşan hasarlar gösterilmiştir.) ŞEKİL 156 ŞEKİL 157

24 Bağlantı Kabloları Kablo fişleri doğru şekilde sıkıştırılmalılar. Ayrıca kabloların doğru araçla, kablo içindeki iletkenlerin iyi bir şekilde temas edildiğinden emin olarak, uygun bir şekilde sıkıştırılmaları da önemlidir. Fişlerin boyutu ile kabloların boyutunun birbirine uyması, canlı uca ve iletkene su veya diğer kirlerin girmemesi açısından önemlidir. Aksi takdirde kaçak akım, güç kaybı veya elektrik şoku gibi durumlarla karşılaşılabilir. Şekil 158 de yanlış şekilde sıkıştırılmış, sonucunda canlı uç dışarıda kalmış bir bağlantı kablosu görülmektedir. Diğer resimler de kötü sıkıştırılmış fiş örneklerini göstermektedir. Şekil 159 kötü takılmış bir bağlantı kablosunun kömürleştiğini gösterir. Şekil 160 ve 161 deki bağlantılar da tamir edilmezse şekil 159 daki aynı sonucun orada da görülmesi olasıdır. Fotoğraf ve termo grafik fotoğraf (şekil ) kötü bağlantıdan dolayı sıcaklığın 100 C nin üzerine çıktığı bir durumda oluşmuştur. Bu kötü bağlantılar kablo fişinin çabuk aşınmasına-bozulmasına ve yangına sebebiyet verir. ŞEKİL 1 ŞEKİL 15 ŞEKİL 16 ŞEKİL 1

25 Bağlantı Kabloları Bağlantı kabloları çok uzun veya çok kısa olmamalıdır. Kablolar kendi ağırlıklarını kendileri taşımamalıdır. Kablolar FV santral kurulumunun iyi bir şekilde çalışmasını sağlamak için ne çok uzun nede çok kısa olmalıdır. Kısa kablolar sıcaklığın düşük olduğu durumlarda gerildiği için hasar hasara uğrayabilir (şekil 162). Kısa kablo kullanımı önceki sayfada gösterilen kötü kablo bağlantıları ile aynı kötü sona sahip olabilir. Soğuktan kısalma sonucu bağlantının kopma riski vardır. ŞEKİL 162 Diğer yandan, eğer kablolar çok uzun ise (şekil 163) kendi ağırlıklarını taşıyamazlar bu yüzden kablolar sabit yapıya tutturulmalıdır (sonraki sayfadaki örnekleri inceleyin). Aksi takdirde, fırtına sırasında kablolar çatı kiremitlerine veya keskin yapılara sürtünebilir ve sonucunda üzerindeki yalıtkan malzeme zarar görebilir. Kablo fişleri de rüzgârda devamlı sallanmadan dolayı gevşeyebilir ve zarar görebilir. ŞEKİL 163

26 Bağlantı Kabloları Bağlantı kabloları çok uzun veya çok kısa olmamalıdır. Kablolar kendi ağırlıklarını kendileri taşımamalıdır. Yukarıda bahsedilen problemleri çözmek için kablolar yardımcı tellerle destek yapısına tutturulabilir (şekil 164) veya tavalara yerleştirilebilir (şekil 165). Bu yolla, harici zararlara (aynı zamanda kablo yakınındaki keskin yapılara) karşı koruma sağlanır. Şekil 166 ve 167 deki problemler görülmez, şekil 168 deki gibi ani bükülmeler sonucu kırılmaları ve aşırı ısınma durumları en aza indirilir. ŞEKİL 16 ŞEKİL 16 ŞEKİL 16 ŞEKİL 16 ŞEKİL 168

27 Bağlantı Kabloları Kablo kesitleri Y-bağlantılarının üzerinden akabilecek maksimum akıma göre seçilmelidir. Y konnektörleri DC bağlantı kutularının sayısını azaltır ve doğal olarak maliyeti kısmen azaltır. Fakat çok sayıda Y konnektörü kullanımı kötü bağlantı riskini azaltır. Dahası, eviricilere giren kabloların kesiti artar ve eviriciye girmesi uygun olan akım miktarına bu şekilde ulaşılmış olur. ŞEKİL 169 ŞEKİL 170

28 DC KABLOLARDA DOLAYLI YILDIRIM ETKİSİNE KARŞI KORUMA İki dc kablonun da (artı ve eksi) her dizi için mümkün olduğunca küçük looplar yapması sağlanmalıdır. FV dizilerdeki artı ve eksi DC kabloların oluşturduğu loopun alanı mümkün olduğunca küçük olması sağlanmalıdır (şekil 171 de gösterildiği gibi). Bunun nedeni indüklenen voltajın miktarının, loopun alanı ile doğru orantılı olmasıdır. Parafudr gibi cihazlar voltaj indüklenmesine karşı kullanılabilir. Fakat en iyisi indüklenen voltajın azalması açısından, en küçük loop alanının sağlanmasıdır. İYİ KÖTÜ ŞEKİL 171 ŞEKİL 172

29 3.5. EVİRİCİLER DESTEK VE YERLEŞTİRME Eviricilerin yerleştirildiği destek yapıları dayanıklı ve alev almayan malzemeden olmalı. Eviricileri taşıyan duvarlar eviricinin ömrü boyunca onu taşıyabilecek yeterlilikte güçlü olmalıdır (şekil 173). Eğer bununla ilgili bir hesap yapılacaksa eviricilerin ağırlığı ile beraber varsa on-board trafoların da ağırlığı göz önüne alınmalıdır. Eviriciden kaynaklanan titreşimler dikkate alınmalıdır. Bu cihazlar destek yapılarında ciddi mekanik yüklere neden olabilirler. Destek yapıları (aşağıdaki resimler için duvarlar) eviricilerden yayılan sıcaklık sonucunda yanma, tutuşma riski olmayan malzemeden olmalıdır. Örneğin, şekil 174 de evirici tahta bir duvara sabitlenmiş ve sonuç olarak yangın riski önemli ölçüde artmıştır. ŞEKİL 173 ŞEKİL 174

30 Destek ve Yerleştirme Doğal soğutma sistemine sahip eviriciler dikey olarak ve iyi havalandırmaya sahip alanlara yerleştirilmelidir. Eviriciler, duvarla veya diğer engellerle arasında açıklık olacak şekilde konumlandırılmalıdır. Çalışır durumdayken eviricilerin sıcaklıkları ciddi şekilde yükselir. Eğer bir evirici doğal konveksiyon soğutmasına sahipse dikey olarak, iyi havalandırılan bir alana, etrafındaki engeller ve duvarlar arasında üreticinin belirlediği bir açıklık bırakarak yerleştirilmelidir (şekil 175). Bunlar sağlanırsa yeterli hava sirkülasyonu sağlanır ve evirici soğur ve düzgün çalışmasına devam edebilir. Gerekli şartlar sağlanmadığı takdirde eviricilerin verimi düşer ve ömrü kısalır (şekil 176 ve 177). ŞEKİL 175 YATAY BOŞLUK BIRAKILMAMIŞ ŞEKİL 176 ŞEKİL 177

31 SOĞUTMA Eviricilerde üretici yetkisi olmaksızın değiştirme yapılmamalıdır. Şekil 178 yetersiz havalandırmanın sonucunda olanları gösterir. Havalandırmayı iyileştireceğini düşünen FV santral operatörleri eviricinin üstündeki ızgara kapağını çıkarmışlar. Bu sayede eviricinin havalandırması ve sonuç olarak verimi yükselmiş. Fakat eviricinin hasara uğrama olasılığı artmıştır. Izgaranın sağladığı koruyuculuk kaybedilmiş ve evirici içine toz sızması ihtimali artmıştır. Evirici odasına hava sirkülasyonunu artıracak, fan sistemleri gibi araçlar yerleştirilmesi daha iyi bir çözüm olabilirdi. ŞEKİL 178

32 Soğutma Evirici odaları uygun şekilde serinletilmelidir. Gerekirse fan ve havalandırma kanalı kurulmalıdır. Yüksek sıcaklıklara ulaşıldığı için eviricilerin bulunduğu binaların için kendi hava dolaşımı sistemleri olmalıdır. Fakat hava akışı eviricinin iç kısımlarına ulaşamayabilir. Bu yüzden eviricinin sıcaklığı tavsiye edilen çalışma sıcaklığının çok üstüne çıkabilir, bu da evirici veriminin düşmesine neden olur. Dahası, bu yüksek sıcaklıklar, sıcaklık alarmını aktifleştirebilir ve eviriciyi kapatabilir. İyi bir uygulama ise eviricinin iç kısımlarını da serinletebilecek şekilde fanlar veya hava dolaşımı sistemi kurulmasıdır. Şekil 179 daki havalandırma kanalı evirici binası içinde üretilen sıcak havayı dışarı atar. Şekil 180 de havalandırma kanalının bina içindeki pozisyonu görüldüğü üzere, direk olarak eviricilere bağlanmıştır ki oluşan sıcaklık dışarı atılabilsin ve eviricinin verimi düşmesin. ŞEKİL 179 ŞEKİL 180

33 Soğutma Eviriciler aşırı ısınmayı önlemek için direk güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır. Eviriciler açık havaya kurulduğunda, daha yüksek sıcaklıklarda çalışmak zorunda kalırlar ve eğer direk güneş ışığına maruz kalırlarsa verimleri düşebilir (şekil 181 ve 182). Eğer eviriciler havalandırma sistemi olan binalara kurulmamışsa, ve açıkta kalmak zorunda iseler, eviricileri güneş ışığından korumak amacıyla çatı kurulması tavsiye edilir (şekil 183). İdeal olan Eviricileri kuzeye bakar şekilde (kuzey yarım küre için) yerleştirmektir. Bu sayede ısınmadan dolayı verim düşümü olmaması sağlanır. Eviriciler açık havaya yerleştirildiğinde, yeterli IP değerine sahip olduklarından emin olunmalıdır. ŞEKİL 181 ŞEKİL 182 ŞEKİL 183

34 TOZ, KUM VE KİR Eviricilerin soğutma fanları temiz ve tozsuz durumda olmalıdır. Bazı eviriciler kendiliğinden fanlıdır ve daha yüksek verimlere ulaşırlar. Fakat gerekli bakım yapılmazsa bu önlemler kullanışsız hale gelir (şekil 184 deki gibi). Eviricinin bulunduğu oda tozlu olduğu için eviricinin fan filtreleri tıkanmış. Bu yüzden eviricinin soğutması azalmış, verimi düşmüştür. ŞEKİL 184

35 KLEMENSLER Bağlantı kutuları içerisindeki klemensler gevşek bağlanmaya neden olmayacak yerlere yerleştirilmelidir. Topraklama kablosunun kesiti en az 6mm 2 olmalıdır. Şekil 185 teki AC kablolar esnemez durumdalar ve evirici içyapısına doğru şekilde sabitlenmemişler. Çünkü kabloların uzunlukları farklı, bazıları çok kısa, düzgün değil ve klemensler yanlış hizalanmış. Bu şartlar zayıf bağlantı (klemens montajı) yüzünden ısınmaya neden olabilir (bkz: şekil 107), hatta elektrik atlamaları oluşursa yangına bile sebebiyet verebilir (bkz: şekil ) Yüksek voltaj korumasının (parafudr) topraklama kabloları çok küçük görünüyor. Topraklama kablosunun kesitinin DC taraftaki topraklamanın kablo kesiti ile aynı veya en az 6mm 2 olması genel bir kuraldır. ŞEKİL 185

36 Klemensler Kablolar ve klemensler birbirine uygun boyutta olmalıdırlar ve doğru şekilde sıkıştırılmalıdırlar. Şekil 186 da inverter klemensine takılmış kablonun kesitinin çok büyük olduğu görülüyor, bu durumda daha büyük bir klemens gereklidir. Aynı zamanda kabloyu sabitlemek için kullanılan somunun kabloyu tutacak kadar büyük olmadığı görülmektedir. Evirici klemensleri ile oraya takılacak kablo kalınlığı mutlaka uyumlu olmalıdır. Aksi takdirde tam bağlantı sağlanamaz, aşınmaya, aşırı ısınmaya ve hatta yangına neden olabilir. Şekil 187 ve 189 klemensler ile kabloların uyumlu olduğu ve iyi sıkıştırıldığı örnekleri gösterir. Şekil 188 de aktif uçlar ile direk temasın önlenmesi için kullanılan metakrilat levhayı gösterir. Vidaların bir süre sonra gevşeyip gevşemediğinin anlaşılması için vidaların üzerinden metarilata doğru bir çizgi çizilmiştir. ŞEKİL 186 ŞEKİL 187 ŞEKİL 188 ŞEKİL 189

37 Klemensler Eviricilerdeki kablolar DC tarafta kontrol ve performans testlerinde kullanılmak amacıyla toroit akım sensörü bulundurmalıdır. Şekil 190 daki eviriciye DC akımı ölçebilen bir toroit akım sensörü yerleştirilmiştir. Sensörden alınan veri eviricinin gözlemlenmesi için kullanılmaktadır, fakat bu sensör eviriciyi test etmede de kullanılabilir. Bu sensörün yerleştirilmesi eviricinin testi ve kolay bir şekilde laboratuvardan bağımsız performansın testinde kullanılabilecek iyi bir uygulamadır. ŞEKİL 190

38 FV KURULUMUN AÇILIP KAPATILMASI AC ve DC tarafın açılıp kapatılması doğru sırayla yapılmalıdır. Eğer mümkünse önce AC tarafın kapatılması gerekir, AC taraf kapatılmadan DC tarafın kapatılması elektrik atlamasına neden olabilir. Eviricinin DC anahtarı operatörü korumak için dizayn edilmiştir, çok gerekli ise sadece acil durumlarda dikkatlide kullanılmalıdır. Büyük kurulumlarda (özellikle AG/OG trafolarda) operatörler için özel prosedürler geliştirilmelidir ve ciddiyetle bu kurallara uyulmalıdır. Genellikle, açılırken, önce DC taraf sonra AC taraf açılır. Kapatılırken önce AC sonra DC taraf kapatılır. FV kurulumun kapatılması ŞEKİL 191

39 3.6 SİSTEMİN İZLEMESİ RADYASYON SENSÖRÜ Radyasyon sensörü FV paneller ile aynı düzleme, gölge almayacak bir şekilde yerleştirilmelidir. Radyasyon sensörü FV paneller il aynı düzleme yerleştirilmeli ki, onlarla aynı ışınımı alıp doğru veri elde edilsin. Gölge alması engellenmeli ki doğru izleme sağlanabilsin. Şekil 192 doğru kurulmuş, gölge almayan bir radyasyon sensörünü gösterir. Şekil 193 teki sensör panellerin aşağısında kalacak şekilde günün bazı saatlerinde gölge alan bir yere kurulmuş, yanlış bir kurulumu gösterir. Bu kurulum sonucu elde edilen verilerin hatalı olacağı kesindir. ŞEKİL 192 ŞEKİL 193

40 Radyasyon Sensörü Daha gelişmiş bir inceleme-çalışma için birden çok radyasyon sensörü yerleştirilebilir. Radyasyon sensörünün yerleştirilmesine en uygun yer FV sehpanın en üstüdür. Bu sayede sadece tüm sehpa gölgelendiğinde sensörün gölgelendiğinden emin olunur. Diğer bir seçenekte farklı yüksekliklere birden çok radyasyon sensörü yerleştirmektir. Bu sayede, gerçek radyasyon miktarı ile dizinin üzerine düşen radyasyon daha detaylı analiz edilebilir. (şekil 194) ŞEKİL 194

41 RADYASYON VE FV HÜCRE SICAKLIK SENSÖRÜ Yüksek hassaslığa sahip olması açısından, radyasyon ve hücre sıcaklığı sensöründe kullanılan teknoloji (tek kristal-multi kristal vs.) ile FV panellerin üretiminde kullanılan teknoloji aynı olmalıdır. Genelde radyasyon sensörü FV panellerde kullanılan teknolojiyle aynı sahip tek bir hücreden yapılmış sensördür (Şekil 195). Fakat yüksek hassaslık için kalibre edilmiş FV paneller kullanılması daha iyidir. Bunun gerekçesi çok basit: dizinin termik, spektral ve açısal tepkisi bir hücreden ziyade bir panelinkine daha yakındır. Şekil 196 daki iki FV panel birer radyasyon (üstteki) ve sıcaklık (alttaki) sensörü olarak kullanılır. ŞEKİL 195 ŞEKİL 196

42 Radyasyon ve FV Hücre Sıcaklık Sensörü Yüksek hassaslığa sahip olması açısından, radyasyon ve hücre sıcaklığı sensöründe kullanılan teknoloji (tek kristal-multi kristal vs.) ile FV panellerin üretiminde kullanılan teknoloji aynı olmalıdır. Radyasyon sensörü olarak kullanılan FV paneller bölgesel kirlenmeye (kuş pisliği vs bkz:196) karşı daha hassastırlar. Sensor tek bir hücreden oluştuğu düşünüldüğünde, ölçülen miktar gerçeğinden daha düşük olur. Diğer bir yandan, eğer sensör birden çok hücre içeren bir panelse ölçülen değer olması gerekendir. Şekil 197 hafif homojen kirli bir FV panel (ortadaki), temiz bir FV panel (sağdaki) ve bölgesel kirliliğe (kuş pisliği) sahip bir FV panelin I-V karakteristiğini gösterir. Grafikten görüldüğü üzere homojen kirliliğe sahip FV panelin I-V karakteristiğindeki Isc değeri temiz panelinkinden hafif düşüktür fakat bölgesel kirliliğe sahip panelinkiyle neredeyse aynıdır. Daha önce de bahsedildiği üzere, bölgesel kirlenmeye sahip radyasyon sensörü olarak kullanılan bir FV panelin bu kirlenmeye karşı hassasiyeti düşüktür. Her halükarda, ölçüm verilerinden emin olmak için radyasyon sensörü bölgesel kirlerden arındırılmalıdır ve periyodik olarak kalibre edilmelidir (her yıl veya her iki yılda bir) ŞEKİL 197

43 Radyasyon ve FV Hücre Sıcaklık Sensörü Yüksek hassaslığa sahip olması açısından, radyasyon ve hücre sıcaklığı sensöründe kullanılan teknoloji (tek kristal-multi kristal vs.) ile FV panellerin üretiminde kullanılan teknoloji aynı olmalıdır. Şekil 198 ve 199 sırasıyla sabit ve trackerli sistemleri gösterir, iki fotoğrafta da FV paneller radyasyon ve sıcaklık sensörü olarak kullanılmıştır. Sabit kurulumda (şekil 198), sensör taşıyıcı yapı üzerinde boş bir yere kurulmuştur. Bu sayede FV paneller üzerine gölge düşürmez, bu yüzden ölçülen verilerin doğru olduğu kabul edilebilir. Soldaki FV panel radyasyon ölçümü için bir direnç ile kısa devre yapılmış, sağdaki ise hücre sıcaklığının ölçülmesi için açık devre bırakılmıştır. Sistem trackerli olduğunda (şekil 199) sensörlerin de diğer panellerle aynı hizada olması için onlarda aynı şekilde trackerle taşıyıcıya yerleştirilir. İki durumda da, tüm kablolar ve shunt dirençler (düşük dirence sahip kalibre edilmiş) şekil 200 deki gibi uygun IP değerine sahip (yabancı cisimlere ve suya karşı koruma) kutu içerisinde görülebilir. ŞEKİL 198 ŞEKİL 199 ŞEKİL 200

44 Radyasyon ve FV Hücre Sıcaklık Sensörü Radyasyon ve sıcaklık sensörleri gölgelenmemelidir. Sensörlerin yerleştirilmesi için seçilen yer panellerin oluşturduğu dizi ile aynı düzlemde olmalı ki üzerine gölge düşmesin. Aksi takdirde sensör olarak kullanılan panel üzerine gölge düştüğünde (şekil 201) hatalı veriler elde edilir. Üstteki panel radyasyonun ölçülmesi için shunt resistörle kısa devre edilmiş alttaki panel ise hücre sıcaklığının ölçülmesi için açık devre yapılmıştır. Bu sensör olarak kullanılan panellerin yeri uygun değildir. Çünkü öğleden sonraki vakitlerde sistem çevresindeki bir direğin gölgesi sensör üzerine düşer (hatta kırmızı borunun gölgesi dahi panel üzerine düşer). Bu gölge yapıcı unsurların ölçülen değerler üzerindeki etkisi hesaba katılmamıştır. (bkz: şekil 4-5-6) ŞEKİL 201

45 Radyasyon ve FV Hücre Sıcaklık Sensörü Sensör olarak kullanılan FV paneller ile dizideki diğer paneller aynı şekilde sabitlenmelidirler. Radyasyon ve sıcaklık sensörü olarak kullanılan paneller taşıyıcı konstrüksiyona dizideki diğer paneller ile aynı şekilde sabitlenmelidirler. Şekil 202 de görüldüğü üzere sıradan panel tutucu yerine kıskaç ile tutturulmuş ve sonuç olarak kıskancın uyguladığı yüksek basınçtan dolayı panel camı kırılmıştır. Şekil 203 de görülen sensör olarak kullanılan panellere fazladan basınç uygulamayan standart panel tutucuları kullanılmıştır. (bkz: şekil 55) ŞEKİL 202 ŞEKİL 203

46 Radyasyon ve FV Hücre Sıcaklık Sensörü Tek bir FV panel hem radyasyon hem sıcaklık sensörü olarak kullanılabilir. Diğer güzel bir seçenek ise tek bir FV panelin hem sıcaklık hem radyasyon sensörü olarak kullanılabilecek şekilde modifiye etmektir. By-pass diyotlarının avantajını kullanarak, Fv panelin bir kısmı shunt direnç ile kısa devre edilir, panelin diğer bölümü ise açık devre yapılarak hücre sıcaklık sensörü olarak kullanılır (şekil 204 daireler hücreleri temsil eder.) Şekil 205 de trackerin ortasına yerleştirilmiş bir panel gösteriliyor. Bu seçenek ekstradan iki panel eklenmesinin zor olduğu durumlar için iyidir. Kutu içerisindeki tüm kablolar ve shunt direnç uygun IP değerine sahiptir. (şekil 206) ŞEKİL 204 ŞEKİL 205 ŞEKİL 206

47 Radyasyon ve FV Hücre Sıcaklık Sensörü Sensör olarak kullanılan FV paneller sistemdeki diziler ile aynı düzlemde olmalı (aynı açıya sahip olmalı). Şekil 207 ve 208 de hem radyasyon hem sıcaklık sensörü olarak kullanılan, trackere entegre edilmiş bir panel görülmektedir. Görülüyor ki bu sensör yamuk ve dizinin geri kalanı ile aynı düzlemde değil. Bu yönelim yanlış ve sonuç olarak, dizideki panellerin maruz kaldığı ışınım ile sensörün maruz kaldığı ışınım farklı olur. Bu sensörden elde edilen verilerin sistemin üretimini analiz etmek için kullanılması doğru olmaz. ŞEKİL 207 ŞEKİL 208

48 Radyasyon ve FV Hücre Sıcaklık Sensörü FV panellerin radyasyon sensörü olarak kullanılmasını sağlayan elektronik cihazlar uygun IP değerine sahip kutular içerisinde saklanmalıdır. Bir FV panel radyasyon sensörü olarak kullanılmak isteniyorsa, o panelin kısa devre edilip, o kısa devre akımının ölçülmesi/izlenmesi gerekir. Bunun en kolay yolu çevresel etkenlerden korunmuş doğru çalışan bir shunt direnç kullanmaktır (önceki şekillere bkz.). Şekil 209 da gösterilen shunt resistor açık havada bırakılmış, kirlenmeye ve ıslanmaya karşı korunaklı değil. Bu shunt resistorün hızlıca bozulmasına neden olur. ŞEKİL 209

49 SICAKLIK SENSÖRÜ Panel sıcaklığını ölçen sensör doğru şekilde yerleştirilmelidir ve periyodik olarak denetimi yapılmalıdır. Panel sıcaklığı PT100, PT1000 veya ısıl çift sensörü (thermo couple sensor) ile ölçülebilir. Eğer bu cihazlar kullanılacaksa FV panelin arkasına, hot spot oluşmayan (termo grafik bir inceleme gereklidir) bir hücreye denk gelecek şekilde yerleştirilmelidir ve periyodik olarak denetlenmelidir. Eğer sensörü panel arkasına sabitleyen tutucu veya yapıştırıcı özelliğini kaybederse, elde edilen veriler hatalı olacaktır. ŞEKİL 210

50 RÜZGAR HIZI SENSÖRÜ Rüzgar sensörleri trackerlerin tepesine yerleştirilmemelidir. Rüzgârdan korunma eşik hızı üretimin düşmesini ve malzeme deformasyonunu önlemek için dikkatli bir şekilde hesaplanmalıdır. FV kurulumlarda önemli diğer bir sensör de, özellikle yatay tracking sistemlerde, rüzgâr sensörüdür. Rüzgâr hızı hesaplanan güvenli eşik değerinin üstünde olduğunda, tracker sistemi yatay posizyona geçer ve fırtınaya kaşı kendini fiziksel güvence altına alır. Doğru eşik değerinin ayarlanması sistemin üretiminin optimize edilmesi açısından çok önemlidir. Rüzgâr sensörü yerden yüksekte olmalıdır. Rüzgâr sensörleri tracker sisteminin tepesine monte edildiği zaman normalden daha yüksek rüzgâr hızı ölçerler bunun nedeni FV panellerden yükselen sıcak havadır (şekil 211). Bu şekilde yapılan bir yerleşim yanlış ölçümden dolayı güvenli eşik hızı aşılmış gibi sistemi alarma geçirebilir, trackeri yatay pozisyona getirir ve sonuç olarak gereksiz yere üretimde düşüşe neden olur (şekil 212 deki gibi). Diğer iyi bir alternatif ise rüzgâr sensörünün ayrı bir direğe kurulmasıdır (şekil 213). ŞEKİL 211 ŞEKİL 212 ŞEKİL 213

51 Rüzgâr Hızı Sensörü Şekil 214 deki gergi veya çapa noktasının kurulumu yanlış yapılmıştır. Direğin yıkılmasını engellemek için 120 derece açı ile 3 gergi yerleştirilmelidir (şekil 215). Eğer şekil 216 daki gibi 90 derece ile gergi çekilecekse daha çok çapa noktası gerekir. ŞEKİL 214 ŞEKİL 215 ŞEKİL 216

52 METEOROLOJİ İSTASYONLARI Tam özellikli bir meteoroloji istasyonu enerji üretiminin artırılmasını sağlayabilir. Tam özellikli bir meteoroloji istasyonu (şekil 217); dizideki paneller ile aynı açıya sahip küresel ışınımı ölçen bir piranometre, demet ışınımının ölçülmesi için bir perhilyometre, difüze ışınımın ölçülmesi için üzerine gölge düşürülmüş bir yatay piratometre ve yatay küresel ışınımın ölçülmesi için gölgesiz bir başka piranometre bulundurur. Bu istasyon üretilen enerjinin veriminin detaylıca hesaplanması, aylık ve yıllık enerji üretimin tahmininin daha da detaylandırılması gibi çalışmalara imkân verir. Daha hassas ölçümler yapılabilmesi için, bu cihazların belirli aralıklarla bakımları yapılmalı, temizlenmeli, perhilyomtrenin ve gölge yapıcı çubuğun trackinginin doğru çalışıp çalışmadığı test edilmelidir. Bu bakım sırasında nem sensörünün doğru çalışıp çalışmadığı ve şekil da gösterilen nem sensörünün bir parçası olan silis jelin iyi durumda olup olmadığı da kontrol edilmelidir. Ayrıca hataların önlenmesi için periyodik olarak kalibrasyon değerlerinin incelenmesi önemlidir. ŞEKİL 217 ŞEKİL 218 ŞEKİL 219

53 MERKEZİ İZLEME SİSTEMİ FV santralde kullanılan Merkezi izleme sistemi arızaları raporlamalı ve onlardan kaynaklanan enerji kaybını en aza indirmelidir. FV santralin izleme sistemi bir arıza olduğu anda operatörü uyarır ve acilen müdahale edilip enerji kaybının en aza indirilmesini sağlar. Şekil 220 de iyi bir uygulama olarak izlenen tüm veriler tek ekranda toplanmış. Bu sayede kurulumun durumu kolayca tek bir ekranda görülüp değerlendirilebilir. ŞEKİL 220

54 3.7 DİĞER ENTEGRASYON VE ÇEVRESEL ETKİ FV santraller çevresel etkenlerden en az etkilenecek şekilde dizayn edilmelidirler. Bir FV santral bulunduğu çevreye karşı duyarlı olmalıdır. Dahası FV santralin çevreye entegre edilmesi gereklidir. Şekil 221 den 229 a kadar olan fotoğraflardaki FV santraller çevresel etkenleri minimize edecek şekilde dizayn edilmiştir. Şekil 221 de FV santralin bulunduğu bölgede toprağa tohum diken bir traktör görülüyor. Dikilen tohumun ilk filizleri şekil 222 de görülebilir. 2 ŞEKİL 221 ŞEKİL 222 Şekil 223 ve 224 de FV santral çevresindeki doğal ortamın nasıl hassas korunduğu görülebilir. Trackerler üzerine gölge düşmesini önleyecek şekilde yerleştirilmişler. ŞEKİL 223 ŞEKİL 224

55 Entegrasyon ve Çevresel Etki FV santralin çevreye ve ekosisteme entegre edilebilmesi için özel çaba sarf edilmelidir. Şekil 225 te FV santral çevresinde otlayan koyunlar görülmektedir. Koyunların FV kurulum çevresinde bulunmaları iyidir çünkü uzayıp panellerde gölge oluşturma ihtimali olan otları yiyerek buna engel olurlar. Paneller sıcak yaz günlerinde hayvanlar için gölgelik görevi görür. Şekil 226 daki FV kurulumda santral içerisine koyulmuş bir yalak bulunuyor. Şekil 227 deki FV kurulum bir tel çit ile kapatılmış fakat taşma kanalı ızgarası geniş bırakılmış ki santral hayvanlar için doğal olmayan bir bariyer görevi görmesin. ŞEKİL 22 ŞEKİL 22 ŞEKİL 227 Şekil 228 de eski bir çeşmenin korunduğu görülüyor, şekil 229 da ise ördeklerin yüzdüğü küçük bir göletin FV santral iç içe olduğu görülebilir (Aşağıda fotoğrafları bulunan santraller trackerli santraller olup fotoğraf çekildiği anda mavi gökyüzü durumu yaşandığı için panellere gölge düştüğü görülür, birkaç dakika içerisinde bu problem ortadan kalkar). ŞEKİL 22 ŞEKİL 22 Bu örnekler doğaya ve çevreye zarar vermeyen, onların özenle korunduğu çok güzel FV santral kurulum örnekleridir.

56 POWER SOLAR ENERJİ ELEKTRONİK ÜRETİM A.Ş. Armağan evler mah. saman yolu cad. ipekçi sok. No:12 Ümraniye/İstanbul POWER MÜHENDİSLİK PROJE ELEKT. ELEKTR. İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. Armağan evler mah. saman yolu cad. ipekçi sok. No:12 Ümraniye/İstanbul