REÇETESİZ SATILAN BEYAZLATMA AJANLARININ ORTODONTİK BRAKETLERİN MAKASLAMA BAĞLANMA DAYANIMI ÜZERİNE ETKİSİ

Transkript

1 A.Ü. Diş Hek. Fak. Derg. 45(3) , 2018 REÇETESİZ SATILAN BEYAZLATMA AJANLARININ ORTODONTİK BRAKETLERİN MAKASLAMA BAĞLANMA DAYANIMI ÜZERİNE ETKİSİ Effects of Over-the-counter Bleaching Agents on the Shear Bond Strength of Orthodontic Brackets Zahire ŞAHİNOĞLU * Kıvanç YAMANEL ** Neslihan ARHUN ** Ayça ARMAN ÖZÇIRPICI **** ÖZET Amaç: Bu çalışmanın amacı, farklı konsantrasyonlarda hidrojen peroksit içeren reçetesiz satılan beyazlatma ajanlarının farklı adeziv sistemlerle yapıştırılan ortodontik braketlerin makaslama bağlanma dayanımı üzerine etkilerini değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: 144 yeni çekilmiş premolar diş rastgele 4 ana gruba ayrıldı: % 8 karbamid peroksit (grup 1), % 10 hidrojen peroksit (grup 2), % 22 hidrojen peroksit (grup 3), kontrol (grup 4). Beyazlatıcı ajanlar üreticilerin önerileri doğrultusunda uygulandı. Beyazlatma işleminden sonra ana gruplar, adeziv tipine göre rastgele 12 dişlik alt gruplara ayrıldı: Transbond XT, Bisco All-Bond Universal, Filtek Silorane. Metal braketler aynı gün içerisinde bütün dişlere yapıştırıldı. Braketlerin yapıştırılması sırasında üretici firma önerilerine uyuldu. Makaslama bağlanma dayanımı testi Universal test cihazı kullanılarak gerçekleştirildi. Makaslama bağlanma dayanımı testi sonrası, adeziv kalıntı skorları belirlendi. Elde edilen veriler, Kruskal- Wallis Testi kullanılarak istatistiksel olarak değerlendirildi. Bulgular: En yüksek makaslama bağlanma dayanımı değerleri, Bisco All Bond Universal in kontrol grubunda ölçüldü (18.6 MPa). En düşük makaslama bağlanma dayanımı değerleri ise, Filtek Silorane Spray White 90 grubunda elde edildi (4.6 MPa). Makaslama bağlanma dayanımı değerleri, Bisco All Bond Universal ve Transbond XT kontrol gruplarında diğer gruplardan daha yüksekti. Sonuçlar: Test edilen bütün reçetesiz satılan beyazlatıcı ajanlar, braketlerin mineye makaslama bağlanma dayanımını etkilemiştir. Anahtar kelimeler: Reçetesiz satılan beyazlatma ajanları, makaslama bağlanma dayanımı, ortodontik braket, siloran adeziv, üniversal adeziv. ABSTRACT Objective: The purpose of this study was to evaluate the effects of over-the-counter bleaching agents containing different hydrogen peroxide concentrations on the shear bond strength of orthodontic brackets bonded with different types of adhesive systems. Materials and Methods: 144 freshly extracted premolar teeth were randomly divided into 4 main groups: 8% carbamide peroxide (group 1), 10% hydrogen peroxide (group 2), 22% hydrogen peroxide (group 3), control (group 4). The bleaching agents were applied according to the manifacturers' instructions. After the bleaching * Öğr. Gör. Başkent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Ortodonti Anabilim Dalı, Adana. ** Doç. Dr. Başkent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Restoratif Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Ankara. ** Prof. Dr. Başkent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Restoratif Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Ankara. **** Prof. Dr. Başkent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Ortodonti Anabilim Dalı, Ankara.

2 146 ZAHIRE ŞAHİNOĞLU-KIVANÇ YAMANEL- NESLİHAN ARHUN-AYÇA ARMAN ÖZÇIRPICI procedure, the main groups were randomly divided into subgroups of 12 teeth each according to the bonding materials: Transbond XT, Bisco All-Bond-Universal, Filtek Silorane. Metallic brackets were bonded to all teeth in the same day. The manufacturers' instructions was used to bond the brackets. The shear bond strength test was performed using universal testing machine. Adhesive remnant index scores were determined after shear bond strength test. Data were statistically analysed using Kruskal-Wallis Test. Results: The highest values for shear bond strength were measured in Bisco All Bond Universal control group (18.6 MPa). The lowest values for shear bond strength were obtained in Filtek Silorane Spray White 90 group (4.6 MPa). Shear bond strength were significantly higher in Bisco All Bond Universal and Transbond XT control groups than other groups. Conclusions: All over-the-counter bleaching agents tested significantly affected the shear bond strength of orthodontic brackets on enamel. Key words: Over-the-counter bleaching agents, shear bond strength, orthodontic bracket, silorane adhesive, universal adhesive. GİRİŞ Diş renklenmeleri günümüzde gençlerin en büyük estetik problemlerinden biridir. Dişlerin rengi, iç kaynaklı ve dış kaynaklı faktörlerden etkilenebilmektedir. İç kaynaklı faktörler mine ve dentin dokularının özellikleri ve bazı sistemik hastalıklara bağlı olabilirken, dış kaynaklı faktörler, sigara, taninden zengin gıdaların tüketilmesi, klorheksidin gibi bazı katyonik ajanların kullanılması veya kalay ve demir gibi metal tuzlarından oluşmaktadır (1-3). Diş renklenmelerinin giderilmesi amacıyla diş hekimliği pratiğinde çeşitli beyazlatma teknikleri uygulanmaktadır (3) yılında karbamid peroksidin gece koruyucu plaklar kullanılarak dişlere uygulandığı ilk evde beyazlatma tekniği Haywood tarafından tanıtılmıştır (4). Bu tarihten sonra beyazlatma işlemleri, geliştirilen jel, macun, ağız çalkalama suyu, bant ve reçetesiz satılan setler sayesinde hem diş hekimleri hem de hastalar tarafından daha kolay erişilebilir hale gelmiştir (5). Hasta tarafından kolayca ulaşılabilen bu setlerin içeriğindeki hidrojen peroksit (H 2 O 2 ) konsantrasyonu % 3-22 arasında değişmektedir. Ortodontik braketlerin dişe yapıştırılması, dişlerin istenen pozisyona getirilip sabitlenmesi amacıyla gerçekleştirilen sabit ortodontik tedavilerin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Braketlerin yeterli kuvvetle dişe yapıştırılması ve istenen süre boyunca diş üzerinde kalması, sabit ortodontik tedavilerin başarısı için oldukça önemlidir. Braketlerin yetersiz bağlanma kuvveti nedeniyle dişten ayrılması, tedavi süresini uzatabilmekte, hasta ve hekim açısından sıkıntılar yaratabilmektedir (6). Özellikle erişkin ortodonti hastaları, medyanın da yönlendirmeleriyle beyaz dişlere sahip olmayı istemektedirler. Bu amaçla reçetesiz satılan beyazlatıcı ajanların özellikle sabit ortodontik tedavilerin öncesinde kullanımı ise bazı problemlere sebep olabilmektedir (7). Günümüzde kullanılan beyazlatıcı ajanlar aktif madde olarak H 2 O 2 içermektedirler (8). H 2 O 2, reaktif oksijen molekülleri oluşturarak güçlü bir okside edici ajan olarak görev alabilmektedir. Bu reaktif moleküller uzun zincirli ve koyu renkli renklendirici moleküllere saldırarak bunları daha küçük, çözünebilen ve daha açık renkli moleküllere dönüştürebilmektedirler (9). Mine yapısındaki değişimler ve beyazlatıcı ajanlar, özellikle beyazlatma uygulandıktan sonraki ilk birkaç gün içerisinde ortodontik braketlerin makaslama bağlanma dayanımı (MBD) değerlerini düşürebilmektedir. Bu konuyla ilgili yapılan araştırmalarda ise tam bir görüş birliği mevcut değildir. Bazı yazarlar beyazlatma uygulanmış minede MBD değerlerinin anlamlı derecede düşmediğini savunurken (10,11), bazı yazarlar MBD değerlerinin anlamlı derecede azaldığını rapor etmişlerdir (12-14). Sabit ortodontik tedaviler sırasında braketlerin yapıştırılması amacıyla Transbond XT adeziv patı sıklıkla kullanılan bir materyaldir (15,16). Birçok farklı araştırmada braketlerin dişe yapıştırılması amacıyla cam iyonomer simanlar, rezin modifiye cam iyonomer simanlar, akışkan ve üniversal kompozit rezinleri içeren farklı adeziv materyallerin kullanımı test edilmiştir (17,18).

3 BEYAZLATMANIN BRAKETLERIN BAĞLANMASINA ETKISI 147 Son yıllarda geliştirilen siloran içerikli kompozit rezinler de daha önce bu amaçla kullanım için test edilen adeziv materyallerden biridir. Siloran içerikli kompozit rezinlerin en önemli avantajları, polimerizasyon reaksiyonu sırasında düşük polimerizasyon büzülmesi sergilemeleri ve bu nedenle de daha az mikrosızıntıya neden olmalarıdır (19). Reçetesiz satılan diş beyazlatıcı ajanların MBD na etkisiyle ilgili dental literatürde günümüze kadar yapılmış bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu in vitro araştırmanın amacı, farklı konsantrasyonda H 2 O 2 içeren reçetesiz satılan beyazlatıcı ajanların farklı adezivlerle dişe yapıştırılan metal braketlerin MBD ve adeziv kalıntı skorları (AKS) üzerine etkilerini değerlendirmektir. GEREÇ ve YÖNTEM 144 adet ortodontik tedavi nedeniyle yeni çekilmiş üst 1. premolar diş, dokulardan arındırıldıktan sonra bir hafta boyunca % 0.5 konsantrasyonda kloramin solüsyonunda bekletildi ve daha sonra distile suya aktarıldı ve çalışma başlayana kadar distile suda bekletildi. Araştırmada kullanılan dişlerin çürüksüz olması, dolgu içermemesi, mine çatlaklarının olmaması ve daha önce beyazlatma tedavisi görmemiş olmasına dikkat edildi. Seçilen 144 diş rastgele 4 ana gruba ayrıldı (n=36). 3 ana gruptaki dişlere (n=108) üç farklı reçetesiz satılan beyazlatma ajanı uygulanırken 36 dişten oluşan diğer ana grup kontrol grubu olarak kullanıldı. 1. gruptaki dişlere %8 karbamid peroksit (yaklaşık %3 H 2 O 2 ) içeren Pola Paint (SDI Dental, Victoria, Avustralya), 2. gruptaki dişlere %10 H 2 O 2 içeren Crest 3D White Strips with Advanced Seal (Procter and Gamble, Cincinnati, ABD) ve 3. Gruptaki dişlere de %22 H 2 O 2 içeren Spray White 90 (Carson Laboratoria Inc, CA, ABD) beyazlatma ajanları uygulandı. Kontrol grubuna hiçbir beyazlatma tedavisi uygulanmadı. Her ana grup 12 dişten oluşan 3 alt gruba ayrıldı ve bu alt gruplardan birine Transbond XT (3M Unitek, Monrovia, ABD), diğerine All-Bond Universal (Bisco Inc, Schaumburg, ABD) bir diğerine ise Filtek Silorane (3M ESPE, Monrovia, CA, ABD) adezivleri uygulanarak metal braketler yapıştırıldı ve örnekler MBD testi için hazır hale getirildi. Örneklerin Hazırlanması: Her diş ayrı bir şekilde mine-sement sınırına kadar, kronu dışarıda kalacak ve labial yüzeyi MBD testi sırasında uygulanacak kuvvete paralel olacak şekilde otopolimerizan akril (Meliodent, Heraus Kulzer, Hanau, Almanya) içerisine gömüldü ve bütün dişler oda sıcaklığında distile suda bekletildi. Daha sonra beyazlatma işlemlerine geçildi. Dişlere herbir beyazlatıcı ajanın prospektüsünde belirtildiği şekilde beyazlatma işlemi uygulandı. 1. Grupta kullanılan Pola Paint materyali ürünün içerisinden çıkan fırça yardımıyla kurutulmuş olan dişin bukkal yüzeyine sürüldü ve 30 s beklendikten sonra tekrar distile suya konuldu. 30 dakika sonra yüzey bir diş fırçası ile fırçalanarak ajan yüzeyden uzaklaştırıldı. İşlem üretici firma önerileri doğrultusunda günde 2 kez ve 14 gün boyunca tekrarlandı. 2. Gruptaki dişlere Crest 3D White Strips with Advanced Seal uygulandı. Ürünün yapışkan bantları dişin bukkal yüzeyine yapıştırıldı ve 30 dk bu şekilde distile suda bekletilen dişlerin yüzeyindeki artık materyal bir diş fırçası ile temizlendi. İşlem 21 gün boyunca tekrar edildi. 3. Gruptaki dişlere Spray White 90 isimli ürün günde 1 kez ve 10 gün süreyle uygulandı. Dişin yüzeyine sprey sıkıldı ve 90 s boyunca beklendi. Daha sonra üretici firma önerileri doğrultusunda ürünün paketinden çıkan WOW Enhancing Rinse isimli çalkalama suyu diş yüzeyine 90 s uygulandı ve daha sonra yüzey distile suyla yıkanarak örnekler temiz distile suya aktarıldı. 4. Gruptaki dişlere beyazlatma işlemi uygulanmadı. Son beyazlatma işlemleri uygulandıktan sonra örnekler distile suya konuldu ve braketler yapıştırılmadan önce 24 saat süreyle distile suda bekletildi. Braket yapıştırma işleminden önce dişler su spreyiyle yıkandı ve hava spreyiyle kurutuldu. Araştırmada mm 2 yüzey alanına sahip Ormco (Ormco Sybron Dental Specialties Inc, Auburn, Avustralya) premolar metal braketleri kullanıldı. Bütün braketler aynı araştırmacı tarafından (Z.Ş.) yapıştırıldı. Transbond XT

4 148 ZAHIRE ŞAHİNOĞLU-KIVANÇ YAMANEL- NESLİHAN ARHUN-AYÇA ARMAN ÖZÇIRPICI (3M Unitek, Monrovia, ABD) alt grubunda öncelikle dişlerin bukkal yüzleri %37 konsantrasyonda fosforik asit jel (Pulpdent Corporation, Watertown, ABD) ile 30 s asitlendi. Daha sonra yüzey 30 s süreyle su spreyiyle yıkandı ve iyice kurutuldu. Adeziv tabakası fırça yardımıyla diş üzerine ince bir tabaka şeklinde sürüldü. Işıkla sertleşen adeziv pat (Pulpdent Corporation, Watertown, ABD) braketin tabanına konuldu ve braket diş üzerinde istenen pozisyonda yerleştirildi. Fazla adeziv keskin bir sondun ucuyla uzaklaştırıldı ve bir LED ışık cihazı (Ortholux TM, 3M Unitek, Monrovia, California, ABD) yardımıyla 20 s süreyle polimerizasyon gerçekleştirildi (meziyal, distal, oklüzal ve gingival kenarlardan 5 er s). All-Bond Universal (Bisco Inc, Schaumburg, ABD) alt gruplarında öncelikle her diş 15 s süreyle %37 lik fosforik asit jel (Pulpdent Corporation, Watertown, ABD) ile asitlendi ve su spreyiyle yıkanarak havayla kurutuldu. Daha sonra adeziv rezin yüzeye 15 saniye boyunca fırçayla ovuşturularak sürüldü. Çözücünün yüzeyden uzaklaşması için 10 s hava spreyiyle hafifçe kurutuldu ve 10 s ışık uygulandı. Braket yapıştırma işlemi Transbond XT grubunda anlatıldığı gibi gerçekleştirildi. Filtek Silorane (3M ESPE, Monrovia, CA, ABD) alt grubunda dişlerin bukkal yüzleri %37 lik fosforik asit jel (Pulpdent Corporation, Watertown, ABD) ile 30 s süreyle asitlendi, su spreyiyle 30 s süreyle yıkandı ve iyice kurutuldu. Adeziv rezinin primeri 15 s boyunca yüzeye uygulandı, havayla kurutuldu ve 10 s ışık uygulandı. Adeziv rezin yüzeye uygulandı ve havayla hafifçe kurutulduktan sonra 10 s ışık uygulandı. Braket yapıştırma işlemi Transbond XT grubunda anlatıldığı gibi gerçekleştirildi. Braketler yapıştırıldıktan sonra bütün dişler 37 C de 24 saat süreyle distile suda bekletildi. Makaslama Bağlanma Dayanımı Testi: Her örnek, uygulanan kuvvet, braket diş bağlantı noktasına dik olacak şekilde Universal test cihazına (Instron Universal Test Machine, Elista, İstanbul, Türkiye) yerleştirildi. Cihazın kafa hızı 0.5 mm/dk ya ayarlandı. Kırılmanın gerçekleştiği andaki kuvvet Newton (N) cinsinden kaydedildi ve daha sonra değerler braket tabanının yüzey alanına bölünerek megapaskal (MPa) a çevrildi. Başarısızlık Tipi: Mine yüzeyi ve braket tabanı bir stereomikroskopta (Leica, DM-IL, Almanya) x20 büyütmede incelendi. Adeziv kalıntı skorları (AKS), kırılma yüzeylerinin değerlendirilmesi amacıyla kullanıldı (20). Skorlama kriterleri şöyleydi: 0: Diş yüzeyinde adeziv bulunmuyor. 1: diş üzerinde yarıdan az adeziv bulunuyor. 2: diş üzerinde yarıdan fazla adeziv bulunuyor. 3: bütün adeziv dişin üzerinde bulunuyor (21). İstatistiksel analiz: Elde edilen veriler Windows için SPSS programının 11.5 versiyonuyla incelendi (SPSS Inc., Chicago, IL, ABD). Ölçümlerin dağılımının normale yakın olup olmadığı Kolmogorov Smirnov testi ile varyansların homojenliği ise Levene testiyle araştırıldı. Gruplar arasındaki MBD ve AKS arasındaki farkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığı Kruskal Wallis Testi ile değerlendirildi. Kruskal Wallis test istatistiği sonuçlarının önemli bulunması halinde Conover in çoklu karşılaştırma testi kullanılarak farka neden olan durum(lar) tespit edildi. Tip I hatayı kontrol etmek amacıyla Bonferroni Düzeltmesi kullanıldı. Adeziv rezinler içerisinde beyazlatıcı ajanlar arasında MBD değerleri yönünden yapılan karşılaştırmalar, Kruskal Wallis testi ile gerçekleştirildi ve Bonferroni Düzeltmesi ne göre p<0,017 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Beyazlatıcı ajanlar içerisinde adeziv rezinler arasında MBD değerleri yönünden yapılan karşılaştırmalar, Kruskal Wallis testi ile gerçekleştirildi ve Bonferroni Düzeltmesi ne göre p<0,0125 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Adeziv rezinler içerisinde beyazlatıcı ajanlar arasında AKS yönünden yapılan karşılaştırmalar, Kruskal Wallis testi ile gerçekleştirildi ve Bonferroni Düzeltmesine göre p<0,017 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Beyazlatıcı ajanlar

5 BEYAZLATMANIN BRAKETLERIN BAĞLANMASINA ETKISI 149 içerisinde adeziv rezinler arasında AKS yönünden yapılan karşılaştırmalar, Kruskal Wallis testi ile gerçekleştirildi ve Bonferroni Düzeltmesine göre p<0,0125 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. BULGULAR Araştırmada kullanılan adeziv rezin ve beyazlatıcı ajanlara göre elde edilen MBD testi sonuçları Tablo 1 de verilmiştir. En yüksek MBD değerleri All-Bond Universal ve Transbond XT kontrol gruplarında elde edilmiştir. En düşük MBD değerleri ise tüm beyazlatıcı ajanlar için Siloran Adeziv gruplarında görülmüştür. Beyazlatma uygulanan gruplarda ve kontrol gruplarında All Bond Universal - Siloran ve Transbond XT - Siloran arasında istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılık mevcuttu (p<0.001). All Bond Universal ve Transbond XT adeziv gruplarında, kontrol grupları ve Crest 3D White Strips grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık vardı (p<0.001). Tüm adeziv gruplarında, kontrol grubuyla Pola Paint ve Spray White 90 grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık mevcuttu (p<0.001). Araştırmada kullanılan adeziv rezin ve beyazlatıcı ajanlara göre elde edilen AKS nın dağılımı Tablo 2 de görülmektedir. Tüm gruplarda en sık elde edilen AKS, 2 ve 3 tü. Adeziv rezin gruplarında, beyazlatıcı ajanlar arasında AKS yönünden yapılan karşılaştırmalarda elde edilen sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı değildi. Beyazlatıcı ajan grupları içerisinde adeziv rezinler arasında AKS skorları yönünden yapılan karşılaştırmalarda elde edilen sonuçlar da istatistiksel olarak anlamlı değildi (Tablo 2). Tablo 1. Araştırmada kullanılan adeziv rezin ve beyazlatıcı ajanlara göre elde edilen MBD testi sonuçları All-Bond Universal Siloran Adeziv Kontrol Crest 3D White Strips Pola Paint Spray White 90 18,6 (5,51) A,a 14,7 (5,6) A,b 12,8 (1,89) A,b 13,0 (2,18) A,b 8,1 (4,56) B,a 7,5 (3,52) B,a 4,7 (1,53) B,b 4,6 (1,81) B,b Transbond XT 18,2 (3,74) A,a 15,8 (5,76) A,b 13,3 (4,94) A,b 14,3 (4,70) A,b Kolonlar içerisinde aynı büyük harflerle gösterilen materyaller arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur (p>0,0125), Satırlar içerisinde aynı küçük harflerle gösterilen beyazlatıcılar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur (p>0,017). Tablo 2. Araştırmada kullanılan adeziv rezin ve beyazlatıcı ajanlara göre elde edilen AKS nın dağılımı All-Bond Universal Kontrol Crest 3D White Strips Pola Paint Spray White 90 p-değeri * 3,0 (1,75) 3,0 (1,75) 3,0 (2,00) 2,5 (1,75) 0,945 Siloran Adeziv 2,0 (2,0) 2,0 (1,75) 3,0 (1,00) 2,0 (2,75) 0,249 Transbond XT 3,0 (1,00) 1,0 (1,75) 2,0 (1,75) 3,0 (1,00) 0,055 p-değeri ** 0,255 0,166 0,352 0,350 * Adezivler içerisinde beyazlatıcı ajanlar arasında AKS yönünden yapılan karşılaştırmalar, Kruskal Wallis testi, Bonferroni Düzeltmesine göre p<0,017 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi, ** Beyazlatıcı ajanlar içerisinde adezivler arasında AKS yönünden yapılan karşılaştırmalar, Kruskal Wallis testi, Bonferroni Düzeltmesine göre p<0,0125 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

6 150 ZAHIRE ŞAHİNOĞLU-KIVANÇ YAMANEL- NESLİHAN ARHUN-AYÇA ARMAN ÖZÇIRPICI TARTIŞMA Günümüzde reçetesiz satılan diş beyazlatma ürünleri, diş hekimi kontrolü olmaksızın rahatlıkla kullanılabilmektedir. Bu ajanların kolay ulaşabilir olması ve insanlar tarafından kontrolsüz olarak kullanılabilmeleri nedeniyle diş yüzeyinde hasar oluşturabilecekleri ve restoratif, ortodontik işlemlerden önce kullanılmalarının materyallerin diş yüzeyine bağlanma konusunda bazı problemlere yol açabileceği düşünülmektedir. Araştırmamızda test edilen bütün beyazlatıcı ajanlar, test edilen bütün adeziv rezin gruplarının MBD değerlerinde düşüşe neden olmuştur. Beyazlatma sonrası MBD değerlerindeki düşüş, yüzeysel mine tabakasındaki değişimler ve rezin tagların sayısındaki azalmaya bağlanmaktadır (22-27). Beyazlatmadan hemen sonra uygulanan kompozit restorasyonlarda kompozit rezinin polimerizasyonu, diş dokusundan oksijen salınımı nedeniyle sekteye uğrayabilir (26,27). Konuyla ilgili yapılan araştırmaların sonuçları, adezivlerin diş dokularına bağlanma değerlerinin normale dönmesi için beyazlatma sonrası 24 saat ile 4 hafta süreyle beklenmesi gerektiği sonucunu ortaya koymaktadır. Çoğu yazar tarafından kabul edilen süre ise 2 haftadır (25,28,29). Bazı yazarlar ise beyazlatma tedavisi uygulanan ve uygulanmayan dişler arasında bağlanma dayanımı açısından bir fark olmadığını savunmaktadırlar (30-32). Bu araştırmada braketler beyazlatma tedavisinden hemen sonra yapıştırılmıştır çünkü reçetesiz satılan beyazlatıcı ajanlar hasta tarafından market ve eczanelerden kolayca temin edilebilmekte ve diş hekiminin haberi olmadan kullanılabilmektedir. Braketlerin yeterli bağlanma dayanımına sahip olması, ortodontik tedavinin başarısına etki eden faktörlerden biridir. Konuyla ilgili yapılan araştırmalarda braketlerin dişe bağlanma dayanımı değerlerinin 3.5 ile 27.8 MPa arasında değiştiği bulunmuştur (6,33). Reynolds (33), braketlerin çiğneme kuvvetleri ve ortodontik kuvvetlere karşı koyabilmesi için gerekli minimum MBD değerinin MPa olduğunu bildirmiştir. Araştırmamızda kontrol gruplarında elde edilen MBD değerleri bu değerlerin üzerindedir. Reçetesiz kullanılan beyazlatıcı ajanlar ise braketlerin dişe bağlanma dayanımı değerlerini düşürmüştür. Araştırmamızdaki Pola Paint ve Spray White 90 isimli beyazlatıcı ajanların uygulandığı dişlere braketlerin Siloran adezivle yapıştırıldığı gruplar haricindeki gruplarda Reynolds ın belirlediği minimum değerlerin üzerinde bağlanma dayanımı değerleri elde edilmiştir. Rahul ve ark (30), ev tipi ve ofis tipi beyazlatmanın metal, seramik ve kompozit ortodontik braketlerin mineye bağlanma dayanımı üzerine etkilerini araştırdıkları çalışmalarında %10 karbamid peroksit ve %40 H 2 O 2 içeren beyazlatıcı ajanlar kullanmışlar ve beyazlatma işleminden 24 saat sonra Transbond XT adeziv sistemiyle braketleri premolar dişlere yapıştırmışlardır. Yazarlar bu araştırmanın sonunda düşük konsantrasyonda beyazlatıcı ajan kullanılan ev tipi beyazlatmanın bağlanma dayanımını etkilemediğini, yüksek konsantrasyonda beyazlatıcı ajan kullanılan ofis tipi beyazlatma sonunda ise braketlerin MBD değerlerinin anlamlı derecede düştüğünü bildirmişlerdir. Basting ve ark (34) ise, %10 ile %22 arasında karbamid peroksit konsantrasyonuna sahip sekiz farklı beyazlatma ajanının, Transbond XT adezivle yapıştırılan braketlerin MBD değerlerinde anlamlı bir farklılık oluşturmadığını rapor etmişlerdir. Bizim araştırmamızda da Basting ve ark (34) nın araştırma sonuçlarına benzer şekilde MBD değerlerinde kullanılan beyazlatma ajanının H 2 O 2 konsantrasyonuyla bağlantılı bir değişime rastlanmamıştır. Transbond XT adeziv, ortodontik braketlerin dişe yapıştırılması amacıyla en sık kullanılan adeziv sistemdir ve asitle pürüzlendirme tekniğiyle birlikte kullanılan Transbond XT primer, yapılan araştırmalarda hala bu konudaki altın standart olarak kabul edilmektedir (35-37). Araştırma sonuçlarımız değerlendirildiğinde, Transbond XT ile elde edilen MBD değerlerinin, kontrol grubu dışında, kullanılan diğer iki adeziv sistemden yüksek olduğu, kontrol grubunda ise All-Bond Universal dan daha düşük olduğu

7 BEYAZLATMANIN BRAKETLERIN BAĞLANMASINA ETKISI 151 görülmektedir. Bununla birlikte All-Bond Universal ve Transbond XT ile elde edilen değerler birbirinden istatistiksel olarak farklı değildir (p>0.0125) (Tablo 1). Araştırmamızda kullanılan adeziv rezinlerden biri olan All Bond Universal, uygulama aşamalarını tek basamağa indiren bir adeziv sistemdir. Bu adeziv rezin bütün direkt ve indirekt restorasyonlarda, dişlerdeki hassasiyetlerin giderilmesi ve ağız içi restorasyon tamir işlemlerinde kullanılabildiği gibi, ortodontik braketlerin yapıştırılması amacıyla da kullanılabilmektedir. Konuyla ilgili gerçekleştirilen literatür taramasında üniversal adezivlerin ortodontik braketlerin yapıştırılması amacıyla kullanıldığı tek bir araştırmaya rastlanmıştır. Hellak ve ark (38) nın gerçekleştirdiği bu araştırmanın sonunda, araştırmada kullanılan üniversal adeziv Scotchbond Universal, Transbond XT den daha düşük MBD değerleri sergilemiştir. Bu araştırmada elde edilen sonuçlar incelendiğinde, Transbond XT ve All Bond Universal adezivleriyle elde edilen MBD değerlerinin bütün gruplarda birbirinden istatistiksel olarak farklı olmadığı görülmektedir. Bu sonuçlar All Bond Universal in ortodontik braketlerin dişe yapıştırılması amacıyla kullanılabileceğini göstermektedir. Hellak ve Ark nın araştırmasında kullanılan üniversal adeziv uygulamasından önce asit uygulanmamasının söz konusu araştırmada düşük MBD değerlerine neden olduğu düşünülmektedir. Vermelho ve ark (39) konuyla ilgili araştırmalarının sonunda üniversal adezivlerin mine yüzeyine uygulanmasından önce ayrı bir asit uygulama aşamasının bağlanma kuvvetini arttırdığını bildirmişlerdir. Araştırmamızda test edilen adeziv rezinlerin braket yapıştırmadaki başarıları karşılaştırıldığında kontrol grupları dahil bütün gruplarda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde (p<0.001) en düşük bağlanma dayanımı değerlerinin Siloran adezivle elde edildiği görülmektedir. Brauchli ve ark (19), Siloran içerikli adezivlerin, ortodontik braketlerin yapıştırılması için uygun olup olmadığını araştırdıkları çalışmalarında, Siloran adezivi asit uygulayarak ve uygulamadan kullanmışlar ve bu adezivlerin MBD değerlerini Transbond XT ile karşılaştırmışlardır. Araştırmada Siloran adezivin asit uygulanmadan kullanımı sonucu ortalama 0.87, asit uygulama sonrası kullanımı sonucu ise 4.28 MPa ortalama MBD değerleri elde edilmiştir. Bu değerler, söz konusu araştırmada Transbond XT ile elde edilen değerlerden anlamlı derecede düşüktür ve yazarlar Siloran içerikli adezivlerin braket yapıştırma amaçlı kullanılamayacağını bildirmişlerdir. Bizim araştırmamızda ise kontrol grubu ve %10 H 2 O 2 içeren Crest 3D White Strips uygulaması sonrası Siloran adezivle, Reynolds (33) ın belirlediği minimum değerlerin üzerinde (sırasıyla 8.1 ve 7.5 MPa) MBD değerleri elde edilmiştir. Brauchli ve ark (19) nın Siloran adezivle elde ettiği MBD değerlerinin araştırmamızdan düşük olmasının, bu araştırmada termal siklus işleminin uygulanıp bizim araştırmamızda uygulanmamasına bağlı olabileceği düşünülmektedir. AKS, bağlantıdaki başarısızlığın nerede oluştuğunun anlaşılması açısından oldukça önemlidir. 0 adeziv kalıntı skoru, bağlantıdaki başarısızlığın adeziv-mine arayüzünde oluştuğu anlamına gelirken, 3 skoru, başarısızlığın adezivle braket tabanı arasında oluştuğu anlamına gelmektedir (40). Braket-adeziv arasında oluşan başarısızlık, mine dokusunu kopma sırasında oluşan kuvvetlerden koruyacağı için daha çok tercih edilen bir başarısızlık tipidir (41). Bu araştırmada bütün gruplarda ağırlıklı olarak, daha çok tercih edilen 2 ve 3 skorları oluşmuştur. SONUÇLAR Bu in vitro araştırmanın sınırları dahilinde şu sonuçlar elde edilmiştir: Araştırmada kullanılan adeziv rezinlerle kontrol gruplarında elde edilen MBD değerleri, braketlerin çiğneme kuvvetleri ve ortodontik kuvvetlere dayanabilmesi için gerekli minimum bağlanma dayanımı değerlerinin üzerindedir. Araştırmada test edilen bütün reçetesiz satılan beyazlatıcı ajanlar ortodontik

8 152 ZAHIRE ŞAHİNOĞLU-KIVANÇ YAMANEL- NESLİHAN ARHUN-AYÇA ARMAN ÖZÇIRPICI braketlerin mineye MBD değerlerini anlamlı derecede düşürmüştür. Kullanılan beyazlatıcı ajanın içerdiği H 2 O 2 konsantrasyonuyla, elde edilen MBD değerleri arasında bir ilişki bulunamamıştır. Sabit ortodontik tedavilere başlanmadan önce, hastalara beyazlatıcı ajan kullanıp kulllanmadığı sorulmalıdır. KAYNAKLAR 1. Wash TF, Rawlinson A, Wildgoose D, Marlow I, Haywood J, Ward JM. Clinical evaluation of the stain removing ability of a whitening dentifrice and stain controlling system. J Dent. 2005; 33: Dahl JE, Becher R. Acute toxicity of carbamide peroxide and a commercially available tooth-bleaching agent in rats. J Dent Res. 1995; 74: Heymann HO. Tooth whitening: facts and fallacies. British Dent J. 2005; 198: Haywood VB. A comparison of athome and in-office bleaching. Dent Today. 2000; 19: Hasson H, Ismail AI, Neiva G. Homebased chemically induced whitening of teeth in adults. Cochrane Data-base Syst Rev. 2006; 4: Finnema KJ, Özcan M, Post WJ, Ren Y, Dijkstra PU. In-vitro orthodontic bond strength testing: A systematic review and meta-analysis. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2010; 137: Donly KJ, Segura A, Henson T, Barker ML, Gerlach RW. Randomised controlled trial of professional at-home tooth whitening in teenagers. Gen Dent. 2007; 55: Gungor AY, Ozcan E, Alkis H, Turkkahraman H. Effects of different intracoronal bleaching methods on shear bond strengths of orthodontic brackets. Angle Orthod. 2012; 5: Dahl JE, Pallasen U. Tooth bleaching-a critical review of the biological aspects. Crit Rev Oral Biol Med. 2003; 14: Uysal T, Basciftci FA, Usumez S, Sari Z, Buyukerkmen A. Can previously bleached teeth be bonded safely? Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2003; 123 : Bishara SE, Oonsombat C, Soliman MM, Ajlouni R, Laffoon JF. The effect of tooth bleaching on the shear bond strength of orthodontic brackets.am J Orthod Dentofacial Orthop. 2005; 128: Titley KC, Torneck CD, Ruse ND, Krmec D. Adhesion of a resin composite to bleached and unbleached human enamel. J Endod. 1993; 19: Attin T, Hanning C, Wiegand A, Attin R. Effect of bleaching on restorative materials and restorations--a systematic review. Dent Mater. 2004; 20: Mullins JM, Kao EC, Martin CA, Gunel E, Ngan P. Tooth whitening effects on bracket bond strength in vivo. Angle Orthod. 2009; 79: Uysal T, Sisman A. Can previouslynbleached teeth be bonded safely using self-etching primer systems? Angle Orthod. 2008; 78: Akin M, Aksakalli S, Basciftci FA, Demir A. The effect of tooth bleaching on the shear bond strength of orthodontic brackets using self-etching primer systems. Eur J Dent. 2013; 7: Cacciafesta V, Sfondrini MF, Stifanelli P, Scribante A, Klersy C. The effect of bleaching on shear bond strength of brackets bonded with a resin-modified glass ionomer. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2006; 130: Uysal T, Er O, Sagsen B, Ustdal A, Akdogan G. Can intracoronally bleached teeth be bonded safely? Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2009; 136: Brauchli L, Steineck M, Ball J. Shear bond strength of a novel silorane adhesive to orthodontic brackets and unprepared bovine enamel. J Adhes Dent. 2013; 15: Artun J, Bergland S. Clinical trials with crystal growth conditioning as an alternative to acid-etch pretreatment. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 1984; 85:

9 BEYAZLATMANIN BRAKETLERIN BAĞLANMASINA ETKISI Nascimento GCR, Miranda CA, Machado SMM, Brandao GAM, Almeida HA, Silva CM. Does the time interval after bleaching influence the adhesion of orthodontic brackets? Korean J Orthod. 2013; 43: Josey AL, Meyers IA, Romaniuk K, Symons AL. The effect of a vital bleaching technique on enamel surface morphology and the bonding of composite resin to enamel. J Oral Rehabil 1996; 23: Turkun M, Sevgican F, Pehlivan Y, Aktener BO. Effects of 10% carbamide preoxide on the enamel surface morphology: a scanning electron microscopy study. J Esthet Restor Dent 2002; 14: Potocnik I, Kosec L, Gaspersic D. Effect of 10% carbamide peroxide bleaching gel on enamel microhardness, microstructure, and mineral content. J Endod 2000; 26: Spyrides GM, Perdigao J, Pagani C, Araujo Ma, Spyrides SM. Effect of whitening agents on dentin bonding. J Esthet Dent 2000; 12: Dishman MW, Covey DA, Baughan LW. The effects of peroxide bleaching on composite to enamel bond strength. Dent Mater 1994; 10: Lai SC, Tay FR, Cheung GS, Mak YF, Carvalho RM, Wei SH, et al. Reversal of compromised bonding in bleached enamel. J Dent Res 2002; 81: Van Der Vyver PJ, Lewis SB, Marais JT. The effect of bleaching agent on composite/enamel bonding. J Dent Assoc S Afr 1997; 52: Cavalli V, Reis AF, Giannini M, Ambrosano GM. The effect of elapsed time following bleaching on enamel bond strength of resin composite. Oper Dent 2001; 26: Rahul M, Kumar PA, Nair AS, Mathew S, Amaladas AS, Ommen A. Effects of at-home and inoffice bleaching agents on the shear bond strength of metal, ceramic, and composite brackets to enamel. Indian J Dent Res. 2017; 28: Leonard RH, Eagle JC, Garland GE, Matthews KP, Rudd AL, Phillip C. Nightguard vital bleaching and its effect on enamel surface morphology. J Esthet Restor Dent 2001; 13: Sung EC, Chan SM, Mito R, Caputo AA. Effect of carbamide peroxide bleaching on the shear bond strength of composite to dental bonding agent enhanced enamel. J Prosthet Dent 1999; 82: Reynolds IR. A review of direct orthodontic bonding. Br J Orthod 1975; 2: Basting RT, Rodrigues JA, Serra MC, Pimenta LA. Shear bond strength of enamel treated with seven carbamide peroxide bleaching agents. J Esthet Restor Dent 2004; 16: Iijima M., Ito S., Yuasa T., Muguruma T., Saito T., Mizoguchi I. Bond strength comparison and scanning electron microscopic evaluation of three orthodontic bonding systems. Dent Mater J. 2008; 27: Anand M. K., Majumder K., Venkateswaran S., Krishnaswamy N. R. Comparison of shear bond strength of orthodontic brackets bonded using two different hydrophilic primers: an in vitro study. Indian J Dent Res. 2014; 25: Sharma S., Singh G., Singh A., Tandon P., Nagar A. A comparison of shear bond strength of orthodontic brackets bonded with four different orthodontic adhesives. J Orthod Sci. 2014; 3: Hellak A, Ebeling J, Schauseil M, Stein S, Roggendorf M, Korbmacher-Steiner H. Shear Bond Strength of Three Orthodontic Bonding Systems on Enamel and Restorative Materials. Biomed Res Int. 2016; Article ID ,

10 154 ZAHIRE ŞAHİNOĞLU-KIVANÇ YAMANEL- NESLİHAN ARHUN-AYÇA ARMAN ÖZÇIRPICI 39. Vermelho PM, Reis AF, Ambrosano GMB, Giannini M. Adhesion of multimode adhesives to enamel and dentin after one year of water storage. Clin Oral Investig. 2017; 21: Isman E, Karaarslan ES, Oksayan R, Tuncdemir AR, Usumez S, Adanir N, Cebe MA. Inadequate shear bond strengths of selfetch, self-adhesive systems for secure orthodontic bonding. Dent Mater J 2012; 31: Phan X, Akyalcin S, Wiltshire WA, Rody WJ. Effect of tooth bleaching on shear bond strength of a fluoride-releasing sealant. Angle Orthod 2012; 82: Yazışma Adresi: Doç. Dr. Kıvanç Yamanel Adres: Başkent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi 82. Sokak No:26 Bahçelievler/ANKARA Telefon: /1695 Fax: e-posta: yamanel@baskent.edu.tr