ENFORMASYONUN METALAŞMASI

Transkript

1 ENFORMASYONUN METALAŞMASI 1. Üretimin her alanında bilişim teknolojisi kullanılmakta 2. Rekabet ana kuralı bu teknolojilere sahip olmak 3. Pazarların doyması, hammadde sıkıntısı başlaması = şirketlerin uluslararasılaşması 4. Karar merkezleri ile üretim birimleri arasında iletişim için teknoloji ihtiyacı 5. Bunun bir nedeni de taşınan enformasyonun değerinde artış olması 6. Bugün artık enformasyon bir metadır. 7. Enformasyonun meta olmasını matematiksel iletişim kuramı tanımlar 8. Bu kuram enformasyonu ölçülebilir bir forma sokmuştur 9. Meta ticaret malı commodity modus ölçüm 10. Meta sözlük anlamı yaşam için gerekli şey demektir. 11. Taşıdığı özelliklerle insan gereksinimlerini gideren şey 12. Yani geçim aracı 13. İnsan emeğiyle üretilmiş, satılmak üzere arz edilmiş, yeniden üretilmesi mümkün olan mal veya hizmet 14. Kapitalizmin gücü her şeyi birer metaya dönüştürmesinde yatmaktadır. 15. Her metanın bir kullanım bir de değişim değeri vardır. 16. Bir ayakkabı hem ayağa giymeye yarar hem de bir başka şeyle değiştirmeye 17. Her nesnenin mutlaka bir kullanım değeri vardır. 18. Kullanım başladığında ve fayda elde edildiğinde değişim değeri de kendiliğinden oluşur 19. Örneğin bir çift ayakkabının değişim değerinin bir çuval patates olması gibi 20. Genelde kullanım değerleri yüksek metaların değişim değerleri düşük olur ve tabi bunun tam tersi 21. Örneğin su ve elmas gibi 22. Kullanım değerleri farklı metaları karşılaştırılabilir kılan tek şey emek ürünü olmalarıdır. 23. Örneğin ayakkabı ve patates üretimi her ikisi için de emek harcanmaktadır. 24. Malın niteliği = emeğin niceliği = emek süresi 25. Adam Smith ulusların zenginliği eserinde bir mal kullanım için değil de mübadele için üretilmişse onun değeri satılabilmesi için harcanan emeğe eşittir. 26. Bedel de bunun tam karşıtı elde etmek için verilen zahmet ve uğraştır 27. Enformasyonun kökünde bilgi vermek danışmak yatmaktadır. Bir emek vardır 28. Enformasyon miktarı basitçe olası seçeneklerin logaritması ile ölçülür 29. İki olası seçenek varsa logaritma iki tabanına göre enformasyon miktarı birdir

2 30. Enformasyon katma bilinen şeylere bir şeyler ekleme veya bir şeyler uyandırma sürecidir. 31. Enformasyonun bu hali bilişim toplumunu doğurmuştur 32. Bunu ilk kez Fritz Machlup ortaya koymuştur. 33. Enformasyonun kim için, hangi koşullarda hangi kalitede ve ne miktarda üretildiği onun değerini belirler. 34. Önemli olan bir diğer nokta bu kadar enformasyona kimin sahip olduğu ve bunun pazarlama şekli 35. Enformasyon sahip olunup değerleniyorsa bu hali ile bile metadır. 36. Enformasyonun kullanım değerini aynı zamanda ortamın entropisi de belirler 37. Enformasyonun bir meta olarak değerini azaltan şeyler arasında: kopyalanabilir ve düşük maliyetle iletilebilir olması, enformasyonun kamusallaşması 38. Enformasyonun bir meta olarak değerini artırmada kullanılan yöntemler şu şekildedir: a. Farklı ürünleri standart ve eşdeğer hale getirmek: video endüstrisi b. Enformasyona erişim satmak, internet servis sağlayıcılar bunu yapar c. Yeniden tüketilmesi gereken kısa süreli enformasyon üretmek, oyunlar d. Aynı enformasyonu farklı biçimlerde yeniden dağıtmak, örneğin film e. Alıcıların davranışlarını şekillendirmek. 39. İnternet ve depolama alanları erişim ücretleri? 40. Blog Açanlar a. Oğuz Gülleb OK b. Orhun NGu Gözükmüyor Font Sorunu c. Sinem gedik OK etiketler yok ve bir yazı var d. Cem kartal OK etiketler yok ve bir yazı var e. Müge ömür OK f. Bengi aksu OK g. Orhun atmış OK h. Bensu tekin OK i. Ömer polatöz OK - etiketler eksik j. Serkansylmz OK - teme yok, etiketler eksik, yazı bir tane k. Gamze Evcil OK Etiketler eksik l. Samet akveran OK Etiketler eksik m. Duygu Er OK n. Ercan tarı is not available o. Arden papuc OK etiketler eksik menüler eksik

3 BİLGİ GÜVENLİĞİ 1. İnsanlar için en kritik varlıklardan birisi bilgidir 2. Bilgi güvenliği: bilginin bir varlık olarak hasarlardan korunması ve istenmeyen kişiler tarafından elde edilmesini önlemektir. 3. Bilginin gizliliğinin, bütünlüğünün ve erişilebilirliğinin sağlanmasıdır. 4. Gizlilik sağlarken erişime engel olunuyorsa bilgi güvenliği eksiktir. 5. Bilgi güvenliğinin arkasında tehdit kavramı yatmaktadır. 6. Tehdit kısaca zarar görmeye neden olan istenmeyen olayın arkasındaki nedendir. 7. Sanal ortamdaki tehditlerin kökeninde gerçek hayattaki tehditler vardır. 8. Tehditlerin verdiği zararlar iki kategoride değerlendirilebilir: a. Gerçek maliyet: Sistemin çökmesi, çalışanların iş görememesi, sorunun tespiti için harcanan zaman b. Gizli Maliyet: Müşteri verilerinin sızması, prestij kaybı vb. 9. Suç: Kanun koyucu tarafından kabul edilen topluma zarar veren eylemlerdir. 10. Suçun iki unsuru vardır: a. Maddi unsur: kanuni tarife uygun bir fiil b. Manevi unsur: işlenen fiil ile kişi arasındaki bağı ifade eder (kast ve taksir) c. Hukuka uygunluk unsuru: fiilin kanunda gösterilmiş ve ceza öngörülmüş olması gerekir 11. Bilişim suçu: elektronik bilgi sistemlerine yasadışı yollarla girilmesi, değiştirilmesi ve silinmesi 12. Bilişim suçlarının türleri: a. Şiddet içerenler b. Şiddet içermeyenler c. Bilişim sistemlerine yetkisiz erişim d. Bilgisayar sabotajı (fiziksel ve mantıksal) e. Bilgisayar yoluyla dolandırıcılık (örneğin benzer siteler) f. Bilgisayar yoluyla sahtecilik (başkasının adına e-posta gönderme, web sitesi oluşturma) g. Bilgisayar yazılımının izinsiz kullanımı (korsan yazılım, lisans = eser) h. Verilere yönelik suçlar (kredi kartı ve hesap hırsızlığı) i. Yasadışı yayınlar (belirli kişi veya zümreyi hedef alan yayınlar) j. Terörist faaliyetler (ulusal çıkarların yok olmasına yönelik faaliyetler) k. Çocuk pornografisi l. Ortam dinlemesi m. Dijital aktivizm

4 13. Bilişim suçlarının işlenme şekilleri a. Bilişim korsanlığı (hacking) sistemin işleyişini durdurma veya yönledirme b. Gizli kapılar (trap doors) c. Truva atları Trojan Horses (içeriklere ek olarak gelen virüsler) d. Solucanlar Worms (bağımsız şekilde çalışan ve ağ üzerinde gezinebilen programlar) e. İstek dışı e-postalar Spam (Reklam mailleriyle bilgisayarı yavaşlatmak) f. Mantık bombaları (26 nisan Çernobil virüsü) g. Yemleyiciler Phishing (sahte e-postalarla şifrelerin ele geçirilmesi) h. Koklayıcılar (sniffer) i. Tuş kaydediciler (keylogger) j. DNS aldatmacası (dns sorgularının cevaplarının değiştirilerek sahte adrese yönlendirme) k. Hizmet engelleme saldırıları Distributed Denial of Service (sistemlere aşırı şekilde yüklenilmesi) l. Zincir e-postalar ve internet aldatmacaları Hoax (istem dışı hesaptan gönderilen mailler ve karalama mailleri) m. Reklam destekli yazılımlar Adware (programın içine gömülü reklamlara tıklanmayı sağlayan programlar) n. Elektromekanik dalga çözümleme 14. TCK da bilişim suçları: a. Bilişim sistemine girme ve kalmaya devam etme (1 yıl hapis ve para cezası) b. Bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri silme, değiştirme (1-5 yıl hapis cezası) c. Banka ve kredi kartlarının kötüye kullanma (3-6 yıl hapis cezası) d. Nitelikli hırsızlık (bilişim sistemleri kullanılarak hırsızlık) (3-7 yıl hapis cezası) e. Nitelikli dolandırıcılık (bilişim sistemleri kullanılarak) (2-7 yıl hapis cezası) f. Müstehcenlik (6-10 yıl hapis cezası) g. Koruyucu programları etkisiz kılmaya yönelik hazırlık (6 ay -2 yıl hapis cezası) h. Elektronik imza oluşturma verilerinin izinsiz kullanımı (1-3 yıl hapis cezası) i. Verileri hukuka aykırı olarak verme (1-4 yıl hapis cezası) j. Verileri yok etmeme (6 ay 1 yıl hapis cezası) k. Bilişim sistemi aracılığıyla hakaret (3 ay 2 yıl hapis cezası) sayılı kanun internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele hakkında kanun:

5 a. İntihara yönlendirme (madde 84), b. Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra), c. Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190), d. Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194), e. Müstehcenlik (madde 226), f. Fuhuş (madde 227), g. Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları. 16. Örnegin, sistem eskisi kadar hızlı çalısmamakta, veri alısverisi yapamamakta, çesitli programları hiç veya geregi gibi çalıstıramamakta, kısacası normal sartlarda yerine getirebildigi işlevlerini geregi gibi yerine getirememektedir. 17. Örnegin; bir magazanın vitrininde bulunan bir bilgisayara zarar verilmesi durumunda zarara ugrayan bu bilgisayar suçun konusunu olusturmayıp, mala zarar verme suçunun konusunu oluşturmaktadır. 18. Örnegin; bilisim sistemine internet aracılıgı ile virüs gönderilmesi sistem sahibi tarafından önceden fark edilerek bu virüsün etkisiz duruma getirilmesi halinde bu suç tesebbüs aşamasında kalmıs olacaktır. 19. Baskasına ait banka veya kredi kartını, her ne surette olursa olsun ele geçiren veya elinde bulunduran kimse Örnegin bankada müsterilere gelen kartları teslim eden görevli veya posta veya kargo yoluyla bunu müşteriye teslim için görevli olan kisi kartı elinde bulunduruyorsa, buradaki kartı elinde bulundurmak fiili tek basına suç degildir. her ne surette olursa olsun kartı ele geçirerek kendisine verilmesi gereken kisinin rızası olmaksızın bunu kullanma hareketine uyar 20. Örnegin fail, düsmanlık besledigi kisinin özel yasantısını yaymak için bu kisi hakkındaki verileri öncelikle kaydetmek zorundadır. Bu durumda fail tarafından 135. maddede düzenlenen kisisel verilerin kaydedilmesi suçu ve 136. maddede düzenlenen verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçu gerçeklestirilmis olur. Ancak 5237 sayılı TCK nın 44. Maddesi geregince, fail daha agır cezayı gerektiren 136. maddedeki suçtan dolayı cezalandırılır. 21. Örnegin, fail tarafından sahtekârlık amacıyla kurulan web sitesinden, sanki bilinen bir bankanın web sitesinden gönderilmis gibi, bir e-posta magdurun bilisim sistemine gönderilmektedir. Magdurdan banka hesabıyla ilgili kisisel bilgilerini güncellestirmesi istenilmektedir. Gelisen bu süreçte M, hileli verilerle dolandırılmıs ve haksız çıkar saglanmıstır. Olayda failin fiili, 5237 sayılı TCK nın 158/1-f maddesindeki bilisim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılıga girmektedir.

6 22. Örnegin, bir okulun ögrencilerinin elektronik posta adreslerine pornografik mesaj, metin ve görüntülerin atılması 23. İstanbul 11. Sulh Ceza Mahkemesi, sanık Tolga Çam ın, Twitter üzerinden manken Nilay Dorsa ya hakaret ettiği gerekçesiyle yargılandığı davayı, basın yoluyla işlenen suç kapsamında değerlendirdi. İlk karar TCK kapsamında verilmişti 24. İstanbul 18. Sulh Ceza Mahkemesi, 15 Şubat ta, Twitter üzerinden manken Nilay Dorsa ya tehditte bulunduğu gerekçesiyle bir sanığı 5 ay hapis ve hakaret suçundan da bin 500 lira para cezasına çarptırmış, hükmün açıklanmasını da 5 yıllık denetimli serbestlik şartıyla geri bırakmıştı. 25. İngiliz bar işletmecisi Leigh Van Bryan, Ocak 2012 de Twitter da bir arkadaşına hitaben, Amerika yı imha etmeye gidiyorum yazınca ABD ye girişten men edilmişti. 26. İngiltere nin Doncaster kentinde yaşayan Paul Chambers da, kız arkadaşına ulaşma özlemini ifade ettiği Twitter mesajında, kar yağışından etkilenen Robin Hood Havaalanı trafiğe açılmazsa orayı havaya uçuracağını yazınca, 385 sterlin para cezasına çarptırılmış, ayrıca 2600 sterlin tutan masrafları da üstlenmek zorunda kalmıştı. 27. İstanbul da Tezman Holding in sahiplerinden Erol-Tilda Tezman ın oğulları Ralf Tezman, adını kullanarak Facebook ta hesap açıp başkalarını taciz eden kişiden şikâyetçi olunca şüpheli Zafer B. hakkında bilişim sistemine girmek suçundan 1 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. 28. İstanbul da, internet üzerinden tanıştığı Alev K. nın kendisinden ayrılmasını hazmedemeyen Gökhan Ö., sevgilisinin çıplak fotoğraflarını Facebook ta yayınlayınca, tehdit, şantaj ve hakaret suçlarından hakkında 8 yıla kadar hapis cezası istendi. 29. İstanbul da, üniversite öğrencisi Mustafa B., Facebook ta dini nikâhla evlendiklerine dair söylentiler yayan eski kız arkadaşı Filiz E. den 10 bin TL tazminat talep etti. 30. ABD li Denis New, mart ayında, 17 yaşındaki oğlunun Facebook sayfasını kullanıp onun adıyla mesaj göndererek oğlunu taciz ettiği gerekçesiyle 30 gün tecilli hapis cezasına çarptırıldı. Hâkim, cezası tecil edildiği için hapse girmekten kurtulan kadının ebeveynlik kurslarına ve öfke kontrolü seminerlerine de katılmasını istedi. Mahkemeden Denis New un oğluyla görüşmesine de yasak geldi.

7 31. Düşük not aldığı için Din K. öğretmenine küfür edip davalık olan liseli öğrenci.. O durumu beğenen öğrenciler de davalık oldular fakat daha sonrasında takipsizlik kararından ötürü düştüler. 1) SİSTEM BİLİŞİM SİSTEMLERİ Belirli bir amacı gerçekleştirmek için belirli bir sınır dahilinde bir araya gelmiş birbiriyle ilgili ve etkileşim halinde olan öğeler topluluğu. Muhasebe Sistemi, Merkezi Isıtma Sistemi vb. 2) SİSTEM ÖĞELERİ Girdi İşlem Çıktı Sınır Çevre Geri Besleme Alt Sistem 3) SİSTEM ÖZELLİKLERİ Dönüştürme süreci: Bütün sistemler temelde üç öğeden oluşur / Giriş Süreç Çıkış Sistem Sınırı: Bütün sistemler kendini sınırlayan kısıtlara sahiptir. Sistem Çevresi: Bütün sistemler sınırları dışında kalan bir dış çevrede faaliyet gösterirler. 4) SİSTEM TÜRLERİ Kapalı / Açık Sistem Deterministik / Probabilistik Sistem Sürekli / Kesikli Sistem

8 Statik / Dinamik Sistem Doğal / Yapay Sistem Canlı / Cansız Sistem Somut / Soyut Sistem Basit / Karmaşık Sistem 5) SİSTEM YAKLAŞIMI Sorunları küçük parçalara bölmek ve tanımlanmış amaç doğrultusunda parçaları yeniden birleştirmektir. Bütünsel Yaklaşım-Aristo Disiplinlerarası Yaklaşım 6) SİSTEM ANALİZİ Problemin Tanımı Çevrenin Tanımı Sistemin Hedeflerinin Tanımı Sistemin Tanımı 7) FAYDALI BİLGİNİN KARAKTERİSTİKLERİ Doğruluk Zamanlama Eksiksizlik Kısalık Yerindelik Ucuzluk 8) YÖNETİMDE KARAR SEVİYELERİ Stratejik: Geleceğe yönelik (piyasaya yeni bir ürün sunma, yerleşim yeri değişikliği vb.) Taktik: Stratejik kararların yerine getirilmesinde kaynakların etkin kullanımına yönelik. (bütçe tahsisi, üretim miktarı vb.) Operasyonel: Taktik kararların yerine getirilmesi için görevlerin yerine getirilmesi (işlerin çalışanlara tahsisi vb.) 9) YÖNETİMDE BİLGİ İHTİYACI

9 10) Karar Yönetim Bilişim Sistemi İlişkisi 11) BİLGİ YÖNETİMİ Bilginin bilinçli ve kasıtlı olarak üretilmesini, paylaşılmasını ve kullanılmasını kontrol eden süreçlerin toplamı 12) BİLGİ YÖNETİMİNİN AMACI Rekabet avantajı elde etmek Kurumsal bilgi birikimini artırmak Bilgi-yoğun bir kurum kültürü oluşturmak Kararlarda ulaşılabilir bilgiyi kullanmak 13) BİLGİ YÖNETİM SÜRECİNİN SORULARI Kim? Neyi? Nerede?

10 Neden? Nasıl? Ne Zaman 14) BİLGİ YÖNETİM SÜRECİ Bilgi boşluğunu saptamak, Bilgi geliştirmek yada satın almak, Bilgiyi paylaşmak, Bilgiyi değerlendirmek 15) BİLİŞİM SİSTEMİNİN ÖĞELERİ Kontrol Tekno loji Veri Taban Kullan ıcı Girdi Çıktı Model Kullanıcı Kullanıcı 16) İŞ SÜREÇ SİSTEMLERİ Tekrar eden işlemleri otomatize etmek Hızı artırmak Hatayı azaltmak Maliyeti düşürmek Organizasyonu etkin kılmak Karakteristikleri: Girdi: Günlük işlemler İşlem: Kayıt, özet, sıralama, güncelleme Çıktı: İş sayıları (diğer sistemlere girdi) Kullanıcı: Operasyonel personel

11 17) YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ Orta düzey yöneticilere karar vermede yardımcı olur Doğru kişiye, doğru formatta, doğru zamanda bilgi Karakteristikleri: Girdi: İş süreç sistemlerinden gelen veri, şirket verisi İşlem: Verinin özetlenmesi Çıktı: Programlı, anlık raporlar Kullanıcı: Orta düzey yönetici 18) ÜST YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ Üst düzey yöneticilere özet veri sunar Trend ve anomalileri görmeye yardımcı olur Karakteristikleri: Girdi: Şirket içi ve dışı veri İşlem: Özet ve grafik yorumlama Çıktı: Özet rapor, trend Kullanıcı: Üst düzey yönetici 19) Üst Yönetim Bilişim Sistemi Modeli

12 20) YBS ve ÜYBS Karşılaştırması YBS dahili veri sunarken ÜYBS hem dahili hem de harici veri sunar YBS yi müdürler satış raporları gibi işler için kullanırken, ÜYBS ni yönetim kurulu başkanları Pazar paylarını görmek için kullanırlar YBS periyodik raporlar sunarken, ÜYBS kişiselleştirilebilecek raporlar sunar YBS özet rapor sunarken, ÜYBS kritik başarı faktörünün altını çizer 21) KARAR DESTEK SİSTEMİ Satış ve kaynak planlama gibi yarı yapısal kararlarda karar almaya yardımcı olur. Ya --- ise analizlerini kullanır. Karakteristikleri: Girdi: Veri ve modeller İşlem: Simülasyon, optimizasyon, tahmin Çıktı: Grafik ve metin şeklinde raporlar Kullanıcı: Orta düzey yöneticiler 22) UZMAN SİSTEMLER Karakteristikleri: Girdi: Soru ve cevaplar İşlem: Eşleştirme ve çıkarsama Çıktı: Tavsiye Kullanıcı: Orta düzey kullanıcı

13 23) OFİS OTOMASYON SİSTEMLERİ Ofis işlerini otomatize eden sistemlerdir. Belge geliştirme, programlama, haberleşme araçları. Karakteristikleri: Girdi: Belgeler, planlar, veriler İşlem: Depolama, hesaplama, taşıma Çıktı: Mesajlar, raporlar, programlar. Kullanıcı: Organizasyonun tüm çalışanları BULUT BİLİŞİM 1. Bulut bilişim bilişim servislerinin su, elektrik gibi kamu hizmeti gibi verilmesi hayaliyle başlamıştır. 2. Bulut bilişim kısaca rahat ulaşılabilir, kullanıma hazır bilgisayar kaynaklarının paylaşıldığı havuza ağ bağlantısı sağlama modelidir. 3. Bulut bilişim = Barındırma + Dağıtık bilgi işleme. 4. Temelde 4 tip bulut modeli mevcuttur: a. SaaS (Bulut Yazılımı): Tüketici istemci cihazlardan bulut üzerinde çalışan yazılıma erişim sağlar. (Google Docs yada MS Live Office) b. PaaS (Bulut Platformu): Tüketici sunulan diller yardımı ile kendi yazılımını geliştirebilir. (Google Apps Engine) c. IaaS (Bulut Altyapısı): Tüketici depolama dahil tüm bilgisayar kaynaklarına bulut üzerinden erişir. (Amazon ve Microsoft Azure) d. Bulut Servisi: Tüketiciye ticari ürünler, servisler ve çözümler internet üzerinden gerçek zamanda sağlanır. 5. Bulut yayılma modelleri şu şekildedir: a. Özel Bulut b. Topluluk Bulutu c. Kamu Bulutu d. Hibrid Bulut 6. Bulut Bilişim ortak özellikleri a. Büyük ölçeklilik b. Homojenlik c. Sanallık d. Esneklik e. Düşük maliyet f. Dağıtıklık

14 g. Servis odaklılık h. İleri güvenlik i. Kullanıma göre ücretlendirme 7. Bulut Örnekleri a. Microsoft Azure: Windows Azure platformunu kullanarak, bir bulut tabanlı geliştirme ortamı, depolama, hesaplama ve ağ altyapısı hizmetleri elde edinmiş olunur. b. Microsoft SkyDive: Windows Live kullanıcıları bu servisi kullanarak video, fotoğraf ve dosya paylaşabilirler. c. Google Drive: Google Drive ile dokümanlar oluşturulabilir, paylaşılabilir, ve grupta çalışabilecek bir ortam olarak kullanılabilir. d. Google Docs: PPT, DOC, XLS, ODT, ODS, RTF, CSV ve herhangi bir ofis dokümanı, web tabanlı bir uygulama kullanarak, düzenleme yapılabilir. e. Drop Box: Bu uygulamayı kullanarak, bilgisayarda paylaşılan bir klasör açılır. f. Amazon S3: Amazon Web Hizmetleri tarafından sunulan bir online depolama web hizmetidir. g. Amazon SES: Bu hizmeti kullanarak müşterilere toplu mail çok hızlı gönderilebilir. h. Wikipedia: Wikipedia, kullanıcı temelli olarak oluşturulan, kar amacı gütmeyen ve web üzerinde dünyanın önde gelen bilgi kaynaklarından biri konumunda olan, çevrimiçi bir ansiklopedidir. 8. Bulut bilişimin yapısal katmanları: İşlemci Uygulama Platform Altyapı Sunucu GÖZETİM 1) Görme, görülenin bilgisine sahip olma bir güç unsuru 2) Görme gözün dışarıya bilinç gerçekleştirdiği eylemdir ve algı gerektirir 3) Görme konuşmadan önce gelir 4) Aristotales e göre göz bakışlarını yönelttiği her nesneyi tutsak alır 5) Bu nedenle görme eylemi saldırganlık olarak nitelendirirlebilir. 6) Görme görene göre farklılık arz eder ancak gerçek tektir 7) Teknolojiler de bu önemli eyleme katkı için çabalar ve her şeyi görünür kılmaya uğraşır 8) Görmek beraberinde görülebilmeyi de getirmektedir. 9) Görmek nasıl güç ise görülmeme de güçtür. 10) Gören mi iktidardır, görülmeyen mi, yoksa görülmeden gören mi? 11) Gözetim ise TDK da gözetme işi, nezaret olarak tarif bulur

15 12) Gözetim bireylerin davranışlarını yönetmek ve üzerlerinde otorite kurmak üzere izlenmesi olarak tarif edilebilir. 13) Normalde birey görülebildiği kadar görebilmektedir de ancak araya güç eşitsizliği ve iktidar ilişkisi girdiğinde bu durum güçsüzün aleyhine gözetim manasında yansıyabilir. 14) Bazı durumlarda bireyler gözetim altında bulunmayı arzu da edebilmektedirler. Örneğin apartman görevlisi veya sokakta oynayan çocuğa göz kulak olmak gibi. 15) Bu gözetimin güvenlik boyutunu simgelemektedir. 16) İktidarlar toplumsal düzeni sağlayarak güç elde edebilirler. Bu düzeni sağlamak için toplumu oluşturan bireyleri tanımak gerekir. Bunun için de toplumu gözetirler. 17) İlk çağlarda gözetim baskı ve şiddetle gerçekleşirken modern çağlarda gözetim sistematik bir hal almıştır. 18) Kayıt altına alan bir araç olan yazının icadı gözetim için önem arz etmektedir. Örneğin vergi 19) Bazı toplumlarda din de gözetim aracı olarak kullanılmıştır. Kulların tanrı tarafından sürekli gözetlenmesi gibi 20) Kapatılma eylemi gözetim için önemli bir noktadır. Bu sayede topluma zararlı olacağı düşünülen bireyler gözetmen nezaretinde bir alana kapatılmışlardır. 21) İlk başlarda hastane ve hapishane gibi ayrım söz konusu değil iken 18. Yy ile birlikte hapishaneler gelişmeye başlamıştır. 22) Gözetim manasında hapishaneyi en iyi anlatan metafor Bentham ın Panoptikon udur. (göz önündeki yer) Tümüyle görünür kılmak 23) Panoptikon, halka biçimli bir binadır, ortasında avlu, avlunun ortasında da bir kule vardır. Avluyu çevreleyen halka hücrelere bölünmüģtür ve her hücrenin hem avluya hem de dıģ cepheye bakan pencereleri bulunmaktadır ve pencereler ıģığın hücrelere girmesine izin vermektedir. Kapatılanlar gözetlendiklerini bilmektedirler fakat hücrelerden kulenin içerisi gözükmemektedir. 24) Hücrenin üç iģlevi vardır ve bunlar; kapatmak, ışıktan yoksun bırakmak ve saklamaktır. Fakat Panoptikon da, kapatmak ilkesi korunurken diğer ikisi kaldırılmaktadır. 25) Tam ışık altında olma ve gözetmenin bakışı, aslında koruyucu olan karanlıktan daha yakalayıcıdır. 26) Mahkûmda uyandırılan bilinç, gücün otomatik işleyişini garanti altına almaktadır. 27) Sermayeyi emekten güçlü kılan sahip olduğu gücü temsil eden gözetimdir. 28) İşçiden verim almak için gözetlenmesi gerekir

16 29) Amaç uysal ve yararlı bedenler yaratmaktır. 30) Bunu için ceza aracı ise ücretten kesmedir. 31) Bürokrasinin kelime anlamı işlerin yürütülmesinde devlet dairelerinin gücü, inisiyatifi olarak tanımlanabilmektedir. 32) Ulus-devlet içerisindeki bürokratik örgütler, bireylerin yaşamları sürekli kayıt altına almaktadırlar. (doğum kayıtları, öğrenci dosyaları vb) 33) Bürokrasinin elindeki güç arttıkça demokrasiyi tehdit eder bir hal almaktadır. 34) Teknolojinin gözetim pratiklerini güçlendirmesi George Orwell ın 1984 romanıyla metaforlaşmıştır. 35) Bu roman Bentham ın Panoptikonu ile paralellikler arz etmektedir. 36) Günümüzde nüfus sürekli artmaktadır, şirketler sürekli büyümektedir, böyle bir toplum ancak totaliter rejimlerle kontrol altına alınabilir. Teknoloji buna hizmet etmektedir. Teknolojik eylemler toplum gözetlenmektedir. 37) Arıdil projesi tıpkı internetteki simgeler gibi ifadeleri sınırlayarak kontrolü kolaylaştırmak 38) Bilişim teknolojileriyle gözetimin hem uygulanış şekli, hem hedef kitlesi, hem de uygulanış sıklığı bakımından farklılaşmıştır. 39) Tarih boyunca teknoloji ile toplumsal dönüşümler sürekli etkileşim halinde olmuşlardır. 40) Mcluhan Medium is the Message der. Günümüzde araç daha da ön plana geçmektedir. 41) Çünkü araçlar daha önce hiç olmadığı kadar yetenekliler. Özellikle kayıt, arşiv dolayısıyla gözetim konusunda 42) Bilişim çağında gözetim artık kişinin enformasyonlarına erişim olarak tarfi edilmektedir. 43) Bilişim teknolojileri ile kapsam genişlemiş ve sıradan vatandaş da çembere dahil olmuştur. 44) Bilişim teknolojilerinin bir arada bir bütünsellik içinde kullanılması gücü artırmaktadır. 45) Bireyin hayatına kolaylıklar getiren bu teknolojilerde iş niyetde düğümlenmektedir. 46) Bilgisayarlar ve veritabanları (verilere hareketlilik ve kalıcılık katan) modern çağın süperpanoptikonlarıdır. 47) Kim hakkında kimler neler bilmektedir. 48) Sanayi toplumunda farklı olarak bilişim toplumunda gözetim manasında hız, kapsam ve kapasite manasında değişiklikler gözlenmiştir.

17 49) Gözetim genişleyerek ve derinleşerek gündelikleşmiştir. 50) Gözetim üretim alanından tüketim alanına yani eve taşınmıştır. 51) Teknoloji görünmeyeni görünür duyulmayanı duyulur kılarak gözetime yeni bir boyut getirmiştir. 52) Teknoloji zaman ve mekan kavramını değiştirmiştir. Veriler artık otomatik olarak toplanmaktadır. Ve bu işlem süreklilik arz etmektedir. 53) Gözetim daha detaylıdır. Bireyin farklı alanlarda toplanan verileri ilişkilendirilerek anlamlı hale getirilmektedir. 54) Gözetleyenle gözetlenen arasındaki ayrım erimiştir. 55) Bilişim çağında görme metafor haline gelmiştir. 56) Toplumsal yaşam ev içi ve ev dışı olma üzere genelleştirilebilir. Ve ev içi bireyin mahremine girer. Bu alana ait bilgilerin gözetlenmesi ise mahremiyet ihlalidir. 57) Mahremiyet bireyin yalnız bırakılma hakkıdır. 58) Örneğin 11 eylül saldırılarının ardından bireylerin e-postalarının denetlenerek sonuçta tutuklanması temel bir mahremiyet ihlali uygulamasıdır. 59) Bir de bireyin bireysel haklarını kamu yararının üzerinde olamayacağı dolayısıyla kamusal düzen için mahremiyetin azaltılabileceği yönünde bir görüş vardır. 60) Mahremiyetin sadece ahlaki boyutu yoktur bununla birlikte ekonomik boyutu da vardır. 61) Bununla birlikte özel alanını korumada ısrarcı olmayanlar yine bireyler olmaktadır. 62) Verilen izinlerle mahremiyetinin sınırlarının içine resmen davetiye çıkartılmaktadır. 63) Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmesi ndeki 17. Madde şu şekildedir: Hiç kimsenin mahremiyeti, ailesi, evi veya haberleşmesi keyfi ya da hukuk dışı müdahalelere konu olamaz ve şeref ile itibarına hukuk dışı saldırı yapılamaz. 64) Ulusal güvenlik ve anti terör yasaları mahremiyetin duvarlarını yıkmaktadır 65) Çerezler, casus yazılımlar, sosyal paylaşım ağları, konum belirleme yazılımları, haritalandırma yazılımları, otomatik fotoğraf etiketleme, şehir kameraları, kapalı devre kameralar, mekan dinlemeleri, konum takip teknolojileri, 4g ile bireyleri kişisel ip verilmesi, cep telefonun ev telefonu olarak kullanılması (femtocell), nfc teknolojisi, echelon teknolojisi, biyolojik gözetim teknolojileri, e-devlet uygulamaları, 66) Assange Facebook u ABD casusu olarak itham etmiştir. 67) Londra da çift katlı otobüslerin üzerindeki gözleyen gözlerin altında güvendesiniz ifadesi yer almaktadır.

18 68) Devletin ideolojik aygıtları toplumu denetleyerek bireylerin itaatkar olmasını ve otoriteyi içselleştirmesini sağlamayı amaçlamaktadırlar. 69) Ya gücün gözetiminden kaçma yolları aranacak ya da uysal bireyler olunacaktır. Bu durum özdeşleşmeye kadar gidebilmektedir. (Öğrenilmiş çaresizlik) 70) 1984 romanında kahramanın büyük biraderi sevdiğini haykırması örneğinde olduğu gibi 71) Hedonizme kapılan toplum özgürlüğünü yitirmektedir. 72) Panoptikon yerini synoptikona (küresel kitlenin kendine sunulan her türlü gösteriyi izlemesi) bırakmıştır. 73) İktidar hem gözetleyen toplumu hem de gözetlenen medyayı denetim altında tutmaktadır. 74) Bireyler bilişim teknolojilerinin toplumsal denetim hedefli bir denetim aracı olduğunu bile bile iktidara gönüllü kulluk etmektedirler. 75) Chomsky nin deyimi ile rızanın imalatı gerçekleşmektedir 76) Bireyin ne denli gözetlendiğine dair farkındalık durumunu Drucker sınıflandırmıştır. i. Birincisi gözetimin farkında olmama durumudur: bu durumda gözetimin farkında olmayan birey davranışlarında bir değişiklik yapmaz. ii. İkincisi, gözetim teknolojilerinin farkında olmakla birlikte kullanım amacını bilmemektir: bu durumda da birey Panoptikon daki kapatılanlar gibi gözetimi içselleştirmektedir. iii. Üçüncüsü ise gözetimin tam farkında olma durumudur: hem gözetim biçiminin hem de nedeninin farkında olan birey ona göre davranışlarını denetlemektedir.