TÜRKİYE TÜNELCİLİK SEMİNERİ 13 HAZİRAN 2013 ANKARA

Transkript

1 13 HAZİRAN 2013 ANKARA HAZIRLAYANIN ADI SOYADI BİRİM ADI KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDE TÜNELCİLİK ÇALIŞMALARI 63.BÖLGE MÜDÜRLERİ TOPLANTISI SİNA KİZİROĞLU A. GÜRKAN GÜNGÖR AR-GE DAİRESİ BAŞKANLIĞI ZEMİN MEKANİĞİ VE TÜNELLER ARGE DAİRESİ BAŞKANLIĞI ŞUBESİ MÜDÜRLÜĞÜ

2 Birileri bugün gölgede oturuyorsa, uzun zaman önce birileri ağaç ektiği içindir. Warren Buffet

3

4 Milliyet gazetesinin 28 Temmuz 1928 tarihli haberinin başlığı Boğaziçi nde bir Tünel Yapılacak. İngiliz-İtalyan ortaklığı olan bir inşaat şirketi ilgili ülkelerin onayını bekleyen bir proje geliştirmiştir. Proje, Arnavutluk un Draç Limanından başlayıp Selanik üzerinden Anadolu ya kadar uzanan bir demiryolu öngörüyor. Demiryolu Boğaz ı denizin altından geçecek şeklide projelendirilmiştir. 85 yıl önce bu haberde bahsedilen ve Boğaz ın altından geçen demiryolu hattı, günümüzde Marmaray projesiyle gerçek olmuştur.

5

6 TÜRKİYE TÜNELCİLİK SEMİNERİ

7 Karayolları Genel Müdürlüğü, kuruluş yıllarında tekerlek dönsün ilkesiyle, ülkenin her köşesine erişebilirlik hedeflemiştir. Teşkilatımızın kuruluşundan günümüze kadar geçen süreçte kamuoyunun Karayolu Ulaşımındaki beklentileri değişmiş ve bir karayolu güzergâhının geometrik ve fiziksel yapısının, her türlü meteorolojik şartta (kar, sel, çığ düşmesi vb) kesintisiz ve güvenli ulaşım sağlaması, seyahat konforunun en üst seviyede olması ve seyahat süresinin kısaltılması hususlarında beklentileri artmıştır. Dünyada yer altı yapılarının önem kazanmasıyla oluşan eğilimin sonucu ve ülkemizde bilgi birikimi, gerek projelendirme gerekse yapım çalışmalarından edinilen tecrübenin artmasıyla tüneller artık kaçınılan yapılar olmaktan çıkmış, tercih edilen yapılar haline gelmiştir. Bu durumun doğal sonucu olarak karayolu ulaşımında da gerek yatay ve düşey yol geometrilerinde sağladığı iyileştirme, gerekse portal bölgeleri dışında kamulaştırma gereksinimini azaltması gibi avantajlar tünelleri ön plana çıkarmıştır.

8 Devlet yollarındaki en eski tünel : 1954 yılında inşa edilen 151 m uzunluğundaki Hoynat Tüneli (7. Bölge Müdürlüğü Samsun) Trafiğe açık en uzun otoyolu tüneli : 6086 m uzunluğunda Selatin Tüneli (2. Bölge Müdürlüğü İzmir) Devlet yollarındaki en kısa tünel : 35 m uzunluğundaki Halil Rıfat Paşa Tüneli (1989 yılı) (10. Bölge Müdürlüğü Trabzon) Trafiğe açık en uzun tünel : Ordu - NEFİSE AKÇELİK Tüneli (L = 2 x 3,820 = 7,640 m) (7. Bölge Müdürlüğü Samsun)

9 KÖSOB Proje Aşamasında Yapımı Devam Eden Trafiğe Açık TOPLAM

14 Gelişen projelendirme ve yapım teknolojileri ile edinilen bilgi birikimlerinin sonucu, bu yıldan sonra tünel projelendirilmesi ve yapımı büyük bir hızla artmıştır. Dünyada yer altı yapılarının önem kazanmasıyla oluşan eğilimin sonucu ve ülkemizde bilgi birikimi, gerek projelendirme gerekse yapım çalışmalarından edinilen tecrübenin artmasıyla tüneller artıkkaçınılan yapılar olmaktan çıkmış, tercih edilen yapılar haline gelmiştir. Bu durumun doğalsonucuolarakkarayoluulaşımında da gerek yatay ve düşey yol geometrilerinde sağladığı iyileştirme, gerekse portal bölgeleri dışında kamulaştırma gereksinimini azaltması gibi avantajlar tünelleri ön plana çıkarmıştır.

15

16

17

18

19

21 Karayolları Genel Müdürlüğünde Tünel Projelendirme Çalışma Aşamaları - Uygun tünel güzergahının seçimi, - Yeterli jeolojik arazi araştırması - Kaya/zemin mekaniği prensiplerinin dikkate alınması - Esnek destekleme, narin kaplama dizaynı - Yapım sırasında teknik emniyet ve maliyetin dengelenebilmesine olanak veren alternatif tip desteklemelerin oluşturulması,

22 Ön Etüt Aşaması: (Üzerinde tünelin yer aldığı ana güzergahın seçilerek incelenmesi aşaması) hava fotoğrafları, 1/25.000'lik topoğrafik harita bölgesel jeoloji, yüzey jeolojisi, 1/25.000'likmühendislik jeolojisi haritası bölgesel tektonizmanın fayların, süreksizliklerin tünele etkileri tünel üzerinde veya yakınında heyelanlar hidrojeolojik yapının incelenmesi tünelin portal kesimlerinde arazinin genel yapısı, heyelan bulunup bulunmadığı tünel giriş aynasının bulunduğu kesimde kaya/zemin ortamının stabil olup olmadığı, örtüyüksekliği v.b.

23 Ön Proje Aşaması : (Alternatiflerin incelenerek tünel için teknik ve ekonomik en uygun güzergahın kesinleştirilme aşaması) 1/5000'lik Mühendislik Jeolojisi haritasının hazırlanması Araştırma programına göre sondaj, araştırma çukuru, jeofizik, laboratuvar deneyleri, yerinde deneyler v.b. (araştırma çalışmalarının tipi, sayısı ve yerleri jeolojisi çalışmaları ve uygulanacak tünel kesiti, tünelin, tünelin geçtiği seviye ve tünelin diğer geometrik özellikler eğimi v.b.) dikkate alınarak belirlenmektedir.) Kazı ve destek ön projelerinin hazırlanması

24 Kesin Proje Aşaması : (Tünelin yapımına esas teşkil eden projedir.) 1/1000-1/2000'lik ( eksenin 250 m sağı, 250 m solunu kapsayacak şekilde) mühendislik jeolojisi haritasının hazırlanması Jeolojik modelin oluşturulması Jeoteknik modelin jeoteknik profilin oluşturulması (kaya sınıflamaları) Tünelin geometrisinin (güzergah ve tip kesitinin) kesinleştirilmesi Tünel kazı ve destekleme sisteminin boyutlandırılması (nümerik analizler) Portal kesimde yapılacak şev kazılarınınveportalyapılarının projelendirilmesi

25 KESİN PROJE İÇİN YAPILACAK ARAŞTIRMA ÇALIŞMALARINDA ÖNCELİKLİ OLARAK GÖZ ÖNÜNE ALINAN BÖLGELER Portal bölgeleri Tünel üzerinde genelde zayıf zemin/kaya koşullarının olduğu sığ örtü kalınlığının bulunduğu kesimler Derin kırılma, sık eklem ve ayrışma potansiyeli olan kaya/zemin birimleri Su taşıyıcı zonlar, akifer özelliği olan litolojiler Fay zonları ve özellikleri Uyumsuzluk yüzeyleri ve şişme potansiyeli olan düzeyler

26 TÜNEL KAZI DESTEK TİP PROJELERİNİN OLUŞTURULMASI Kaya sınıflarına bağlı olarak kazı sisteminin ve birincil destekleme elemanlarının (püskürtme beton, çelik hasır, çelik iksa, süren, bulon v.b.) ve ikincil destekleme elamanlarının (kaplama betonu) boyutlandırılması Tünel projelerinin tünel kazı ve destekleme sisteminin yerinde nasıl uygulanacağı Kazının aşamalandırılması Birincil destekleme elemanlarının doğru ve zamanında yerleştirilmesi Birbirini izleyen kazı ve ilerleme adımlarının belirtilmesi Kazı ve destekleme sırasında yapılacak geoteknik ölçüm ve araştırma çalışmalarıyla kaya sınıflarına bağlı olarak hangi tip kazı destekleme sistemi ve teknik işlerin yapılacağının belirlenmesi

27 Ülkemiz tünel tasarımları için de çeşitli uluslararası yükümlülükleri de karşılamak durumundadır. Avrupa Birliği nin Avrupa Parlamentosu ve Konseyi tarafından Trans-Avrupa Yol Ağındaki Tüneller İçin Asgari Güvenlik Gereksinimleri yönergesi 2004 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu yönerge çerçevesinde, Karayolu ağı üzerinde hizmet verecek olan tünellerin asgari güvenlik gereksinimlerine ilişkin proje ölçütlerinin belirlenmesi ilgili rapor ve ekleri tarihinde yürürlüğe konulmuştur.sözkonusuyönergeveölçütbelirlemeraporu tünellerin asgari güvenlik gereksinimlerini detaylı olarak vermektedir.

28 Ayrıca Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkındaki Yönetmelik hükümleri gereği Avrupa Birliği tarafından da kullanılmakta olan ve ADR (International Carriage of Dangerous Goods by Road) adı verilen Tehlikeli Maddelerin Karayollarında Taşınması Mevzuatı ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışma kapsamında tehlikeli maddeler sınıflandırılarak hangi maddeleri taşıyan araçların hangi tünellerden geçmesine izin verileceğine ilişkin risk analizlerinin yapılması, uygun güzergahların belirlenmesi ve oluşabilecek herhangi bir kaza, yangın vb. tehlikeli durumlar için alınması gereken önlemler de bulunmaktadır.

29 YapımAşamasında; Dikkatli kazı (yumuşak patlatma v.b.) Kayanın başlangıç dayanımının korunması Gevşemeye neden olmaktan ve aşırı kazıdan kaçınma Kaya/zemin kütlesi ile destek elemanların doğrudan temas etmesi Doğru sırayla ve gecikmeden yeterli destek tesis edilmesi Desteksiz durma süresi ve aynanın stabilitesine değişen zemin koşullarına bağlı olarak yapım yönteminin ve destek sisteminin ayarlanması Ring kapanma zamanı ve mesafesi Yerinde ölçümlerle deformasyonların sürekli kontrol edilmesi

30 Projelendir İnşa et GÖZLEMLE Yeniden projelendir şeklinde değişen yeraltı koşullarında uyum sağlamada esnek olan bir yöntemdir. Temel felsefe tünel kazısı sırasında ortamın davranışının sürekli gözlenmesi, ölçülmesi ve kayıt edilmesi

31 Tünel Güzergahlarının seçiminde alınan ölçütler Güzergah İyileştirme İhtiyacı Bakım ve İşletme Gerekçeleri Sosyal Gerekçeler Trafik Güvenliği Yerleşim ve Çevresel Gerekçeler

32

34

35

36 Mevcut tünellerin İyileştirilmesi TÜRKİYE TÜNELCİLİK SEMİNERİ

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49 Hiç hata yapmayan insan, Hiçbir şey yapmayan insandır. Ve hayatta en büyük hata, Kendini hatasız sanmaktır. YUNUS EMRE

50

51

52

53

54

55 Salmankaş Tüneli Çıkış Portali Kutu Kesit Uygulaması Gerze Sinop Yolu Demirciköy Tüneli Giriş Portali Cizre-Şırnak Devlet Yolu Cudi Dağı Tüneli Giriş Portali

56 Kürtün Kavşağı Kösdere Tüneli Giriş Portali

57 Düzce Akçakoca Ereğli Yolu

58 International Road Federation World Road Association International Tunnelling and Underground Space Association aites.org

59 Çalışma Grubu No Çalışma Grubu İsmi 2 Araştırma 3 Yapım Uygulamaları 5 Tünel Çalışmalarında Sağlık ve Güvenlik 6 Bakım ve Onarım 9 Sismik Etkiler 11 Batırma Tip ve Yüzen Tip Tüneller 12 Püskürtme Beton 14 Mekanik Kazı 15 Yeraltı Yapıları ve Çevre 17 Derin Örtü Kalınlıklarında Uzun Tüneller 19 Konvansiyonel Tünelcilik 20 Kentsel Problemler, Yeraltı Çözümleri 21 Yapı Ömrü Değer Yönetimi

60 Yollar Türk Milli Komitesi Çalışma Grupları AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİ ÇALIŞMA GRUBU YOL VE TRAFİK GÜVENLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU KARAYOLU TÜNELLERİ ÇALIŞMA GRUBU TAŞ OCAĞI VE KIRMA-ELEME İŞLETMECİLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU KARAYOLU KÖPRÜLERİ ÇALIŞMA GRUBU - I KARAYOLU KÖPRÜLERİ ÇALIŞMA GRUBU - II ULAŞTIRMA VE EĞİTİM ÇALIŞMA GRUBU KARAYOLU KIŞ HİZMETLERİ ÇALIŞMA GRUBU YOL GEOMETRİK STANDARTLARI ÇALIŞMA GRUBU KARAYOLU VE ÇEVRE ÇALIŞMA GRUBU

61 Yollar Türk Milli Komitesi Çalışma Grupları KARAYOLU TÜNELLERİ ÇALIŞMA GRUBU Planlama esasları Projelendirme ölçütleri Yapım sürecinde uygulanacak kalite kontrol ve takip yöntemleri Farklı tünel yapım metotlarının araştırılması ve karayolu tünellerine uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi Farklı malzeme kullanımları Doğa ve çevre dostu tünel projelendirme ve yapım esaslarının belirlenmesi Tünel bilgi veri sisteminin oluşturulması

62 TÜNEL DESTEKLEME ELEMANLARI VE PORTAL YAPILARI TASARIM ESASLARI EĞİTİMİ ERZURUM

63 Mühendislik yapıları insan odaklıdır. Özellikle Karayolu Tünelleri kullanıcı davranışının öne çıktığı yapılardır. Uzunlukları artan tünellerin insan davranışını nasıl etkilediğinin değerlendirilmesi, planlama ve tasarım çalışmalarına yansıtılması durumu değerlendirilmelidir. Tünel tasarımlarında Risk Analizi temelli tasarım esaslarına geçilmesi durumu değerlendirilmelidir.

64 Ömrünün sonuna kadar araştıran, deneyen ve yenilikler ortaya koyan bir tasarımcı ve bir bilim adamı olan Sinan, bugün bile evrensel değerlere sahip bir mimari yaratmıştır. Sinan, Osmanlı İmparatorluğu nun gücünün en üstün olduğu bir dönemde, sanatın enüstdüzeydeolduğu bir evrede, bütün bu birikimi mimarlık alanında tek isim olarak temsil edebilmiş bir mimardır. Tasarladığı yapıların büyük çoğunluğunu ve en seçkinlerini o zamanın başkenti İstanbul da gerçekleştirir. Bu eserleri adeta bir mimarlık yarışmasına katılırcasına, yeniliklerle dolu olarak geliştirir ve topografyanın en uygun yerlerine yerleştirerek kent siluetine büyük katkılarda bulunur. Dünya durdukça eserlerimi gören akl-ı selim sahiplerinin, çabamın ciddiyetini insaf ile değerlendireceklerini ve beni hayırlı dualarla anacaklarını umarım inşallah

65 KALİTE VE PARA İLİŞKİSİ Kişi kendi parasını harcıyorsa, fiyat da önemlidir, kalite de. Başkasının parasını kendisi için harcıyorsa, fiyat önemli değildir. Kalite ise önemlidir. Kendi parasını başkası için harcıyorsa, fiyat önemlidir. Kalite önem taşımaz. Başkasının parasını başkası için harcıyorsa, fiyat da kalite de önemli değildir. [Milton Friedman] Nobel ödüllü ABD'li ekonomist