HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Transkript

1 HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

2 HARİTA NEDİR? Harita; yer yüzeyinin bir düzlem üzerine belirli bir oranda küçültülerek bir takım çizgi ve işaretlerle çizilmesidir tarihli, Amsterdam'da üretilmiş bir dünya haritası. Küçültme oranına haritanın ölçeği denir. Haritalar; amaçlarına, ölçeklerine ve boyutlarına göre sınıflandırılır.

3 HARİTA NE İŞLEVİ NEDİR? Haritanın temel işlevi, bölgenin topografyası ya da ilişkili diğer konularda, jeolojisi, jeomorfolojisi, iklimi, trafiği, yeraltı kaynakları, değişik bakış açılarından ekonomisi vb. hakkında bilgi vermektir. Ha_LE/UDyTsw7XLII/AAAAAAAAAAs/dIKigKK_d34/s1600/T%252525C3% CRK0YE'N0N_B0TK0_%252525C3% RT%252525C3% CS%252525C3% C_HAR0TASI.PNG

4 Topoğrafik harita nedir? Eş yükselti eğrileri deniz seviyesi üstünde veya altında eşit yükseklikteki noktaları birleştiren doğrulardır. Topoğrafik haritalar, yeryüzü şeklinin eşyükselti eğrileriyle gösterimidir. Yeryüzünün veya bir parçasının morfolojik (şekilsel) yapısının belli bir ölçek içinde eş yükseklik eğrileri yardımıyla yatay düzlem üzerinde gösterilmesiyle elde edilen haritalara topoğrafik haritalar denir.

5 Eşyükseklik Eğrileri ile Topografya Arasındaki İlişki

6 Topoğrafik Haritalar: arazi ölçmeleri (takeometri), hava fotoğrafları (fotogrametri) ve uydu görüntüleri yardımıyla hazırlanır. Topoğrafik haritalar üzerinde, yeryüzünde bulunan tüm unsurlar kendilerine özgü simgelerle işaretlenmişlerdir. Örneğin: yollar, yerleşim yerleri, çeşmeler, enerji nakil hatları,... v.s. Harita Elemanları: Ölçek ( yatay ölçek, düşey ölçek, çizgisel ölçek) Yön (Kuzey işareti) İşaretler (eş yükselti eğrileri, drenaj ağı, su noktaları, bitki örtüsü, yerleşim yerleri, ulaşım ağı vb.)

7

8

9 ÖLÇEK Arazide ölçülen uzunluk ile haritadaki çizilecek uzunluk arasında kurulacak orana ölçek denir. Topografik Haritalar Ölçeklerine göre; Büyük Ölçekli (1/ arası) Orta Ölçekli (1/10,000 ve 1/50,000 arası) Küçük Ölçekli (1/ ve diğerleri),

10 Ölçekler Ne Anlatır? Büyük ölçekli haritalarda Ayrıntı fazladır Dar alanları gösterir Bozulma oranı azdır Küçültme oranı azdır Payda küçüktür Eşyükseklik eğrileri arasındaki yükseklik farkı azdır. Küçük ölçekli haritalarda Ayrıntı azdır Geniş alanları gösterir Bozulma oranı fazladır Küçültme oranı fazladır Payda büyüktür Eşyükseklik eğrileri arasındaki yükseklik farkı fazladır. 1/ / /

11 1.KESİR ÖLÇEK Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir. Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.

12 Örnek: Gerçekte 90 km olan Adana-Pozantı arası haritada 6 cm ile gösterilmiştir. Haritanın ölçeği nedir? Gerçek Uzunluk = Harita U. x Ölçek Paydası HU ( Harita Uzunluğu ) 1 ( Bir Birim ) = = AU = HU x M AU (Arazi Uzunluğu ) M (Harita Ölçeği) 12

13 2.ÇİZGİ (GRAFİK ) ÖLÇEĞİ Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir. Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir.

14 HARİTALARDA NELER VARDIR? İyi bir harita aşağıdaki konularla ilgili bilgiler verir; 1.Tanım: Herhangi bir harita yalnızca bölgenin adını verir. Topografik bir harita ise bu yerin yeryüzündeki konumunu da gösterir. 2.Ayrıntılar: Arazi biçimleri haritada kolayca anlaşılabilecek işaretlerle gösterir. Bu işaretlere harita işaretleri denir. 3. Yönler: Genellikle haritanın üst kısmı kuzey, altı güney, sol tarafı batı, sağ tarafı ise doğudur. 4.Uzaklıklar: Haritanın alt kısmındaki ölçek sayesinde harita üzerindeki uzaklıkları hesaplayabilirsin. 5.İsimler: Göller, nehirler, kasabalar, yollar, tepeler ve benzerleri harita üzerinde isimleri ile gösterilir.

15 Coğrafi kuzey: Hakiki Kuzey yani kuzey kutbu istikameti olup haritalardaki meridyenlerin gösterdiği istikamettedir. Sabittir, değişmez. Manyetik kuzey: Pusula ibresinin gösterdiği kuzey olup zamana bağlı olarak değişkendir. Grid kuzeyi: O bölgedeki meridyene çizilen teğetin gösterdiği istikametedir. Sabittir.

16 Jeoloji haritası nedir? Bir bölgedeki kayaçların dağılımını, özelliklerini, yaş ilişkilerini ve önemli jeolojik yapıları yatay düzlem üzerinde gösterilmesidir. Jeoloji Haritaları, yüzeydeki kayaları ve toprağı açıklar, yeraltının derinliklerindeki kayalar hakkında bilgi verir, kayaların ve toprağın yaşlarını belirtir, deprem, fay ve heyelanların nerelerde olduklarını gösterir. Jeoloji haritaları; yüzeydeki kayaların ve materyallerin çalışılması ve bu kayalar hakkındaki bilgilerin haritaya aktarılmasıyla yapılır.

17

18

19

20

21 YARARLANILAN KAYNAKLAR Prof.Dr. Erhan Karaman, 2009, Temel Jeolojik Harita Bilgisi ve Uygulamalar, Akdeniz Üniversitesi _SEMBOL_ISARETLER.pdf