TÜRK HUKUKUNDA MESLEK HASTALIKLARININ TESPİTİ, BİLDİRİMİ VE SAĞLANAN YARDIMLAR

Transkript

1 1 TÜRK HUKUKUNDA MESLEK HASTALIKLARININ TESPİTİ, BİLDİRİMİ VE SAĞLANAN YARDIMLAR Hukuk; bireyin bireyle, bireyin devlet ve malla olan ilişkilerini düzenleyen kurallar bütünüdür. Hiyerarşiye göre; - Anayasa - Yasa (kanun) - Yasa (kanun) hükmünde kararname - Tüzük - Yönetmelik - Genelge Anayasa: Anayasa devletin şeklini, yapısını organlarının görev ve yetkilerini, bunların birbiriyle olan ilişkilerini, kişilerinin temel hakkı ve özgürlüklerini düzenleyen temel hukuktur. Yasa: Yürütme organınca hazırlanan hukuksal nitelikli tasarımların ki buna yasa tasarısı denir ilgili komisyonda görüşülüp benimsemesinden sonra, Meclis Genel Kurulunda maddeler itibariyle tartışılıp kabulü ve Cumhurbaşkanı tarafından imzalanıp Resmi Gazete de yayımlanma süreçlerini tamamlayan düzenlemedir. KHK: Bu hem bir yasa hem de kararnamedir. Tüzük: Bakanlar Kurulu yasaların uygulamasını göstermek ya da kanunla emredilen işleri belirtmek üzere kanuna aykırı olmamak ve Danıştay ın incelemesinden geçirilmek koşuluyla tüzükler çıkarabilir. Bir hükümet tasarrufu olan tüzük Cumhurbaşkanı imzalar ve R. Gazete yayınlanır. Yönetmelik: Başbakanlık, bakanlıklar ve diğer kamu tüzel kişileri tarafından görev alanlarıyla ilgili kanunların ve tüzüklerin uygulamasını sağlamak maksadıyla çıkarılan hukuksal düzenlemelerdir. Tebliğ: Hukuksal durumları ilgili kimselere duyurmak üzere üst makamlarca yazılan açıklamalardır. Genelge: Genelge, üst yönetim birimlerince özellikle yasal düzenlemelerin nasıl yorumlanması ve uygulanması gerektiği hususlarında alt yönetim kademelerine ve bütün ilgilere gönderilen ayrıntılı düzenlemelerdir. Yönerge: Herhangi bir konuda takip edilecek yol ve yöntem için üst makamlardakiler tarafından astlara verilen buyruğa (yönerge) denir. Bazen bu hukuksal kavram talimat ya da direktif olarak adlandırılır.

2 2 Meslek Hastalığı; sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ya da ruhsal arıza halleridir. İşverenin İSG Konusundaki Sorumluluğu: Meslek hastalıklarının oluşumundaki ana sebep kaynağında gerekli önlemlerin zamanında alınmayışı ve alınmış önlemlere riayet edilmeyişidir. İşveren; -Çalışanları korumak, -Üretim ve işletme güvenliğini sağlamakla mükelleftir. Çalışan sağlığı açısından önemli olan, öncelikle onun bedensel ve ruhsal sağlığının korunmasıdır. Çalışanların çalışma kurallarını iyileştirmek ve kullanılan araç-gereçlerden doğabilecek tehlikeleri ortadan kaldırmak ya da asgari düzeye indirmek suretiyle huzurlu ve güvenli bir iş çevresinin yaratılmasıdır. İş güvenliği; İşin yapılması sırasında çalışanların karşılaştıkları tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması konusunda, işverene getirilen yükümlere ilişkin teknik kuralların bütünüdür. İşveren, işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak zorundadır. Ayrıca işveren; - İşyerinde çalışanları bilgilendirmek ve eğitim vermek - İşyeri hekimi çalıştırmak ve sağlık birimi oluşturmak - İş güvenliği uzmanı bulundurmak - İş sağlığı ve iş güvenliği kurulu oluşturmak zorundadır. (işçi sayısına göre) KANUNLARIMIZDA MESLEK HASTALIKLARI Ülkemizde çalışma koşullarını düzenlemeyi hedefleyen ilk yazılı metin 1865 de yayınlanan ve kömür madenlerindeki çalışma koşullarını düzenleyen Dilaver Paşa Nizamnamesidir Dilaver Paşa Nizamnamesi (Havza-i FahmiyeTeamülnamesi) Maadin Nizamnamesi Ameleperver Cemiyeti Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti Cumhuriyetin ilanından sonra ise; - Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun Borçlar Kanunu Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 1930 yılında yayınlanan Umumi Hıfzıssıhha Kanunu önemli düzenlemelerden biri olup çalışma hayatına sağlık ve güvenlikle ilgili düzenlemeler getirmiştir. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, halen halk sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği alanlarında önemli bir yaptırım aracı olarak kullanılmaktadır. Anayasamız, Borçlar Kanunu ve İş Kanunu; iş hukuku, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal güvenlik alanlarında düzenlemeler içermektedir. Ayrıca iş sağlığı, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile

3 3 ilgili yaptırım gücü ve daha iyi uygulamalar için özendirme işlevi olan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu da unutulmamalıdır. Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) 1945 yılında iş kazaları ve meslek hastalığı pirimi toplayarak bu alanda sosyal güvenlik ihtiyacını karşılamıştır. Bu yıllarda, meslek hastalıkları ile ilgili var olan bilgi eksiği ve kurumun bu alandaki işlevlerini yerine getirirken diğer devlet hastanelerinden yararlanamaması nedeniyle SSK 1949 yılında ilk hastanesini İstanbul Nişantaşı Meslek Hastalıkları Hastanesi olarak kurmuştur. Halen ülkemizde bulunan üç meslek hastalıkları hastanesi nin (Ankara, İstanbul ve Zonguldak) yanı sıra 2008 yılından bu yana devlet üniversiteleri hastaneleri ile 2011 yılından itibaren Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, sigortalının çalışma gücü ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarının tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemek üzere yetkilendirilmişlerdir. İş Kanunları: 3008 sayılı, sayılı, sayılı, sayılı, sayılı 2012 İş kanunları ve genel sağlık sigortası kanunları genel olarak şu konuları kapsamaktadır: - İşverenin hak ve yükümlülükleri - İşverenin sorumlulukları - İşverenlerin sorumluluğunun kapsamı - İşverenler tarafından ödenecek tazminatlar - Maddi-manevi tazminat - Destekten yoksun kalma tazminatı - Rücu tazminatı - İşverenin idari sorumluluğu - İşverenin cezai sorumluluğu - Çalışma sürelerine ilişkin hükümler - İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin ceza yaptırımları - İşçilerin sorumlulukları - İşçilerin hak ve yükümlülükleri - İş güvenliği uzmanlarının hak ve yükümlülükleri - İş güvencesine ilişkin genel esaslar - Eğitim sorumluluğu - İş kazası ve meslek hastalıklarının hukuki yapısı - İş kazaları - Meslek hastalıkları - Meslek hastalıkları mevzuatı (5510 sayılı Kanun, Tespit İşlemleri Yönetmeliği, Yüksek Sağlık Kurulu Yönetmeliği)

4 4 YASALARIMIZDA MESLEK HASTALIKLARI 1964 tarihli ve 506 sayılı sosyal sigortalar kanununda meslek hastalıklarının tanımı yapılmış olup çalışanlar bu konuda güvence altına alınmaya çalışılmıştır. Ancak zamanla oluşan yetersizlikler sonucunda 2006 tarihinde 5510 sayılı SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU çıkarılmış olup, çalışanlar daha kapsamlı olarak güvence altına alınmıştır. Meslek hastalığının tanımı ve kapsamı 5510 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde yer almaktadır. Buna göre; Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması MADDE 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir. Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi, b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur. Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise; Sigortalının bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır. Bu durumdaki kişiler, gerekli belgelerle Kuruma müracaat edebilirler. Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuvar bulgularıyla belirlendiği ve meslek hastalığına yol açan etkenin işyerindeki inceleme sonunda tespit edildiği hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir. Meslek hastalıklarının bildirimi: Meslek hastalığının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının; a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından (kısaca işveren otoritesinde çalışanlar), sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından, (1) b) (b) bendi kapsamındaki sigortalı bakımından ( kısaca muhtarlar ile kendi adına bağımsız çalışanlar ) ise kendisi tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde,

5 5 iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi zorunludur. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen veya yazılı olarak bildirilen hususları kasten eksik ya da yanlış bildiren işverene veya 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıya, Kurumca bu durum için yapılmış bulunan masraflar ile ödenmişse geçici iş göremezlik ödenekleri rücû edilir. Meslek hastalığı ile ilgili bildirimler üzerine gerekli soruşturmalar, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla yaptırılabilir. Hangi hallerin meslek hastalığı sayılacağı, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin şekli ve içeriği, verilme usulü ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir. Yönetmelikte belirlenmiş hastalıklar dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması hususunda çıkabilecek uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır sayılı kanunda görüldüğü gibi meslek hastalıklarının tanımı, tesbiti ve bildirimi ile ilgili genel konular üzerine düzenlemeler yapılmıştır. Ayrıca meslek hastalıklarının sınıflandırılması ve hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı tarih ve sayılı resmi gazetede yayınlanan ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ nde belirtilmiştir. ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ Meslek hastalıkları listesi MADDE 18 (1) Meslek hastalıkları, Meslek Hastalıkları Listesinde (Ek-2); a) A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, b) B Grubu: Meslekî cilt hastalıkları, c) C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları, ç) D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıklar, d) E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları, olmak üzere beş grupta toplanmıştır. (2) Bu listenin sol sütununda zararlı ajanın meydana getirdiği başlıca hastalıklar ve belirtileri, orta sütununda yükümlülük süreleri, sağ sütununda hastalık tehlikesi olan başlıca işler yer almıştır. Meslekî bulaşıcı hastalıklar MADDE 19 (1) Meslekî bulaşıcı hastalıklar Listesinin "D Grubu"nda yer alan bulaşıcı hastalıkların, görülen işin gereği olarak veya işyerinin özel koşullarının etkisiyle oluşması ve enfeksiyonun laboratuar bulguları ile de kanıtlanması gereklidir.

6 6 (2) Bu listede yer almayan fakat görülen iş ve görev gereği olarak bulaştığı kesin olarak saptanan diğer bulaşıcı hastalıklar da meslek hastalığı sayılır. Bu husustaki teşhisin laboratuar deneyleriyle kanıtlanması gereklidir. Hastalığın en uzun kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak alınır. Pnömokonyoz meslek hastalığı MADDE 20 (1) Pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının, havasında pnömokonyoz yapacak yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde toplam olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır. (2) Ancak, havasında yüksek yoğunlukta ve pnömokonyoz yapacak nitelikte toz bulunan yeraltı ve yerüstü işyerlerinde meydana gelmiş, klinik veya radyolojik bulgular ve laboratuar muayeneleriyle süratli seyrettiği ve ağırlığı saptanmış olgularda Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun kararı ile üç yıllık süre indirilebilir. (3) Pnömokonyoz değerlendirmeleri, İLO standartları dikkate alınarak yapılır. ( 11 Ekim 2008 tarihinde resmi gazetede MESLEK HASTALIKLARI LİSTESİ EK-2 yayınlanmış ve tüm meslek hastalıkları ve bunların yükümlülük süreleri belirtilmiştir. Ancak unutulmaması gereken burada bulunmayan hastalıklar da kurul kararıyla meslek hastalığı kabul edilir.) Ayrıca bu yönetmelikte İş kazası ile meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü kayıp oranı tespitinde kullanılan cetveller, Meslekte kazanma gücü azalma oranının hesaplanması da detaylı olarak belirtilmiştir. Bunların haricinde de yine meslek hastalıklarıyla ilgili pek çok yönetmelikler bulunmaktadır: 4857 Sayılı İş Kanununun 78. Maddesine Göre Çıkarılan Yönetmelikler: - Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik - İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik - Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği - Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği - Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik - Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik - Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği - Gürültü Yönetmeliği - İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği - Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği - Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik - Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği - Titreşim Yönetmeliği - Kişisel Koruyucu Donanımların Kullanılması Hakkında Yönetmelik - Kanserojen ve Mutajen Maddeler Hakkında Yönetmelik - Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik - Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik - Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği

7 7 Gibi.. - Uluslararası Çeşitli Sözleşmeler - Diğer Kamu Kurum Ve Kuruluşlarınca Yayımlanan Kanun, Tüzük Ve Yönetmelikler Sayılı İş Kanunu Uyarınca Çıkarılan İş Sağlığı Ve Güvenliğine İlişkin Tüzükler - İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, - Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, - Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve işlerde alınacak tedbirler hakkında tüzük. - Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük - Makine Koruyucuları Yönetmeliği Bu tüzük ve yönetmeliklerde çalışan sağlığını bozacak riskler ve bunlara karşı alınması gereken tedbirler açıklanmıştır. Genel olarak kanunlarımızda İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Düzenlemeler: 4857 Sayılı İş Kanunu yenisi 6331 Sayılı İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Umumi Hıfzıssıhha Kanunu İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri ile Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik İş Güvenliği ile Görevli Mühendis, Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları yönetmeliği. Tüm bunlardan başka ayrıca son olarak 30 Haziran 2012 tarihinde 6331 sayılı İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU çıkarılmıştır. Bu kanun 4857 no. Lu kanunu kapsamakta ayrıca birçok yenilikler getirmektedir: Bu kanun ile Kamu ve özel sektör gözetmeksizin tüm çalışanlar kanun kapsamına alınmış, iş kazası veya meslek hastalığı oluşmadan önlem alınmaya öncelik verilmiştir. İş yerleri yapılan işin niteliğine göre tehlike sınıflarına ayrılmıştır (çok tehlikeli-tehlikeli-az tehlikeli). Bütün iş yerlerinde iş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi ve diğer sağlık personeli (profesyoneller) görev yapacaktır.

8 8 İş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemek için işyerlerinde önceden risk değerlendirmesi yapılacaktır. Bütün çalışanlar için sağlık taraması yapılacaktır. (İşe giriş, İş değişikliği, İş kazası, meslek hastalığı ve tekrarlanan işten uzaklaşma durumlarında talep etmesi halinde, İş, çalışan niteliği ve tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli periyotlarda) Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu altı aydan fazla süren işlerin yapıldığı tüm işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulacaktır. İşyerlerinde acil durum planları hazırlanacaktır. Büyük endüstriyel kaza riski taşıyan işyerleri, güvenlik raporu veya kaza önleme politika belgesi olmadan işe başlayamayacaktır. İşveren tüm çalışanlarını, iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma hayatına dair hak ve sorumlulukları hakkında bilgilendirecektir. Çalışanlar işyerlerindeki iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine aktif katılım sağlayacaktır (eğitim, temsil edilme vb) Çalışan, ciddi ve yakın tehlikeyle karşı karşıya kaldığında çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilecektir sayılı kanun İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi MADDE 14 (1) İşveren; a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler. (2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur: a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde. b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde. (3) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder. (4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.

9 9 (5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir. Sağlık gözetimi MADDE 15 (1) İşveren; a) Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) İşe girişlerinde. 2) İş değişikliğinde. 3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde. 4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla. (2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. (3) Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir. (4) Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. (5) Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur tarihli İş Kazası ve Meslek Hastalıkları vakalarının Soruşturulması hakkındaki genelge: Bunlardan başka ayrıca / /26 sayılı ve 2014 tarihli İş Kazası ve Meslek Hastalıkları vakalarının Soruşturulması hakkındaki genelgeyle de meslek hastalıklarının tespiti, soruşturulması, Meslek Hastalığının Soruşturulması ve Meslekte Kazanma Gücü Kayıp Oranının Tespiti ve meslek hastalıklarını bildirimi açısından düzenlemeler yapılmış ve bu konular açıklanmıştır.

10 10 Meslek Hastalığının Tespiti ve Soruşturulması: A-Sigortalının Meslek Hastalığı Şüphesiyle Sosyal Güvenlik Merkezine Başvurması Sigortalı, meslek hastalığı şüphesi ile en son çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezine başvuracak ve işlemler söz konusu sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezince takip edilecektir. Yapılan başvuru sonucu, meslekte kazanma gücü kaybı oranları tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye yetkili sağlık hizmet sunucularına sevk işlemleri gerçekleştirilecektir. Sigortalıların sağlık hizmet sunucularından alınmış meslek hastalığı şüphesi bulunduğuna dair bir raporu olup olmadığına bakılmaksızın, meslek hastalığı tespitine yönelik sevk talepleri görevlendirilen sosyal güvenlik merkezlerince kabul edilecektir. Bunun yanı sıra, sigortalıların yetkilendirilmiş sağlık hizmet sunucuları tarafından sevk talep tarihinden en fazla 6 ay öncesine kadar düzenlenmiş sağlık kurulu raporlarının bulunması halinde, meslekte kazanma gücü kaybı tespitine yönelik talepleri kabul edilecek, tekrar ikinci bir sağlık kurulu raporu alınması için sağlık hizmet sunucusuna sevk işlemi yapılmayacaktır. Meslek hastalığı şüphesi nedeni ile hastaneye sevk talebinde bulunan ancak, maluliyet talebinde bulunmayan sigortalılardan bu yöndeki beyanları da alınarak işyerlerinin bağlı bulundukları sosyal güvenlik merkezlerince meslek hastalığı tespiti için yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularına sevk edilecektir. B- Sağlık Hizmet Sunucuları Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği nin Sağlık Hizmet Sunucuları başlıklı 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre: Sigortalıların meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü kaybı oranları tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye; a) Sağlık Bakanlığına bağlı meslek hastalıkları hastaneleri, b) Eğitim ve araştırma hastaneleri, c) Devlet üniversitesi hastaneleri yetkilidir. Anılan sağlık hizmet sunucuları sıralanmış olmakla birlikte; sigortalının tercihine göre bu hastanelerden herhangi birine sevk işlemi yapılabilmektedir. Bu hastanelerde düzenlenecek sağlık kurulu raporları ile hastalığın meslek hastalığı olup olmadığı belirlenecektir. Daha sonra da bu rapor doğrultusunda hazırlanacak olan dosyanın, meslek hastalığına bağlı meslekte kazanma gücü kayıp oranının tespiti için Ankara, İzmir ve İstanbul da bulunan Kurum Sağlık Kurullarından birine gönderilmesi gerekmektedir. ( 2013/179 sayılı karar ile den itibaren geçerli olarak ) Meslek Hastalığının Soruşturulması ve Meslekte Kazanma Gücü Kayıp Oranının Tespiti Kurum sağlık kurulunun hastalığın meslek hastalığı olduğu yönünde karar vermesi halinde iki seçenek ortaya çıkmaktadır.

11 11 a) Meslekte kazanma gücü kayıp oranının %10 ve üzerinde çıkması durumunda dosya soruşturulmak üzere Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilecektir. b) Meslekte kazanma gücü kayıp oranının %10 un altında tespit edildiği vakalarda ise Kanunun 21 ve 22 nci maddeleri ile ilgili yapılan açıklamalar da dikkate alınarak denetim talebinde bulunulup bulunulmayacağına ünite tarafından karar verilecektir. Ayrıca sigortalılara ait dosyalar tahsis kütüklerine işlenmesi amacıyla dosya sigortalı emeklilik işlemleri servislerine intikal ettirilecektir. Meslek Hastalığının Bildirilmesi Kurum sağlık kurulunca hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilmesi durumunda işverene kabul tarihi itibari ile İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu ile meslek hastalığı bildiriminde bulunması hususu yazılı olarak tebliğ edilecektir. Tebligatın işverence tebellüğ edildiği tarih meslek hastalığının işverence öğrenildiği tarih olarak kabul edilecek ve bu tarihten itibaren 3 iş günü içerisinde bildirim yapması istenecektir. İşverenin bildirimi geç yapması halinde bildirim yaptığı tarihe kadar sigortalıya yapılan tüm masraflar ve varsa ödenmiş geçici iş göremezlik ödenekleri hakkında Kanunun 14 üncü ve 76 ncı maddelerine göre işlem yapılacaktır. MESLEK HASTALIĞI ÖN TANISI: İş yeri hekimi, sağlık hizmet sunucusu MESLEK HASTALIĞI KESİN TANISI: Meslek hastalıkları hastaneleri, Devlet üniversite Hastaneleri, Sağlık Bakanlığı Eğitim Araştırma Hastaneleri MESLEK HASTALIĞI KESİNLEŞEN VAKALAR İÇİN MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYIP ORANI TESBİTİ VE TAZMİNAT DURUMU İÇİN: SGK Kurum Sağlık kurulları A) Sağlık yardımı yapılması; Bu yardımlar sigortalının, Hekime muayene ettirilmesi, MESLEK HASTALIĞI HALİNDE SAĞLANAN YARDIMLAR Teşhis için gereken klinik ve laboratuvar muayenelerinin yaptırılması, Gerekirse bir sağlık tesisine de yatırılarak, tedavisinin sağlanması, Tedavi süresince gerekli ilaç ve her türlü iyileştirme vasıtalarının temin edilmesidir. Sağlık yardımı, iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan sigortalının belirli bir süreye bağlı olmaksızın, sağlık durumunun gerektirdiği sürece devam eder ve iyileşen sigortalıların arıza veya hastalıklarının nüksetmesi halinde, tedavileri yeniden sağlanır.

12 12 B) Geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilmesi, Sigortalıya, çalışma günü ve prim ödeme süresi ne kadar olursa olsun, istirahatlı bırakıldığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. C) Sürekli iş göremezlik hallerinde gelir bağlanması, D) Protez, araç ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi, Sigortalıya, arızasına göre gerekli görülecek her türlü protez araç ve gereçleri Kurumca sağlanır, onarılır ve yenilenir. E) Sağlık yardımlarının yapılması veya protez araç ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi için, gerektiğinde sigortalının yurt içinde başka yere gönderilmesi; Sigortalı, gerekirse muayene ve tedavisinin yapılması veya protez araç ve gereçlerinin sağlanması için yurt içinde başka bir yere gönderilir. Gidiş-dönüş yol paraları ile zaruri masraf karşılıkları ile sigortalının sağlık durumu nedeniyle bir başkasının refakat etmesi gerektiği hekim raporu ile belgelenirse, refakatçinin de gidiş-dönüş yol paraları ile zaruri masraf karşılıkları ödenir. F) İş kazasına uğrayan ve meslek hastalığına tutulan sigortalının tedavi için yabancı ülkeye gönderilmesi; Yurt içinde tedavisi mümkün olmayan, ancak yabancı bir ülkede kısmen veya tamamen tedavisi mümkün olan ve mesleğinde uğradığı iş göremezlik derecesinin azalabileceği durumlarda, Bütçe Uygulama Talimatında belirtilen yurt dışında tedavi amacıyla, sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kurumları sağlık kurulu raporu ile tespit edilen sigortalının ve bu raporda belirtilmişse, refakatçisinin gidiş-dönüş yol paraları ve zaruri masrafları ile o yerdeki kalış ve tedavi masraflarının ödenmesi; G) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde cenaze masrafı karşılığı verilmesi; H) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması KAYNAKLAR: - SGK - RESMİ GAZETE - MESLEK HASTALIKLARI REHBERİ: MEHMET BERK, Dr. BUHARA ÖNAL, Dr. RANA GÜVEN (ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM) Kasım 2011 ANKARA - Dr. Rana GÜVEN ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (Dünyada ve ülkemizde meslek hastalıkları eğitim notları 2012) - ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI SAYILI KANUN, 4857 SAYILI KANUN, 6331 SAYILI KANUN tarihli İş Kazası ve Meslek Hastalıkları vakalarının Soruşturulması hakkındaki genelge - ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ