Bölüm 6. Örgütsel Yönlendirme

Transkript

1 Bölüm 6 Örgütsel Yönlendirme Stratejik Yönlendirme (Geleceğe Bakış) Kuruluşun Varoluş Gerekçesi Temel İlkeler Arzu Edilen Gelecek Orta Vadede Ulaşılacak Amaçlar Spesifik, Somut ve Ölçülebilir Sonuçlar MİSYON ve İLKELER VİZYON STRATEJİK AMAÇ ve HEDEFLER NEREYE ULAŞMAK İSTİYORUZ? 1

2 İşletmenin Yaptığı İşin Tanımı İşletmenin yaptığı iş; ürettiği mal veya hizmetlerin, üretim faaliyetinin ve faaliyette bulunduğu pazarların belirtilmesidir. İşletmenin yaptığı işin tanımında Ürün, İşlevler Pazarın açıklanması gerekmektedir. İşletmenin ürettiği mal ve hizmetlerin hedef kitlesinin, müşteri gruplarının ve bu müşterilerin hangi tip gereksinimlerinin nasıl karşılanabileceğinin de açıklanması önemlidir. İşletmenin Misyonu Misyon Bir işletmeye yön vermek ve anlam kazandırmak amacıyla belirlenmiş ve o işletmeyi benzerlerinden ayıran görev ve ortak değerler dir. Bu bağlamda misyon, bir işletme veya örgütün kuruluş ve varoluş nedeni ni açıklayan, temel amaç ve hedefini net bir şekilde ortaya koyan bir ifadedir 2

3 Etkili Misyonun Özellikleri İşletmelerde misyon, stratejistlere ve çalışanlara yol gösteren bir rehberdir. Yönetimin başlangıç evresinde, misyonun tanımladığı sınırlar içinde ele alınması ve hazırlanması gereklidir. İşletme misyonu, işletmenin içinde ve dışında tüm sosyal paydaşlara işletmenin işi, değerleri, felsefesiyle ilgili bir biçimsel açıklama özelliğindedir. İşletme misyonu, koyduğu değer ve felsefe normları ile çalışanlar arasında ortak bir bağlayıcı elemandır. İşletmenin bütünü açısından işletmenin temel bir misyonu olmasının yanında her yönetim düzeyindeki değişik iş birimlerinin de işletmenin temel misyonu ile uyumlu bir misyonu vardır. 3

4 Misyon MİSYON SORULARI Kurumun var olma nedeni nedir? Kimlere hizmet verilmektedir? alanı ne dir? Paydaşların hangi gereksinimleri karşılanmaktadır? Kurumun yasal görevleri nelerdir? Ashridge Misyon Modeli Ashridge Misyon Modeli, Misyon un neleri içermesi gerektiği hususundaki iki yaklaşımı birleştiren bir modeldir. Strateji Okulu Yaklaşımı: Misyon, kurumun varoluş nedenini; ürün, Pazar ve işlevlerini açıklayan, stratejik yönetim sürecindeki en önemli aşamadır. Kültürel/Felsefe/Etik Okul Yaklaşımı: Misyon kurum çalışanları arasında işbirliğini sağlayarak kurumun bir bütün olarak işlevlerini en mükemmel olarak yerine getirmesine yardımcı olan değerleri açıklayan, çalışanlar arasında kurum kültürünü güçlendirici etkili bir açıklamadır. 4

5 Ashridge Misyon Modeli Ashridge Misyon Modelinde: Paysahipleri, diğer paydaşlar, ve toplum beklentilerine, Kurumun diğer kurum/rakiplerden farklı yetenek ve rekabetçi pozisyonuna, Kurumun değer ve ilkelerine, Kurum ve çalışanların işlerini yaparken uymak durumunda bulunduğu standartlar ve davranışlara,.yer verilir. Kurumun varoluş, kuruluş nedeni Amaç Strateji Kurumun rekabetçi pozisyonu ve farklı yetenekleri Kurum Değerleri Kurumun ilke ve değerleri Standartlar ve Davranışlar Kurumun işleri yaparken uyguladığı standartlar ve davranışlar Ashridge Misyon Modeli MİSYON SORULARI 1. Paysahipleri ve diğer paydaşların tek taraflı çıkarlarının öne çıkmasını önleyici; diğer bir ifade ile çıkarları dengeleyici, bütünleştirici özellikteki bir amaç ifade ediliyor mu? 2. Kurumun tüm paydaşlarına karşı yükümlülükleri açıklanmakta mıdır? 3. Kurumun yaptığı iş ve bu iş in çekiciliği ile ilgili bilgiler verilmekte midir? 4. Kurumun varmak istediği stratejik bir konumu ve rekabet avantajları ifade edilmekte midir? 5. Kurumun amaçları ile bağlantılı ve çalışanların gurur duyabilecekleri değerler ifade edilmekte midir? 6. Değerler stratejilerle uyumlu ve onları gerçekleştirmede yararlı niteliğe sahip midir? 7. Kurum değer ve stratejilerine rehberlik edecek önemli davranış standartlarını ifade edilmekte midir? 8. Davranış standartları, çalışanların kendilerini kontrol edebilme imkanı verecek şekilde açık ve seçik olarak belirtilmiş midir? 9. Misyon kurumun bir resmini çizmekte ve kurum değerlerini yansıtmakta başarılı mıdır 10. Misyon açıklaması kolay ve anlaşılabilir bir nitelikte midir? 5

6 Etkili Misyon Hayır:0 Az-çok:1 Evet:2 15-puan ve üstü:etkil ibir Misyon Açıklaması 10 puan ve altı:misyon açıklaması yeterli değil 1. Misyon açıklaması, çeşitli paydaş guruplarının kendi çıkarları ile ilgili baskılarını ve zorlamalarını engelleyebilecek, çekici ve ilham verici kurumsal amaçlara yönelik hususları kapsamakta mıdır? 2. Misyon açıklaması, kurumun paydaşlarına karşı sorumluluklarını açık olarak belirtmekte midir? 3. Misyon açıklaması, kurumun iş i, faaliyet alanı, ve bu alanın çekiciliği ile ilgili bilgiler ve hususları kapsamakta mıdır? 4. Misyon açıklaması kurumun varmak istediği ve stratejik üstünlük sağlayabileceği stratejik bir konumu tanımlamakta mıdır? 5. Misyon açıklaması, kurumun amaçları ile uyumlu olan, çalışanlarının gurur duyacağı değerleri belirtmekte midir? 6. Misyon açıklamasında yer alan değerler seçilecek stratejilere uyumlu ve onları destekleyici özellikte midir? 7. Misyon açıklaması, strateji ve değerlere uygun, çalışanlara rehberlik edebilecek önemli davranış standartlarını belirtmekte midir? 8. Misyon açıklamasında yer alan davranış standartları, çalışanlara rehber olabilecek şekilde kendi kişisel doğru ve yanlış davranışlarını kontrol edebilecekleri açıklıkta belirtilmiş midir? 9. Misyon açıklaması, kurum kültürünü de yansıtan özellikte kurumun geniş bir resmini (portresini) verebilmekte midir? 10. Misyon açıklaması kolayca okunabilir ve anlaşılabilir nitelikte midir? Temel Değerler Kurumun ilkeleri, davranış kuralları ve yönetim biçimini ifade eder Üç temel alanda ilke ve temel değerler Paydaşlara(çalışanlar, yararlanıcılar) yönelik ilke ve değerler Süreçlere( karar alma,üretim süreci, v.s.) yönelik ilke ve değerler Performansa (üretilen mal ve hizmet kalitesine) yönelik ilke ve değerler İLKE VE TEMEL DEĞERLER İLE İLGİLİ SORULAR Kurumun çalışma felsefesi nedir? Kurumun çalışma ve faaliyetlerine temel teşkil eden değerler, inançlar, standartlar ve idealler nelerdir? Kurumun çalışanları ve hizmet verdiği paydaşlarla ilgili değerleri nelerdir? Kurumun hizmet kalitesi ve sonuçları ile ilgili değerleri nelerdir? Kurum çalışanlarının benimsediği değerler ve inançlar nelerdir? 6

7 Temel Değerler Örnekler Kalite Güncellik Güvenilirlik Mesleki uzmanlık Tarafsızlık Şeffaflık, Saydamlık Kişisel verilerde gizlilik Katılımcılık Hesap verebilirlik Ulaşılabilirlik Dünya da en çok saygı duyulan, başarılı spor ligi ve spor pazarlama organizasyonu olmaktır. National Basketball Association 7

8 Ziyaretçileri mutlu etmek Temel yetkinliği, düşük maliyetli yiyecekler elde etmek ve büyük müşteri gruplarına hızlı hizmet vermek 8

9 Dünya üzerindeki mevcut bilgileri organize etmek ve evrensel olarak ulaşılabilir ve yararlı olmasını sağlamak İşletmenin Vizyonu Vizyon, Kişilerin veya kurumların, kendilerinin veya işletmelerinin gelecekte olmasını arzu ettikleri durumun ifadesidir. Bu anlamda vizyon, gelecekteki varılması veya olması arzu edilen bir durumla ilgili rüya veya hayalin ifade edilmiş bir şeklidir. Ülgen&Mirze

10 Vizyon, sözlükte ileri görüş, geniş görüş, Basiret, İdeal gibi anlamlarına gelmektedir. Tüm çalışanların paylaştığı örgütün geleceğine ait bir resim 10

11 VİZYON Vizyon oluşturma süreci; bilinenden bilinmeyene doğru bir seyahattir ve bu süreç gerçekler, ümit ettiklerimiz, hayallerimiz, tehlike ve fırsatlardan kurgulanan bir gelecek yaratmada bize yardımcı olur 21 VİZYON Apple Bilgisayarları kurucu ortaklarından Steven Jobs firmayı kurarken bütün yöneticilerin PC kullanmalarını sağlamayı düşlemişti. 11

12 DİSNEY WORLD (VİZYON) Milyonları mutlu etmek için hayal gücümüzü kullanmak Boeing Vizyon 1950 ler Ticari havacılıkta egemen oyuncu olmak ve Dünyayı Jet çağına ulaştırmak 12

13 Hedef; Misyon ve Vizyon gibi genel değil spesifiktir, ölçülebilir, ulaşılabilir, amaca uygundur ve zamanla sınırlıdır. Vizyonun Türleri Bir işletme veya kurumun vizyonunu öncelikle; işletmenin içinde bulunduğu dönem için vizyonu (mevcut vizyonu), gelecek dönemler için vizyonu (gelecekteki vizyon) olarak ikiye ayırabiliriz. Bir işletmenin yöresel, ulusal veya küresel boyutlarda farklı vizyonları olabileceği gibi, üst düzey yönetimi, stratejik işletme birimleri ve işlevsel boyutlarda da, birbirlerine bağımlı ancak ayrı ayrı vizyonları da olabilir. 13

14 Vizyon Kurumun ideal ve ulaşmayı arzu ettiği geleceğin iddialı ve gerçekçi ifadesidir. ETKİLİ VİZYON ÖZELLİKLERİ İdealist, özgün ve ayırt edicidir Çekici ve teşvik edicidir. İddialı ve ilham vericidir. Kısa ve akılda kalıcıdır. Gelecekteki başarıları ve ideal olanı tanımlayıcıdır. SORULAR Kurumun ideal geleceği nedir? Kurum, paydaşlar tarafından nasıl algılanmak ve değerlenmek istiyor? İdeal gelecek tanımı özgün, çekici ve ayırt edici özelliğe sahip mi? Hesap verme sorumluluğunu taşıyan idari ve siyasi otoriteler nasıl bir gelecek öngörüyor. 14

15 VİZYON & MİSYON KARŞILAŞTIRMASI VİZYON Firmanın gelecekte olmayı arzu ettiği durumu gösterir, hayal edilen bir geleceği hedefler. İşletmenin geleceğiyle ilgili bir kavram. MİSYON Bir firmanın var olma nedenidir İşletmenin mevcut durumuyla ilgilidir. Vizyonu ve genel amaçları SOMUT hale getirir ve ne yapacaklarını öğretir. İşletmenin Amaç ve Hedefleri İşletmenin amaçları, faaliyetlerinin sonucunda elde etmek istedikleri olup işletmenin yaptığı işleri, faaliyetleri niçin yaptığını, neyi veya neleri elde etmek için yaptıklarını belirten sonuçlardır. Misyon bir şirketin varoluş nedenini belirlerken, amaçlar vizyonu oluşturan temel adımlardaki beklentilerdir. Hedefler ise daha kesin ve ölçülebilir özellikte olup genelde amaçların nicelik olarak belirtilmişşeklidir. 15

16 16

17 Amaç Kurumun ulaşmayı hedeflediği sonuçların kavramsal ifadesi; elde edilecek sonuçlar ETKİLİ AMAÇ ÖZELLİKLERİ SORULAR Misyon, vizyon ve temel değerlerle uyumlu olmalı İddialı, ama gerçekçi ve ulaşılabilir olmalı Ulaşılacak noktayı açık ve seçik olarak tanımlamalı, ama buna nasıl ulaşılacağını ayrıntılı olarak açıklamamalı Hedefler için bir çerçeve çizmelidir Durum analizine göre şekillendirilmelidir Orta vadeli bir zaman dilimini kapsamalıdır Planlama sürecinin daha sonraki aşamaları için bir çerçeve sunmalı, yol göstermelidir Misyonu yerine getirmek için ne yapmalı? Orta vadede nelerin başarılması amaçlanmaktadır? Dış çevre ile uyumlu mudur? Değilse ne değişmelidir? 17

18 ETKİLİ HEDEF ÖZELLİKLERİ Yeterince açık ve anlaşılabilir olmalı Ölçülebilir olmalı İddialı ama gerçekleşebilir olmalı Sonuca odaklanmış olmalı Zaman dilimi belirlenmiş olmalıdır Hedef Spesifik, ölçülebilir alt amaçlardır SORULAR Hedefler kurumun misyon, vizyon ve amaçları ile tutarlı mı? Hangi spesifik sonuçlara ulaşılmaya çalışılıyor? Sonucu etkileyen etkenler nelerdir? Bir amaca ilişkin hedeflerin tümü gerçekleştirildiğinde o amaca ne ölçüde ulaşılabiliyor? İstenilen sonuçlara ulaşılması konusunda belirli bir zaman belirlenmiş midir? Bu sonuçlara ulaşmak için sağlanan gelişme nasıl ölçülür? Sonuçlar açık ve anlaşılabilir midir? Sonuçlar ölçülebilir midir? Ölçme için hangi verilerin sağlanması gerekir? /Strateji Oluşturma Kurumun amaç ve hedeflerine nasıl ulaşılacağını gösteren kararlar bütünü Her faaliyet/strateji belirli bir hedefe yönelik olmalıdır. Amaç ve Hedeflere Ulaşma Yöntemleri Detaylı İş Planları Maliyetlendirme Performans Programı Bütçeleme FAALİYET/STRATEJİ ve PROJELER GİTMEK İSTEDİĞİMİZ YERE NASIL ULAŞIRIZ? 18

19 Misyon, Amaç, Hedef, Strateji/ Misyon, Vizyon, İlke Amaç A Amaç B Amaç C Hedef A1 Hedef A2 Hedef B1 Hedef B2 Hedef C1 Hedef C2 A1/1 A2/1 B1/1 B2/1 C1/1 C 2/1 Faaliiyet A1/2 A2/2 B2/2 C1/2 C 2/2 A1/3 A2/3 B2/3 C 2/3 A2/4 C 2/4 C 2/5 19