TMH. Hazırlık süreci ve katılımcılık

Transkript

1 22 Temmuz 2007 seçim sonuçlarıyla ilgili olarak Odamız tarafından yapılan açıklamada, seçim sonuçlarından bağımsız olarak, 60. Hükümeti ancak programına bakarak değerlendireceğimizi belirtmiştik. Nitekim program kısa bir süre sonra açıklandı ve bizlere daha sahici bir değerlendirme yapma fırsatı doğdu. Değerlendirmemizi ilgi alanımıza giren konularla birlikte, Türkiye siyaseti üzerinde kurgulayacağız. Odamızın Hükümet programını bütünlüklü değerlendirmesinden daha çok, bütünün bir parçası olma çabası içinde olduğunun bilinmesi, beklentilerin buna göre şekillenmesi gerekiyor. Farklı kurum ve kuruluşların kendi ilgi alanına giren konular çerçevesinde ve toplumsal duyarlılık noktasında yapacağı değerlendirmeleri, zincirin halkaları olarak algılamak gerekiyor. Elbette Odamız bir meslek örgütüdür; Hükümet programına herhangi siyasi parti gibi değil, ağırlıkla ulaştırma, deprem, yatırım ve benzeri konular penceresinden bakması beklenir. Odamızın ilgi alanına giren konular, halkın sıcağı sıcağına yaşadığı sorunlardır. Dolayısıyla meslek odaları tarafından yapılan değerlendirmeler daha sahicidir; hamaset yoktur, sorunları çözme niyeti vardır. Deprem, ulaştırma, su politikaları gibi temel konularda büyük bir bilgi ve birikime sahip meslek odalarının görüşlerinin yol gösterici olacağı tartışılmazdır. Hazırlık süreci ve katılımcılık Siyasi partiler seçim bildirilerini oluştururken, kendi düşünsel ve siyasal yaklaşımlarını öne çıkartır ve destek ister. Bu doğal bir haktır. Seçim sürecinde hangi konulara ağırlık verileceğine ve hangi sorunlara öncelik hakkı tanınacağına partilerin yetkili organları karar verir. Halkın bu programı destekleme oranı, ancak bir hareket noktası olabilir. Seçim bildirileriyle hükümet programları bir ve aynı değildir. Yalnızca kendi seçmenine hükmetme durumu söz konusu değildir. Hükümet olan bütün bir toplumun hükümeti olmaktadır. Temel ilkeler aynı kalmak şartıyla, hükümet programının oluşturulmasında, TMH 40. Dönem Yönetim Kurulu 60. Hükümet Programını Değerlendirdi farklı görüş ve yaklaşımları, farklı hassasiyet ve talepleri gözeten bir noktanın, iktidarın odağı haline getirilmesi kaçınılmazdır. Demokrasinin en temel özellikleri arasında bu anlayış vardır. Karşınızda sorunları, beklentileri aynı, çözüm noktasında da ortak düşünen bir toplum yoktur ve zaten demokrasi, farklılıkların eşit ve adil bir biçimde birarada bulunmasından başka nedir ki? AKP demokrasi sınavından geçer not almamıştır. Türkiye yi 22 Temmuz seçimlerine taşıyan siyasal krizler sonrasında, seçim meydanlarında ve hatta seçim sonuçlarının açıklandığı saatlerde, bizzat Başbakan Erdoğan tarafından verilen mesajların, herhangi bir kıymetinin olmadığı, gerek Hükümet programının gerek Anayasa taslağının hazırlanması süreçlerinde anlaşılmıştır. Sürecin demokratikleşmesi, katılımcılığın sağlanması, farklı meslek disiplinlerinin bilgi ve birikimlerinin taslağa dahil edilmesi gerçekleşmemiştir. Bunun yerine, AKP nasıl bir Türkiye istiyorsa, bütün farklılıklar göz ardı edilerek, programa ve Anayasa çalışmalarına bu yansımıştır. Dönem içerisine sarf edilen mutabakat TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri / Sayı: /4-5 19

2 arayışına ilişkin sözler unutulmuş, seçim bildirisinin biraz genişletilmiş hali hükümet programı olarak Türkiye ye sunulmuştur. Referans 59. Hükümet 60. Hükümet programında sıklıkla 59. Hükümet dönemine atıfta bulunmaktadır. Yani yeni hükümetin referansı bir önceki hükümettir. Bunun anlamı açıktır: Önümüzdeki beş yılda yine IMF programını esas alınacaktır. Zaten bu kadar iç ve dış borç yükü altına giren bir ülkenin başka bir şansının olduğunu da söylemek dayanaksız olacaktır. Bu nedenle hükümet programında yeni Anayasa, demokratikleşme, hak ve özgürlükler, deprem önlemleri gibi konular genel bir söylem düzeyinde kalırken, IMF reçeteleri doğrultusundaki tasarruflar daha somut ifadelerle yer almaktadır. Arife tarif gerekmez; 58. ve 59. Hükümet dönemleri 60. Hükümetin öncülleridir. AKP iktidarı 4,5 yıllık iktidarı süresinde meslek odaları, sendikalar, demokratik kitle örgütlerini yönetim sürecine dahil etmeyi bir kenara bırakalım, bir çok yasal düzenlemeyi bu örgütlere rağmen gerçekleştirmiş, onca itiraza kulak kapatarak uygulamayı başlatmış, katılımcılıktan uzak bir yönetim tarzı sergilemiş, hemen her alana ilişkin kararlar, yasal değişiklikler sorunun asıl sahip ve uygulayıcılarını devre dışı bırakacak bir şekilde hayata geçirilmiştir. Arife tarif gerekmeyen bir başka gerçeklik ise AKP Hükümeti döneminde, hemen tüm ekonomik ve siyasal hayatın IMF programı ve AB ye üyelik sürecinin gereklerine göre düzenlenmiş olduğudur. Başta mühendislik-mimarlık meslek disiplini olmak üzere tüm yatırım-üretim-tüketim süreci neo liberal politikalar doğrultusunda tanzim edilmiş, sektörlerin yasal çerçevesi IMF direktifleri ile şekillenmiş, meslek alanları küresel sermayenin ihtiyacına göre belirlenmeye çalışılmıştır. Başta mühendislikmimarlık meslek disiplini olmak üzere tüm yatırımüretim-tüketim süreci neo liberal politikalar doğrultusunda tanzim edilmiş, sektörlerin yasal çerçevesi IMF direktifleri ile şekillenmiş, meslek alanları küresel sermayenin ihtiyacına göre belirlenmeye çalışılmıştır. Hükümet Programında halkın ihtiyaçları yok 60. Hükümet programına geçmeden önce, bu programın 58. ve 59. Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinin program ve uygulamalarının izdüşümünü taşıdığını bilmek ve bir parça hafıza tazelemek gerekiyor. AKP iktidarında 80 yıllık cumhuriyet dönemindeki kadar iç ve dış borç yapılmış, 2002 yılında 200 milyar dolar civarındaki borç, bu zaman zarfında 407 milyar dolara ulaşmıştır. Borsanın yüzde 72 si ve bankacılık sisteminin yüzde 42 si yabancı yatırımcıların elinde bulunmaktadır. Türkiye nin devleri olarak adlandırılan pek çok tesis özelleştirme yoluyla satılmıştır. Resmi rakamlar bile işsiz sayısının 3 milyonu aştığını söylemektedir. Avrupa nın en pahalı mazotu Türkiye dedir; elektriğe Avrupa ortalamasının on katından fazla para ödediğimiz de ayrı bir gerçektir. Büyüdüğü iddia edilen Türkiye ekonomisi, bu büyümeyi yatırım ve üretimle değil borçlanarak sağlamış, büyüyen kısmın paylaşımı ise adaletsizliği ortaya çıkartmıştır. Nüfusun ancak yüzde 5 i büyümeden nemalanmış, yüzde 95 ise devre dışı kalmıştır. Kredi kartı borçları, karşılıksız çekler ve protestoya uğrayan senetler toplumsal bir yara haline gelmiştir. Özelleştirme ve temel kamusal hizmetleri paralı hale getirme girişimleri ise hiç hız kesmemiştir. 20 TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri / Sayı: /4-5

3 parlamentoda bulunan diğer partilerin, ne meslek odalarının, ne de sivil toplum kuruluşlarının görüşleri ve hassasiyetleri Anayasa taslağı hazırlama sürecine dahil edilmiştir. Taslak açıklandıktan sonra da hükümet dışı kurumların taslak üzerinde herhangi bir tasarrufunun olup olmayacağı açık değildir; işlevsel bir katılım mekanizması sistemi yoksa eleştiri ve önerilerin sonuç alıcı olacağını iddia etmek dayanaksız kalacaktır. Anayasa taslağı henüz açıklanmadığı için, hazırlama süreci hakkında değerlendirme yapılması mümkün görünmüyor. Ancak Türkiye nin nasıl bir Anayasa ya ihtiyacı olduğu bellidir. Çünkü toplumsal ve siyasal sorunlar ortadadır. Türkiye nin özgürlükçü, demokratik, laik ve barışçı öğeler içeren, eşitlik ve adalet hedefiyle şekillenmiş, sosyal devlet uygulamalarını esas almış, toplumsal refahı amaçlayan, farklılıkları zenginlik gibi gören ve etnik ve mezhep odaklı talepler için demokratik olanakları hazırlayan bir Anayasa ya ihtiyacı bulunmaktadır. Türkiye zaten cılız olan sosyal devlet özelliğini hızla yitirmiştir. Tarım yok sayılmış, üretici emeğinin karşılığını alamaz konumda bırakılmış, kırsal bölgelere hizmet veren kurumlar kapatılmıştır. 59. Hükümet döneminde başlayan ve 60. Hükümet dönemine sarkan 2007 toplu görüşme döneminde kamu çalışanlarına 2+2 lik komik bir zam önerilmiştir. 60. Hükümet programını en çok işadamları, sanayiciler olumladı. Tek başına bu bile, programının hangi toplumsal kesimin ihtiyaçlarını karşılayan özellikler taşıdığının bir göstergesi sayılmalı. İşadamları programı alkışlarken, işçi ve memur sendikaları, meslek odaları tepki gösterdi. Çünkü program, tercihini büyük sermaye gruplarından yana kullanmış, çalışan kesimler, emeği ile geçinenler, işsizler, emekliler ve sabit gelirliler yok sayılmıştır. Yeni Anayasa Hükümet programında Cumhuriyetimizin 100. yılına yaklaşırken, ülkemiz sivil bir uzlaşma anayasasını hak etmektedir. denilmektedir. Konuyla ilgili bölümün bitişinde ise Yeni anayasa, olabilecek en geniş toplumsal uzlaşmayla hazırlanmalıdır. şeklinde bir ifade yer almaktadır. Hükümet programının açıklanmasından sonra hızlanan Anayasa hazırlık süreci, programdaki iddianın aksine, Anayasa taslağının kapalı kapılar ardında hazırlandığını göstermektedir. Uzlaşma iddiası dayanaksızdır. Ne Sosyal devlet artık temenni bile değil Sosyal devlet uygulamalarının niteliğinin yükseltileceği, yaygınlaştırılacağına ilişkin temenniler hemen her hükümet programında yer almıştır. 60. Hükümet programında ise sosyal devlet değil temenni olarak geçmesi, 59. Hükümet döneminde başlayan sosyal devlet uygulamalarını topyekûn ortadan kaldıracak adımların varlığını koruyacağı anlaşılmaktadır. Eğitim, sağlık, sosyal güvenlik gibi kamusal hizmetlerin paralı hale getirilmesi gibi uygulamaların kaldığı yerden devam edeceği açıktır. Özelleştirmelere devam 60. Hükümet programında özelleştirmelere ilişkin önemli bir vurgu bulunuyor. Hükümetimiz, özelleştirme uygulamalarını sadece kamu için bir gelir kaynağı olarak görmemekte, üretimdeki verimliliğin ve istihdamın artmasını sağlayacak önemli bir politika aracı olarak değerlendirmektedir. Ayrıca, bu konudaki çalışmalar büyük bir sosyal duyarlılıkla yürütülmektedir. deniliyor. Buradan iki sonuç çıkartılabilir. Birincisi özelleştirmelerin olanca hızıyla devam edecektir. İkinci sonuç ise, kamunun üstünde bir yük olarak meşrulaştırılmaya çalışılan özelleştirmelere, verimliliği ve istihdamı artırma ve sosyal duyarlılık iddiası ile yeni bir kılıf hazırlanıyor. Elbette bu yazı kapsamında özelleştirmenin sonuçları üzerinde durulmayacak. Ancak özelleştirmenin sendikasızlaştırma olduğunu, işten çıkarmaların TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri / Sayı: /4-5 21

4 yoğun biçimde yaşandığını biliniyor. Bırakalım diğer örnekleri sadece Sümer Holding in fabrikalarında özelleştirme öncesi 30 binin üzerinde kişi çalışırken bu sayı 3 bin 800 e düştüğünü hatırlayalım. Tabi hatırlarken, Özelleştirme Sosyal Destek Projesi bir uygulamaya neden ihtiyaç duyulduğunu da sormadan geçmeyelim. Bölgeler arası adaletsizlik varlığını koruyor Türkiye de bölgeler arasında derin uçurumlar mevcuttur. Gelir ve yaşam standardı açısından ortalamanın üstünde kent sayısı azken, ortalamanın çok altında yer alan kentlerin sayısının oldukça çok olduğu bilinmektedir. Özellikle Doğu ve Güneydoğu bölgesindeki kentlerde hüküm süren yoksulluğu ortadan kaldırmayı öngören düzenlemeler ikna edici olmaktan uzaktır de kişi başına düşen ortalama gelir 5500 dolar civarındadır. Hükümetin hedefleri arasında bu rakamın 10 bin dolara yükseltilmesi bulunmaktadır. Bunun başarıldığı varsayılsa bile, Doğu ve Güneydoğu illerinde 350 dolar civarında bulunan kişi başına düşen gelir ortalamasının nasıl ve hangi program çerçevesinde yukarılara çekileceği belli değildir. Gazeteci Hrant Dink in öldürülmesine ortam hazırlayan ve bir demokrasi ayıbı olarak karşımızda duran 301. maddenin hükümet programında ele alınmamış olması, Polis Yetki ve Salahiyetleri Kanunu nda yapılan değişikliklerin korunması, işkenceye sıfır tolerans iddiasına rağmen, kötü muamelelerin sürmesi, AB tam üyelik sürecinin demokratikleşme ayağının boşta kalacağının göstergesidir. Hükümet programında yer alan, Diyanet İşleri Başkanlığı nın bütün kesimlerin ortak kabul ve teveccühünü kazanmıştır ifadesi, Alevi vatandaşlarımızın talep ve hassasiyetlerinin 60. Hükümet döneminde de karşılık bulamayacağının ikrarıdır. Türkiye nin önemli sorunlarından birisi de Kürt sorunudur. Konuya yaklaşımda ve çözüm yollarında farklılık görülse de, sorun olarak tespiti hemen her siyasal ve toplumsal kümelenmenin ortak görüşüdür. Anayasa taslağında Kürt sorunun çözümü noktasında, terör vurgusu dışında yeni bir açılım yoktur. Salt terör penceresinden bakılmasının nelere mal olduğu ortadayken, hâlâ bu çerçevede yoğunlaşmanın, askeri çözümde ısrar etmenin ülkemize birkaç on yıl daha kaybettireceği açıktır. İlginç ki Başbakan Erdoğan 59. Hükümet döneminde, Diyarbakır da yaptığı bir açıklamada, Kürt sorununun adını koymuş, ama Hükümet programında daha önce öne çıkardığı konuyu göz ardı etmekten geri durmamıştır. ATO tarafından hazırlanan İşsizliğin ve Göçün Coğrafyası isimli raporda, Güneydoğu bölgesinde bulunan kentlerde çalışanların, çalışabilir nüfusa oranı yer alıyor. Bu oranın; Mardin-Batman-Şırnak ve Siirt te yüzde 25,8, Şanlıurfa ve Diyarbakır da yüzde 28,4 ve Gaziantep-Adıyaman-Kilis te yüzde 34,3 olarak gerçekleştiği anlaşılıyor. Rapora göre; bölgede çalışabilir nüfusun yüzde 75 ile 65 arasında işsizdir. Bu oranlar sorunun nasıl çözüleceğinin de emaresi görülmelidir. Ancak Hükümet programında genel geçer yaklaşımın ötesinde, yoksulluğun nasıl ortadan kaldırılacağına, istihdamın nasıl sağlanacağına ilişkin, bugüne kadarki ekonomik politikanın dışında bir öngörü bulunmamaktadır. Ortadoğu ve Türkiye ye biçilen rol Ortadoğu tam bir gayya kuyusuna dönmüştür. Gayya kuyusunun içindeki ülkelerden birisi de ne yazık ki Türkiye dir. Türkiye, Büyük Ortadoğu Projesi Demokratikleşme askıda 22 TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri / Sayı: /4-5

5 hedefleri doğrultusunda ABD tarafından kendisine biçilen rolü oynamaya çalışmaktadır. 60. Hükümet programında bölge ve bölgede yaşanan sorunlarla ilgili değerlendirmeler, ABD-Türkiye ilişkilerinde herhangi bir değişikliğin yaşanmayacağını göstermektedir. Programda, komşu ülkeler arası dostluk temennisi ve mağdurlara yardım dışında, ABD nin Türkiye ye biçtiği rolün reddedileceğine, bağımsız bir dış politika izleneceğine ilişkin ikna edici herhangi bir vurgu yoktur. Anlaşılan o ki önümüzdeki beş yıl içinde Türkiye gayya kuyusunda yer almaya devam edecektir. Ne parlamentoda bulunan diğer partilerin, ne meslek odalarının, ne de sivil toplum kuruluşlarının görüşleri ve hassasiyetleri Anayasa taslağı hazırlama sürecine dahil edilmiştir. Taslak açıklandıktan sonra da hükümet dışı kurumların taslak üzerinde herhangi bir tasarrufunun olup olmayacağı açık değildir; Ulaştırma Ana Planı yok Hükümet programında Ulaştırma, 59. Hükümet döneminde yapılanlara methiye düzmek ve geleceğe dönük temennilerde bulunmakla sınırlı tutulmuştur. Dayanaklı olduğu ve gerçeği yansıttığını söylemek zor görünmektedir. Her ne kadar Hükümet programında, AK Parti iktidarı, göreve geldiğinde ilk iş olarak ulaşım sistemlerinin dengeli bir şekilde gelişimini sağlayacak bir Ulaştırma Ana Plan Stratejisi hazırlamıştır. dense de, 2002 yılında yapıldığı iddia edilen çalışmanın bilimsel anlamda bir Ulaştırma Ana Planı olmadığı, hatta bu çalışmanın bile tozlu raflarda kaldığı bilinmektedir. Siyasi iktidar, hazırlandığı iddia olunan stratejik planın merkezine bölünmüş yol yatırımlarını almıştır. Bölünmüş yol, karayolu yük ve yolcu taşımacılığını çözecek sihirli bir formül olarak görülmüştür. Mevcut sorunları ortadan kaldıracağı iddia edilen bölünmüş yollar, adeta bir savurganlığa dönüşmüş, sorun çözmesi bir kenara can ve mal güvenliği açısından sorunun kendisi haline gelmiştir. Tekniğine uygun olmayan yol inşaatları, yetersiz ve hatalı trafik işaretlemeleri, plansızlık nedeniyle uzun döneme yayılan inşaatlar, ağır ve kuralsız yük taşımacılığı, hızlı ve dikkatsiz araç kullanımı alışkanlıklarıyla birleşince binlerce ölüm ve sakatlanmalara neden olan trafik kazalarını yaratmaktadır. Deprem tehlikesi yok sayılıyor Topraklarının neredeyse tamamına yakını deprem kuşağında bulunan ülkemizde deprem ve depreme karşı önlemlere 60. Hükümet programında ne yazık ki yüzeysel olarak yer verilmiştir. Afete hazırlık ve müdahale konusu sanki, değinmeden geçmek olmaz anlayışıyla programa dahil edilmiştir. Deyim yerindeyse konu geçiştirilmiştir, açıkçası yasak savılmıştır. Programda konu, kentsel dönüşüm çerçevesinde ele alınmış ve çözümün TOKİ tarafından yapılacak konut ve işyerleriyle sağlanacağı ifade edilmiştir. Kentsel dönüşüm doğru uygulanması halinde uzun vadeli bir çözüm yöntemi olarak kullanılabilir, ancak ülkemiz sürekli afet riski taşıyan bir coğrafyadadır ve bu nedenle de kısa vadeli çözümlere öncelik verilmelidir. Hükümetin kentsel dönüşüm projelerine öncelik vermesinin ve hatta bunu tek çözüm olarak görmesinin nedeni yabancı sermayenin bu konuya olan ilgisi ile bunun bir rant yaratma aracı olmasıdır. Hedeflenen; öznesi insan olan bir çözüm değil, kâr hedefi gözetilerek oluşturulan bir çözüm dür. Afete hazırlık başlı başına bir iş, program, organizasyon, kurum olarak ele alınmalıdır. Bu anlamda başta deprem olmak üzere doğa olaylarının afete dönüşmemesi için gerekli tüm önlemler alınmalı, insanlarımızın afet tehlikesi karşısında geleceğe güvenle bakmasını sağlayacak girişimler hemen başlatılmalı, toplumsal yaşam afet tehlikesi gözetilerek yeniden tanzim edilmelidir. 60: Hükümet programında bunların hiçbirisi yoktur; AKP nin seçim bildirgesiyle Hükümet Programı tam bir paralellik arz etmektedir. Belli ki Hükümet, depremin ne kadar yakın bir tehdit haline geldiğinin, olası bir depremin telafi edilmesinin mümkün olmayacağı olumsuz sonuçlara yol açacağının tam olarak farkında değildir. Ülkemizde tüm toplumsal yaşamın, belki de tüm bütçe dengelerinin depreme karşı önlemler çerçevesinde belirlenmesi gerekirken, ne yazık ki 60. Hükümet programında depreme karşı önlemlerden eser yoktur. TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri / Sayı: /4-5 23