YAPISAL POZİSYON UYGULAMASINA İLİŞKİN GENELGE ( tarih ve 698 sayılı Kurul Kararı ile kabul edilmiştir.)

Transkript

1 YAPISAL POZİSYON UYGULAMASINA İLİŞKİN GENELGE ( tarih ve 698 sayılı Kurul Kararı ile kabul edilmiştir.) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (Kurum) tarafından tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin (Yönetmelik) 3 üncü maddesinde tanımlanan kur riskine esas sermaye yükümlülüğünün hesaplanmasında bankalar ve özel finans kurumlarının Yapısal Pozisyon uygulamasına ilişkin esas ve usuller, Yönetmeliğin 23 üncü maddesi hükmüne istinaden aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. Yapısal pozisyon bulunduracak bankalar ve özel finans kurumlarınca aşağıda belirtilen söz konusu esas ve usullere uyulması zorunludur. Genelgenin bundan sonraki bölümlerinde yer alan tanımlar, Yönetmelikteki anlamları ile kullanılmıştır.. I- Uygulamanın Kapsamı Yapısal pozisyon uygulaması kapsamına giren kalemler; bankaların varlıkları arasında yer alan döviz cinsinden ve dövize endeksli borçlanma senetleri, ortaklık hakkını temsil eden menkul kıymetler ve altındır. II- Uygulamanın Amacı Yapısal pozisyon uygulamasının amacı, bankaların döviz varlık ve yükümlülükleri arasında ilgi ve denge kurmaya yönelik mevzuattan kaynaklanan zorunlulukların uygulanmasında, bu genelgede belirtilen koşullara uygun döviz ve dövize endeksli varlıkların, ulusal para cinsinden tutulan sermaye ile hesaben ilişkilendirilmesinin sağlanarak kur riski açısından ilave sermaye yükü yaratılmasının önlenmesidir. Bankalar, bu Genelge ve Yönetmelikte belirlenen esaslar çerçevesinde sermaye artışlarının nakde tekabül eden kısmını varlıkları arasında yapısal pozisyon olarak tutabileceklerdir. Ayrıca mevcut varlıkları arasından gerekli nitelikleri taşıyanlar için de uygun sınıflandırma işlemini takiben, aynı sermaye yükümlülüğü avantajından yararlanabileceklerdir. Bankalar, yapısal pozisyonları itibarıyla bulundurdukları varlıkları nedeniyle kur riskine ilişkin sermaye yükümlülüğü hesaplamayacakları gibi, alım satım portföyü dışında sınıflandırılan bu varlıklar üzerinden, piyasa riski kapsamında faiz oranı riski ve hisse senedi pozisyon riski de hesaplamayacaklardır. Yapısal pozisyon bulundurmak bankaların ihtiyarındadır. Yapısal pozisyon bulundurmaktan dolayı kur riskine esas sermaye yükümlülüğü muafiyetinin doğabilmesi için bankanın net uzun döviz pozisyonuna sahip olması ve aynı döviz cinsinden yapısal pozisyonu bulunması gerekmektedir. II- Yapısal Pozisyon Bulundurmanın Temel Koşulları Bankalar ve özel finans kurumlarınca bulundurulacak yapısal pozisyonlar öncelikle aşağıda belirtilen koşullara tabidir; 1. Yapısal pozisyona dahil edilen varlıklar alım-satım ve repo işlemlerine konu edilemez, teminata verilemez, rehnedilemez. 1

2 2. Yapısal pozisyon kapsamındaki varlıkların aktifte bulunduğu süre veya vadesi boyunca oluşacak kur, faiz ve diğer değerleme işlemlerine ilişkin farkları, özkaynaklar içerisinde bir değerleme fonu hesabında izlenir ve kâr dağıtımına konu edilemez. Kur değişimlerinden kaynaklanabilecek değer düşüşleri öncelikle özkaynaklar arasındaki pozitif değerleme unsurlarının azaltılması suretiyle hesaplara yansıtılır ancak değer düşüşünün mevcut değerleme farkının üzerinde olması durumunda kâr / zarar hesapları kullanılır. 3. Yapısal pozisyon kabul edilmenin sağladığı muafiyet ve muhasebeleştirme ilkeleri bu kapsamdaki varlıkların yapısal pozisyon olarak bulundurulduğu süre boyunca tutarlı bir şekilde uygulanır. 4. Yapısal pozisyon kapsamında tasnif edilecek olan döviz ve dövize endeksli varlıklar toplamının, takip edildiği dövizde sermaye yükümlülüğü yaratan net uzun pozisyon tutarını ve herhangi bir şekilde özkaynak tutarını aşan kısmı kur riski sermaye yükümlülüğü muafiyeti hesaplamasında dikkate alınmaz. III- Yapısal Pozisyon Bulundurma Kararı Alınması 1. Yapısal pozisyon bulundurma hususunda karar almaya bankaların ve özel finans kurumlarının yönetim kurulları yetkilidir. Yönetim kurulu kararında yapısal pozisyonun niteliği ve yönetilme şekli detaylı bir biçimde belirtilmelidir. Yapısal pozisyon, Yönetmelikte ve bu Genelgede belirtilen esas ve usullere uygun olmak kaydıyla banka/özel finans kurumu yönetim kurulunun belirlediği kurallar ve sınırlar içinde yönetilir. 2. Yapısal pozisyon bulundurmak için öncelikle Kurumdan izin alınması zorunludur. Yapılacak izin başvurusuna, konuya ilişkin olarak alınacak yönetim kurulu kararının bir örneği ile yapısal pozisyon olarak tutulacak varlıklara ilişkin bilgiler eklenir. 3. Yapısal pozisyon bulunduracak bankalar ve özel finans kurumları, kurların beklenenin tersine olumsuz bir biçimde gelişmesi ihtimaline karşı, yapısal pozisyonlar için tamamen veya kısmen finansal koruma sağlayacak ve söz konusu pozisyonların muhtemel olumsuz etkilerini azaltabilecek imkanlara sahip olmalıdır. IV- Yapısal Pozisyonların Sahip Olması Gereken Özel Nitelikler ve Sermaye Yeterliliği Standart Oranının Hesaplanmasına Dahil Edilmesine İlişkin Diğer Koşullar 1. Yapısal pozisyon aşağıdaki tabloda yer alan döviz ve dövize endeksli varlıklar oluşur. Altın bu Genelgenin uygulanmasında döviz varlığı olarak kabul edilir. Yapısal pozisyon kapsamında bulundurulacak döviz varlıkları ile dövize endeksli varlıkların, sermaye yeterliliği standart oranının hesaplanması çerçevesinde kur riskine esas sermaye yükümlülüğünden muaf tutulabilmesi için uyulması zorunlu koşullar ile söz konusu pozisyonların sahip olması gereken özel nitelikler aşağıda belirtilmektedir. Bankalar ve özel finans kurumlarınca bu koşullara uyulmaması ve yapısal pozisyonların, belirtilen özel niteliklere sahip olmaması halinde ilgili varlıklar yapısal pozisyon kapsamında dikkate alınmaz. 2

3 Dövize Dayalı / Dövize Endeksli Varlıklar: 1) Uzun Vadeli Yatırım Amaçlı Borçlanmayı Temsil Eden Döviz cinsinden Menkul 2) Uzun Vadeli Yatırım Amaçlı Mali Kesim Dışında Ortaklık Hakkını Temsil Eden Döviz cinsinden Menkul 1. Grup Koşullar 2. Grup Koşullar Uzun vadeli yatırım amaçlı borçlanmayı temsil eden bağlı menkul kıymetlerden, yapısal pozisyona alınma tarihi itibariyle vadelerine en az 1 yıl kalanları kapsar. Menkul kıymetin uzun vadeli yatırım olarak vade sonuna kadar elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının mevcut bulunması gerekir. Menkul kıymetin uzun vadeli yatırım olarak yapısal pozisyona girmesinden itibaren en az 3 yıl süre ile elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının mevcut bulunması gerekir. 3) Altın Yapısal pozisyona girmesinden itibaren en az 3 yıl süre ile elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının mevcut bulunması gerekir. 4) Uzun Vadeli Yatırım Amaçlı Borçlanmayı Temsil Eden Dövize Endeksli Menkul Uzun vadeli yatırım amaçlı borçlanmayı temsil eden dövize endeksli bağlı menkul kıymetlerden, yapısal pozisyona alınma tarihi itibariyle vadelerine en az 1 yıl kalanları kapsar. Menkul kıymetin uzun vadeli yatırım olarak vade sonuna kadar elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının mevcut bulunması gerekir. Özel kuruluşlarca ihraç edilen menkul kıymetlerin Yönetmeliğin 21. maddesinde belirtilen Nitelikli Menkul Kıymet özelliklerine sahip olması zorunludur. Menkul kıymetin bu genelgenin 6 ncı maddesinde belirtilen koşulu taşıması zorunludur tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kıymetli Madenler Borsasında İşlem Görecek Altın Standardına İlişkin Tebliğ de belirlenen standartlardaki külçe altını içerir. Özel kuruluşlarca ihraç edilen menkul kıymetlerin Yönetmeliğin 21. maddesinde belirtilen Nitelikli Menkul Kıymet özelliklerine sahip olması zorunludur. 2. Yapısal pozisyon içinde tasnif edilecek varlıklar, bağlı menkul kıymetler hesabı içerisindeki uygun yardımcı hesaplar altında izlenirler ve borçlanmayı temsil eden döviz/dövize endeksli varlıklar vade sonuna kadar, diğer yapısal pozisyonlar ise asgari elde tutma sürelerinden düşük olmamak koşuluyla Yönetim Kurulunca öngörülen süre boyunca bu hesaplarda tutulurlar. 3. Yapısal pozisyona konu varlıkların olağanüstü nedenler hariç kısmen veya tamamen başka bir hesap altında sınıflandırılması veya elden çıkartılması durumunda banka, işlemin yapıldığı tarihi takip eden gelecek 2 yıl boyunca yapısal pozisyon tutamaz. Aşağıdaki olaylar olağanüstü neden olarak kabul edilir: - Yapısal pozisyona konu varlığı ihraç edenin kredi değerliliğinde önemli bir düşüş olması, - Vergi düzenlemelerinde, bu tür finansal varlıkların faiz gelirlerine ilişkin var olabilecek vergi indirim ve muafiyetlerini ortadan kaldıran bir değişiklik yapılması, - Birleşme veya devir gibi nedenlerle, bankanın mevcut faiz riski pozisyonunu veya kredi riski politikasını devam ettirebilmek için bu tür finansal varlıkları zorunlu olarak elden çıkarması, 3

4 - Bankaların yatırım alanları ve sınırlarına ilişkin düzenlemelerde yapılan değişiklikler nedeniyle bu tür finansal varlıkların zorunlu olarak elden çıkarılması, - Sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelerde, banka portföyünde yer alan vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıkların risk ağırlıklarının önemli ölçüde artırılması nedeniyle bunların elden çıkarılmak zorunda kalınması. - Bankanın başvurusu ile banka özkaynaklardaki değişimin sürekli olup olmadığını ve bankanın mali durumunu dikkate alarak Kurumun uygun görmesi. - Kurum tarafından uygun görülecek diğer haller. 4. Özkaynakların azalması nedeniyle fazla olarak açığa çıkan yapısal pozisyonlara ilişkin olarak bu bölümün 3 üncü maddesinde sayılan hususlar saklı kalmak kaydıyla, portföyde herhangi bir işlem yapılmaz. Ancak özkaynaklarda artış ile ortaya çıkan ilave yapısal pozisyon tutabilme imkanının, tanımlanan özel niteliklere ve bu Genelgedeki kriterlere uygun olmak koşulu ile ilave varlık alınarak kullanılması mümkündür. Borçlanmayı temsil eden dövize dayalı/dövize endeksli menkul kıymetlerin vadesi geldiğinde, diğer varlıkların ise elde tutma süreleri sonunda portföyden çıkartılmaları halinde yerlerine yeni yapısal pozisyon alınması bankaların ihtiyarındadır. 5. Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda ihraç edilen döviz ve dövize endeksli iç ve dış borçlanma senetleri, bu bölümün 6 ncı maddesinde belirtilen derecelendirme kuruluşlarının notları aranmaksızın Genelgede belirtilen diğer koşullara uymak kaydıyla yapısal pozisyona dahil edilebilir. 6. Genelgede belirtilen diğer koşullara uyulmak kaydıyla, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Belçika, Fransa, Hollanda, İngiltere, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya ve Kanada dan oluşan G-10 ülkelerinin merkezi hükümetlerince ihraç edilen borçlanmayı temsil eden menkul kıymetler ile Dünya Bankası ve IFC tarafından ihraç edilen borçlanmayı temsil eden menkul kıymetler bu maddede belirtilen derecelendirme kuruluşlarının notları aranmaksızın yapısal pozisyon olarak kullanılabilir. Derecelendirme Kuruluşu Moody s S&P s Fitch IBCA Yatırım Yapılabilir Derece Notları Baa2 ve üzeri BBB ve üzeri BBB ve üzeri Türkiye de ve yukarıda sayılan G-10 ülkelerinde yerleşik diğer kurum ve kuruluşlarca çıkarılan ve yapısal pozisyona dahil edilecek olan uzun vadeli yatırım amaçlı tüm menkul kıymetler için Moody s, Standart&Poor s ve Fitch IBCA unvanlı uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının en az birinden, yukarıda belirtilen, ülke ve uluslararası uzun vadeli kredi notlarının alınmış olması gereklidir. 4

5 7. Yapısal pozisyon kapsamına dahil edilen altın tutarı ile ortaklık hakkını temsil eden menkul kıymetler tutarı, ayrı ayrı olmak üzere, toplam yapısal pozisyon tutarının %25 ini geçemez. 8. Yapısal pozisyon kapsamına dahil edilen varlıkların tamamı, Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda ihraç edilen döviz ve dövize endeksli iç ve dış borçlanma senetlerinden oluşabilir. 9. Yapısal pozisyon olarak bulundurulan varlıkları ihraç edenlerin yerleşik oldukları her bir yabancı ülke bazındaki yapısal pozisyona konu varlık tutarı, toplam yapısal pozisyon tutarının% 25 ini aşamaz. Bu sınırlama, altın için, altının nezdinde bulundurulduğu kuruluşun yerleşik bulunduğu ülke dikkate alınarak uygulanır. 10. Genelgede belirtilen vadeler içinde olmak kaydıyla yapısal pozisyonu oluşturacak varlıklara ilişkin faiz oranlarının yapısına, söz konusu varlıkların vade yapılarına ve uygulanacak koruyucu münferit limitlere bankalar ve özel finans kurumlarının risk yönetimi grupları karar verecektir. 11. Yapısal pozisyonu oluşturan varlıklar hiç bir şekilde yapılanmış finansal ürünleri içeren sözleşmelere ve netleştirme anlaşmalarına konu edilmeyecek ve alım satım hesapları arasında izlenilmeyecektir. 12. Sermaye yeterliliği standart oranının konsolide bazda hesaplanmasında konsolide olarak hesaplanacak yapısal pozisyon, kur riskine esas konsolide sermaye yükümlülüğünün hesaplanmasından muaf tutulur. Bu Genelgede belirtilen koşullar, ve tüm oransal limitler konsolide esasa göre de uygulanır. V- Yapısal Pozisyonun İzlenmesi ve Bildirilmesi Yapısal pozisyonu oluşturan varlıklara ilişkin detay bilgilerin, tanımlanan özel niteliklerin ve koşulların korunduğunun denetlenmesi amacıyla Kurum tarafından hazırlanacak tablolar aracılığı ile Yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olarak raporlanması zorunludur. Sermaye yeterliliğinin ölçülmesinde yapısal pozisyonun sağlayacağı sermaye yüküne ilişkin muafiyet, Kurum tarafından hazırlanan piyasa riski raporlama seti kapsamında yer alan kur riskinin ölçümü için hazırlanan tablo aracılığı ile hesaplamaya dahil edilir. 5