TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI

Transkript

1 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI Prof. Dr. Ümit Gücenme Gençoğlu, Prof. Dr. Yıldız Özerhan Prof. Dr. Selahattin Karabınar Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Meslek Mensupları İçin Geçiș Dönemi Eğitim Programına Uygun Olarak Hazırlanmıștır. ȘUBAT 2013 ISBN ȘUBAT 2013 Sürekli Eğitim Uygulama ve Araștırma Merkezi

2 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI ÖNSÖZ Finansal raporlamanın temel amacı, işletmeyle ilgili tarafların ve yatırımcıların bilgi ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Finansal tablolar, işletmenin geleceğine ilişkin karar alınması ve geçmişte verilen kararların değerlendirilmesine yardımcı olmalıdır. Bu amaç doğrultusunda Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) tarafından yayımlanan Uluslararası Muhasebe Standartları/Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UMS/UFRS) Avrupa Birliği listesindeki borsada işlem yapan tüm şirketler tarafından 2005 yılında kullanılmaya başlanmış, aynı tarih itibariyle birçok ülke ile birlikte Türkiye de de Uluslararası Muhasebe Standartlarına uyum çalışmaları başlatılmıştır. Ülkemizde Sermaye Piyasası Kanunu na tabi işletmeler UMS/UFRS ile uyumlu olan Sermaye Piyasası Kurulu Seri:XI, No: 25 Tebliğini tarihleri arasında uygulamışlardır. Daha sonra bu işletmelerin finansal raporlarını UMS/UFRS veya ilk kez Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK) tarafından UMS/UFRS lerin tercümesi olarak hazırlanan ve Resmi Gazete de yayımlanan, daha sonra ise 2011 yılında TMSK nın görevlerini devralan ve tüm yetkilere sahip olmak üzere oluşturulan Kamu Gözetimi Kurumu(KGK) tarafından revise edilen TMS / TFRS lere göre hazırlamaları zorunluluğu getirilmiştir sayılı Türk Ticaret Kanunu(TTK), TMS/TFRS lere göre raporlama yapacak olan işletmelerin kapsamını genişletmiş, Kamu Gözetimi Kurumu nun 17 Kasım 2012 tarihli sayılı Resmi Gazetede yayımlanan kararına göre, kamu yararını ilgilendiren kuruluşların, Bakanlar Kurulu kararıyla bağımsız denetime tabi kuruluşların ve TTK nda sayılan TMS/TFRS leri uygulayacak işletmelerin finansal tablolarının hazırlanmasında, Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamasına, bu kapsama dahil olmayanlar için Kurumca bir belirleme yapılıncaya kadar yürürlükteki mevzuatın uygulanmasının devamına, karar verilmiştir. TTK na göre Kamu Gözetimi Kurumu tarafından bağımsız muhasebe denetimi yapacakların yetkilendirilmesi koşulları gereğince başlatılan meslek mensuplarının eğitimi sürecinde Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi (SAÜSEM) nin bünyesinde 2012 yaz aylarında başlatılan bu çalışma, standartlardaki değişiklikleri ve KGK eğitim notları formatındaki düzenlemeleri içeren bazı revizyonlardan sonra meslek mensuplarının kullanımına sunulmaktadır. TMS/TFR ler belli kavramlar ve ilkeler doğrultusunda finansal tabloların gerçeğe uygun biçimde sunulmasını düzenlemekte ve buna göre hazırlanan finansal tabloların mevcut uygulamalarımızda kullanılan finansal tablolardan bir takım farklılıkları bulunmaktadır. Bu çalışmada tam set TMS/TFRS ler gereğince finansal tablolarda bulunması gereken hususlar muhasebe kayıtlarına dayanarak açıklanmış, muhasebe kayıtlarında standart gereklerini karşılayan taslak hesap planı esas alınmıştır. Çalışmamız 30 bölümden oluşmakta, bazı bölümler kapsamında bir biriyle ilişkili birden fazla standart yer almaktadır. İlk sekiz bölümde, genel bilgiler, bir bütün olarak finansal tablolar ve finansal tabloların sunuluşu ile ilgili açıklamalar yer almaktadır

3 ÖNSÖZ 9. ve 23. bölümler arasında finansal tablo unsurlarının ölçümü ve raporlanması ile ilgili hususlar ele alınmış, ilgili standartlar bütün ayrıntılarıyla örnekler yoluyla açıklanmıştır. 24. ve 29.bölümlerde yer alan standartlar özel durumlarda uygulanması gereken hükümleri, son bölüm ise Vergi Usul Kanunu ve mevcut uygulamalarımıza göre oluşturulmuş finansal tabloların standart gereklerini karşılayan formata dönüştürülmesinde ilk geçiş için uyulması gereken hükümleri kapsamaktadır. Uygulayıcılara yönelik olarak hazırlanan bu çalışmada, akademik kaygıdan ziyade standart metinlerinin kolay anlaşılır hale getirilmesi hedeflenmiş, tüm bölümler için yararlanılan kaynaklar kitabın sonunda topluca verilmiştir. Üç kişilik bir ekip çalışmasının ürünü olan kitapta, bölümü hazırlayan yazar her bölümün başında belirtilmiştir. Özellikle standartları ilk kez uygulayacak işletmeler için bir rehber olmasını umduğumuz ç a l ı ş m a m ı z d a emeği geçen, başta SAÜSEM Müdürü Yrd. Doç. Dr. Hayrettin Zengin ve çalışma arkadaşlarına teşekkür eder, çalışmamızın, finansal tablo düzenleyen ve denetleyen meslek mensuplarımıza yararlı olmasını dileriz. Prof. Dr. Ümit GÜCENME GENÇOĞLU Uludağ Üniversitesi İİBF Prof. Dr. Selahattin KARABINAR Sakarya Üniversitesi İşletme Fakültesi Prof. Dr. Yıldız ÖZERHAN Gazi Üniversitesi İİBF - 2 -

4 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 MUHASEBE STANDARTLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER, KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE TFRS 13 GERÇEĞE UYGUN DEĞERİN ÖLÇÜMÜ 1. Genel Bilgiler Uluslararası Muhasebe Standartları Türkiye Muhasebe Standartları Türkiye Muhasebe Standartlarının Uygulanmasına İlişkin Düzenlemeler Muhasebe Standartlarının Mevcut Uygulamalarımıza Getirdiği Değişiklikler Kavramsal Çerçeve Finansal Raporlamanın Amacı ve Niteliksel Özellikleri Finansal Tabloların Unsurları Türkiye Muhasebe Standartlarında Ölçüm( Değerleme) Muhasebe Standartlarında Ölçüm Süreci Sermayenin Korunması Gerçeğe Uygun Değer ( TFRS 13 ) İşletmenin Kendi Özkaynağına Dayalı Finansal Araçları ve Borçlarının Gerçeğe Uygun Değeri Değerleme Yöntemleri Bugünkü Değer Yöntemleri Değerleme Yöntemlerine İlişkin Girdiler Gerçeğe Uygun Değer Hiyerarşisi...43 Çalışma Soruları...45 Çalışma Soruları Cevap Anahtarı...48 BÖLÜM 2 TMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU, TMS 24 İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI, TFRS 5 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR VE DURDURULAN FAALİYETLER 1.Temel Finansal Tablolar (TMS 1: Finansal Tabloların Sunuluşu) Finansal Tablolar İle İlgili Genel İlkeler Gerçeğe Uygun Değerle Sunum

5 İÇİNDEKİLER 2.. Finansal Durum Tablosu( Bilanço ) İlişkili Taraf Açıklamaları ( TMS 24 ) TFRS 5 Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıkların Bilançoda Raporlanması Durdurulan Faaliyetlerin Gelir Tablosunda Raporlanması Gelir ve Giderin Ölçümü ve Kapsamlı Kar Kapsamlı Gelir Tablosu ve TMS/TFRS lerin Gelir Tablosuna Etkileri KOBİ Muhasebe Standartlarında Gelir ve Dağıtılmamış Kârlar Tablosu TMS/TFRS lerin Bilanço ve Gelir Tablosuna Etkileri Nakit Akış Tablosu Özkaynaklar Değişim Tablosu Dipnotlar ve Açiklayici Notlar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı...98 BÖLÜM 3 TMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOLARI 1. Nakit Akış Tablosunun Amacı ve Temel Kavramlar Nakit Akış Tablosunun Amacı ve Ürettiği Bilgiler Temel Kavramlar Nakit Kavramı Nakit Benzerleri Kavramı Nakit Akışları İşletme Faaliyetleri Yatırım Faaliyetleri Finansman Faaliyetleri Nakit Akış Tablosunun Hazırlanması Nakit Akış Tablosu Hazırlama Yöntemleri Brüt Yöntem (Dolaysız/Direkt Yöntem) Net Yöntem (Dolaylı/Endirekt Yöntem) Nakit Akış Tablosu Hazırlarken Dikkat Edilecek Hususlar Nakit Akış Tablosunda Özel Konular Dipnotlarda Açıklanacak Bilgiler ve Örnek Uygulamalar Nakit Akış Tablosunun Analizi Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı

6 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI BÖLÜM 4 TFRS 8 FAALİYET BÖLÜMLERİ 1.Faaliyet Bölümleri Standardının Amacı ve Temel Kavramlar Faaliyet Bölümleri Standardının Amacı ve Ürettiği Bilgiler Temel Kavramlar Faaliyet Bölümleri Raporlanabilir Bölümler Birleştirme Kriterleri Sayısal Alt Sınırlar Ölçme TFRS 8 Faaliyet Bölümleri Standardını Uygulamakla Yükümlü İşletmeler Faaliyet Bölümleri Standardı Kapsamında Raporlanacak Bilgiler Raporlanacak Bilgilerin Kapsamı Raporlama Şekli Özel Dikkat Edilecek Konular Örnek Uygulamalar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 5 TMS 33 HİSSE BAŞINA KAZANÇ 1. TMS 33 Hisse Başına Kazanç Standardın Amacı ve Kapsamı Hisse Başına Kazancın Ölçümü Hsse Başına Kazancın Sunumu BÖLÜM 6 TMS 12 GELİR VERGİLERİ 1. TMS 12 Gelir Vergileri Tanımlar ve Genel Açıklamalar Muhasebe Karından Vergi Matrahının Hesaplanması Sürekli Farklar Geçici Farklar Ertelenmiş Vergilerin Kayıtlanmasına İlişkin Koşullar Ertelenmiş Vergi Varlığının Kayıtlanması Ertelenmiş Vergi Borcunun Kayıtlanması Ertelenmiş Vergilerin Gelir- Gider Etkisinin Özkaynaklara Kaydedilmesi Ertelenmiş Vergi Varlığının Hesaplanması Ertelenmiş Vergi Borcunun Hesaplanması

7 İÇİNDEKİLER 1.6. Ertelenen Vergi Varlığı ve Ertelenen Vergi Borcunun İzleyen Dönemlerde Ortadan Kalkması Vergi Oranları Değerleme... Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 7 TMS 8 MUHASEBE POLİTİKALARI, MUHASEBE TAHMİNLERİNDE DEĞİŞİKLİKLER VE HATALAR, TMS 10 BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR 1. Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar ( TMS 8) Muhasebe Politikalarının Seçimi ve Uygulanması Muhasebe Politikalarında Meydana Gelen Değişiklikler Geriye Dönük Uygıalma İleririye Dönük Uygıalma Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler Geçmiş Dönem Hatalarının Düzeltilmesi Geçmişe Dönük Yeniden Düzenlemelere İlişkin Kısıtlamalar Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar ( TMS 10) Genel Açıklamalar Finansal Tabloların Yayımı İçin Onaylanma Tarihi Bilanço Tarihinden Sonraki Düzeltme Gerektiren Olaylar Bilanço Tarihinden Sonraki Düzeltme Gerektirmeyen Olaylar ve Açıklamalar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 8: TMS 34 ARA DÖNEM FİNANSAL RAPORLAMA 1. Ara Dönem Finansal Raporlamada Amaç ve Kapsam Ara Dönem Finansal Tablolar İçin Değerleme ve Muhasebeleştirme Esaslar Ara Dönem Fınansal Tabloların Sunumu Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı

8 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI BÖLÜM 9 TMS 18 HASILAT 1.Temel Kavramlar Gelir Kavramı Hasılat Kavramı Kazanç Kavramı Hasılatın Ölçümü Ve Raporlanması Hasılatın Ölçümü Ölçme İşleminin Aşamaları Gelir ve Giderlerin Oluşma Temeller Hasılatın Ölçümünde Yapılan Temel Yanlışlıklar Hasılatın Raporlanması Hasılatın Raporlanmasındaki Yanlışlıklar Gelecek Dönemde Kazanılacak Gelirlerde Raporlama Yanlışlıkları Dipnot Açıklamalarındaki Yanlışlıklar TMS-18 Hasılat Standartı ve Getirdiği Yenilikler Standartın Hedefi Standartın Kapsamı Standartta Geçen Tanımlar Standartın Getirdikleri Dipnotlarda Açıklanacak Bilgiler Örnekler Dipnot Uygulamaları Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 10 TMS 2 STOKLAR 1. Stoklar 1.1. Amaç ve Kapsam Stokların Satın Alma Maliyetlerinin Hesaplanması Ticari İskontolar Dönüştürme Maliyetleri Diğer maliyetler Stok Maliyetlerini Hesaplama Yöntemleri Ortak Ürün veya Yan Ürün Maliyeti Hizmet Sunan İşletmelerde Stok Maliyeti Stokların Değerlemesi ve Değer Düşüklüğünün Kaydı Değer Düşüklüğünün İptali Satılan Malın Maliyeti

9 İÇİNDEKİLER Standartlar ile Vergi Uygulamalarımız Arasındaki Faklılıklar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 11: TMS 32 FİNANSAL ARAÇLAR: SUNUM TMS 39 FİNANSAL ARAÇLAR: MUHASEBELEŞTİRME VE ÖLÇME 1. TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum Finansal Araç Kavramı Finansal Varlıklar ve Finansal Borçlar Borçlar ve Özkaynakların Sunumu Faiz, Temettü, Kazanç ve Kayıpların Sunumu Finansal Varlık ve Borçların Birbirinden Mahsup Edilmesi TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçüm Standardın Amacı ve Kapsamı Finansal Araç Kavramı Finansal Varlıklar ve Finansal Borçların Sınıflandırılması Finansal Varlıklar Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kar veya Zarara Yansıtılan Finansal Varlıklar Vadeye Kadar Elde Tutulacak Yatırımlar Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar Kredi ve Alacaklar Finansal Varlıklarda Değer Düşüklüğü Finansal Varlıkların Finansal Durum Tablosu Dışı Bırakılması Finansal Borçlar Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kar veya Zarara Yansıtılan Finansal Borçlar İtfa edilmiş Maliyetinden Ölçülen Finansal Borçlar Finansal Borcun Finansal Durum Tablosu Dışı Bırakılması Finansal Araçlarda Yeniden Sınıflandırma Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 12 TFRS 9 FİNANSAL ARAÇLAR TFRS 7 FİNANSAL ARAÇLAR: AÇIKLAMALAR 1. TFRS 9 Finansal Araçlar Standardın Amacı ve Kapsamı Finansal Varlıkların Sınıflandırılması

10 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI 1.3. Finansal Varlıkların Muhasebeleştirilmesi Finansal Varlıkların İlk Muhasebeleştirilmesi Finansal Varlıkların İzleyen Dönemlerde Ölçümü İtfa Edilmiş Maliyeti Üzerinden Ölçülen Finansal Varlıklar Gerçeğe Uygun Değeri Üzerinden Ölçülen Finansal Varlıklar Finansal Varlıkların Yeniden Sınıflandırılması Finansal Varlıkların Finansal Durum Tablosu Dışı Bırakılması Finansal Borçların Sınıflandırılması Finansal Borçların Muhasebeleştirilmesi Finansal Borçların İlk Muhasebeleştirilmesi Finansal Borçların İzleyen Dönemlerde Ölçümü Finansal Borçların Finansal Durum Tablosu Dışı Bırakılması TFRS 7 Açıklamalar Standardın Amacı ve Kapsamı Finansal Tablolarda Yapılacak Açıklamalar Finansal Durum Tablosunda Yapılacak Açıklamalar Kapsamlı Kar veya Zarar Tablosunda Yapılacak Açıklamalar Diğer Açıklamalar Finansal Araçlardan Kaynaklanan Risklerin Niteliği ve Düzeyi Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 13 TMS 16 MADDİ DURAN VARLIKLAR, TMS 40 YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER 1. TMS 16 Maddi Duran Varlıklar TMS 16 ve KOBİ TFRS 17 Arasındaki Temel Farklılıklar Maddi Duran Varlıkların Maliyet Değeri İle Aktifleştirilmesi İlk Muhasebeleştirme Varlıkların Takası Sonraki Dönemlerde Yapılan Harcamalar Sonraki Dönemlerde Yapılan Değerleme Gerçeğe Uygun Değerin Saptanmasında İtfa Edilen Yenileme Maliyeti Yaklaşımı Gerçeğe Uygun Değerin Saptanmasında Gelir Yaklaşımı Maddi Duran Varlıklarda Değer Artışlarının Kaydı Maddi Duran Varlıklarda Değer Azalışlarının Kaydı Değer Azalışlarının İptali Değer Düşüklüğü Tazminatı Maddi Duran Varlıklarda Amortisman

11 İÇİNDEKİLER 1.10.Maddi Duran Varlıkların Bilanço Dışı Bırakılması Maddi Duran Varlıklar İle İlgili Standartlar ile Vergi Uygulamalarımız Arasındaki Faklılıklar TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller TMS 40 ve KOBİ TFRS 16 Arasındaki Temel Farklılıklar İlk Muhasebeleştirme ve Sonraki Dönemlerde Yapılan Harcamalar Sonraki Dönemlerde Yapılan Değerleme Gayrimenkullerin Nevi Değiştirmeleri( Transferler) Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerin Bilanço Dışı Bırakılması Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 14 TMS 38 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR, TMS 36 VARLIKLARDA DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ 1. Maddi Olmayan Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıkların Tanımı TMS 38 ve KOBİ TFRS Bölüm 18 Karşılaştırması Maddi Olmayan Duran Varlıkların Elde Etme Maliyeti İşletme Birleşmesinde Elde Edilen Maddi Olmayan Duran Varlıkların Muhasebeleştirilmesi Araştırma ve Geliştirme Harcamalarının Muhasebeleştirilmesi İşletme İçi Yaratılan Şerefiye Maddi Olmayan Duran Varlıklar İçin Sonraki Dönemlerde Yapılan Değerleme Amortismanların Hesaplanması ve Kaydı Maddi Olmayan Duran Varlıkların Bilanço Dışı Bırakılması Varlıklarda Değer Düşüklüğü Değer Düşüklüğü Göstergeleri Değer Düşüklüğünün Belirlenmesi Bugünkü Değerin Hesaplanmasında Kullanılan Yöntemler Nakit Üreten Birimlerde Değer Düşüklüğü Zararının Hesaplanması ve Kaydı Şerefiye Değer Düşüklüğünün İptali Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı

12 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI BÖLÜM 15 TMS 17 KİRALAMA İŞLEMLERİ 1.Temel Kavramlar Kiralama Sözleşmelerinin Ölçümü Ve Raporlanması Kiralama İşlemlerinin Sınıflandırılması Kiracının Finansal Tablolarında Raporlama Kiralayanın Finansal Tablolarında Raporlama Satış ve Geri Kiralama İşlemleri Örnekler Ve Dipnot Uygulamaları Bu Standarta İlişkin Özel Durumlara Ait Yorumlar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 16 TMS 37 KARŞILIKLAR, KOŞULLU BORÇLAR VE KOŞULLU VARLIKLAR 1. Standardın Amacı ve Temel Kavramlar Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar Standartının Amacı ve Ürettiği Bilgiler Temel Kavramlar Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıkların Muhasebeleştirilmesi Ve Raporlanması Karşılık, Koşullu Borç ve Koşullu Varlık Tutarının Belirlenmesi Karşılık, Koşullu Borç ve Koşullu Varlık Muhasebeleştirilmesi ve Raporlanması Karşılık, Koşullu Borç ve Koşullu Varlıklarla İlgili Özel Durumlar Örnekler ve Dipnot Uygulamaları Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 17 TMS 19 ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR VE TMS 26 EMEKLİLİK FAYDA PLANLARINDA MUHASEBELEŞTİRME VE RAPORLAMA 1.Çalışanlara Sağlanan Faydalar Stanardının Amacı ve Temel Kavramlar Çalışanlara Sağlanan Kısa Vadeli Faydalar İşten Ayrılma Sonrası Sağlanan Faydalar Tanımlanmış Katkı Planları Tanımlanmış Fayda Planları Aktüeryal Kazanç ve Zararlar Çalışanlara Sağlanan Diğer Uzun Vadeli Faydalar İşten Çıkarma Tazminatları

13 İÇİNDEKİLER 6.Örnekler ve Dipnot Uygulamaları Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama Standartının Amacı ve Temel Kavramlar Standartın Amacı ve Ürettiği Bilgiler Temel Kavramlar Taahhüt Edilen Emeklilik Faydalarının Aktüeryal Bugünkü Değerinin Hesaplanması Emeklilik Fayda Planlarının Raporlanması İle İlgili Finansal Tablolar ve İçeriği Dipnotlarda Açıklanacak Bilgilerin Kapsamı Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 18 TFRS 3 İŞLETME BİRLEŞMELERİ 1. TFRS 3 İşletme Birleşmeleri Standardın Amacı ve Kapsamı İşletme Birleşmesi Türleri İşletme Birleşmelerinin Muhasebeleştirilmesi Satın Alma Yöntemi Edinen İşletmenin Belirlenmesi Birleşme Tarihinin Belirlenmesi Tanımlanabilir Varlıkların, Borçların Ve Kontrol Gücü Olmayan Payların (azınlık paylarının) Muhasebeleştirilmesi ve Ölçülmesi Şerefiye veya Pazarlıklı Satın Alma Sonucunda Oluşabilecek Kazancın Muhasebeleştirilmesi ve Ölçülmesi Satın Almaya İlişkin Maliyetlerin Muhasebeleştirilmesi Ters Birleşmeler Sonraki Dönemlerde Ölçüm Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 19 TFRS 10 KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLAR VE TMS 27 BİREYSEL FİNANSAL TABLOLAR 1. TFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar Standardın Amacı ve Kapsamı Tanımlar Konsolidasyonun Kapsamı Güç Unsuru Değişken Getirilere Hak Kazanma veya Maruz Kalma

14 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI Getirilerin Tutarını Etkileme İmkanı Konsolide Finansal Tabloların Sunumu Konsolidasyon İşlemleri TMS 27 Bireysel Finansal Tablolar Standardın Amacı Tanımlar Bireysel Finansal Tabloların Hazırlanması Muhasebeleştirme Yönteminin Seçimi Temettü Gelirlerinin Muhasebeleştirilmesi Grubun Yeniden Yapılandırılması Dipnotlarda Yapılacak Açıklamalar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 20 TFRS 11 MÜŞTEREK ANLAŞMALAR, TMS 28 İŞTİRAKLER VE İŞ ORTAKLIKLARINDAKİ YATIRIMLAR, TFRS 12 DİĞER İŞLETMELERDEKİ PAYLARA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR 1. TFRS 11 Müşterek Anlaşmalar Standardın Amacı ve Kapsamı Müşterek Anlaşmalar Müşterek Kontrol Müşterek Anlaşma Türleri Müşterek Anlaşmaların Sınıflandırılması Müşterek Anlaşmaya Taraf Olan İşletmelerin Finansal Tabloları Dipnotlarda Yapılacak Açıklamalar TMS 28 İştirakler ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar Standardın Amacı ve Kapsamı İştirak Kavramı ve Önemli Etki İştirakler ve İş Ortaklıklarının Muhasebeleştirilmesinde Özkaynak Yöntemi Özkaynak Yönteminin Uygulanmasına İlişkin İstisnalar Özkaynak Yönteminin Uygulanmasına Son Verilmesi TFRS 12 Diğer İşletmelerdeki Paylara İlişkin Açıklamalar Standardın Amacı ve Kapsamı Önemli Değerlendirmeler ve Varsayımlar Bağlı Ortaklıklardaki Paylar Konsolide Edilmeyen Bağlı Ortaklıklardaki Paylar Müşterek Anlaşmalar ve İştiraklerdeki Paylar Konsolide Edilmeyen Yapılandırılmış İşletmelerdeki Paylar

15 İÇİNDEKİLER Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 21 TMS 21 KUR DEĞİŞİMİNİN ETKİLERİ 1.Standardın Amacı ve Kapsamı Geçerli Para Biriminin Belirlenmesi Yabancı Paralı İşlemlerin Geçerli Para Biriminde Raporlanması Geçerli Para Biriminden Finansal Tablolarda Kullanılan Para Birimine Çeviri İşlemi Geçerli Para Birimi Yüksek Enflasyonlu Bir Ekonominin Para Birimi Olan İşletmelerde Finansal Tabloların Çeviri İşlemi Yurtdışındaki İşletmenin Elden Çıkarılması Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 22 TMS 23 BORÇLANMA MALİYETLERİ 1.Standardın Amacı ve Kapsamı Borçlanma Maliyetlerinin Muhasebeleştirilmesi Aktifleştirilebilir Borçlanma Maliyetleri Aktifleştirmenin Başlaması Aktifleştirme İşlemine Ara Verilmesi Özellikli Varlığın Defter Değerinin Geri Kazanılabilir Tutarını/Net Gerçekleşebilir Değerini Aşması Açıklamalar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 23 TMS 20 DEVLET TEŞVİKLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE DEVLET YARDIMLARININ AÇIKLANMASI 1.Temel Kavramlar Devlet Teşviklerinin Ölçümü ve Raporlanması Sermaye Yaklaşımına Göre Raporlama Gelir Yaklaşımına Göre Raporlama Örnekler ve Dipnot Uygulamaları Bu Standarta İlişkin Özel Durumlara Ait Yorumlar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı

16 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI BÖLÜM 24 TMS 29 YÜKSEK ENFLASYONLU EKONOMİLERDE FİNANSAL RAPORLAMA 1. Standart Kapsamı ve Yüksek Enflasyon Tanımı Enflasyonun Finansal Tablolar Üzerindeki Etkisi Enflasyonun Bilanço Kalemleri Üzerindeki Etkisi Parasal Aktif ve Parasal Pasif Kalemler Parasal Olmayan Aktif ve Pasif Kalemler Enflasyonun Gelir Tablosu Üzerindeki Etkisi Finansal Tabloların Düzeltilmesi Bilançonun Düzeltilmesi Parasal kalemler Parasal Olmayan kalemler Gelir Tablosunun Düzeltilmesi Net Parasal Pozisyon Kar-Zararının Hesaplanmasında Özel Durumlar Ülkemizde Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Düzenlemeler Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 25 TMS 11 İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ 1. Amaç ve Kapsam İnşaat Sözleşmelerinin Özellikleri Sözleşme Geliri Sözleşme Maliyetleri Sözleşme Gelir ve Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi Tamamlama Yüzdesi Yöntemi İnşaat Sözleşmesinin Sonucunun Güvenilir Biçimde Tahmin Edilememesi Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 26 TFRS 4 SİGORTA SÖZLEŞMELERİ 1. Sigorta Sözleşmeleri Standardının Amacı ve Temel Kavramlar Sigorta Sözleşmeleri Standardının Amacı ve Ürettiği Bilgiler Temel Kavramlar Sigorta Sözleşmeleri Standardı Kapsamında Raporlanacak Bilgiler Dipnotlarda Açıklanacak Bilgiler ve Örnek Uygulamalar

17 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 27 TFRS 6 MADEN KAYNAKLARININ ARAŞTIRILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ 1.Standardın Amacı ve Kapsamı Standardın Kapsamı Dışında Kalan İşlemler Araştırma Ve Değerlendirme Varlıklarının Muhasebeleştirilmesi İlk Muhasebeleştirmede Ölçüm İzleyen Dönemlerde Ölçüm Araştırma ve Değerlendirme Varlıklarında Değer Düşüklüğü Dipnotlarda Yapılacak Açıklamalar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 28 TMS 41 TARIMSAL FAALİYETLER 1.Standardın Amacı ve Kapsamı Standardın Kapsamı Dışında Kalan Varlıklar Muhasebeleştirme ve Ölçüm Kazanç ve Zararların Muhasebeleştirilmesi Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi Dipnotlarda Yapılacak Açıklamalar Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı BÖLÜM 29 TFRS 2 HİSSE BAZLI ÖDEMELER 1.Standardın Amacı ve Kapsamı Muhasebeleştirme Özkaynağa Dayalı Hisse Bazlı Ödeme İşlemleri Nakit Olarak Ödenen Hisse Bazlı Ödeme işlemleri BÖLÜM 30 TFRS 1 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARIIN İLK UYGULANMASI 1.Temel Kavramlar TFRS ye Geçiş Esasları TFRS Açılış Finansal Durum Tablosunun (Açılış Bilançosu) Hazırlanması Muhasebe Politikalarının Uyumlu Olması Geriye Dönük Uygulamada İstisna ve Muafiyetlerin Tanımlanması

18 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI 3.TFRS-1 e İlişkin Dipnotlarda Açıklanması Gereken Bilgilerin Kapsamı ve Dipnot Örnekleri TFRS ye Geçiş İşlemleri Sırası TFRS ye Geçiş Örnek Uygulaması Çalışma Soruları Çalışma Soruları Cevap Anahtarı

19 İÇİNDEKİLER Bölüm 1 MUHASEBE STANDARTLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER, KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE TFRS 13 GERÇEĞE UYGUN DEĞERİN ÖLÇÜMÜ Yazar: Prof.Dr.Ümit GÜCENME GENÇOĞLU Amaçlarımız Bu bölümü tamamladıktan sonra; aşağıdaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz: Uluslararası Muhasebe Standartları ve Türkiye Muhasebe Standartlarını genel hatları ile açıklayabilmek Finansal tabloların genel hükümlerini tanımlayabilmek Mevcut uygulamalarımız ile Muhasebe Standartlarının faklılıklarını kavrayabilmek Finansal tablo unsurlarını tanımlayabilmek Cari değerin ölçümü ile ilgili tanımları kavrayabilmek Sermayenin korunması kavramını açıklayabilmek Anahtar Kavramlar Muhasebe Standartları Temel Finansal Tablo İlkeleri Ölçüm( Değerleme) Sermayenin Korunması

20 TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI 1. GENEL BİLGİLER 1.1. Uluslararası Muhasebe Standartları Ülkelerin muhasebe sistemleri arasında birçok farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklara; farklı ekonomik, politik, sosyal ve kültürel çevre şartları neden olmaktadır. Muhasebede uyumlaştırma, çeşitli ve değişik muhasebe uygulamalarını tekdüzenliliğe doğru yönlendiren çalışmalar olarak nitelendirilebilir. Standardizasyon, muhasebe tekniği ile ilgili bazı uluslararası kurallar biçiminde ortaya çıkmaktadır. Uluslararası işletmelerin sayısının giderek artması, muhasebe uygulamalarının uyumlaştırılması ihtiyacını doğuran başlıca neden olmuştur. Birçok ülkede faaliyet gösteren uluslararası işletmeler, birbirlerinden çok farklı düzenlemeler ve muhasebe uygulamalarıyla karşı karşıya kalmışlardır. Muhasebe açısından, her bir ülkedeki kurallara göre finansal tablolar düzenlenmesi gereği ortaya çıkmaktadır. Örneğin, İngiltere de merkezi bulunan ve Türkiye de üretim yapan bir işletme, hem Türkiye uygulamalarına hem de İngiltere uygulamalarına göre finansal tablolarını düzenlemek zorunda kalmaktadır. Oldukça karmaşık olan bu durum, faaliyet gösterilen ülkelerin artması ile birlikte daha da karmaşık bir hal almaya başlamaktadır. Ayrıca, işletmelerin maruz kaldığı bu farklı düzenlemeler, uluslararası işletmelere yatırım yapacak olanları da etkilemektedir. Yatrıımcılar, farklı düzenlemeler nedeniyle, bu işletmeleri sağlıklı şekilde değerlendirmekte güçlüklerle karşılaşmaktadırlar yılında kurulan Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) global muhasebe standartlarının hazırlanması ve uygulanması sürecinde önemli bir rol oynamıştır. Kurulun amacı, finansal tabloların sunulmasında gerekli muhasebe standartlarının geliştirilmesi ve uyumu için çalışmak ve kamuya açık bir şekilde yayımlamaktır yılına kadar Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (International Accounting Standards Committee - IASC ) adı ile anılan Kurul, yeniden yapılandırma çalışmaları çerçevesinde Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (International Accounting Standards Board - IASB) adını almıştır yılına kadar Kurul tarafından yayınlanan standartlar Uluslararası Muhasebe Standartları-UMS (International Accounting Standards IAS) adını taşrken, 2000 yılından sonra Uluslararası Finansal Raporlama Standartları-UFRS (International Financial Reporting Standards IFRS ) adını almıştır li yılların başında ABD ve bazı Avrupa ülkelerinde yaşanan muhasebe ve denetim skandallarının da etkisiyle, UMSK nın yayınladığı standartlara uyum yönünde dünya çapında bir görüş birliği oluşmaya başlamıştır. Bu gelişmelerin akabinde, UMS /UFRS ile Amerikan Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri nin (Amerikan GAAP) arasındaki farkları giderme doğrultusunda çalışmalar yapmak üzere 18 Eylül 2002 tarihinde, Norwalk Anlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşma, yakınsama (convergence) doğrultusunda atılan önemli bir adımdır. UMSK, ilke temelli standartlar yayımlayarak, mevcut ve uygulanmakta olan muhasebe alternatiflerini ortadan kaldırmaya ve firmanın ekonomik durumunu ve performansını daha iyi yansıtacak muhasebe ölçüleri geliştirmeye çalışmıştır.ilkeler, içinde bulunulan duruma