YURTDIŞINDA ÇALIŞAN YA DA ÇALIŞMIŞ VATANDAŞLARIMIZIN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Transkript

1 T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü YURTDIŞINDA ÇALIŞAN YA DA ÇALIŞMIŞ VATANDAŞLARIMIZIN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ (Aralık 2014) 1

2 İÇİNDEKİLER Genel Sorular ve Cevapları... 3 Ülkeler İtibariyle Sorular ve Cevapları ALMANYA AVUSTRALYA AVUSTURYA AZERBAYCAN BELÇİKA DANİMARKA FRANSA HOLLANDA İNGİLTERE İSVEÇ İSVİÇRE KAZAKİSTAN KUVEYT KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ LİBYA SUUDİ ARABİSTAN TÜRKMENİSTAN

3 YURTDIŞINDA ÇALIŞAN YA DA ÇALIŞMIŞ OLAN VATANDAŞLARIMIZIN GENEL PROBLEMLERİNE İLİŞKİN SORDUKLARI SORULAR VE CEVAPLARI Genel Sorular ve Cevapları Soru 1: Yurtdışındaki Müşavirlik ve Ataşeliklerin irtibat bilgilerine nasıl ulaşabilirim? Cevap 1: Yurtdışında bulunan vatandaşlarımız, ABD, Almanya, Avusturya, Avustralya, Azerbaycan, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere, Kanada, Katar, Kazakistan, Kuveyt, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Norveç, Libya, İsveç, İsviçre, Suudi Arabistan, Romanya, Rusya Federasyonu ve Türkmenistan da bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirlik ve Ataşeliklerimizin irtibat bilgilerine internet adresinden ulaşabildikleri gibi, ihtiyaç duydukları detaylı bilgileri ilgili birimlerimizden bizzat alma imkanına sahiptirler. Müşavirlik ve Ataşeliklerimizin irtibat bilgileri aşağıda verilmiştir. ABD Vaşington Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Görevli Olmadığından Faal Değildir. ALMANYA Berlin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Tiergartenstr.19-21, Berlin - F. ALMANYA Tel : 0049/30/ Faks : 0049/30/ Web : berlinmus@csgb.gov.tr Berlin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Heerstr. 21, Berlin - F. ALMANYA Tel : Santral: /34 Fax : berlinata@csgb.gov.tr Düsseldorf Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Graf-Adolf-Str. 80, Düsseldorf - F. ALMANYA Tel : 0049/ ; Faks : 0049/ dusseldorf@csgb.gov.tr 3

4 Essen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Alfredstr. 307, Essen - F. ALMANYA Tel : 0049/201/ Faks : 0049/201/ essen@csgb.gov.tr Frankfurt Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Zeppelinallee 17, Frankfurt/Main - F. ALMANYA Tel : 0049 / 69/ Santral : 0049/69/ Faks : 0049/ 69 / frankfurt@csgb.gov.tr Hamburg Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Mittelweg 13, Stock 3, Hamburg - F. ALMANYA Tel : 0049/40/ Faks : 0049/40/ hamburg@csgb.gov.tr Hannover Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : An der Christuskirche 3, Hannover - F. ALMANYA Tel : 0049/511/ Faks : 0049/511/ hannover@csgb.gov.tr Karlsruhe Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Rintheimerstr. 82, 76131, Karlsruhe - F. ALMANYA Tel : 0049/721/ Faks : 0049/721/ karlsruhe@csgb.gov.tr Köln Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Luxemburger Str. 285, Hürth/Köln - F. ALMANYA Tel : 0049/2233/76732 Faks : 0049/2233/ koln@csgb.gov.tr Mainz Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : An der Karlsschanze 7, Mainz - F. ALMANYA Tel : 0049/6131/ Faks : 0049/6131/ mainz@csgb.gov.tr Münih Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Goethe Str. 5, Stock 3, München - F. ALMANYA Tel : 0049/89/ Faks : 0049/89/ munih@csgb.gov.tr 4

5 Münster Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Lotharinger Str , Münster - F. ALMANYA Tel : Santral: 0049/251/42492 Faks : 0049/251/ munster@csgb.gov.tr Nürnberg Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Regensburgerstr 69, Nürnberg - F. ALMANYA Tel : 0049/911/ ; Faks : 0049/911/ nurnberg@csgb.gov.tr Stuttgart Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Kernerstr. 19/B, Stuttgart - F. ALMANYA Tel : 0049/711/ Faks : 0049/711/ stuttgart@csgb.gov.tr AVUSTRALYA Melburn Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Level 8, 24 Albert Road (P.O.Box 323), South Melbourne, Vic AVUSTRALYA Tel : 0061/3/ ; Santral: 0061/3/ Faks : 0061/3/ melburn@csgb.gov.tr AVUSTURYA Viyana Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Prinz-Eugen-Str. 40, A-1040 Wien - AVUSTURYA Tel : 0043/1/ Santral : 0043/1/ /71 Faks : 0043/1/ viyana@csgb.gov.tr Bregenz Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Arlbergstr. 117, A-6900 Bregenz - AVUSTURYA Tel : 0043/5574/47269 Faks : 0043/5574/ bregenz@csgb.gov.tr Salzburg Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Strubergasse 9, A-5020 Salzburg - AVUSTURYA Tel : 0043/0662/ Santral: 0043/0662/ Faks : 0043/0662/ salzburg@csgb.gov.tr 5

6 AZERBAYCAN Bakü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Samed Vurğun Küçesi No: 94 Bakü - AZERBAYCAN Tel : / Faks : / baku@csgb.gov.tr BELÇİKA Brüksel Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : 4, Rue Montoyer, 1000 Bruxelles - BELÇİKA Tel : 0032/2/ ; Faks : 0032/2/ bruksel@csgb.gov.tr AB Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : 36-38, Avenue des Arts, 1040 Bruxelles - BELÇİKA Tel : 0032/2/ Faks : 0032/2/ abmus@csgb.gov.tr DANİMARKA Kopenhag Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Vestagervej 16, DK 2100 København - DANİMARKA Tel : 0045/ Faks : 0045/ kopenhag@csgb.gov.tr FRANSA Paris Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : 44, rue de Sèvres, Boulogne - Billancourt - FRANSA Tel : Faks : paris@csgb.gov.tr Lyon Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : 87, rue de Sèze, Lyon - FRANSA Tel : 0033/472/ Santral: 0033/472/ Faks : 0033/478/ lyon@csgb.gov.tr Strazburg Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : 10, rue Auguste Lamey, Strasbourg - FRANSA Tel : / Santral: / /25 Faks : / strazburg@csgb.gov.tr 6

7 HOLLANDA Lahey Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Jan Evertstraat 15, 2514 BS Den-Haag - HOLLANDA Tel : 0031/70/ Faks : 0031/70/ lahey@csgb.gov.tr Deventer Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Keizerstraat 8, 7411 HG Deventer - HOLLANDA Tel : 0031/570/ Faks : 0031/570/ deventer@csgb.gov.tr Rotterdam Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Westblaak 2, 3012 KK Rotterdam - HOLLANDA Tel : 0031/10/ Santral: 0031/10/ Faks : 0031/10/ rotterdam@csgb.gov.tr İNGİLTERE Londra Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Knightsbridge, Rutland Gardens, SW 7 1BW, London - İNGİLTERE Tel : 0044/20/ Faks : 0044/20/ londra@csgb.gov.tr İSVEÇ Stokholm Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Dag Hammerskjölds Väg 20, Stokholm - İSVEÇ Tel : 0046/8/ Faks : 0046/8/ stocsgm@telia.com İSVİÇRE Bern Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Lombachweg 33, CH-3006 Bern - İSVİÇRE Tel : 0041 (0)31/ Faks : 0041 (0)31/ bern@csgb.gov.tr Zürih Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : Weinbergstr. 65, CH Zürich - İSVİÇRE Tel : 0041 (0) Faks : 0041 (0) zurih@csgb.gov.tr 7

8 BM Cenevre Ofisi Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : 28 B. Chemin du Petit Saconnex,1211 Genéve 19- İSVİÇRE Tel : 0041/22/ Faks : 0041/22/ ilo@csgb.gov.tr KANADA Ottova Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Görevli Olmadığından Faal Değildir. KATAR Doha Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Görevli Olmadığından Faal Değildir KAZAKİSTAN Astana Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Kabanbai Batır Cad. 6/1, Astana - KAZAKİSTAN Tel : / Faks : / astana@csgb.gov.tr KUVEYT Kuveyt Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : P.O.Box: 20627, Safat KUVEYT Tel : (00 965) Faks : (00 965) kuveyt@csgb.gov.tr KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ Lefkoşa Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Bedrettin Demirel Cad. Lefkoşa - K.K.TÜRK CUMHURİYETİ Tel : Santral: 0392/22/72314 Faks : 0392/22/ lefkosa@csgb.gov.tr NORVEÇ Oslo Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Görevli Olmadığından Faal Değildir. 8

9 LİBYA Trablus Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Turkish Embassy P.O.Box: 947, Tripoli - LİBYA Tel : 00218/21/ Faks : 00218/21/ trablus@csgb.gov.tr Bingazi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Görevli Olmadığından Faal Değildir. S. ARABİSTAN Riyad Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres :P.O.Box : , Riyadh S.ARABİSTAN Tel : Faks : riyad@csgb.gov.tr Cidde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği Adres : P.O.Box 70, Jeddah S.ARABİSTAN Tel : /133 Faks : cidde@csgb.gov.tr ROMANYA Bükreş Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Görevli Olmadığından Faal Değildir. RUSYA FEDERASYONU Moskova Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği TÜRKMENİSTAN Aşkabat Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği Adres : Shevchenko No: 9 Ashgabat - TÜRKMENİSTAN Tel : / ; Faks : / askabat@csgb.gov.tr 9

10 Soru 2: Yurt dışında bulunanların Türkiye'den borçlanma yoluyla emekli olmaları hususunda kısaca bilgi verebilir misiniz? Cevap 2: 3201 sayılı Kanunla yurtdışında çalışan veya ev hanımı olarak bulunan Türk vatandaşlarına yurt dışında geçen sürelerini geriye dönük borçlanma yoluyla Türkiye den emekli olma hakkı tanınmıştır sayılı Kanunda belirtilen şartların yerine getirilmesi ve SGK tarafından tahakkuk ettirilecek meblağın ödenmesi suretiyle vatandaşlarımız Türkiye den emekli olabilirler. Soru 3: Borçlanma kapsamında yurt dışında geçen hangi süreler değerlendirilir? Cevap 3: Borçlanma kapsamındaki süreler; Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerdir. Soru 4: Borçlanmak isteyenler hangi belgelerle nereye başvurmalıdır? Cevap 4: Yurtdışında geçen sürelerini borçlanmak isteyen vatandaşlar, 3201 Sayılı Kanunun uygulama yönetmeliğinin Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik 7.inci, 8.inci ve 9.uncu maddeleri dikkate almak suretiyle belgelerini temin ederler ve bu maddeler çerçevesinde borçlanma talebinde bulunurlar. Yurtdışı borçlanmalarda belgelendirme şartına ilişkin yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlayan belgeler; sosyal güvenlik anlaşması akdedilen veya akdedilmeyen ülkelere ve ülke ayrımı yapılmadan ev kadını olarak geçen sürelere ilişkin olmak üzere farklılık göstermektedir. Sosyal Güvenlik Anlaşması akdedilen ülkelerde geçen sürelerin borçlandırılabilmesi için ibrazı gereken belgeler - Çalışılan ülkede bağlı bulunulan sigorta merciinden alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartlarından, - Sigortalıların çalıştıkları iş yerlerinin resmi kuruluşlara ait olması veya resmi kuruluşlarca ya da kamu kurumu olarak kabul edilen kuruluşlarca düzenlenmesi halinde, belgelerin ayrıca tasdikine gerek kalmaksızın, çalışılan ülkede işyerinin ait olduğu belediyelerce düzenlenmiş hizmet belgeleri, vergi dairelerince çalışılan sürelere ilişkin düzenlenmiş belgeler, iş bulma kurumlarınca işsizlikte geçen sürelere ilişkin verilen belgeler, ilgili meslek kuruluşları veya birliklerince veya diğer resmi kuruluşlarca verilen hizmet belgelerinden, - Yurtdışında kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu veya birliklerince verilen hizmet belgesinden, - Bulunulan ülkelerdeki Türk Konsoloslukları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirlikleri 10

11 veya Ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanması için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerinden, -Yurda dönmüş olup da yurtdışında geçen sürelerini belgelemek isteyenler, çalıştıkları ülkeye çalışma vizesi alarak giriş yaptıkları ve o ülke makamlarınca işlem yapılan pasaport/pasaportlarının asılları, bonservisleri, çalıştıkları ülkenin ilgili birimlerince kendilerine verilen belgelerle birlikte Türkiye de ikamet ettikleri Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüklerine başvurmaları gerekmektedir. durumlarına uygun olan belgenin Kuruma ibraz edilmesi gerekir. Sosyal Güvenlik Anlaşması akdedilmemiş ülkelerde geçen sürelerin borçlandırılabilmesi için ibrazı gerekli belgeler - Bulunulan ülkelerdeki Türk Konsoloslukları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirlikleri veya Ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerinden, - Yurtdışında çalıştıkları iş yerlerinden alacakları hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümelerinden, - Gemi adamları, çalıştıkları geminin bayrağını taşıdıkları ülkelerde bulunan Türk Konsoloslukları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirlikleri veya Ataşelikler gibi temsilciliklerinden alacakları ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerini veya iş yerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservisleri ile gemilerde çalıştıklarını gösterir belgelerde kayıtlı bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri yada pasaportlarında çalışma süreleri ile örtüşen giriş-çıkış tarihlerini gösterir sayfaların örneklerinden, -Yurda dönmüş olup da yurtdışında geçen sürelerini belgelemek isteyenler, çalıştıkları ülkeye çalışma vizesi alarak giriş yaptıkları ve o ülke makamlarınca işlem yapılan pasaport/pasaportlarının asılları, bonservisleri, çalıştıkları ülkenin ilgili birimlerince kendilerine verilen belgelerle birlikte Türkiye de ikamet ettikleri Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüklerine başvurmaları gerekmektedir. durumlarına uygun olan belgenin Kuruma ibraz edilmesi gerekir. Ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanmasında ibrazı zorunlu belgeler Ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanılmasında, ev kadınlarının yurtdışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesi, ayrıca aşağıda belirtilen belgelerden biri ile teyit edilecektir. 1) İkamet belgesinin Türkiye de yeminli tercüme bürolarınca veya yurtdışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesi. 2) Çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge. 3) Yukarıdaki 1 ve 2 nci maddelerde belirtilen belgeler temin edilemiyorsa yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış 11

12 çizelgesi. Kanuna göre yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerin pasaport fotokopisi veya emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi ile borçlanılması halinde, sadece yurtdışında bulunulan süreler borçlandırılacak, pasaport fotokopisi veya yurda giriş-çıkış çizelgesinden ülkemizde bulunulduğu tespit edilen süreler hiçbir şekilde borçlandırılmayacaktır. Müracaat yeri Sosyal Güvenlik Kurumunca sonuçlandırılacak olan borçlanmaların Kurumun hangi birimine yapılacağına ilişkin genel kural, son defa Türkiye de geçen çalışmaların sigortalılık haline göre belirlenmektedir. Buna göre, Türkiye de son defa; - Hizmet akdi veya kendi nam ve hesabına bağımsız kapsamında çalışması bulunanlar ile hiç çalışması bulunmayanların, ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerine, - Kamu görevlisi olarak çalışması bulunanların, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü nün Mithatpaşa Caddesi No: 7, Sıhhıye/ANKARA adresine yazılı olarak başvurmaları gereklidir. Yurtdışında çalışmakta iken veya yurda kesin dönüş yaptıktan sonra ölenlerin yurtdışında geçen sigortalılık süreleri ile ev kadınlığında geçen sürelerin borçlandırılması için hak sahiplerince yapılacak başvurular da, ölenin Türkiye deki sigortalılık statüsü dikkate alınarak, Sosyal Güvenlik Kurumunun yukarıda açıklanan birimlerine yapılmalıdır. Soru 5: Yurt dışında geçen sürelerin ne kadarını borçlanmak gerekir? Cevap 5: Yurtdışında geçen sürelerinizin tamamını borçlanabileceğiniz gibi, bir kısmını ya da aylık bağlamaya yetecek kadarını borçlanma talebinde de bulunabilirsiniz. Borçlanmak istediğiniz süreyi Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesinde belirtmeniz gerekmektedir. Soru 6: Borçlanılacak tutar nasıl hesaplanır, ödeme hangi para biriminde yapılır ve taksit imkanı var mıdır? Cevap 6: Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilen borç tutarı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azami günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın yüzde 32'sidir tarihleri için günlük asgari borçlanma tutarı 11,42 TL, azami 74,23 TL dir. Borçlanma miktarı tarihleri için asgari 12,10 TL, azami 78,62 TL olacaktır. Borç tutarı Türk lirası olarak ödenecektir. Ancak başvuru sahibi vatandaşımız halen yurtdışında yaşıyorsa ödemeyi döviz cinsinden de yapabilecektir. 12

13 Ödemede taksit imkânı bulunmamaktadır. Borçlanma bedeli, tebliğ tarihinden itibaren 3 ay içerisinde ödenmelidir. Aksi takdirde borçlanma işlemi iptal edilir ya da kısmi bir ödeme yapıldıysa, ödenen kısma tekabül eden süreler kişinin sigortalılık günlerine eklenir. Soru 7: Borçlanma tutarı yatırıldıktan veya kişiye tebliğ edildikten sonra borçlanmadan vazgeçilebilinir mi? Vazgeçilirse daha sonra bu hak kullanılabilinir mi? Cevap 7: Borçlanmanız dikkate alınarak herhangi bir aylık bağlanmadığı müddetçe sizin ya da hak sahiplerinin başvuruda bulunması halinde borçlanmadan vazgeçebilirsiniz ve ödemiş olduğunuz tutar faiz uygulanmaksızın tarafınıza iade edilir. Tekrar başvuruda bulunmanız halinde başvuru için gerekli belgelerle müracaat tarihindeki şartlara göre yeniden borçlanma başvurusunda bulunabilirsiniz. Soru 8: Borçlanma başvurusunda bulunmak için herhangi bir süre kısıtlaması var mıdır? Cevap 8: Yurtdışında geçen sürelerin borçlanılması için yapılacak müracaatlarda herhangi bir süre kısıtlaması bulunmamaktadır. Soru 9: Mavi kartlıların borçlanması hakkında bilgi verebilir misiniz? Cevap 9: İzinle Türk vatandaşlığından çıkarak bulundukları ülke vatandaşlığına geçen eski Türk vatandaşlarının borçlanma başvurusunda bulunmaları mümkün olmamaktadır sayılı Kanuna göre borçlanma yapabilmek için Türk vatandaşı olmak zorunludur. Çifte vatandaşların borçlanmasında herhangi bir sorun bulunmamaktadır. Soru 10: Borçlanma yoluyla bağlanmış olan aylıklar hangi durumlarda kesilir? Cevap 10: Borçlanma yoluyla bağlanan aylıklar, sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın, herhangi bir ülkede çalışmaya veya ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaya başlanılan tarihten itibaren kesilir. Soru 11: Borçlanma işlemi için gerekli olan Hizmet Belgesi nereden ve hangi belgelerin ibrazı ile temin edilir? Cevap 11: Hizmet belgesinin temini ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Genellikle sigortalının talebi üzerine doğrudan o ülkenin sigorta kurumundan ya da Müşavirlik/Ataşeliklerimiz veya Büyükelçiliklerimiz kanalıyla temin edilmektedir. Başvuruda kullanılan dilekçede sigorta numarası, doğum tarihi (gün, ay, yıl), doğum yeri, çalışılan veya o ülkede ikamet edilen tarihler, ilgili belgelerin birer örneğini eklemek suretiyle mutlaka belirtilmelidir. Müracaatlar şahsen ya da posta yoluyla yapılmalı, e-posta ve faksın kullanılmamasına özen gösterilmelidir. Ayrıca, bazı ülkeler için, çalışılan sürede kullanılan pasaportun/pasaportların işlem görmüş tüm sayfalarının okunaklı fotokopileri gereklidir. Bu ülkeler için pasaport fotokopileri olmadan hizmet belgesi düzenlenmemektedir. 13

14 Soru 12: Hizmet Belgesi almak için herhangi bir ücret ödenir mi? Cevap 12: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirlik ve Ataşeliklerince düzenlenen hizmet belgelerinden herhangi bir ücret alınmamakta, ancak, Konsolosluk şubelerince düzenlenen belgelerde, özellikle de ev kadını olarak geçen sürelerin belgelendirilmesinde cüzi bir harç alınmaktadır. Soru 13: Türkiye'den edindiğim meslek ile ilgili müfredatı gösteren belgeleri (Transkript) nereden temin edebilirim? Cevap 13: Edindiğiniz mesleğe göre müfredatı gösteren belgeleri, Türkiye de mezun olduğunuz okullardan veya meslek odalarından temin edebilirsiniz. Ülkeler İtibariyle Sorular ve Cevapları ALMANYA Soru 1: Almanya'dan emekli olma konusunda bilgi verir misiniz? Cevap 1: Yaşlılık aylığı bağlanması için 65 veya 67 (1947 ve daha sonra doğanlar için 2012 yılından 2029 yılına kadar kademeli olarak yükseltilmektedir) yaşını doldurmuş olmak ve asgari 5 yıllık (60 ay) sigortalılık süresini tamamlamak gerekmektedir. Sigortalılık süresinin yeterli olmaması halinde, Türkiye de geçen sigortalılık süreleri de hizmet birleştirmesi yapılması suretiyle tamamlanabilir ve kısmi aylık bağlanır. Diğer aylık türleri için, Almanya da iseniz Almanya daki Müşavirlik ve Ataşeliklerimizden, Türkiye de iseniz bulunduğunuz ildeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü nden bilgi alabilirsiniz. Soru 2: Almanya'da bir firmada çalıştım. Türkiye ye kesin dönüş yaptım. İşletme emekli aylığı hakkında kısaca bilgi verir misiniz? Aylık bağlanması için hangi şartlar aranmaktadır? (vatandaşlarımız tarafından yıpranma payı veya işverenden kesilen primler olarak da adlandırılır) Cevap 2: F. Almanya da zorunlu sigorta dışında, genelde büyük ölçekli firmalarda İşletme Emekli Sandıkları (Betriebsrentenkasse) bulunmaktadır. Bu sandıklar, işçinin hiç bir katkısı olmaksızın sadece işverenin yaptığı ödemelere bağlı olarak, aşağıdaki şartlar da yerine getirilmişse, ek bir emekli aylığı/dul-yetim aylığı veya tazminat öderler. Bu şartlar genel olarak aşağıdaki gibidir: - İşyerinde İşletme Emekli Sandığı nın (Betriebliche Altersversorgungskasse) kurulmuş, -Çalışanın aynı işyerinde aralıksız en az 10 yıl veya kamuya ait Belediyeler, Federal Demir Yolları, Federal Posta İdaresi veya hastaneler, gibi kuruluşlarda aralıksız 5 yıl çalışılmış, - İşten ayrılındığında 35 yaşının doldurulmuş ve - İlgili Kanunun yürürlüğe girdiği 19/12/1974 tarihinden sonra işten ayrılınmış ve - Emekliliğe hak kazanılmış olmasıdır. İnşaat işkolunda çalışanların, varsa hem çalıştığı firmaların işletme emekli sandığından, hem 14

15 de İnşaat İşkolu Ek Emeklilik Sandığı ndan (Zusatzversorgungskassen im Baugewerbe) emekli aylığı alabilmeleri mümkündür. Bunun için; - Değişik inşaat firmalarında en az toplam 220 ay (18 yıl 4 ay) veya - Aynı inşaat firmasında aralıklı da olsa en az 10 yıl çalışmış olmak gereklidir. Maden işkolunda (Bergbau) faaliyet gösteren firmaların çoğunda işletme emekli sandığı kurulmamıştır. Ancak az sayıda da olsa bu işkoluna dahil bazı firmalarda işletme emekli sandığı uygulaması bulunmaktadır. Aylık bağlanılabilmesi için, 65 yaşını dolduran ve durumları bu şartlara uyan vatandaşlarımızın; çalıştıkları firmanın adını-adresini, çalışılan sürelerin tarihlerini, kimlik fotokopilerini ve varsa çalışmalarını gösterir diğer belgeleri içeren, işletme emekli aylığı bağlanması talebini belirten bir dilekçe ile ilgili Ataşeliğimize veya Bakanlığımızın T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü İnönü Bulvarı No: ANKARA adresine müracaat etmeleri gerekmektedir. Taleplerle ilgili gerekli araştırma yapılmakta ve sonucundan dilekçe sahibine bilgi verilmektedir. Soru 3: Türkiye'de ikamet ediyorum. Almanya'dan bağlanan emekli aylığım kesildi, ne yapmam gerekir? Cevap 3: Bulunduğunuz ildeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ne ya da doğrudan Alman Sigorta Kurumu na (Deutsche Rentenversicherung Nordbayern, Bayreuth-F. Almanya) müracaat edebilirsiniz. Ayrıca, Bakanlığımıza başvurmanız halinde talebinizle ilgili gerekli işlemler başlatılmaktadır. Aylığınızın kesilme nedeni muhtemelen her yıl gönderilmesi istenen Yaşam Belgesi nin gönderilmemiş olmasıdır. Nüfus Müdürlüğünden temin edeceğiniz Nüfus Kayıt Örneği Yaşam Belgesi yerine geçmektedir. Bu belgenin ayrıca tercüme edilmesine de gerek yoktur. Soru 4: Almanya'dan aldığım yetim aylığı Türkiye'ye dönersem kesilir mi? Cevap 4: Hayır, kesilmez. Almanya dan alınan yetim aylığı yaşını doldurana kadar, 2. Okul ya da meslek eğitimine devam edenlere, gönüllü olarak bir yıl sosyal ya da ekolojik hizmette bulunanlara ya da bedensel, zihinsel veya ruhsal engellerden ötürü kendi geçimini sağlayamayanlara 27 inci yaşını doldurana kadar ödenmektedir. Türkiye ye dönmeniz durumunda da aylığınız yukarıdaki şartları yerine getirdiğiniz sürece ödenir. Soru 5: Almanya'da yaşıyorum, Almanya'daki hastalık kasası Türkiye'den aldığım emekli aylığından kesinti yapabilir mi? 15

16 Cevap 5: 29 Nisan 2004 (883/2004) ve 16 Eylül 2009 (987/2009) tarihli Avrupa Birliği Tüzükleri doğrultusunda hazırlanan Avrupa da Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Koordinasyonuna ve Diğer Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun un 1 Temmuz 2011 tarihinde Almanya da yürürlüğe girmesiyle, Almanya dan emekli aylığı alan kişilerin diğer ülkelerden aldıkları emekli aylıklarından sağlık ve bakım sigortalarına prim kesintisi yapılmaya başlanmıştır. Hali hazırda bu oran % 10 civarındadır. Söz konusu kesintiye karşı Türkiye nin AB üyesi olmaması ve Sosyal Güvenlik Anlaşmasında bu yönde bir kesinti öngörülmemesi nedeniyle itiraz edilebilir. Soru 6: Almanya'da çalıştıktan sonra Türkiye'ye döndüm ve işçi payı sigorta primlerimi aldım. İşveren payı sigorta primlerimi de alabilir miyim? Cevap 6: Prim iadesi konusunu düzenleyen Alman Sosyal Güvenlik Kanunu nun VI. Kitabının 210. maddesi, sadece işçi payı sigorta primlerinin iadesine izin vermekte, işveren payı sigorta primleri ise iade edilmemektedir. Bu konuda Almanya da açılan bir dava Federal Anayasa Mahkemesi ne kadar götürülmüş, ancak bu talep anılan mahkeme tarafından reddedilmiştir. İşçi payı sigorta primlerini alan vatandaşlarımız Almanya daki tüm sosyal haklarını kaybederler. Soru 7: Türkiye'ye kesin dönüş yapmak istiyorum. Primlerimi SGK'ya transfer edip Türkiye'den emekli olabilir miyim? Cevap 7: Almanya da çalışmış olanların primlerinin SGK ya transferi mümkün değildir. Ancak, Türkiye de sigortalı olarak geçen hizmetlerinizle birlikte değerlendirilmek suretiyle emekliliğe hak kazanabilirsiniz. Ayrıca, Almanya daki sigortalılık süreleriniz yeterli ise yurtdışı hizmet borçlanması yaparak da Türkiye den emekli olabilirsiniz. Soru 8: Almanya'da ikamet ediyorum. Almanya'dan aldığım emekli aylığım, borçlanma yoluyla Türkiye den emekli olmama engel teşkil eder mi? Cevap 8: Hayır, engel teşkil etmez. Soru 9: Almanya'dan döndükten sonra prim iadesinden yararlandım. Yurt dışında geçen sürelerimi Türkiye'den emeklilik için borçlanabilir miyim? Cevap 9: Prim iadesi yaptırmış olsanız da, yurt dışında geçen sigortalılık sürelerinizi belgelendirmeniz halinde borçlanmanız mümkündür. Soru 10: Türkiye'de ikamet etmekteyim. Almanya'da çalıştım ve sigorta primlerimi aldım. Bu sürelerle ilgili hizmet belgesini nasıl temin edebilirim? Cevap 10: Prim iadesi kararını doğrudan Alman Emeklilik Kurumu (Deutsche Rentenversicherung Nordbayern Bayreuth-F. Almanya) adresinden temin edebilirsiniz. Sözkonusu belge ile Türkiye de ikamet ettiğiniz yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ne müracaat edebilirsiniz. Soru 11: Almanya'dan malulen emekliyim. Borçlanmam halinde Türkiye'den de malulen emekli olabilir miyim? 16

17 Cevap 11: Her iki ülke kendi mevzuatını uygulamaktadır. Almanya dan malulen emekli olmanız Türkiye den de doğrudan malulen emekli olmanız için yeterli değildir. Maluliyet durumunuz ayrıca SGK tarafından Türk mevzuatına göre değerlendirilecek ve buna göre karar verilecektir. Soru 12: Almanya'da halen aktif olarak çalışıyorum, yurt dışı hizmetlerimi borçlanmam halinde Türkiye'den de emekli aylığı bağlanır mı? Cevap 12: Türkiye den emekli aylığı alabilmeniz için gerekli olan şartlardan birisi başvuru yapılırken çalışmıyor olmak tır. Borçlanmak suretiyle emekli olabilmeniz ve daha sonra aylığınızın ödenmeye devam edebilmesi için Almanya da hiçbir şekilde çalışmamanız ve ayrıca herhangi bir sosyal ödenek veya sosyal yardım almamanız gerekmektedir. Soru 13: Türkiye'ye kesin dönüş yaptım. Almanya'da ev hanımı olarak ikamet ettiğim süreleri gösterir ikamet belgesini nasıl temin ederim? Cevap 13: Almanya da son olarak ikamet ettiğiniz yerdeki belediyeye yazılı olarak müracaat etmeniz ve bazı hallerde talep edilen işlem ücretini karşılamanız halinde ikamet belgeniz Türkiye deki adresinize gönderilecektir. Almanya daki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliklerimize müracaat etmeniz halinde de ikamet belgeniz genellikle (Bazı Belediyeler doğrudan başvuru şartını koşmaktadır) temin edilerek adresinize gönderilmektedir. Söz konusu belgenin tercüme edildikten sonra noterde tasdik ettirilerek diğer belgelerle birlikte ikamet edilen yerdeki SGK İl Müdürlüğü ne ibraz edilmesi gereklidir. Soru 14: Almanya'da çalışmaktayım. Çocuğum Türkiye'de öğrenim görüyor, çocuğum sağlık sigortamdan yararlanabilir mi? Cevap 14: Eğer çocuğunuz bekar ise ve yüksek öğrenim görüyorsa 25 yaşına kadar, lise ve dengi okullarda eğitim görmesi halinde 20 yaşına kadar sağlık yardımlarından yararlanabilir. Türkiye de ikamet eden çocuğunuza, bağlı olduğunuz Alman Hastalık Kasası adına SGK tarafından sağlık yardımları yapılması için ilgili Alman Hastalık Kasasınca düzenlenmiş olan yardımların tarihini ve yardımlara hak kazanan aile bireylerini gösterir T/A 9 işaretli formülerin temini gerekmektedir. Bu belgeyi temin etmek için, bağlı bulunduğunuz Alman Hastalık Kasası na başvurarak Türkiye de oturan ve bakmakla yükümlü olduğunuz çocuğunuzun sağlık yardımlarından yararlanmasını sağlamak amacı ile T/A 9 1 rehberini talep ederek, rehberin son sayfasını doldurup Alman Hastalık Kasasına vermeniz gerekmektedir. Alman Hastalık Kasası, bu bildirimi alınca T/A 9 formülerini düzenleyerek çocuğunuzun ikamet ettiği yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne gönderecektir. ÖNEMLİ UYARI: T/A 9 1 Rehberini doldururken, çocuğunuzun Türkiye deki adresini açık ve net bir şekilde belirtiniz (İl, İlçe, Mahalle ve Sokak Adı ile Kapı Numarası). 17

18 Soru 15: Almanya'da ikamet ediyorum, ancak çocuklarım Türkiye'de okula gidiyorlar. Çocuk parasını nasıl alırım, nereye başvurmam gerekir? Cevap 15: Bağlı bulunduğunuz aile kasasına (Arbeitsagentur-Familienkasse), Türkiye de nüfusa kayıtlı olduğunuz ildeki Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü tarafından düzenlenecek olan Medeni Hal Belgesi (KG 53) ile başvurmanız gerekmektedir. Soru 16: Türkiye'ye kesin dönüş yapmak istiyorum. Sosyal haklarım nelerdir ve bunları nasıl kullanabilirim? Cevap 16: Almanya dan Türkiye ye kesin dönüş yapanlara herhangi bir maddi yardım yapılmamaktadır. Bazı hayır kuruluşları ve dönem dönem bazı eyaletler tarafından uygulanan projelere ayni ve maddi destekler sağlanmaktadır. Dönüş kararı alındıktan sonra Almanya daki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşelikleri ile yerel makamlara başvurarak bilgi talebinde bulunmanız yararlı olacaktır. Almanya da elde ettiğiniz emeklilik hakkından ve buna bağlı olarak sağlık sigortasından Türkiye ye dönüşte de yararlanmaya devam edebilirsiniz. Bunun için bağlı bulunduğunuz Alman Sigorta Kurumuna başvurmanız gerekmektedir. Almanya daki sigortalı çalışma sürelerinizi Türkiye de borçlanma ya da hizmet birleştirmesi yoluyla değerlendirmeniz de mümkündür. Almanya daki işyerinizden ayrılmadan önce, işletme emekli aylığı hakkınızın olup olmadığını öğrenmeniz ve hakkınız varsa buna ilişkin belgeyi işvereninizden almanız, diğer şartları yerine getirdiğinizde işletme emekli aylığınızı sorunsuz bir şekilde almanıza imkan sağlayacaktır. Soru 17: Türkiye'de sahip olduğum meslek diploması Almanya'da geçerli midir? Bu diplomanın denkliği nasıl sağlanır? Cevap 17: Türkiye de edinilen meslek diplomaları Almanya da doğrudan geçerli değildir. Diplomanızın, Yabancı Ülkelerde Elde Edilen Mesleki Diplomaların Tanınması Hakkında Kanun uyarınca tamamen ya da kısmen tanınabilmesi için; ikamet ettiğiniz yerden sorumlu İş Ajansına, Zanaatkarlar Odasına veya Sanayi ve Ticaret Odasına önce bilgi almak için, gerekli şartların mevcut olduğunu düşünüyorsanız da özgeçmişiniz, eğitiminize ilişkin bilgiler, pasaportunuz, diplomanız, mesleki tecrübelerinize ilişkin belgeleriniz ve Almanya da mesleğinize uygun bir işte çalışmak istediğinize dair talep yazınızla birlikte tanıma işlemi için başvurmanız gerekmektedir. Meslek diplomalarının tanınmasına ilişkin ayrıntılı bilgiye internet adresinden ulaşabilirsiniz. AVUSTRALYA Soru 1: Avustralya'dan emekli olma konusunda bilgi verir misiniz? Cevap 1: Avustralya da temel devlet yaşlılık aylığı yoktur. 65 yaşına gelen kişiler gelir ve mal varlığı testine tabi tutulmakta olup, belirlenen miktarların altında geliri ve malı bulunanlara yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. 18

19 Avustralya yaşlılık aylığına hak kazanabilmek için, yaşlılık aylığı hak etme yaşına gelmeden önce, son iki yıl Avustralya da ikamet ediyor olmak ve yaşlılık aylığına Avustralya da ikamet ederken başvurmak gerekmektedir. Avustralya vatandaşlığına sahip olunması halinde, yaş aralığında 25 yıl Avustralya da ikamet etmekle tam emekli aylığına, 25 yıldan daha az ikamet etmekle ise orantısal azalma ile hesaplanan emekli aylığına hak kazanılabilir. Avustralya dışında emekli aylığını alabilmek için öncelikle emekli aylığına hak kazanılması, ondan sonra Avustralya dışında ikamet edilmesi gerekmektedir. Türkiye ile Avustralya arasında Sosyal Güvenlik Anlaşması bulunmadığından, Avustralya vatandaşlığı olmayanların Türkiye de ikamet ederken Avustralya daki çalışmalarından dolayı emekli aylığı talebinde bulunamazlar. Bu durumdaki kişilerin emekli aylığı talebinde bulunabilmek için tekrar Avustralya ya giriş yaparak en az iki yıl ikamet etmesi gerekmektedir. Soru 2: Avustralya'da bir firmada çalıştım. İşletme emekli aylığı almak için hangi şartlar aranmaktadır, kısaca bilgi verir misiniz? Cevap 2: Avustralya da herhangi bir işletme aylığı uygulaması yoktur. Sadece Super Annuation denilen özel emeklilik kasalarına çalışırken prim yatırılması halinde bu özel kasalardan 62 yaşına gelindikten sonra aylık almak veya birikenleri topluca almak mümkündür. Bu tamamen kişinin kendi tasarrufundadır. Avustralya dışına çıkıldığında ise, yaşa bakılmaksızın birikimlerin toptan ödeme olarak iadesi talep edilebilir yılları arasında zorunlu hale getirilen super annuation sistemi, 1992 yılından önce Avustralya da çalışması olanlar için geçerli değildir. Soru 3: Türkiye'de ikamet ediyorum. Avustralya'dan bağlanan emekli aylığım kesildi, ne yapmam gerekir? Cevap 3: Avustralya dan bağlanan emekli aylıklarının Avustralya dışına çıkıldıktan sonra ödenmesine ilişkin belirlenmiş süreler vardır. Avustralya vatandaşlığına sahip olmak şarttır. Yurtdışına çıkmadan önce Centrelink Uluslararası Bölümü ile görüşülerek, kişinin kendi durumu hakkında Centrelink e bilgi vermesi gerekmektedir. 3 hafta yurtdışında kaldıktan sonra maaşın kesilmesi veya azalması halinde, bilgi almak için, Türkiye den Centrelink i nolu telefon numarasından arayabilir, gerekirse telefonda Türkçe konuşan bir yetkiliyi isteyebilirsiniz. Veya gerektiğinde Ataşeliğimizden de yardımcı olunmasını isteyebilirsiniz. Soru 4: Avustralya'da çalıştıktan sonra Türkiye'ye döndüm. Sigorta primlerimi alabilir miyim? Cevap 4: Avustralya da çalışırken devlete vergi ödenir, genel bütçeye ödeme yapılır, sosyal güvenlik primi ödemesi yoktur, dolayısıyla prim iadesi de yoktur. Sadece 1992 yılından sonra başlatılan Super Annuation özel emeklilik kasalarına ödenen primler talep edilmesi halinde toptan geri alınabilir. 19

20 Soru 5: Avustralya'da çalıştıktan sonra Türkiye'ye döndüm, hizmet belgesini nasıl temin edebilirim? Cevap 5: Kadın vatandaşlarımızın, nüfus cüzdanı ve Avustralya da ikamet ettiklerini gösteren Avustralya Göç Dairesinden alacakları ülkeye giriş-çıkışları gösteren belge veya çalıştıklarını gösteren vergi kağıtları-işyeri belgeleri ile, erkek vatandaşlarımızın ise nüfus cüzdanı ve Avustralya da çalıştıklarını kanıtlayan vergi kağıtları veya işyeri belgeleri ile Melburn Ataşeliğimize başvurmaları veya belgeleri posta ile göndermeleri halinde adlarına Yurtdışı Hizmet Belgesi hazırlanarak posta ile belirttikleri adrese gönderilir. Melburn Ataşeliği nin irtibat bilgileri : Level 8, 24 Albert Road ( P.O. Box 323), South Melbourne, VICTORIA 3205 AUSTRALIA Tel: veya Faks: E-posta: melburn@csgb.gov.tr Soru 6: Türkiye'ye kesin dönüş yaptım. Avustralya'da ev hanımı olarak ikamet ettiğim süreleri gösterir ikamet belgesini nasıl temin ederim? Cevap 6: İkamet belgesi, aşağıda irtibat bilgileri verilen Avustralya Göç Dairesi nden veya Türkiye deki Avustralya Büyükelçiliği nden temin edilebilir. Web Sayfası: Melburn Göçmen Dairesi: Casselden Place 2 Lonsdale Street Melbourne Vic 3000 Sidney Göçmen Dairesi: Ground Floor 26 Lee Street Sydney NSW 2000 Avustralya nın Ankara Büyükelçiliği: MNG Building Ugur Mumcu Caddesi 88, 7th Floor Gaziosmanpasa ANKARA Tel: (Embassy) (DIAC) E-posta: immigration.ankara@dfat.gov.au Ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanılmasında, ev kadınlarının yurtdışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesi, ayrıca aşağıda belirtilen belgelerden biri ile teyit edilecektir. 20

21 1) İkamet belgesinin Türkiye de yeminli tercüme bürolarınca veya yurtdışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesi. 2) Çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge. 3) Yukarıdaki 1 ve 2 nci maddelerde belirtilen belgeler temin edilemiyorsa yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi. Kanuna göre yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerin pasaport fotokopisi veya emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi ile borçlanılması halinde, sadece yurtdışında bulunulan süreler borçlandırılacak, pasaport fotokopisi veya yurda giriş-çıkış çizelgesinden ülkemizde bulunulduğu tespit edilen süreler hiçbir şekilde borçlandırılmayacaktır. Soru 7: Avustralya'dan Türkiye'ye kesin dönüş yapmak istiyorum. Sosyal haklarım nelerdir ve bunları nasıl kullanabilirim? Cevap 7: Kişi Avustralya vatandaşlığına sahip değilse, sadece super annuation a (özel emeklilik kasasına) ödemiş olduğu primlerinin iadesini isteyebilir, ama Avustralya ya ödediği vergilerin iadesini istemesi mümkün değildir. Herhangi bir aylık talebinde de bulunamaz. Avustralya vatandaşlığına da sahip kişiler, Avustralya da aldıkları bir ödenek (maluliyet, yaşlılık, hastalık gibi) varsa, durumunu Türkiye ye gitmeden önce Centrelink Uluslararası Bölümü ile görüşmeliler ve ne kadar süreyle ödeneklerini alarak Türkiye de kalabileceklerini öğrenmeliler. Kesin dönüş halinde ise; Avustralya vatandaşlığına sahip olup, istihdam piyasasına bir daha dönemeyeceği doktor raporu ile belgelenenler, Centrelink e bildirilen maluller ile yaşlılık aylığına bağlanmış olanlar bu aylıklarını Türkiye de iken de alabilirler. Herhangi bir sorun halinde ise Centrelink i nolu telefondan arayabilir, gerekirse telefonda Türkçe konuşan bir yetkili isteyebilir veya Ataşeliğimizden de yardımcı olunmasını isteyebilirsiniz. AVUSTURYA Soru 1: Avusturya dan emekli olma konusunda bilgi verir misiniz? Cevap 1: Avusturya mevzuatına göre toplam 180 ay sosyal güvenlik primi ödeyen sigortalılar, yaş koşulunu yerine getirmeleri halinde emeklilik hakkını elde edebilmektedir. Sigortalı olarak geçmesi gereken çalışma sürelerinin hesaplanmasında ülkemizde geçen süreler de dikkate alınmaktadır. Yaşlılık aylığı asgari yaş sınırı kadınlarda 60, erkeklerde ise 65 dir. 21

22 Soru 2: Avusturya da bir firmada çalıştım. İşletme emekli aylığı almak için hangi şartlar aranmaktadır. Kısaca bilgi verir misiniz? Cevap 2: İşletme Emekli Aylığı sistemi Avusturya`da yaygın değildir. Bununla birlikte az sayıda işletme toplu sözleşme hükümlerine bağlı olarak, çalışanlarına işletme aylığı imkanı sunmaktadır. Avusturya İşletme Aylığı Kanunu gereğince işletme aylığı; Bir işverenin, 25 yaşını tamamlamış işçisine, zorunlu sosyal sigortadan hak kazanılan aylığı tamamlayıcı mahiyette bir işletme aylığı bağlayacağı vaadinde bulunmuş olması, Vaadin yapıldığı tarihten sonra işveren ve işçinin, Kanuna göre en fazla 10 yıl olmak üzere iş akdinin belirli bir süre -bekleme süresi- devam etmesini kararlaştırmış olmaları ve bekleme süresinin dolması, Zorunlu sosyal sigortadan aylık bağlanmış olması halinde ödenmektedir. Soru 3: Türkiye de ikamet ediyorum. Avusturya dan bağlanan emekli aylığım kesildi, ne yapmam gerekir? Cevap 3: Türkiye de mukim bir iştirakçi, Avusturya`dan bağlanan emekli aylığının kesilmesi halinde, aylığı ödeyen Avusturya Sigorta Kurumuna doğrudan başvurabileceği gibi, Müşavirliğimize/Ataşeliğimize müracaat edip, aylık kesilme nedenini öğrenebilir. Aylık ödenmesinde esas alınan Yaşam Belgesi nin zamanında yetkili kuruma iletilmemiş olması, en sık rastlanan aylık kesilme nedenidir. Soru 4: Avusturya dan aldığım yetim aylığı Türkiye ye dönersem kesilir mi? Cevap 4: Hayır. Yetim aylığınız Türkiye ye dönmeniz halinde de ödenmeye devam eder. Avusturya mevzuatına göre yetim aylığı, kaideten çocukların 18. yaşlarını doldurdukları tarihe kadar; 18 yaşını doldurmuş olanlara ise Çalışma güçlerinin büyük kısmını alan bir okul veya meslek eğitimine ya da yükseköğrenime devam ettikleri sürece 27.yaşlarını tamamladıkları tarihe kadar, 18. yaşın doldurulmasından önce ya da bir okul veya meslek eğitimi süresinde bir hastalık veya özürlülük hali nedeniyle çalışamaz durumda olmaları halinde, bu durumun devam ettiği sürece ödenmektedir. Soru 5: Türkiye ye kesin dönüş yapmak istiyorum. Ödediğim primlerin iadesi veya SGK ya transferi mümkün müdür? Cevap 5: Hayır. Avusturya mevzuatına göre prim iadesi veya transferi uygulaması bulunmamaktadır. Soru 6: Türkiye ye kesin dönüş yapmak istiyorum. Sosyal haklarım nelerdir ve bunları nasıl kullanabilirim? Cevap 6: Aşağıdaki hususların dikkate alınması tavsiye olunur: 22

23 Avusturya mevzuatının öngördüğü sigortalılık süresini tamamlamış iseniz, ileride yaş koşulunu yerine getirdiğinizde yaşlılık aylığı hakkınız bulunmaktadır. Türkiye ye döndükten sonra bir malullük hali ortaya çıkarsa, Avusturya mevzuatına göre malul sayılmanızın yanı sıra, anılan ülke sigortalılık süresi koşulunu yerine getirmeniz kaydıyla malullük aylığı hakkınız saklıdır. İşletme içi emeklilik sistemine dahil olan vatandaşlarımız, bu sistem kapsamındaki ödemelere ilişkin ön bilgiler almak ve Türkiye ikamet adresini bildirmek üzere yetkili işletme kasasına başvurmaları yararlı olacaktır. İşsizlik sigortası kapsamında yapılan yardımların Türkiye de sürdürülmesi mümkün değildir. Aynı şekilde, bakım yardımı ile emekli aylıklarına ilaveten ödenen dengeleme zammı da daimi yurtdışı ikamet süresinde kesilmektedir. Soru 7: Avusturya da ikamet ediyorum. Avusturya dan aldığım emekli aylığım borçlanma yoluyla Türkiye den emekli olmama bir engel teşkil eder mi? Cevap 7: Hayır. Avusturya dan alınan emekli aylığı borçlanma yoluyla Türkiye den aylık alınmasına engel teşkil etmez. Ancak, Avusturya dan alınan aylığa ilaveten bir dengeleme zammı (Ausgleichzulage) ödenmesi halinde, bu yardım kamu kaynaklarından finanse edildiğinden, Türkiye den alınan aylık dengeleme zammına mahsup edilecek ve bu zam, aynı miktarda eksiltilecektir. Ayrıca Avusturya da mukim emekliler, Türkiye aylıklarının % 5,1 i oranında ilgili Avusturya Sağlık Sigorta Kurumuna prim katkısı yapmak zorundadır. Soru 8: Avusturya da halen aktif olarak çalışıyorum, yurtdışı hizmetlerimi borçlanmam halinde Türkiye den de emekli aylığı bağlanır mı? Cevap 8: Hayır. Yurtdışında bulunan ve borçlanma yapan vatandaşlarımıza emekli aylığı bağlanabilmesi için; a) Yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi, b) İkamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları gerekmektedir. Soru 9: Avusturya da çalıştıktan sonra Türkiye ye döndüm, hizmet belgesini nasıl temin edebilirim? Cevap 9: Avusturya Emeklilik Sigorta Kurumu (Pensionsversicherungsanstalt/PVA, Friedrich-Hillegeist-Straße 1, 1021 Wien/Avusturya), sigortalılık tescil belgesi taleplerinde sigortalının veya geride bıraktığı hak sahiplerinin doğrudan başvuruda bulunmasını; ayrıca, talep dilekçesine nüfus kayıt örneği aslının da eklenmesini istemektedir. Ayrıca Avusturya daki Müşavirlik/Ataşeliklerimize de müracaatta bulunarak yardım talebinde bulunulabilir. Soru 10: Türkiye ye kesin dönüş yaptım, Avusturya da ev hanımı olarak ikamet ettiğim süreleri gösterir ikamet belgesini nasıl temin edebilirim. Cevap 10: İkamet sürelerinizi gösterir ikamet kayıt belgelerini (Meldezettel) Avusturya daki ikamet kayıt dairelerinden temin edebilirsiniz. İkamet kayıt dairelerinin adreslerini bilmiyorsanız bu bilgileri Avusturya daki Müşavirlik/Ataşeliklerimizden öğrenebilirsiniz. 23

24 Ayrıca, ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanılmasında, ev kadınlarının yurtdışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesi, ayrıca aşağıda belirtilen belgelerden biri ile teyit edilecektir. 1) İkamet belgesinin Türkiye de yeminli tercüme bürolarınca veya yurtdışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesi. 2) Çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge. 3) Yukarıdaki 1 ve 2 nci maddelerde belirtilen belgeler temin edilemiyorsa yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi. Kanuna göre yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerin pasaport fotokopisi veya emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi ile borçlanılması halinde, sadece yurtdışında bulunulan süreler borçlandırılacak, pasaport fotokopisi veya yurda giriş-çıkış çizelgesinden ülkemizde bulunulduğu tespit edilen süreler hiçbir şekilde borçlandırılmayacaktır. Söz konusu belgelerin, borçlanma başvurusu sırasında Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ne ibraz edilmesi gerekmektedir. Soru 11: Türkiye de sahip olduğum meslek diploması Avusturya da geçerli midir? Bu diplomanın denkliği nasıl sağlanır? Cevap 11: Ülkemizden almış olduğunuz meslek diploması Avusturya da doğrudan geçerli olmayıp, denklik işleminin yaptırılması gereklidir. Almış olduğunuz eğitimin türüne göre Avusturya da denklik işlemleri farklı kurumlar tarafından yapılmaktadır. Yabancı ülkelerde alınmış yükseköğrenim diplomalarının ve unvanların denklik işlemleri için bilgi vermek üzere Federal Bilim ve Araştırma Bakanlığı nezdinde Ulusal Bilgi Merkezi- Enic Naric Austria- kurulmuştur. Buradan ayrıntılı bilgi almak mümkündür (E-posta: naric@bmwf.gv.at). Yükseköğrenim diplomalarının denkliği işlemlerinde yetkili kuruluş, bahse konu öğrenimin Avusturya da yapıldığı üniversite ya da yüksekokuldur. Başvurunun buraya yapılması gereklidir. Orta öğrenim (genel liseler, anadolu teknik liseleri, endüstri ve ticaret meslek liseleri) diplomalarının denklik işlemleri için yetkili kuruluş Federal Eğitim, Sanat ve Kültür Bakanlığı (Bundesministerium für Unterricht, Kunst und Kultur (e-posta: ministerium@bmukk.gv.at) olup, başvurunun bu Bakanlığa yapılması gereklidir. Çıraklık Eğitimi diplomalarının tanınması için yetkili kuruluş Federal Ekonomi, Aile ve Gençlik Bakanlığı, Meslek Eğitim Dairesi dir (Bundesministerium für Wirtschaft, Familie und Jugend, Abteilung I/4,Berufsausbildung (E-posta: post@i4.bmwfj.gv.at) 24

25 AZERBAYCAN Soru 1: Azerbaycan'dan emekli olma konusunda bilgi verebilir misiniz? Cevap 1: Azerbaycan'ın ilgili mevzuatı gereği, kadınlar 60., erkekler 63. yaşını doldurduklarında 12 yıllık sigortalı çalışma süresi varsa emekli aylığı bağlanır. 12 yıllık sigortalılık süresini tamamlayabilmek için iki ülke arasındaki mevcut Sosyal Güvenlik Anlaşması gereği hizmet birleştirmesi yapılabilmektedir. Soru 2: Hem Türkiye'de hem de Azerbaycan'da çalıştım. Her iki ülkeden de emekli maaşı alabilir miyim? Cevap 2: Her iki ülkede aranan koşulların yerine getirilmesi halinde her iki ülkeden de emeklilik aylığı bağlanabilir. Soru 3: Türkiye'de ikamet etmekteyim. Azerbaycan'da geçmişte çalıştım/bulundum. Türkiye'den borçlanma yoluyla emekli olmak istiyorum. Hangi evraklarla nereye başvurmalıyım? Cevap 3: Azerbaycan da geçen sigortalılık veya işsizlik sürelerinin borçlanılabilmesi için talep sahiplerinin aşağıda açıklanan belgelerden durumlarına uygun olan bir belgeyi ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne ibraz etmeleri gerekmektedir. - A.C. Sosyal Müdafaa Fonu ndan alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartları. - Azerbaycan da kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesince düzenlenen belge. - Bakü Büyükelçiliği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği, Nahcivan veya Gence Başkonsolosluklarından alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgeleri. Soru 4: Azerbaycan'da kullandığım pasaportumu kaybettim. Borçlanma yapabilmem için ne yapmam gerekir? Cevap 4: Azerbaycan da geçen çalışma veya işsizlik sürelerinin borçlanılabilmesi için talep sahiplerinin aşağıda açıklanan belgelerden durumlarına uygun olan bir belgeyi ikamet edilen yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne ibraz etmeleri gerekmektedir. - A.C. Sosyal Müdafaa Fonu ndan alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartları. - Azerbaycan da kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesince verilen belge. - Bakü Büyükelçiliği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği, Nahçivan veya Gence Başkonsolosluklarından alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgeleri. Ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanılmasında, ev kadınlarının Azerbaycan da oturduklarına dair alacakları ikamet belgesi, ayrıca aşağıda belirtilen belgelerden biri ile teyit edilecektir. - İkamet belgesinin noter tasdikli tercümesi. - Bakü Büyükelçiliği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği, Nahcivan veya Gence Başkonsolosluklarınca ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge (refakat). - Yukarıda belirtilen belgeler temin edilemiyorsa emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi. 25