Transkript

1

2 02

3 03

4 04 SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen hastaneler tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanır. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten ayrılması, iş yerini kapatması, devretmesi veya belli bir süre çalışmış olması şartı aranmaz. Ancak, kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan 4 (b) kapsamındaki sigortalılara sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı prim borçlarının ödenmiş olması zorunludur. Bu uygulama 4 (b) kapsamındaki sigortalılar için ilk defa getirilmekte olup, 1/10/2008 tarihinden sonraki iş kazaları ve meslek hastalıklarında uygulanmaktadır. Kısa vadeli sigorta kolları kapsamında bağlanan sürekli iş göremezlik geliri tekrar çalışılmaya başlanılması durumunda kesilmeksizin sigortalılara ödenmektedir. GELİR BAĞLANMASI İÇİN MÜRACAAT Meslekte kazanma gücünün en az % 10 azaldığı tespit edilen sigortalının örneği Kurumca hazırlanan Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ve bir adet belgelik fotoğrafı ile birlikte en son çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya merkezine başvurması gerekmektedir. MALÜLLÜK SİGORTASI Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60 ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı malül sayılmaktadır sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce malül sayılmak için çalışma gücünün 2/3 ünü kaybetmek gerekirken 5510 sayılı Kanunla bu oran % 60 a indirilmiştir. MALÜLLÜK AYLIĞINA HAK KAZANMA KOŞULLARI Malüllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının öncelikle malül sayılması gerekmektedir. Malül sayılmanın yanı

5 sıra sigortalıya malüllük aylığı bağlanabilmesi için; - En az 10 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 prim gün sayısının bulunması, - Sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malül olması halinde ise 10 yıllık sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 prim gün sayısının bulunması, - 4 (a) sigortalısı ise çalıştığı işyerinden ayrılması, 4 (b) sigortalısı ise işyerini kapatması veya devretmesi, - 4 (b) kapsamındaki sigortalıların prim borçlarının ödenmiş olması ve - Yazılı talepte bulunması, gerekmektedir. MALÜLLÜK AYLIĞI İÇİN MÜRACAAT Sigortalının örneği Kurumca hazırlanan Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ve bir adet belgelik fotoğrafı ile birlikte en son çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine başvurması gerekmektedir. MALÜLLÜĞÜN TESPİTİ İÇİN SEVK İŞLEMİ 1800 prim ödeme gün sayısı bulunduğu tespit edilen sigortalılar gerek sigortalılıkları devam ederken gerekse çalışmadıkları sürede en son sigortalı bulundukları ildeki sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine müracaat ederek sağlık kuruluşuna sevk yapılmasını isteyebilirler. Kurumca yapılan sevk işlemine istinaden, sigortalıların malüllük tespitine ilişkin tüm masrafları Kurumumuz tarafından karşılanmaktadır. Ancak, 1800 prim gün sayısı bulunmakla birlikte prim borcu bulunan 4 (b) sigortalıları ile 1800 prim gün sayısını borçlanmak suretiyle dolduran ve borçlanma bedelini ödemeyen sigortalıların sevk işlemi Kurumca yapılmakla birlikte, sevke ilişkin masraflar sigortalılarca ödenmektedir. Kurumca yetkilendirilen sağlık kuruluşuna sevki yapılan sigortalı adına düzenlenen sağlık kurulu raporu, çalışma gücü veya meslekte kazanma gücü kayıp oranının tespiti amacıyla Kurumumuz Sağlık Kurullarına gönderilmektedir. GENEL OLARAK EMEKLİLİK ŞARTLARI Sigortalıların yaşlılık sigortasından aylığa hak kazanma şartları; - 08/09/1999 (hariç) tarihinden önce sigortalı olanlar, 05

6 - 08/09/1999 (dahil) ila 30/04/2008 (dahil) tarihleri arasında sigortalı olanlar, - 01/05/2008 ve sonrasında sigortalı olanlar, Şeklinde farklılaşmaktadır. 08/09/1999 TARİHİNDEN ÖNCE SİGORTALI OLANLAR 4 (a) kapsamında hizmet akdine tabi olarak 08/09/1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan; - Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması ve en az 5000 gün veya, 06 - Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması, 15 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 3600 gün yahut, - Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmamış olmakla beraber, kadın ise 20, erkek ise 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 5000 gün, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olma şartlarının yerine getirilmesi gerekmektedir. Söz konusu şartlar, 08/09/1999 tarihi itibariyle kadın si-

7 gortalılar için 18 yıl (08/09/1981 tarihinden önce sigortalı olanlar), erkek sigortalılar için 23 yıl (08/09/1976 tarihinden önce sigortalı olanlar) ve daha fazla sigortalılık süresi olanlar için uygulanmaktadır. Belirtilen tarihlerden sonra sigortalı olanların hangi yaş ve gün sayısı üzerinden emekli olabilecekleri, 23/05/2002 tarihindeki sigortalılık süreleri esas alınmak suretiyle belirlenmektedir. 23/05/2002 tarihindeki sigortalılık süreleri esas alınarak belirlenen sigortalılık başlangıç tarihlerine göre tabi olunacak kademeli geçiş süreci aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 4 (a) Kapsamındaki Kadın Sigortalılar Sigortalılık Başlangıcı Süre Yaş Gün 08/09/1981 öncesi ise /09/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /09/

8 4 (a) Kapsamındaki Erkek Sigortalılar Sigortalılık Başlangıcı Süre Yaş Gün 08/09/1976 öncesi ise /09/ /05/ /05/ /11/ /11/ /05/ /05/ /11/ /11/ /05/ /05/ /11/ /11/ /05/ /05/ /11/ /11/ /05/ /05/ /11/ /11/ /05/ /05/ /11/ /11/ /05/ /05/ /11/ /11/ /09/ /09/1999 tarihinden önce hizmet akdine tabi olarak çalışmaya başlamış olan ve 23/5/2002 tarihi itibariyle 15 yıl sigortalılık süresi, kadın ise 50, erkek ise 55 yaş şartı

9 Söz konusu yaşlar, 01/01/2036 tarihinden sonra emekli olacaklarda kademeli bir artışla erkeklerde 2044 yılında, kadınlarda ise 2048 yılında 65 olarak öngörülmekle birlikte, aylık bağlanması için aranan 7200 veya 9000 gün prim ödeme şartının yerine getirildiği tarihte geçerli olan yaş hadleri uygulanmak suretiyle sigortalılar emekli olabileceklerdir. ile birlikte 3600 gün prim ödeme şartını yerine getirememiş olan sigortalılar, söz konusu şartların yerine getirileceği tarihe göre kademeli yaşa tabi tutulmakta olup, yaş şartları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 15 Yıl Sigortalılık Süresi, 3600 Gün ve Kadınlarda 50, Erkek 55 Yaşın Kadın Yaş Erkek 23/05/2002 ve öncesinde tamamlanması /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/ /05/2014 sonrasında tamamlanması (b) kapsamında Kendi nam ve hesabına bağımsız 08/09/1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlardan; - Kadın ise 20 tam yıl, erkek ise 25 tam yıl veya - Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olmak ve en az 15 tam yıl, sigorta primi ödemiş olma şartları aranmaktadır. Söz konusu şartlar, 01/10/1999 tarihi itibariyle aylık bağ- 09

10 lanmasına hak kazananlar ile aylık bağlanmasına hak kazanmalarına iki tam yıl veya kalan sigortalılar için uygulanmaktadır. 01/06/2002 tarihi itibariyle de 20 veya 25 tam yılın tamamlanmasına kalan süre esas alınmak suretiyle sigortalıların tabi olacakları kademeli geçiş süreci aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 4 (b) Kapsamındaki Kadın Sigortalılar 01/06/2002 Tarihi İtibariyle 20 Tam Yılın Tamamlanmasına Kalan Süre Yaş 2 tam yıl veya 40 3 tam yıl veya 41 3 tam yıldan fazla, 4 tam yıl veya 42 4 tam yıldan fazla, 5 tam yıl veya 43 5 tam yıldan fazla, 6 tam yıl veya 44 6 tam yıldan fazla, 7 tam yıl veya 45 7 tam yıldan fazla, 8 tam yıl veya 46 8 tam yıldan fazla, 9 tam yıl veya 47 9 tam yıldan fazla, 10 tam yıl veya tam yıldan fazla, 11 tam yıl veya tam yıldan fazla, 12 tam yıl veya tam yıldan fazla, 13 tam yıl veya tam yıldan fazla, 14 tam yıl veya 52 10

11 14 tam yıldan fazla, 15 tam yıl veya tam yıldan fazla, 16 tam yıl veya tam yıldan fazla veya 17 tam yıl 55 4 (b) Kapsamındaki Erkek Sigortalılar 01/06/2002 Tarihi İtibariyle 25 Tam Yılın Tamamlanmasına Kalan Süre Yaş 2 tam yıl veya 44 3 yıl 6 ay veya 45 3 yıl 6 aydan fazla, 5 tam yıl veya 5 yıldan fazla, 6 yıl 6 aydan veya 6 yıl 6 aydan fazla, 8 tam yıl veya 8 tam yıldan fazla, 9 yıl 6 ay veya 9 yıl 6 aydan fazla, 11 tam yıl veya 11 tam yıldan fazla, 12 yıl 6 ay veya 12 yıl 6 aydan fazla, 14 tam yıl veya 14 tam yıldan fazla, 15 yıl 6 ay veya 15 yıl 6 aydan fazla, 17 tam yıl veya 17 tam yıldan fazla, 18 yıl 6 ay veya 18 yıl 6 aydan fazla, 20 tam yıl veya 20 tam yıldan fazla, 21 yıl 6 ay veya yıl 6 aydan fazla, 22 tam yıl 58 11

12 01/10/1999 tarihinden önce sigortalı olmakla birlikte, söz konusu tarih itibariyle 15 tam yıl prim ödeme süresi ile kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurma koşulunu yerine getiremeyen sigortalıların tabi olacağı kademeli geçiş süreci aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 4 (b) Kapsamındaki Sigortalılar 01/10/1999 Tarihi İtibariyle 15 Tam Yıl Prim Ödemesine ve Kadın ise 50, Erkek ise 55 Yaşın Tamamlanmasına 2 tam yıl veya süre kalanlar 2 tam yıldan fazla, 4 tam yıl süre kalanlar 4 tam yıldan fazla, 6 tam yıl veya süre kalanlar 6 tam yıldan fazla, 8 tam yıl veya süre kalanlar Yaş Kadın Erkek tam yıldan fazla kalanlar tam yıldan fazla kalanlar /09/ /04/2008 TARİHLERİ ARASINDA SİGORTALI OLANLAR Hizmet akdine tabi olarak 08/09/1999 (dahil) tarihinden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan; - Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmak ve en az 7000 gün veya, - Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmak, 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4500 gün, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartları aranmaktadır. Kendi nam ve hesabına bağımsız olarak 08/09/1999 tarihinden sonra ilk defa çalışmaya başlayanlardan; - Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve 25 tam yıl veya 12

13 - Kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurmuş olması ve en az 15 tam yıl, sigorta primi ödemiş olma şartları aranmaktadır. 01/05/2008 VE SONRASINDA SİGORTALI OLANLAR İlk defa 01/05/2008 ve daha sonraki tarihlerde sigortalı olanlardan; - 4 (a) sigortalıları için kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7200 gün, - 4 (b) sigortalıları için kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 9000 gün, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartları aranmaktadır. Söz konusu yaşlar, 01/01/2036 tarihinden sonra emekli olacaklarda kademeli bir artışla erkeklerde 2044 yılında, kadınlarda ise 2048 yılında 65 olarak öngörülmekle birlikte, aylık bağlanması için aranan 7200 veya 9000 gün prim ödeme şartının yerine getirildiği tarihte geçerli olan yaş hadleri uygulanmak suretiyle sigortalılar emekli olabileceklerdir. Prim ödeme gün sayısının tamamlanacağı tarihe göre kademeli geçiş süreci aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Prim Ödeme Gün Yaş Sayısını Aşağıdaki Aralıkta Tamamlayanlar Kadın Erkek 01/01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/2048 tarihinden itibaren Diğer taraftan, 5510 sayılı Kanunda ileri yaşta olan sigortalılar için genel şartlar arasında yer alan düzenlemeye göre, sigortalılar için öngörülen yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün prim ödenmiş olması halinde de aylık bağlanabilmektedir. 13

14 Bu düzenlemede 4 (b) kapsamındaki sigortalılar için gün sayısında bir geçiş süreci öngörülmemekle birlikte, 5400 gün prim ödeme şartı 4 (a) kapsamındaki sigortalılar için 2008 yılından başlamak üzere kademelendirilmiş olup, gün sayısına ilişkin geçiş süreci aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 4 (a) Kapsamındaki Sigortalılar Sigortalılık Başlangıcı Gün sayısı 01/05/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ ÖZEL EMEKLİLİK ŞARTLARI Sosyal güvenlik uygulamalarında, sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanan, işe başladığı tarihten önce malül olan, maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışanlar veya erken yaşlanan sigortalılar özel olarak korunmakta ve bunların daha kolay şartlarda emekli olabilmelerine imkan tanınmaktadır sayılı Kanunda, 2008/Ekim ayından sonra ilk defa sigortalı olacaklar için de benzer düzenlemeler yer almakta olup, bu tarihten önce 4 (a) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların kazanılmış hakları korunmuştur. 14 SAKATLIĞI NEDENİYLE VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANANLAR 06/08/2003 tarihi itibariyle 12 yıldan fazla sigortalılık sü-

15 resi olan, bir başka deyişle 06/08/1991 tarihinde önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan, sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazananlara 15 yıl sigortalılık süresi ve en az 3600 gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmiş olunması şartıyla yaş koşulu aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Belirtilen tarih itibariyle 12 yıldan sigortalılık süresi olanların emeklilik koşulları, sakatlık dereceleri ve sigortalılık süreleri esas alınarak kademelendirilmiş, bunların emekliliğe hak kazanma koşulları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Sigortalılık Başlangıcı 06/08/1991 öncesi I. Derece Sakat (% 80 ve üzeri) II. Derece Sakat (% 60-% 80) III. Derece Sakat (% 40-% 60) Süre Gün Süre Gün Süre Gün 15 yıl yıl yıl /08/ /08/ yıl yıl 8 ay yıl /08/ /08/ yıl yıl 4 ay yıl /08/ /08/ yıl yıl yıl /08/ /08/ yıl yıl 8 ay yıl /08/2003- Ekim/ yıl yıl yıl /08/2003 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlara ise ilgili mevzuat gereği; - Birinci derece sakatlığı olanlara 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün, - İkinci derece sakatlığı olanlara 18 yıl sigortalılık süresi ve 4000 gün, - Üçüncü derece sakatlığı olanlara 20 yıl sigortalılık süresi ve 4400 gün, malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmiş olması şartıyla aylık bağlanmaktadır. 15

16 16 ÇALIŞMA GÜCÜNDE KAYBI OLAN SİGORTALILAR 2008/Ekim ayından sonra ilk defa 5510 sayılı Kanuna tabi sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranı; - % 50 ila % 59 arasında olduğu anlaşılanlara en az 16 yıl sigortalılık süresi ve 4320 gün, - % 40 ila % 49 arasında olduğu anlaşılanlara en az 18 yıl sigortalılık süresi ve 4680 gün, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Çalışma gücündeki kayıp oranına göre yerine getirilmesi gereken gün sayısı şartları, 4 (a) kapsamındaki sigortalılar için kademelendirilmiş olup, gün sayısına ilişkin geçiş süreci aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 4 (a) Kapsamındaki Sigortalılar İçin Sigortalılık Başlangıcı Çalışma Gücü Kayıp Oranı % 50 - % 59 % 40 - % /Ekim - 31/12/ /01/ /12/ /01/ / /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /12/ /01/2015 den sonra ÇALIŞMAYA BAŞLADIĞI TARİHTE MALÜL OLANLAR 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 2008 Ekim ayından önce sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve çalışmaya başladığı tarihte malül olan 4 (a) kapsamındaki sigortalılara 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödeme koşuluyla yaş şartı aranmaksızın emekli aylığı bağlanmaktadır sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malüllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az onbeş yıl sigortalılık süresi ve 3960 gün

17 prim ödeme şartıyla emekli aylığı bağlanmaktadır. Söz konusu 3960 gün prim ödeme şartı 4 (a) kapsamındaki sigortalılar açısından, /Ekim ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı sayılanlar için 3700 gün, - 01/01/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı başında 3700 güne 100 gün eklenmek suretiyle 3960 günü geçmemek üzere, kademelendirilmiştir. MADEN YER ALTI İŞLERİNDE ÇALIŞANLAR 22008/Ekim tarihinden önce 4 (a) kapsamında sigortalı sayılanlardan; maden işyerlerinin yer altı işyerlerinde münavebeli işlerde çalışanlar 25 yıl sigortalılık süresi ve 4000 gün, sürekli işlerde çalışanlar ise 20 yıl ve 5000 gün üzerinden yaş koşulu tabi olmaksızın aylık bağlanmasına hak kazanmaktadır. Ayrıca, 50 yaşını dolduran ve çalışmalarının en az 1800 gününü maden işyerlerinin yer altı işlerinde geçirmiş olanlardan; - 08/09/1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlara 5000 gün veya 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün, - 09/09/1999 tarihi ile 2008/Ekim ayı arasında çalışmaya başlayanlara 7000 gün veya 25 yıl sigortalılık süresi prim ödeme şartlarının yerine getirilmiş olması koşuluyla yaşlılık aylığı bağlanabilmektedir. Maden işyerlerinin yer altı işlerinde Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa çalışmaya başlayanlara; 55 yaş, 20 yıllık sigortalılık süresi en az 7200 gün prim ödeme şartlarının yerine getirilmiş olması durumunda yaşlılılık aylığı bağlanmaktadır. Diğer taraftan, yer altı işlerinde geçen çalışmaların her yılı için 180 günlük süre bunların toplam prim ödeme gün sayılarına ilave edilmekte ve ayrıca bu şekilde ilave edilen süreler bu işyerlerinde en az 1800 gün çalışması olanların emeklilik yaş hadlerinden indirilmektedir. ERKEN YAŞLANAN SİGORTALILAR Erken yaşlanma olgusu, özürlü veya malül emekliliği gibi çok yaygın bir uygulama alanına sahip değildir. Yaşlılık aylığından yararlanılması için aranan yaş şartının yerine getirilememesine rağmen, bulunduğu yaş itibariyle yaşlılık aylığı bağlanması için aranan yaştaki bir insan kadar yaş- 17

18 lanmış ve çalışma gücü bu düzeye düşmüş olan sigortalılar erken yaşlanmış olarak kabul edilmektedir. Sigortalıların erken yaşlanmış durumda olup olmadıklarının tespiti, yetkili sağlık kuruluşlarınca düzenlenen sağlık kurulu raporlarının Kurum Sağlık Kurulunca incelenmesi suretiyle yapılmaktadır. Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra erken yaşlandığı tespit edilen sigortalılara aylık bağlanabilmesi için, 55 yaş ve en az 5400 gün prim ödeme şartının yerine getirilmiş olması gerekmektedir. 4 (b) kapsamındaki sigortalılara özel koşullara göre aylık bağlanabilmesi ilk defa 5510 sayılı Kanunla getirilmektedir. ÖLÜM AYLIĞI 2008/Ekim ayı başından sonra ölen sigortalının 1800 prim gün sayısının bulunması gerekmektedir. Ancak, 4 (a) kapsamındaki sigortalıların; borçlanılan süreler hariç olmak üzere 5 yıllık sigortalılık süresi ve en az 900 prim gün sayısının bulunması halinde de hak sahiplerine aylık bağlanabilmektedir prim gün sayısı koşulunda her türlü borçlanma süreleri dikkate alınmakta, 4 (a) kapsamındaki sigortalılar yönünden 5 yıl sigortalılık 900 prim gün sayısının hesabında gerek ölen sigortalının gerekse hak sahiplerinin sigortalı adına borçlandıkları süreler dikkate alınmamaktadır. 18 ÖLÜM AYLIĞI HAK SAHİPLİĞİ Eş: Ölüm tarihinde sigortalı ile Türk Medeni Kanununa uygun olarak evlilik ilişkisinin bulunması. Çocuklar: Erkek, kız ve malül çocukların 5510 sayılı Kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmama veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması. Erkek Çocuklar: Öğrenci değilse 18, orta öğrenim görmesi halinde 20, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış olması. Kız Çocuklar: Yaşları ne olursa olsun evli olmaması, evli olmakla birlikte sonradan boşanması veya dul kalması. Malül Çocuklar: Kız ve erkek çocukların Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirerek malül olduğunun tespit edilmesi.

19 Ana ve Baba: Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması (65 yaşın üstünde olması halinde artan hisse şartı aranmaz), her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması. ÖLÜM AYLIĞI İÇİN MÜRACAAT Hak sahiplerince örneği Kurumca belirlenen Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ile sigortalı aktif olarak çalışmakta iken ölmüş ise en son çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu, işten ayrılmış ancak aylık bağlanmadan ölmüş ise ikametgahının bulunduğu, aylık almakta iken ölmüş ise aylığı bağlayan il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvurulması gerekmektedir. Söz konusu talep belgesine; - 18 yaşını doldurmayan erkek çocuklar hariç, Kurumumuzca ilgili kurumlardan elektronik ortamda öğretim kurumundan alacakları öğrenci belgesi, - 15 yaşından küçük çocuklar hariç olmak üzere bir adet belgelik fotoğraf, - Malül çocuklar için sağlık kurulu raporu, - Anne ve babalar için muhtaçlık belgesinin, Eklenmesi gerekmektedir. Yüksek öğrenimde olanların öğrencilik durumlarının tespiti Kurumumuzca elektronik ortamda yapılmaktadır. CENAZE ÖDENEĞİ Cenaze ödeneği; - İş kazası veya meslek hastalığı sonucu, - Sürekli iş göremezlik geliri, malüllük, vazife malüllüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken, - Kendisi için en az 360 gün malüllük yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş iken, ölen sigortalıların hak sahiplerinden sırasıyla eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana veya babasına, o da yoksa kardeşlerine verilmektedir. Cenaze ödeneği için hak sahiplerince örneği Kurumca belirlenen Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ile 4 (a) sigortalıları için ikamet ettikleri ildeki, 4 (b) sigortalı- 19

20 ları için ise aylığı bağlayan sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvurulması gerekmektedir. Kurumca işlem yapılabilmesi için sigortalının ölüm tarihinin nüfus kayıtlarına işlenmesi gerekmekte olup, söz konusu ödenek herhangi bir PTT şubesinden alınabilmektedir yılı için ödenmekte olan cenaze ödeneği tutarı TL dir. EVLENME ÖDENEĞİ Sigortalının, ölüm aylığı veya ölüm geliri almakta iken evlenen ve bu nedenle aylığı kesilen kız çocuklarına, talepte bulunmaları halinde almakta oldukları gelir ve aylıklarının (ek ödeme hariç) iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenmektedir. Evlenme ödeneği verilen iki yıllık süre bitene kadar diğer hak sahiplerinin aylıktaki hisselerinde herhangi bir artış yapılmamaktadır. Evlenme ödeneğinin ödenmesi için hak sahiplerinin örneği Kurumca belirlenen Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ile bulunulan yerdeki sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine veya Sigortalı Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığına başvurmaları yeterlidir. Evlenme tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse, dilekçeyle birlikte evlenme cüzdanının bir örneğinin de Kuruma verilmesi gerekmektedir. MALÜL ÇOCUĞU BULUNAN KADIN SİGORTALILAR 5510 sayılı Kanunla sadece yaşlılık sigortasında değerlendirilmek ve kadın sigortalılara özgü olmak üzere başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malül çocuğu bulunanların, Kanunun yürürlüğe girdiği 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenmekte, eklenen bu süre ayrıca emeklilik için aranan yaş hadlerinden indirilmektedir. Yapılan bu düzenleme ile bakıma muhtaç malül çocuğu bulunan kadın sigortalıların daha erken emekli olmalarına imkan sağlanmıştır. Bu haktan yararlanmak isteyen kadın sigortalıların (isteğe bağlı prim ödeyenlerde dahil olmak üzere), çocuk- 20

21 larının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malül olduğunun tespiti için en son çalışmakta olduğu işyerinin bulunduğu yerdeki sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine sevk için müracaat etmeleri halinde, sevk işlemi gerçekleştirilmekte ve Kurumca yetkilendirilen sağlık kuruluşunca düzenlenen rapor Kurum Sağlık Kurulunca değerlendirilmektedir. AYLIKLARIN KONUTTA ÖDENMESİ PTT Genel Müdürlüğü ile Kurumumuz arasında yapılan Protokol gereği; hiçbir şarta bağlı olmaksızın Kurumumuzdan gelir/aylık almakta olan ve talepte bulunan herkes için gelirlerini/aylıklarını herhangi bir ücret ödenmeden konutlarında alma imkanı sağlanmıştır. Bunun için yazılı olarak veya adresinden emekli bölümüne giriş yaparak Adres ve Banka/ PTT Değişikliği menüsündan talepte bulunmaları yeterlidir. BANKA VE PTT DEN AYLIKLARIN SÜRESİNDE ALINMAMASI 5510 sayılı Kanunun 97 nci maddesinde, gelir ve aylıkların tahakkuk ettirildikleri tarihten itibaren aralıksız 6 ay çekilmemesi durumunda gelir ve aylıkların durdurulacağı öngörülmüştür. Bu nedenle, emekli ve hak sahiplerinin aylıklarını düzenli olarak banka/ptt şubelerinden almaları gerekmektedir. Aylıklarını 6 ay boyunca almayanların aylıkları Kurumca durdurulacağından, durdurulan aylıkların tekrar ödenmesi için sigortalıların tahsis dosyalarının bulunduğu yerdeki sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine yazılı talepte bulunmaları gerekmektedir. KONTROL MUAYENESİ Kurumumuzdan sürekli iş göremezlik geliri ve malüllük aylığı alan sigortalılar ile ölüm aylığı ve ölüm geliri almakta olan malül çocuklar için Kurum sağlık kurullarınca kontrol muayene tarihi belirlenmekte ve bu tarihler ilgililere aylık bağlanırken bildirilmektedir. Sigortalı ve hak sahipleri kontrol muayene tarihlerinden önceki en az 45 gün içinde sevk için başvuruda bulunmazlarsa aylıkları kontrol muayene tarihlerini takip eden ödeme dönemi itibariyle kesilmektedir. 21

22 Bu itibarla, aylıklarının bu dönemde kesilmesini istemeyen sigortalı ve hak sahiplerinin kontrol muayene tarihinden önceki en az 45 gün içinde sevk için başvuruda bulunmaları halinde aylıklarının kesilmesi işlemi Kurumca 4 ay ertelenmektedir. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Kişilerin başkalarına muhtaç olmadan yaşamlarını teminat altına almayı amaçlayan sosyal güvenlik hakkı, Anayasamız ve kanunlarla belirlenmiş vazgeçilemez bir insan hakkıdır. Sosyal güvenlik reformu çerçevesinde hayata geçirilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunuyla; sigortalılar arasında ayrımcılığa yol açan farklılıklara son verilerek, kişinin kamu ya da özel sektörde, bir işverene bağlı ya da bağımsız çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın, bütün vatandaşların eşit hak ve yükümlülüklere tabi tutulduğu, hakkaniyete uygun bir sistem hayata geçirilmiştir. Kişilerin bir başkasının yardımına muhtaç olmadan hayatını idame ettirebilmesi, çalışma yaşamında karşılaşabileceği risklere karşı koruma altına alınması ve ileri yaşlarda da emeklilik haklarından hangi şartlarla yararlanabilecekleri konusunda bilgilendirilmeleri amacıyla hazırlanan bu kitapçığın faydalı olacağı inancıyla sigortalılarımıza çalışma hayatlarında başarılar dileriz. Saygılarımızla... 22

23

24 Hep yanınızdayız* e-sgk uygulamalarıyla tüm vatandaşlarımızın anında hizmet almasını sağlıyoruz.