iij ZEMiN STABiLiZASYONUNDA ETKiN BiR YÖNTEM: CONSOLID SiSTEMi ~:=;: '. '-:./'.'

Transkript

1 ZEMiN STABiLiZASYONUNDA ETKiN BiR YÖNTEM: CONSOLID SiSTEMi Doç. Dr. H. Recep YILMAZ Ege Üniversitesi Mühendislik Faküıtesi inşaat Mühendisliği Bölümü GeoteknikAnabiJim Dalı Ar. Gör. Tuğba E5KişAR Ege ÜniversiteSi Mühendislik Fakültesi inşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı il t r l iij i. '. GİRİş Çevrenin korurunası, iyileştirilmesi; kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakların en uygun şekilde korunması; su zemin ve hava kirlenmesinin önlenmesi ile bugünkü ve gelecek kuşakların sağlık, uygarlık ve yaşam düzeyinin geliştirilmesi ve güvence altına alınması için yeni düzenlemeler yapılması gerekmektedir.. Çakıl ve ezilmiş agrega gibi bazı zemin cinslerinin azlığı, yeni bir yaklaşıma; yeni teknik ve teknoloji arayışlarına yol açmıştır. Bundan dolayı, bütün zemin çeşitlerinde stabilizasyon kalitesini yükseltmek ve daha iyi fiziksel ve kimyasal sonuçlar elde etmek amacıyla kullanılabilecek malzeme ihtiyacı doğmuştur. Stabi1izasyonun dahilolduğu tüm inşaatlarda en zayıf kısım daima zemindir. Bu nedenle maliyet ve dayanıklılık açısından en iyi neticelere ulaşmak için tüm çabalar bu zayıf noktayı kuvvetlendirrnek üzerine yoğunlaşmaktadır. Yeraltı sularının, yüzeysel suların, zemin ve besin maddelerinin kirlenmesini önlemek için mutlak surette geçirmezlik tabakasının hem zemin hem de yüzey için sağlanması gerekmektedir. Consolid Sisteminin amacı,her türlü zemini, yol yapımı veya zemin stabilizasyonu ile iyileştirmektir. Geleneksel inşaat malzemelerinin.kaynaklarının kısıtlı olması ve yıpranmaları sonucu, yerleşik zemin üzerinde yapılacak yol inşaatları ve bakım onarım çalışmaları ve diğer tüm. inşaat çalışmalarında; çevreyi korumak, kısıtlı kaynaklara sahip kırılmış agrega ve çakıldan tasarruf etmek ve değerli inşaat malzemelerinin atılmasını engellemek amaçlanmaktadır. bileşen, Solidryise katı/toz biçiminde bir bileşendir. İki bileşen zeminle karıştırılır. Bunun ardından zemin tamamen sıkıştırılmış olur. Consolid sistemi bağlayıcı veya oksitleyid olarak tepkimeye girmez. Consolid sistemi, her türlü sıkı zeminin doğal katılaşma sürecini hızlandırır. Zemin niteliğine olumlu bir katkısı vardır. Consolid sistemini oluşturan Solidry ve Consolid 444'00 zeminle çok iyi kanştırılrnaları ve optimum su içeriğinde çok iyi derecede sıkıştırılmaları gerekmektedir. (Merklervd.,1996). Consolid sisteminin uygulanması ile zeminin sızdırmaz hale gelişi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir (Şekil1). Katı maddeler, su ve hava içeren zeminler CONSOLlD ve $OLlDRY JleIşleme Zemin en uygun nem oranı altında sıkıştırılır. Su artık toprağa sızemaz Şekil 1. Consolid sistemde zeminin sızdırmalığının arttırılması. Consolid Sİsteminin TemelBileşenleri Consolid Sistemi, Consolid 444 (sıvı bileşen) ve Solidry (katı/toz) adlı iki ürünün birlikte kullanıldığı bir sistemdir. Consolid Sistemi hemen hemen her türlü zemin ile kullanılabilmektedir (Şekil2). CONSOLID SİSTEMİNİN TANıMı VE ÖZELLİKLERİ Consolid Sisteminin Tanımı Consolid sistemi, zemin stabilizasyonu ıçın geliştirilen bir sistemdir. Consolid sisteminde zemin stabilizasyonu için daima iki ürün birlikte kullanılır: Consolid 444ve Solidry Consolid 444sıvı / ('(I:'oi IJLıı) ~("!IJI!ıNI!'ı<'!IJI!)III!!.IlIJll!)" ~. tsolil>ry'.. H?:,. w ~:=;: '. '-:./'.' Şekil 2. Consolid sistemin bileşenleri ve zeminde uygulaması İMO İzmir Şubesi Bülteni - EylüI2DO? - Sayı: 136

2 İMa İzmir Şubesi Bülı-»: _ PH'"" ~~~_ ı İncelemeler Consolid 444 (T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Birim Ve Rayiç Fiyatjan Poz No: /3) Consolid, yapışmış olan ince su tabakasını parçalayıp tanelerin geri dönülmez bir şekilde kümelenmelerine yol açarak suyun kapiler arhşını önemli ölçüde azaltan kimyasal bir maddedir (Şekil 3). Consolid 444'ün kullanımı ince tanelerin geri dönüşü olmayacak şekilde bağlanması Vebu yolla faal zemin yüzeyinin azalh1masıyla sonuçlanır. Bağlanan su tabakası büyük ölçüde kırılır, böylece zeminin has kenetleme kuvveti açığa çıkar. Zemindeki su içeriği, özellikle kapiler doygunluğu yüksek ölçüde azalır Ve yavaşlar. Consolid'in yüksek etkisi toprağı, özellikle suyun içine işlemesine karşı korur. işlenen zeminin daha iyi sıkışmasma olanak tanır ve zamanla s l kışmanm etkisiyle yoğunluğu arthur. emülgatörler Ve katalizör1erden oluşan kararlı yüzeyaktif madde karışımıdır. KenarAl-ORZ +---OOC- R"" -COO-- Karboni!veyaAmidpolimer: 0_ R 0- Kenar HydroksiPOlimerAlan Si-O----HO- R: Organik Polimer R-OH-- Consolid 444 sıvı bir maddedir ve ph'ı 6 dır. Yüksek basınç altında yanıcı değildir. Uygulama süreklilik gösterir ve kuruduktan sonra geri dönüşümsüzdür (Hillel, 1980). Zemine ağırlık bazında %1 oranında veya 1 m" zemine 0.8 litre olarak Uygulanır. iyileştirilmemiş zemine göre avantajları aşağıda verilmiştir (Giurgea vd., 1998). Gözeneklerdeki suyun azalhlması sebebiyle sıkışmanın daha kolayolması, Zemindeki su niteliğini değiştirmek Suretiyle daha iyi sıkı1aşabilir1ik, Kapiler hareketin azalhlması yolu ile su emiliminde ağır düşüş, Azalblmış su geçirgenliği, işlenmiş zeminin Practor Optimum 'u daha düşük ve yoğunluk daha yüksek, Su hassasiyetinde ağır düşüş, Ağır düşüş gösteren kabarma ve büzülme hareketi. Sıkıştınlan zeminin yoğunluğunun artması. İnce tanelerin zaman içinde SÜrekli olarak ezilmesi _---~------_._--_....;.- '-'-- Kuru hacim yoğunluğundaki fazla olması. artışın daha Şekil 3. Consolid Kimyasal Yapısı VeÖzeJ1iği malzemesi Suda ÇÖZÜTImÜş %20 mono-moleküler Ve polileküler CAS No _7 Ve dimetil onyum klorit, CAS No ' _8 ve ropenol (IPA), CAS No Çözücüler, RJ Solidry cr.c. Bayındırlık Ve İskan BakanJıgı Birim ve Rayiç Fiyatlan Poz No: /4) Solidı:Ytzemin koruyucusu olarak Uygulanan kah/toz halde kimyasal/organik bir maddedir. Zeminin kendine has bağlanma özelliklerini arttınr. Maddenin kabarma hareketi işlenmiş zeminde kapiler artışı engeller ve su emilimi kapasitesi şiddetli miktarda düşer. Consolid 444'e ek olarak, Solidry işlenen zeminin yüzeydeki suya Ve aşınmaya maruz kalan üst katmanlarını korur. Suyun kapiler arhşmı daha fazla azalbr. Zemine ağırlık bazında %1-%2oranında veya 1 zn" zemine kg olarak uygulanır (Merkler vd., 1996; Giurgea vd., 1998). Kimyasal Özelliği %96.5 Partland Çimentosu ve kireç, CAS CEM ,%3.5SOLİDRYMono-moleküler ve CAS No _8, Poliakrilikler ve reaktanlar,

3 i İncelemeler i L;.:.. alkilamin ve dimetil amonyum klorit'ten oluşan kararlı poli-moleküleryüzey aktifmaddedir. CONSOLID SİSTEMİNİN AVANTAJLARı Geleneksel yöntemlerle Consolid sistemi arasındaki temel farklar Çizelge l'de verilmiştir. Çizelge 1. Geleneksel yöntemlerle Consolid sistemi arasındaki temel farklar _."~.'. >.'.;:.~.:;;~~.;~/ ~.~.~~~>., G ELENEKSEL YONTEM CONSOLID SISTEMI (KATKISIZl So ile doyma noktasına ulaşma Zernin bır kez sıkıştırıldı mı surekli sonucu şişen zerntndexl sıkışma aynı kalır; zeminin suya Karşı zarar görür. duyarlılığı yükek bır oranda Zemının şışrne ve ŞIşme ve büzüırrıe olmadığından büzülrnesinderı dolayı; zeminin dolayı; zemin bir kez Kurudu mu taşıma kuvetl-savlyes i Ve sürektl sabit kalır ve ilk kaplama zarar görür. sıkışllrmadan sonra yüksek yoğunluktaki trafik altında zeminin oellsmesi sürekıl devam eder. -- Çok ıazla sayıda zemin çeşidi Zemin değişlirmeye gerek yoktur rnevcutıur Ve her zaman istenen çoğu projede kölüşartlardaki kalitede zemin bulmak zordur. zeminler bile CONSOLID Sistemi Kalitesiz zeminin kalilseni ile işlendiğinde istenen taşıma arliırmak sürek!ı problemler kuvveli sağlanabilmektedir. oluşturur VE!- kaliteli zeminin Sonuçta geleneksel yöntemlere kazılma ve taşıma maliyelieri çok nazaran temel rrıallyetlerde % 20 - yüksektir. 50 oranında bir tasarruf sao"lanabllmektedir. Inşaat alanında zemini işleme veya karışurma planlı'nda zemıni işleme momkündür; zemin önceden karıştırılarak depolanır VB inşaat sahasına serilebilir. Çok kaliteli zemin slabilizasyonu elde edileceğinden dolayı bakım ve onarım maliyellerinden tasarruf saölarur, - çoğu zeminde aynı oranda malzeme kullanılır. ---_._.~.-. Zamandan tasarr;!lş'!.ğlanabllir. ---~._. _L~' "~._' oüsrnexıenrr. Consolid Sisteminin Betona Göre Avantajları Consolid sisteminin betona göre avantajları şöyle sıralanabilir: Karıştırılan zemin sınırsız süre için depolanabilir. Saha uygulamasıkolaydır, Uzun vadede verimlidir, Değişik zemin türlerine karşı geniş tolerans gösterir. Consolid Sisteminin Bentonite Göre Avantajları Consolid sisteminin bentonite göre avantajlan aşağıda verilmiştir: Zemin geri kuruduğunda zeminde hiçbir şekilde bozulma olmaz. Böylece önüne geçilemeyen flokülleşme olmaz ve zeminin koruyucu etkisi hiçbir zaman kaybolmaz, İnşaat ve uygulama sırasında hiçbir bozulma söz konusu değildir. Uygulaması çok İMa İzmir Şubesi Bülteni - Eylül Sayı: 136 kolaydır, Çöp ve tehlikeli atık depolama alanlarının üzerini kaplamak için de kullanılabilir ve sızdırma kesinlikle görülmez. Consolid Sisteminin Sentetik Membranıara Göre Avantajları İnşaatı sırasında diğer malzemeler kaynak yerlerinden kopabilirler ya da inşaat sonrasında kaynak yerlerinden bozulmaya başlayarak geçirimsizliklerini kaybedebilider, Oysa Consolid sisteminin inşaatı ve uygulaması sırasında hiçbir bozulma söz konusu değildir. Consolid Sisteminin Diğer Geçirimsizlik Sistemlerine GöreÜstünlükleri Zamandan tasarruf sağlar, Malzeme, zehirli değildir, Malzeme zeminin kendine has bağlanma özelliklerini arttırmaktadır, Malzeme işlenen zeminin yüzeydeki suya ve aşınmaya maruz kalan üst katmanlarım korur, suyun kapiler artışım daha fazla azaltır, Zeminin donmaya karşı direnç etkisini uzun vadeli olarak sağlar. Consolid Sisteminin Maliyet Açısından Avantajları Yerel zeminin kazılması ve dışarıdan alınan malzemeyle değiştirilmesi ve her iki taşıma masrafından kaçınılması, Yerli zeminlerin kullanılmasının ve geliştirilmesinin mümkün olması, Malzemenin önceden kanştırılması :imkam ve inşaat süresinden tasarruf, Zemin nitelikleri ve kuvvet değerlerinin arttınıması kalıcı bir etkidir ve hatta zaman ve sıkıştırma sonucu trafiğin etkisi ile de artarak devam eder. Zeminin sürekliliği ve artan stabilizesi daha yüksek dayamklılık ve böylece daha düşük bakım giderleri sayesinde ilaveten tasarruf sağlar, Yapım esnasında bile eski inşaat usullerine kıyasla büyük ölçüde kazanç sağlandığı (%20 ile %50 arasında), üstelik daha fazla dayanıklılık ve daha düşük bakım ücretinden dolayı da ayrıca tasarruf edildiği fark edilebilir. 8115

4 İncelemeIer CONSOLID SİSTEMİNİN UYGULAMAALANLARI Katı Atık, Tıbbi Atık ve Tehlikeli Atık Alanları Taban Sızdırmazlığı ve Üst Örtü,Kaplaması Uygulamaları (Şekil 4) Gölet ve Baraj ve Suni Haouz, Setinşaatı ve Toprak Dolgu Uygulamaları (Şekil 5) Yol Temelİnşaatı Uygulamaları (Şekil 6) Metro ve Demiryolu Temel İnşaatı Uygulamaları (Şekil 7) r Şekil 4_ Çöp depolama ve tehlikeli atık alanlanna ail uygulama örnekleri Şekıl 5. Suni göl alanına ait uygulama örnekleri Şekil 6. Yol temelinde yapılan bir uygulama ve yolun son şekli Şekil 7. Demiryolu yapuruna ait bir uygulama örneği,16 HI İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül200? - Sayı: 136

5 \ Diğer uygulama alanları ise şu başlıklar altında toplanabilir: Boru Hatları ve Kanal İnşaatı Erozyon Kontrolü Havaalanı Pistleri İnşaatı Liman İnşaatı Milli Güvenlik Projeleri İnşaatı Parklar ve Rekreasyon Alanları İnşaatı Spor ve Oyun Alanları İnşaatı Yerleşim Yerleri ve Otopark İnşaatı Tuğla imalatı Yeraltı Yolları (Madencilik) Sorunlu İnşaatlar için Alt Temeller CONSOLID SİSTEMİNİN KULLANILDIGI ÜLKELER Bu teknoloji Macaristan, Polonya ve Letonya, Almanya, Avustralya, Avusturya, Almanya, Bulgaristan, Sirilanka. Güney Afrika, Amerika, Romanya, Çek Cumhuriyeti, Kanada, Hollanda, Fransa, Rusya Federasyonu, Mısır, İsviçre, Nijerya, Küba, Çin ve Türkiye'de kullanılmaktadır. Almanya, İsviçre, Mısır, Polonya, Bolivya, Kanada, Küba, Macaristan ve Türkiye Consolid Sistemi'nin ülkelerinde kullanılmasına dair izin belgesi diizenlernişlerdir, KAYNAKLAR Consolid Sistemi Zemin Stabiliasyorıu Teknik Tarııtım Katoloğu 2007 GIURGEAv; MERKLER G.-P., HÖTZL H., HANNICH D. (1998): Ingenieurgeologisehe und hydrogeologische Untersuchungen zur Lagerung mittel-und schwachradioaktiver Abfalle in Cernavoda/Rumanien, Baugrundstabilisierung mit dem Consolid-System. - Schr. Angew. Geol. Karlsruhe, 50, ,Karlsruhe. HILLEL D. (1980): Fundamentals of Soil Physics S., Academic Press, Ine, New York. MERKLER G.-P., KONRAD H., GÖTZ U., GERDUN R.D. (1996); Möglichkeiten und Eignung des CONSOLID-Systems f zur Abdichtung und Immobilisierung. - Schr. Angew. GeoL. Karlsruhe, 41, , Karlsruhe. DUYURU Şube Yönetim Kurulumuzun tarih ve 69 no'lu toplantısında aldığı karargereğince; yılında üniversitelerimizin inşaat Mühendisliği Bölümlerinden 1.,2., ve 3. olarak mezun olup şubemize üye olan meslektaşlarrmız bu dönem şubemizde düzenlenen tüm ücretli kurslardan önceden kayıtolmakşartıyla ücretsiz yararlanacaktır yılında mezun olup şubemize kaydını yaptıran üyelerimiz tüm ücretli kurslardan % 50 indirimli yararlanacaklardır. KAMUlAŞTIRMA BiliRKişiliK KURSU 4650 sayılı Kanunla değişik 2492 sayılı kanunun 15. maddesi ve bu madde gereği Maliye Bakanlığınca 24 Kasım 2006 tarihinde yayınlanan Karnulaştırma Bilirkişiliğiyle ilgili yönetmelikgereği; Kamulaştırma Bilirkişilik Kursuna katılıp, kurs sonunda yapılacak sınavlarda başarılı olan meslektaşlarımız "Bilirkişi Yetki Belgesi" alacaklar ve Kamulaştırma Bilirkişisi olarakatanabileceklerdir. KURS KONULARı. TMMOB ve Oda Mevzuatı ve Bilirkişilik ilkeleri. Bilirkişilik Mevzuatı. Taşınmaz Değerlernesi ve Esasları. Hukuksal Çerçeve. Odalara Özel Eğitim Programları. Bilirkişi Raporlarının Hazırlanması Kamulaştırmanın Sosyal ve Ekonomik Etkileri Tarih: EyIUlıOO? (Toplam 18 saat) Kurs Yeri: DEÜ-DESEM Bordo Salon- Pasaport Kurs Ocreti: 220 YTl Son kayıt tarihi: 4 Eylüıı007 PANEL Salı Ege Bölgesi Sanayi Odası tarafından düzenlenen "inşaat SEKTÖRÜ VE DEPREM" paneli tarihinde saatleri arasında yapılacaktır. Pan elin ayrı ntılı program ın a adresindeki "Son Duyurular" bölümünden ulaşılabilir. YAPI MALZEMELERi SEMiNERi Yapı Işleri Genel Müdürlüğü'nden alınan yazıda Ingiltere Hükümeti ile ortaklaşa Yapı Malzemelerinin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Faaliyetleri için Bakanlık Kapasitesinin Güçlendirilmesi konulu bilgilendirme semineri yapılacağı bildirilmiştir. Söz konusu seminer ızmir'de 21 Eylül 2007 tarihinde lzrnlr, Aydın, Muğla, Manisa, Denizli, Uşak ve Çanakkale illerinin de katılımıylayapılacaktır. İMO İzmir Şubesi Bidieni - EylUl Sayı: 136

6 PERFORMANS ANALizi ve KAPASiTE SPEKTRUMU Prof. Dr. Hikmet Hüseyin ÇATAl Dokuz Eylül Üniversttesi, Mühendislik Inşaat Mühendisliği Bölümü, ızmir Fakültesi Arş. Gör. YusufYEŞilCE Dokuz Eylül Oniversitesi, Mühendislik inşaat Mühendisliği Bölümü, izmir Fakültesi { 1. GİRİş Betonarme taşıyıcılı yapılar güçlü yer ivmeleri altında doğrusalolmayan davranış gösterebilirler. Bu tür davranış gösteren yapılarınperformans analizinde yaygın olarak ATC-4ü'da [lj tanımlanmış olan elastik ötesi statik analize dayalı kapasite spektrumu yöntemi ve FEMA 273 [2J ve FEMA 356'da [3] tanımlanmış olan deplasman katsayıları yöntemi kullanılmaktadır [4]. Her iki yöntemde de elastik bir sistemin tepki spektrumundan, elastik ötesi tepki spektrumlarına geçiş için tek serbestlik dereceli eşdeğer bir sistem kullanılmaktadır. Bu çalışmada, güçlü yer ivmelerinin etkisi altındaki betonarme yapıların performans analizinde kullanılan kapasite spektrumu yönteminin hesap aşamaları sunulmuş ve irdelenmiştir. M, çok serbestlikderecelisistemintoplamkütlesini göstermeküzere,eşdeğertek serbestlikderecelisistemin efektif kütlesi ve efektif rijitliği aşağıdaki gibi hesaplanabilir. Burada a, çok serbestlik dereceli sistemin birinci doğal moduna ait modal kütle katsayısını; W ef, eşdeğer tek serbestlik dereceli sistemin açısal frekansını göstermekte olup aşağıdaki bağınnlar kullanılarak hesaplanabilir. (1) (2) f «;. 2. EŞDEGER TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEM Kütleleri kat seviyesinde topaklanmış (Şekill)'de sunulan elastik ötesi davranan, (n) katlı, çok serbestlik dereceli bir sistem; efektif kütle Md ve efektif rijitlik K./e bağlı olarak tek serbestlik dereceli sisteme dönüştürillebilir [1J. f-ö ın - f )0'5 ro = L K ~e_f cf M (3) er Burada mil (i) inci katın kütiesini; (İlili çok serbestlik dereceli sistemin birinci moduna ait (i) inci kat genlik değerini göstermektedir. j;. :18 RI Şekil-1: (a) Çok serbestlik dereceli sistem; (b) eş değer tek serbestlik dereceli sistem İMa İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2DO?- Sayı: 136

7 ~. -J Çok serbestlik dereceli sistemin (n) inci tepe kahnın yatay deplasmanı (bm) ile, sistemin tabanındaki toplam kesme kuvveti (Tt) arasındaki değişimi tanımlayan kapasite eğrisinin elde edilebilmesi amacıyla, deprem doğrultusuna göre simetrik olan yapılarda önerilecek ve birinci modu dikkate alan itme analizi uygulanabilir. Yapının simetrik olmaması halinde, diğer modların katkısının da dikkate alınması gerekmektedir. Bu durum halen yürürlükte olan "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmeliğinil7D.I.I maddesinde belirtilmiştir [5]. Çok serbestlik dereceli sistemin, düşey yükler ve giderek artan yatay yükler altında (n) inci (1) -f mf (2 n ~ -- - (1) (2 j j (1) (2 J i (1) (2 2 2 (1) ( Plastik 1 1 / Mafsal katındaki, yatay tepe deplasmam hesaplanır. Çok serbestlik dereceli sisteme kat seviyelerinde uygulanan yükler, sistemi göçme mekanizmasına getirecek yeterli plastik mafsal oluşumuna kadar arttırılır. Her adımda arttırılan yatay yüklerin oluşturduğu taban kesme kuvveti (Tt) değerleri düşey eksende, bu yükler nedeniyle sistemin tepe noktasında oluşacak yatay deplasman (bm) eğerleri yatay eksende gösterilerek çok serbestlik dereceli sistemin elastik ötesi kapasite eğrisi elde edilir. Çok serbestlik dereceli bir sistemin elastik ötesi kapasite eğrisinin şematik gösterimi (Şekil-2)'de sunulmuştur. (1 (. n -f mf (m) n (m) j _. (m) i --(m) --4- T T(m) T(2) T(L} (a) (1) (2) ın ın (b) (m) ın Şekil-2: (a) Çok serbestlik dereceli sisteme artımsal yatay yük yüklernesi (b) Çok serbestlik dereceli sistemin elastik ötesi kapasite eğrisi İMa İzmir Şubesi Bülteni - Eylü12DD7 - Sayı:

8 Elastik ötesi davranan çok serbestlik dereceli sistemin kapasite eğrisinden, eşdeğer tek serbestlik dereceli sistemin elastik ötesi "kapasite spektrumu" grafiğine ATC-40'da verilen bağıntılar ile geçilmektedir. Buna göre tek serbestlik dereceli sistemin spektral ivme değerleri (Sai)' taban kesme kuvveti değerleri T,<i), yapının toplam ağırlığı (W) ve modal kütle katsayısına gibihesaplanır [1]: (aı) bağlı olarak aşağıdaki kı T(i) S. = t aı W'u ı (4) Şekil-3: Tek serbestlik dereceli sistemin kapasite spektrum ve idealize edilmiş kapasite spektrum grafiği Tek serbestlik dereceli sistemin spektral deplasman değerleri (SJ,ATC-40'a göre aşağıdaki gibi hesaplanır. O(i) Sdi = TIL Yı '~mı Burada YU modal katılım çarpanını; ci>",l! sistemin birinci moduna ait tepe katın genliğini göstermektedir. Yı modal katılım çarpanını aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır. Burada: ci>il' sistemin birinci moduna ait (i) inci katın genliğini göstermektedir. (4) ve (5) numaralı bağıntılar kullanılarak, Şekil-2 {b)'de sunulan çok serbestlik dereceli sistemin elastik ötesi kapasite eğrisinden, tek serbestlik, dereceli sistemin kapasite spektrumu (Şekil-3)'de. sunulduğu gibi elde. edilmektedir. Elde edilen kapasite spektrumu grafiği çoğu kez eğimi kı ve kı. olarak gösterilen iki eğimli doğru parçaları ile idealize edilınektedir. İdealize edilen kapasite spektrum grafiği Şekil-3'de kesikli çizgi ile gösterilmiştir. 3. TALEP SPEKTRUMU Tek serbestlik dereceli bir sistemin ivme, hız ve deplasman tepki spektrumları, güçlü yer ivme değerleri, yapının sönüm oranları ve periyotlarma bağlı olarak elde edilmektedir. Viskoz sönümü %5 olan tek serbestlik dereceli sistemin ivme tepki spektrumu grafiği elde edildikten sonra grafik, (5) (6) aşağıdaki bağınhlarkuııanılarak "ivme-deplasman tepki spektrumu" na dönüştürülmektedir [6]. STd T 2 = 4rı;2. STa Burada STd' deplasman tepki spektrumu değerini; T, yapı periyodunu; ST'" ivme tepki spektrumunu değerini göstermektedir. Ancak yapının elastik ötesi davranış gösterdiği varsayıldığından elde edilen "ivme-deplasman tepki spektrumu" grafiği, histerik sönüm ve viskoz sönümün toplamından oluşan efektif sönüm yüzdesi kullanılarak indirgenmiş ivme-deplasman tepki spektrumu olan talep spektrumu grafiği elde edilmektedir. Efektif sönüm yüzdesi ~ef' kapasite spektrum eğrisinin iki eğimli doğrular ile idealize edilmesi halinde aşağıdaki bağmtı kullanılarak hesaplanabilir [1]. (8) Burada k ( ) değerleri arasında değişen ka tsayıyı; ~o, histerik sönüm oranını göstermektedir. Histerik sönüm oranı, şekil değiştirme enerjisi (Es) ve elastik ötesi davranan sistemde sönürn nedeniyle yutulan enerjiye (Ed) bağlı olarak aşağıdaki bağıntı ile hesaplanmaktadır r1], [7]. (9) İvme-deplasman tepki spektrumunun indirgenmesinde kullanılan indirgerne katsayıları (7) 20 HI İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül2DD7 - Sayı: 136

9 incelemeler aşağıdakibağıntılar ilehesaplanmaktadır [1]. s ~ 3.21 ~O.68.In(Sef) A (10) Hakkındaki Yönetmelik" hükümlerinin 7.8. bölümünde binalar için hedeflenen deprem performans dlizeyleri; bölümünde, betonarme binaların yapı elemanlarında performans kriterleri belirtilmiştir [5]. \ s ~ In(Sef) B (11) (10)ve (11)numaralı bağıntılar ile hesaplanan indirgeme değerleri için bir sınırlama getirilrrriş olup, bu değerler ATC-40'datanırnlanmıştır, İvmedeplasman tepki spektrumunun indirgenmesinde kullanılan SA ve SB katsayıları, ivme-deplasman tepki spektruınunun sırası ile 1. ve 2. bölgelerinde kullanılmaktadır. İvme-deplasman tepki spektruınunun 1. ve 2. bölgelerindeki 5,.. değerleri, SA ve SB katsayıları ile azaltılarak indirgenmiş talep spektrumu grafiği elde edilmektedir [I], [8]. Şekil- 4'de indirgeme katsayılarının kullanılacağı 1. ve 2. bölgeler ivme-deplasman tepki spektrumu dolu çizgi ile, indirgenmiş talep spektrumu kesikli çizgi ile gösterilmiştir. -Ta._.~._._~_._._._.~._._.-._._~~~~---,, 2. Bölge S.SONUÇ Yapıların performans analizinde kullanılan kapasite spektrumu yöntemi büyük ölçüde kabullere dayanan iteratif bir hesap yöntemidir. Yöntemin iteratif olması, uygun hesap algoritmalarını içeren bilgisayar programlarının kullanılmasını gereklikılmaktadır. KAYNAKLAR [I] ATC-40, "Seismic evaluation and retrofit af concrete buildings", Cilt 1-2,Applied TeclmologyConcil, 1996,ABD. [2] FEMA-273,"Guidelines for the seismic rehabilitation of buildings", Federal Emergeney Management Ageney, 1997, ABD. [3] FEMA-356, "Prestandard and commentary for the seismic rehabilitation of buildings", Federal Emergency ManagementAgeney, looo,abd. [4] FEMA-440,"hnprovement of nonlinear static seismic analysis procedures", Federal Emergeney ManagementAgeney, loos,abd. [5] "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik", Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 6Mart 2006gün ve 26100sayılı Resmi Gazete, Ankara. [6] Chopra, AK., "Dynamics of Structures", Prentice-Hall Inc.,1995. ' [7] Chopra, AK, Goel, R.K.,"Capacity-Demand-Diagram Method for Estimating Seismic Deformation of Inelastic Structures: SDF Systems", Pacific Earthquake Engineering ResearchCenter, 1999,ABD. [8] Özer, E., "Yapı Sistemlerinin Lineer Olmayan Analizi", Ders Notlan,İ.T.ü', 2006,İstanbul "...~-_.,... _--.',':,~6~ '~ıf~~fqn:jli~~[~.itt4fien -.ÇAGRI "' -.. '''~c-'.'.".'. of. '.-' ;.-.j:", ~ Şekil-4: Indirgenmiştalep spektrum eğrisi ve indirgeme bölgeleri 4. YAPıPERFORMANS NOKTALARı Yatay eksende spektral deplasman, düşey eksende spektral ivme değişkenlerinin gösterildiği koordinat takımına indirgenmiş talep spektrum eğrisinin ve kapasite spektrum eğrisinin çizilip her' iki eğrinin kesiştiği nokta belirlenerek söz konusu yapının performans noktası saptanır. Yapının performans noktasına bağlı olarak, plastik kesit dönmesi, yer değiştirme gibi değişkenlerin hedeflenen değişken sınırları içerisinde kalıp kalmadığı irdelenir. Halen yürürlükte olan "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül2DD7 - Sayı: 136 Hazır Beton Birliği (HBB), beton alıcılarının büvük çoğunluğunun sipariş verirken sadece dayanım sınıfı ve fiyatta sınırlı bir taleple geldiğini, oysa ki hazır beton kullanıcılarının satın alacakları beton hakkında detaylı bilgi sahibi olmalarının hakları olduğunu, sadece dayanım sınıfı değil, slump, agrega boyu, çevresel etki sınıfı gibi diğer temel teknik detayları da istemelerinin durabilfte/işlenebilirlik ve kalite açısından önemli olduğunu vurguladı. Bunun sonucunda Inşaat Mühendisleri Odası, tum üyelerimizin hazır beton alırken bu hususları titizlikle istemeleri ve dikkat etmeleri konusunun altını çizmektedir. Örnek Hazır Beton Fiyat / Teklif listesine imo izmir Şubesi web sitesinden ulaşabilirsiniz: ifftp_folder/other/thbb.pdf Ht 21

10 ~l Ii İncelemeler J TORK inşaat SEKTÖRÜNDEN KESiTLER Prof. Dr. Orhan Yüksel Ege Universitesi Müh. Fak. inşaat Müh. Bölümü ÖZET Yüklenici, taşaron, ortak girişim, konsorsiyum, proje yönetimi, proje yapımı, inşaatın kontrolü, hukuksal yapısı, kamu-özel inşaatları, yap-satçılık, yap-işlet-devret sistemi, konut kooperatifleri, arsa payı karşılığı inşaat, işçi sağlığı ve güvenliği, şantiye şefi, uyuşmazlıkların çözümü, eğitim yapısı,... gibi çok geniş alana yayılan inşaat sektörü, bu alanda yapılan çalışmalar yardımıyla ve küçük kesitler halinde yorumlanmağa çalışılacaktır. GİRİş Depremde yıkılmaması gereken konut yıkılır, sorumlu tanımlanamaz. Aslında sorumlu gerekli düzenlemeleri yapmayan, ya da yapamayan devlettir. Yasal düzenlemenin yapılmamasıdır, uygun yürütme kurallarının getirilememesi ya da getirilmemesidir. Proje yapımı, yüklenici, denetim, kooperatif inşaatları. iş güvenliği,... ile ilgili düzenleme ya yoktur ya da doğru değildir. Bir yasa ya da yönetmelikte söylenen bir diğerinde daha farklı olabilmektedir. Altmışı aşkın alt sektörü, heterojen yapısı nedeniyle inşaat sektörü, konjonktürel dalgalanmalardan çok çabuk etkilenen, düze çıkışta en çok gereksinilen bir sektördür. Limanından barajına, konut inşaatından yoluna, viyadüğüne, tüneline,... her alan farklı yapıdadır. Hatta bir barajın diğeriyle aynı özellikleri taşıması beklenemez. İnşaat mühendisi bu işlerde; proje yapımında, yapıyı gerçekleştirirken ya da kontrol ederken şantiyede, özel bir hukuksal düzenlemeyle, eser sözleşmesi kurallarına göre, görev yapar. Bu ona teknik bilgisini kullanırken bağımsız davranma olanağı sağlar. Bu özelliğinkaybolması durumunda, mühendis bilgisini uygulayamaz, ortaya sağlıklı yapı çıkamaz, kendisi büyük zarar görür. izleyen satırlarda. 60'lardan bu yana ortaya çıkan gelişmeler ya da varolan durumdaki doğru ve yanlış, sektörün farklı kesitlerinde. çok ayrıntıya girilmeden, yorumlanmaya, daha iyiye gitmek için, kurum gözetmeksizin, ortaya konulmaya çalışılacaktır. SEKTÖRDEN KESİTLER Yüklenici sistemi Yüklenici kavramına ilişkin düzenlernelerin Borçlar Yasası'nın istisna akdi ve genel hükümleri içeren bölümlerinde, Ticaret Yasası ve Medeni Yasa'nın bazı hükümlerinde yer bulduğu söylenebilir. İhale Yasası, İmar Yasası,... gibi pek çok özel yasa da kendi düzenlemelerini yapar. Yüklenici müdebbir bir tacirdir. Yaptığı şeyle ilgili her türlü sorumluluk ona aittir. Bu denli sorıımluluğa karşın mevcut düzenleme çok dağınık ve yetersizdir. Aynı şekilde yüklenicinin yaptıkları ile ilgili yaptırımlar da yeterli değildir. Yapılan şeyle ilgili gizli ayıplardan sorumluluk 10 yılla sınırlıdır. Sözleşme sağlıklı düzenlenememişse eser sahibinin hakkını alabilmesi pek kolayolmaz. Konu teknik, hukuk ve bir ölçüde de ekonomi bilgisini gerektirir. İnşaat sektöründe resmi kayıtlarda olarak görülen (Manisalı ve Gencer,20eO) yüklenici sayısının 'in üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Fransa' da bu sayımn olduğu göz önüne alınırsa, Türkiye'de, yanlış sistem ya da sistemsizlik nedeniyle fazla yüklenici bulunmakta, anlamsız rekabet yüzünden %70 lere ulaşan indirimler olmakta, kalite düşmekte ve yüklenici sektörü daima sıkıntı içinde olmaktadır sorırası üç basamaklı sayılara yükselen.enflasyon, bilanço yapısı nedeniyle diğerlerinden farklı olan inşaat sektörünü çalışamaz hale getirdi yılları TC Merkez Bankası verilerinde. inşaat sektöründe, şirketlerin, mevcutlarını faiz hesaplarına yatırdığı, üretimden tamamen çekildiği görülmektedir (Çetin,20ü2) sonrası yok olma durumundaki sektör için arayışlar başlar. Kamuinşaatlannda durum Düne kadar kamu inşaatlan. kamu inşaat kurumlarınca yapılır, yaptırılırdı. Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Cumhuriyeti Karayolları, Devlet Su İşleri,... bu kurumların en önemlilerindendi. 198ü'lere kadar harika yapılar, barajlar, yollar,... yapıldı, nefis teknik birikimimiz oldu yılları arasım kapsayan Bayındırlık Kurulu Kararları (Bayındırlık Bakanlığı,1969), o dönemlere ait genelgelerden hala yararlanmak, i :~ ] ị,..ı.:1 'i 22 iii İMa İzmir Şubesi Biilteni - EylUl Sayı: 136

11 h mümkün. Bakanlığın yürürlükteki genelgelerine (Bayındırlık Bakanlığı, 1983; Bayındırlık ve İskan Bakanlığı,1993; 1997) bakılarak bugün için aynı birikimin bulunduğunu söylemek çok zor sonrası devlet küçültüldü, "benim memurum işini bilir" manbğıyla özel sektöre yapbnhyor bu işler şimdi. Peki özel sektör özel sektör olabildi mi? Ne gezer, henüz uzun vadeli yatırım kredisi açacak bir banka bile yok, şirketlerin sabit aktifleri erimesin diye her sene yeniden değerlemeye gidildi uzun bir süre (Yüksel ve Tözün, 2000). Yazında, "bir ülke dünya savaşı gibi bir savaşa kab1ırsa ancak o zaman ve bir kereye mahsus olmak üzere yeniden değerlemeye gidilir" denilir (Pekiner,1977), olsun, iktisatçı başbakanlar bile bu durumu uygun gördü yılında yapılan, yılları arasını kapsayan bir çalışmada incelenen 318 yargı kararında (Yüksel, 2000), uyuşmazlığa düşen kamu hizmeti gören kurumların başında belediyeler geliyordu. Belediye başkanlarının siyasi kimlikleri ile öne çıktığı, mevzuata uymadıkları, ya da mevzuatı bilmedikleri, uyarıları da dikkate almadıkları, bu durumun belediyelerin büyümesiyle daha da arttığı görüldü. Konutyapı kooperatifleri Sivil uygulamada, orta gelir sahibi yurttaşların konut edinmek için başvurdukları yapı kooperatiflerindeki durumu da pek farklı değildir yılında sunulan bir çalışmada (Urkun,1999), İzmir ili içinde incelenen 768 konut yapı kooperatifinde; yönetimin, ortakların ve inşaatı yapan yüklenicilerin kendi durumlarıyla ilgili mevzuat bilgisine sahip olmadığı görüldü. Yargıtay kararlarında (Uygur,1993), konut yapı kooperatiflerinde; teknik, mevzuat ve yönetim. açısından tambirkarmaşa olduğu görülmektedir. Proje büroları İnşaat sektörünün bir diğer uygıı1ama alanı,. proje yapımında da yeterli düzenlemeden söz etmek mümkün olamamaktadır. Bir yazılımı kullanmayı öğrenen herkes büro açabilmekte, proje bürosu sayısında bir kısıtlama bulunmamaktadır. Yüklenicisayısında olduğu gibi bu alanda da gerekenden çok fazla proje bürosu bulunduğu düşünülebilir. Proje yapımında kullanılan yazılımların denetimi yapılmamaktadır. Yapıların denetimi Yapı denetiminde tam bir kaos yaşanmaktadır. Dün sorumlusu olduğu yapının yerini bilemeyen teknik uygıı1ama sorumluları vardı, şimdi de denetimini yapbğı yapının yerini bilmeyen denetim mühendisleri var. Sistem, yapının yalnız deprerne dayanıklılığını denetleme amaçlı, inşaat mühendislerince yapılan kaba inşaat denetimi biçimindeki Alman sistemi idi. çözüme mimarlar, elektrik, makine, jeoloji, kimya, jeofizik ve harita mühendisleri de eklendi. Onlar da kazansırıdı, yapının maliyeti çok artacakmış, açık ayıplarla ilgili Tüketiciyi Koruma Yasası varmış olsundu (Yüksel,2D02). Düzenlernede denetimlerin bir sermaye şirketi olan limited şirket tarafından yapılması öngörülmektedir. Ticaret Yasası uyarınca limited şirket ortaklarının sorumlulukları şirkete koydukları sermaye ile sınırlı tutulmaktadır. Denetim sisteminde, denetim şirketini yapı sahibi (yüklenici demek daha doğru) bulur. Bu nedenle hizmet sözleşmesinin özellikieri öne çıkar, bir diğer ifade ile mal sahibi (yüklenici) aleyhine denetim yapılamaz, proje hatası düzelttirilemez, hatalı imalat değiştirilemez, aksi halde o denetim firması bir daha iş bulamaz. Aksini düşünmek hizmet sözleşmesinin özellikierine ters düşer. Bu duruma denetim şirketleri dahil hiçbir kurum tepki göstermemektedir. Denetimin bağımsız olması için, Almanlar, denetim mühendislerini Yapı Denetim Merkezi (yapı denetimi için ilk çıkarılan 595 sayılı kanun hükmündeki karamamede bu işlevi İnşaat Mühendisleri Odası üstlerunek istemişti) adını verdikleri bir kamu kurumu aracılığıyla belirler. Denetim mühendisi olabilmek için aranan özellikierde ve istenilenlerde de benzer hatalar bulunmaktadır. Görüldüğü gibi bu organize bir karmaşadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılar, profesyonel mühendis denilen sertifikalı uzman mühendislerce izlenmektedir. Fransa'da ise denetim, sigorta esasına dayanmaktadır. Projeyi yapan, yüklenici,.kontrol eden,... tüm taraflar kendilerini kasko ile, yapı sahibi de yapıyı hasara karşı korunmak için sigortalatmaktadır. Görüldüğü gibi, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa, yapılarını sağlam yaptırabilmek için farklı sistemler uygıı1amaktadır. Yetkin mühendislik, Amerika Birleşik Devletleri'nde uygıı1anan sistemin bir benzeridir, Zaman zaman sigorta ağırlıklı çözümün de sisteme dahil edilmesi istenilmektedir. Tek amaç için üç ayrı modelin uygulanmak istenmesi hem denetimi, dolayısıyla yapı maliyetini çok pahalı hale getirecek ve hem de denetim İMa İzmir Şubesi Biilteni - Eylül Sayı: 136

12 ---'-_.' '--- bir kaosasokacaktır. Bu nedenle oda mu yeniden gözden geçirmeli, ODTÜ hazırlanan (1999) çalışmadan lı, gerekirse yeni araştırmalara lik eğitimi lik eğitimi, sağlam bir matematik oğru mantık yürütmeyi gerektirir. est yöntemiyle çabuk karar verme uhakeme yürütmesini bilmiyor se yıllarında verilmesi gereken ilmiyor. Böylece ilk ve orta öğretim liyor. Bir yandan lisede verilmeyen fizik üniversitede tamamlanmağa andan teste göre biçim]enmiş kafa ön1endirilıneğe çalışılıyor, üstelik 40 saat olan haftalık ders saati 20 yapılıyor (I). Durmadan açılan, varı, öğretim Üyesi, araşhrma phanesi, dershanesi olmayan kuıdemek daha doğru) yapılmaya n bunlar. Fiziksel eksiklikler, l1anılanmakineler bölüm içindeki rilmeğeçalışılıyor, bazen sınavda r öğretim elemanlarınca alınıyor. ilerin her fırsatta saygıdan uzak atap olan, öte yandan yetersiz ile tükenmek Üzere olan öğretim lıyor tüm bunlar. nçözünıü azlıklarının çözümünde aireleri, yasama ve yürütme kurallarla ilgili pek çok soruna böylece önemli bir boşluk. Mühendislerin büyük bir e gelişmeleriizlernede yetersiz a Ankara İMa'da yapılan bir UŞtu. Aldıkları biçimlenme elikveyargı kararları daha da Uyuşmazlık dosyalarında, evam etmekte olduğu len içtihat tutar1ıiığı,ne yazık l istinaf mahkemeleri ile yok ahkemeleri yerine, tahkim si,yurt dışındaki; haklı olmak n amaçlandığı yeni arayışlar; ışma, arabuluculuk, mini larıincelemekuruıu, hakembilirkişi,... gibi yohann (Akmcı,1196)açılması ile hem yargıdaki tutarlılık korunacak Ve hem de yargının yükü azaltılacaktır. Uyuşmazlığın ÇÖzümündeuzmanlardan yararlanılması ile, sonuca daha hızlı gidilebilecek,tarafların ÇÖZÜmiçin gayret sarfetmeleri gibi özellikleri nedeniyle sektöre farklı bir bakışaçısıgelecektir. SONUç Yukarıda analah1agelenlerdengörüleceği üzere, sektör, Çözümbekleyen oldukça karmaşık sorunlar içermektedir. Burada tüm görev meslek odası olarak İMO'ya düşmektedir. Yönetimin olduğu her yerde; planlama, organizasyon, yürütme, denetim ve. koordinasyon işlevleri bulunur (Tosun, 1974). Kurumlar, daireler, organlar bu işlevlere göre oluşturulurlar. Meslek odalarına kuruıuş yasası Ve teşkilat yapısıyla" denetim işlevi" verilmiştir. Tosun (1974), "bir uğraşı alanının meslek niteliği kazanabilmesi için gerekli olan başlıca koşulları" söyle özetler; Önemli bir bilimselniteliği olan sistematik bir bilgitopluluğu... Bu bilgilerin özelolaylara uygulanmasıyla ilgili olarak kişisel beceriye dayanan uygulama... Mesleki amaçlan kişisel amaçların üstünde tutan mesleki davranış standartlarının (meslekahlakı) varlığı. Sözü geçen bilimsel ilke ve bilgiler ile meslek ahlakı kuraharının uygulanmasını, gerektiği zaman, ZorIaya"bilecek"bir mesleki teşekkülünün (ticaret odası, sanayi odası, mühendisler odası,...) varolması, Mesleğe girebilmek için en az kurumsal ve pratik standartların (bilimsel Uygulamsal özelliktekikoşulları) saptamış bulunması... Meslek odalarının "yürütme" işlevine de soyunması, yasal yapıya aykın olması nedeniyle, tüm yapılanlar yok Varsayılacak,yönetim bilimine aykırı olması (organizasyon yapısı uygun olmaması) nedeniyle! doğru sonuca gitmesi de mümkün olamayacaktır: Bugünün Türkiye'sinde, yapısı, yukarıda anlatıldığı gibi, çok hassas olan bir sektörde, önce gerekli sistemlerin doğru kurulması gerekir. Bunun sahibi de, denetleme işlevi nedeniyle, meslek odalarıdır. Denetim mühendisi olacaklann seçimi, yetkin mühendislik, serbest inşaat mühendisliği ünvanlarının verilmesi, proje vizesi,... gibi yürütmeye ilişkin görevleri, kuruluş yasasına tamamen aykırı olmasına rağmen, jma İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 _ Sayı: 136

13 :;'0 yapmakta direnmesi, hukuka aykırı düşmesine neden olmakta, daha da önemlisi bu düzenlemeleri izleme ve hesap sorma işlevinin yapılmayarak, yürütme ve yasama kurumlarına hesap soracak bir organ yokedilmektedir. 'Bir organ hem yürül:ınevehem de denetimişlevini aynıanda yapamaz.bir örnekvermekgerekirse birkişihem yüklenicivehem dekontrololamaz. YARARLANıLANKAYNAKLAR AKINCt Z., 1996,. Milletlerarası Özel Hukukta İnşaat Sözleşmeleri, DEÜ Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yaytınları No:73, İzmir, 251+xviiis. BAYlNDIRLIK BAKANllGI, 1969, Bayındırlık Kumlu Kararları ( ),Baş-bakanlık Basımevi.Ankara, 538s. BAYlNDIRLIK BAKANLlGI, 1983, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Uygulamaları İle İlgili Yürürlükteki Teknik Genelgeler, Bayındırlık Bakanlığı Matbaası, Ankara, 350s. BAYıNDıRLıK VE İSKAN BAKANLlGI, 1993, Yapı İşıeri Genel Müdürlüğü Uygulamaları İle İlgili Yürürlükteki Teknik Genelgeler, Bayındırlık Bakanlığı Mat-baası, Ankara, 870s. BAYıNDıRLıK VE İSKAN BAKANLlGt 1997, Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Genelgeler ( ),TAUYayınN 0:95Ankara 232s. ÇETİN, H.C, 2002, İnşaat Sektörünün Yapısı ve Finansal Açıdan Incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 134+xvs, (yayımlanmamış). MANİSALI, E, ve GENCER H, 2000, Kamu Yatırım ihalelerinde ihale İndirim Oranlarını Etkileyen Faktörlerin Analizi, 2.Yapı İşletmesi Kongresi, EÜ ve İTÜ Yüksek Mühendisler Birliği Derneği, Atatürk Kültür Merkezi, Haziran 2000,İzmir, s ODTÜ, 1999, Türkiye'de Afetlere Karşı DayaıukWığı Sağlayacak Yeni Bir Yerleşme ve Yapılaşma Denetim Sistemi Önerisi, TC Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü.Ankara. PEKİNER. K., 1977, İşletme Denetimi (İşletme Analizleri), İstanbul Üniversitesi Yayın No:2306, Sermet Matbaası, İstanbul, 530s. TOSUN, K., 1974, İşletme Yönetimi, Fakülteler Matbaası, İstanbul,485s. URKUN, H, 1999,1970 Yılından Bu Yana İzın:ir'de Kumlan Konut Kooperatiflerinin Incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi.Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 123+xvili s, (yayımlanınamış). UYGUR, T., 1993, Açıklamalı İçtihatlı İnşaat Hukuku Eser ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi, Adalet Matbaacı1ık, Ankara, 1056s. YÜKSEL, O. ve TÖZÜN, A.H, 2000, Enflasyon Etkisinde İnşaat Sektörü - Yeniden Değerleme, 2.Yapı İşletmesi Kongresi, EÜ ve İTÜ Yüksek Mühendisler Birliği Derneği, Atatürk Kültür Merkezi, Haziran 2000,İzmir, s YÜKSEL, O., 2002, Yapı İşlerinde ihale Düzenimiz, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 611+xviis. YÜKSEL,ü., 2000, ihale Uygıılamasında Uyuşmazlıklar. 2.Yapl İşletmesi Kongresi, EÜ ve İTÜ Yüksek Mühendisler Birliği Derneği, Atatürk Kültür Merkezi, 15-16~17Haziran 2000, İzmir, s ODAMIZ ÜYELERiNE indirim YAPAN KURULUŞLAR BILG! DERSANESI Tel: BILIMSER BILGISAYAR Tel: CENGIZÖZER EGiTIM MERKEZi CEYLANAÇIKÖGRETlM.BILGISAYAR- YABANCI DIL KURSLARı Tel: DEO DESEM Tel: DIYALOG PSIKOLOJIK DANışMANlıK Tel: EGESAGLIKTESISLERIVE EGiTiM MOESSESELERIA.Ş. Tel: ITAPEN Tel: IYfE\I ÖZEL ısmail HAKKı TONGUÇ ILKÖGRETIM OKULU KlRAZOGLU OTOMOTiv Tel: KORUANAOKULU Tel: LORYMA RESORTHOTEL MARMARIS -TURUN:Ç ÖZEL KENT HASTANESI Tel: T.C. M.E.B. ÖZEL izmir DENIZ YABANCI DIL KUltSU rel: VATAN BILGISAYAR Tel: YAŞAM SAGLlK LABORATUVARı Tel: Odamız üyesi velilerin çccuklanna % 30 Indirim uygulanmakl.dır. üdanuz üyelerinin yar.arlanacağı Ilk teknıkservis hizmetinden ücret alınmaşacak, tüm ürünlerde % 5 indirim uygulanacaktır.. Odamız üyelerine fotoğrof,t.kı tasarımı, kumaş boyama, resim gıbı kurstar ücretslz olarak verilmektedir. Odarnız üye.letlneve ailelerine % 20 indirim uygulanmaktadır. odamrz ovelerine ~eşini kurslarda çe~itll Indirimler uvgulanmaktadır. OdarnJz üyelerine ve yakınlaıına % 20 lndlnm unul.nm.ktadır. Odarnız üyesi ve birinci derece yakınlarının.sağlık hlzmetlerlnden faydahırtma~annl sağlamak. amacıyla indirimli ücretler uygulanmaktadır. Odarruz üyelerine % 5 indrrim uygulanmakıadu Odarnız üyelerine % 10 fndirim uygulanmakladır. Odamız üvelerlne işçilik ücretlerinden % rs, malzeme bedellerinden % 10 indirim uygulanm.kiadır. Odamiz üyel.rine % ıs indirim uygulanmakt.dır. Odamız üyelerine özel fıyat uygulaması VilPılacaktlr. Odamız oyelerine % 10 Indirim unutanm.ktadır. Odamız nyelerine Ile ailelerineyaz dönemtnde % 20 toplu indirim uygulanmaktadır. Odarmz üyeeerine diğerindirimlere ek olarak (şok karnpanşalar harlclnde) % 3 indirim ul'l:ul.nacaklır. Laboratuvar hizmetlerinde Odasuz uyelerine % 20 Indirim uyguıanmakladır. İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül Sayı: 136