Bu proje AB tarafından desteklenmektedir. Komşu Kültürler. ve Diyalog BALKANLAR, BULGARİ STAN VE TÜRKİ YE

Transkript

1 Bu proje AB tarafından desteklenmektedir. Komşu Kültürler ve Diyalog BALKANLAR, BULGARİ STAN VE TÜRKİ YE

2 Diyalog için Halk Bilimi Projesi, Türkiye & AB Sivil Toplum Diyaloğu II Kültür ve Sanat Hibe Programı kapsamında AB tarafından finanse edilmiştir. Bu kitap Avrupa Birliği finansal desteğiyle hazırlanmıştır. Kitabın içeriğinden yalnızca ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ sorumlu olup, herhangi bir şekilde Avrupa Birliğinin görüşlerini yansıttığı şeklinde yorumlanamaz. Kitap Yayın Kurulu Dr. Gülin Onat Bayır Yrd. Doç. Dr. Birten Çelik Doç. Dr. Nikolay Nenov Türkçeden İngilizceye İngilizceden Türkçeye Çeviri Eylem Doğan Emek Ön Rüya Kalıntaş Bulgarcadan Türkçeye Çeviri Fahrie Mehmedova Nevin Hebibova, Baskı & Tasarım AYRINTI BASIMEVİ İvedik Organize San Cad Sok. No:105 İvedik-Ostim-ANKARA T F Baskı Yılı : Ekim / 2012 ISBN: 1

3 2

4 İÇİNDEKİLER 1) Diyalog İçin Halk Bilimi Projesi 6 2) Projenin Açılış ve Bitiş Töreni ve Konuşmalar Projenin Açılış Töreni ve Konuşmalar Proje Kapanış Töreni ve Konuşmalar 18 3) Proje Etkinlikleri Tanıtımı Proje Çerçevesinde Ankara da Yapılan Etkinlikler Fevziye Köyü Alan Ziyareti, Gölay Şakiroğulları Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü Konferansı, Birten Çelik ve Gülin Onat Bayır Sandığımda Balkanlar Sergisi, Münevver Eminoğlu Halk Çalgıları ve Ezgileri Atölye Çalışması, Cenk Güray Halk Oyunları Atölye Çalışması, Ümit Serkan Sarıoğlu ve Burak Keser Komşu Danslar ve Ezgiler Gösterisi, Burak Keser Proje Çerçevesinde Rusçuk ta Yapılan Etkinlikler, Gülin Onat Bayır ve F. Nesrin Ergin Ivanovo Köyü Alan Ziyareti Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü Konferansı Komşu Danslar Gösterisi ve Konser 74 4) Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü Konferanslarında (Ankara-Rusçuk) Sunulan Bildiri Metinleri 4.1. Ankara da Düzenlenen Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü Konferansı ve Bildiriler Yunanistan da ve Türkiye de Aşk Hikâyeleri (Romans) Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, İlhan Başgöz Umudun Efendisi Hızır ve Hıdrellez, M.Muhtar Kutlu St. George Kültü- Halk Paradigmaları, Uygarlık Sembolü, Kentsel Tatil, Nikolay Nenov Balkanlarda El Sanatları ve Giyim, Aysen Soysaldı 108 3

5 Balkanlarda Halk Oyunları ve Giysiler, Abdurrahim Karademir ve Şahin Ünal Geleneksel Bulgar Kültüründe Boncuklar: İşlev ve Anlamlar, Desislava Ivanova (Dimitrova) Tiholova Ege Üniversitesi Etnoğrafya Müzesi Balkanlarda Çalışmalar, Cenk Aydın Geleneksel Bulgar Müziğine ve Türk Müziği ile İlişkisine Genel bir Bakış, Muammer Ketencoğlu Hıdrellezdeki Oyunlara Türkiye den Bir Örnek, Solmaz Karabaşa Rusçuk ta Düzenlenen Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü Konferansı ve Bildiriler Balkan Ülkelerinde Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurları Üzerine Bazı Gözlemler, Mila Santova Bahar Bayramı Nevruz, İlhan Başgöz Anadolu dan Balkanlar a Halk Dini nin Senkretik Motifleri, Tayfun Atay Balkanlarda Göçmenlerin Geleneksel Müzik Kültürü, Natalia Rashkova 188 4

6 Ruse Bölgesi nin Yaşayan İnsan Hazineleri, Nikolay Nenov Anadolu da Geleneksel Kutlamalar Bağlamında Hıdrellez Geleneği ve Fevziye Köyü Örneği, ODTÜ Türk Halk Bilimi Topluluğu, Kuramsal Grubu, Yaşayan Bellek: Hasat Türküleri, Desislava Ivanova Tiholova 217 5) Balkanlarda ve Türkiye de Halk Kültürü Konferansı: Geleneksel Müzik Odaklı Bir Değerlendirme, Cenk Güray 225 6) Diyalog İçin Halk Bilimi Projesi ne Katkı Sunanların Listesi 228 7) Ekler 237 Basında Proje 237 Proje Yayınları 240 Muammer Ketençoğlu ve Konuk Sanatçı Yıldız İbrahimova Proje Kapanış Konserinden 241 Avrupa Günü Etkinlikleri Proje Fuarı nda, Diyalog için Halk Bilimi Projesi 242 Projede Görünürlük 243 Proje Etkinliklerine Katılım 244 5

7 6 diyalog için

8 halk bilimi projesi 7

9 8 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mezunları Derneği (ODTÜ-MD) tarafından, Rusçuk (Bulgaristan) dan Rusçuk Open Society Club (OSC- Ruse) isimli sivil toplum kuruluşunun ortaklığı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Kulübü Derneği nin iştiraki ile yürütülen Diyalog için Halk Bilimi projesinin finanse edilmesi Avrupa Birliği (AB) Bakanlığı nca kabul edilmiş ve 26 Nisan 2011 tarihinde Merkezi Finans ve İhale Kurumu ile sözleşme imzalanmıştır. Söz konusu proje, Avrupa Birliği Bakanlığı nın uygulamasını yürüttüğü Türkiye ve AB Sivil Toplum Diyaloğu II Kültür ve Sanat

10 Hibe Programı kapsamında AB tarafından finanse edilmiştir. Projenin hedefi, Türk ve Bulgar sivil toplum örgütleri arasında gençleri ve halk bilimi ile ilgili çevreleri de dâhil ederek Balkan Halk Bilimi alanında işbirliğini geliştirmek, kurulacak sosyal ve teknolojik ağlarla işbirliğinin sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Bu projenin hedef kitlesi, Folklor konusunda faaliyet gösteren Sivil Toplum Örgütleri, Yerel Örgütler (Şehir Dernekleri, vb.), Üniversite Mezunları Dernekleri, Üniversite kulüpleri ve Halk Bilimi ile ilgili çevredir. 9

11 2) PROJE AÇILIŞ VE KAPANIŞ TÖRENİ VE KONUŞMALAR 2.1. Projenin Açılış Töreni ve Konuşmalar Diyalog için Halkbilimi projesi, 18 Haziran 2011 tarihinde ODTÜ Mezunları Derneği Vişnelik Salonu nda düzenlenen Açılış Töreni ile uygulamaya konulmuştur. Açılış Töreni, salonun görünürlük kuralları çerçevesinde hazırlanması, katılımcıların imzalarının alınması, törenin sunuş konuşmaları ile başlamıştır. Tören, iştirakçimiz Orta Doğu Teknik Üniversitesi Türk Halk Bilimi Topluluğu (ODTÜ THBT) öğrencilerinin sunduğu Kırklareli Halk Oyunları gösterisi ile sona ermiştir. Açılış Töreni nde sırayla; Proje iştirakçisi T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü adına Genel Müdür Ömer Bozoğlu, 10

12 Proje ortağı Bulgaristan dan Open Society Club Ruse (OSC) adına Lora Sarkisyan, Proje iştirakçisi Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) adına Tarih Bölümü Öğretim üyesi ve projede üniversite temsilcisi olarak görev yapan Yrd. Doç. Dr. Birten Çelik, Proje iştirakçisi Ankara Kulübü Derneği adına Başkan Dr. Metin Özaslan, Proje yürütücüsü ODTÜ Mezunları Derneği adına Dernek Yönetim Kurulu Başkanı Himmet Şahin, Proje yöneticisi Hikmet Savaş Ektirici konuşmalarını, Proje Teknik Koordinatörü Burak Keser de projeyi tanıtan bir sunum yapmıştır. Bulgaristan Konsolosu Yavor Klisurski ve Kültür Ataşesi Petar Arabadziev de açılış etkinliklerine katılmışlardır yılında kuruluşunun 50.Yılı nı kutlayan ODTÜ Türk Halk Bilimi Topluluğu nun (THBT) mezun üyeleri ve öğrencileri, yoğun geçen 2011 yılı etkinlik çalışmaları yanında iştirakçimiz ODTÜ adına bu projenin hazırlanması aşamasında etkin görev almışlardır. Açılış törenine katkı veren ODTÜ Mezunlar Derneği üyesi de olan THBT li mezunlar ve THBT li öğrenciler projenin uygulama aşamasında da bu desteklerini çeşitli etkinliklerde yer alarak sürdürmüşlerdir. 11

13 Ömer Bozoğlu T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Güzel Sanatlar Genel Müdürü ODTÜ Mezunları Derneğinin yürütücülüğünde, Bulgaristan dan Open Society Club ın ortaklığıyla, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü, ODTÜ ve Ankara Kulübünün iştirakleriyle tasarlanan Diyalog için Halkbilimi adlı proje, Bulgaristan ve Türkiye arasındaki kadim kültür ortaklığının araştırılması ve yarınlara güçlü bir şekilde taşınabilmesi için büyük bir görev üstlenmektedir. Günümüzün gittikçe tek tipleşen ve ayrıntılarını kaybeden kültür hayatında, geçmişe dair bilgilerin önemi daha da artmaktadır. Halkların ortak hafızalarında yer alan günlük yaşama dair böylesi bilgileri içeren halkbilimi kaynakları, ortak kültürel değerlerin ve yaşam biçimlerinin algılanabilmesi adına çok önemli bir işlev üstlenmektedir. Böylesi bir birikimin, bu projede olduğu gibi sözlü ve yazılı olarak halkla ve özellikle genç nesille paylaşılması ise bu kültür ortaklığının devamlılığını da garanti altına almaktadır. Dünyanın kültürel açıdan en zengin bölgelerinden olan Balkanların bu zenginliğinin kardeş Bulgaristan ve Türkiye halkları nezdinde korunabilmesi, insanlık kültürü adına da çok önemli bir hizmettir. Bu vesileyle projede emeği geçenleri kutlar, saygılarımı sunarım. 12

14 Lora Sarkisyan Rusçuk Açık Toplum Kulübü (Open Society Club Rousse -Proje Ortağı) Bayanlar, Baylar ve Proje Ortaklarımız, Sizinle Diyalog için Halk Bilimi projesinin açılış töreninde bulunmaktan memnuniyet duyuyorum. Ruse Open Society Club adına, bu değerli projenin ortağı olarak şereflendirilmemizin mutluluğunu yaşıyoruz. ODTÜ Mezunları Derneği, örgütümüzü bu projeyi ortak çabayla gerçekleştirmeye ve sonuçları vasıtasıyla ülkelerimiz arasında görünmez köprüler inşa etmeye davet etmiştir. Diyalog için Halk Bilimi projemiz, Türk ve Bulgar sivil toplumları arasında kültürel değerler ve özellikle halk sanatları (müziği, dansları ve el sanatları) yoluyla sürdürülebilir bağlar kurmayı amaçlamaktadır. Biz, halk bilimini, hiçbir tercüme olmadan düşünceleri ve duyguları ileten ve bu yolla karşılıklı anlayışı ilerleten bir dil olarak görüyoruz. Biz, halk bilimini, farklı çevrelerden ve farklı yaşlardan insanları birleştirdiği için tercih ediyoruz. Ve son olarak biz, halk bilimini, insanların düşünce biçimlerinin köklerini bize sunduğu için tercih ediyoruz. Yürekten inancımıza göre bu projeye katılan herkes, projenin sonunda daha da zengin olacaktır. Resmi okullarda edinilemeyecek bilgiler kazanacaklardır. Bunlar, hoşgörü ve karşılıklı saygı dersleridir. Bunlar, kültürlerarası etkileşim dersleridir. Bu proje, insanlara eşsiz bir konuyu, nasıl farklı ama beraber olunacağını, öğretecektir. Bu projenin sonunda Bulgaristan dan ve Türkiye den daha fazla kişi öteki lerin nasıl 13

15 yaşadıklarını ve nelere değer verdiklerini anlamış olacaktır. Bu eşi bulunmaz bilgi hazinesi insanları daha zengin ve daha mutlu kılar. Ana ortak ODTÜ Mezunlar Derneği ve biz, Ruse Open Society Club olarak, inanıyoruz ki bizimki gibi projeler Türkiye nin ve Bulgaristan ın sivil toplumlarını yakınlaştıracak önemli diplomasi unsurlarıdır. Ve tabii ki Ankara gibi büyük bir şehirde olmak ve onun modern ve ilerici ruhunu tatmak da bizim için büyük bir onurdur. Bu istisnai güzelliğe sahip, yeşil ve dost şehir diyaloğa başlamak ve ortak değerleri bulmak için en iyi yerdir. Son olarak, Türkiye de, uygarlıkların ülkesinde olduğumuza göre size ünlü Yunanlı Fablcı Ezop la ilgili bir öykü anlatmak istiyorum. Bir gün Ezop Atina yı terk ettiğinde Argo lu biri gelip kendisine Atinalıların nasıl insanlar olduğunu sorar. Ve Ezop der ki: Öncelikle bana Argo luların nasıl insanlar olduğunu söylemelisin.. Adam: Sinir bozucu, saldırgan ve iğrenç insanlardır der. Bunun üzerine Ezop Ne yazık ki Atinalılar da aynen öyle insanlardır diye cevap verir. Daha sonra Ezop yine kendisine aynı soruyu soran bir Argo lu ile karşılaşır ve tekrar aynı cevabı verir: Öncelikle bana Argo luların nasıl insanlar olduğunu söylemelisin Adam gülümser: Çok iyi, sıcakkanlılardır ve iyi komşulardır ve Ezop cevap verir: Çok şanslısınız, Atina da aynen öyle insanlar bulacaksınız. Bu kısa öykü bize insanlığın en temel gerçeğini anlatıyor: Nereye giderseniz gidin, kendinizi bulacaksınız; nereye bakarsanız bakın, kendinizi görecesiniz. Dünya sadece bizim diğerlerine nasıl davrandığımızın bir aynasıdır. İlginiz için teşekkürler. 14

16 Himmet Şahin ODTÜ Mezunları Derneği, Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Konuklar, Bulgaristan Elçiliği Temsilcileri, Balkan Ülkelerinden Elçilik Temsilcileri, Bulgaristan dan ortağımız Open Society Club Temsilcileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sayın Genel Müdürü, AB Komisyonu ve Kamu Kuruluşlarının Temsilcileri, Sayın Konuklar, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mezunlar Derneği olarak, bugün, burada sizlerle birlikte olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Derneğimizin yürüteceği ilk AB destekli projemizin açılışına hoş geldiniz! Bilindiği üzere, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Türkiye nin en prestijli teknik üniversitelerinden birisidir. Ancak ODTÜ öğrencileri ve Derneğimiz aracılığıyla da mezunları sosyo kültürel alanda da etkin faaliyetler yürütmektedir. Üniversitenin en büyük topluluğu olan THBT bünyesinde öğrenciler, Derneğimiz bünyesinde ise THBT mezunları Türk Halk Bilimi alanında önemli çalışmalar yapmaktadırlar. İşte Diyalog İçin Halk Bilimi, projesi uluslararası boyutuyla, THBT nin kuruluşunun 50. Yılında, bu alandaki en önemli etkinliklerden birisi olacaktır. Komşumuz Bulgaristan öğrencileri ile öğrencilerimiz bir araya geleceklerdir. Proje Ortağımız, Derneğimiz ve iştirakçilerimiz arasında da diyalog kurulacaktır. Ancak geleceği düşündüğümüzde, gençler arsında kurulacak iletişimin çok daha önemli olacağı bir gerçektir. Halk Bilimi; toplumlar arası barış ve sevgiyi sağlayan en önemli iletişim unsurlarından birsidir. 15

17 Dernek olarak, bu projeyi gerçekleştirmemizde destek veren, katkılarıyla projemizi zenginleştiren, Bulgaristan dan ortağımız, Open Society Club a ve Proje iştirakçilerimiz; T.C. Kültür Bankalığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğüne, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Türk Halk Bilimi Topluluğu na ile Ankara Kulübü Derneğine teşekkür ediyorum. Ayrıca, Projemizin alan uygulamalarında bize katkı sunan Fevziye ve Ivanova Köylerine de teşekkürlerimi sunuyorum. Sözlerime son vermeden evvel, projede emeği geçen arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Savaş Ektirici Proje Yöneticisi Sayın Konuklar, Bulgaristan Elçiliği Temsilcileri, Balkan Ülkelerinden Elçilik Temsilcileri, Bulgaristan dan ortağımız Open Society Club Temsilcileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sayın Genel Müdürü, AB Komisyonu ve Kamu Kuruluşlarının Temsilcileri, Sayın Konuklar, Diyalog için Halk Bilimi projesini birlikte yürüteceğimiz siz değerli dostlarımız, açılış toplantımıza hoş geldiniz. Üniversite öğrencilik yıllarımızda ilgi alanımıza giren ve sonra da meslek alanlarımızın yanında sürekli yaşamımızda olan Halk Bilimi çalışmalarımızı, sizlerin de katkıları ile Diyalog için Halk Bilimi projesi ile taçlandırdık. Yıllardır topluluğumuza üye olan öğrenci kardeşlerimizle büyüyen bir topluluk olarak bu birlikteliğimizi halkbilimsel değerlerle güçlendiriyoruz. Hoşgörüyle, 16

18 usta çırak ilişkisi ile kültürel değerlerimizi birbirimize aktarırken, halkbilimsel kültürel değerlerin bir kilim dokur gibi kuşaklar, toplumlar ve ülkeler arasında ilmikler attığını gördük. Bizler bu ilmiklere sevdalandık. Kendi coğrafyamızı bu ilmiklerle daha iyi tanıdık. Ege nin iki yakasında, Tuna, Arda, Meriç boylarında bu kilimlerin üzerinde baharı karşılama kutlamalarımızı yaptık, yumurtalarımızı boyadık. Birçok komşu halk bu kilimlere yeni ilmikler atarak iç içe yaşadı uzun yıllar. Birbirlerinin dillerini, sözcüklerini, müziklerini, oyunlarını, masallarını vb. birçok kültürel değerlerini paylaştılar. Belki de bilmeden de birbirlerine aktardılar. Birbirlerine komşu dediler. Tarihsel göç yolları üzerinde halkbilimin güçlü yanı ile kilimler daha da renklendi, motifler daha da çeşitlendi. Saygıdeğer konuklar, Genel anlamda ortak ama kendi içinde çeşitliliğe sahip kültürel değer ağlarıyla örülü olan Balkan Coğrafyasında Türk ve Bulgar sivil toplum örgütleri olarak bizler, ODTÜ THBT ve Ruse Üniversitesi öğrencilerimizi bir araya getiriyor ve gençlerimizin de kilimlerdeki ilmikleri keşfetmelerini istiyoruz. Gençlerimizle birlikte gerçekleştireceğimiz etkinliklerle geniş bir çevreye ulaşmak, kültürel ilmiklerimizi, ağlarımızı pekiştirmek ve kalıcı kılmak istiyoruz. Sözlerime son verirken, projemizin bu önemli gününde, açılışında bizleri yalnız bırakmayıp onurlandırdığınız için hepinize teşekkür ediyor, saygılarımı sunuyorum. 17

19 2.2. Proje Kapanış Töreni ve Konuşmalar Diyalog için Halk Bilimi Projesi Kapanış Töreni 29 Eylül 2012 tarihinde ODTÜ Mezunları Derneği Vişnelik Salonunda 14:00 17:00 saatleri arasında gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Kapanış Töreni çerçevesinde ODTÜ Mezunları Derneği Çim Amfi de 18:30 21:00 saatleri arasında bir konser düzenlenmiştir. Kapanış Etkinliğinde ODTÜ Türk Halk Bilimi Topluluğu öğrencileri, TÜFEM Halk Oyunları Derneği ve ODTÜ Balkan Topluluğu halk oyunları ekipleri gösterilerini sunmuşlar ve konuk sanatçılarımız Yıldız İbrahimova ve Muammer Ketencoğlu birer konser vermişlerdir. Konuk sanatçı olarak etkinliğe katılan ve yaşayan en iyi doğaçlama yeteneğine sahip kadın caz sanatçılarından biri olan caz sanatçımız Yıldız İbrahimova, Balkanatolia albümünden eserler sunmuştur. Türkiye deki çağdaş sanatçılar arasında Rembetiko, Batı Anadolu Folkloru ve Balkan müziğinde tanınmış isimlerinden biri olan akordeon ustası Muammer Ketencoğlu ve ekibi, Balkan Ülkelerinden seçtikleri güzel şarkılarla izleyenlere keyifli anlar yaşatmışlardır. Projenin kapanış konserinde bu coğrafyada hala yaşayan halk bilimsel değerler ile Balkan ülkeleri arasında diyaloğun gelişebileceği ve sürdürülebileceği, Balkanlarda müziğin ve müzik insanlarının bu konuda çok yol aldığı, bu iletişimin gençler arasında da sağlanması gerekliliği, proje kapsamında halk çalgıları, ezgileri ve oyunları üzerine gerçekleştirilen atölye çalışmalarında kurulan iletişimin sürdürülmesi, bu konuda farkındalığın arttırılması gerekliliği proje amacının güçlülüğünü ifade edecek şekilde vurgulanmıştır. 18

20 SONUÇ Diyalog için Halk Bilimi Projesi ile Türkiye de ve Bulgaristan da yürütücü ve iştirakçi olan kurum ve üniversiteler dışında birçok kurum, üniversite, dernek, yerel örgütler, sanat çevresi ve kişilerle iletişime geçilmiş, Ankara ve Rusçuk Etkinlik Haftalarındaki alan ziyareti, konferans, atölye çalışmaları ve gösteriler tüm bu çevrelerin katkıları ile düzenlenmiştir. Etkinliklerle ulaşılan izleyici kitlenin dışında etkinlikleri hazırlama aşamasında ulusal ve uluslararası tüm bu çevrelerle ortak çalışılmış, kısaca işin mutfağında da bu kez Halk Bilimi adına etkinlikler için geniş bir diyalog kurulmuştur. Sonuç olarak, Diyalog için Halk Bilimi projesi yürütücülüğünü üstlenerek Halk Bilimi aracılığıyla diyalog kurmak için yola çıktık, yıllardır bir arada yaşayan ve komşu kavramına daha derin anlamlar katan bu coğrafyada komşu danslar ve ezgileri tanımanın, severek dinlemenin, halk kültür değerlerini anlayarak birbiriyle kaynaşabilmenin izlerini bulduk, diyaloğumuzu geliştirdik ve sürdüreceğiz. Diyalog için Halk Bilimi Projesi nde katkısı olan kitabımızın sonunda yer alan listede adları geçen Türkiye ve Bulgaristan dan tüm kurum, üniversite, dernek, yerel örgütler, sanat çevresi ve kişilere teşekkür ediyoruz. ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ Proje web sayfası adresi: 19

21 Prof.Dr. Ahmet Acar ODTÜ Rektörü ODTÜ Mezunları Derneği tarafından; Bulgaristan dan Rusçuk Açık Toplum Kulübü (Open Society Club-Ruse) isimli sivil toplum kuruluşunun ortaklığı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü, Ankara Kulübü Derneği nin iştiraki ile yürütülen Diyalog için Halk Bilimi projesi başarıyla yürütülerek tamamlanma aşamasına gelinmiştir. Yaklaşık 1,5 yıl içine sığdırılan proje, Türk ve Bulgar sivil toplum örgütleri arasında, gençleri ve halk bilimcilerini de dahil ederek, Balkan Halk Bilimi alanında işbirliğini geliştirmeye ve sosyal-teknolojik ağ kurarak işbirliğinin sürdürülebilirliğini sağlamak konusunda çok değerli adımlar atmıştır. Ülkemizde ve Bulgaristan da yürütülen yoğun programlar içinde köy ziyaretleri yapılmış, halk oyunları oynanmış, halk ezgileri seslendirilmiş ve konferans, atölye ve sergiler düzenlenmiştir. Folklor konusunda faaliyet gösteren Sivil Toplum Örgütlerinin, yerel yönetim birimlerinin, üniversitelerin, üniversite öğrenci ve topluluklarının, üniversite mezun derneklerinin ve özellikle Balkan halk kültürü ve Halk Bilimi ile ilgili çevrelerin katılımı sağlanmıştır. Bu değerli birlikteliklere olanak sağlayan, Halk Bilimine ve folklorumuza sahip çıkan projenin gerçekleşmesinde emeği geçen ODTÜ Mezunları Derneğini, Üniversitemiz mensuplarını, THBT üyelerini, proje ortağı Rusçuk Açık Toplum Kulübü nü ve tüm proje iştirakçileri ile diğer kişi ve kuruluşları candan kutlarım. Bu proje ile temelleri güçlendirilen işbirliklerinin zenginleşerek sürmesini dilerim. İyi dilek ve saygılarımla. 20

22 Prof Dr. Nevzat ÖZGÜVEN Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Değerli Konuklar, Diyalog için Halk Bilimi Projesi ni yürüten ODTÜ Mezunlar Derneği ve Rusçuk Açık Toplum Kulübü (Ruse Open Society Club) Temsilcileri ve Projenin iştirakçi kuruluşlarının değerli temsilcileri, Proje iştirakçilerinden biri olan Orta Doğu Teknik Üniversitesi ni temsilen burada bulunmaktan dolayı büyük mutluluk duyuyorum. Hepiniz Kapanış Toplantısı na hoşgeldiniz. Üniversitemiz, her zaman önemli bir bilim merkezi olmanın yanında gerek öğrenci topluluklarımızın gerekse de çeşitli kültür ve sanat gruplarının etkinliklerine ev sahipliği yaparak, bu alanda da önemli bir yere sahip olmuştur. Üniversitemiz öğrencilerinin, kültür ve sanat etkinlikleri sadece öğrencilik dönemleriyle sınırlı kalmamış mezun olduktan sonra da ODTÜ Türk Halk Bilimi Topluluğu(THBT) nun mezun üyeleri ve Mezunlar Derneğimizin ortakları ve iştirakçileriyle beraber gerçekleştirdikleri bu proje örneğinde de olduğu gibi devam etmiştir. Mezunlarımız, ODTÜ Mezunları Derneği liderliğinde etkinlikleriyle her geçen gün çok daha iyi sosyal sorumluluk projelerinde yer almaktadırlar. ODTÜ Mezunlar Derneği nin, 1961 de kurulan Türk Halk Bilimi Topluluğu nun mezun üyelerinin topluluğun kuruluşunun 50.yılını kutlamak amacıyla önerdikleri bu projeyi yine THBT lilerin önderliği 21

23 ve eşliğinde Bulgaristan dan Rusçuk Açık Toplum Kulübü ile ortak gerçekleştirdiği ve üniversitemiz, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü ve Ankara Kulübü Derneğinin iştirakçi kuruluş olarak katkı sunduğu Diyalog için Halk Bilimi Avrupa Birliği projesi de bunun en önemli göstergesidir. Bu proje ile mezunlarımız etkinliklerini sadece Türkiye ile sınırlamayıp sınırlar dışında da aktif olabileceklerini ve de bunu Bulgaristan örneğinde olduğu gibi ortak kültürel değerleri keşfetmek ve yaşatmak gibi önemli bir projeyi 2011 yılından itibaren hayata geçirerek de göstermişlerdir. Mezunlarımız, Diyalog için Halk Bilimi Projesi çerçevesinde Haziran ve Ekim 2011 de Türkiye de Ankara da, Nisan 2012 tihleri arasında ise Bulgaristan ın Rusçuk şehri ile Ivanovo Köyü nde yaptıkları etkinlik ve çalışmalarla hedefledikleri çok kültürlü /çok milliyetli /çok dinli yapısı ile zengin olan Balkanlar ile aynı zenginliğe sahip Türkiye arasında kuşaklar boyu göçlerle birbirlerine aktarılan ortak kültür öğelerini ele alarak, bunu Halk biliminin öncülüğünde işlemek ve böylece ortak 22

24 kültürler üzerinden ülkeler ve coğrafyalar arası bir diyaloğu gerçekleştirmişlerdir. Bu çalışmaları sırasında hem Türkiye deki sivil ve resmi kuruluşlar ve halkımızdan hem de Bulgaristan da sivil ve resmi kuruluşlar ve Bulgar halkından çok büyük destek görmüşlerdir. Bu destekle her iki ülkeden sivil toplum örgütleri, gençleri ve halk bilimi ile ilgili çevreleri de dâhil ederek Balkan Halk Bilimi alanında işbirliğini geliştirecek ve kurdukları sosyal ve teknolojik ağlarla işbirliğinin sürdürülmesini sağlayacak önemli çalışmalar yapmışlardır. Özellikle Türkiye den Fevziye Köyü halkı ile Bulgaristan dan Rusçuk Angel Kanchev Üniversitesi mensupları ve Halk Dansları Topluluğu, Rusçuk Bölge Tarihi Müzesi Müdürlüğü ve Ivanovo köylülerin Rusçuk Açık Toplum Kulübü önderliğinde projede yer almaları, Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü konferansında Türkiye ve Bulgaristan dan Halk Bilimi alanında çalışan akademisyenler ve uzmanlar ile Muammer Ketencoglu gibi bir değerli sanatçımız tarafından Balkanlar ve Türkiye de var 23

25 olan kültür değerlerinin altını bir kez daha çizen ve seslendiren bildirilerin sunulması ve kitaplaştırılması, DVD ye aktarılması ve ODTÜ Bilgisiyar Ağı üzerinden bir WEB sayfasında sunulması Halk bilimi üzerinden diyalog kurulması hedefini gerçekleştirmede önemli bir aşama ve sonraki kuşaklara aktarmada önemli bir adım olmuştur. Tüm bunlar bu projenin önemi ve hedefine ulaştığı konusunda önemli verilerdir ve bu anlamda daha nice projelere ilham olacak bundan sonraki birçok projeye öncülük etmekle kalmayacak, ülkeler arasındaki dostlukları da sağlam bir şekilde geliştirecektir. Üniversitemiz mezunlarının bu başarısından üniversite yönetimi olarak gurur duyuyoruz. Saygıdeğer Konuklarımız, ODTÜ Mezunlar Derneği ve ortakları Ruse Open Society Club ile hazırladıkları, üniversitem,t.c Kültür ve Turizm Bakanlığı, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü ve Ankara Kulübü Derneği ile birlikte yürütülen bu projede, başlangıcından şimdi gerçekleştirdiğimiz Kapanış Toplantısı na kadar destek verdiğiniz ve bizleri yalnız bırakmadığınız için üniversitem adına teşekkür ediyorum. Proje önerisini yapan ve uygulamada büyük emek veren başta THBT li öğrenci ve mezun üyeleri olmak üzere onlara destek veren ODTÜ Mezunları Derneği ni, Rusçuk Açık Toplum Kulübü ve tüm proje iştirakçi kuruluşlarını kutluyor, Bulgaristan ve Türkiye arasında yapılacak nice ortak çalışmaların devamını diliyorum. 24

26 LORA SARKISYAN Açık Toplum Kulübü Rusçuk Proje Ortağı Bayanlar ve Baylar, Değerli meslektaşlarım ve arkadaşlarım, Bugün yapmak istediğim tıpkı geçen seneki gibi başlamak: Bu değerli girişime, yani Diyalog için Halk Bilimi projesine ortak olma onurunu yaşadığımız için projenin ana ortağı ODTÜ Mezunlar Derneği ne Open Society Club ın teşekkürlerini lütfen kabul ediniz. Bu kapanış toplantısında aranızda olmak benim ve çalışma arkadaşlarım için büyük bir zevk, sizleri proje ortağı Open Society Club Ruse adına selamlıyorum. Ortak projemize bir yıldan daha uzun bir süre önce başladık. Her iki ortak ODTÜ Mezunları Derneği ve Open Society Club Türk ve Bulgar sivil toplumları arasında ebedi kültürel değerler -müzik, dans, el sanatları gibi halk sanatları- aracılığıyla bağlar kurmayı amaçladı. Halk bilimini, fikir ve duyguları aktararak bizleri karşılıklı anlayışa götüren ve çeviriye ihtiyacı olmayan bir dil olarak seçtik. Bugün, Diyalog için Halk Bilimi projesinin amaçlarına kesin olarak ulaştığına inanıyoruz. Öncelikle, projenin genç katılımcıları hiçbir eğitim programının sağlayamayacağı bilgiler edindiler. Bunlar tolerans ve karşılıklı saygı, kültürler arası etkileşim dersleriydi. İkinci olarak, iki ülkeden araştırmacılar birbirleriyle bilgi ve fikir alışverişinde bulunma şansı yakaladılar. Bunlar, bilimsel gelişme dersleriydi. Son olarak, bizler, iki ortak kurumdan uzmanlar, zor ama verimli olan bu projeyi birlikte yapma şansını bularak, kendi profesyonel kapasitemizi zenginleştirdik. Bunlar da ortaklık ve dostluk dersleriydi. 25

27 Uzun bir yolu birlikte yürüdük ve birbirimizden çok şey öğrendik. Yolumuz engelsiz değildi. Birçok zorlukla karşılaştık. Bugün geri dönüldüğünde, tüm problemler unutuldu fakat tüm mutlu anlar kalplere kazındı. Bu nedenle, bu ortaklığın derinleşerek devam edeceğine eminim. Bu, bana konuşmamın sonunda anlatmak istediğim bir Arap hikâyesini hatırlattı: İki arkadaş çölde yürüyorlarmış. Onlara Birinci ve İkinci diyelim. Yola devam ederken, bir kavga patlak vermiş ve Birinci İkinciye bir tokat atmış. İkinci, tek bir kelime bile söylemeden oturmuş ve kumlara Bugün en iyi arkadaşım bana vurdu! diye yazmış. Yürümeye devam etmişler ve okyanusa ulaşmışlar. İki arkadaş yüzmeye karar vermiş. İkinci, az kalsın boğuluyormuş; fakat Birinci, arkadaşını kurtarmış. İkinci kendine geldiğinde bir kayaya Bugün en iyi arkadaşım hayatımı kurtardı! diye yazmış. Birinci, arkadaşının davranışına şaşırınca, İkinci açıklamaya koyulmuş: İyi bir dost sana vurduğu zaman bunu kumlara yaz ki affetmenin rüzgârları bu suçu silsin. Bir dost sana büyük ve harika bir şey yaptığı zaman bunu kayalara kazı ki hiçbir rüzgâr bu iyiliğin anısını silemesin. İlginiz için teşekkür ederim. 26

28 Himmet Şahin ODTÜ Mezunları Derneği, Yönetim Kurulu Başkanı ODTÜ Mezunları Derneği tarafından, Bulgaristan dan Ruse Open Society Club isimli sivil toplum kuruluşunun ortaklığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Ankara Kulübü Derneği nin iştiraki ile yürütülen Diyalog için Halk Bilimi projesi, kapsamındaki emek yoğun tüm etkinlikleri tamamlayarak bugün kapanış toplantısını düzenlemektedir. Söz konusu proje, Avrupa Birliği Bakanlığının uygulamasını yürüttüğü Türkiye ve AB Sivil Toplum Diyaloğu II Kültür ve Sanat Hibe Programı kapsamında AB tarafından finanse edilmektedir. Projenin hedefi, Türk ve Bulgar sivil toplum örgütleri arasında gençleri ve halk bilimi ile ilgili çevreleri de dâhil ederek Balkan Halk Bilimi alanında işbirliğini geliştirmek, kurulacak sosyal ve teknolojik ağlarla işbirliğinin sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Bu projenin hedef kitlesi Folklor konusunda faaliyet gösteren Sivil Toplum Örgütleri, Yerel Örgütler, Üniversite Mezunları Dernekleri, Üniversite kulüpleri ve Halk Bilimi ile ilgili çevredir. Proje kapsamında Ankara ve Rusçuk ta; Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü Konferansı Komşu Danslar ve Ezgiler Gösterisi Ankara Fevziye Göçmen Köyü ve Rusçuk - Ivanovo da alan ziyareti 27

29 Ankara da Sandığımda Balkanlar Sergisi Halk Müziği ve Çalgıları ile Halk Oyunları Atölye Çalışması gerçekleştirilmiştir. Konu hem Halk Bilimi hem de Diyalog olunca projede uygulama etkinlikleri geniş bir hedef kitleyi kapsamıştır. Halkların çağlar boyu oluşturduğu kültürel birikim, günümüzün modern dünyasında yeniden bir arada çağcıl ölçülerde yaşamak için yeni diyaloglar kurabilmek için kaynak oluşturabilmiştir. Yaşayan İnsan Hazineleri nden, Fevziye Köyünün Deve Oyunu Ivanova da sergilenen Cemal ritüeli Balkan Coğrafyasında yaşayan halkların kültürel birikimleri, karşılıklı olarak Türkiye ve Bulgaristan dan folklor ile ilgili ODTÜ Türk Halk Bilimi Topluluğu ve Rusçuk Angel Kanchev Üniversitesi öğrencileri tarafından ilgi ile izlenmiştir. Öğrencilerimiz oynadıkları halk oyunlarının ve söyledikleri ezgilerin kökenleri konusunda canlı örnekler izlemişler ve birbirlerinin kültürlerini tanımışlardır. Çağlar boyu yazılı olmadan aktarılan ve kuşaktan kuşağa geçirilen bu kültürel birikim ne kadar güçlüdür ki bugünlere ulaşabilmiştir. İnsanlığın oluşturduğu ve belki de insanlığı oluşturan bu kültürel bikrimler sınır tanımamaktadır. Halk Bilimi öğelerindeki güçlülük buradan gelmektedir. Bu projede Türkiye den ve Bulgaristan dan folklor ile ilgili gençlerimiz birbirlerini, birbirlerinin halk kültürünü, bu alanda çalışan bilim insanlarını, alan ziyaretleri ile kültürün yaşayan izlerini tanımışlardır. Kurulan bu iletişim projenin web sayfası üzerinde, sosyal paylaşım sitelerinde ve iki ülkeden Üniversitelerimizin daha sonra kurmayı planladıkları işbirlikleriyle devam edecektir. Halk Bilimi nin Balkanlarda kaynaştırıcı gücü her dönem festivallerle yaşatılmıştır. Türkiye den bir örnek vermek istiyoruz yılının Eylül ayında Atatürk ün huzurunda da İstanbul da Beylerbeyi Balkan Festivali yapılmıştır. Bu festival Türkiye de düzenlenen ilk uluslararası halk oyunları festivalidir. Bu festivale yurdun dört bir 28

30 yanından gelen halk oyunları toplulukları ile Balkan ülkelerinden gelen Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan halk oyunları toplulukları katılmıştır. Yıl 2012 ve bizler Türkiye ve Bulgaristan olarak Balkan Halk Kültür temelinde bir AB Projesinde bir arada geldik, ortaklaşa birçok etkinliği birlikte gerçekleştirdik. Kalıcı ve sürdürülebilir bir diyalog kurduk diyebiliyoruz. Bu projeye samimiyetle katkı sunan başta ortağımız Ruse Open Society Club olmak üzere iştirakçilerimize, üniversitelerimize, ilgili kurumlara, öğrenci topluluklarımıza, Fevziye Köyü ve Ivanovo Halkına teşekkür ediyoruz. H. Savaş EKTİRİCİ Proje Yöneticisi (Proje Gönüllü Çalışma Grubu adına) Sayın Konuklar, Diyalog için Halk Bilimi projesini birlikte yürüttüğümüz siz değerli dostlarımız ve toplantıya katılarak bizleri onurlandıran siz değerli konuklarımız kapanış toplantımıza hoş geldiniz. Bizler için ilk deneyim olan bu projede Türkiye ve Bulgaristan Resmi Kurumlarının, Üniversite ve Akademik çevreden değerli Bilim adamlarının, Sanatçıların, köylülerin, halkın, Sivil Toplum Örgütlerinin ve Gençlerin desteğini aldık ve onlarla birlikte yola çıkarak Balkan Halk kültürü mozaiğinde diyaloğu vurgulayarak gerçekleştirdiğimiz etkinliklerle proje sürecini sonlandırdık. Öğrenci kardeşlerimizin bundan sonraki bu ve benzeri projelerde aktif görev alarak, sorumluluklarının bilincinde ve üstlendikleri görevleri severek, omuzlayarak, öğrendiklerini uygulama şansı yakalayacaklarına ve deneyimlerini bizlerle paylaşacaklarına inanıyoruz. 29

31 Karşılaştığımız Teknik sorunlarda AB Bakanlık yetkilileri ve Teknik Destek Ekibinin her dönemde katkılarını ve yardımlarını gördük. Genci, yaşlısı o kadar çok arkadaşımızın, gönüllü çalışanımızın emeği geçti ki, sadece Fevziye köyünden isim yazdıklarımızın sayısı 50 kadardı. Rusçuk Ivanovo köyündeki etkinliklere katkı sunanların sayısı da Fevziye Köyündeki katılıma yakındı. Şunu belirtebiliriz ki proje etkinliklerinin hazırlanmasında mutfakta çalışanlar izleyici sayısına yakındı. Üretirken daha çok kaynaştık. Diyalog için Halk Bilimi projesinde etkinlikleri emek yoğun ve büyük katılımlarla hazırladık. Projenin her bir aşamasında da diyalogu gerçekleştirdik. 17 ay önce başladığımız Diyalog için Halk Bilimi projesini birlikte yürüttüğümüz Bulgaristan dan proje ortağımız Open Society Club, Projemizin Türkiye den iştirakçileri olan Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 30

32 Ankara Kulübü Derneği nin değerli temsilcileri, her süreç de bizlere pozitif katkı sağlayan Dernek yönetimimiz, çalışanları, proje gönüllü çalışanları Alan çalışmalarımıza destek veren Türkiye den FEVZİYE ve Bulgaristan dan IVANOVO köyleri yetkilileri, Konferanslara bildirileri ile katılan Türkiye den ODTÜ, Gazi, Ankara, Ege Üniversiteleri öğretim üyeleri ile Bulgaristan dan katılan Rusçuk Tarih Müzesi Müdürü ve Uzmanlarına, Bulgaristan Bilim Akademisi öğretim üyeleri ile Rusçuk Angel Kanchev Üniversitesi Rektörlüğü ne, sahne etkinlikleri ile atölye çalışmalarında görev alan Angel Kanchev Üniversitesi Halk Dansları Topluluğu ile proje yürütülmesi aşamasında bildiri sunumu da dâhil olmak üzere her konuda görev alan Orta Doğu Teknik Üniversitesi Türk Halk Bilimi Topluluğu Öğrencileri ve Mezunları ile Balkan Topluluğu ndan öğrencilerimiz ve bizleri sabırla izleyen siz değerli dostlarımıza tekrar teşekkür ediyor, sizleri saygıyla selamlıyoruz. 31

33 3) PROJE ETKİNLİKLERİ TANITIMI Proje kapsamında Ankara Etkinlik Haftası, Ekim 2011 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Proje iştirakçilerimiz T.C. Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü, ODTÜ ve ODTÜ Türk Halk Bilimi Topluluğu ile Ankara Kulübü Derneği proje etkinliklerinin gerçekleştirilmesinde etkin görevler üstlenmiştir. Ayrıca proje ortağımız Open Society Club (OSC) aracılığı ile Ankara ya gelen Rusçuk Angel Kanchev Üniversitesi, Halk Dansları Topluluğu etkinlik haftasına katılmış ve gösteriler sunmuştur. Rusçuk Tarih 32

34 Müzesi Müdürü ve Müzeden bir uzman ile ODTÜ, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi, Gazi Üniversitesi, Ege Üniversitesi öğretim üyesi ve görevlileri proje çerçevesinde gerçekleştirilen konferansa bildirileri ile katılmışlardır. Ayrıca proje kapsamında düzenlenen sergiye Ege Üniversitesi Etnografya Müzesi, Fidan, Mutlu ve Değirmendereli Aileleri ile ODTÜ THBT eser vererek katkıda bulunmuşlardır. Atölye çalışmaları ise Ankara Kulübü Derneği nin tarihi binası Abidin Paşa Köşkü ile THBT Barakasında düzenlenmiştir. 33

35 3.1. Proje Çerçevesinde Ankara da Yapılan Etkinlikler Fevziye Köyü Alan Çalışması Gezisi Gölay ŞAKİROĞULLARI Türk ve Balkan kültüründe folklora dayalı ortak değerlerle karşılıklı olarak diyaloğu geliştirme ve farkındalığı arttırma amacını taşıyan Diyalog için Halkbilimi projesi kapsamında Ankara daki ilk etkinlik, 23 Ekim 2011 tarihinde bir Balkan göçmen köyü olan Fevziye Köyü nde yapılan alan çalışması ile başlamış ve bu çerçevede bu köye bir gezi düzenlenmiştir. Göçle birlikte taşıdıkları halk oyunları figürleri, giysiler, çalgılar, seyirlik oyunlar, türküler, ezgiler, maniler ve yemek yapma teknikleri gibi kültürel öğelerin yerinde görülmesi, yerleştikleri bölgede kültürel çeşitliliğe katkılarının incelenmesi ve zaman içindeki değişimin gözlemlenmesi amacını taşıyacak olan çalışmamız için Ankara ya bağlı Fevziye Köyü ne bizi yönlendiren, THBT Mezunu Anıl Öztürk ün, o bölgede veterinerlik yapan babası Habip Öztürk olmuştur. Fevziye Köyü, yılları arası yaşanan Osmanlı-Rus Harbi sonrası yapılan 1878 Berlin Antlaşması ile Bosna, Hersek, Krajina, Sancak ve Karadağ bölgelerinden Osmanlı coğrafyasına göç eden Boşnaklar tarafından kurulan birçok Boşnak köyünden birisidir. Fevziye köyü yanında Bosna dan gelen göçmenlerle Ankara civarında 20 kadar Boşnak köyü kurulmuş, 34

36 ancak bazı kaynaklara göre bu köylerden 2 tanesi salgın hastalıklardan dolayı tamamen yok olmuştur. İdari olarak 2 yıl önce Yenimahalle Belediyesi ne bağlanan, 2000 e varan nüfusu ve 250 hanesi ile Ankara ilindeki bu köylerin en büyüğü olan Fevziye Köyü, Ankara ya 40 km. uzaklıktadır. Fevziye köylüleri, Türkiye Bosna-Hersek Kültür Dernekleri Federasyonu na bağlı olarak Fevziye Köyü Kültür Yardımlaşma Derneği ni kurmuştur. Bu dernek Fevziye Köyünde her yıl Haziran ya da Temmuz ayında Uluslararası PİTA (Boşnak Pidesi) Şenliği ni düzenlemektedir. İlişkilerin sürdürülmesi, kültürel değerlerin yaşatılması ve gençlere aktarılması amacıyla düzenlen ve bir gün süren bu şenlikte Türkiye nin dört bir yanından Boşnaklar bir araya gelmekte, şenliğe ismini veren ünlü Boşnak böreği Pitalar yapılmakta ve Boşnak oyunları oynanmaktadır de düzenlenen Pita Şenliği öncesinde AB Projesi hazırlama aşamasında temasa geçtiğimiz Fevziye Köyü Muhtarı Hüseyin Demirel i ziyaret ederek projemizin amacını ve neden Fevziye köyünü seçtiğimizi görüşmüştük. Projemiz çerçevesinde Pita Şenliği ne katılacak, Ortağımız OSC aracılığı ile Bulgar gençleri ile THBT li öğrencilerin in şenlikte görev almasını sağlayacak ve köyde halk bilimi alan araştırması rması çalışmalarımızı sürdürecektik. Bu çerçevede Dernek Başkanı Necmi Ocak ve Yönetim Kurulu üyesi Nur Banu Öztaş proje yazım aşamasında ve sonrasında düzenlediğimiz toplantılarımıza sürekli katılmışlardır. 35

37 Türkiye ve AB Sivil Toplum Diyaloğu-II programı kapsamında sunulan projelerden kabul edilenlerin Aralık 2010 tarihinde açıklanacağı bilgisi çerçevesinde projemizdeki etkinlikler planlanmış ve projemizi sunarken etkinlik tarihlerini bu tarihi esas alarak belirlemiştik. Ancak projemizin kabul tarihi Nisan 2011 olunca etkinlik tarihlerimizin de kaydırılması gerekmiştir. Bu nedenle her yıl geleneksel olarak Temmuz ayında düzenlenen Fevziye Köyü Pita Şenliği, Projemizin Ankara Etkinlik Haftası içinde yer alamamıştır. Ancak Fevziye Köyü Muhtarı Hüseyin Demirel ve Dernek Başkanı Necmi Ocak projemiz için Ankara Etkinlik Haftası içinde tekrar bir Pita şenliği düzenleyebileceklerini belirtmişlerdir. Şenliği düzenleyebilmek için Muhtar Hüseyin Demirel in çağrısıyla toplanan köy halkı ile iki kez toplantı yapılmıştır. Bu toplantılarda şenlik için gerekli malzemeler belirlenmiş, köy alanının nasıl düzenleneceği konuşulmuş, yemek servisinin bir kısmının yer sofralarında yapılmasına karar verilmiş ve köy meydanına kurulacak protokol 36

38 çadırının Yenimahalle Belediyesinden temini muhtarımız tarafından sağlanmıştır. Şenlik için ODTÜ Mezunları Derneğinden masalar, sandalyeler ve protokol koltukları şenlik günü sabahı Fevziye Köyüne götürülmüştür. 23 Ekim 2011 de Fevziye köylüleri, sabah 06:30 da köyün merasına tencerelerini, kazanlarını getirerek, genci yaşlısı, kadını erkeği ile öğlene kadar meşhur helvalarını, et yemeklerini, pilavlarını ve Pita böreklerini yaparak ODTÜ lü, THBT li ve Bulgar konuklarını gün boyunca tüm konukseverlikleriyle ağırlamışlardır. Fevziye Köyü etkinliğine Karadağ Büyükelçisi Ramo Bralic ve eşi de katılmıştır. Büyükelçinin samimi yaklaşımı diyalog adına yürütülen projemizin canlı bir örneğini oluşturmuştur. ODTÜ-THBT li gençlerimiz, Rusçuk Angel Kanchev Üniversitesi Öğrenci Halk Dansları Topluluğu, İştirakçimiz Ankara Kulübü Derneği nin Seymen ekibi ve Köyün gençlerinin sergilediği 37

39 Deve seyirlik köylü oyunu ile şenliğimiz gün boyunca devam etmiştir. Ayrıca Proje iştirakçimiz Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü nün görevlendirdiği Balkan Müziği ses sanatçısı Ayşe Aslanca ve saz ekibi türküleri ile programımızı zenginleştirmiştir. Alan gezimizde görev alan, katılan tüm Fevziye halkına ve etkinlik hazırlık aşamasından itibaren hep yanımızda olan Necmi Ocak, Nur Banu Öztaş, Ali Tabak ve Muhtarımız Hüseyin Demirel e teşekkürlerimizi iletiyoruz. 38

40 39

41 Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü Konferansı Birten Çelik - Gülin ONAT BAYIR Balkan coğrafyası tarihi göç yollarının izlerini hala üzerinde taşımaktadır. Bu coğrafyada göç eden ve yerleşik halkların bir arada yaşama sürecinde birbirlerine kültürel birikimlerini aktarmaları nedeniyle ortaya çıkan ortak halk kültürel değerlerini günümüzde tanıtmak ve bu konuda da farkındalık yaratmak projemizin amaçları arasındadır. Bu çerçevede Diyalog için Halk Bilimi Projesi kapsamında Ekim 2011 tarihlerinde gerçekleştirilen Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü konulu konferansımızda Balkan halkları arasındaki ortak kültür değerlerinin vurgulaması hedeflenmiştir. Bu nedenle konferansımızda başta Hızır ve Aziz George Kültü olmak üzere halk giysileri, el sanatları, müzik ve oyunları vb. Balkan ortak halk kültür değerlerini oluşturan konularda 9 bildiri sunulmuştur. Konferansın açılış konuşmaları, Avrupa Birliği Bakanlığı adına Avrupa Birliği Bakanlığı Proje Uygulama Başkanı Sayın Bülent Özcan, Projenin iştirakçisi ODTÜ adına Rektör Danışmanı Prof. Dr. Bilgehan Ögel, Proje ortağı Bulgaristan Rusçuk Open Society Club (OSC) adına Mikeala Zdravkova ve Proje yürütücüsü olarak ODTÜ Mezunları Derneği adına Başkan Himmet Şahin tarafından yapılmıştır. Konuşmaları ise sırasıyla şöyledir; 40

42 Bülent Özcan Avrupa Birliği Bakanlığı, Proje Uygulama Başkanı Değerli Hocalarım, ODTÜ Mezunları Derneği Temsilcileri, Çok değerli Bulgaristan dan gelen yolcularımız, hepinizi Avrupa Birliği Bakanlığı adına saygıyla selamlıyorum. Avrupa Birliği üyelik sürecinde kamu kesiminin yapmış olduğu teknik çalışmaların yanında müzakere süreci çerçevesinde sivil toplum kuruluşlarının yürütmüş olduğu çalışmalar da çok önemli bir yer teşkil ediyor. Bu anlamda bakıldığında sivil toplum kuruluşları Avrupa Birliği üyelik sürecinde özellikle Avrupa Birliği üyesi ülkelerdeki muadilleriyle kurmuş oldukları temaslarda hem Türkiye nin Avrupa Birliği üyesi ülkelerde doğru olarak anlatılması ve tanıtılması için bir zemin oluşturuyorlar hem de aynı zamanda AB üyelik sürecinin temasta oldukları ülkelere ne gibi etkileri olur, olumlu veya olumsuz, bunların öğrenilmesi ve bu bilginin ve birikimin ülkemize taşınması açısından önemli rol oynuyor. Biz bu sürece aslında teknik adıyla Sivil Toplum Diyaloğu diyoruz. Sivil Toplum Diyaloğu nun AB ile yürüttüğümüz müzakere sürecinde en temel taşlardan birisini oluşturduğunu söylüyoruz. Bu anlamda da Bakanlık olarak geçtiğimiz dönemlerden bu güne kadar sivil toplum diyalogu anlamında birçok proje geliştirerek ülkemizdeki kuruluşlarla Avrupa Birliği üyesi ülkelerdeki kuruluşlar arasında işbirliğini artırmayı hedefleyen çalışmalar yürütüyoruz. Bu projenin birçoğunu Avrupa Birliğinin ülkemize sağlamış olduğu katılım öncesi Avrupa Birliği mali destekleri kapsamında yürütüyoruz. 41

43 İlk çalışmamız 2008 yılında uygulamaya geçmiştir. Üniversiteler, meslek örgütleri, gençlik kuruluşları ve yerel yönetimleri kapsayan bir programdır. Yaklaşık 120 kuruluşa 20,000,000 Euro civarı bir kaynak aktararak Türkiye deki 120 farklı kuruluşun Avrupa Birliği üyesi ülkelerindeki muadilleri ile işbirliği yapmasına çevreden doğa korumaya enerji verimliliğinden tarih sürecindeki yanlışların gençler arasında tartışılmasına kadar birçok alanda farklı projelerin hayata geçirilmesine destek olmuştur. O projenin bir devamı olarak Sivil Toplum Diyalogu-II projemizi de geçtiğimiz yılın daha doğrusu bu yılın başında uygulamaya geçirdik. Bu çerçevede bu sefer iki tane tematik alanımız vardı. Bir tanesi Tarım ve Balıkçılık, bir tanesi de Kültür ve Sanat. ODTÜ Mezunları Derneği kültür ve sanat alanında yaklaşık 400 proje başvurusu arasından finansman almaya hak kazanan 18 proje arasına girdi. Bu anlamda az önce oturumu yapan arkadaşımız bu projede 50 yakın kişinin emeği var demişti. Biz o 50 kişiye çok teşekkür ediyoruz. Tabi 50 kişi adına da aynı zamanda dernek başkanı ve yönetimine de teşekkürlerimizi, bakanlık adına sunuyoruz. Yarışmacı bir ortamda 18 proje arasına girmek gerçekten kolay bir iş değil. Bu çerçevede ODTÜ Mezunları Derneği, Diyalog için Halk Bilimi Projesi adıyla Bulgaristan daki dostlarımızla kültür ve folklor alanında özellikle Balkanlardaki ortak değerlerimizi ortaya çıkarabilecek çalışmalar yürütmeye başladılar. Bunun çok güzel örneklerini dün ve hatta bugün içerisinde birkaç çalışmayla da sergilediler. Bugünkü konferansla bugün ve yarın devam edecek konferans ve perşembe günü akşamı yapılacak olan gösteri de bu çalışmaların bir parçası. Bu anlamda bugün, yarın ve perşembe günü yapılacak çalışmalarda herkese kolaylıklar diliyoruz, başarılar diliyoruz. Umarım keyifli, verimli sonuçlar elde ederiz. Ve bu proje kapsamında Türkiye de Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında özelikle de Bulgar dostlarımızla da diyalog oluşturabilecek güzel altyapılar oluştururuz. Bakanlık adına hepinizi saygıyla selamlıyorum. 42

44 Prof.Dr. Bilgehan Ögel Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Rektör Yardımcısı Değerli Hocalarım, Değerli Meslektaşlarım, Saygıdeğer Konuklar, Konferansın bugünkü oturumuna hoş geldiniz. Rektörümüz Prof. Dr. Ahmet Acar adına hoş geldiniz demek istiyorum. Orta Doğu Teknik Üniversitesi folklor, halk bilim konusunu kurulduğu 1956 yılından bu yana daima geleneksel olarak desteklemiştir. Bunun bir sonucu olarak Türk Halk Bilimi Topluluğu bugün ODTÜ nün en köklü, en yaygın kurumudur. Ayrıca Orta Doğu Teknik Üniversitesi folklorun, halk kültürünün toplumlar arasında yakınlaşmanın en önemli anahtarı olduğunun bilincindedir. Sizleri burada ağırlamaktan, bu etkinliklerin Üniversitemiz bünyesinde yapılmasından çok büyük mutluluk duyuyoruz. Konferansın verimli geçmesini ve olumlu sonuçlar elde etmesini diliyorum. Hepinize başarılır diliyorum. Saygılar. 43

45 Michaela Zdravkova (Bulgaristan Ülke Koordinatörü, Açık Toplum Kulübü Rusçuk) Değerli Konuklar, Değerli Katılımcılar, Bayanlar ve Baylar, Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü başlıklı Konferansın açılış töreninde sizlerle birlikte olmaktan büyük bir mutluluk ve onur duyuyorum. ODTÜ Mezunları Derneği tarafından düzenlenen konferans, Diyalog İçin Halk Bilimi projesi çerçevesinde Türk ve Bulgar sivil toplum örgütlerini Balkan folkloru alanında geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede Projenin faaliyetleri de gençleri, folklor ile ilgili çevreleri ve folklor alanındaki araştırmacıları bir araya getirmiş oluyor. Balkan ülkeleri arasındaki etkileşim ve benzerlikler, folklor, müzik, mutfak kültürü ve sosyal yaşam alanında göze çarpıyor. Bayanlar ve Baylar, sadece bir başkent değil aynı zamanda Türkiye nin modern, ilerici ve kültürel açıdan zengin bu güzel Ankara şehrinde olmak bizim için büyük bir onurdur. Bu özellikleriyle de Ankara, Konferansın hedeflerinin başarılı bir şekilde sonuçlanması için de ideal koşulları sağlamaktadır. 44

46 Umarım ki bu konferans, çok değerli konuşmacıların Balkanlar ve Türkiye deki el sanatları ve giyim konusunda; Halk müziği ve müzik aletleri, halk dansları ve kostümleri; St. George ya da Hıdırellez kutlamaları; oyunlar ve süslemeler; Bizans ın Balkan gelenekleri üzerindeki etkisi konusunda verecekleri bilgiler ile bu alanlardaki var olan bilgilere katkı sağlamaları için değerli bir fırsat olur. Katılımcılar arasındaki bilgi değişimleri ve tartışmaların Balkan halk kültürünün geliştirilmesi ve tanıtımına katkı sağlayacağına eminim. Konferansın sonunda tüm katılımcıların birbirleri ile daha derin bir anlayış ve işbirliğine dayalı ilişkiler kazanmış olacağını umuyoruz. Bizi ağırlayan ev sahiplerimize ve ODTÜ Mezunlar Derneği nden meslektaşlarıma Konferans için yapılan mükemmel düzenlemeler için teşekkür ediyorum. Bayanlar ve Baylar, meslektaşlarım, son olarak projenin ortağı olan kuruluş olarak Rusçuk Açık Toplum Kulübü adına, tüm katılımcılara keyifli ve verimli bir çalışma diliyorum. Teşekkürler. 45

47 Açılış Konuşmalarının ardından Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü konulu konferans, açılış bildirisi ve üç oturum olarak gerçekleştirilmiştir. Konferansın açılış bildirisini ODTÜ Tarih Bölümünde Part- Time olarak ders veren, Indiana Üniversitesi emekli öğretim üyesi ve Halk Bilimi alanında önemli çalışmalara imza atmış Prof. Dr. İlhan Başgöz vermiştir. Yunanistan ve Türkiye de Romans (aşk hikâyesi) Üzerinde Bir Mukayeseli Araştırma başlıklı bildirisinde Prof. Dr. Başgöz, Türk ve Yunan aşk hikâyeleri arasında başta konu olmak üzere, hikâyelerdeki çift ad, yani kadın ve erkek adlarının hikâye ismi olması ve iki hikâye geleneğinde de idealize edilen romantik ve ilahi (divine) aşk gibi ortak benzerliklerin olduğunu belirtmiştir. Başgöz, aşk hikâyelerini tek tek incelemek ve onları milli veya coğrafi bir kökene bağlamak yerine sadece Türk ve Yunan aşk hikâyeleri değil, bütün Orta Doğu ve Kafkas aşk hikâyelerinin karşılaştırılmasını ve bunların karşılıklı etkileşimlerinin incelenmesini gereğini vurgulamıştır 24 Ekim 2011 günü yapılan Konferansın birinci oturumunda başkanlığı ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Ali Uzay Peker yapmıştır. Birinci oturumdaki ilk bildiriyi Ankara Üniversitesi, Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Halkbilim Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. M. Muhtar Kutlu sunmuştur. Prof. Dr. Kutlu Umudun Efendisi Hızır ve Hıdrellez konulu bildirisinde günümüzde Balkanlarda 46

48 Aziz George Festivali, Herdeljez, Ederles/ Ederlezi adları altında farklı topluluklarca yapılan Hıdrellez kutlamalarının, bu topluluklar arasındaki kültürel diyaloğun, etkileşimin ve alışverişin inanç boyutundaki sonuçlarını bünyesinde taşıyan bir pratik olduğunu vurgulamıştır. Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Aysen Soysaldı Balkanlarda El Sanatları ve Giyim konulu bildirisinde oldukça zengin etnik ve kültürel yapıya sahip olan Balkan etnografya çeşitliliğine vurgu yapmıştır. Doç.Dr. Soysaldı Boşnak, Türk, Bulgar vb. Balkan halklarına ait halı, kilim, çerge ve benzeri yaygılarındaki ortak motif alış-verişlerini görsellerle örneklemiştir. Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuarı, Türk Halk Oyunları Bölümü öğretim görevlileri Abdurrahim Karademir ve Şahin Ünal Balkanlarda Halk Oyunları ve Giysiler konulu bildirilerinde, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı nın desteklediği Anadolu ve Balkanlarda Halk Çalgıları, Halk Oyunları, Geleneksel Giyim Kuşam ve Halk Müziği Müze ve Arşiv Oluşturulması Projesi çerçevesinde Balkan ülkelerinde yapılan alan araştırmalarına dayalı olarak yaptıkları çalışmayı tanıtmışlardır. Birinci oturumdaki son konuşmacı, Rusçuk Tarih Müzesi Müdürü Doç.Dr. Nikolay Nenov St.(Aziz) George Kültü- Halk 47