Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi. Su Kaynakları Yönetim Planı

Transkript

1 Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi

2 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 İÇİNDEKİLER SAYFASI GİRİŞ BELGE NUMARASI AMAÇ UYGULAMA BAŞLANGIÇ YETKİ VE YÖNETİM KAPSAM BU YÖNETİM PLANININ KAPSAMI DİĞER YÖNETİM PLANLARI İLE ÖRTÜŞMELER ROLLER VE SORUMLULUKLAR YÖNETİM PLANI UYGULAMASI İÇİN TEMEL ROLLER VE SORUMLULUKLAR TEMEL ARA YÜZLER PROJE STANDARTLARI UYGULANABİLİR TÜRK ULUSAL STANDARTLARI; TÜRK DEVLET KURUMLARINA VERİLEN DİĞER TAAHHÜTLER VE BU KURUMLARIN GEREKLİLİKLERİ UYGULANABİLİR ULUSLARARASI STANDARTLAR VE REHBERLER; UYGULANABİLİR CENTERRA VE ÖMAŞ STANDARTLARI, POLİTİKALARI VE PROSEDÜRLERİ ÖMAŞ'IN UYMAYI TAAHHÜT ETTİĞİ DİĞER ENDÜSTRİ REHBERLERİ UYGULANABİLİR PROJE STANDARTLARININ ÖZETİ AZALTICI ÖNLEMLER VE YÖNETİM KONTROLLERİ ÖZET UYGULAMA VE OPERASYON... 6 UYGULAMA TAKVİMİ BU YÖNETİM PLANININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ VE REVİZYONU İZLEME İZLEME GEREKLİLİKLERİNE GENEL BAKIŞ TEMEL İZLEME FAALİYETLERİ Yeraltı Suyu İzleme Programı Yüzey Suyu İzleme Programı Asit Kaya Drenajı Potansiyelinin İzlenmesi ANA PERFORMANS GÖSTERGELERİ EĞİTİM GENEL BAKIŞ Sayfa 2 / 23 BASIM TARİHİ:

3 OMAS-ESMS-WR-PLN İŞYERİ İNTİBAK EĞİTİMİ İŞE ÖZEL EĞİTİM DİĞER EĞİTİM GEREKLİLİKLERİ DENETİM VE RAPORLAMA DENETİM DIŞ DENETİM KAYIT TUTMA DOKÜMAN KONTROLÜ Şekil. Yeraltı Suyu İzleme Noktaları... 6 Şekil 2. Yüzey Suyu İzleme Noktaları... 9 Tablo : Temel Roller ve Sorumluluklar... 5 Table 2: Proje İçme Suyu Standartları... 8 Tablo 3: Çıkış Suyu Standartları... 0 Tablo 4: Temel Yönetim Kontrolleri... 2 Tablo 5: İzleme ve Numune Alma Programı... 7 Tablo 6: Yüzey Suyu İzleme & Numune Alma Programı Tablo 7: AKD İzleme Programı... 2 Tablo 8: Ana Performans Göstergeleri ve İzleme Ölçümleri Bu Çevre ve Sosyal Yönetim Sistemi ÇSYS -dokümantasyonu - (Plan, Çerçeve, vb.) ve ekleri İngilizce dilinde hazırlanmış olup Türkçeye çevrilmiştir. İngilizce ve Türkçe dilindeki dokümantasyonda sunulan bilgiler arasında bir uyumsuzluk ve/veya farklılık beklenmese da böyle bir durumda İngilizce ÇSYS dokümantasyonu kapsamında sunulan bilgiler geçerli kabul edilmelidir. Sayfa 3 / 23 BASIM TARİHİ:

4 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 GİRİŞ. Belge Numarası Bu doküman Öksüt Altın Madeni Projesi için dır. Bu Yönetim Planı için doküman referans numarası OMAS-ESMS-WR-PLN-00'dir..2 Amaç Bu Yönetim Planının amacı: Yönetim Planının kapsamını tanımlamak ve uygulanabilir yönetim ara yüzlerini ortaya koymak; Rolleri ve sorumlulukları tanımlamak; Bu Yönetim Planı ile ilgili olarak uygulanabilir Proje Standartlarını ana hatları ile anlatmak; Bu Yönetim Planı ile ilgili olarak Proje taahhütlerini, işletme prosedürleri ve rehberleri tanımlamak; Ana Performans Göstergeleri de dahil olmak üzere izleme ve raporlama prosedürlerini tanımlamak; Eğitim gerekliliklerini tanımlamak ve Destekleyici malzemeler ve bilgiler için referansların belirlenmesidir..3 Uygulama Bu Yönetim Planında belirtilen gereklilikler yükleniciler tarafından yürütülenler de dahil olmak üzere, Öksüt Altın Madeni Projesinin ömrü boyunca tüm ÖMAŞ faaliyetleri için geçerlidir. Bu Yönetim Planı ÖMAŞ Genel Müdürüne ait olan ÖMAŞ Çevre ve Sosyal Yönetim Sistemi Çerçevesine (OMAS-ESMS-00) dayanmaktadır. ÖMAŞ Çevre ve Sosyal Yönetim Sistemi (ÇSYS) Çerçevesinde yapılacak herhangi değişiklikler bu Yönetim Planında değişikliklere neden olabilir..4 Başlangıç Bu Yönetim Planı Nisan 206 tarihinden itibaren geçerlidir..5 Yetki ve Yönetim ÖMAŞ Genel Müdürü Mart 205 tarihinde bu Yönetim Planını onaylamıştır. Bu Yönetim Planı ÖMAŞ Sağlık, Güvenlik, Çevre ve Eğitim Müdürü ne aittir. Bu Yönetim Planı inşaat ve devreye alma sırasında en az altı aylık periyotlarla gözden geçirilecektir. Kararlı durum operasyonları sırasında, bu Yönetim Planı, proje tasarımını veya prosedürleri değiştirmeyi yansıtmak için daha sık güncelleme gerekli olmadıkça, planda herhangi bir değişiklik ya da güncellemelerin yapılması gerekip gerekmediğini belirlemek için yıllık periyotlarla gözden geçirilecektir. Bu yönetim Planında yapılacak değişiklikler için herhangi talepler bu Yönetim Planının sahibine yöneltilmelidir ve ÇSYS Çerçevesinde belirlenen Değişim Yönetimi (DY) Prosedüründe kısaca anlatıldığı gibi uygun gözden geçirme ve onay proseslerine tabi olacaktır. Sayfa 4 / 23 BASIM TARİHİ:

5 OMAS-ESMS-WR-PLN KAPSAM 2. Bu Yönetim Planının Kapsamı Bu Yönetim Planı yükleniciler tarafından yürütülenler de dahil olmak üzere, tüm ÖMAŞ faaliyetlerini kapsar. Yükleniciler tarafından uygulama Yüklenici Yönetim Çerçevesinde (ESMS-CM-PLN-00) ele alınmaktadır. Bu Yönetim planı alındığı yerden yığın liçi tesisi veya başka bir yerde tükeninceye kadar ÖMAŞ tarafından kullanılan tüm suyu kapsar. 2.2 Diğer Yönetim Planları ile Örtüşmeler Bu Yönetim Planı ÖMAŞ Projesi için geliştirilen ve ÇSYS Çerçeve Dokümanında (OMAS-ESMS-00) açıklanmış olan Yönetim Planlarının genel paketinin bir parçasıdır. Bu Yönetim Planı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, su kaynağı önerilerine sahip olan bir dizi diğer Yönetim Planları ile örtüşmelere ve çapraz bağlantılara sahiptir: Toplum Sağlığı, Emniyeti ve Güvenliği Yönetim Planı (OMAS-ESMS-CHSS-PLN-000), özellikle yerel topluluklar tarafından kullanılan yerüstü ve yeraltı su kaynakları ile ilgili olarak. Acil Müdahale Planı (OMAS-ESMS-ERP-PLN-00), özellikle yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının kazara kirlenmesi ile ilgili; Paydaş Katılım Planı (OMAS-ESMS-SEP-PLN-000), özellikle yerel topluluklar tarafından kullanılan yerüstü ve yeraltı su kaynakları üzerindeki potansiyel etkiler ile ilgili olarak. Maden Atık Yönetim Planı (OMAS-ESMS-WR-PLN-00), özellikle ekonomik olmayan kayaç yönetimi ve yüzey ve yeraltı suyunun korunması ile ilgili. Tehlikeli Madde Yönetim Planı (OMAS-ESMS-HM-PLN-00), özellikle yüzey ve yeraltı sularının potansiyel kirlenmesinin kontrolü ile ilgili. Maden Kapama Çerçevesi (OMAS-ESMS-MC-PLN-00), özellikle YLS ve EOK depolamasının yeniden doğaya kazandırılması ile ilgili. Siyanür Yönetim Çerçevesi (OMAS-ESMS-CY-PLN-00), siyanürün yönetimi ile ilgili. 3 ROLLER VE SORUMLULUKLAR 3. Yönetim Planı Uygulaması için Temel Roller ve Sorumluluklar Bu planın uygulanmasındaki başlıca roller ve sorumluluklar aşağıda belirtilmiştir. Tablo : Temel Roller ve Sorumluluklar Rol Sorumluluklar ÖMAŞ Genel Müdürü Bu Planın ve uygulama için gerekli kaynakların onayı. ÖMAŞ SGÇ & Eğitim Müdürü Projenin Proje Standartları ve bu Planda belirtilen diğer gerekliliklere uygunluğunu sağlamak. Plan kapsamı ve uygulanması için genel sorumluluk. Bu Planın geliştirilmesi, izlenmesi ve revizyonu. Sayfa 5 / 23 BASIM TARİHİ:

6 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Rol Sorumluluklar Çevre Koordinatörü Uygulanabilir Yönetim Planları ve Prosedürlerde belirtildiği gibi su izlemesinin yapıldığından emin olmak. İşletme Departman Yöneticileri ve Başlıca Yükleniciler İşyeri Denetçileri / Amirleri Tüm çalışanlar ve yükleniciler İlgili faaliyetlerin bu Yönetim Planı ve ilgili Prosedürler çerçevesinde yapıldığından emin olmak. Departman personelinin uygun su ve atık su yönetimi uygulamaları ve gereklilikleri konusunda tam olarak eğitilmiş olduğundan emin olmak. Olay soruşturmalarının yapıldığından ve rapor edildiğinden emin olmak. Gözetimi sağlamak ve ilgili faaliyetlerin bu Yönetim Planı ve ilgili Prosedürlere uygun olduğundan emin olmak için rutin çalışma alanı teftişlerini gerçekleştirmek. Tüm tehlikeleri, uyumsuzlukları ve olayları rapor etmek. ÖMAŞ gerekliliklerine uymak. 3.2 Temel Ara yüzler Bu Yönetim Planının uygulanmasındaki temel ara yüzler (yani, bu Yönetim Planı'nın unsurlarının teslimi için sorumluluğa sahip olan roller) aşağıdakileri içerir: ÖMAŞ Proje Müdürü, özellikle suyollarına kontrolsüz deşarjları en aza indirmek için inşaat uygulamalarının uygulanması ile ilgili; ÖMAŞ Maden İşletme Müdürü, özellikle suyun yerel akiferlerden kontrollü olarak alınması ve su kaynaklarının kontrolsüz olarak suyollarına yapılan deşarjlardan korunması ile ilgili. 4 PROJE STANDARTLARI Bütün Proje aktiviteleri ( Proje Standartları ), uygulanabilir standartlarla uyumlu olacaktır. Söz konusu standartlar aşağıda sıralanmıştır: Uygulanabilir Türk Standartları; Türk ÇED gereklilikleri; Türk devlet kurumlarına verilen diğer taahhütler ve bu kurumların gereklilikleri; Uygulanabilir uluslararası standartlar ve rehberler; Uygulanabilir Centerra ve ÖMAŞ standartları, politikaları ve prosedürleri; ÖMAŞ'ın uymayı taahhüt ettiği diğer endüstri rehberleri. Olaylar Proje finansmanı dokümanları, Centerra Olay Raporlama Standardı ve OMAS ÇSYS Çerçevesine atıfta bulunularak tanımlanır. Sayfa 6 / 23 BASIM TARİHİ:

7 OMAS-ESMS-WR-PLN Uygulanabilir Türk Ulusal Standartları; Aşağıdaki Türk mevzuatı su kaynakları ve bunların yönetimine ilişkin olarak Öksüt Projesi ile ilgilidir. Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği, tarihli ve sayılı Resmi Gazete; Yüzey Suyu Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği (RMSWQ), tarihli ve sayılı Resmi Gazete; Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması hakkında Yönetmelik, tarihli ve sayılı Resmi Gazete; Yeraltı Suları Hakkında Kanun, Kanun No: 67, tarihli 0688 sayılı Resmi Gazete; Türkiye Sağlık Bakanlığının İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmeliği, içme ve kullanma suları için sınır değerler (Sağlık Bakanlığı, 2005); Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozunmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik (Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 202). 4.2 Türk Devlet Kurumlarına Verilen Diğer Taahhütler ve Bu Kurumların Gereklilikleri Uygulanabilir değildir. 4.3 Uygulanabilir Uluslararası Standartlar ve Rehberler; ÖMAŞ'ın uygulayacağı uluslararası standartlar Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EAİKB) tarafından belirlenen standartlardır. AİKB Performans Gereklilikleri 3 amaçları: Kaynak Verimliliği ve Kirlilik Önleme ve Kontrolü aşağıdaki amaçları taşımaktadır: "enerji, su ve kaynak verimliliğinin iyileştirmeleri ve atığı en aza indirme için proje ile ilgili fırsatları belirlemek; Kaynak kullanımı ve projenin salınan kirlilikten kaynaklanan insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerin ele alınması için azaltma hiyerarşisi yaklaşımını benimsemek" Performans Gerekliliği 3 proje seviyesinde uygulanabildikleri durumda ilgili esasa İlişkin AB Çevre Standartlarını karşılamak üzere projeler için gerekliliği belirtir. Projeler aynı zamanda uygulanabilir ulusal kanunlara uygun olacak şekilde tasarlanmış olmalıdır ve ulusal kanunlara ve mevzuata ilişkin gerekliliklere uygun olarak devam ettirilecek ve işletilecektir. Ev sahibi ülke düzenlemeleri AB gerekliliklerinde ya da diğer belirlenmiş uygun çevre standartlarında sunulan seviyeler ve önlemlerden farklı olduğu zaman, projelerin hangisi daha sıkı ise onu karşılaması beklenir. Aşağıdaki Avrupa Birliği Direktifleri Proje ile ilgilidir ve göz önüne alınmıştır. Direktif 200/60/EC Su Çerçevesi Direktifi; Su politikası alanında çevresel kalite standartları hakkında Direktif 2008/05/EC, değiştiren ve sonradan fesheden Konsey Direktifleri 82/76/EEC, 83/53/EEC, 84/56/EEC, 84/49/EEC, 86/280/EEC ve Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin değiştiren Direktifi 2000/60/EC; Yeraltı suyunun kirlenme ve bozulmaya karşı korunması hakkında Direktif 2006/8/EC Su Politikası Alanında Öncelikli Maddeler Listesi oluşturan Karar No 2455/200/EC; Sayfa 7 / 23 BASIM TARİHİ:

8 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 İnsani Tüketim için Su Kalitesi Kriterleri Direktif No. 98/83/EC Avrupa parlamentosu ve Konseyinin Direktif 2000/60/EC uyarınca su durumunun kimyasal analizi ve izlenmesi için teknik şartnameyi mecburi koşan Direktif 2009/90/EC Dünya Sağlık Örgütü içme suyundaki kimyasallar için sınır değerlerin bir listesini sağlamaktadır: Dünya Sağlık Örgütü tarafından oluşturulan içme suyu için kılavuz değerler (WHO, 20). 4.4 Uygulanabilir Centerra ve ÖMAŞ Standartları, Politikaları ve Prosedürleri Centerra Olay Raporlama Standardı (204) ve Centerra Çevresel Olay Sınıflandırma Raporlama Standardı (205). 4.5 ÖMAŞ'ın uymayı taahhüt ettiği diğer endüstri rehberleri ÖMAŞ Siyanür Yönetimi hakkında Uluslararası Kodun gerekliliklerine uyacaktır. ÖMAŞ bir yığın liçi sahası (YLS) işleteceği için, bir maden atık yönetim tesisine deşarj edilen atığın içindeki siyanürün konsantrasyonu ile ilgili gerekliliklerle ilgili değildir. Siyanür için Proje Standartları endüstriyel tesislerdeki siyanür seviyelerinden ziyade çevredeki siyanür seviyeleri ile ilgilidir. 4.6 Uygulanabilir Proje Standartlarının Özeti ÖMAŞ Proje Standartlarını temsil eden daha katı standartlar ile ulusal standartlar, yürürlükteki AİKB gereklilikleri ve uygulanabilir Centerra Standartlarının en katı olanına uyacaktır. ÇSED ve bu Yönetim Planı Türk mevzuatına ilişkin gerekliliklere uymak için hazırlanan Türk ÇED'ine dayanmaktadırlar. ÇSED ve bu Yönetim Planı AİKB gerekliliklerini karşılamak üzere Türk ÇED'i için kabul edilen yaklaşımın ötesine geçmektedir. Ek etkilerin tespit edildiği veya azaltmaların önerildiği durumlarda, bunlar Türk ÇED'inde belirtilenlere ektir ve ÖMAŞ tarafından ek gönüllü taahhütleri oluştururlar ve Türk ÇED'inde ortaya koyulduğu şekilde ana düzenleyici gerekliliklerin yerine geçmezler. Table 2: içme suyu için Proje Standartlarını sunmaktadır. Çıkış suyu standartları aşağıda Tablo 3: 'te belirtilmektedir. Table 2: Proje İçme Suyu Standartları Parametre Birimler Türk Standardı AB Standardı Proje Standardı Alüminyum (Al) mg/l - 0,2 0,2 Amonyum iyonu (NH4) mg/l - 0,5 0,5 Antimon (Sb) mg/l 0,0005 0,005 0,0005 Akrilamid mg/l 0,000-0,000 Arsenik (As) mg/l 0,0 0,0 0,0 Baryum (Ba) mg/l - 0,7 0,7 Berilyum (Be) mg/l - 0,0002 0,0002 Sayfa 8 / 23 BASIM TARİHİ:

9 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Parametre Birimler Türk Standardı AB Standardı Proje Standardı Benzen mg/l 0, - 0, Benzopiren µg/l 0,0-0,0 Bor (B) mg/l,0 0,5 0,5 Bromat µg/l 0-0 Kadmiyum (Cd) mg/l 0,005 0,003 0,003 Kalsiyum iyonu (Ca2+) mg/l Klor iyonu (Cl-) mg/l Klor (Cl) mg/l Krom (Cr) mg/l 0,05 0,05 0,05 Bakır (Cu) mg/l 2 Siyanür (CN) mg/l 0,05 0,0 0,0,2-Dikloretan µg/l 3-3 Florür iyonu (F=) mg/l,5 0,7 -,5 0,7 Hidrojen Sülfür (H2S) mg/l - 0, 0, İyot (I) mg/l -,0,0 Demir (Fe) mg/l - 0,2 0,2 Kurşun (Pb) mg/l 0,0 0,0 0,0 Magnezyum iyonu (Mg2+) mg/l Mangan (Mn) mg/l - 0,05 0,05 Cıva (Hg) mg/l 0,00 0,0005 0,0005 Molibden (Mo) mg/l - 0,07 0,07 Nikel (Ni) mg/l 0,02 0,02 0,02 Nitrat iyonu (as NO3-) mg/l Nitrit iyonu (as NO3-) mg/l 0,5,0 0,5 Fosfat iyonu (PO42+) mg/l - 3,5 3,5 Tarım ilaçları µg/l 0, - 0, Toplam tarım ilacı µg/l 0,5-0,5 Polisiklik aromatik hidrokarbonlar µg/l 0, - 0, Selenyum (Se) mg/l 0, 0,0 0,0 Gümüş (Ag) mg/l - 0, 0, Sodyum (Na) mg/l Sayfa 9 / 23 BASIM TARİHİ:

10 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Parametre Birimler Türk Standardı AB Standardı Proje Standardı Sülfat iyonu (SO42+) mg/l Stronsiyum (Sr) mg/l - 2,0 2,0 Tetrakloroetan ve Trikloroetan µg/l 0-0 Trihalometanlar - toplam µg/l Vinil klorür µg/l 0,5-0,5 Uranyum (U) mg/l - 0,05 0,05 Vinil Klorür 0,0003 mg/l - 0,0003 (C2H3Cl / H2C) Çinko (Zn) mg/l Radyolojik Kalite Toplam α radyoaktivitesi Bq/l Toplam β radyoaktivitesi Bq/l - Fiziksel Kalite ph --- 6,5-9,5 6,5-9,5 Tat Koku Renk Skor Skor derece Yukarıdaki gibi. Yukarıdaki gibi. Yukarıdaki gibi. Notlar: Tablo, bir aralık veya alt sınır değeri olarak aksi şekilde belirtilmediği takdirde, üst sınır değerlerini göstermektedir. AB Standardı İçme Suyu Kalitesi hakkındaki AB Direktifi 98/83/EC 'dir. Radyoaktivite için AB Standardı 0, msv / yıl toplam belirleyici doz ile Trityum 00 Bq / l olarak ifade etmektedir. Tablo 3: Çıkış Suyu Standartları Parametreler Birim Karşılaştırmalı Standartlar Türk Standardı AB Kılavuzu 2 Proje Standardı Maksimum İzin Verilen Aralık Su Sıcaklığı C <25-25 Koku His - - kokusuz ph indeksi mg0/l 6,5-8,5-6,5-8,5 İletkenlik (µs/cm) < <400 Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı mg0/l <4 25 <4 Kimyasal Oksijen İhtiyacı mg0/l Siyanür mg/l - - 0,53 Bakır (µg Cu/L) <20 - <20 Sayfa 0 / 23 BASIM TARİHİ:

11 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Parametreler Birim Karşılaştırmalı Standartlar Türk Standardı AB Kılavuzu 2 Proje Standardı Maksimum İzin Verilen Aralık Kadmiyum (µg Cd/L) <2 - <2 Cıva (µg Hg/L) <0, - <0, Nikel (µg Ni/L) <20 - <20 Kurşun (µg Pb/L) <0 - <0 Çinko (µg Zn/L) <200 - <200 Amonyum mg N/l 0,2-0,2 Toplam azot mg/l 0,5 5 0,5 Toplam fosfor mg/l <0,03 2 <0,03 Fekal Koliform (EMS/00 <0 - <0 ml) Toplam Koliform (EMS/00 <00 - <00 ml) Notlar: Türk Standartları içme suyu, rekreasyon amaçları, alabalık üretimi ve hayvancılık ve tarım için yüksek bir potansiyele sahip olan yüzey sularını içeren Sınıf I Yüksek Su Kalitesi ile ilgilidir. 2 Kentsel atıksu arıtımı konusundaki Direktif 9/27/EEC'den AB standartları 3 Türk ve AB mevzuatında hiçbir sınır değeri bulunmamaktadır. Sınır değerler ICMC Kılavuzundan alınmıştır. Yüzey sularına yapılan deşarjlar alıcı su kütlesi ve geçerli yargı tarafından onaylanan karıştırma bölgesinin mansap tarafında 0,5 mg/l WAD siyanürü geçmemelidir ve 0,022 mg/l üzerinde bir siyanür konsantrasyonuna neden olmamalıdır. WAD siyanür ph 4,5-6 aralığındaki zayıf asit koşulları altında ayrışan metal siyanür kompleksleri (Zn, Cd, Cu, Hg, Ni, and Ag) anlamına gelmektedir. Serbest siyanür bir numune içerisindeki hidrojen siyanür (HCN) ve siyanür iyonunun (CN-) toplamı anlamına gelmektedir. Serbest siyanür biyolojik olarak kullanılabilir ve sucul ortamlardaki organizmalar için toksiktir. 5 AZALTICI ÖNLEMLER VE YÖNETİM KONTROLLERİ 5. Özet Bu yönetim planının amacı maden sahası içindeki ve çevresindeki su kaynaklarının verimli, güvenli ve sürdürülebilir yönetimini ve korunmasını sağlamaktır. 5.2 Uygulama ve Operasyon Bu, ÖMAŞ yüzey ve yeraltı suyu, taşkın olayları ve erozyon hakkında bilgileri toplamak ve kullanmak için bir bütünleşmiş yaklaşım ortaya koyan ÖMAŞ Çevresel İzleme ve Ölçüm Prosedürü (OMAS-HSEC-PRC-009) aracılığıyla yürütülür. Ayrıca, Kalite Güvence / Kalite Kontrol ve değerlendirme ve ÖMAŞ'ın temel verilerdeki herhangi değişikliklerin önemini nasıl değerlendireceği ve uygun olan yerlerde, ek eylemler ve azaltmalar için ihtiyacı nasıl belirleyeceği hakkında ayrıntıları sunar. Aşağıdaki tablo ÖMAŞ'ın bu Planın bir parçası olarak uygulayacağı önemli yönetim kontrollerini sunmaktadır. Sayfa / 23 BASIM TARİHİ:

12 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Tablo 4: Temel Yönetim Kontrolleri ID WR0 WR02 WR04 WR05 WR06 WR07 Uygulanabilirlik / Faaliyet İnşaat ile ilgili sediman İnşaat sırasında su kaynaklarının kaybı Epçe Akiferinden Su Alınması Epçe Akiferinden Su Alınması Yüzey Suyu Kalitesi Acısu Kaynağı Kontrol Açıklaması Sediman havuzları inşaat aşamasının başlangıcında inşa edilecektir. Havuzlar aynı zamanda kanalda oyulma ve erozyona da neden olacak olan nehir akışında olumsuz bir etkiye neden olmadan suyu su tutma havzalarında alıkoyacak ve salacaktır. Yedek su kaynakları ÇED İzin Alanı içerisinde kaybolan kaynakların yerini almak üzere belirlenecektir. Bir su seviyesi izleme programı uygulanacaktır. Eğer beklenen su seviyesi azalması öngörülen azalmadan daha fazla ise, pompalar daha derinleştirilecektir veya yeni kuyular açılacaktır. Madenin alma kuyuları ve yerel kooperatif alma kuyuları arasında ek bir izleme kuyusu yerleştirilecektir. İşletme aşaması sırasında, EOK Depolama, YLS ve Açık Ocaklar ile temas edecek olan yüzey suyu toplama havuzlarına yönlendirilecek ve yeniden kullanım için Cevher İşleme tesisine geri yönlendirilecektir. EOK Depolama, YLS ve Açık Ocaklar ile temas eden etkilenmemiş suyu memba tarafı kafa hendeklerini etkin bir şekilde çalıştırarak sınırlayın. HLP jeo-membran ile tamamen kaplanacaktır. EOK Depolama alanı tesviye edilecek (işletme öncesinde) ve sızıntı suyu drenaj kanalları sızıntı suyunun toplanmasını ve işletmeye geri döndürülmesini sağlamak üzere çalıştırılacaktır. Ocak duvarlarından gelen doğrudan yağış akışı bir toplama çukuruna gönderilecek ve işletmede yeniden kullanım için geri döndürülecektir. Modellemeyi doğrulamak için Kaynakta devam eden izleme programı. Sorumlu Taraflar ÖMAŞ Proje (İnşaat) Müdürü SGÇ&E Müdürü Çevre Koordinatörü Çevre Koordinatörü ÖMAŞ Proje (İnşaat) Müdürü Çevre Koordinatörü Doğrulama araçları Şantiye teftişi Kayıtların incelenmesi Su Kaynakları İzleme Prosedürü Şantiye teftişi Şantiye teftişi Kayıtların incelenmesi Sayfa 2 / 23 BASIM TARİHİ:

13 OMAS-ESMS-WR-PLN UYGULAMA TAKVİMİ 6. Bu Yönetim Planının Gözden Geçirilmesi ve Revizyonu Bu Yönetim Planı yapım ve devreye alma sırasında en az altı aylık bazda gözden geçirilecektir. Kararlı durum operasyonları sırasında, bu Yönetim Planı, değişen koşulları ya da ÖMAŞ'ın işletme ihtiyaçlarını yansıtmak için yıllık bir bazda gözden geçirilecektir ve gerekli revizyonlar yapılacaktır. Bu Yönetim Planının revize edilmesi bu Planın koruyucusu olan ÖMAŞ SGÇ ve Eğitim Müdürünün sorumluluğunda olacaktır. Eğer işletme prosedürlerinde önemli değişiklikler gerekirse (ÖMAŞ ÇSYS Çerçevesinde yer alan DY Prosedürü aracılığıyla belirlendiği şekilde), bu Yönetim Planı "gerekli olduğunda" güncellenecektir. Bu Yönetim Planında yapılan herhangi revizyonlar tüm ÖMAŞ personelinin bu Yönetim Planı'nın son sürümüne erişimini sağlamak için ÖMAŞ Doküman Kontrol Merkezine yüklenecektir. 7 İZLEME 7. İzleme Gerekliliklerine Genel Bakış Proje Standartları ile uygunluğu değerlendirmek için işletme aşaması sırasında uygulanacak olan İzleme önlemleri (Bölüm 4: Proje Standartları'na bakın) bu bölümde açıklanmaktadır. İzlemenin Proje Standartları ile uygunsuzluk belirlemesi durumunda, bunlar araştırılacaktır ve uygun düzeltici eylemler belirlenecektir (Bileşen 2 Uygunsuzluk olayı ve eylem yönetimi, ÖMAŞ.ÇSYS Çerçevesi ne bakın). Su izleme gereklilikleri Türk ÇED, Tablo 7.2'de kısaca açıklanmıştır ve aşağıdaki Tablo 5'te özetlenmiştir. İlave izleme gereklilikleri uluslararası ÇSED in Bölüm 0.0 da verilmiştir. Bu gereklilikler aşağıda yeniden üretilmiştir. Uygun olan yerlerde, yerel topluluklar ile görüşmeler yaparak katılımcı izleme yöntemleri geliştirilecektir. Bunlar Çevresel İzleme ve Ölçüm Prosedüründe açıklanmıştır. 7.2 Temel İzleme Faaliyetleri Türk ÇED ve ÇSED'den birleştirilmiş izleme gereklilikleri aşağıda belirtilmiştir. ÖMAŞ Maden Atık Envanteri ve Kapama Planının hazırlanmasında belirtilen amaçlara dayanarak ilave izleme önlemleri eklenebilir. Bu nicel verilere dayandırılacaktır ve kapatma amaçlarına erişilmesi yönünde ilerlemeyi ölçmeye odaklanacaktır Yeraltı Suyu İzleme Programı Yeraltı suları, Proje Tesislerinin memba ve mansap yönlerinde tesis edilecek muhtelif yeraltı suyu izleme kuyuları kullanılarak izlenecektir. Yeraltı sularının seviyesi ile saha parametrelerinin (T, ph, EC) ölçümü yapılacak ve numuneler alınarak önceden belirlenen aralıklarda düzenli olarak laboratuvar testleri gerçekleştirilecektir. Yeraltı suları izleme programının detayları aşağıda verilmiştir. Sayfa 3 / 23 BASIM TARİHİ:

14 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Yığın Liçi Sahası (YLS) Yığın Liçi Sahasının çevresinde, memba gözlem kuyusu olarak HLP00, HLP0003 ve HLP004, mansap gözlem kuyusu olarak ise HLP002 olmak üzere dört adet yeraltı suyu gözlem kuyusu bulunmaktadır. Yeraltı suları gözlem programı kapsamında bu dört kuyunun tamamı izlenecek ve dördünden de numuneler alınacaktır. HLP002 izleme kuyusu Yığın Liçi Tesisinin memba yönünde bulunduğundan dolayı, bu kuyuya ait mevcut durum verileri referans ölçüm olarak kullanılacak ve inşaat-işletme kapanışı ile kapanış sonrası dönemlerde diğer kuyular (HLP00, HLP0003 ve HLP004) ile karşılaştırılacaktır. HLP003 ve HLP004 arasında ilave bir yeraltı suyu izleme kuyusu (HLP005) açılacaktır. Önerilen bu kuyu, Yığın Liçi Sahası nın nümerik yeraltı suyu modeli ile belirlenen yeraltı suyu akış yolu üzerinde yer alacaktır. Siyanür konsantrasyonunda tetikleme düzeyinin üzerinde bir artış meydana gelmesi durumunda risk değerlendirme çalışmaları ile ileri teknik incelemeler yürütülecektir. Ekonomik Olmayan Kayaç Depolama Sahası Yeraltı suları üzerinde oluşabilecek potansiyel etkileri, ekonomik olmayan kayaç döküm sahasının memba ve mansap yönlerinde bulunan üç adet gözlem kuyusu kullanılarak izlenecektir. Bu kuyulardan WRD-003 döküm sahasının memba yönünde, WRD-002 ile WRD-00 ise mansap yönünde yer almaktadır. WRD- 00, ÖMAŞ a daha uzun vadedeki potansiyel etkileri izleme ve sönümlendirme ile seyrelme etkilerini değerlendirme olanağı verecek olan EOK depolamanın nispeten uzağında bulunmaktadır. Memba yönünde bulunan WRD-002 referans olarak kullanılacak olup kuyulara ait izleme sonuçları, hem daha önceki ölçümler ile hem de birbiri ile karşılaştırılacaktır. İzleme sonuçlarında önemli değişikliklerin gözlenmesi durumunda risk değerlendirme çalışmaları ile ileri teknik incelemeler yürütülecektir. Açık Ocaklar Numune alımı ve saha parametrelerinin (T, ph, EC) ölçümü, Güneytepe açık ocak işletmesinin mansap yönünde bulunan GTP00 gözlem kuyusu ile Keltepe açık ocak işletmesinin mansap yönünde bulunan KTP002B gözlem kuyusunda gerçekleştirilecektir. Kaynaklar ve Diğer Yeraltı Suları İzleme Noktaları Yığın liçi tesisinin mansap yönünde bulunan OKDS2 sayılı kaynak ile ekonomik olmayan kayaç depolama sahasının mansap yönünde bulunan OKDS22 sayılı pınarda aylık bazda saha parametreleri izleme çalışmaları ile üç aylık bazda numune alımı-laboratuvar analizleri yapılacaktır. Acısu kaynağı (OKSP56) aylık bazda izlenip yine aylık bazda numune alınacaktır. İzleme programı kapsamında debi ve saha parametrelerinin (T, ph, EC) ölçümü yapılacak ve su kalitesini analiz etmek üzere numune alınacaktır. Ekonomik olmayan kayaç depolama sahasının mansap yönünde bulunan OKSP32, Tablo 5 de verilen programa göre izlenecektir. OKSP55 (Acısu ile benzer su kalitesine sahip olup Zile Köyü nün ve terk edilmiş demir madeninin çok yakınında bulunan bir kaynak) ile OKDS28 de (Zile Köyü nün kaynağı) izleme ve numune alma çalışmaları gerçekleştirilecektir. İzleme programı, Tablo 5 de verilmiştir. OKDS27 (Güneytepe Ocağı nın mansap yönünde bulunan Öksüt Köyü nün pınarı) ile OKSP54 de (Güneytepe Ocağı nın mansap yönünde bulunan kaynak) izleme ve numune alma çalışmaları gerçekleştirilecektir. İzleme programı, Tablo 5 de verilmiştir. Yukarı Develi su kaynaklarına ait su iletim hattı, planlanan YLS sahası içinde kalacaktır. Alternatif bir su kaynağı sağlamak adına SP63, SP72 ve SP73 sayılı kaynaklarda debi ve kalite ölçümleri yapılmıştır. Yukarı Develi İletim Hattı na ait su kaynaklarını yedeklemek amacıyla, Proje başlangıcından sonra daha detaylı bir inceleme gerçekleştirilecektir. Uygun nitelikte alternatif kaynaklar tespit edildikten sonra, seçilen su kaynakları Tablo 5 de verilen izleme ve numune alma programına eklenecektir. Sayfa 4 / 23 BASIM TARİHİ:

15 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Proje nin su çıkarma kuyuları (E ve E2) ile yerel kooperatif su çıkarma kuyuları (798 ve W46) arasında iki adet ilave izleme kuyusu tesis edilecektir. Epçe bölgesinde bulunan kuyulardaki yeraltı suyu seviyeleri Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında sürekli olarak izlenecektir. Beklenen seviye düşmesinin, simüle edilenden fazla olması durumunda, diğer su kullanıcılarına yönelik su ikmalinde veya mevcudiyetinde net kayıplar yaşanmasını engellemek amacıyla Epçe ye ilave su ikmali sağlamak üzere su çıkarma oranları azaltılacak, mevcut kuyular derinleştirilecek veya yeni kuyular tesis edilecektir. 798 sayılı kuyudaki yeraltı suyu kalitesi Proje ömrü boyunca, Tablo 5 de öngörülen şekilde izlenecektir. YLS kaplama altı drenaj sistemi: Saha parametrelerinin izlenmesi, kalite ve miktar ölçümleri YLS kaplama altı drenaj sisteminden sağlanacaktır. Yeraltı suları izleme lokasyonlarını gösteren harita Şekil de verilmiştir. Sayfa 5 / 23 BASIM TARİHİ:

16 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Şekil. Yeraltı Suyu İzleme Noktaları Sayfa 6 / 23 BASIM TARİHİ:

17 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Tablo 5: İzleme ve Numune Alma Programı Ölçüm Noktası Türü Kuyular (Yığın Liçi Tesisi) Kuyular (EOK & Ocaklar) Kuyular (Epçe ) Kaynak & Çeşme Ölçüm Noktaları YLS (HLP-00, HLP-002, HLP-003, HLP-004, HLP Önerilen Kuyu) Keltepe Ocağı (KTP-002B) Güneytepe Ocağı (GTP-00 ) EOK DEPOLAMA (EOK DEPOLAMA-00, EOK DEPOLAMA-002, EOK DEPOLAMA-003 ) Epçe (798 2, W-46 2, EOW, E2OW) Epçe (798) YLS (OKDS2) EOK DEPOLAMA (OKDS22, OKSP32) Yukarı Develi Kaynağı 3 Öksüt (OKDS27, OKSP54) Zile (OKSP55, OKDS29) Acısu (OKSP56) Parametreler İnşaat İşletme Kapama Aşaması Aşaması Aşaması. Dönem 2. Dönem 3. Dönem Yeraltı Suyu Seviyesi Aylık Aylık 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Saha Parametreleri ( T, ph, EC) Aylık Aylık 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Kimyasal Parametreler (Laboratuvar Analizleri) 3 ayda bir 3 ayda bir 3 ayda bir 6 ayda bir 6 ayda bir Yeraltı Suyu Seviyesi Aylık Aylık 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Saha Parametreleri ( T, ph, EC) Aylık Aylık 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Kimyasal Parametreler (Laboratuvar Analizleri) 3 ayda bir 3 ayda bir 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Yeraltı Suyu Seviyesi Aylık Aylık 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Saha Parametreleri ( T, ph, EC) Aylık Aylık 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Kimyasal Parametreler (Laboratuvar Analizleri) 3 ayda bir 3 ayda bir 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Debi Aylık Aylık 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Saha Parametreleri ( T, ph, EC) Aylık Aylık 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Kimyasal Parametreler (Laboratuvar Analizleri) 3 ayda bir 3 ayda bir 3 ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Basınç probu yardımıyla kesintisiz ölçüm yapılacaktır. 2 Bu iki kuyu arasında bir adet ve ayrıca E ile E2 maden su ikmal kuyuları arasında bir adet olmak üzere gözlem kuyuları açılacak olup bu 2 gözlem kuyusunda izleme yapılacaktır. 3 İnşaat aşamasında alternatif su kaynakları tespit edilecektir. Sayfa 7 / 23 BASIM TARİHİ:

18 OMAS-ESMS-WR-PLN Yüzey Suyu İzleme Programı Proje Tesislerinin mansap yönünde bulunan yüzey suları düzenli olarak izlenecektir. İzleme çalışmaları, inşaat aşamasında başlayacaktır. İzleme programı kapsamında saha parametrelerinin ölçümü, miktar ölçümleri (seviye/debi), sediman ölçümleri ve laboratuvar analizlerine yönelik numune alımları yapılacaktır. Sediman numuneleri akarsu yatağından alınacak ve Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği nde öngörülen parametreler çerçevesinde yıllık bazda analiz edilecektir. İzleme programı Tablo 6: de özet olarak verilmiştir. Yığın Liçi Tesisinin mansap yönünde Yığın Liçi Tesisinin mansap yönünde bulunan Mağaraboğazı deresinin (OKSW8) izleme çalışmaları, Türk ÇED i mevcut durum çalışmaları kapsamında yürütülmektedir. OKSW8 kalite izleme çalışmaları inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemlerde sürdürülecektir. Kalite ölçümlerine ilaveten, askıda katı madde ve sediman izleme çalışmaları da yürütülecektir. Ekonomik Olmayan Kayaç Depolama Sahasının mansap yönünde Ekonomik Olmayan Kayaç Depolama sahasının mansap yönünde bulunan Kırpıklıdere (OKSW4) ve Kurtlararkaç derelerinin izleme çalışmalarına, mevcut durum şartlarının tespitine yönelik ÇED çalışmaları kapsamında hâlihazırda başlanmıştır. Kırpıklıdere (OKSW4) ve Kurtlararkaç derelerinin kalite izleme çalışmaları inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemlerde sürdürülecektir. Kalite ölçümlerine ilaveten, askıda katı madde ve sediman izleme çalışmaları da yürütülecektir. Açık Ocak İşletmesinin mansap yönünde Güneytepe açık ocak işletmesinin mansap yönünde bulunan Camboğaz deresi (OKSW) için izleme çalışmaları yürütülecektir. Temas Suyu Toplama Havuzları ve Çukurları Temas suları, ekonomik olmayan kayaç depolama sahasının mansap yönünde bulunan temas suyu havuzlarında toplanacaktır. Cevher stok alanı ile ocaklara ait temas suları ise çukurlarda toplanacaktır. Saha parametreleri (T, ph, EC) aylık bazda ölçülecek olup su seviyeleri ve debiler, potansiyel taşkınları önlemek adına günlük olarak ölçülecektir. Su kalitesini ölçmek amacıyla, açık ocak işletmesine ait temas suyu çukurlarından numuneler alınacak ve üç ayda bir laboratuvar analizleri gerçekleştirilecektir. Acısu ve Öksüt Dereleri Acısu Deresi ile Öksüt Deresi üzerinde kurulmuş olan regülatörler, yüzey drenaj özellikleri ile yağış-debi ilişkilerinin hidrolojik karakteristiklerini izlemek amacıyla sürekli olarak debi ölçümlerine tabi tutulacaktır. Acısu ve Öksüt akarsularının su kalitesini izlemek amacıyla üç ayda bir numune toplanacaktır. Yüzey suları izleme noktalarının yaklaşık yerlerini gösteren harita Şekil 2 de verilmiştir. Sayfa 8 / 23 BASIM TARİHİ:

19 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Şekil 2. Yüzey Suyu İzleme Noktaları Sayfa 9 / 23 BASIM TARİHİ:

20 OMAS-ESMS-WR-PLN-000 Tablo 6: Yüzey Suyu İzleme & Numune Alma Programı Ölçüm Noktası Türü Regülatör Lokasyonları Yüzey Suları Ölçüm Noktaları Acısu Regülatörü (OKSW-6) Oksut Regülatörü (Camboğaz Deresi (OKSW-)) Mağaraboğazı Deresi (OKSW-8) Kırpıklı Deresi (OKSW-4) Camboğaz Deresi (OKSW-) Kurtlararkaç Deresi Parametre İnşaat Aşaması İşletme Aşaması Kapanış Aşaması. Dönem 2. Dönem 3. Dönem Debi Sürekli Sürekli Sürekli Sürekli Yılda bir Saha parametreleri (T, ph, EC) Aylık Üç ayda bir Üç ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Debi Aylık Üç ayda bir Üç ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Saha parametreleri (T, ph, EC) Kimyasal parametreler (Laboratuvar analizleri) Üç ayda bir Üç ayda bir Üç ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Üç ayda bir Üç ayda bir Üç ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Sediman miktarı Üç ayda bir Üç ayda bir Üç ayda bir - - Sediman kimyasal analizleri - Yılda bir Yılda bir - - Toplama Havuzları / Çukurlar Ekonomik Olmayan Kayaç Temas Suyu Toplama Havuzu Ocak temas suyu toplama çukurları Cevher stok sahası temas suyu toplama havuzları/çukurları Yığın liçi sızıntı suyu toplama havuzu Debi Saha parametreleri (T, ph, EC) Kimyasal parametreler (Laboratuvar analizleri) Aylık ve sürekli Aylık ve sürekli 6 Ayda bir ve sürekli 6 Ayda bir ve sürekli 6 ayda bir Aylık Üç ayda bir Üç ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Üç ayda bir Üç ayda bir Üç ayda bir 6 ayda bir Yılda bir Kesintisiz ölçümler basınç probu yardımıyla yapılacaktır. Sayfa 20 / 23 BASIM TARİHİ:

21 OMAS-ESMS-WR-PLN Asit Kaya Drenajı Potansiyelinin İzlenmesi Asit Kaya Drenajı (AKD), hava ile temas eden kaya içerisindeki sülfürün oksitlenerek yağmur, zemin veya yüzey suları ile temas etmesi durumunda meydana gelen bir olgudur. İşletme aşamasında kazılacak litolojik birimlerin asit üretim ve metal liçi potansiyelleri, ileri kayaç ve su jeokimyasal analizler yapılarak incelenecektir. Maden çalışmaları sırasında karşılaşılacak yeni litolojiler için asit-baz hesaplamaları ve kısa süreli statik deneyler yapılabilir. Laboratuvar analizlerine ilaveten, atık kayaç döküm sahası ile açık ocak işletmelerinde ortaya çıkan temaslı sulara ait ph, EC ve YİP saha ölçümleri ile kimyasal analizlerin, jeokimyasal modelleme tahminlerinin sonuçları ile karşılaştırması yapılarak nihai kapanış planı ve tasarımlar için yeni girdiler elde edilmesi sağlanacaktır. İzleme programı Tablo 7: de özet olarak verilmiştir. Tablo 7: AKD İzleme Programı Proje Aşaması Bileşen İzleme Noktası İzleme Metodu Parametre Amaç İnşaat aşaması Açık ocak jeolojik/blok modeli Ekonomik olmayan kayaç litolojisi ve açık ocak yüzey litolojisi Güncellenmiş jeolojik modelin değerlendirilmesi Maden litolojisi miktar ve oranlarının izlenmesi Operasyonel Ekonomik olmayan kayaç yönetimi ve nihai kapama planlamasının oluşturulması İnşaat ve işletme aşaması Ekonomik olmayan kayaç ve açık ocak yüzey litolojisi Seçilen kayaç numuneleri Statik analizler Asit üretim ve nötralizasyon potansiyelleri, metal liçi üretiminin durumu AKD üretim potansiyeli olan veya nötralizasyon için kullanılacak olan kayaçların analizi İnşaat ve işletme aşaması Ekonomik olmayan kayaç ve açık ocak yüzey litolojisi Seçilen kayaç numuneleri ve/veya mevcut kinetik analiz numuneleri Devam eden kinetik analizlerin güncellenmiş sonuçlarının değerlendirilmesi Uzun vadede elde edilen asit üretim hızı, metal liçi üretim oranı verilerinin değerlendirilmesi Açık ocak ve Ekonomik olmayan kayaç döküm sahası kapanış planları ile Ekonomik olmayan kayaç yönetim planlarının güncellenmesi İşletme aşaması Sahada oluşan temas sularının kalitesi Ekonomik olmayan kayaç döküm sahası sızıntı suları ve açık ocak yüzeyleri temaslı suları Saha ölçümleri ve numune alma ph, EC, ORP, ölçümleri ve kimyasal analizler Su kalitesi tahmin modellerinin sonuçları ile karşılaştırma yapılması, operasyonel Ekonomik olmayan kayaç ve kapama planlaması Sayfa 2 / 23 BASIM TARİHİ:

22 OMAS-ESMS-WR-PLN Ana Performans Göstergeleri Aşağıdaki tablo ana performans göstergelerini (APG)ve önerilen hafifletme stratejilerinin ilerlemesini ve etkinliğini değerlendirmek için kullanılabilecek ilişkili temel izleme eylemleri özetlemektedir. Tablo 8: Ana Performans Göstergeleri ve İzleme Ölçümleri ID APG Hedef İzleme ölçümü WR-APG 0 Rapor edilen su kaynakları yönetimi olaylarının sayısı Hedef: sıfır uygunsuzluk Rapor edilen bu Plan ile uygunsuzlukların sayısını en aza indirme ve sürekli iyileştirme. Bir yılda rapor edilen uygunsuzlukların sayısı WR-APG 02 Su kaynakları yönetimi ile ilgili şikâyetlerin sayısı Hedef: sıfır şikâyet Su kaynakları ile ilgili olarak alınan şikâyetlerin sayısını en aza indirme ve sürekli iyileştirme. Bir yılda rapor edilen su kaynakları ile ilgili toplum şikâyetlerinin sayısı 8 EĞİTİM 8. Genel Bakış Gerekli tüm eğitim işyeri intibak eğitiminin bir parçası olarak sağlanır (genel farkındalık sağlamak için) ve işe özel eğitim gereklidir. 8.2 İşyeri İntibak Eğitimi Öksüt Altın Madeni Projesi sahasında çalışan tüm ÖMAŞ çalışanları ve Yükleniciler genel işyeri intibakı, sahaya özel işyeri intibakı ve geniş bir sağlık, güvenlik ve çevre bilinci eğitimi yelpazesi sağlanacaktır. Gerekirse, uygun Kişisel Koruyucu Ekipmanlar (KKE) personel için hazır bulundurulacaktır. İlgili tüm personel koruyucu ekipmanların kullanımı ve bakımı konusunda eğitim almış olacaktır. 8.3 İşe Özel Eğitim ÖMAŞ su kaynakları ile ilgili yönetim faaliyetlerinde çalışan tüm çalışanlar rutin iş güvenliği eğitimine tabi olacaktır. Bu su kaynağı korunması ve yönetiminin önemi hakkında ayrıntıları içerecektir. 8.4 Diğer Eğitim Gereklilikleri Ayrıca, çevresel su izleme ve numune almada çalışan kilit personele uzman eğitimi verilecektir. İzleme ve / veya su numunesi almada çalışan Tüm Hidrojeologlara / Çevre Görevlilerine numune alma protokolleri ve Kalite Güvence / Kalite Kontrol eğitimleri verilecektir. Sayfa 22 / 23 BASIM TARİHİ:

23 OMAS-ESMS-WR-PLN DENETİM VE RAPORLAMA 9. Denetim Günlük teftişler işletme hususlarının geniş bir yelpazesini kapsayarak işletme alanı amirleri / denetçiler tarafından gerçekleştirilecektir. Bu teftişler sırasında tespit edilen herhangi olaylar olay yönetim sistemine (ÇSYS Bileşen 0) rapor edilecektir. Uygunluk ÇSYS Bileşen (İzleme ve Değerlendirme) uyarınca izlenecektir. Tüm olaylar ve uygunsuzluklar ÖMAŞ ÇSYS Çerçevesi Dokümanı (OMAS-ÇSYS-00) 'de açıklandığı gibi ÖMAŞ ÇSYS gerekliliklerine göre rapor edilecektir. 9.2 Dış Denetim Bu plan ile uygunluk Centerra denetim programının bir parçası olarak ve ayrı ayrı Proje Kreditörleri tarafından periyodik olarak değerlendirmeye tabi olacaktır. 9.3 Kayıt Tutma Denetimler, muayeneler ve olayların kayıtları ÖMAŞ prosedürlerine uygun olarak yönetilecektir. 0 DOKÜMAN KONTROLÜ Dosya Adı Doküman No OMAS-ESMS-WR-PLN-00 Onay Tarihi Mart 206 Değişiklik Kayıt Numarası ## Sayfa 23 / 23 BASIM TARİHİ: