Microsoft.NET Vizyonunun İncelenmesi ve Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Eğitimi ile Entegrasyonu İçin Bir Rehber Çalışması

Transkript

1 Microsoft.NET Vizyonunun İncelenmesi ve Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Eğitimi ile Entegrasyonu İçin Bir Rehber Çalışması Muhammed Çayırlı 1, Ali Aslantaş 2 1) Süleyman Demirel Üniversitesi / Keçiborlu MYO S.Demirel Üniversitesi Keçiborlu MYO Keçiborlu / Isparta TR, cayirli@sdu.edu.tr 2) Süleyman Demirel Üniversitesi / Burdur MYO S.Demirel Üniversitesi Burdur MYO Burdur TR, aslantas@sdu.edu.tr ÖZET Bu bildiride, Microsoft tarafından piyasaya sürülen ve günümüzün en önemli iletişim ortamı olarak kabul edilen Internet tabanlı bir teknolojik uygulama geliştirme platformu olan.net ile Meslek Yüksekokullarında yer alan Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Eğitim programının entegrasyonu için teknolojik kavram eğitim programı eşleştirme tabanlı bir rehber önerilmektedir. Microsoft.NET vizyonunun sunmakta olduğu teknolojik kavramlar, Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Eğitimi programındaki ilgili dersler ve konularla eşleştirilerek, öğretim üyelerine bir rehber sunulmaktadır. Bu rehber,.net ile eğitim programının entegrasyonunu sağlarken, eğitimin içeriğinin hangi noktalarda değiştirilmesine veya güncellenmesine teknolojik bir yapıdan yaklaşmaktadır. Anahtar Kelimeler: Microsoft.NET, Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama, Entegrasyon 1. GİRİŞ Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitiminin en önemli problemlerinden birisi, teknolojik gelişmelerin eğitim programına entegrasyonunda karşılaşılan zorluktur. Bu noktada öğretim üyelerine düşen görev teknolojiyi yakından takip etmek ve bu teknolojiyi eğitim programına entegre etmektir [1]. Entegrasyonu sağlamak için yapılması gerekenler, teknolojinin sunmakta olduğu faydaları belirlemek ve bu faydalardan hangilerinin eğitim programıyla eşleştiğini bulmaktır. Bu kapsamda, gelişmiş yeni kuşak uygulama geliştirme amaçlı kullanılabilecek devrim niteliğinde bir model sunan Microsoft.NET [2] ile Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitiminin entegrasyonu için bir rehber önerilmektedir. İkinci bölümde, Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitiminin bugünkü durumu özetlenirken, üçüncü bölümde.net platformu ve vizyonunun teknolojik altyapısı sunulmaktadır. Eğitim Programı ile.net entegrasyonu için önerilen rehber dördüncü bölümde sunulurken son bölümde ise sonuçlar üzerinde durulmaktadır. 2. BİLGİSAYAR TEKNOLOJİSİ VE PROGRAMLAMA EĞİTİMİ MEB YÖK Meslek Yüksekokulları Program Geliştirme Projesi kapsamında yer alan Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Eğitimi beş ana dizi üzerine kurulmuştur [3]. Bunlar; Programlama, İşletim Sistemleri ve Donanım, Internet, Veritabanı ve Temel ve Genel ders dizileridir. Bu bölümde, sadece Programlama, Internet ve Veritabanı bilim dallarına ilişkin eğitim programı özetlenmektedir. Bu ders dizilerinde yer alan her bir ders ayrı ayrı ele alınmakta ve bu derslerin içerikleri aktarılmaktadır. Bu bağlamda Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitiminde incelenecek olan ders dizilerinde yer alan bazı dersler şunlardır: Programlama Algoritma ve Programlamaya Giriş

2 Veri Yapıları ve Programlama Görsel Programlama -I Görsel Programlama -II Mikrobilgisayar Sistemleri ve Assembler Internet Grafik ve Animasyon Internet Programcılığı -I Internet Programcılığı -II Veritabanı Veritabanı Yönetim Sistemleri -I Veritabanı Yönetim Sistemleri -II Bu dersler MEB YÖK Meslek Yüksekokulları Program Geliştirme Projesi kapsamında yer alan tüm Üniversitelerin Meslek Yüksekokullarında zorunlu olarak okutulmaktadır. Yukarıda verilen derslerden bazıları için genel konu başlıkları şu şekilde sunulmaktadır. Algoritma ve Programlamaya Giriş dersinde genel konu başlıkları, problem çözümü ilke ve evreleri, algoritma ve akış şemaları, programlama ortamının kullanımı ve kod yazım kuralları, sabitler, değişkenler, ifadeler, işleçler, giriş/çıkış deyimleri, koşul ve döngü ifadeleri, diziler (tek-boyutlu), karakter bilgi işlemleri, altyordamlar ve fonksiyonlar olarak sıralanabilir. Veri Yapıları ve Programlama dersinde ise, kullanıcı tanımlı tipler, diziler (çok-boyutlu ve dinamik), işaretçiler, özyinelemeli fonksiyonlar, sıralama ve arama algoritmaları, kütüphaneler, kesmeler ve port kullanımları genel konu başlıkları arasındadır. Görsel Programlama derslerinde, tip kontrolü, veri tipleri, farklı programlama yaklaşımları, istisna işleme, sınıflar, nesneler, çok arayüzlülük, bileşenlerin ileri düzey kullanımı, veritabanı ve Internet uygulamaları gibi genel konu başlıkları sayılabilir. Internet Programcılığı dersi kapsamında yer alan genel konu başlıkları; temel Internet kavramları, web tasarımı, HTML, Script kullanımı, tasarım ve planlama, HTML Editörleri, dinamik web sayfaları, CGI dilleri ve veritabanı kullanımıdır. Veritabanı Yönetim Sistemleri derslerinde, veri modelleme, yapısal sorgulama dili, açık veritabanı bağlanılabilirliği, veritabanı programlama, çok kullanıcılı veritabanlarında yönetim genel konu başlıkları arasında sıralanabilir. Derslerdeki genel konu başlıkları dikkatle incelendiğinde, dersler arasında birbiriyle ortak konu içeren dersler bulunmaktadır. Bunun yanında bazı dersler arasında öncelik ilişkisi de olabilmektedir. Örneğin, Algoritma ve Programlamaya Giriş dersi Veri Yapıları ve Programlama dersi için temel teşkil etmektedir. Algoritma ve Programlamaya Giriş dersiyle Veri Yapıları ve Programlama dersi de, Görsel Programlama derslerine temel durumdadır. Bu dersler ile birlikte İşletim Sistemleri dersleri de Veritabanı Yönetim Sistemleri dersi için temel oluşturmaktadır. Elbette, alt sınıflarda verilen dersler üst sınıflarda verilen derslerin pek çoğu için temel durumdadır, ancak yukarıda verilen örneklerde daha belirgin bir içerik paylaşımı ve sürekliliği söz konusudur. Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitiminde yer alan dersler ve genel konu başlıkları öğrencilere aktarılırken mutlaka teorik bir altyapının sunulması gerekmektedir. Teorik altyapının öğrencilere aktarımı sonrasında teorinin pratikte uygulanmasını da birer uygulama, durum çalışması ya da daha farklı bir şekilde sunmak oldukça faydalı olacaktır. Bu nedenle,.net in teorinin uygulamaya aktarılması konusunda teknolojik altyapı desteği sayesinde Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitimi sürecinde düşünülmesi ve entegre edilmesi gereken önemli bir vizyon ve dolayısıyla da fırsat olarak karşımıza çıkmaktadır.

3 3..NET Standart XML ve Internet protokolleri entegrasyonu üzerine kurulu olan Microsoft.NET platformu, gelişmiş yeni kuşak yazılım geliştirme amaçlı kullanılabilecek devrim niteliğinde bir model sunmaktadır. Daha önceleri, programlama modelleri tek bir sistem üzerinde odaklanmakta ve hatta diğer sistemlerle etkileşime engel olmaktaydı. Microsoft.NET ise Internet üzerindeki kaynak gruplarının entegrasyonu ve birbirleriyle uyum içerisinde çalışmasına olanak vererek tek bir çözüm sunmak üzere tasarlanmıştır..net, Microsoft'un pazarladığı gelecek kuşak uygulama geliştirme araçları sürümünün ötesinde bir anlama sahiptir. Internet'i işletim sistemi haline getiren.net, hem işletim sistemi, hem de Internet düşüncesinin kapsamını genişletmektedir. Uygulamalarımızı güncelleyerek ve.net üzerinde yazılım geliştirme çalışması yaparak, yepyeni performans olanaklarından ve gelişmiş özelliklerden yararlanabilecek, bu sayede uygulama geliştirme süresinden tasarrufu sağlayabilecek, XML Web Servisleri gibi yeni uygulama sınıfları oluşturabilecek, Web üzerinde dosya saklama ve kullanıcı tercihi yönetimi gibi yeni yapıtaşı servislerinden istifade edilebilecektir [2]. Microsoft.NET platformu çok katmanlı ve dağıtık uygulama geliştirme modellerini benimsemiştir [4]..NET mimarisini aşağıdaki şekilde ifade edebiliriz: Şekil 1. Microsoft.NET mimarisi Visual Studio.NET, Microsoft'un ve dünyanın her yerindeki uygulama geliştiricilerinin bu yeni hizmet sınıflarını oluşturabilmesini sağlayan yeni kuşak araçlardan oluşan bir uygulama geliştirme ortamı sunmaktadır [5]..NET platformunda Visual Studio.NET tarafından kullanılabilen hazır nesne kütüphaneleri bulunmaktadır. Bu kütüphaneler, System adı verilen isim alanı ile temsil edilmektedir. Bu isim alanı kendi içinde altisim alanlarından meydana gelmektedir. Herhangi bir isim alanı içinde altisim alanları ve sınıflar bulunmaktadır. Örneğin, System isim alanı altında, 21 tane altisim alanı ve 147 tane sınıf vardır. System isim alanında bulunan altisim alanlarına örnekler ve bu isim alanlarının temel kullanım amaçları Tablo 1 de özetlenmektedir.

4 Tablo 1. System isim alanındaki altisim alanları İsim Alanı System.CodeDom System.Collections System.ComponentModel System.Configuration System.Data System.Diagnostics System.DirectoryServices System.Drawing System.Globalization System.IO System.Net System.Reflection System.Resources System.Runtime System.Security System.Text System.Threading System.Timers System.Web System.Xml System.Windows.Forms Temel Kullanım Amacı Kaynak kod dokümanının yapısını ve bileşenlerini sunmak için kullanılan sınıfları destekler. Nesne koleksiyonlarını, (Örneğin listeler, kuyruklar, dizeler, hash tabloları, e-sözlükler) yönetme olanağı sağlayan sınıfların bir setini içerir. Çalışma zamanlı ve tasarım zamanlı davranış gösteren bileşenleri kullanabilmek için gerekli olan sınıfları destekler..net Framework konfigürasyon ayarlarına programsal olarak erişime izin veren arabirim ve sınıfları içerir. Veritabanlarına erişim için ADO.NET mimarisini oluşturan sınıflardan meydan gelir. Hata ayıklama, izleme, sistem prosesleriyle etkileşim, olay günceleri ve performans ölçerler için kullanılan sınıfları sağlar. Yönetilebilen koddan Active Directory e kolay erişimi sağlar. GDI+ temel grafik işlevine erişim sağlayan sınıfları içerir. (Hiyerarşik olarak System.Drawing ad uzayının altındaki ad uzayları, System.Drawing.Text ve System.Drawing.Drawing2D dahil, daha ileri düzey ve özel GDI+ grafik işlevi sağlarlar) Dil, ülke, takvim vb. gibi kültürel ve yöresel bilgileri tanımlayan sınıfları kapsar. Akışlara ve dosyalar üzerinde senkron/asenkron okuma ve yazma için kullanılan tipleri, sınıfları ve genel girdi/çıktı (I/O) işlevini içerir. Ağ sistemlerinde kullanılan protokollerin birçoğu için kolay programlanabilen arabirimleri destekler. Tip denetimi ve nesneleri dinamik olarak bağlama yeteneği sağlayan sınıf ve arabirimleri içerir. Geliştiricilere, bir uygulamada kullanılan farklı kaynakların yaratılması, depolanması ve yönetilmesini sağlar..net altyapısında programların çalışmasını kontrol eden Ortak Dil Çalışma Platformu (CLR) ile ilgili işlevleri içerir..net Framework güvenlik sisteminin yapısını vurgulayan izinler için gerekli sınıfları kapsar. ASCII, Unicode, UTF-7 ve UTF-8 karakterlerin çözümlenmesini sağlayan sınıfları destekler. Karakter kodlaması, karakter bloklarını byte bloklarına dönüştürme ve daha fazlası için kullanılan sınıfları içerir. Çoklu süreçli (MultiThread) programlamaya imkân veren sınıf ve arabirimleri destekler. Tanımlanmış bir zamanda bir olayı gerçekleştirmek için gerekli olan Timer bileşenini sağlar. Tarayıcı sunucu iletişimini ve Web ile ilgili diğer işlevleri kolaylaştıran sınıflar içerir. XML i işlemek için standart destek sağlar. Windows işletim sisteminde çok kullanıcılı Windows tabanlı uygulamalar yaratmak için gerekli sınıfları destekler.

5 Her bir isim uzayı belli bir uygulama alanına yönelik olarak hazır nesne kütüphanesi görevini üstlenmektedir. Örneğin, System.Data isim uzayı veritabanlarına erişim amacıyla hazırlanmış bir nesne kütüphanesini temsil ederken, System.Xml isim uzayı, XML verilerini işlemek amacıyla kullanılan sınıfların bulunduğu hazır nesne kütüphanesini temsil etmektedir. 4. ENTEGRASYON REHBERİ.NET ile birlikte isim alanı denilen hazır nesne kütüphaneleri sayesinde, uygulama geliştiricilerin kendi uygulamalarında kullanmaları için yer alan altisim alanları, sınıflar, yapılar ve arayüzler gibi elemanlar sunulmaktadır. Entegrasyon rehberinin ana fikri,.net in sunduğu isim alanlarının, dersler ile konu içeriklerine bağlı olarak eşleştirilmesini sağlamaktır. Bu bölümde, 2. bölümde genel konu başlıkları verilen dersler için bu entegrasyonun nasıl gerçekleştirilebileceği aktarılmaktadır..net ve Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitimini bu seviyede entegre edebilmek için ilk şart,.net isim uzayındaki elemanlar ile ilgili bilgi sahibi olmaktır. Bu nedenle, herhangi bir isim uzayında sunulan hazır nesne kütüphanesindeki elemanların hangi amaçla kullanıldığının bilinmesi gerekmektedir. Tablo 2 de Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitimi kapsamında yer alan bazı derslerin konu içeriklerine göre, System isim alanında bulunan hazır nesne kütüphanesi elemanları ile ilişkilendirilmesi yer almaktadır. Tablo 2. Derslerin.NET ile entegrasyonu Ders İsimleri Algoritma ve Programlamaya Giriş Veri Yapıları ve Programlama Görsel Programlama Internet Programcılığı Veritabanı Yönetim Sistemleri İlgili İsim Alanı Elamanları System.Console System.Array System.Array System.Collections System.IO System.Runtime System.Convert System.Exception System.Diagnostics System.DirectoryServices System.Net System.Text System.Timers System.Windows.Forms System.Web System.Xml System.Data System.Data.SqlClient System.Data.SqlTypes System.Data.OleDb System.Xml Entegrasyon rehberinde sunulan tablolardaki bilgiler entegrasyonun son halini gösteren bilgiler olmayıp sadece bir rehber niteliği taşımaktadır. Bu nedenle bu rehberden faydalanmak isteyen öğretim elemanlarının entegrasyonu tamamlamak için ilgili isim uzaylarının detaylarını öğrenmeleri gerekmektedir. Bu rehber sadece bir yol gösterici olarak sunulmaktadır.

6 5. SONUÇ MEB YÖK Meslek Yüksekokulları Program Geliştirme Projesi, ülkemizde ilk defa Mesleki ve Teknik Ortaöğretim ile Yükseköğretim arasında şimdiye kadar kurulmamış somut ilişkinin kurulmasına vesile olmuş ve bu yolla ülkemizde önemli gelişmelere başlangıç olması açısından son derece önemli bir projedir. Bu proje kapsamında yer alan Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Eğitim programının hazırlanmasında gelişen teknolojilere paralel ders içerikleri öngörülmüş, yeni dersler ilave edilmiş, bölgesel ve yerel farklılıklara cevap verebilmek için seçmeli dersler ile gerekli esneklik sağlanmıştır. Ancak her geçen gün, özellikle Bilgisayar Teknolojilerinin yenilenmesi eğitim programında yer alan bazı ders içeriklerinin de güncellenmesini zorunlu hale getirmiştir. Microsoft.NET ile Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitimi entegrasyonu için önerilen bu rehber, kendi derslerinde teknolojiyi yakından takip etmek isteyen öğretim görevlilerine yol gösterirken, eğitimin evrensel değişimine entegre olmayı da sağlayacaktır. Önerilen entegrasyon rehberi, isim alanı içindeki elemanların, diğer bir ifadeyle teknolojik kavramların, dersler içindeki konularla eşleştirilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle,.net in Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama eğitimine entegre edilmesi, eğitim programının teknolojik altyapısının güncellenmesi ve güçlendirilmesi açısından oldukça önemlidir. 6. KAYNAKLAR [1]. Ünalır, M.O.,.NET ve Bilgisayar Mühendisliği Eğitimi Entegrasyonu için Bir Rehber, Ocak 2005 [2]. (Erişim Tarihi: Ocak 2005). [3]. MEB YÖK Meslek Yüksekokulları Program Geliştirme Projesi Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Eğitim Programı, Ankara, 2002 [4]. Algan, S., Her Yönüyle C#, ISBN: , Pusula Yayıncılık ve İletişim, İstanbul, 2003 [5]. Microsoft TR, Kurumsal Kullanıcılar ve Bilişim Uzmanları İçin Microsoft.NET,