ÇANAKKALE DE BİR ECNEBİ MUHABİRİN NOTLARI

Transkript

1 ÇANAKKALE DE BİR ECNEBİ MUHABİRİN NOTLARI BAKİ SARISAKAL

2 ÇANAKKALE DE BİR ECNEBİ MUHABİRİN NOTLARI Gelibolu şube haziresinde yekdiğerinden yirmişer kilometre mesafede bulunan iki noktaya çıkan düşman kuvvetleri Osmanlı askerleri tarafından indirilen müthiş darbelere duçar olmuşlar ve bunların vücudundan arazi öyle mükemmel bir tarzda tezahür edilmiştir ki dağlar, tepeler, yollar ve tarlalar arsında atla ve otomobil ile sağa sola İslam düşmanlarının üç aydan beri neticesiz hücumlarına hedef olan şayan temaşa silsilei cebel arasında kemali serbesti ile gezebildim. Vaktiyle mağrur ve bu gün büyük yangınlar ve İngiliz mermileri ile harap olan Gelibolu ve Maydos köylerini gördüm. Bu küçük şehirler vaktiyle ecnebi sefainiyle buradan geçen yolcuları meftun eder idi. İngilizler, Fransızlar mevki mezkureyi sabit balonlardaki tayyarecilerin işaretleri sayesinde Saros Körfezinden büyük toplarla aşırma suretiyle bu bombardıman ettiler. Bu bombardımanın askeri nokta-i nazarından ne faydası olabileceğini insan kendi kendine beyhude sual eder. Çünkü Osmanlı istihkâmları öyle mükemmel bir tarzda yerleştirilmiştir ki aşırtma indihatları bile onlara isabet edemez. Acaba İngilizler sırf keyf için mi buralarını harap ettiler. Yoksa sadece Arastoraving toplarının gürültülü ağızlarına bir meşgale bulmak mı istediler? Bizce buralarını bombardıman etmekle Müttefikler Çanakkale medhalini zorlamaktaki acizlerinin ihyasını cam kırmakla çıkarmak istemek olsa gerektir. Mamafiye Gelibolu da İngilizlerin ahmakça siperlerine kurban giden dört kişiden başka yalnız maddi hasarat vukua gelmiştir. Lakin Maydos hakkında haklı bir nefret ve infiale kapılmaktan geri kalınamaz. Mahal mezkurede yüksekten ve uzaktan görülebilecek bir tarzda dizilmiş Hilali Ahmer bayrakları bulundukları halde İngilizler Karantina Merkezini bombardıman etmişlerdir. Merkez Hastanesi tabibi ile diğer tabipler canlarını tehlikeye atarak alevler içinde bulunan hastane içindeki diğer yaralıları tahlise gayret etmemiş olsalar idi bu taarruz daha pek mühim zayiata sebebiyet verecekti. Osmanlılar Bu Maydos kelimesini hiçbir vakit unutmayacağız ve size İngilizler insaniyet, medeniyet ve diyanetten bahsederler ise onlara Maydos kelimesi ile mukabele ediniz. (Olay hülasatan şu tarzda cereyan etmiştir: Düşman donanması her gün Arıburnu açıklarından aşırtma mermilerle Nara Burnu, Çanakkale ve Akbaş mevkii arasındaki deniz nakliyat havzasını ateş altına alıyordu. Buna mukabil Barbaros ve Turgut Reis zırhlılarımız da hastane önüne yanaşarak, Arıburnu na aşırtma mermi atıyor ve bir iki salvodan sonra Nara Burnu açıklarına çekiliyorlardı. Balon ve uçaklarla zırhlılarımızı gören düşman, onlara aşırtma mermi yağmuruna tutuyordu. Bu ateş karşısında zırhlılarımızı ricattan başka kurtaracak yol yoktu. Bu müşkül şartlar altında, donanmamızın fırsat buldukça sahile sokularak endirekt atışa başlamasını iftiharla seyrediyorduk. Bir defasında Turgut Reis zırhlısının ateş esnasında bir topu da denize uçmuş ve hayli bahriyelinin telefatına sebep olmuştu. Mamafih, bu endirekt atışlarımızın cepheye çok yardımı olmuştur. Çünkü Arıburnu ndaki düşman donanması sahilimizi kasıp kavuruyor, askerlerimize büyük zayiat verdiriyordu. Mermilerimiz düşman donanması arasına düşünce, zırhlıları biraz geri çekilmek mecburiyetinde kalıyor ve askerlerimiz de biraz soluk alıyorlardı. Esad Paşa defaatle donanmanın bu yardımına teşekkür etmiştir Düşman donanması, sabit balon ve uçaklarla hedef tayin ederken bizim gemiler karaya, dağ tepelerine çıkardıkları bahriyelilerin flama işaretleriyle iş görüyorlardı. Bu fedakâr bahriyeliler uçak hücumlarına maruz kaldıkları halde vazifelerini tamamen yerine getiriyorlardı. Maydos un ve bilhassa hastanemizin üzerinden korkunç ıslıklar çalarak geçen mermilerin altında normal bir surette çalışıyorduk, gürültülere alışmıştık. Yaralı adedi binleri çoktan aşmıştı, aralarında İngilizler Yeni Zelandalılar ve Avustralyalılar vardı, çoktan dolduğu gibi, şehir aştan başa hastane olmuş Şehrin ve her türlü işaretleri sarahatle hastanenin bombardıman edileceği hatırımıza gelmiyordu. Fakat bu kanaatimiz uzun sürmedi, bir gün mermiler kısa düşmeye başladı. Maydos endirekt atışla bombardıman ediliyordu. Bu sırada ameliyathanede bir ere tracheotomie ameliyatı yapıyordum.

3 Boynundan yaralanan askerin hançeresi tıkanmış, nefes alamıyordu. Ameliyat bitmek üzere iken, yakınımızda müthiş gürültü ile bir mermi patlayıverdi. Hastane derhal yanmaya başlamıştı. Mermi eczaneye düştüğünden o sıralarda tekalüf-i harbiye ile topladığımız külliyetli alkol da parlamıştı. Yaralıların, personelin feryat ve kaçışları, yangının her tarafa sirayeti karşısında şaşırmış kalmıştım. Kendimi dışarıya zor attım. Manzara korkunçtu; birçok yaralı aralarında düşman askerleri de olduğu halde, hastanenin demir parmaklıklarına takılarak kebap İngiliz ve Avusturyalı Askerler Türk Hastanesinde oluyorlardı, yerlerde sürünerek canlarını kurtarmaya çalışanlar da çoktu. Hastane personeli dağılmıştı. Ne yapabileceğimi düşünürken yanı başımda patlayan bir merminin çıkardığı kum sağanağının tesiriyle yere yuvarlandım. Güçlükle ayağa kalkarak şehre doğru koşmaya başladım. Şehir içinde dolaşırken yatmakta bulunduğum pansiyonun yandığını gördüm. Bu elim manzaraların uyandırdığı korku ve heyecan geçmeden sokaktan süratle geçen bir topçu alayının beygirlerinin arasına düştüm. Parçalanmam mukadder görünüyordu. Kendimi toparlamaya çalışarak duvara yapışırcasına yaslandım; koşan beygirlerin karınlarıyla duvar arasında sıkışıp kalmıştım. Nefesleri yüzüme çarpıyor, vücutları vücuduma temas ederek geçiyorlardı. Mehmetçik, marş marş emrini almış, hayvanları kamçılıyor, alayın zayiat vermeden şehirden uzaklaşmasını temine çalışıyordu. Gözlerinden alevler saçan, ağızları kanlı köpükler içinde soluyarak koşan beygirlerin altında ezilmemek için duvara yapışmış feci akıbetimi bekliyordum. Ne kadar zaman geçtiğini hatırlamıyorum; alayın sonu geldi, kurtulmuştum. Gene şehre doğru yürümeye başladım, biraz sonra yangından kurtulmuş büyük bir binanın önünde Çanakkale Merkez Hastanedeki Yaralılar idim. Burası yaralı zabıtan hastanesi idi İçeri daldım. Subaylar heyecan ve hararetle karşılayarak bombardımandan kurtulmuş olmamı tebrik ettiler. İçlerinden Hafız Besim Bey isimli bir Yarbay: Arkadaşlar, askeriz, ölüme cephede, geride ve her ne suretle olursa olsun metanetle göğüs gereceğiz, şikâyet askere yakışmaz hitabesini kükreyerek tekrar ediyordu.) 1 İngilizler size hukuktan bahsederlerse onlara Maydos cevabını veriniz. Asırlar İngilizlerin alnından bu ar ve hicabı silemeyecektir. Yaralılar ile dolu olarak Asya sahilinde toplarımızın önünden geçen hastane gemilerini topa tutmak suretiyle kolayca ve hemen intikam almaya tenezzül etmediğimizden İngilizlerin bu hareket diyanetkaranelerini fikirlerimizde zaten muhafaza etmek suretiyle ahzı intikam eyleriz. Hastane sefinelerini topa tutmak İngiliz ahlakına has bir muameledir. Biz ise Türk ahlakına tabiiyetle iftihar ederiz. diyorlar. 1 Hayat Tarih Mecmuası Mart 1967, Sayı: 2

4 Gelibolu da bulunduğumuz müddetçe hukuki meydan muharebeden daha uzakta bulunuyorduk. İlerleyip vadilere girdikçe avarız tabiyeye karşı kuvvetli bulunmak ve kuvveden fiile geçebilmek için ciddi bir ordunun muhtaç olduğu bilumum teşkilat ve tesisata tesadüf ettik. Balkan Muharebesindeki bazı kumandanların o mahut tarihi ve vagonlarından ne kadar uzaktayız. Genç Osmanlı ordusunun hali sefiredeki dimağı başka bir varlıkla inkişaf ediyor. Sakin ve muntazam bir suretle çalışması sayesinde çevik bünye ve azasında büyük bir iktidar ve intizam müşahade ediliyor. Bu intizam düşmanı ve lehe düçar ediyor. Uzun nakliye arabalar silsilesi yollarda İstanbul sokaklarında gördüğümüz aynı şekilde gidip geliyor. Hiçbir çarpışma kazası meydana gelmiyor ve her iki taraftan gelen kafileler yan yana geçip birbirine mani olmayarak, tevkif etmeyerek geçiyor. Bir hayvan düşüyor. Bir ip kopuyor, bir tekerlek çamura batıyor, lakin küçük zabit oradadır. Sarih kısa bazı emir ve talimat veriyor. Mana zail oluyor ve kafile hareketine devam ediyor. Hayvanlarımız son bir tepeyi aştı. Ara sıra aralıklardan görünen mavi deniz karşımızda belirdi. Bu esnada gördüğüm manzara hakikaten sihir amiz idi. Avrupa gazeteleri bu günkü muharebe meydanlarında zahiren hali görülen siperler arkasından uçuşup patlayan mermi fırtınalarını bize çok defa tasvir ettiler. Lakin onlar tasvir ettikleri harp meydanlarında Truva Muharebesi zamanından beri tarihi alemin müşahidi olan tepelerin üzerinden görünen deniz çerçevesi yoktur. 16 İngiliz, 4 Fransız harp gemisi ve hakiki bir nakliye filosu şube hazireyi ihta eden denizin basit nilgununi tezyin etmektedir. Bu manzarayı gece dahi gördüm. Mehtap yoktu zanolunyordu ki ay ın ışığı dağılarak sakin sular şaşırmış ve öteye beriye koşuşan gölge üzerinde indişanak bir tarzda geziniyordu. Elektrik projektörleri topların müthiş ve daimi faaliyetlerine iştirak ediyordu. Mermiler kinli kinli ıslık çalarak müstehzi sesler çıkararak havada cevelan ediyor ve birden bire infilak ederek yüz çocuğun birden ağlamasına müşaba keskin bir inilti, kudurmuş şeytanlar konseri gibi müthiş bir ahenksizlik vücuda getiriyordu. Mamafiye bu müthiş kuvayı muhacemenin inkişafı arasında bulunduğum esnada düşmanın vesait taarruziyesi nazarımda ehemmiyeti git gide kayboldu. Şu hareket tevsi ettir ki, düşman toprağı mermileri ile setre muvaffak olamayacak bazen mevkuf oldukları zannedilen yerde mahvedildikleri tahmin olunan müdafaalar külliyetli miktarda tekrar meydana çıkarak müdafaaya koşuyorlar. Çanakkale de Mehmetçik

5 Bazı noktalarda siperlerimizi düşmandan yirmi metreye kadar yaklaştırdık. Gemiler kendi askerlerini dövmekten korktukları cihetle bizi bombardıman etmiyorlar. Yahut ederlerse de bu da kendi askerlerinin safları arasında beyaz bayraklar kurdukları için oluyor ve bu suretle ve bu suretle galiplerle esrayı bir mezar içine gömmek istiyorlar. Bu hal vuku bulmuştur ki bu da İngilizlere has bir muamele olsa gerektir. Fakat düşmanı kahır ve tenkil etmek azmi şedit ise de alemi akibede bir hayat cevedanı yaşamak arzusu da ondan aşağı kalmıyor. Bu da bahadır askerlerimizin neşelerini arttırıyor. Kurşun, humbara, obüs, yağmurlarının çıkardıkları tarakaların asapta vücuda getireceği ihtilalat başka türlü zapt olunamaz. Evet, his olunur ki nihayet Türk askeri büyük bir iman ve azim ile harbe gidiyor ve teslimgahta imiş gibi indihat ediyor ve süngü tak emrini aldığı esnada bu Çanakkale de Türk Siperleri hissin kendisi için büyük bir iman şeklinde tecelli ettiği görülüyor ve o vakitte düşman bu arslanlara hiç dayanamıyor. Türk Askerleri Siperde

6 Piyade Alayı Saddülbahir, Alay ise Arıburnu nda bunu pek güzel ispat etmişlerdi. Süngü asrı hazırın harbiyesidir. Binaen âliye Türk ün ecdadından kalma silahıdır. Süngü ile insan yaptığını gördüğü gibi istediğini de yapar. Karşımızdaki upuzun Avusturyalılar, cılız Fransızlar karşısında en büyük silahımızı teşkil eder. Bu karmakarışık askerden pençesinin ardını süngü ile deşilmiş olduğunu gördük. Bizim asker ise kahramancasına harbe gittiği gibi, yaralı delik deşik ölüm halinde olduğu halde karamanca avdet ediyoruz. Kendi elimle birçoğunu meydanı harpten kaldırdım. Çanakkale de Yaralı Askerlerimiz Koca Arslanlar Cenabı Hakka mütevekkil hiçbir nida istimdat çıkarmaksızın, inlemeksizin bizi bekliyorlardı. Çoklarını gördüm ki hasta arabalarında pek mübarek bir tevekkül ile gözyaşsız, feryatsız yaralarının acılarını kalplerine içiriyorlardı. Çoklarını da sessiz, hastanede yatarken buldum ve bu geniş salonlarda bir inilti işitmemiştim. Hakikaten bu Türk askeri insanı hayran ediyor. Bunların cidden emsali yok. Evet, bu askere sizde hayran olunuz. İstanbul sokaklarından geçtikleri vakit selamlayınız. Yerden selamlayınız bu kahraman yaralıları düşününüz fakat orada siperler içinde düşmanı bekleyen bir emir üzerine düşman üzerine çullanıp, düşman siperlerini zapt edenleri de düşününüz. Osmanlı askerinin tarzı ve sair hususatına son derecede takdir ve ehemmiyette bulunulmaktadır. Mamafiye bir taraftan bu tarz ihtimama mazhar olmakla beraber milletin kendilerine lazım olduğu kadar sorup düşündüğünü de anlayıp hissetmelidirler. Bunun içindir ki bu dalaverelerin bahş mahzuziyeti olmakla beraber işlerine yarayabilecek kuşak, mendil gibi ufak tefek hediyeler gönderiniz. 2 2 Balkanlar 30 Mayıs 1915