Ortadoğu Ülkelerine Halı İhracatımız Eski SSCB Ülkelerine Halı İhracatımız Avrupa Birliği Ülkelerine Halı İhracatımız...

Transkript

1 HALI SEKTÖRÜNÜN 2005 OCAK - ARALIK İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİ Ş OCAK 2006

2 İÇİNDEKİLER DÜNYA EKONOMISINE GENEL BIR BAKIŞ...4 DÜNYA HALI PAZARI...6 TÜRKIYE NIN TOPLAM HALI İHRACATI...7 HALI İHRACATIMIZDA MAKINE HALISI VE EL HALISININ PAYI...10 ÜLKE GRUPLARI İTIBARIYLE HALI İHRACATIMIZIN DEĞERLENDIRMESI...11 ÜLKELER İTIBARIYLE EL HALISI VE MAKINE HALISI İHRACATIMIZIN DEĞERLENDIRMESI...13 Ortadoğu Ülkelerine Halı İhracatımız...13 Eski SSCB Ülkelerine Halı İhracatımız...14 Avrupa Birliği Ülkelerine Halı İhracatımız...14 Yeni Avrupa Birliği Ülkelerine Halı İhracatımız...16 Diğer OECD Ülkelerine Halı İhracatımız...16 Diğer Avrupa Ülkelerine Halı İhracatımız...18 Diğer Asya Ülkelerine Halı İhracatımız...18 Afrika Ülkeleri Halı İhracatımız YILINDA MAKINE HALISI İHRAÇ ETTIĞIMIZ İLK 10 ÜLKE YILINDA EL HALISI İHRAÇ ETTIĞIMIZ İLK 10 ÜLKE...21 BIRIM İHRAÇ FIYATLARINDA DURUM...21 TÜRKIYE-TUNUS SERBEST TICARET ANLAŞMASI VE HALI SEKTÖRÜMÜZ YA BAKIŞ...23 EKLER : İHRACAT KAYIT RAKAMLARI

3 ÖZET Halı sektörü, 2005 yılında geçen seneye göre 150 milyon dolar daha fazla ihracat yaparak 670 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Geçen yılki toplam ihracat rakamı olan 520 milyon dolara göre 28,9 luk bir artış meydana geldiği görülmektedir. Halı sektörü, tüm sektörler içerisinde 2005 yılında ihracat artış oranı büyüklüğünde, zeytin - zeytinyağı, fındık ve mamülleri, kimyevi maddeler ve mamülleri, hububat bakliyat yağlı tohumlar ve mamülleri sektörlerinin ardından 28,9 luk oran ile 5. sırada yer almaktadır. Halı ihracatının Türkiye nin genel ihracatından aldığı pay 0,91 olarak gerçekleşmiştir. Halı sektörü yüksek ihracat artış oranı ile genel ihracatımız içindeki payını giderek artırmaktadır. Geçen yıl halının genel ihracatımızdaki payı 0,8 seviyesindeydi. Toplam ihracatın 21 lik bir bölümünün yapıldığı Ortadoğu ülkeleri birinci pazar olma konumunu sürdürmektedir. Burada belirleyici ülke S.Arabistandır. Eski SSCB ye yönelik ihracat 66 lık artışla toplamdan aldığı payı 18,8 e ulaştırmıştır. Eski SSCB nin Ortadoğu pazarını yakalamasına az bir fark kalmış durumdadır. Bütün ihracat sektörlerinin perfrormans düşüşü yaşadığı ABD pazarında halı sektörünün 31,8 lik ihracat artışı ile dikkat çekmektedir. Bunun gerisinde, doğan pazar boşluklarını doldurma çabaları yatmaktadır. El halısı ihracatı 122,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiş olup, geçen yıla kıyasla ihracat artış oranı 12,8 dir. Makine halısında 2005 yılında 547,5 milyon dolarlık ihracat yapılmış olup, geçen yıla kıyasla ihracat artış oranı 33,1 olmuştur yılındaki el halısı ihracatımızın yaklaşık 50 si serbest bölgeler vasıtasıyla yapılmıştır. Birim ihraç fiyatlarındaki gelişmelere bakıldığında, makine halısında ağırlıklı ortalama birim ihraç fiyatının 15 civarında yükseldiği, el halısında ise 8 düzeyinde düştüğü görülmektedir. 3

4 HALI SEKTÖRÜNÜN 2005 OCAK ARALIK İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ Dünya Ekonomisine Genel Bir Bakış Dünya Bankası, IMF, Avrupa Merkez Bankası gibi uluslararası ekonomi ve finans kuruluşları ile Almanya, Rusya Federasyonu ve İngiltere gibi belli başlı ekonomilerin merkez bankaları ve özel finans kuruluşlarının yayınladıkları raporlar ve yaptıkları araştırmalar, son iki yıldır dünya ekonomisinin gösterdiği performansın, 2005 yılının ilk aylarında da devam ettiğini, ikinci çeyrekten itibaren artış hızının ivme kaybettiğini ve üçüncü çeyrekte ise bir toparlanmanın başladığını belirtmektedirler. Birleşmiş Milletler in tahminine göre, dünya ekonomisi 2005 yılında sadece 3, IMF tahminine göre ise 3.5 oranında büyüme gösterecektir. (2004 yılında büyüme oranı 4.1 idi). Dünya ekonomisindeki büyümede ABD ve Çin ekonomilerinin baş rol oynadığını belirten IMF ve Avrupa Merkez Bankası, Japon ekonomisinin de büyümeye devam ettiğini ileri sürmektedir in başlarında hız kesen dünya ticaretinin de ivme kazandığını ileri süren Avrupa Merkez Bankası, yüksek enerji fiyatlarından dolayı birçok ülkede enflasyon artarken, küresel çapta enflasyonist baskının hala kontrol altında tutulduğunu belirtmektedir. OECD ülkelerinde enflasyon Eylül 2005 te son dört yılın en yüksek artışını göstererek 3.3 olmuştur. Fakat gıda ve enerji hariç yıllık enflasyon, düşmeye devam etmektedir ki; yıl başında 2.1 iken Eylül de 1.7 olarak gerçekleşmiştir. IMF ve Dünya Bankası nın 2005 Küresel Ekonomi Perspektifleri raporuna göre dünya ekonomisindeki büyüme giderek hız kesti. Bunun temel nedenleri arasında, ham petrol fiyatlarının yüksek düzeyde seyretmeye devam etmesi (örneğin Nisan 2005 te ham petrol varil fiyatı 47 dolar iken, Mayıs ta 50 dolar düzeyine çıktı. Bu fiyatları yüksek ve riskli bulan uluslararası finans kuruluşları, fiyatların yükselmeye devam edeceğini tahmin ediyorlardı, fakat kimse fiyatların 31 Ağustos 2005 tarihi itibariyle 66.9 dolara çıkacağını tahmin etmiyordu.), diğer hammadde fiyatlarının artması (sanayi hammadde fiyatları yılın ilk dört ayında dolar bazında 17 ve euro 4

5 bazında 10 oranında artış göstermiş ve daha sonraki aylarda bir düşüş trendine girmiştir), ABD nin artarak devam eden astronomik dış ticaret açığı (2005 te 700 milyar dolar olması beklenmektedir) ve dünyanın değişik bölgelerinde meydana gelebilecek siyasi istikrarsızlıklar sayılabilir. Bütün bu olumsuzluklara rağmen dünya ekonomisi büyümeye devam ediyor ve gelecekte de bu büyümenin devam edeceği konusunda uluslararası ilgili kuruluşlar ve uzmanlarca bir ortak kanı mevcuttur. Avrupa Merkez Bankası ve Almanya Merkez Bankası na göre bunun temel nedeni, sermaye piyasalarındaki uygun finans koşulları ve istikrarlı ekonomik ortamın devam etmesinin artan enerji ve hammadde fiyatlarından gelen şiddetli şokların etkisini kırmasıdır. IMF ye göre, dünya ticaretindeki büyümenin 2005 ve 2006 yılında 7.5 olması beklenmektedir, 2004 yılında bu oran 10 idi. 5

6 Dünya Halı Pazarı Birleşmiş Milletler in 2002, 2003 ve 2004 yıllarına ait verilerine göre dünya halı pazarı büyüme trendi içerisindedir. Bu trend aşağıdaki grafik 1 yardımıyla da görülebilir. Dünya nın en büyük halı ithalatçısı ülkeleri ABD, İngiltere, Almanya, Kanada, Japonya, olarak sıralanmaktadır. Bu beş ülke Dünya toplam halı ithalatının 50 sinden fazlasını gerçekleştirmektedir. Grafik Dünya Halı Ticareti ( Milyon Dolar) Kaynak: Birleşmiş Milletler Dünya halı ithalatı 2003 yılında 2002 ye göre 12, 2004 yılında 2003 e göre 14 büyüme göstermiştir yılı sonu itibari ile dünya halı pazarının büyüklüğü milyon dolardır. Dünya halı pazarının yaklaşık 82 si makine halısı geriye kalan 18 i ise el halısı ürünlerinden oluşmaktadır. 6

7 Türkiye nin Toplam Halı İhracatı Türkiye toplam halı ihracatı 2002 yılından itibaren sürekli artarak 2005 yılı sonunda yıllık 670 milyon dolara ulaşmıştır. Halı ihracatımızda son yıllarda devam eden artış trendinin, dünya halı pazarının büyüyor olmasıyla beraber, ülkemizin yüksek arz kapasitesi ve çevremizde bulunan ülkelerin büyüme ve yeniden yapılanma içinde bulunmaları nedeniyle önümüzdeki yıl içinde de devam edeceği düşünülmektedir. Grafik Türkiye Toplam Halı İhracatı (Milyon Dolar) Kaynak : İhracatçı Birlikleri Kayıtları 2005 yılında Türkiye halı ihracatı 670,3 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Halı ihracatımız 2005 yılında 2004 yılına kıyasla 28,9 oranında artmıştır. Halı ihracatının, 2005 yılında kaydettiği artış oranı Türkiye nin genel ihracat artış oranı olan 14,6 dan oldukça yüksektir yılında halı ihracatının genel ihracattaki payı da artarak 0,91 e yükselmiştir. Halı ihracatının tarıma dayalı işlenmiş ürünler ihracatındaki payı ise 10,2 ye yükselmiştir. (Bakınız Tablo 1) 7

8 Tablo / 2005 Ocak - Ocak - Türkiye Genel İhracatı ,7 Halı İhracatı ,9 Halı İhracatının Payı 0,80 0,91 13,8 Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler İhracatı Halı İhracatının Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler İhracatındaki Payı Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Türkiye Genel İhracatında Halı İhracatının Payı Birim: ,3 8,5 10,2 20,0 Yukarıdaki tabloya bakarak, halı sektörünün, hem tarıma dayalı işlenmiş ürünler ihracatına hem de Türkiye genel ihracatına göre oldukça yüksek bir ihracat performansı gösterdiğini söylemek mümkündür. Halı sektörü, 2005 yılında tüm sektörler içerisinde ihracat artış oranı sıralamasında zeytin ve zeytinyağı (126,54), Fındık ve mamülleri (57,93), kimyevi maddeler ve mamülleri (34,76), hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamüllerinin (31,06) ardından gelerek 28,86 lık artış oranı ile beşinci sırada yer almıştır.(bakınız Ek 3) Aylar İtibariyle Halı İhracatı incelendiğinde, geçen yıla benzer bir seyir izlendiğini söylemek mümkündür.(bakınız Tablo 2) 8

9 Tablo 2 Aylar İtibariyle Halı İhracat Kaydı Ocak /2004 Aylar Ocak ,5 Şubat ,8 Mart ,7 Nisan ,8 Mayıs ,6 Haziran ,3 Temmuz ,9 Ağustos ,1 Eylül ,9 Ekim ,3 Kasım , ,5 Kaynak:İhracatçı Birlikleri Kayıtları Birim: Grafik 3 de 2004 ve 2005 yılında aylar itibariyle halı ihracatının nasıl bir seyir izlediği görülmektedir yılı aylık bazda ihracat rakamlarına bakıldığında Haziran ve Temmuz aylarında yaşanan düşüşün geride bırakılarak Ağustos ayından itibaren tekrar yükseliş trendinin yakalandığı görülmektedir. Ekim ayında dolar ile 2005 yılının en yüksek ihracat rakamına ulaşılmıştır. Grafik Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım 9

10 Halı İhracatımızda Makine Halısı ve El Halısının Payı Halı sektörü el halıcılığı ve makine halıcılığı alt sektörlerine ayrılmaktadır. Yıllar itibariyle el halısı ve makine halısının toplam halı ihracatımızdan aldığı pay grafik 4 te görülmektedir yılında halı ihracatımızın 29 u el halısı ürünlerinden oluşurken, 2005 yılındaki toplam halı ihracatımızın 18 ini el halısı oluşturmaktadır. Grafik El Halısı Payı Makine Halısı Payı Tablo 3 El Halısı ve Makina Halısı İhracatımızın Halı İhracatındaki Payı Birim: 2004 / 2005 Toplam Halı Ocak - Ocak - İhracatta Pay El Halısı İhracatı ,8 18,3 Makine Halısı İhracatı ,1 81,7 Toplam Halı İhracatı ,9 100,0 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Üretim ve pazarlama faaliyetleri son derece farklı olan bu iki sektörde ihracat performansları da farklılık göstermektedir yılı Türkiye halı ihracatının el halısı-makine halısı olarak dağılımı dünya halı pazarının dağılımına paralellik göstermektedir. Dünya halı ithalatının da 18 si el halısı, 82 si makine halısı ürünlerinden oluşmaktadır. 10

11 Ülke Grupları İtibariyle Halı İhracatımızın Değerlendirmesi Aşağıdaki tablo yardımı ile halı ihracatımızın hangi ülke gruplarına ne ölçüde dağıldığını görebilmekteyiz. Tablo Toplam 2005 Toplam 2005 / 2004 Ocak - Halı'da Ocak - Halı'da Pay Pay AB Ülkeleri (15) Toplamı , ,8 11,5 Yeni AB Ülkeleri , ,5 46,9 AB Ülkeleri (25) Toplamı , ,3 17,2 Diğer OECD Ülkeleri Toplamı (ABD,Kanada, İsviçre vb) Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı ( Romanya, Bulgaristan, Makedonya vb) Eski S.S.C.B Ülkeleri Toplamı (Rusya Fed., Azerbaycan, Özbekistan vb) Ortadoğu Ülkeleri Toplamı (S. Arabistan, İsrail, Kuveyt vb) Afrika Ülkeleri Toplamı (Mısır, Cezayir, Güney Afrika Cumhuriyeti vb) Diğer Asya Ülkeleri Toplamı (Çin,Pakistan, Tayvan vb) Bu Tabloda Yeralmayan Diğer Ülkeler Ocak , ,1 27, , ,5 42, , ,8 66, , ,7 23, , ,2 43, , ,7 20, , ,7 17,3 Toplam Halı İhracat Kaydı , ,0 28,9 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Başlıca Ülke Grupları İtibariyle Türkiye Halı İhracat Kaydı 2004 yılında en çok ihracat yaptığımız ülke grubu olan Ortadoğu ülkeleri, 2005 yılında da en çok ihracat yaptığımız ülke grubu olmuştur. Geçen yıla göre, bu grupta yer alan ülkelere yaptığımız ihracat 23,5 oranında artarak dolara ulaşmıştır. Toplam halı ihracatımızın 21,7 sini bu gruba gerçekleştirmekteyiz. Başka bir deyişle ihraç ettiğimiz her 5 halıdan 1 i S.Arabistan, Irak, İran, İsrail, Kuveyt, Suriye veya Ürdün e gitmektedir. 11

12 İkinci olarak en çok ihracat yaptığımız ülke grubunda ise Kazakistan, Rusya Federasyonu, Azerbaycan, Özbekistan, Türkmenistan ve Ukrayna yer almaktadır. Bu ülke grubuna yaptığımız ihracat geçen seneye göre 66,5 oranında artmıştır. Halı ihracatımızdan aldığı pay 2004 yılında 14,6 iken 2005 yılında 18,8 e yükselmiştir. Bu artışta, söz konusu ülkelere olan kültürel ve coğrafi yakınlığımız ile bu ülkelerin yeniden yapılanma içerisinde olmaları etkili olmuştur. Halı ihracatımızda önemli bir paya sahip olan bir diğer grubu ise Avrupa Birliği ülkeleri oluşturmaktadır. Avrupa Birliği ne üye olan ülkelerin halı ihracatımızdaki payı 17,3 tür. Birliğe 1 Mayıs 2004 tarihi itibariyle tam üye olan ülkelere yaptığımız halı ihracatının yüksek artış hızı dikkat çekmektedir. Yeni AB ülkeleri olarak adlandırdığımız bu gruba gerçekleşen halı ihracatımız geçen seneye göre 46,9 oranında artmıştır. Halı ihracatımızdan aldığı pay çok yüksek olmasa da yüksek artış oranı ile dikkat çeken bir diğer ülke grubu ise Romanya, Bulgaristan, Makedonya ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin oluşturduğu, tabloda Diğer Avrupa ülkeleri olarak görünen gruptur. Bu gruptaki ülkelere yaptığımız halı ihracatı geçen seneye göre 42,5 oranında artmıştır. Bu grubun halı ihracatımızdan aldığı pay 2004 yılında 5,9 iken 2005 te 6,5 e yükselmiştir. Afrika ülkeleri grubunda bulunan, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Tunus yeni pazar olarak değerlendirilebilir. Güney Afrika Cumhuriyeti ne 2004 yılında ihraç edilen halı değeri dolar iken 2005 yılında bu rakam dolara yükselmiştir. Tunus a yapılan halı ihracatı ise 2005 yılında 2004 e göre 262 artmış ve dolara ulaşmıştır. 12

13 Ülkeler İtibariyle El Halısı ve Makine Halısı İhracatımızın Değerlendirmesi Bir önceki bölümde ülke grupları bazında incelenen 2005 yılı halı ihracatımız, bu defa ülke bazında ve el halısı- makine halısı ayırımlı olarak değerlendirilecektir. Ortadoğu Ülkelerine Halı İhracatımız Tablo Ortadoğu Ülkeleri Halı İhracatımız EL HALISI MAKİNE HALISI TOPLAM HALI 2005 IRAK , , ,2 İRAN , , ,4 İSRAİL , , ,5 KUVEYT , , ,0 S.ARABİSTAN , , ,3 SURİYE ÜRDÜN , , ,4 Ortadoğu Ülkeleri Toplamı , , ,5 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi 2005 yılı halı ihracatımızdan 21,7 ile en büyük payı alan Ortadoğu ülkeleri, 2005 te 2004 e göre toplam halı ihracatında 23,5 oranında artış kaydetmiştir. Bu grupta yer alan ülkelere yaptığımız halı ihracatının büyük bir kısmını makine halısı oluşturmaktadır. Özellikle S.Arabistan ve Irak a yapılan halı ihracının hemen hemen tamamı makine halısıdır. Bölge nin. İran a gerçekleştirilen ihracat ise 2005 yılında bir önceki yıla göre 160 oranında artmıştır. İran a yapılan el halısı ihracatının 186 oranında artarak dolara ulaşması İran ın, Dünya nın önemli el halısı üreticilerinden biri olması bakımından dikkat çekici bir durumdur. İsrail e 2005 yılında el halısı ihracında 70,7 gibi ciddi bir oranda düşüş olmuştur. (Bakınız Tablo 5) 13

14 Eski SSCB Ülkelerine Halı İhracatımız Tablo 6 da görülen Eski SSCB ülkeleri grubuna yapılan ihracatımız toplam halı ihracatımızdan önemli bir pay alan diğer gruptur. Bu grup hem toplam halı ihracatımızdan aldığı pay hem de 66,5 luk yüksek artış oranı ile dikkat çekmektedir. Bu gruptaki ülkelere yapılan halı ihracının tamamına yakınını makine halısı oluşturmaktadır. Kazakistan, Ukrayna ve Rusya Federasyonu makine halısı ihracatımızdan aldığı pay ve geçen seneye göre yüksek artış oranı ile dikkatleri üzerine çekmektedir. Tablo EL HALISI MAKİNE HALISI TOPLAM HALI 2005 AZERBAYCAN , , ,0 KAZAKİSTAN , , ,1 ÖZBEKİSTAN , ,7 RUSYA FED , , ,3 TÜRKMENİSTAN , , ,2 UKRAYNA , , ,2 Eski SSCB Toplamı , , ,5 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Eski SSCB Ülkeleri Halı İhracatımız Bu grupta yer alan ülkelerden sadece Özbekistan a yapılan halı ihracatı 2005 yılında 2004 e göre düşmüştür. Özbekistan dışındaki bu gruptaki tüm ülkelere yapılan halı ihracatımız önemli oranlarda artış göstermiştir. Kültürel ve coğrafi yakınlığımız nedeniyle önümüzdeki yılda da ihracatımızın bu ülkelere artış trendi içerisinde olacağı düşünülmektedir. Avrupa Birliği Ülkelerine Halı İhracatımız Avrupa Birliği ülkelerine yapılan halı ihracatımız değerlendirilirken Birliğe yeni üye olan 10 ülke ve daha önceden üye olan 15 ülke ayrı tablolarda değerlendirilecektir. 25 ülkeden oluşan Avrupa Birliği ne toplam halı ihracatımızın 17,3 ünü gerçekleştirmekteyiz. Bunun 13,8 i AB(15) e, 3,5 i AB(10) a gitmektedir. AB 15 14

15 ülkelerine ihraç edilen el halısı ürünlerinde 2004 e göre çeşitli oranlarda düşüş görülmektedir ancak toplam el halısı ihracatımızın yaklaşık yarısının serbest bölgeler vasıtasıyla ihraç edildiği gözönünde bulundurulduğunda bu ülkelere yapılan el halısı ihracatının Tablo 11 de görülenden daha fazla olabileceğini söylemek mümkündür. Tablo AB Ülkeleri Halı İhracatımız EL HALISI MAKİNE HALISI TOPLAM HALI 2005 ALMANYA , , ,9 AVUSTURYA , , ,4 BELÇİKA , , ,6 DANİMARKA , , ,2 FİNLANDİYA , , ,4 FRANSA , , ,5 HOLLANDA , , ,5 İNGİLTERE , , ,1 İRLANDA , , ,6 İSPANYA , , ,5 İSVEÇ , , ,5 İTALYA , , ,5 LÜKSEMBURG , PORTEKİZ , , ,6 YUNANİSTAN , , ,6 AB(15) Toplamı Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi , , ,5 AB(15) ülkelerine yapılan halı ihracatının artış oranı Türkiye toplam halı ihracatının genel artış oranının oldukça altında kalmıştır. İspanya ya 2005 yılında gerçekleştirilen makine halısı ihracının 2004 rakamının yarısında kalması burada pazar kaybediyor olmamızın bir işareti olarak değerlendirilebilir. İspanya da rakamlar bu şekilde iken, Almanya ya makine halısı ihracı 2004 yılına göre 33,1 artarak dolara ulaşmıştır. Tablodaki 15 ülke içerisinde 2004 ve 2005 yıllarında en fazla makine halısı ihracatı Yunanistan a yapılmıştır. Avusturya, Finlandiya ve İrlanda ya yapılan makine halısı ihracı 2005 yılında önemli artışlar kaydetmiştir. 15

16 Avrupa Birliği ne yeni katılmış olan ülkelere yapılan halı ihracatımız yüksek artış oranı ile dikkat çekmektedir. Bu ülkelere yapılan ihracatımız genel halı ihracatı artış oranının da üzerine çıkarak 46,9 olarak gerçekleşmiştir. Yeni AB ülkelerine yapılan el halısı ihracatı geçen yıl dolar iken 2005 yılında 213 artarak dolara ulaşmıştır. Bu grupta yer alan Çek Cumhuriyeti 2005 yılında Türkiye den dolarlık el halısı alımı yapmıştır. Yeni Avrupa Birliği Ülkelerine Halı İhracatımız Tablo EL HALISI MAKİNE HALISI TOPLAM HALI 2005 ÇEK CUMHURİYETİ , , ,8 ESTONYA , , ,6 DİĞER BÖLGELER LETONYA , ,5 LİTVANYA , ,2 MACARİSTAN , , ,6 MALTA , , ,6 POLONYA , , ,5 SLOVAK CUMH , ,9 SLOVENYA , ,8 Yeni AB Toplamı , , ,9 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Yeni AB Ülkeleri Halı İhracatımız Bu grupta yer alan ülkelerden Polonya ya yapılan makine halısı hem değer bakımından hem de artış oranı bakımından önemli bir yere sahiptir. Türkiye makine halısı ihracatının 3 ü Polonya ya yapılmaktadır. Polonya ya geçen yıla göre 2005 yılında dolar daha fazla makine halısı ihracatı gerçekleştirilmiştir. Çek Cumhuriyeti ne yapılan el halısı ihracatımız 2005 yılında önemli derece artış kaydetmiştir. Diğer OECD Ülkelerine Halı İhracatımız ABD, İsviçre, Japonya gibi kişi başına milli gelirin yüksek olduğu ülkelerin yer aldığı diğer OECD ülkelerine yapılan halı ihracatımız 27,2 oranında artmıştır. Bu grup, 16

17 toplam el halısı ihracatından en yüksek payı almaktadır. El halısı ihracatında dikkat çeken ülkeler ABD, İsviçre, Japonya, Kanada ve Avustralya dır. Diğer OECD ülkelerine yapılan el halısı ihracatı 19 oranında artmıştır. (Bakınız Tablo 13) Bu gruptaki ülkelere yapılan el halısı ihracatı toplam el halısı ihracatımızın 22,6 sını oluşturmaktır. Tüm ülkeler içerisinde en çok el halısı ihracatı gerçekleştirdiğimiz ülke ABD dir. İsviçre ye yapılan el halısı ihracatımız geçen seneye göre 38,4 oranında azalmıştır. Tablo EL HALISI 2005 Diğer OECD Ülkeleri Halı İhracatımız 2004 MAKİNE HALISI TOPLAM HALI 2005 ABD , , ,8 Avustralya , , ,5 Güney Kore , ,7 İsviçre , , ,6 İzlanda , ,6 Japonya , , ,1 Kanada , , ,4 Meksika , , ,2 Norveç , , ,5 Yeni Zelanda , , ,4 Diğer OECD Ülkeleri Toplamı , , ,2 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Tablo 9 da görülen ülkelere yapılan makine halısı ihracatımız geçen yıla göre 31,9 artmıştır. ABD ne yapılan makine halısı ihracatı toplam makine halısı ihracatımızın 8 ini oluşturmaktadır yılında ABD ye yapılan makine halısı ihracatı bir önceki yıla göre 41,1 oranında artmıştır. ABD, makine halısı ihracatımızdan aldığı pay ile tüm ülkeler arasında ikinci sırada yer almaktadır. Üyelerimizle yaptığımız bazı temaslarda, 2005 yılı boyunca Euro nun Dolar karşısında bir miktar değer kazanması ile Belçika lı satıcıların ABD deki rekabet gücünün düşmeye başladığını ifade etmişlerdir. Ayrıca Türk firmalarının ABD deki tüketici tercihlerini ve pazar eğilimlerini saptayarak buna uygun ürün geliştirip pazara sunma yoluna gittiklerini belirtmişlerdir. Diğer sektörlerimizin pazar kaybettiği 17

18 ABD nde, halı sektörünün 31,8 artış kaydetmesinin gerisinde bu iki faktörün etkili olduğu ifade edilmektedir. Diğer Avrupa Ülkelerine Halı İhracatımız Tablo Diğer Avrupa Ülkeleri Halı İhracatımız EL HALISI MAKİNE HALISI TOPLAM HALI 2005 BULGARİSTAN , , ,8 K.KIBRIS TÜRK CUM , , ,0 MAKEDONYA , , ,7 ROMANYA , , ,7 Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı , , ,5 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Tablo 10 da görülen Bulgaristan, KKTC, Makedonya ve Romanya ya yapılan makine halısı ihracatımız 43,7 oranında artarken, el halısı ihracatımız 23,5 oranında azalmıştır. Bu azalışta Makedonya ya yapılan el halısı ihracatının dolardan dolara düşmesi etkili olmuştur. Bu gruptaki ülkelerden en fazla halı ihracatını Romanya ya yapmaktayız. Romanya ya yapılan halı ihracatının neredeyse tamamı makine halısıdır yılında Romanya ya 2004 yılına göre dolar daha fazla makine halısı ihracatı gerçekleştirilmiştir. Romanya toplam makine halısı ihracatımızda 5,22 gibi önemli bir paya sahiptir. Diğer Asya Ülkelerine Halı İhracatımız Diğer Asya ülkeleri grubunda yer alan Hindistan a 2004 yılında bir miktar el halısı ihracatı yapılmış olmasına rağmen, 2005 yılında hiç el halısı ihracatı yapılmamıştır. Hindistan a ihraç edilen makine halısında ise 2005 yılında 80,6 oranında bir artış kaydedilmiştir. 18

19 Tablo Diğer Asya Ülkeleri Halı İhracatımız EL HALISI MAKİNE HALISI TOPLAM HALI 2005 ÇİN HALK CUM , , ,3 ENDONEZYA , ,8 HİNDİSTAN , ,7 HONG KONG , ,8 MALEZYA , , ,6 SİNGAPUR , , ,1 TAYLAND , ,9 TAYVAN , ,6 BANGLADEŞ , ,2 PAKİSTAN , ,8 ASYA ÜLKELERİ TOPLAMI , , ,2 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Singapur a yapılan el halısı ihracatı da geçen seneye göre 86,9 oranında azalmıştır. Singapur a yapılan makine halısı ihracatı da 2004 yılına göre önemli oranda azalmıştır. Bu grupta en fazla makine halısı ihracatı gerçekleştirdiğimiz ülke olan Malezya ya yapılan ihracat 37,4 oranında artmıştır. Tayvan a 2004 yılında dolar ihracat yapılmışken, 2005 yılında dolarlık makine halısı ihracatı yapılmış olması dikkat çekicidir. Afrika Ülkeleri Halı İhracatımız Halı ihracatımızdan 1,2 oranı ile en az pay alan grup olan Afrika ülkelerine yapılan halı ihracatımız 26,5 oranında artmıştır. Cezayir, Mısır ve G.Afrika Cumhuriyeti ne 2005 yılı içinde gerçekleştirilen el halısı ihracatı yüksek artış oranı ile dikkatleri üzerine çekmektedir. 19

20 Tablo EL HALISI MAKİNE HALISI TOPLAM HALI 2005 Kuzey Afrika Ülkeleri CEZAYİR , , ,1 FAS , ,7 LİBYA , ,0 MISIR , , ,0 TUNUS , , ,2 Kuzey Afrika Toplamı , , ,0 G.AFRİKA CUMH , , ,9 Afrika Toplamı , , ,5 Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi Afrika Ülkeleri Halı İhracatımız Makine halısı ihracatında ise G.Afrika Cumhuriyeti ve Libya önemli bir paya sahiptir. G.Afrika Cumhuriyeti ne yapılan makine halısı ihracatı dolardan dolara yükselmiştir. Tunus a ihraç edilen makine halısı 260 artarak dolara ulaşmıştır Yılında Makine Halısı İhraç Ettiğimiz İlk 10 Ülke Tablo 13 En Çok Makine Halısı İhraç Ettiğimiz Ülkeler 2004 Toplam 2005 Toplam 2005/2004 Makine Makine Ülkeler 1000$ Halısında 1000$ Halısında Pay Pay S.ARABİSTAN , ,3 31,0 ABD , ,1 41,1 KAZAKİSTAN , ,2 133,6 IRAK , ,0 6,2 UKRAYNA , ,7 98,1 RUSYA FED , ,6 49,9 ROMANYA , ,2 41,0 YUNANİSTAN , ,9 26,2 ALMANYA , ,6 33,1 POLONYA , ,0 39,1 İlk 10 Ülke Toplamı Toplam Makina Halısı İhracatı Kaynak:İhracatçı Birlikleri Kayıtları , ,6 42, , ,0 33,1 20

21 Tablo 13 de görülen ilk 10 ülkeye toplam makine halımızın 61,6 sını gerçekleştirmekteyiz Yılında El Halısı İhraç Ettiğimiz İlk 10 Ülke Tablo 14 Ülkeler En Çok El Halısı İhraç Ettiğimiz Ülkeler 2004 Toplam 2005 Toplam 2005/ $ 1000$ El Halısında Pay El Halısında Pay ABD , ,8 12,5 ALMANYA , ,5-23,2 JAPONYA , ,3 76,5 İTALYA , ,4-18,6 İRAN , ,8 186,7 S.ARABİSTAN , ,7-23,4 İSVİÇRE , ,7-38,4 FRANSA , ,5 17,0 HOLLANDA 317 0, ,3 395,4 İSPANYA , ,2-10,9 İlk 10 Ülke Toplamı , ,1 5,6 Toplam El Halısı İhracatı , ,0 12,8 Kaynak:İhracatçı Birlikleri Kayıtları Tablo 14 el halısı ihracatımızda ilk 10 sırayı alan ülkeler listelenmiştir. Toplam El halısı ihracatımızın 40,1 ini bu 10 ülkeye yapılmaktadır. 21

22 Birim İhraç Fiyatlarında Durum Makine ve el halısı ayırımlı olarak birim ihraç fiyatları aşağıdaki tablolarda incelenmiştir. Hesaplamalar 2005 Kasım dönemi Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi kayıtları esas alınarak yapılmıştır. Tablo BRF. $/m 2 BRF. $/m 2 BRF. $/m /2004 Birim Fiyat i Makine Halısı 4,37 4,97 5,74 15 El Halısı 9,99 11,66 10,69-8 Kaynak : DTM Bilgi Sistemi / Ocak 2006 Tablo 15 de makine halısı ve el halısı ürünlerinde 2003,2004 ve 2005 yıllarına ait birim fiyatları ve 2004 den 2005 yılına değişim oranları verilmiştir. Makine halısı fiyatları 15 oranında artarken ihracatın 33,1 oranında artış sağlaması rekabet gücümüzün bir göstergesi olarak ele alınabilir. El halısı ürünlerinin birim ihraç fiyatlarının 8 oranında düştüğü tespit edilmektedir. Başka bir deyişle, sektör gerçekleştirdiği 12,8 lik ihracat artışını fiyatlarını düşürerek sağlamıştır. 22

23 Türkiye-Tunus Serbest Ticaret Anlaşması ve Halı Sektörümüz Tunus ile Türkiye arasında 1 Temmuz 2005 tarihinde yürürlüğe giren bir Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmıştır. Söz konusu anlaşmanın halı sektörümüzü ilgilendiren bölümleri de vardır. Bu anlaşmanın I sayılı listesinde belirtilen , ve GTİP numaralı ülkemiz menşeli ürünlere Tunus un uyguladığı gümrük vergisi ve eş etkili vergiler, yıllık 12 oranında indirelecek ve yedinci yılın sonunda sıfırlanacaktır. Aynı anlaşmanın II sayılı listesinde belirtilen , , ve GTİP numaralı ürünlerle ilgili olan gümrük vergisi ve eş etkili vergiler, anlaşmanın yürürlüğe girmesinden 2 yıl sonra 9 oranında, takip eden yıllarda ise 13 oranında indirelerek dokuzuncu yılın sonunda sıfırlanacaktır. Anlaşmanın III sayılı listesinde ise indirim dışı bırakılan ürünlerin GTİP leri yer almaktadır. Tunus ile Türkiye arasında imzalanarak 1 Temmuz 2005 tarihinde yürürlüğe giren anlaşmanın tam metnine ve ilgili listelere adresinden ulaşmak mümkündür ya Bakış Dünya ekonomi otoritelerinin 2006 yılına bakışı 2005 yılından daha olumlu görünüyor. Örneğin OECD euro bölgesinde 2006 da büyüme oranını 2,1 olarak tahmin ediyor. Aynı kurumun 2005 yılı tahmini 1,4 tü. ABD deki büyümenin 2005 yılındaki seviyesini (3,5-3,6) tutturacağına dair bir görüş hakim. Türkiye nin tekstil ve konfeksiyon ihracatının 60 tan fazlasının yöneldiği OECD ülkelerinde büyüme oranının 2006 da 2,9 a çıkacağı tahmin edilmektedir. Benzer şekilde Çin ve Uzak Doğu ülkelerindeki yüksek oranlı büyümenin dünya ekonomisinin motoru olmaya devam edeceği öngörülmektedir. Rusya Federasyonu Doğu ve Orta Avrupa ve genel olarak gelişmekte olan ülkelerde son yıllarda tutturulan nispeten yüksek büyüme performansından bir sapma olmayacağı düşünülmektedir. Dünya ekonomi çevrelerinin görüşü bu olumlu tablonun dünya ticaret hacmine daha da olumlu bir şekilde yansıyacağı şeklindedir. Örneğin OECD, 2005 yılı için dünya ticaret hacmi artışını 7,3 olarak tahmin ederken bunun 2006 da 9,1 e ulaşacağı görüşü hakimdir. 23

24 2006 ya bu olumlu bakış yanında riskler de mevcut, örneğin petrol fiyatlarında anormal gelişmeler ve politik gelişmeler bunlardan bazıları. Ayrıca Türkiye nin kendi iç dinamikleri ve dünya ile ilişkileri neticesinde de bazı risklerle karşı karşıya kalabiliriz. TCMB 2006 yılı itibariyle enflasyon hedeflemesi stratejisine geçileceğini açıkladı. Bu stratejiye göre ekonomide para politikası daha ince ayar yapılarak uygulanacak. Doğal olarak, TCMB ve diğer bütün ekonomi çevreleri, geleceğe yönelik bazı risklerin bulunduğunu her zaman akılda tutmaktadır. Bunlardan bir kaçı aşağıda ifade edilmiştir. 1. Çevremizde yaşayabileceğimiz büyük siyasi krizler. Örneğin, daha Irak ta siyasi istikrar sağlanamamıştır ve buna ilaveten ABD nin her an İran ve Suriye ye yönelik girişebileceği bir operasyon, ekonomimizi kırılgan hale getirebilir. 2. Cari açıktaki genişleme gittikçe yapısal bir görünüm arz etmektedir yılında da petrol fiyatlarının yüksek düzeyde seyretmesi, cari açık ve enflasyona yönelik büyük bir tehdit oluşturabilir. 4. En önemli tehditlerden biri de, piyasaları olumlu etkileyen, özellikle yabancı sermayenin gelmesini kolaylaştıran AB ile başlayan müzakere sürecinin herhangi bir nedenle kesintiye uğramasıdır. 5. Son olarak, bu risklerin herbirinin beraberinde getirebileceği siyasi istikrarsızlık. Hükümetin Kurumlar Vergisi oranını 30 dan 20 ye çekmesi, gelir vergisinde de bazı dilim ve oran azaltımına gidilmesi çalışmları olumlu gelişmeler arasında. Maliye Bakanı ekonomideki gelişmelere göre istihdam vergilerini düşürmeye gidilebileceği işaretlerini de veriyor. Bütün bunlar 2006 nın sektör açısından 2005 ten biraz daha iyi olabileceğinin işaretlerini veriyor. İTKİB Genel Sekreterliği AR & GE ve Mevzuat Şubesi İTKİB Genel Sekreterliği kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz. 24

25 EKLER : İHRACAT KAYIT RAKAMLARI SEKTÖREL BAZDA İHRACAT KAYIT RAKAMLARI - SEKTÖRLER ARALIK 1 OCAK - 31 ARALIK (04/05) Pay(05) () (04/05) I. TARIM ,86 13, ,37 13,17 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER ,13 10, ,64 10,25 Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri ,35 3, ,06 3,02 Yaş Meyve ve Sebze ,46 1, ,54 1,32 Meyve Sebze Mamulleri ,60 1, ,47 1,18 Kuru Meyve ve Mamulleri ,84 0, ,16 0,87 Fındık ve Mamulleri ,86 2, ,93 2,63 Zeytin ve Zeytinyağı ,69 0, ,54 0,42 Tütün ,04 1, ,82 0,77 Kesme Çiçek ,47 0, ,53 0,05 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER ,31 0, ,77 0,56 Canlı Hayvan,Su Ürünleri ve Mamulleri ,31 0, ,77 0,56 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ ,06 2, ,64 2,35 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri ,06 2, ,64 2,35 II. SANAYİ ,19 84, ,68 84,77 A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER ,44 8, ,93 8,92 Tekstil ve Hammaddeleri ,60 5, ,50 6,62 Deri ve Deri Mamulleri ,79 1, ,12 1,39 Halı ,50 1, ,86 0,91 B. KİMYEVİ MADDELER ,47 8, ,76 9,19 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri ,47 8, ,76 9,19 C. SANAYİ MAMULLERİ ,16 67, ,98 66,66 Hazırgiyim ve Konfeksiyon ,55 17, ,68 18,67 Taşıt Araçları ve Yan Sanayi ,17 18, ,88 17,79 Elektrik-Elektronik ,14 10, ,44 9,48 Makine ve Aksamları ,20 3, ,32 3,63 Demir ve Demir Dışı Metaller ,03 13, ,39 12,86 Çimento ve Toprak Ürünleri ,82 2, ,80 2,51 Değerli Maden ve Mücevherat ,43 1, ,58 1,47 Diğer Sanayi Ürünleri ,57 0, ,28 0,25 III. MADENCİLİK ,80 1, ,26 2,06 Madencilik Ürünleri ,80 1, ,26 2,06 TOPLAM , , NOT:RAKAMLAR KAYNAK GÖSTERİLMEDEN KULLANILAMAZ. NOT: RAKAMLAR İHRACATÇI BİRLİKLERİ TARAFINDAN KAYDA ALINAN RAKAMLARI GÖSTERMEKTEDİR. FİİLİ İHRACATI GÖSTERMEZ. Pay(05) () 25

26 26

27 27

28 28

29 29