EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ DERGİSİ JOURNAL OF EGE UNIVERSITY NURSING FACULTY

Transkript

1 EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ DERGİSİ JOURNAL OF EGE UNIVERSITY NURSING FACULTY Cilt/Volume: 29 Sayı/Number: 1 Yıl/Year: 2013

2 AÇIKLAMALAR Bu dergi 22 Ekim 1984 gün ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan "Üniversitelerde Ders Aracı Olarak Kullanılan Kitaplar, Teksirler ve Yardımcı Ders Kitapları Dışındaki Yayınlarla İlgili Yönetmelik" bağlamında yayınlanmaktadır. Yayın Türleri Adı geçen yönetmeliğin 2. ve 3. maddeleri uyarınca dergide eğitim ve araştırma çalışmalarına paralel olarak orjinal araştırma raporları, bilimsel tarama yazıları, yeni bir yöntem veya teknik tanımlayan kısa bildiri yazıları ve çok önemli bilimsel çeviriler yayınlanabilir. Yayın Hakları Yayınlanacak yazıların bilim dil bakımından sorumluluğu yazarlara aittir. Yayın Kurulu gerekli değişiklik veya kısaltmaları yazardan isteyebilir veya yazarın izni alınarak içeriği bozmayacak değişiklikler yapabilir. Basılmayacak yazılar için bir ay içinde yazara bilgi verilir.

3 ISSN EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ DERGİSİ Cilt 29, Sayı Yayın Sahibi Prof. Dr. Çiçek FADILOĞLU Hemşirelik Fakültesi Adına Sorumlu Müdür Prof. Dr. Olcay ÇAM Yayın Alt Komisyonu Prof. Dr. Çiçek FADILOĞLU (Başkan) Prof. Dr. Gülümser ARGON Prof. Dr. Ayla BAYIK TEMEL Prof. Dr. Zümrüt BAŞBAKKAL Doç. Dr. Meryem YAVUZ Dergi Yayın Kurulu Prof. Dr. Olcay ÇAM (Editör) Prof. Dr. Leyla KHORSHID (Editör Yrd.) Prof. Dr. Ümran SEVİL Prof. Dr. Aynur ESEN Prof. Dr. Süheyla ÖZSOY Prof. Dr. Zümrüt BAŞBAKKAL Doç. Dr. Meryem YAVUZ Basım Yeri Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova - İzmir Baskı Tarihi Yönetim Yeri Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi (EÜHF) tarafından yılda üç sayı/bir cilt hakemli dergi olarak yayınlanır. Türkiye Atıf Dizini nde yer almaktadır. Indexed in Türkiye Citation Index. Yazışma Adresi Özen DURAKOĞLU: ozen.durakoglu@gmail.com Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Yayın İşleri Bornova/İZMİR

4 HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ DERGİSİ DERGİ HAKEM KURULU PROFESÖRLER AKBAYRAK Nalan AKYOLCU Neriman ARGON Gülümser ARSLAN Hediye AŞTI Nesrin AŞTI Türkinaz BAHAR Zuhal BAŞBAKKAL Zümrüt BAYIK TEMEL Ayla BAYRAKTAR Nurhan BEDÜK Tülin BULDUKOĞLU Kadriye BUZLU Sevim ÇAM Olcay ÇAVUŞOĞLU Hicran ÇİMETE Güler ECEVİT ALPAR Şule EMİROĞLU Oya Nuran ENÇ Nuray ERCİ Behice ERDEMİR Firdevs ERDEM Yurdagül ERDOĞAN Semra EROĞLU Kafiye ESEN Aynur EŞER İsmet ETİ ASLAN Fatma FADILOĞLU Çiçek GÖKDOĞAN Feray GÖRGÜLÜ Selma GÖZÜM Sebahat HATİPOĞLU Sevgi KANAN Nevin KARADAĞ Ayişe KARADAKOVAN Ayfer KARANİSOĞLU Hacer KARATAŞ Nimet KHORSHID Leyla KOCAMAN Gülseren KÖMÜRCÜ Nuran NAHÇİVAN Nursen OCAKÇI Ayşe OLGUN Nermin ÖZ Fatma ÖZBAŞARAN Ferda ÖZHAN ELBAŞ Nalan ÖZSOY Süheyla PINAR Rukiye SABUNCU Necmiye SAVAŞER Sevim SEVİĞ Ümit SEVİL Ümran ŞENOL ÇELİK Sevilay ŞİRİN Ahsen TAŞOCAK Gülsün UZUN Özge ÜSTÜN Besti YILDIRIM Aytolon YILDIZ Suzan DOÇENTLER ABAAN Süheyla ARDAHAN Melek ARSLANTAŞ Hülya ACAROĞLU Rengin AKYOL Asiye AKYÜZ Aygül AKTOLUN BALKAYA Nevin AKPINAR BALCI Reva ALTUN İnsaf BAL YILMAZ Hatice BAYKAL Ülkü BİLGE Ayşegül ÇEBER Esin ÇİÇEK Hatice ÇETİNKAYA DUMAN Zekiye DEMİRKIRAN Fatma DEMİR KORKMAZ Fatma DİNÇ Leyla EKTİ GENÇ Rabia ENGİN Esra ERGÜL Şafak ERTEM Gül GÜNER Perihan GÜNEŞ Ülkü GÜMÜŞ Aysun İYİGÜN Emine KAPTAN Gülten KARACA SAYDAM Birsen KARAÇAM Zekiye KAVLAK Oya KELLECİ Meral KOCAMAN YILDIRIM Nazmiye KUTLU Yasemin KULAKAÇ Özen KUKULU Kamile METE Samiye OFLAZ Fahriye OKANLI Ayşe ÖĞCE Filiz ÖZBAYIR Türkan ÖZEL EFE Emine ÖZER Nadiye ÖZKAN Özlem ÖZMEN Dilek ÖZTÜRK Candan ÖZTÜRK CAN Hafize POLAT Sevinç UÇAR Hülya UYSAL TORAMAN Aynur SAN TURGAY Ayşe SOĞUKPINAR Neriman SEREN İNTEPELER Şeyda ŞAHİN Nevin ŞENDİR Merdiye ŞENUZUN Fisun TANRIVERDİ Gülbu TEL Hatice TEL Havva TERZİOĞLU Füsun YAVA Ayla YAVUZ Meryem YEŞİLBALKAN Öznur YILDIRIM Yasemin ZAYBAK Ayten

5 İÇİNDEKİLER Editörden Araştırmalar - İyi Ölüm Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirliği Validity and Reliability of Good Death Scale Tuğba AKSU, Çiçek FADILOĞLU İki Farklı Eğitim Sisteminde Öğrenim Gören Öğrenci Hemşirelerin Epistemolojik İnançlarının İncelenmesi Studying The Epistemologic Beliefs of the Nurse Students Being Educated in Two Distinct Education Systems Fatma ORGUN, Leyla KHORSHID, İsmet EŞER Klasik Eğitim ve Entegre Eğitim Modeli İle Öğrenim Gören Hemşire Öğrencilerin Kişisel Değerlerinin Karşılaştırılması Comparison of Personal Values Nursing Students Trained by Classical and Integrated Teaching Models Renginar ÖZTÜRK DÖNMEZ, Ayla BAYIK TEMEL Üniversite Çalışanlarında Kafein Tüketimi Cafeine Consumption in Staff in University Leyla KHORSHID, Dilek SARI Derleme Yazılar - Hemşirelik Eğitiminde ve Uygulamalarında Kültür The Culture in the Nursing Education and in the Nursing Practices Nurten TERKEŞ, Hicran BEKTAŞ Etik Boyutu Tartışılan Yardımcı Üreme Teknikleri ve Yasal Düzenlemeler Discussed in the Legal Regulations and the Ethical Dimension of Assisted Reproductive Tecnologies Keziban AMANAK, Oya KAVLAK

6 Editörden Okura, Değerli Okuyucularımız, Dergimizin 2013 yılının bu ilk sayısında dört araştırma makale, iki derleme makalesi olmak üzere altı bilimsel makale yer almaktadır. Her makale özgün ve özgün olduğu kadar da güncel konuları içermektedir. Bu bilimsel bilgilerin mesleğimizin bilimsel bilgi birikimini arttıracağı inancındayım. Hakem kurulumuzun genişlemesi nedeniyle hakemlerimizin makaleleri hızlı okuyabilmeleri nedeniyle yayınların dergiye kabul süreci de hızlanmıştır. Hakemlerimizin özeniyle birlikte dergimizin kaynak olarak gösterilmesine önem verdiğimizi tüm yazarlarımıza tekrar bildirmek isterim. Dergimizin yayınlanma sürecinde emeği geçen yazarlarımıza, hakemlerimize ve siz okurlarımıza teşekkür eder, sağlıklı ve verimli günler dileyerek sevgi ve saygılarımı sunarım. Prof. Dr. Olcay ÇAM EDİTÖR İletişim Mail Adresi: Özen DURAKOĞLU

7 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 29: (1-15), 2013 İYİ ÖLÜM ÖLÇEĞİNİN GEÇERLİLİK VE GÜVENİRLİĞİ VALIDITY AND RELIABILITY OF GOOD DEATH SCALE Prof. Dr. Çiçek FADILOĞLU* Araş. Gör. Tuğba AKSU** *E.Ü. Hemşirelik Fakültesi Dekanı **E.Ü. Hemşirelik Fakültesi İç Hastalıkları Hemşireliği AD. Bu araştırma Şubat Hemşirelik Sempozyumunda sözel bildiri olarak sunulmuştur. ÖZET Giriş: Ölüme karşı verilen tepkiler toplumda yaşama ve ölüme yüklenen anlamlar, kültür, inanç sistemi, yaş ve gelişimsel seviye ve bireysel değerlerden etkilenmektedir. Ancak tüm toplumlarda iyi ölüm önem taşımaktadır. İyi bir ölüm aynı zamanda temel bir insan hakkıdır. Bu nedenle terminal dönem hastaları için en temel ihtiyaç rahat, huzurlu ve ağrısız bir şekilde yaşamlarının sona ermesidir. Amaç: Bu çalışmanın amacı, hemşirelerin iyi ölüm kavramına ilişkin özelliklerini saptamak üzere Schwartz ve arkadaşları tarafından 2003 yılında geliştirilen İyi Ölüm Ölçeği nin Türkiye de geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmektir. Yöntem: Araştırmanın örneklemeni, Mart-Aralık 2010 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tülay Aktaş Onkoloji Hastanesi nde, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Dahili ve Cerrahi yoğun bakım kliniklerinde ve Anesteziyoloji-Reanimasyon Anabilim Dalında çalışan 170 hemşire oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak hasta tanıtıcı bilgi formu ve İyi Ölüm Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada ölçek sahibinden, kurumdan ve hemşirelerden yazılı izin ve etik kurul onayı alınmıştır. İyi Ölüm Ölçeği toplam 17 soru ve üç alt boyuttan oluşmaktadır; birinci alt boyutu ölümün psikososyal ve manevi yönlerini tanımlar (9 soru), ikinci alt boyut zihinsel dikkati, iletişim yeteneği ve fiziksel fonksiyonların kontrolünü tanımlar ve kişisel kontrol alt boyutu olarak adlandırılır (3 soru), üçüncü alt boyut ölümün klinik veya biyomedikal yönlerini tanımlar ve klinik kontrol alt boyutu olarak adlandırılır (5 soru). Verilerin değerlendirilmesinde yüzdelik dağılımı, faktör analizi, madde toplam puan korelasyonu ve Cronbach alfa katsayısı, test-tekrar test, madde analizi kullanılmıştır. Bulgular: Ölçeğin dil geçerliğinde, 6 uzman tarafından İngilizce ye çevirisi ve 6 uzman tarafından da Türkçe ye geri çevirisi yapılmıştır. İçerik geçerliği için 15 uzmandan görüş alınmış, yapılan analizde uzman puanlarının uyumlu olduğu görülmüştür (KW=0.138, p=0.08). İyi Ölüm Ölçeği nin korelasyon katsayısı test-tekrar test güvenirliği; 0.89 dur ve test-tekrar test puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak fark yoktur (p>0.05). Faktör yüklerinin ise arasında olduğu, 3 faktör grubuna ayrıldığı, toplam varyansın %81.24 ünü açıkladığı ve genel Cronbach Alpha katsayısının 0.92, ölçeğin alt boyutları olan klinik kontrol için 0.88, kişisel kontrol için 0.79 ve psikososyal-ruhsal kontrol boyutu için 0.82 olduğu bulunmuştur. Sonuç: İyi Ölüm Ölçeği, Türk toplumu için güvenirliği ve geçerliği yüksek bir ölçektir. Anahtar kelimeler: İyi ölüm, ölçek, geçerlik, güvenirlik.

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19 Akgül A, Çevik O. Faktör Analizi, İstatistiksel Analiz Teknikleri SPSS de İşletme Yönetimi ve Uygulamaları, Yeni Mustafa Kitabevi, Ankara. 2003;5-9. Aksayan S, Bahar Z, Bayık A. Hemşirelikte Araştırma İlke, Süreç ve Yöntemleri, Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği, 1 Basım, Odak Ofset, İstanbul, 2002; Anton JL, Van H. Ancient euthanasia: good death and the doctor in the graeco-roman world. Soc Sci Med. 2004; 58:

20 Baykul Y. Geçerlik, Güvenirlik, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme, Klasik Test Teorisi ve Uygulaması, ÖSYM Yayınları, Ankara, 2000; Büyüköztürk Ş. Geçerlik, Güvenirlik. Veri Analizi El Kitabı, Pegem A Yayıncılık,6. Basım, Ankara, 2006, Chen CY, Chiu TY, Bhikkhuni TT, et al. Influencing factors of death fear in terminal cancer patients. Taiwan J Hospice Palliat Care; 200;, 8(2): Cohen LM, Poppel DM, Cohn GM, Reiter GS. A very good death: Measuring quality of dying in end-stage renal disease. J Palliat Med. 2001; 4: Depaola J, Griffin M, Young JR, et al. Death anxiety and attitudes toward the elderly among older adults: The role of gender and ethnicity. Death Studies. 2003; 27(4): Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2004; 30 (3): Erefe İ. Veri Toplama Araçlarının Niteliği. içinden Erefe İ. (Ed.), Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri, Odak Ofset, İstanbul, 2002, Ergin DY. Ölçeklerde Geçerlik ve Güvenirlik. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 1995; 4: Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2002; 4(2): Grant E, Murray SA, Grant A, Brown JA. Good death in rural Kenya? Listening to Meru patients and their families talk about care needs at the end of life. J Palliat Care. 2003; 19(3): Han NY, Yoon HJ, Park IH, Chung YS, Yoo SM. The elderly s perception of good death. Korean Journal of Family Medicine, 2002; 23: Harrington D. Confirmatory factor analysis (pp ). New York: Oxford University Press. Jo KH, Lee HJ, Le YJ. (2005) Types of students death attitudes majoring in human services area: Q- methodological approach. Journal of Korean Academy of Nursing, 2009;35(5): Johnston B, Smith LN. Nurses and patients perceptions of expert palliative nursing care. Journal of Advanced Nursing 2006;54(6), Kan A. Ölçme araçlarında bulunması gereken nitelikler. Atılgan, H. (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık. 2006: Karasar N. Bilimsel Araştırma Yöntemi. 10. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti. Ankara. 2000; Keser ÖN. Ölüm ve Ölümü Yaklaşan Bireyin Bakımı, Temel Hemşirelik, Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar, Ed: Fatma Akça Ay, Medikal Yayıncılık, İstanbul Keskin ÜG. Ölmekte Olan Hastaya Kognitif Davranışsal Hemşirelik Yaklaşımı, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2005; 21(2): Öner N. Güvenirliği ve/veya geçerliği sınanmış psikolojik testler. Türk Psikoloji Dergisi Özel Sayı, Psikolojik Testler: 1994; 6 (33):9-18. Özdamar K. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi. Genişletilmiş 5. Baskı, Kaan Kitabevi. Eskişehir; 2004; Özgüroğlu M. Terminal Dönemdeki Kanser Hastasına Yaklaşım: Hospice ve Palyatif Bakım, Klinik Gelişim, 2004; 17(1-2): 1-2. Patrick DL, Engelberg RA, Curtis JR. Evaluating the quality of dying and death. J Pain Symptom Manage; 2001; 22(3): Peykerli G. Ölümcül Hastalıklara Psikolojik Yaklaşım, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4 Özel ek): 2003; Schwartz CE, Mazor K, Rogers J, Yunsheng MA, Reed G. Validation of a New Measure of Concept of a Good Death. Journal of palliative medicine. 2003;6(4):4-7.

21 Steinhauser KE, Clipp EC, Bosworth HB et al. Measuring quality of life at the end of life: validation of the QUAL-E. Palliat Support Care. 2004; 2: Sümbüloğlu V, Sümbüloğlu K. Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri, 4. Baskı, Hatipoğlu Basım ve Yayım San. Tic. Ltd. Şti, Ankara. 2002;9-12. Toscani F, Borreani C, Boeri P, Miccinesi G. Life at the end of life: Beliefs about individual life after death and good death models a qualitative study. Health and Quality of Life Outcomes, 2003; 1: Van der Geest S. Dying peacefully: Considering good death and bad death in Kwahu-Tafo, Ghana. Social Science & Medicine. 2004; 58: Wood GL, Haber J. Reliability and validity. İn: Wood G.b., Haber J. Nursing Research. Methods, Appraisal, and Utilization.Mosby. St. Louis, 2002; Yao CA, Hu WY, Lai YF, Cheng SY, Chen CY, Chiu TY. Does dying at home influence the good death of terminal cancer patients? J Pain Symptom Manage. 2007; (2):3-6.

22 16

23

24

25

26

27

28 Öğrenci Hemşirelerin Eğitim Sistemine Göre Dağılımları Öğrenci Hemşirelerin Kendilerini Akademik Olarak Algılama Durumları Klasik 47% Entegre 53% Orta 43% İyi 57%

29

30

31

32

33 . Bu

34 KAYNAKLAR Basavanthappa B T. Nursing Education. Second Edution. New Delhi: Jaypee Brothers Medical Publishers (P) Ltd, 2009; 152 Brownlee J, Purdie N and Boulton-Lewis G. Changing epistemological beliefs in pre-service teacher education students. Teaching in Higher Education 2001; 6 (2): Cano F. Epistemological beliefs and approaches to learning: their change through secondary schooll and their influence on academic performance. Br J Educ Psychol. Jun 2005; 75 (2): Deryakulu D ve Büyüköztürk Ş. Epistemolojik inanç ölçeği nin faktör yapısının incelenmesi: Cinsiyet ve öğrenim görülen program türüne göre epistemolojik inançların karşılaştırılması. Eğitim Araştırmaları Dergisi 2005;18 (1): Deryakulu D ve Büyüköztürk Ş. Epistemolojik inanç ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Araştırmaları 2002; 2(8): Deryakulu D. Denetim odağı ve epistemolojik inançların öğretim materyalini kavramayı denetleme türü ve düzeyi ile ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2002; 22:55-61 Deryakulu D. Epistemolojik inançlar. (içinde) Kuzgun Y ve Deryakulu D (ed). Eğitimde Bireysel Farklılıklar. Ankara: Nobel Yayınevi; 2004: Doğan Ö (2009). Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu İntörn Öğrencilerinin Klinik Uygulamalarda Karşılaştıkları Güçlüklerin Belirlenmesi, Yayınlanmamış Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Eroğlu E ve Güven K. Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2005; 16: Hofer B K and Pintrich P R. The development of epistemological theories: beliefs about knowledge and knowing and their relation to learning. Review of Educational Research Spring 1997, 67: Hofer B K. Introduction: paradicmatic approaches to personal epistemology. Educational Psychologist 2004; 39(1): 1-3

35 Izgar H ve Dilmaç B. Yönetici adayı öğretmenlerin özyeterlik algıları ve epistemolojik inançlarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2008; 20: Karagönlü H. Öğrenci hemşirelerin düşünme stillerinin akademik başarı düzeyine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, 2006, 41 Karagözoğlu Ş. Bilim, bilimsel araştırma süreci ve hemşirelik. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2006; 13 (2): Karabulut S. Öğrencilerin Hemşirelik Esasları Dersinin Klinik Uygulamasına İlişkin Görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2005; Kılınç A. Probleme Dayalı Öğrenme Kastamonu Eğitim Dergisi 2007; 15(2): Kocaman Z. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinin Klinik Öğrenim Çevrelerinin Değerlendirmelerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi 2010; Koç Erdamar G ve Bangir Alpan G. Öğretmen adaylarının epistemolojik inançları. e-journal of New World Sciences Academy 2011; 6 (4): Mango C. Exploring the relationship between epistemological beliefs and self-determination. The International Journal of Research and Review 2011; 7 (1): Oğuz A. Investigation of Turkish trainee teachers epistemological beliefs. Social Behavior and Personality 2008; 36(3): Özkütük N, Çavuş H. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinin Klinik Öğrenim Çevrelerini Değerlendirmelerinin İncelenmesi 12. Ulusal Uluslar Arası Katılımlı Hemşirelik Kongresi, (Özet Kitabı). Sivas 2009;169. Phan H P. Predicting change in epistemological beliefs, reflective thinking and learning styles: A Longitudinal Study. Br j Educ Psychol. Jun 2008; 78 (1): Sabancıoğullar S, Kelleci M, Doğan S, Gölbaşı Z. Entegre Eğitim Programında Öğrenim Gören Hemşirelik Öğrencilerinin Empatik Eğilim Düzeylerinin Yıllara Göre İncelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007;11(2):1-6. Schommer Aikins M, Duell O K and Barker S. Epistemological beliefs across domains using biglan s classification of academic disciplines. Research in Higher Education 2003; 44 (3): Schommer Aikins M. Explaining the epistemological belief system: ıntroducing the embedded systemic model and coordinated research approach. Educational Psychologist 2004; 39(1): 19-29, Schommer M. Effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology 1990; 82 (3): Sözer M A. Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2006, 29-33, Şengül F. Hemşirelik Eğitim Modellerinin Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Eğilimlerine Etkisi: Çok Merkezli Çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimi Ensititüsü. 2010;1-48. Taşkın L, Eroğlu K, Terzioğlu F, Koç G, Ergöl Ş, Zeyneloğlu S, Yılmaz D, Gülen-Savaş H, Gözükara F, Türk R, Yücel Ç. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dersinde Denetleme Listesi Kullanılarak Uygulanan Eğitim Modelinin Öğrencilerin Anksiyeteleri Üzerine Etkisi, Hemşirelikte Araştırma Ve Geliştirme Dergisi 2010; 2: Terzi A R. Üniversite öğrencilerinin bilimsel epistemolojik inançları üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2005; 7(2): Tolhurst D. The influence of learning environments on students epistemological beliefs and learning outcomes Teaching in Higher Education Vol 2007; 12, (2): Yılmaz A (). Hemşirelik öğrencilerinin epistemolojik inançları ile denetim odağı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007, 4-21, Yiğit B. Education information society and teachers changing roles. 2. International Balkan Education Congress. Edirne; 2004:

36 COMPARISON OF PERSONAL VALUES OF NURSING STUDENTS TRAINED BY CLASSICAL AND INTEGRATED TEACHING MODELS di.

37 Personal values, nursing student, educational model

38

39

40 Bilgin N (1999) Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İzmir. Sf: den alındı.

41

42

43

44 ).

45

46

47

48 KAYNAKLAR Acaroğlu R. Değerler ve hemşirelik eğitimi. VI. Ulusal Hemşirelik Eğitimi Kongresi, Ekim Erişim: 20 Ekim 2011, Altun İ. Burnout and nurses personal and professional values. Nurs Ethics 2002; 9 (3): Altun İ. The percieved problem solving and values of student nurse and midwives. Nurs Educ Today 2003; 23: American Nurses Association (2008). The essentials of baccaluarate education for professional nursing practice. Retrieved May 14, 2012, from Bahçecik N & Pek H. Hemşirelerin değer kavramı ile ilgili görüşleri ve sahip olduğu değerler. Şişli Etfal Hastanesi Hemşirelik Dergisi 1998;5(3): Başer G. Hemşirelik yüksekokullarında öğrenim gören öğrencilerin sosyal özellikleri, okulu tercih sıralaması ver seçme nedenleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1995; 2(1): Bilgin N. Değer ölçekleri. Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, 1999; Çalışkur A, Demirhan A, Bozkurt S. Değerlerin belirli meslek alanları ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Süleyman DemirelÜniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2012; 17(1): Coşkun Y & Yıldırım A. Üniversite öğrencilerinin değer düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2009; 6(1): Dinç L & Ulusoy FM. How nurses approach ethical problems in Turkey. Int Nurs Rev 1998; 45(5): Doğan S. Hemşirelik eğitiminde entegrasyon çalışmaları. VI. Ulusal Hemşirelik Eğitimi Kongresi, Ekim 2008, Erişim: 20 Ekim 2011, Duran EM. The power of values.a question of professionalism. Rev Enferm 2004; 27(3): Ege Üniversitesi Bologna Sistemi. Erişim:10 Mart 2013, International Council of Nursing (2007). The ICN codeof ethics for nurses. Retrieved December 1,2011, from

49 Fogerman MS. Professional identity: Values embedded in meaningful nursing practice. J Adv Nurs 1997; 25: Friedman MM, Bowden VR, Jones EG. Family values, family nursing research, theory, and practice. 5th ed. New Jersey: Prentice Hall,2003; Güven K. Hastanelerde çalışan doktor, hemşire ve bu meslekleri seçen öğrencilerin tutum ve değerlerinin analizi. Yayınlanmamış DoktoraTezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halstead J & Taylor J. Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education 2000; 30(2): Hitchock JE, Schubert PE, Thomas SA. Care of young, middle and older adults, Chapter 23. Community Health Nursing Caring in Action.2nd ed. New York: Thomson/Delmar Learning, 2000; İmamoğlu EO, Aygün ZK lerden 1990 lara değerler: Üniversite düzeyinde gözlenen zaman, kuşak ve cinsiyet farklılıkları. Türk Psikoloji Dergisi 1999; 14(44): Kasapoğlu A. Sosyoloji öğrencilerinin sosyal değer ve tutumları. Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Dergisi 1992; 35(1): Kaya H, Işık B, Şenyuva E, Kaya N. Hemşirelik öğrencilerinin bireysel ve profesyonel değerleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012a; 15(1): Kaya H, Kaya N, Şenyuva E, Işık B. Personal values of baccalaureate nursing students in Turkey. Int J Nurs Pract 2012b;18: Keskin G & Yıldırım GÖ. Hemşirelerin kişisel değerlerinin ve iş doyumlarının incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 22(1): Kocaman G. Entegrasyon. VI. Ulusal Hemşirelik Eğitimi Kongresi, Ekim Erişim: 20 Ekim 2011, Kutay N, Tükenmez NM, Akkaya GC. Türk muhasebe meslek mensuplarının kişisel değerlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. İİFDergisi 2008; 23(268): Lamsa A, Sakkinen A. Turjanmaa P. Values and their change during the business education- a gender perspective. International Journal of Value-Based Management 2000; 13: Martin P, Yarbrough S, Alfred D. Professonal values held by baccalaureate and associate degree nursing students. J Nurs Scholarshp 2003; Third Quarter: McNeese-Smith DK & Crook M. Nursing values and a changing nurse workforce. Values, age and job stages. J Nurs Adm 2003; 33(5): Myyry L & Helkama K. University students value priporities and emonotial empathy. Education Psychology 2001; 21(1): Özensel E. Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitimi Dergisi 2003; 1(3): Özsoy SA & Vatan F. Bir yüksekokulu çalışanlarının kişisel değerlerinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi2007; 23(2): Özsoy SA, Uysal A, Bayık A ve ark. Hemşire öğrencilerin mesleğe ilişkin görüşlerinin ileriye dönük incelenmesi. VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı, Erzurum, 1999: Rassin M. Nurses professional and personal values. Nurs Ethics 2008; 15(5): Rokeach M. The nature of human values. NewYork: The Free Press, 1973;

50 Sabancıoğulları S & Doğan S. Bir entegre eğitim programından yeni mezun olan hemşirelerin meslek ve okul eğitimine ilişkin düşünceleri ve profesyonel kimlik düzeyleri. İ.Ü.F.N. Hemşirelik Dergisi 2012; 20(3): Sagive L & Schwartz SH. Value priorities and subjective well being: direct relations and congruity effects. Eur J Soc Psychol 2000; 30: Schank MJ & Weis D. Exploring commonality of professional values among nurse educators in the United States and England. J Nurs Educ 2000; 39(1): School of Nursing Handbook and Policy Manual for RN- BSN Students. Erişim: 14 Mayıs 2012, F4E68AEACAA0/0/BSNStudentHandbook1011.pd f. Şirin A. Gençlerin değer sıralaması üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü Thorpe K & Loo R. The values profile of nursing undergraduate students: Implications for education and professional development. J Nurs Educ 2003; 42(2): Tüfekci FG, Yıldız A. Öğrencilerin hemşireliği tercih etme gerekçeleri ve gelecekleri ile ilgili görüşleri. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009; 12 (1): Uyguç N. Cinsiyet, mesleki değerler ve meslek seçimi. DEFİİF Dergisi 2003; 18(1): Ünlü HS, Özgür G, Gümüş AB. Hemşirelik yüksekokulundaki öğrencilerin hemşirelik mesleği ve eğitimi ile ilgili görüş ve beklentileri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2008; 24(1): Yazıcı K. (2011). Değerler eğitimine genel bir bakış. Erişim: 20 Ekim 2011, Yıldız S, Taşkıran E, Çiçek M. Üniversite öğrencilerinin bireysel değerleri ile girişimcilik eğilimleri arasındaki ilişki: Kafkas Üniversitesi nde bir araştırma. Erişim: 20 Ekim 2011, Yiğit R, Esenay IF, Derebent E. Türkiye de hemşirelik son sınıf öğrencilerinin profili. Cumhuriyet Üniversitesi HYO Dergisi 2007; 11(3):1-12.

51

52

53

54

55

56

57 Farklı cinsiyetteki ve gelir-gider düzeyindeki bireylerin tükettikleri günlük kafein miktarı arasında fark olmadığı belirlenmiştir. Akademisyen ya da idari personel olarak çalışanların tükettikleri günlük kafein miktarı arasında bir fark olmadığı bulunmuştur. Günlük tüketilen kafein miktarından daha fazla miktarda kafein alındığında gelişen belirti sayısı arttıkça, alınan toplam günlük kafein miktarının da arttığı, hiç belirti gelişmeyenlerde ise tüketilen kafein miktarının az olduğu bulunmuştur. Günlük tüketilen kafein miktarından daha az miktarda kafein alındığında gelişen belirti sayısı arttıkça, alınan toplam günlük kafein miktarının da arttığı, hiç belirti gelişmeyenlerde ise tüketilen kafein miktarının az olduğu bulunmuştur. Çocukken çikolata alışkanlığı olan bireylerin tükettikleri günlük kafein miktarlarının alışkanlığı olmayan bireylere oranla daha yüksek olduğu bulunmuştur (Tablo 3). Tablo 4: Bireylerin Cinsiyetlerine Göre Tükettikleri Günlük Kafein Miktarından Daha Fazla Miktarda Kafein Alındığında Gelişen Belirti Sayısına Göre Dağılımı Cinsiyet n Belirti sayısı ortalaması SD t p Kadın Erkek Kadınlarda günlük tüketilen kafein miktarından daha fazla miktarda kafein alındığında 2.3 belirti gelişirken erkeklerde 1.72 belirti gelişmektedir. Yapılan analizde bu farkın anlamlı olduğu bulunmuştur (p<0.01) (Tablo 4). Tablo 5: Bireylerin Cinsiyetine Göre Günlük Tüketilen Kafein Miktarından Daha Az Miktarda Kafein Alındığında Gelişen Belirti Sayısına Göre Dağılımı.

58

59

60

61

62

63

64 Barrett-Connor E, Chang JC, Edelstein SL. (1994). Coffee-associated osteoporosis offset by daily milk consumption-the rancho bernardo study. JAMA, 271: 4, Başaran A, Sarıbay GF, Korkusuz F (2005). Kafein ve Kemik Mineral Yoğunluğu İlişkisi. Türk Geriatri Dergisi, 8: 2, Bolton S, Null G (1981) Caffeine: Psychological Effects, Use and Abuse. Orthomolecular Psychiatry, 10: 3, Conlisk AJ, Galuska DA. Is caffeine associated with bone mineral density in young adult women. Prev Med 2000; 31: Dökmeci İ (2002). Farmakoloji-temel kavramlar. İstanbul: Nobel tıp kitabevi, Finnegan D The health effects of stimulan drinks. British nutrition foundation Nutrition bulletin 2003; 28: Gilbert RM (1984). Caffeine Consumption. Prog Clin Biol Res, 158, Harris SS. And Dowson-Hughes B. Caffeine and bone loss in healthy postmenopaussal women. AJCN, 1994, 60; Jarvis MJ (1993). Does caffeine intake enhance absolute levels of cognitive performance? Biomedical and life sciences and medicine, 110: 1, Köroğlu E (1994) Mental bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı DSM-IV. Amerikan Psikiyatri Birliği, Hekimler Yayın Birliği, Küçer N (2010). The relationship between daily caffeine consumption and withdrawal symptoms: a questionnaire-based study. Turk J Med Sci, 40: 1, Loyacano SL (1999). The relationship between caffeine consumption and study habits. School Administrator, 56: 3, Luciano M, Kirk KM, Heath AC, Martin NG. (2005). The genetics of tea and coffee drinking and preference for source of caffeine in a large community sample of Australian twins. Addiction, 100, McKim EM, McKim WA (1993) Caffeine: how much is too much? Can. Nurse, 89: 11, Maia L,de Mendonça A (2002) Does Caffeine intake protects from alzheimer s disease. European Journal of Neurology, 9, Nussberger J, Mooser V. Maridor G. et al. (1990) Caffeine induced diuresis and atrial natriuretic peptides. J. Cardiovascular. Pharmacol, 15, Orbeta RL, Overpeck MD, Ramcharran D, et al. (2006). High caffeine intake in adolescents: associations with difficulty sleeping and feeling tired in the morning. Journal of Adolescent Health, 38: 4, Packard PT, Recker RR (1996). Caffeine does not affect the rate of gain in spine bone in young women. Osteoporosis Int, 6: 2, Passmore AP, Kondowe GP, Johnston GD (1987). Renal and cardiovascular effects of caffeine: a dose response study. Clin.Sci, 72,