AMBAR ZARARLILARI UZM. GONCA ÖZALP (ENTOMOLOJİ) İZMİR ZİRAİ KARANTİNA MÜDÜRLÜĞÜ 2011

Transkript

1 AMBAR ZARARLILARI UZM. GONCA ÖZALP (ENTOMOLOJİ) İZMİR ZİRAİ KARANTİNA MÜDÜRLÜĞÜ 2011

2 Depolanmış ürünlerde zararlı arthropodların bulunuşu ile tüm dünyada ortalama ürün kaybı % 5-10 olarak kabul edilmektedir. Üründe nitelik kaybı: Dünyada %5-10 arasında kabul edilmektedir Üründe nicelik kaybı: Ürün kirliliği (böceklerin vücut parçaları, gömlekleri, dışkıları, salgıları, ipeksi ağlar...); çimlenme gücünde azalma... Üründe kızışma: Böceklerin biyolojik evrelerinin solunumu sonucu ısı enerjisi üretilir. Sağlık sorunu: Özellikle tenebrionid ler tarafından salgılanan kinon lar insanlar için toksik, allerjenik ve kanserojeniktir.

3 Ambar Zararlıları 1. Hububat Ambar Zararlıları 2. Un Ve Undan Mamul Madde Zararlıları 3. Baklagil Zararlıları 4. Kuru Meyve Zararlıları 5. Kuru Tütün Zararlıları 6. Depolanmış Patates Zararlıları 7. Kestane Ve Fındık Zararlıları

4 HUBUBAT AMBAR ZARARLILARI

5 Coleoptera: Curculionidae Buğday Biti (Sitophilus granarius) Tanımı: Ergin, hafif parlak koyu kahve veya esmer renkli, 3-5 mm boyundadır. Baş, ucunda bir çift kuvvetli mandibula bulunan bir hortumla son bulur. Pronotumun üzerinde oval şekilli çukurlar bulunur. Elytranın üzeri uzun-oval çizgilidir.

6 Coleoptera: Curculionidae Buğday Biti (Sitophilus granarius) Tanımı: İkinci çift kanatlar körelmiştir. Bu sebeple de erginler uçamazlar. Larvası, sarımsı beyaz renkli 2,5-3 mm boyda ayaksızdır. Pupa, sarı veya krem renkli 4 mm boydadır. Pupa döneminde baş ve ayaklar belirgindir.

7 Coleoptera: Curculionidae Buğday Biti (Sitophilus granarius) Yaşayışı: Pupa döneminden çıkan erginler bir hafta sonra çiftleşir ve yumurta bırakmaya başlarlar. Yumurtalarını buğday tanesinin genellikle embriyo kısmına yakın bir yere hortumları ile açtıkları deliklere bırakırlar. Genellikle bir hububat tanesine bir yumurta bırakırlar. 7-8 ay kadar yaşayan erginler bu sürede yumurta bırakırlar. Larva ve pupa dönemi tane içinde geçer. Yılda 3-4 döl verirler.

8 Coleoptera: Curculionidae Buğday Biti (Sitophilus granarius) Zararı: Buğday bitinin ergin ve larvaları bütün hububat çeşitlerinde makarna ve bisküvi gibi gıdalarda zarar yaparlar. Yumurta bıraktıkları hububat tanesi % olasılıkla çimlenme yeteneğini yitirir. Hububat tanelerini delik deşik ederler. Hububat depolarında sıkça karşılaşılabilecek bir zararlıdır.

9 Pirinç Biti (Sitophilus oryzae) Tanımı: Ergin renkleri kırmızımsı esmer ile esmer kahverengi arasında değişir.boyu mm dir. Pronotumun ve elytranın üzeri noktalıdır. Kın kanatlar üzerinde 4 tane eflatun renkli leke vardır. Erginler gelişmiş zar kanatları ile uçma yeteneğine sahiptirler. Larva beyaz veya sarımsı renkli ve ayaksızdır. Pupa 2,5-3 mm boyda, önce beyaz sonraları sarımsı renktedir.

10 Pirinç Biti (Sitophilus oryzae) Yaşayışı: Yumurta bırakma ve gelişme özellikleri buğday bitine benzer. Erginler 6-8 ay yaşarlar. Ergin dişi yumurta bırakır. Uygun koşullarda yumurtadan ergine gelişme periyodu 26 gündür. Yılda 4-5 döl verirler.

11 Pirinç Biti (Sitophilus oryzae) Zararı: Bütün hububat çeşitlerinde, makarna, bisküvi gibi gıdalarda zarar yaparlar. Erginler uçabildikleri için bir ambardan diğerine rahatlıkla geçebilirler.

12 Coleoptera: Bostrychidae Ekin Kanbur Biti (Rhizopertha dominica) Tanımı: Ergin, esmer veya kırmızımsı esmer renkli silindirik şekilli ve mm boyundadır. Baş, toraxın altına eğik durduğu için kamburumsu bir görünüşe sahiptir. Pronotum ve elytra üzerinde küçük noktalar bulunur. Erginler gelişmiş zar kanatları ile uçma yeteneğine sahiptir.

13 Coleoptera: Bostrychidae Ekin Kanbur Biti (Rhizopertha dominica) Yaşayışı: Bir dişi, yumurta bırakabilir. Tek tek yada grup halinde bırakılan yumurtalar birkaç gün içinde açılır. Yumurtadan çıkan larvalar delerek girdikleri bu hububat tanesi içinde beslenirler. Pupa dönemini tane içinde geçirerek ergin olan bireyler taneyi delerek dışarı çıkarlar. Bir kısım larvalar erginlerin tanelerde meydana getirdikleri un içinde beslenerek gelişirler. Elverişli koşullarda gelişme periyodu 1 aydır.

14 Coleoptera: Bostrychidae Ekin Kanbur Biti (Rhizopertha dominica) Zararı: Bütün hububat çeşitlerindemakarna, bisküvi, un vb. ürünlerde zararlıdır. Larvalar taneyi,içten yerler. Tane büyük ihtimalle çimlenme yeteneğini kaybeder. Erginler ise taneyi dıştan kemirerek zararlı olurlar. Ülkemizde yaygın olarak görülen bir zararlıdır.

15 Lepidoptera: Gelechiidae Arpa Güvesi (Sitotroga cerealella) Tanımı: Ergin, sarımsı veya sarımsı esmer renklidir. Ergin dişi 5-7 mm, erkek 4-5 mm boydadır. Antenler vücuttan uzundur. Vücutları uzun tüylerle kaplıdır. Larva beyaz veya pembemsi renktedir.

16 Lepidoptera: Gelechiidae Arpa Güvesi (Sitotroga cerealella) Yaşayışı: Ergin dişi gün yaşar ve bu sürede yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larva embriyoya yakın kısımdan tane içine girerek beslenmeye başlar. Tane içindeki larva pupa olmadan önce ergin için çıkış deliği açar. Gelişme süresi gündür. Yılda 5 döl verir.

17 Lepidoptera: Gelechiidae Arpa Güvesi (Sitotroga cerealella) Zararı: Arpa güvesi ürüne tarlada bulaşır. Mayıs ayında ambarları terk eden ergin güveler yumurtalarını olgunlaşmakta olan taneler üzerinde bırakırlar. Bu şekilde ürün bulaşık olarak ambara girmiş olur.ambarda üremeye ve zarara devam eder. Arpa, buğday, mısır ve pirinçte zararlıdır. Bulaştığı üründe çimlenme, kalite ve kantite kayıplarına sebep olur. Ambarda güvenin varlığı 2 yolla anlaşılabilir. İlki dökme hububatta erginler ürünün yüzeyinde hareketsiz dururlar. Ürünün yüzeyine dokunulup rahatsız edilince uçmaya başlarlar.

18 Lepidoptera: Gelechiidae Arpa Güvesi (Sitotroga cerealella) Zararı: İkincisi ise güvenin larva ve pupalarının avcısı olan akarın insanlarda sebep olduğu kaşıntıdır. Arpa güvesi ile birlikte bulunan akar (Pyomotes ventricosus) ürüne dokununca insana geçer ve kaşıntı yapar. Bu sebeple çok bulaşık ürüne dokunmamaya çalışmak veya eldiven kullanmak gerekir. Ayrıca bilek çevresine vazelin, gres yağı gibi maddeler sürmeye özen gösterilerek vücuda bulaşması önlenebilir.

19 Coleoptera: Dermestidae Khapra Böceği (Trogoderma granarium) Tanımı: Ergin renkleri parlak esmer kırmızı ile kızıl arasındadır. Ergin dişi 2.5 mm, erkek 1.8 mm boyundadır. Vücut üzerinde açık renkli enine bantlar ve kıllar bulunur. Larva, mm boyunda ve halkalı bir görünüşe sahiptir. Vücut sonunda uzun bir kıl demeti bulunur. Pupa soluk esmer renkli, sırt kısmı hariç diğer kısımları tüylüdür.

20 Coleoptera: Dermestidae Khapra Böceği (Trogoderma granarium) Yaşayışı: Erginler beslenmeden gün yaşayabilirler. Bir dişi, yumurta bırakır. Yumurtadan ergine gelişme süresi gündür. Larva, 5-6 gömlek değiştirdikten sonra pupa olur. Yılda ortalama 4-5 döl verir. Uygun koşullarda döl sayısı 12 ye kadar çıkabilir. Ülkemizde Güney ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde daha yaygındır.

21 Coleoptera: Dermestidae Khapra Böceği (Trogoderma granarium) Zararı: Khapra böceğinin sadece larvası zararlıdır. Larvalar hububat tanesinin embriyo ve endospermini yiyerek taneyi kavuz haline getirirler. Larvalar bulundukları ortamda koşulların uygun olmadığı durumlarda besin diyapozuna girerek 3-5 yıl gibi bir süre hiç beslenmeden yaşamlarını sürdürebilirler. Ayrıca larvaların ambarlardaki yarık ve çatlaklarda barınma özellikleri vardır. Bu özellikler böcekle mücadeleyi zorlaştıran etkenlerdir.

22 Coleoptera: Dermestidae Khapra Böceği (Trogoderma granarium) Zararı: Böceğin ambardaki varlığı ürün üzerindeki, ürünün niteliğini de olumsuz etkileyen larva gömleği artıklarından kolayca anlaşılabilir. Khapra böceği hububat dışında bira mayası, süt tozu, un ve un mamulleri, balık, keten tohumu, pamuk çekirdeği, sebze tohumları vb. gıda maddelerinde beslenir.

23 Coleoptera: Tenebrionidae Un Kurdu (Tenebrio molitor) Tanımı: Ergin parlak koyu kahve veya siyah renklidir. Ergin, mm boyundadır. Pronotum küçük noktalı, kın kanatların üzeri boyuna ince çizgilidir. Larva, 25 mm boyunda ve vücut bölmelerinin araları koyu renklidir. Genel olarak büyük bir tel kurdu larvasını andırır. Pupa mm boyda önceleri beyaz sonraları koyu renklidir.

24 Coleoptera: Tenebrionidae Un Kurdu (Tenebrio molitor) Yaşayışı: Ergin dişi, 500 kadar yumurtasını gıda maddelerinin arasına bırakır. Larva gömlek değiştirir. Yılda 1 döl verir. Zararı: Hububatta, hububat mamullerinde kuru tütün, et, ölü böcek gibi bitkisel ve hayvansal materyalde zararlıdır. Genellikle ambarlardaki ve değirmenlerdeki ürünün dip kısımlarında görülür. Ülkemizde yaygın görülen bir zararlıdır.

25 Coleoptera: Tenebrionidae Sarı Un Kurdu (Tenebrio obscurus) Tanımı: Görünüş olarak Tenebrio molitor a benzer. Ergin, mm boyundadır ve renk daha koyudur. Yaşayışı ve zararı: Yine un kurdu gibidir. Bu iki tür genellikle aynı ortamda birlikte bulunarak zarar yaparlar.

26 Coleoptera: Ostomatidae Ekin Kara Böceği (Tenebroides mauritanicus) Tanımı: Ergin, yassı ve uzun şekilli, ortalama 8 mm boyundadır. Torax ve abdomen ince bir sapla birbirine bağlanmıştır. Kın kanatların üzeri boyuna ince çizgilidir. Larva, kirli beyaz renkli, mm boyundadır. Toraxın son iki segmentinde ikişer tane koyu leke bulunur. Pupa krem renkli ve 8-10 mm boyundadır.

27 Coleoptera: Ostomatidae Ekin Kara Böceği (Tenebroides mauritanicus) Yaşayışı: Ergin dişi 2 yıl kadar yaşar ve yaşam süresince yumurta bırakır. Larva dönemi koşullara göre 2-14 ay devam eder. Larvalar uzun süre beslenmeden yaşayabilirler. Zararı: Bütün hububat ve mamullerinde zararlıdır. Ayrıca soya fasulyesi, kuru incir, badem, kuru tütün vb. gıdalar ve ahşap materyalde beslendikleri görülmüştür. Tütün balyalarında açtıkları deliklerle diğer zararlılarında balya içine girişini sağlarlar. Ambarlarda yaygın olarak görülür.

28 Acarina: Acaridae Hububat Ambar Akarı (Acarus siro) Tanımı: Renksiz, yumuşak vücutlu küçük canlılardır. Gözle görülmeleri zordur. Erginleri 4 çift bacaklı ve boyları 0.4 mm dir. Bacaklarında ve vücut sonunda uzun kıllar bulunur. Larva, erginden küçük ve 3 çift bacaklıdır.

29 Acarina: Acaridae Hububat Ambar Akarı (Acarus siro) Yaşayışı: Yüksek orantılı nem ve sıcaklıkta çoğalırlar. Bu koşullarda gelişme süresi 2 hafta kadardır. Zararı: Hububat ve mamullerinde zarar yaparlar. Ürünü yiyerek tükettikleri gibi gömlek artıkları ve ölü akar kalıntıları ile de ürünü kirletirler ve üründe hoş olmayan kokulara yol açarlar. Üründeki varlıkları bıraktıkları artıkların ürünün yüzeyini gri bir toz tabakası şeklinde kaplaması ile belli olur.

30 UN VE UN MAMULLERİ ZARARLILARI

31 Coleoptera: Tenebrionidae Kırma Biti (Tribolium confusum) Tanımı: Ergin, parlak koyu kırmızı renkli mm boyundadır. Baş ve torax sık noktalıdır. Kın kanatların üzeri boyuna ince çizgilidir. Larva, ince, silindirik şekilli ve 5-7 mm boyundadır. Vücut sonunda bir çift çıkıntı vardır. Pupa önceleri beyaz sonraları sarı renklidir.

32 Coleoptera: Tenebrionidae Kırma Biti (Tribolium confusum) Yaşayışı: Ergin, yumurta bırakır. Yumurtadan ergine gelişme süresi gündür. Yılda 3-4 döl verir. Dişi yumurtalarını gıda maddesinin içine bırakır. Erginler ortalama 1 yıl yaşarlar ve uçma yetenekleri yoktur.

33 Coleoptera: Tenebrionidae Kırma Biti (Tribolium confusum) Zararı: Un, makarna, bisküvi, kepek, nişasta, kuru meyve ve koleksiyonlarda zarar yapar. Özellikle un depoları, değirmen ve un fabrikalarında yaygın olarak bulunan bir zararlıdır. Ürünü yiyerek tüketirler. Ayrıca larva gömlekleri ve diğer artıkları ile ürünü kirletirler.

34 Coleoptera: Tenebrionidae Un Biti (Tribolium castaneum) Tanımı: Tribolium confusum a çok benzer. Erginlerin boyunun 3-4 mm olması ve antenlerinin son üç segmentinin geniş olması ile birbirlerinden ayrılırlar. Diğer bir fark ise erginlerin iyi gelişmiş zar kanatları ile uçabilmeleridir.

35 Coleoptera: Tenebrionidae Un Biti (Tribolium castaneum) Yaşayışı: Ergin dişi 8-10 ay olan ömrü boyunca yumurta bırakır. Gıdalara bırakılan yumurta günde gelişir. Yılda 3-4 döl verir. Zararı: Un, makarna, bisküvi, kepek, nişasta, kuru meyve ve koleksiyonlarda zarar yapar. Özellikle un depoları, değirmen ve un fabrikalarında yaygın olarak zararlıdır. Ürünü yiyerek tükettikleri gibi larva gömlekleri ve diğer artıkları ile de ürünü kirletirler.

36 Lepidoptera: Pyralidae Değirmen Güvesi (Ephestia kuehniella) Tanımı: Ergin, dumanlı gri renkte mm boydadır. İkinci çift kanatlar daha açık renkli ve kenarları saçaklıdır. Larva, sarımsı beyaz renkli yarı silindirik şekillidir.üzeri kıllarla kaplıdır. Olgun larvanın boyu 12 mm dır.

37 Lepidoptera: Pyralidae Değirmen Güvesi (Ephestia kuehniella) Yaşayışı: Erginler, 1-2 hafta yaşar. Ortalama 140 yumurta bırakır. Gıda içine bırakılan yumurtalar 8-9 haftada gelişir. Gelişen larva gıdayı terk ederek yarık, çatlak vb. yerlerde pupa olurlar. Yılda 3-4 döl verir.

38 Lepidoptera: Pyralidae Değirmen Güvesi (Ephestia kuehniella) Zararı: Değirmen güvesinin larvaları zararlıdır. Larva, ipliksi salgılarla gıda maddelerini birbirine bağlayarak yığın haline getirir. Larvalar, yiyerek ürünü tüketirler. Üründe bıraktıkları kalıntılarla kalite kaybına neden olurlar. Değirmen güvesinin ana konukçusu un olmakla birlikte hububat, kepek, ekmek, kuru meyve, bisküvi, palamut, kakao vb. gıdalarda zarar yapar.

39 Coleoptera: Tenebrionidae Pirinç Kırma Biti (Latheticus oryzae) Tanımı: Ergin, parlak kırmızımsı kahve renkli mm boyundadır. Basık şekilli küçük böceklerdir. Antenler uca doğru genişlemiş durumdadır. Larva ve pupa dönemleri görünüş olarak kırma bitlerine benzer. Zararı: Un, makarna, bisküvi, kepek vb. materyalde zararlıdır. Hububatta 2. derecede bir zararlıdır. Un depoları ve değirmenlerde yaygın bir zararlıdır.

40 Coleoptera: Tenebrionidae Boynuzlu Böcek (Gnathocerus cornutus) Tanımı: Ergin, parlak esmer veya kırmızımsı renkli, 3-4 mm boyundadır. Erkeklerde mandibula boynuz şeklindedir. Alnın iki yanında iki konik kabartı yer alır. Larva, silindirik şekilli, sarı renkli ve 7-9 mm boydadır. Pupa, sarı veya kahve renkli 3-4mm boydadır. Abdomenin iki yanında dikenimsi çıkıntılar vardır.

41 Coleoptera: Tenebrionidae Boynuzlu Böcek (Gnathocerus cornutus) Yaşayışı: Erginler 1 yıl kadar yaşar. Ergin dişi yumurta bırakır. Gıda içine bırakılan yumurtalar 6-8 haftada gelişimini tamamlar ve ergin olur. Zararı: Kırık hububat, kepek, un, yağlı tohumlar, baharat, kakao vb. materyalde zararlıdır.

42 Coleoptera: Cucujidae Küçük Kırma Biti (Cryptolestes ferrugineus) Tanımı: Erginler, basık şekilli, kırmızımsı kahve renkli ve 1.5 mm boyda küçük böceklerdir. Kın kanatların üzeri boyuna noktalı çizgilidir. Larva, beyaz renkli ve 3 mm boydadır. Yaşayışı: Ergin yumurtalarını gıda içine koyar. Olgun larva, pupa olmadan önce yapışkan madde ile çevredeki gıda maddelerini vücuduna yapıştırır ve bunun içinde pupa olur. Yılda 3-4 döl verir.

43 Coleoptera: Cucujidae Küçük Kırma Biti (Cryptolestes ferrugineus) Zararı: Un, kepek, kakao, baharat, kahve, bisküvi, bulgur ve makarnada zararlıdır. Hububatta direk zararlı değildir.

44 Lepidoptera: Pyralidae Un Güvesi (Pyralis farinalis) Tanımı: Ergin, kırmızımsı esmer renkli boyu 10-12mm dir Ön kanatların ucunda ve sonunda zikzak bantlar vardır. Ön ve arka kanatlar saçaklıdır. Larva, grimsi beyaz renkli boyu 18-20mm dir. Baş koyu renkli ve vücudu kıllıdır.

45 Lepidoptera: Pyralidae Un Güvesi (Pyralis farinalis) Yaşayışı: Ergin, dişi yaşadığı 1 hafta boyunca gıda maddeleri içine yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larva hemen beslenmeye başlar ve olgunlaşınca kokon örerek pupa olur. Gelişme süresi uygun koşullarda 6-9 haftadır. Zararı: Un, kırma hububat, kuru sebze, kepek, bazı kuru meyveler, makarna ve bisküvide zarar yapmaktadır. Gıda maddelerini yiyerek tükettikleri gibi salgılar, gömlek artıkları ve diğer kalıntıları ile ürünü bozarlar.

46 Thysanura (Kıl kuyruklar) Şeker Böceği (Lepisma saccharina)) Tanımı: Erginde kanat yoktur. Gümüş renkli mm boyundadır. Vücut boyunda antenlere sahiptir. Abdomen ucunda 3 adet uzun çıkıntı yer alır. Yaşayışı ve Zararı: Genellikle değirmen, ambar ve kilerde bulunan bir zararlıdır. Karanlık, nemli ve sıcak ortamlarda daha fazla bulunur ve zararlı olur. Gelişme süresi 10 hafta dır.

47 BAKLAGİL ZARARLILARI

48 Coleoptera: Bruchidae Tohum Böcekleri (Bruchus spp.) Tek döl veren baklagil zararlıları Mercimek tohum böceği (Bruchus lentis) Bezelye tohum böceği (Bruchus pisorum) Bakla tohum böceği (Bruchus rufimanus) Ortadoğu Mercimek tohum böceği (Bruchus ervi)

49 Coleoptera: Bruchidae Tohum Böcekleri (Bruchus spp.) Tanımı Erginlerin boyları 3-5 mm arasında değişir. Şekilleri ovaldir. Renkleri gri ve siyah olup beyaz lekelidir. Kın kanatlar abdomeni tam örtmez. Vücutları tüylerle kaplıdır. İyi uçarlar. Larvaları beyaz renkli, kıvrık şekilli ve tombuldur.ayakları iyi gelişmemiştir. Pupalar, parlak krem renkli ve 3mm boyundadır.

50 Kışı ergin halde geçirirler. Baharda erginler kışlaklarından çıkarak tarlalarda uçmaya başlarlar. Baklagil çiçekleri ve taze baklagil kapsülleri üzerine yumurta bırakırlar. Yumurtadan çıkan larvalar taze kapsülleri delerek tane içine girerler. Tanede ve kapsülde açılan delikler zamanla kapanır, zararlı larva ve pupa dönemini konukçu içinde geçirir. Coleoptera: Bruchidae Tohum Böcekleri (Bruchus spp.) Yaşayışları ve Zararları

51 Coleoptera: Bruchidae Tohum Böcekleri (Bruchus spp.) Yaşayışları ve Zararları Erginler, tohumlar olgunlaştıktan sonra çıkar. Uygun koşullarda gelişme süresi 27 gündür. Erginler çıktıktan sonra kışlamak üzere kuytu yerlere çekilirler. Tohum böceği türleri, baklagil tanesinin çimlenme yeteneğini ve gıda değerini düşürür.

52 Çok Döl Veren Baklagil Tohum Böcekleri Bu türler, baklagillere hem tarlada hem de ambarda bulaşabilen ve ambar koşullarında döl vermeyi sürdüren zararlılardır. Bu nedenle bu zararlılar baklagil tohum ambar böceği olarak ta adlandırılırlar. 1)Börülce Tohum Böceği (Callosobruchus maculatus) 2)Fasülye Tohum Böceği (Acanthoscelides obtectus)

53 Coleoptera: Bruchidae Börülce Tohum Böceği (Callosobruchus maculatus) Tanımı Uçan ve uçmayan olmak üzere iki formu vardır. Uçucu formda ergin vücudu oval şekilli olup, üzeri kızıl-kahve, parlak sarı ve beyaz kıllarla kaplıdır. Uçucu olmayan formun dişisinde zemin rengi siyahtır ve bu nedenle üzerini kaplayan sarı ve beyaz kıllar gri renkte görülür. Kanattaki orta siyah leke uzamıştır.

54 Coleoptera: Bruchidae Börülce Tohum Böceği (Callosobruchus maculatus) Yaşayışı ve Zararı: Erginler, yumurtalarını taneler üzerine veya tane aralarına bırakırlar. Yumurtadan çıkan larva taneyi delerek içeri girer ve beslenmeye başlar. Olgun larva, pupa olmadan erginin çıkışı için tane kabuğunu ince bir zar olacak biçimde yer. Ergin, düzgün bir yuvarlak şeklinde olan bu kısmı hafif itme ile açarak dışarı çıkar.

55 Coleoptera: Bruchidae Börülce Tohum Böceği (Callosobruchus maculatus) Yaşayışı ve Zararı: Zararlı yılda 3-4 döl verir. Zararlı ürüne tarlada bulaşabilir. Tarladan ambara girerek döl vermeyi ve zararını sürdürür. Zararlı börülce yanında fasulye ve nohutta da zararlıdır. Taneleri delik deşik ederek çimlenme, ağırlık ve kalite kayıplarına yol açar.

56 Coleoptera: Bruchidae Fasülye Tohum Böceği (Acanthoscelides obtectus) Tanımı Ergin vücudu uzunca oval, biraz yassıdır. Vücudun üzeri arkaya yatık sarıyeşil çok kısa kıllarla örtülü olup aralarında açık gri tüylerle kaplı uzunca lekeler bulunur. Vücut büyüklüğü erkeklerde mm, dişilerde ise mm arasındadır. Antenleri 11 segmentli olup, ilk 4 segment ve son segment açık kahverengi, diğerleri ise koyu kahverengidir.

57 Coleoptera: Bruchidae Fasülye Tohum Böceği (Acanthoscelides obtectus) Yaşayışı Erginler,yumurtalarını ambarda fasulye taneleri üzerine, tarlada ise fasulye kapsülleri üzerine koyarlar. Larva, taneyi delerek içeri girer. Larva ve pupa dönemleri tane içinde geçer. Olgun larva,pupa olmadan önce tane duvarını inceltir, bu bölümler yağ lekesi görünümündedir. Ergin dişi yumurta bırakır Yılda 3-4 döl verir.

58 Coleoptera: Bruchidae Fasulye Tohum Böceği (Acanthoscelides obtectus) Zararı: Zararlı konukçu olarak başta fasulyeyi tercih etmekle beraber fiğ, mercimek ve börülcede de taneleri delik deşik ederek zararlı olurlar.

59 KURU MEYVE ZARARLILARI

60 Lepidoptera: Pyralidae İncir Kurdu (Ephestia cautella) Tanımı Ergin, 9-10 mm boydadır. Ön kanatlar gri renkli ve üzerlerinde koyu renkli zikzak biçimli iki bant bulunur. Arka kanatlar, beyazımsı-gri renkli ve saçaklıdır. Olgun larva 10 mm boyundadır. Sırtı pembemsi, diğer bölümleri kirli beyazdır. Vücut koyu renkli halkalardan çıkan kıllarla kaplıdır. Pupa beyaz bir kokon içinde kahve renklidir ve boyu 6-8mm dır.

61 Lepidoptera: Pyralidae İncir Kurdu (Ephestia cautella) Yaşayışı ve Zararı: Erginler, 1-2 hafta yaşarlar. Dişi ergin yaşamı süresince ortalama 200 yumurta bırakır. Larva, olgunlaştıktan sonra gıdayı terk ederek ambarın girinti, çıkıntı ve çatlaklarına çekilir ve kokon örerek pupa olur. Yılda 3-4 döl verir. Erginler, geceleri aktif hale geçerler. Ağaçta veya sergilerde kurumakta olan ürüne yumurta bırakırlar. İncirden başka üzüm, hububat, yerfıstığı, kakao, süttozu,malt, un ve un mamulleri gibi ürünlerde zararlıdır.

62 Lepidoptera: Pyralidae Kuru İncir Güvesi (Ephestia figulilella) Tanımı: Erginler, kurşuni, ender olarakta açık sarı renkli 8-9mm boydadır. Ön kanatlar üzerinde koyu renkli bantlar bulunur. Arka kanatlar açık renkli ve saçaklıdır. Larva ve pupanın görünümü incir kurduna benzer. Yaşayışı: Ergin dişi ortalama 350 yumurta bırakır. Uygun koşullarda gelişme süresi 43 gündür. Yılda 3-4 döl verir.

63 Lepidoptera: Pyralidae Kuru İncir Güvesi (Ephestia figulilella) Zararı: Ana konukçusu üzümdür. Larvalar, ürünü yiyerek tüketirler. Ayrıca bıraktıkları kalıntılar ve salgıladıkları ipliklerle ve ördükleri ağlarla ürünü bozarlar. Kuru meyveler, hububat, un, yer fıstığı, kakao vb. ürünlerde zarar yapar.

64 Lepidoptera: Pyralidae Kuru Meyve Güvesi (Plodia interpunctella) Tanımı Erginin ön kanatlarının bir bölümü sarı, bir bölümü kırmızı ve koyu lekelidir. Boyu ortalama 9 mm dir. Arka kanatlar, sarımsı gri renklidir. Larva kirli beyazdan pembemsi-kreme kadar değişen renklere sahiptir. Larva boyu mm dir.

65 Lepidoptera: Pyralidae Kuru Meyve Güvesi (Plodia interpunctella) Yaşayışı: Bir ay kadar yaşayan dişi yumurta bırakır. Yumurtalarını gıda maddeleri içine koyar. Olgunlaşan larva gıdayı terk ederek uygun yerde kokon örerek pupa olur. Yılda 3-4 döl verir. Zararı: Daha çok kuru meyve depolarında görülür. Kayısı depolarında çok zararlı olan bir güvedir. Kuru meyveden başka hububat, fıstık, fındık, un ve mamulleri, baharat, kakao ve çikolatada zarar yapar. Ürünü salgı ve kalıntıları ile de bozarak zarar verirler.

66 Coleoptera: Cucujidae Testereli Böcek (Oryzaephilus surinamensis) Tanımı İnce uzun ve yassı şekilli kırmızıdan koyu kahveye kadar değişen renktedir. Ergin, mm boyundadır. Pronotumun her iki yanında 6 şar adet diş şeklinde çıkıntı vardır. Vücudun üzeri ince noktalarla kaplıdır. Larva, ince silindirik şekilli, beyazımsı renkli ve 3mm boyundadır. Pupa ise krem renkli, 3-3.5mm uzunluktadır.

67 Coleoptera: Cucujidae Testereli Böcek (Oryzaephilus surinamensis) Yaşayışı ve Zararı: Erginler, 8-10 ay kadar yaşarlar. Ergin dişi, ortalama 170 yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larva hemen beslenmeye başlar. 5 gömlek değiştirerek pupa olur. Hem larva hem ergin dönemi zararlıdır. Daha çok kuru meyvelerde zararlı olmakla beraber hububat, un, bisküvi, makarna, kuru tütün, kuru sebze ve nişastada beslenerek zararlı olur.

68 Coleoptera: Nitudilidae Ekşilik Böcekleri (Carpophilus spp.) Carpophilus hemipterus C. bipustulatus C. mutilatus C. Obsoletus Tanımı Erginler, oval şekilli mm boydadır. Kınkanatlar abdomeni tam örtmez. Larvalar, silindirik şekilli, sarı renkli ve 5-7mm uzunluktadır. Vücut kıllı abdomen ucu koyu renklidir. Pupalar, oval şekilli, krem renkli ve 3-4 mm boyundadır.

69 Coleoptera: Nitudilidae Ekşilik Böcekleri (Carpophilus spp.) Yaşayışı: Erginler iyi uçarlar. Bu yetenekleri ile depodan çıkarak olgunlaşmakta olan meyvelerin içine yumurta bırakırlar. Larva meyve içinde beslenerek gelişir. Yılda 5-6 döl verirler. Ergin dişi, ortalama 1000 yumurta bırakır. Kışı doğada ergin, ambarlarda ergin veya pupa döneminde geçirirler.

70 Coleoptera: Nitudilidae Ekşilik Böcekleri (Carpophilus spp.) Zararı: Yaş ve kuru meyvelerde zarar yaparlar. Üzüm, incir, elma, limon, kayısı ve erikte hem ağaç hem ambar döneminde zararlı görülür. Bunlara ek olarak,ceviz, fındık, kakao, pirinç, ekmek, pasta ve bisküvide beslenebilirler.

71 Acarina: Carpoglyphidae Kuru Meyve Akarı (Carpoglyphus lactis) Tanımı: Ergin, 0.4 mm boyda, oval ve basık şekilli saydam renklidir. 4 çift bacağa sahiptir. Vücudun sonunda ve bacaklarda uzun kıllar vardır. Larva, şekil olarak ergine benzer. Ancak 3 çift bacağa sahiptir. Yaşayışı: Yaşadığı süre içinde (40-50 gün) yumurta bırakır. Gelişme süresi gündür.

72 Acarina: Carpoglyphidae Kuru Meyve Akarı (Carpoglyphus lactis) Zararı: Şeker içeren ve fermente olan ürünlerde zararlıdır. Özellikle,kuru incirlerde şeker salgıları üzerinde beslenirler. Kuru üzüm ve kuru meyvelerde zararlı olduğu gibi Un ve mayalanan gıdalarda da zararları görülmüştür. Yüksek sıcaklık ve orantılı nemden hoşlanırlar. Populasyon yoğunlukları arttığında üründe bozulma ve kalıntılar sebebi ile kirlenmeler olur.

73 TÜTÜN ZARARLILARI

74 Lepidoptera: Pyralidae Tütün Güvesi (Ephestia elutella) Tanımı Ergin, 8-11 mm boyundadır. Ön kanatlarda iki koyu renk bant bulunur. Arka kanatlar, daha açık renkli ve saçaklıdır. Larva, pembe renkli, 9-11 mm boyda ve uzun silindirik şekillidir. Vücut seyrek kıllarla kaplıdır.

75 Lepidoptera: Pyralidae Tütün Güvesi (Ephestia elutella) Yaşayışı: Erginler, 1-2 hafta yaşar. Bir dişi, yumurta bırakır. Çıkan larvalar hemen beslenmeye başlarlar. Larva, 5 gömlek değiştirdikten sonra yarık ve çatlaklarda kokon örerek pupa olur. Yılda 3-4 döl verir.

76 Lepidoptera: Pyralidae Tütün Güvesi (Ephestia elutella) Zararı: Tütün yaprağının damar aralarını yiyerek iskelet haline getirir. Kalıntı ve salgıları ile de tütünün kalitesini olumsuz etkiler. Tütün güvesi, kuru meyve, hububat, un, makarna, baharat gibi maddelerde zararlıdır.

77 Coleoptera:Anobiidae Tatlı Kurt (Lasioderma serricorne) Tanımı Ergin,kırmızımsı, sarıdan koyu kırmızıya kadar değişen renklerde, oval şekilde mm boydadır. Baş toraxın altına doğru gizlenmiştir. Dişiler erkeklerden daha iridir. Vücut açık kahve renkli tüylerle kaplıdır. Larva, kıvrık şekilli, sarımsı beyaz renklidir. Vücudu sık ve uzun esmer kıllarla kaplıdır.

78 Coleoptera:Anobiidae Tatlı Kurt (Lasioderma serricorne) Yaşayışı: Erginler, iyi uçarlar. Ortalama yumurta bırakırlar. Çıkan larva hemen beslenmeye başlar. Olgun larva 1 haftalık dinlenme süresi sonunda pupa olur. Yılda 3-4 döl verir. Zararı: Kuru tütündeki zararı ekonomik öneme sahiptir. Özellikle larva döneminde zarar yapar.

79 Coleoptera:Anobiidae Tatlı Kurt (Lasioderma serricorne) Zararı: Larvalar, işlenmiş tütünü delik deşik eder. Sigara ve purolarda da zararlıdır. Erginler beslenmezler ancak tütün denklerinde açtıkları çıkış delikleri ile zarara katılırlar. Tütünde ağırlık kaybı yanında bıraktıkları pisliklerle de tütün kalitesini bozarlar. Zararlı şeker oranı yüksek tütünleri tercih ettiği için Tatlı kurt olarak anılır. Tütünden başka kuru meyve, baharat, bisküvi, tarhana, kumaş, mobilya, un, kepek, kağıt gibi materyalde de zararlıdır.

80 DEPOLANMIŞ PATATES ZARARLISI

81 Lepidoptera: Gelechidae Patates Güvesi (Phthorimaea operculella) Tanımı Ergin kanatları çok dar, vücut ince uzun olup 5-6 mm kadardır. Ön kanatlar grimsi kahve renkli üzeri koyu kahve renkli irili ufaklı noktalıdır. Alt kanatlarda ince uzun olup gri renklidir ve kenarlarında saçak bulunur. Yumurta, 0.5 mm uzunluğunda oval, parlak krem rengindedir. Larva rengi beslendiği bitkiye göre değişir.patates yumruları ile besleneler de vücut pembemsi beyaz, yaprakları ile beslenenlerde yeşil, patlıcan yapraklarını yiyenlerde ise daha koyudur. Baş koyu kahve rengindedir. Olgun larva 8-10 mm uzunluğundadır. Pupası ince dokulu beyaz bir kokon içinde oluşur.önceleri yeşilimsi sarı,daha sonra kahverengine dönüşür.pupanın boyu 6-7 mm dir.

82 Lepidoptera: Gelechidae Patates Güvesi (Phthorimaea operculella) Yaşayışı: Zararlı kışı, ambar veya tarlada kalmış patatesler üzerinde larva ve pupa halinde geçirir. İlkbaharda mart sonu nisan başı erginler çıkar.kelebekler gece aktiftir. Yumurtalar, solanaceae fam. bitkilerinin yapraklarının alt yüzüne, çiçek ve tomurcuk yapraklarına, sürgünlere bırakılır. Patatesin hasat döneminde ise yumurtalar toprak sathına yakın yumruların gözlerinin civarına, yarık ve çatlaklara ve hasadı yapılarak toprak üstüne yığılmış patateslere bırakılır. Bir dişi, yumurta bırakır. Gelişimini tamamlayan larva patates yumrusunu terkederek göz çukurlarında, çuvallar üzerinde, bitki artıkları ve duvar aralıklarında beyaz bir kokon örerek pupa olur.

83 Lepidoptera: Gelechidae Patates Güvesi (Phthorimaea operculella) Zararı: Domates, tütün, patlıcan, biber gibi kültür bitkilerinin yanı sıra,yabani solanaceae lerde patates güvesinin konukçularıdır. Patates güvesi, konukçu bitkilerin gövde, yaprak, sürgün ve yumruları üzerinde zarar yaparlar. Patates yumrusu üzerindeki gözler etrafına bırakılan yumurtalardan çıkan larvalar yumru içine girerek düzgün olmayan galeriler açar. Sert yüzeyli olan bu galerilerin içi beyaz renkte pisliklerle doludur. Galerilerin ağzında ise, yumru üzerinde biriken siyah renkteki pislikler ile zararlının varlığı kolayca anlaşılır. Zarar görmüş yumrular bakteri ve funguslarla daha çabuk bulaşarak çürürler. Tarlada yumruya bulaşan zararlı, ambarda uygun şartları bulunca, çoğalmaya devam eder. Patates yumrusunda gözlerin zarar görmesi sonucunda, tohumluk patateslerin tohum özellikleri kaybolur.

84 KESTANE VE FINDIK ZARARLILARI

85 Coleoptera: Curculionidae Fındık Kurdu (Curculio nucum) Tanımı: Erginler kül renginde 6-7 mm boyunda ve hortumludur. Bacaksız olan larvaları beyaz, tombul ve kıvrıktır. Yaşayışı: İlk erginler,mart başında görülür. Haziranda yumurta bırakmaya başlarlar ve bir dişi ortalama 42 yumurta bırakır. Yumurtalarını meyve kabuğunun altında hazırladığı bir yuvaya bırakır. Yumurtadan çıkan larva iç fındık üzerinde bir ay kadar beslenir ve gelişen larva kabuk üzerinde mm çapında bir çıkış deliği açıp toprağa iner. Larvalar hazırladıkları bir toprak yuva içinde pupa ve ergin olurlar. Burada 1-3 yıl kaldıktan sonra çıkarlar. Ergin ömrü 3 ay kadardır.

86 Coleoptera: Curculionidae Fındık Kurdu (Curculio nucum)

87 Coleoptera: Curculionidae Fındık Kurdu (Curculio nucum) Zararı: Fındığın meyve kabuğunu ağız parçaları ile kemirerek deler ve kabuk içindeki yumuşak etli kısımla beslenir. Normal iriliğe erişinceye kadar zarar gören meyvelerde kabuk içindeki etli kısım bozularak sarı bir renk alır.sonradan bu renk kabuk üzerinde de belirir. Meyve beslenmediği için kabukta çöküntüler oluşur.bu zarar şekline halk arasında sarı karamuk denir. Meyve normal iriliğe ulaştıktan sonra zarara uğrarsa meyve içi kararır.buna halk arasında karakaramuk denir. Kabukta oluşan çatlaklardan dışarı sızan siyah bir sıvı zuluf ve kabuğu kirletir. Bir böcek beslenme yolu ile 80 meyveye zarar verir.

88 Lepidoptera: Tortricidae Kestane İç Kurdu (Cydia splendana) Tanımı Erginleri gri ve gri kahverengindedir. Yumurtaları oval veya mercimek şeklinde olup, fildişi rengindedir. Larvalar süt beyazı veya pembe beyaz renktedir. Yaşayışı ve Zararı: Larvaları meyveler ile beslenip zararlı olurlar. Larvaları kirpi içinde gelişir, meyvenin kabuğunu delerek içine girer, olgunlaşma süresince zararını aynı meyvede devam ettirir. Kestane iç kurdu, meyve içinde daha düzensiz galeri açar ve granül şeklindeki, kahverengi pisliklerini meyve içindeki açtığı galerilere bırakır.

89 Lepidoptera: Tortricidae Kestane İç Kurdu (Cydia splendana)

90 Coleoptera: Curculionidae Kestane Hortumlu Böceği (Curculio elephas) Tanımı: Erginleri, gri sarı ve kızılımtrak gri renklidir. Dişilerde başın ön tarafında vücut uzunluğu kadar, erkeklerde yarısı kadar bir hortum vardır. Larvaları krem beyaz renkli ve bacaksızdır. Yaşayışı ve Zararı: Meyve içine bırakılan yumurtadan çıkan larvalar, meyve içinde beslenirler ve gelişmelerini tamamlayınca Cydia splendana ya oranla daha irice delikten meyveyi terk ederler. Larvalar,meyvede daha düzgün oyuklar oluştururlar ve beyaz renkli ince pisliklerini bu galeriler içine doldururlar.

91 Coleoptera: Curculionidae Kestane Hortumlu Böceği (Curculio elephas).

92 Coleoptera: Curculionidae Kestane Hortumlu Böceği (Curculio elephas).

93 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.