Aga Khan Award for Architecture

Transkript

1 24 Kasım 2010 tarihine kadar yayınlanması YASAKTIR Aga Khan Award for Architecture BEŞ PROJE 2010 AĞA HAN MIMARLIK ÖDÜLÜ ALDI; OLEG GRABAR BAŞKANIN ÖDÜLÜ NÜN SAHIBI OLDU Doha, 24 Kasım, Ağa Han Mimarlık Ödülü kazanan beş proje, 24 Kasım 2010 tarihinde İslami Sanatlar Müzesi nde yapılacak bir törenle açıklanacaktır. Katar Emiri Şeyh Hamid bin Halife El Tani ve eşi Moza Bint Nasır, tören yönetiminde Ağa Han a eşlik edeceklerdir Büyük Jürisi tarafından seçilen beş proje: Wadi Hanife Sulak Arazisi, Riyad, Suudi Arabistan Tunus Hipermerkezinin Canlandırılması, Tunus Madinat Al-Zahra Müzesi, Cordoba, İspanya İpekyol Tekstil Fabrikası, Edirne, Türkiye Köprü Okul, Xiashi, Fujian, Çin (Yüksek çözünürlüklü resim ve videoları içeren online basın kiti için, lütfen, 24 Kasım 2010 tarihine kadar şifreli giriş yapılacak olan, adresini ziyaret ediniz.) Ödül töreninde Ağa Han, Profesör Oleg Grabar a yaşam boyu İslam Sanatı ve Mimarlığı alanına olan katkılarının takdiri olarak Başkanın Ödülü nü de sunacak. Başkanın Ödülü, Büyük Jüri nin değerlendirme kapsamı dışında kalan başarıları onurlandırmak ve seçkin mimar ve akademisyenlerin yaşam boyu başarılarını tanımak üzere başlatılmıştır. Bu ödül, daha önce sadece üç etkinlikte sunulmuştur. Kazanan projeler, Büyük Jüri tarafından 2010 Mayıs ayında açıklanan ve 19 projeyi kapsayan kısa listeden seçilmiştir Ödülü için değerlendirilmek üzere toplam 401 proje sunulmuştur. Büyük Jüri açıklamasında, projeleri seçerken merkezdeki kaygılarının kimlik ve çoğulluk konuları ve bunların giderek küreselleşen bir dünyadaki kesişimleri olduğunu belirtmiştir. Kazanan projelerdeki cömert ve çoğulcu bakışa ve hem Müslümanların çoğunlukta olduğu yerlerde hem de azınlıkta oldukları toplumlardaki yapılı çevre kalitesinin yükselmesinde oynadıkları dönüştürücü role dikkat çekmişlerdir Ödülü Büyük Jürisi Ödüller Seçici Kurulu tarafından, her 3 yıllık Ödül Dönemi için görevlendirilen bağımsız bir Büyük Jüri tarafından seçilir Büyük Jürisi nin dokuz üyesi: Souleymane Bachir Diagne (Profesör; Kolombiya Üniversitesi Felsefe Bölümü, ABD) Omar Abdulaziz Hallaj (Mimar; İdari Yönetim Amiri, Suriye Geliştirme Vakfı, Suriye) Salah Hassan (Sanat tarihçisi ve küratör; Afrika Çalışmaları ve Araştırma Merkezi Direktörü, Cornell Üniversitesi, ABD) Faryar Javaherian (Mimar ve küratör; Gamma Danışmanlık Kurucu Ortağı, İran) Anish Kapoor (Sanatçı, Birleşik Krallık) Kongjian Yu (Peyzaj mimarı ve plancı; Pekin Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Yüksek Lisans Okulu Kurucusu ve Dekanı, Çin) Jean Nouvel (Mimar; Kurucu Ortak, Jean Nouvel Atölyesi, Fransa) Alice Rawsthorn (Tasarım eleştirmeni; International Herald Tribune, Birleşik Krallık) Basem Al Shihabi (Mimar; Yönetici Ortak, Omrania & Ortakları, Suudi Arabistan)

2 Ağa Han Mimarlık Ödülü Hakkında Ağa Han Mimarlık Ödülü, 1977 yılında Ağa Han tarafından, Müslümanların kaydadeğer oranda varlık gösterdiği toplulukların yapılı çevrelerindeki mimarlık ve diğer müdahale biçimlerindeki kusursuzluğu tanımak ve desteklemek üzere başlatılmıştır. Ödül her üç yılda bir verilmekte ve bugünün yapılı çevresine etki eden, mütevazı, küçük-ölçekli projelerden büyük komplekslere kadar tüm yapı tiplerini kapsamaktadır. Altyapı ve ulaşım girişimleri; kırsal alanlarda geliştirme; konut projeleri; endüstriyel tesisler ve çalışma alanları; eğitim ve sağlık yerleşkeleri; yeni şehirler, kentsel koruma ve terkedilmiş endüstri bölgelerinin yeniden kullanımı gibi şehir ve bölge düzeyindeki tüm planlama projeleri desteklenmektedir. Ağa Han Mimarlık Ödülü, sadece mimarları değil, projenin gerçekleşmesinde önemli rol oynayan belediyeler, müteaahitler, müşteriler, ustalar ve mühendisleri de destekler. Ödülün kapsamı birçok mimarlık ödülünden farklı olarak - çamur ve bambudan yapılmış yenilikçi okullardan, son derece teknolojik yeşil yapılara kadar - sadece mimari kusursuzluk gösteren değil, aynı zamanda yaşam kalitesini de yükselten projeleri değerlendirir. Ödül ün 33 yıl önce başlatılmasından bu yana, 105 proje ödül kazanmış ve 7500 ün üstünde proje arşivlenmiştir. Ödül alan projeler, Burkina Faso da yerel bir mimar olan Diébédo Francis Kéré nin tasarladığı bir ilkokuldan, Bangladeş teki Grameen Bankası Konut Programı na, Jean Nouvel in Paris teki Institut du Monde Arabe projesinden Ken Yeang in Malezya daki çığır açan ofis yapısına ve Han Tümertekin in Türkiye deki B2 Evi ne uzanan bir çeşitlilik göstermektedir. Diğer Ödül sahipleri arasında Lord Norman Foster, Cesar Pelli ve Ricardo Legorreta bulunmaktadır. Ödül, Ağa Han tarafından görevlendirilen bir Seçici Kurul tarafından yönetilmektedir. Seçici Kurul un bu dönemki üyeleri: Ağa Han (Başkan) Mohammad al-asad (Kurucu & Başkan, Yapılı Çevre Çalışmaları Merkezi, Ürdün) Homi K. Bhabba (Beşeri Bilimler Merkezi Yöneticisi, Harvard Üniversitesi, ABD) Norman Foster (Kurucu ve Başkan, Foster + Ortakları, Birleşik Krallık) Glenn Lowry (Direktör, Modern Sanat Müzesi, New York, ABD) Rahul Mehrotra (Yönetici, RMA Mimarlık, Hindistan) Mohsen Mostafavi (Tasarım Yüksek Lisans Okulu Dekanı, Harvard Üniversitesi, ABD) Farshid Moussavi (Partner, Yabancı Ofis Mimarları, Birleşik Krallık) Han Tümertekin (Yönetici, Mimarlar Tasarim Danismanlik Ltd, Türkiye) Farrokh Derakhshani Ödül ün direktörüdür. Ödül, Architects on the Frontline başlıklı üç bölümlük bir belgesel serisinde yer alacak ve 20 Kasım ve 20.30; 21 Kasım ve 17.30; 27 Kasım ve 20.30; 28 Kasım ve 17.30; 4 Aralık ve ve 5 Aralık ve saatlerinde BBC World television da( yayınlanacaktır. Bütün saatler GMT ye gore ayarlıdır Ağa Han Ödülü projeleri ile birlikte, Mohammad Al-Asad, Farshid Moussavi, Mohsen Mostafavi, Hanif Kara ve Oleg Grabar ile Büyük Jüri üyelerinin de makalelerini içeren bir monografi, Lars Müller Yayınevi (Kasım 2010) tarafından basılacaktır. Lütfen ayrıntılı bilgi için; ve on-line basın kiti için; (24 Kasım 2010 tarihine kadar şifreli kullanılacaktır) adreslerini ziyaret ediniz. Nuha Ansari Ağa Han Mimarlık Ödülü PO Box 2049, 1211 Cenevre 2, İsviçre Telefon: (41.22) E-posta: nuha.ansari@akdn.org Websitesi:

3 Ağa Han Mimarlık Ödülü B ü y ü k J ü r i A ç ı k l a m a s ı Bellek, miras ve aidiyetin tehdit edildiği küreselleşen bir dünyada kimlik ve çoğulluğun esişimi, jüri tartışmaları boyunca dile getirilen kaygıların merkezinde yer aldı. Kuruluşundan bu yana Ödül bir yandan cömert ve çoğulcu bir perspektifi korurken, yeni sınırlar keşfetmek için çaba sarfetmiş, yapılı çevre kalitesinin dönüşümü ve gelişimine katkıda bulunan projelere yakın durmuştur. Hem İslam dünyası hem de Müslümanların azınlık veya yeni ya da tarihi diyasporalar olarak varlık gösterdiği çokkültürlü toplumlardaki kaydadeğer projeleri ele almıştır. Görevimizi, Müslüman ya da kaydadeğer oranda bir Müslüman nüfusun varlık gösterdiği toplumların karşısına çıkan ve birbiriyle bağlantılı zorluklara; çevresel sorunlardan başlayarak kırsal kesimlerin ihmali, hızlı sanayileşme, kentsel altyapının bozulması ve en geniş anlamıyla toplumsal bellek ve mirasla ilgili kaygılara eğilen projelere yaklaşmak olarak algıladık. Jüri olarak bir yandan en yüksek standartları karşıladıklarını temin ederken, yapılı çevredeki en başarılı müdahalelerin desteklenmesi konusunda dikkatli hareket ettik. Aday gösterilen 401 projeyi incelerken (İçlerinden 19 u kısa listeye alınan ve 5 i Ödül kazanan), jüri geniş bir tema ve eğilim aralığını inceleme fırsatıı buldu. Jüri olarak, seçimlerimize herhangi bir gündemin ön tanımlarına göre karar vermedik, ama kapsamımızı İslam dünyası içinde ve dışında genişleterek uygulayıcı ve hissedarların tüm yapılı çevrelerdeki işlerini incelememizle ortaya çıkan önceliklere sadık kaldık. Ödül kazanan projeler, kendi içlerinde yenilikçi olmalarının yanısıra, Müslümanlık dünyası ve diyasporalarının çeşitliliğini göstermektedir. Jüri müzakerelerinde, Ödül ün kapsamıyla ilgili anlayışımızı şekillendiren belirli temalar ortaya çıkmıştır. İlk olarak, çevresel kaygılara duyarlılık gösteren, konsepti ve uygulaması ekolojik açıdan oturaklı projeler gerek kent bağlamında çoğaltılması gerekse de ekolojik problemlerin hafifletilmesi yönünde tercih edilecek modeller olarak ortaya çıkmıştır. Bu tip projeler kent nüfusuna alternatif sosyal alanlar sağlayabilir ve ana eğlence yerleri olarak üretilen alışveriş merkezlerinin artışını da dengeleyebilir. Teknolojik anlamda da, bir yandan sel baskınları gibi mevsimsel problemleri adreslerken, suyun geri kullanımı için ekolojik alternatifler sağlayan yenilikçi fikirler de son derece önemli bulunmuştur. İkincisi, sömürge dönemiyle bağlantılı olarak yakın tarih mirasını koruma ve yeniden düzenlemeyi amaç edinen projeler, eski Avrupa sömürgelerinde yer alan kent merkezlerinin modernizm ile deney yapılan alanlar olarak rolüne ve bu alanların küresel modernlikler tekrar

4 gözden geçirildiğinde belirginleşen merkeziliğine vurgu yapmıştır. Kısa listede yer alan birçok proje, fon temini, yerel ekonomilerin canlandırılması gibi meseleleri ve bunların yerel istihdam ve mesleki eğitime olanaklar sağlayan rolüne duyarlı olan sivil girişimlerin desteklenmesinin önemine dikkat çekmiştir. Üçüncü olarak, sanayileşen bir dünyanın kötü etkilerinin önlenebileceği güvenli ve verimli çalışma alanlarının geliştirilmesinde, aydınlanmış bir tasarım anlayışının son derece önemli olduğuna dair bir anlayış bulunmaktaydı. Böylesi bir ihtiyaç, Müslüman dünyası için hızlı bir sanayileşme çağında hem işçiler hem de yönetim için yüksek derecede öncelikli olarak tanımlanmıştır. Dördüncü olarak, aktif arkeolojik sahalar bağlamında, koruma ve kültürel mirasın sergilenmesi için tesisler inşa edilmesi, konuma ve tarihi peyzaja karşı büyük bir duyarlılık ihtiyacı olduğunu göstermesi açısından önemli bulunmuştur. Bu durum benzer projelerin batılı bağlamlardaki kimliğin ve İslam kültürleri ve medeniyetinin Avrupa Aydınlanması ve modernitesinin biçimlenmesindeki rolünün yeniden düşünülmesi anlamındaki önemiyle birleşmiştir. Son olarak, geleneksel ve kırsal yerleşmelere duyarlı, zorlamasız bir yaklaşımla modern strüktürler ekleme modelleri olarak yenilikçi ve küçük ölçekli projelere olan arayışın önemi de yine jürinin kazanan projeleri belirlemesinde etkili olan kriterlerden biri olmuştur. Tarihi olarak birbirine bağlı ve giderek küreselleşen bir toplumda, dünyayı tekil kültürel varlıklar klişesiyle algılamak, sağlam bir temel teşkil etmemektetir. Bugün, karar vericiler ve fon sağlayanlar kadar, uygulayıcılar da, Müslüman dünyasının hem coğrafik hem de tarihi katkılarının genişliğini anlamaya başlamaktadırlar. Sömürge sonrası bir ortamda, kültürün paylaşılan bir oluş, kültürel çeşitliliğin ise özenle korunması gereken bir değer olduğu anlaşılmaktadır. Bu anlamda, İslam dünyasının sadece dünya tarihi kayıtlarına değil, bilinen sınırları içinde ve dışındaki belirli bölgelerin tarihlerine de büyük katkıları olmuştur. Yapılı çevre çoğu zaman geniş ve güçlü yatırımlarla desteklenen, hızlı dönüşüm süreçlerine tabidir. Böyle bir değişimin ortasında çevre, yapılı miras ve sosyal doku için duyulan kaygılar eğer tamamen ihmal edilmediyse, çoğu kez ikincil bir öneme indirgenir. Kısa listeye giren ve ödül alan projeler, öncelikleri yeniden tanımlamaya, mevcut bağlamları ve ötesi için duyarlı bir anlayışı vurgulamaya çalışmaktadırlar. Ölçek, bağlam ve fonksiyonları arasındaki büyük farklara rağmen, yeryüzüne hafifçe ayak basarak, sorumluluk sahibi bir üstünlük sergilemektedirler. Müslümanlar bazı yerlerde çoğunluk, diğerlerinde azınlık, kalan yerlerde ise yokturlar. Küreselleşme Müslüman kültürlere sadece bir kaçak giriş olarak değil, fakat karşılıklı bir beraberlik tavrı içerisinde değişik kültürlerin birbirine kaynaşması için bir fırsat olarak görülmelidir. Kazanan projeler, Müslüman toplumların uzlaşma ve toplumsal şenlik sürecinin bir parçası olarak, ötekiliği barındırmak için kendini konumlandırdığı yolları ortaya çıkarmaktadır. Giderek küreselleşen ve yabancılaşan bir dünyada, Müslümanların imajını iyileştirmenin tek yolu bu konunun ele alınışından geçmektedir. Fakat barındırmanın yanısıra, ötekiyi Müslüman mirasın tanımı içerisine kabul etmek de, toplumsal şenlik ve çeşitliliği adreslemenin çok kuvvetli bir yoludur. Bu kolektif içinde kimin yer aldığının tanımı ise sorunsallğını korur.

5 Yukarıda bahsedilen temalar küreselleşen bir dünyada Müslüman kültürün sınırlarının tanımlanması, yeryüzüne hafifçe ayak basmak ve toplumsal şenlik sunulan projelerin özenli bir incelemesinden ortaya çıkmıştır. Projeler İslam dünyasının diğer toplulukları için örnek teşkil etmelerinin yanısıra yerel topluluklardaki yaşam kalitesinin arttırılmasına dönük ihtiyacı da öne çıkarmıştır. Çevresel, sosyal ve ekonomik olmak üzere tüm saflarda sürdürebilirliği destekleyerek, bağlamlarına karşı etik bir duyarlılık göstermişlerdir. Ve biz bir yandan hiçbir tekil projenin Müslüman toplumların ihtiyaçlarına tüm cevapları sağlayamayacağını anlıyorken, inanıyoruz ki beraberce bu projeler, azimle birleşen ümidin, alçakgönüllükle tavlanan gururun ve çeşitlilikten ödün vermeyen birliğin hikayesini anlatmaktadırlar. Cenevre, 10 Haziran 2010

6

7 Ağa Han Mimarlık Ödülü Yılı Ödül Sah i bi Wadi Hanifa Sulak Arazisi Riyad, Suudi Arabistan Plancılar: Moriyama & Teshima Plancılık Limited & Buro Happold ortak girişimi İşveren: Arriyadh Geliştirme Yüksek Kurulu/Arriyadh Geliştirme Müdürlüğü Proje Açıklaması Suudi Arabistan Krallığı nın Najd Platosu nun ortasında konumlanmış olan Wadi Hanifa (veya Hanifa Vadisi) 4000 kilometre karelik bir alan için doğal bir su drenaj kanalı ve bulunduğu kurak bölge için eşsiz bir coğrafi öge olarak Riyad a yakın en uzun ve en önemli vadidir. Yakın zamana kadar, vadinin birçok kısmı agresif ve çevresel olarak tahrip edici bir tutumla istismar edilmiştir. Wadi nin kaynakları ve çevresinde yaşayan insanlar arasındaki dengeyi iyileştirebilmek çabasıyla Arriyadh Geliştirme Müdürlüğü geniş kapsamlı bir strateji oluşturarak; Wadi Hanifa yı çevresel, rekreasyonel ve turistik bir kaynak olarak restore etmek ve geliştirmek için bir iş programı uygulamıştır. Şu ana kadar proje işleri; peyzajın tanıtılması, doğal çevrenin korunumu, Riyad halkı için rekreasyonel alanlar yaratılması, vadideki tarım alanının iyileştirilmesi ile kırsal ve kentsel alanlarda yaşayanlara ekstra su kaynakları sağlayacak olan çevreye duyarlı bir atıksu arıtım tesisinin yapılmasını kapsamaktadır.

8 Jüri Değerlendirmesi Bu proje müslüman dünyasının birçok şehrindeki kamusal alanların istimlaka ve toplumu kaynaklarından mahrum bırakan diğer pratiklere kurban gitmesine tanık olan hızlı kentsel gelişim gelgitini tersine çevirmektedir. Bu durum istisnasız olarak her seferinde çevresel değerler ve hassas ekosistemler pahasına gerçekleşmektedir. Wadi Hanifa Sulak Arazisi projesi anlamlı bir ekolojik kentsel gelişim alternatifi teşkil etmektedir. Kentleşme sürecinde tehlikeli bir çöp sahası haline gelmiş - başkentin yüzünde bir yara olan - doğal bir fenomenin nasıl sosyal değerlere karşı duyarlı bir planlama ve altyapı bazlı yaratıcı peyzaj çözümleri ile dönüştürülebildiğini göstermektedir. Ödül projenin sürdürebilir bir çevre oluşturmadaki vizyonu ve istikrarının takdiri olarak verilmiştir. Peyzajı ekolojik bir altyapı olarak kullanarak, proje, doğal sistemlerinin kapasitesini kirli suyu temizlemek, sele sebep veren doğal kuvvetleri ıslah etmek, biyoçeşitlilik için habitatlar sağlamak ve rekreasyon, eğitim ve estetik amaçlı deneyimlere olanak yaratmayı da içine alan birçok hizmeti sağlayabilmesi için iyileştirmiş ve geliştirmiştir. Proje Bilgileri İşveren Arriyadh eliştirme Yüksek Kurulu/Arriyadh Geliştirme Müdürlüğü, Suudi Arabistan HRH Prince Salman bin Abdulaziz Al Saud, Arriyadh Geliştirme Yüksek Kurulu Başkanı HRH Prens Sattam bin Abdulaziz Al Saud, Arriyadh Geliştirme Yüksek Kurulu Başkan Yardımcısı Abdullatif bin Abdulmalik Al-Sheikh, Arriyadh Geliştirme Yüksek Kurulu Üyesi ve Arriyadh Geliştirme Müdürlüğü Başkanı

9 Peyzaj Mimarları Danışman Mühendisler Su Toplama Alanı Maliyet Tasarım Yapım Websitesi Kaynakça Moriyama & Teshima Plancılık Limited, Kanada George Stockton, Başkan Buro Happold, Birleşik Krallık Roderick Macdonald, Başkan 120 km ye uzunluğa yayılan 4,000 km² US$ 160 milyon 2001 (devam ediyor) (devam ediyor) Arriyadh Geliştirme Müdürlüğü/Moriyama & Teshima/Buro Happold, Wadi Hanifah Geniş Kapsamlı İmar Planı (Ekim 2002) Arriyadh Geliştirme Müdürlüğü HRH Prince Salman bin Abdulaziz Al Saud tarafından yönetilmekte olan Riyadh Geliştirme Yüksek Kurulu 1974 te kurulmuştur (1394H). Yüksek Kurul Suudi Arabistan ın başkentindeki ekonomik, kültürel, çevresel ve altyapısal geliştirmeleri denetler ve şehirdeki geliştirme faaliyetleri ile ilişkili özel ve kamusal organizasyonların aktivitelerini koordine eder. Arriyadh Geliştirme Müdürlüğü (AGM), Yüksek Kurul un yönetici kolu ve uygulama birimidir. Halkın yaşam standartlarını iyileştirmek temel amacıyla, şehirdeki hizmet ve altyapı tesislerinin verimliliğini artırmak ve Riyad da geniş kapsamlı geliştirme projeleri uygulamak için, uzun dönem etraflı ve stratejik planlar sonucu varılan yönerge ve prosedürleri yürürlüğe sokmakla yükümlüdür. Yüksek Kurul 1989 da Al-Kindi Plaza ve Havy Assafarat Peyzaj Düzenlemesi; 1995 te Büyük Riyad Camisi ve Eski Şehir Merkezinin Geliştirilmesi; ve 1998 de Riyad daki Tuwaiq Sarayı projeleri ile Ağa Han Mimarlık Ödülü almıştır. Moriyama & Teshima Planlama Limited Moriyama & Teshima, 30 yılı aşkın bir süredir kentsel alanlar, ekolojik bölgeler ve akaçlama havzaları bütününde yapılan peyzaj düzenlemeleri ve master planlar üzerinde çalışan Kanadalı bir mimarlık, planlama ve peyzaj mimarlığı ofisidir yılında, Arriyadh Geliştirme Yüksek Kurulu Moriyama & Teshima Plancılar Limited ve Buro Happold ortak girişimini Wadi Hanifa için Geniş Kapsamlı bir İmar Planı oluşturmak üzere görevlendirmiştir.

10 Buro Happold Buro Happold 1976 da Birleşik Krallık ın Bath şehrinde kurulmuş bir mühendislik, tasarım, planlama, proje yönetimi ve danışmanlık hizmetleri ofisidir. Firma yapılı çevrelerde yer alan bina, altyapı ve çevre projeleri için mühendisliğin yaklaşık olarak tüm alanlarında olmak üzere dünya çapında faaliyet göstermektedir.

11 Ağa Han Mimarlık Ödülü Y ı l ı Ö d ü l S a h i b i Tunus Hipermerkezi Canlandırma Projesi Tunus Şehri, Tunus Mimar: Association de Sauvegarde de la Médina de Tunis İşveren: Tunus Belediyesi Proje Açıklaması Kuzey Afrika şehirlerinin 19. ve erken 20. yüzyıldan mimari mirası, Akdeniz in kuzey ve güneyi arasındaki önemli bir kültür alışverişine işaret etmektir. Bu miras çoğunlukla eski medinalara (Bir Kuzey Afrika şehrinin Avrupalı olmayan kısmı) yakındır ve bu bölgedeki tarihi merkezlerin canlandırılması uğraşında sıkça ihmal edilmektedir. Tunus un Fransız himayesinde olduğu dönemde inşa edilen, Ville Nouvelle bölgesi eski medina kent dokusundan, şehrin karakterini değiştiren grid bir plana geçiş yapmıştır. Association de Sauvegarde de la Médina de Tunis (ASM) tarafından tasarlanan ve hayata geçirilen canlandırma planı, Bourguiba ve Fransa Caddeleri etrafındaki kamusal alanları yeniden yapılandırarak onları başlıca yaya yolları haline getirmiştir. Tunus Belediye Tiyatrosu, Merkez Çarşısı, Eski İdari Mahkemesi ve Saray Tiyatrosu gibi önemli yapıları da listeleyip, restore ederek tekrar kullanıma açılmalarını sağlamıştır. ASM halen aktif olarak, koruma projeleri üstlenmek isteyen kamu ve özel sektörde çalışan kurum ya da kişilere, genel bir kalite düzeyini temini ve hissedarların hedeflerinin karşılanabilmesi için rehberlik etmeye devam etmektedir.

12 Jüri Değerlendirmesi Tunus hipermerkei (Hipermerkez, şehir merkezinde ekonomik, kültürel, sosyal vb birçok fonksiyonu barındıran, şehir merkezinin merkezi olarak tanımlanabilecek bölgedir.) Bab B Har bölgesinde yer alan geç ondokuz ve erken yirminci yüzyıl yapılı mirasının canlandırılması, İslam dünyasının yakın tarihi ve özellikle sömürge döneminin kültür vasiyetine dair anlayışımızı değiştirmemize katkıda bulunan önemli ve ilham verici bir proje olmuştur. Association de Sauvegarde de la Médina de Tunis (ASM) nin başarısı, birçok Müslüman şehrinde ihmal ve tahrip edilen, bu dönemin önemli yapıları ve cephelerini korumasında ve onları hırslı, eklektik bir ekonomik yenilenme programının katalizörü olarak kullanmasında yatar. Proje sadece refah ve canlı bir alan yaratmakla kalmamış, aynı zamanda sömürge döneminin üstünü örtmeden Tunus un yakın tarihine dair daha zengin ve incelikli bir anlayışı beslemiştir. ASM gibi alçakgönüllü şartlara sahip, işine tutkuyla bağlı bir organizasyonun, eski şehir merkezinde daha önce yaptığı koruma projesinden elde edilen teknik bilgiyi Hipermerkeze aktarma süreci de aynı şekilde etkileyicidir. Bölgedeki mevcut işletmelerin bu canlandırma projesinden fayda sağlayabilmeleri ve sürecin sürdürülebilir olmasını temin edebilmek için yerel halkla proje boyunca iletişim içerisinde olunmuştur. Bu çabalar, projenin yenilikçi finansmanında ve restorasyon işlerini üstlenen yerel ustaların eğitilmesinde yansımalarını bulmuştur. Sömürge dönemi boyunca birçok Müslüman ülke, çoğunlukla radikal fikirler üzerinde çalışan Avrupalı genç mimarlar için, modernist deneyselliğin odak noktaları olmuşlardır. Tunus Hipermerkezi canlandırma projesinin duyarlılığı ve hırsı, günümüzde nasıl aynı Müslüman ülkelerin modern mirası korumakta eşit derecede yenilikçi ve etkili bir rol oynayabildiğini göstermektedir.

13 Proje Bilgileri İşveren Mimar Tunus Belediyesi, Tunus Association de Sauvegarde de la Médina de Tunis, Tunus: Sémia Akrout-Yaïche, Genel Direktör; Zoubeïr Mouhli, Mimarlık ve Kent Planlama Yardımcı Direktörü; Faïka Bejaoui, Rehabilitasyon ve İnşaat İzinleri Yardımcı Direktörü; Abdelkerim Gazzah, Restorasyon İşleri Yardımcı Direktörü, Tunus Mohsen Azaïez, Khaled Bouzid, Soulef Aouididi, Lassaâd Ben Slimene, Mourad Ghanoudi, Sadika Ghouma, Amel Meddeb- Ben Ghorbel, Khaled Ayed, Moez Jïed, Moez Tabib, Mehdi Ben Abdallah, proje mimarları, Tunus Ustalar Arsa alanı Safouane Ftouha, boyacı; Mongi Harbaoui, marangoz, Tunus Hipermerkez: uzunluğu 1,433m x genişliği 60m iki aks etrafında (Habib Bourguiba ve Fransa Caddesi) Tunus Belediye Tiyatrosu: 1,500 m² Merkez Çarşı: 12,000 m² Eski İdari Mahkemesi: 2,530 m² Saray Tiyatrosu: 1,100 m² Maliyet US$ 19.5 milyon Görevlendirilme 1998 Tasarım Yapım Kullanım 2007 (devam ediyor) Websitesi Kaynakça Zoubeïr Mouhli ve Justin McGuinness, Sémia Akrout-Yaïche ve Viviane Bettaieb yönetiminde, Médinances: Huit Visages de la Médina de Tunis (Tunus, 1998). Zoubeïr Mouhli ve Justin McGuinness, Sémia Akrout-Yaïche yönetiminde, Tunis, Portrait architectural urbain (Tunus, 2004). Jean-Baptiste Minnaert, Histoires d architectures en Méditerranée XIXe-XXe siècles. Ecrire l histoire d un héritage bâti (Paris, 2005).

14 Mohamed Awad, Patrimoines partagés en Méditerranée. Eléments clés de la réhabilitation (Euromed Miras Programı II; İskenderiye Koruma Vakfı, 2005). Association de Sauvegarde de la Médina de Tunis The Association de Sauvegarde de la Médina de Tunis (Tunus Medinasını Koruma Derneği; ASM),Tunus Belediyesi tarafından 1967 de kuruldu. Temel amaçları eski şehrin imajını iyileştirmek, özgünlük ve bütünlüğünü korumak ve marjinalleşmemesi için başkente entegrasyonunu sağlamak üzere, bölgenin kentsel yığılma içindeki rolünü yeniden tanımlamaktır. ASM görevlerini bünyesindeki mimarlık ve planlama birimi ile saha ekibinin yardımıyla yürütmektedir. Buna ek olarak ASM eski Tunus medinası üzerine yapılan kentsel, mimari ve sosyo-ekonomik araştırmalar için bir merkez ve buluşma noktası olarak da hizmet vermektedir. ASM 1983 te Hafsia Mahallesi; 1989 da Sidi el-aloui İlkokulu; ve 1995 te Hafsia Mahallesi nin Yeniden Yapılandırılması projeleri ile Ağa Han Mimarlık Ödülü kazanmıştır. Mimar ve kent plancısı Sémia Akrout-Yaïche, 1993 ten beri ASM Genel Direktörü olarak çalışmaktadır.

15 Ağa Han Mimarlık Ödülü Yılı Ödül Sah i bi Madinat al-zahra Müzesi Cordoba, İspanya Mimar: Nieto Sobejano Mimarlık S.L.P, Fuensanta Nieto & Enrique Sobejano İşveren: Junta de Andalucía, Consejería de Cultura Proje Açıklaması The 10. yüzyıl saray şehri Madinat al-zahra en önemli erken İslami arkeolojik sahalardan biri, Batı Avrupa daki ise en kapsamlısı olarak kabul edilmektedir. Sahadaki kazılar halen sürmektedir. Müze, araziyi değerlendirmek ve arkeolojik bulguları sergilemek için olduğu kadar bir eğitim ve araştırma merkezi ve arkeolojik takımın merkez bürosu olarak hizmet vermek için de tasarlanmıştır. Mimarlık ofisi Nieto Sobejano tarafından hazırlanan sade ve incelikli bir tasarım olarak, müze kompleksi kusursuz bir şekilde araziye ve kendisini çevreleyen çiftlik alanına uyum sağlamıştır duvarların oluşturduğu dikdörtgenler, teraslar ve ekilen bitkiler, beraber bakıldığında, bir yapıdan çok peyzajı ndırmaktadır. Mimarlar müze topraktan açığa çıkarılmayı beklermişcesine, kazı sonucu ortaya çıkarılmış üç yapının zemin kat planlarını tasarımın başlangıç noktası olarak almışlardır. Müzede ziyaretçiler bir sıra örtülü alan ve boşluklardan yönlendirilmektedir. Başlıca kamusal fonksiyonlar, arkeolojik alanda ve Cordoba nın eski şehir bölgesinde bulunan bir formdan yola çıkarak, geniş bir terası çevreleyen üstü kapalı ve arkadlı bir yola dizilmiştir. Diğer iki avlu da sırasıyla araştırma merkezini ve dış sergi alanını tanımlamaktadır. Sınırlandırılmış malzeme seçimi ve sade detaylar; dökme beton duvarlar, iroko ağacı giydirilmiş iç duvarlar ve avlular için kireçtaşı kaplama; grenli muhafaza duvarları ve arkeolojik alanın geçici strüktürlerine çağrışım yapmak üzere planlanmıştır.

16 Jüri Değerlendirmesi The Madinat al-zahra Müzesi müzecilik ve arkeoloji arasındaki ilişkinin benzersiz bir kutlamasıdır. Kendisini, tarihi mirasın organik olarak bağlı bulunduğu arazide açığa çıkmasına hizmet eden bir yapı olarak algılayarak, müze uyumlu ve mütevazi bir şekilde peyzajla bütünleşmiştir. Bu tevazu yapının temsil ettiği, zamanımız için özellikle önemli olan etkili mesajı daha da güçlendirmektedir. Madinat al- Zahra Müzesi topraktan çıktığı ve onunla bütünleşik durmayı sürdürdüğünden, İspanya ve Avrupa ya özgü olmuş/olan bir İslami kültür ruhunu, toprağından, bölgenin birçok kökünün birinden yayılarak son derece etkili mimari bir anlatımla sunmaktadır. Madinat al-zahra Müzesi, Endülüs kelimesinin çağrıştırdığı convivencia kavramının bir sembolü olarak; Cordoba nın sadece geçmişten ibaret olmadığının kanıtı olmayı üstlenmektedir. Proje Bilgileri İşveren Mimar Junta de Andalucía, Consejería de Cultura, Spain Nieto Sobejano Mimarlık, İspanya: Fuensanta Nieto, Enrique Sobejano, tasarımdan sorumlu ortaklar; Miguel Ubarrechena, proje mimarı; Carlos Ballesteros, Pedro Quero, Juan Carlos Redondo, proje ekibi Müzeolojik Konsept Ve programlama İçerik programlama Saha gözetmeni Yapı Mühendisleri Makina Mühendisleri Antonio Vallejo Triano, Madinat al Zahra Arkeolojik Alanı Direktörü, İspanya Manuel Acién Almansa, İspanya Miguel Mesas Izquierdo, İspanya N.B.35. S.L., İspanya Geasyt S.A., İspanya

17 Sergi tasarımı Müzeografik üretim Genel Müteahhitler Nieto Sobejano Mimarlık; Frade Mimarlık, İspanya Empty, S.L., İspanya Ecasur 10, S.A., Ejuca, S.A., İspanya İnşaat alanı 9,125 m² Arsa alanı 53,897 m² Maliyet US$ 20.7 milyon Görevlendirilme 2001 Tasarım Yapım Kullanım 2008 Websitesi Kaynakça Philip Jodidio, Architecture Now! Museums (Taschen, 2010) Nieto Sobejano Mimarlık Fuensanta Nieto ve Enrique Sobejano İspanya daki Madrid Mimarlık Teknik Yüksek Okulu (ETSAM) ve New York taki Kolombiya Üniversitesi Mimarlık, Planlama ve Koruma Yüksek Lisans Okulu nda mimarlık eğitimi aldı. Madrid ve Berlin de ofisleri bulunan Nieto Sobejano Mimarlık ın kurucu ortaklarıdırlar. Fuensanta Nieto Madrid Avrupa Üniversitesi Mimarlık Okulu nda profesörlük ve Enrique Sobejano ise Berlin Sanat Üniversitesi nde mimarlık profesörlüğü yapmaktadır. İkisi de birçok uluslararası üniversite ve kuruluşta ziyaretçi eleştirmen ve öğretim görevlisi olarak bulunmuşlardır dan 1991 e kadar Madrid Mimarlar Odası tarafından yayına hazırlanan mimari yayın Arquitectura nın editörlüğünü yapmışlardır. İşleri birçok uluslararası dergi ve kitapta yayınlanmış ve Venedik Bienali (2000, 2002, ve 2006) ile New York taki Modern Sanat Müzesi nde sergilenmiştir yılında ise İspanyol Ulusal Restorasyon Ödülü kazanmışlardır. Nieto Sobejano Mimarlık yakın zamanda Halle deki (Almanya) Moritzburg Müzesi nin yapımını tamamlamıştır; inşaat halindeki projeleri İspanya Cordoba daki Çağdaş Sanatlar Merkezi ve Avusturya Graz da Joanneum Müzesi ni kapsamaktadır.

18

19 Ağa Han Mimarlık Ödülü Yılı Ödül İpekyol Tekstil Fabrikası Edirne, Türkiye Mimar: Emre Arolat Mimarlık İşveren: Ipekyol Giyim Sanayi Proje Açıklaması Yüksek kaliteli kumaş üreticisi olan işvereni için özel olarak tasarlanmış bir tesis olarak, İpekyol Fabrikası, üretim hedefleri ile çalışanların mutluluğunu birleştiren mekansal bir strateji geliştirerek mimar ve işveren arasındaki başarılı bir işbirliği örneğini temsil eder. Ana tasarım kararları arazinin tamamının kullanılmasını sağlayan U şeklindeki form kadar yerel malzemeler, azaltılmış enerji tüketimi ve geliştirilmiş ısıl performans üzerinde de odaklanmıştır. Mimar ön ve arka kısım arasındaki hiyerarşileri yıkarak, yönetim ve üretim alanlarını bir çatı altında birleştiren tekil, büyük bir strüktür kurgulamıştır. Yapının formu işlevini yansıtmakta, U formu ilk aşamadan paketlemeye ve giysilerin gönderimine kadar olan üretim sürecinin ihtiyaçlarına cevap vermektedir. Camla kaplı olan Güney cephesi, beş adet iç avlu ile birlikte bahçeler ve ışık kuyuları her kullanıcıya doğal ışık ve peyzajla bağlantı imkanı vermesinin yanı sıra, işçiler için rekreasyonel alanlar da sağlamaktadırlar. Sah i bi

20 Jüri Değerlendirmesi The İpekyol Tekstil Fabrikası nın yaratıcı tasarımı ve mühendisliği, verimli ve keyifli bir çalışma ortamı sağlaması açısından, fabrikayı tüm sanayi kolları, özellikle de bu niteliklerin nadiren bulunduğu Tekstil sektörü için bir rol model yapmaktadır. Yapı işverenin ticari menfaatine dönük olarak, işlevsel verimliliği hümanizm ile birleştirmektedir. Çoğunlukla yerel malzemelerden inşa edilmiş olarak, arsasına hafifçe oturmaktadır. Yüksek tavanları ve iç avluları günışığı alımını ve doğal havalandırmayı maksimize ederek, enerji tüketimini azaltması ve ısıl performansı iyileştirmesinin yanında, çalışma alanlarını da daha keyifli bir hale getirmektedir. Su çatıdan toplanmakta ve yerel hatta boşaltılmaktadır, fakat ileride fabrika tarafından yeniden kullanılmak üzere geri dönüşümü sağlanabilir. İç haberleşmeyi ve takım ruhunu teşvik etmek üzere, üretim ve yönetim kısımları aynı binada ve birbirini görecek şekilde konumlandırılmıştır. Müslüman dünyasının hızlı bir şekilde sanayileştiği ve Türkiye dahil olmak üzere birçok ülkenin artan işçilik maliyetlerini karşılayabilecek daha yüksek kalitede ürünler geliştirme ihtiyacında olduğu bir zamanda, İpekyol Tekstil Fabrikası akıllıca bir tasarımın daha yüksek üretkenlik ve kar oranları sağlayabilmesinin yanı sıra nasıl yinelenebilir bir plana sahip, daha temiz ve verimli bir çalışma alanı yaratabildiğini göstermektedir. Proje Bilgileri İşveren Mimar Ipekyol Giyim Sanayi; Yalçın Ayaydın, Başkan, Türkiye Emre Arolat Mimarlık; Emre Arolat, Türkiye Gonca Paşolar, Eda Yazkurt, Ertuğrul Morcol, Meltem Emden, Ekin Erik, Gulseren Gerede Tecim, proje ekibi, Türkiye Müteahhit ve yapı mühendisi Makina mühendisi Elektrik mühendisi Turin Turizm İnşaat ve Ticaret A.Ş.; Semih Cetin, Başkan, Türkiye Toptas Mekanik Tesisat Sanayi; Ali Toptas, Başkan, Türkiye Truva Elektrik Makine Ltd. Şti.; Hüseyin Ors, Başkan, Türkiye