MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) AYAKKABI VE SARACİYE TEKNOLOJİSİ ALANI ANKARA 2007

2 AYAKKABI VE SARACİYE TEKNOLOJİSİ AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ -2 Bu öğrenme faaliyeti ile uygun ortam sağlandığında ayakkabı ve saraciye teknolojisi alanı altındaki meslekleri tanıyabileceksiniz. A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Ayakkabı ve saraciye ürünleri hayatımızın vazgeçilmezlerindendir. Giyimde en dikkat ettiğimiz giysi ve eşyalarımızdır. Modacılar moda trentlerini belirlerken giysi ile ayakkabı ve saraciye ürünleri bir bütün olarak belirlerler. Bulunacağımız ortam ve şartlara uygun olarak ayakkabı, çanta, kemer ve aksesuarda estetik görünüşe dikkat ederiz. Ayakkabı ve saraciye sektörü geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Türkiye de ayakkabı ve saraciye sanayi, iç ve dış ticaret hacmi ile pek çok kişiye istihdam sağlamaktadır. Sektör, bugün mevcut kapasitesi ile ülkemiz ihtiyacını tamamıyla karşılayabilecek ve ihracat yapabilecek düzeydedir. Ayakkabı ve saraciye sektörü gelişen teknoloji ile birlikte her geçen gün kendini yenilemekte ve gelişmektedir. Sektör Ar&Ge yatırımlarını artırmakta, buna bağlı olarak ta dünya pazarında payını her geçen gün artırmaktadır. Alanda eğitim almış nitelikli insan gücüne ihtiyaç duyulmaktadır. Ayakkabıcılıkta; Terlikler, Botlar, Bebe ayakkabıları, Çocuk ayakkabıları, Kadın ayakkabıları, Erkek ayakkabıları, Spor ayakkabıları Ortopedik ayakkabı, İş ve Güvenlik ayakkabıları, Ayakkabı yan sanayi ürünleri üretilir. 17

3 Fotoğraf 2.1. Ayakkabı örnekleri Saraciyede; Seyahat çantaları, spor çantaları ve bavullar; kasalı-kasasız, Kasalı-kasasız okul evrak çantaları, Kadın çantaları, el portföyleri, Para çantaları; cüzdanlar, portmoneler, Askılı, askısız erkek el çantaları, Kasalı- kasasız müzik alet kutuları, mücevher ve kıymetli cihaz kutuları, Bel kemeri, saat kayışları, Koşum ve eğer takımları, tasmalar, Avcılık ve spor malzemeleri, Büro malzemeleri, sumen takımları dosyalıklar, kalemlikler, bloknotlar, ajanda vs. Hediyelik eşya, süs eşyaları, anahtarlıklar ve diğer benzeri eşyalar üretilir. 18

4 Fotoğraf 2.2. Saraciye örnekleri Ayakkabı ve saraciye teknolojisi deri, tekstil, metal, plastik gibi birçok diğer alanlarla ilişkilidir. Ayakkabı ve saraciye üreten işletmeler üretim teknolojileri açısından üç grupta tanımlanmaktadır. Tamamen makineleşmiş işletmeler, Yarı makineleşmiş işletmeler, El aletleri ile üretim yapan işletmeler. Yakın tarihe kadar ayakkabı ve saraciye üretimi, babadan kalma bir el sanatı olarak varlığını sürdürmüştür yılından itibaren küçük sanayi görünümü kazanmaya başlamıştır li yıllarda sanayileşme çabalarına karşın sanayileşme süreci gerçek anlamda tamamlanamamıştır li yıllarda, ayakkabı ve saraciye alanında oldukça ciddi sayılabilecek makine parkı yatırımları yapılmıştır. Bu dönemde alanın yaklaşık yüzde 15 i sanayileşme sürecini tamamlamıştır. Türkiye de günümüzde ayakkabı sektörünün toplam yatırımlar içindeki payı %2 düzeyindedir. Genel olarak üretim girdilerinin % 30 u ithal, % 70 i ise yerlidir. Alan % 90 iç piyasaya, % 10 ihracata yönelik çalışmaktadır. (İspanya, Portekiz gibi Avrupalı üreticilerle rekabet edebilecek büyük bir kapasiteye sahip olan sektörün ihracatı, mevcut üretim potansiyeline göre oldukça yetersizdir.) Ayakkabıcılık alanı İstanbul, İzmir, Konya, Adana, Gaziantep, Bursa, Ankara olmak üzere 7 ilde yoğunlaşmıştır. Saraciye alanı, İstanbul, Ankara, İzmir, Konya, Adana, Gaziantep, Bursa gibi illerde yoğunlaşmıştır. 19

5 B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER Ayakkabı Modelistliği Ayakkabı Üretimi Saraciye Modelistliği Saraciye Üretimi 20

6 AYAKKABI MODELİSTİ Tanımı Ayakkabı modelisti, kendi başına ve belirli bir süre içerisinde; kalıbı bantlama, elde ve bilgisayarda kalıp üzerine modeli çizme, farklı model ve tekniklerde ıstampalarını çıkarma, kontrollerini yapma ve hataları düzeltebilme bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Fotoğraf 2.3. Ölçü alma Görevleri Model araştırmak. Model geliştirmek. Temel ayakkabı tasarımı yapmak. Malzeme belirlemek. Istampa çıkarma. Bilgisayarda 2 ve 3 boyutlu ıstampa oluşturma. Numune hazırlamak. Kalite kontrol yapmak. Fotoğraf

7 AYAKKABI ÜRETİM ELEMANI Tanımı Ayakkabı üretim elemanı, kendi başına ve belirli bir süre içerisinde; elde monta, saya kesimi ve dikimi, monta, finisaj, kalite kontrol yapma ve hataları düzeltebilme bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Fotoğraf 2.5. Görevleri Elde, makinede ve bilgisayar programı kullanarak kesim yapmak. Dikiş yapmak. Montaj yapmak. Finisaj yapmak. Kalite kontrol ve paketleme yapmak. Ayakkabı testleri yapmak. Fotoğraf

8 SARACİYE MODELİSTİ Tanımı Saraciye modelisti, kendi başına ve belirli bir süre içerisinde; kalıbı bantlama, elde ve bilgisayarda kalıp üzerine modeli çizme, farklı model ve tekniklerde kalıp çıkarma, kontrollerini yapma ve hataları düzeltebilme, aynı zamanda saraciye üretimi de yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Fotoğraf 2.7. Çanta ölçüsü alma Görevleri Model araştırmak. Model geliştirmek. Malzeme belirlemek. Saraciye ürünlerine kalıp hazırlamak. Kesim yapmak. Besleme ve sertleştirme yapmak. Süsleme yapmak. Astarlama yapmak. Montaj yapmak. Kalite kontrol yapmak. 23

9 SARACİYE ÜRETİMİ ELEMANI Tanımı Saraciye üretim elemanı, belirli bir süre içinde kendi başına saraciye ürünlerini kesme, dikme, montajlama, kalite kontrol yapma ve hataları düzeltebilme bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Fotoğraf 2.8. Kemer Görevleri Kesim yapmak. Besleme ve sertleştirme yapmak. Süsleme yapmak. Astarlama yapmak. Birleştirme yapmak. Montaj yapmak. Kalite kontrol yapmak. 24

10 C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER Ayakkabı ve saraciye teknolojisi alanında çalışmak isteyenlerin; El ve gözlerini eş güdümlü kullanabilen, Estetik görüş sahibi ve yenilikçi, Araştırmacı ve yaratıcı Teknolojiyi yakından izleyen, Şekil ve uzay ilişkilerini görebilen, Renk ve şekilleri ayrıntılı algılayabilen, Dikkatli ve sorumluluk sahibi olmalıdır, Makine ve malzeme ile çalışmaktan hoşlanan, Planlı ve organize çalışma özelliğine sahip, Titiz ve özenli olarak çalışabilen, Gördüklerini zihninde canlandırabilen Tasarım ve görsel yeterliliğine sahip, Ekip halinde çalışmaya yatkın. yeteneğine sahip, bedenen ve ruhen sağlıklı ve meslekî eğitim almış kimseler olmaları gerekir. D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Ayakkabı ve saraciye teknolojisi alanında çalışanlar, çalışmalarını kapalı mekanlarda (işletmelerde) yürütürler. Bu alanda çalışanlar görevlerini yaparken bireysel çalışabilecekleri gibi ekip halinde de çalışabilirler. Ayakkabıcılık ve saraciye model geliştirme ve üretimi makinelerle çalışmayı gerektirmektedir. Çalışma ortamında yapıştırıcı ve katı sentetik mamuller kullanıldığından, çalışanların gerekli iş güvenliği önlemlerini almaları gerekmektedir. 25

11 E. İŞ BULMA İMKANLARI Ayakkabı ve saraciye teknolojisi alanında çalışmak isteyenler, kamu ve özel sektördeki ayakkabı ve saraciye imalatı yapan işletmelerde çalışabilirler. Ayakkabı ve saraciye teknolojisi alanından mezun olan bir kişi özellikle sektörün yoğun olduğu illerde kolaylıkla iş bulabilirler. Ayakkabı ve saraciye üretim işletmelerinin yanı sıra ürün satış mağazalarında, tamir bakım atölyelerinde çalışabilirler ya da kendi atölyesini de kurabilir. F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI Meslek eğitimi; meslek liselerinin (ML; AML; TL ve ATL) Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi Alanında diploma programları ile Mesleki Eğitim Merkezleri, Halk Eğitim Merkezleri ve çeşitli yaygın eğitim kurumlarında sertifika programlarıyla verilmektedir. Liseden sonra, yüksek öğrenime geçiş sınavını başaranlar lisan programlarına devam edebilirler ya da meslek yüksek okullarının ilgili bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Meslek yüksek okulunu bitirenler, dikey geçiş sınavı ile lisans programlarına geçebilirler. Eğitimini tamamlayarak meslekte gerekli yeterlikleri kazanan kişiler ayakkabı ve saraciye ile ilgili işletmelerde kariyer yapabilirler Meslek lisesi öğrenimlerini başarı ile tamamlayan öğrenciler, meslek yüksek okullarının; Ayakkabı Tasarımı, Deri İşleme Teknolojisi, Dericilik, Deri Teknolojisi bölümlerine sınavsız geçiş yapabilirler. Ön lisans programlarını başarı ile bitirenler açılan dikey geçiş sınavında başarılı oldukları takdirde; deri mühendisliği lisans programına devam edebilirler. Mesleki Eğitim Merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır. Halk eğitimi merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır. Mesleki Eğitim Merkezlerinde, ayakkabı ve saraciye teknolojisi alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir. Yurtdışında birçok üniversitede Ayakkabı ve saraciye fakülte ve sertifika programları bulunmaktadır. Özellikle İtalya, İngiltere, Almanya, Çek Cumhuriyeti vb. gibi bir çok ülkede ayakkabı ve saraciye eğitimi verilmektedir. 26

12 27