T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ GAZETECİLİK ANABİLİM DALI AHMET EMİN YALMAN: DÖNEMİ VE GAZETECİLİĞİ ( ) Doktora Tezi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ GAZETECİLİK ANABİLİM DALI AHMET EMİN YALMAN: DÖNEMİ VE GAZETECİLİĞİ (1918-1938) Doktora Tezi"

Aysel Kaynarca
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ GAZETECİLİK ANABİLİM DALI AHMET EMİN YALMAN: DÖNEMİ VE GAZETECİLİĞİ ( ) Doktora Tezi Asuman Tezcan Tez Danışmanı Prof. Dr. Korkmaz ALEMDAR Ankara-2007

VE GAZETECİLİĞİ (1918-1938) Doktora Tezi Asuman

2 ÖZET Bu çalışmanın konusu basın tarihimizde önemli bir yeri olan Ahmet Emin Yalman üzerinedir. Ahmet Emin, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanma ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurulma sürecine bir gazeteci olarak yakından tanıklık etmiştir. Çalışma, Ahmet Emin'in dönemi üzerine odaklanmaktadır. Yalman 1907'de başladığı Sabah'taki gazetecilik yaşamına Yeni Gazete'de devam etmiş, Taniriin yazı kadrosunda çeşitli görevler almış, 1917'den itibaren ise ortaklan ile çıkarmaya başladığı Vakit, Vatan, Tan, Hür Vatan gazetelerinde ise yayın politikalarının belirlenmesinde etkin bir rol üstlenmiştir. Tezde Yalman'm gazeteciliği, siyasal gelişmeler paralelinde incelenmiş ve bu bağlamda Yalman'm iktidar ile olan ilişkileri, basm tarihi ve siyasi tarih ekseninde ele alınmıştır. Yalman çıkardığı gazetelerde siyasi konjonktüre bağlı olarak farklı görüşler dile getirdiği görülmektedir. I. Dünya Savaşı yıllarında Sabah'ta çalıştığı ve Vakit'i yayınlamaya başladığı ilk dönemde İttihat ve Terakki Partisi (İTP) ile Alman siyasetinin yanında olan Ahmet Emin, 1918'de savaşın yenilgi ile sonuçlanmasından sonra partiye sert eleştiriler yöneltmiştir. 1918'in sonundan itibaren Amerikan siyasetinin savunuculuğunu yapmaya başlamıştır. Wilson Prensipleri Cemiyeti'nin içinde yer almış ve "Amerikan yardımı"nı savunmuştur. İT'den sonra iktidara gelen Hürriyet ve İtilaf Partisine yönelttiği eleştiriler nedeniyle 1919'da Kütahya'ya, 1920'de Malta Adasına sürgüne gönderilmiştir. 1917'de çıkarmaya başladığı Vakit'te Anadolu'daki Milli Mücadele'ye destek vermiştir. Ankara Hükümeti'ne desteği Halk Partisi'nin kurulmasına kadar devam etmiştir. 1923'te yayınlamaya başladığı Vatan"da ise Halk Partisi'nin kurulması, Cumhuriyet'in ilanı konulannda Ankara hükümetiyle çatışmalara girmiştir. 1925'te Ahmet Emin Doğu İstiklal Mahkemeleri'nde yargılandıktan sonra gazetecilikten uzaklaştırılmış, 1936'da yaym hayatına geri dönüştür. 224

Çalışma, Ahmet Emin'in 1918-1938 dönemi üzerine odaklanmaktadır.

3 Ahmet Emin Yalman'm fikirlerinde Amerika'da bulunduğu eğitim yıllan ve sonraki yıllarda bağlantı halinde olduğu Amerikan iş, basın ve siyaset çevresi etkili olmuştur. Ahmet Emin burada edinmiş olduğu liberal fikirleri Türkiye'ye aktarmaya çalışmıştır. Bu görüşlerin Prens Sabahattin Bey'in görüşleri ile paralellik göstermesi nedeni ile Ahmet Emin Sabahattin Bey ile yakınlaşmıştır. Bu bağlamda ademi merkeziyetçilik konusunu gündeme getirmiş, merkeziyetçiliğe karşı çıkarak, idari anlamda yeniden yapılanmanın gereğini savunmuştur. Yine yazılannda üzerinde durduğu bir başka nokta "Osmanlı vatandaşlığı" kavramıdır. Farklı kimliklerin Amerikan vatandaşlığı altında bir arada yaşadıklan örneğinden yola çıkarak, bizde de Osmanlı vatandaşlığının esas alınabileceğini ileri sürmüştür. Ahmet Emin özel girişimciliği savunmuş ve yazılannda sürekli ülkenin kalkınması için yabancı sermayenin gerekliliğine değinmiştir. Yabancı sermayenin, yatınmlannda siyasi emeller gütmeyen, iş ilkesi üzerinde duran, demokratik ilkelere bağlı Amerika'dan sağlanması gerektiğine yazılannda sık sık yinelemiştir. 225

Bu görüşlerin Prens Sabahattin Bey'in görüşleri ile paralellik göstermesi nedeni ile Ahmet Emin Sabahattin Bey ile yakınlaşmıştır.

4 SUMMARY The subject of this study is about Ahmet Emin Yalman, who had an important role in the history of our journalism. Ahmet Emin is seen as a journalist who closely followed the disintigration of the Ottoman Empire and the formation of the Turkish Republic. This study is focused on the period between Yalman started his journalistic life at Sabah, continued Yeni Gazete it at and Tanin Gazete in a different position. From 1917 he played a majör role in shaping policy of the newspapers he published with his partners. They include: Vakit, Vatan, Tan, Hür Vatan. In this thesis, Yalman's journalism is studied parallel to political changes, and his connections to the ruling party. This has been emphasized in the view of the press and political science. In the newspapers which he published we see Yalman articulating diffrent views. During the years of the First World War, he was working at Sabah and publishing Vakit. Then he took the side of the ittihat and Terakki Party (ITP) and sympathized with Germany's policies. After the 1918 defeat, he directed severe criticism toward the ITP and defended American policies. He became a member of the Society Wilson Policies and promoted the idea of "American assistance". Because of his critisims of the Hürriyet and itilaf Party (which came to power after the ITP), he was exiled to Kütahya in 1919 and then to Malta in He supported the National Liberation of Anatolia in the newspaper he started to publish in His support of the Ankara goverment lasted until the founding of the Halk Party. In 1923 he started to criticize the Halk Party and the Declaration of the Republiö in Vatan, which he started to publish. 226

Yalman started his journalistic life at Sabah, continued Yeni Gazete it at and Tanin Gazete in a different position.

5 In 1925 after his prosecution n the court of Dogu istiklal Mahkemesi, he was not allowed to work as a journalist. He only later returned to journalism after The opinions of Ahmet Emin Yalman have been influenced by years of education in USA and later by American business, press and political circles. Ahmet Emin then tried to transfer these liberal opinions to Turkey. He and Prens Sabahattin shared smiliar views, and so they became closer to each other. He advocated the idea of "non-centralisation" as a central point to the planning of administration. Another main point of his writings is the concept of "Ottoman citizenship". He proposed this "Ottoman citiezenship" bu giving American citizenship as an example, where different identities are represented under one citizenship. Ahmet Emin Yalman, defended private enterprise and indicated the necessity for foreign investment in the development of the country. He repeatedly indicated that this foreign capital should be obtained from America with no political strings attached, and that should be based on sound business and democratic principles. 227

Ahmet Emin then tried to transfer these liberal opinions to Turkey. He and Prens Sabahattin shared smiliar views, and so they became closer to each other.

Benzer belgeler

HÜRRİYET GAZETESİ: 1948-1953 DÖNEMİNİN YAYIN POLİTİKASI

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ GAZETECİLİK ANABİLİM DALI HÜRRİYET GAZETESİ: 1948-1953 DÖNEMİNİN YAYIN POLİTİKASI Doktora Tezi Selda Bulut Tez Danışmanı Prof.Dr.Korkmaz Alemdar Ankara-2007