ŞEHİRLERİN SEVDALISI İBRAHİM HAKKI KONYALI ARMAĞANI

Transkript

1

2 SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ YAYINLARI: 7 ŞEHİRLERİN SEVDALISI İBRAHİM HAKKI KONYALI ARMAĞANI Konya 2015 SÜ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ, 2015 Konya

3 Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü nün tarih ve 2015/6-1 sayılı kararı ile bastırılmıştır. Editör Prof. Dr. Hasan BAHAR Editör Yardımcıları Yrd. Doç. Dr. Hakan KUYUMCU Yrd. Doç. Dr. Çağatay BENHÜR Dr. Hatice Gül KÜÇÜKBEZCİ Arş. Gör. Fatih Numan KÜÇÜKBALLI Arş. Gör. Tuğba AKTAŞ ÖZKAN Arş. Gör. Murat TURGUT İnceleyenler Prof. Dr. Âlim GÜR Prof. Dr. Yılmaz KOÇ Prof. Dr. Özdemir KOÇAK Sekreterya Mustafa ÜLÜK ISBN Baskı Selçuk Üniversitesi Matbaası Tel: Ekim 2015 Kitapta yer alan yazıların dil ve bilim sorumluluğu yazara aittir.

4 ŞEHİRLERİN SEVDALISI İBRAHİM HAKKI KONYALI ARMAĞANI

5

6 SUNUŞ Üniversitemiz, bünyesinde bulundurduğu akademik birimlerde deneyimli eğitici kadrosu ile eğitimli, üretken ve gelişimi isteyen bireyler yetiştirmek maksadıyla ülke kalkınmasında üzerine düşen görevi başarıyla sürdürmektedir. Bu amaca hizmet etmek üzere Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü de Atatürk ün hedef gösterdiği çizgide Türk tarihi, dili, edebiyatı, sanatı ve kültürü üzerine yayınlar yapmaktadır. Enstitümüzün bu alandaki müstakil kitap yayınları yanında, Güz ve Bahar sayıları olmak üzere yılda iki defa çıkardığı uluslararası Türkiyat Araştırmaları Dergisiyle (Journal of Studies in Turkology) ülkemizde sosyal bilimler alanında Üniversitemizin yüz akları arasına girmesi bizi mutlu etmektedir. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ayrıca gelenek hâline getirmeye çalıştığı, Türk tarihi, dili, edebiyatı ve kültürüne hizmet etmiş yerli ve yabancı önemli bilim adamları adına armağan kitaplar yayınlayarak sosyal bilimler alanındaki geçmiş birikimleri ve tecrübeleri gençlerin önüne koyup geleceğin ilim adamlarına yol göstermekle de önemli bir iş yapmaktadır. Bu vesileyle, Şehirlerin Sevdalısı İbrahim Hakkı KONYALI Armağanı kitabına yazılarıyla katkıda bulunan bilim insanlarımıza ve eserin hazırlanıp basılması aşamasına kadar olan süreçte emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum Prof. Dr. Hakkı GÖKBEL Selçuk Üniversitesi Rektörü v

7 vi

8 ÖN SÖZ Atatürk ün direktifiyle kurulan Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumuna benzer olarak; Türkiyat Enstitüleri de Türk tarihi, dili, edebiyatı ve kültürü üzerinde araştırmalar, yayınlar yapmak üzere üniversiteler bünyesinde kurulmuş kurumlardır. Selçuk üniversitesi bünyesinde kurulan Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü de kurulduğu 24 Ocak 1991 tarihinden itibaren bu amaçlar doğrultusunda panel, bilgi şöleni, seminer, konferans vb. etkinlikler düzenlemiştir. Dergimiz yılda iki defa güz ve bahar sayıları olmak üzere düzenli olarak bugüne kadar yayınlanmış, 32. sayıdan itibaren MLA (Modern Language Association) International Bibliography, Newyork/ABD, Tübitak/Ulakbim SBVT tarafından dizinlenmeye başlanmış ve uluslararası hale gelmiştir. Dergimiz, gerekli şartları yerine getirdiğinden ISI- Wos/A&HCI (Arts & Humanities Citation Index)-(Thomson Reuters) e dizinlenmesi için müracaat edilmiştir. Yazışmalar sonuçlandığında Tübitak tarafından kabul edilen sosyal bilgiler alanında B grubu kategorisine dâhil edilebilecektir. Ayrıca dergimiz ASSOS INDEX, EBSCO tarafından da taranmaktadır. Enstitümüz, Türkiyat dergisini sosyal bilimler alanında üniversitemizin yüz akı hâline getirmeye çalışırken, Türk tarihi, dili, edebiyatı ve kültürüne hizmet etmiş yerli ve yabancı önemli bilim adamları adına armağan kitaplar çıkarmayı geleneksel hâle getirmiştir. Böylece bu şahsiyetlerin hayatı, eserleri, metodu, Türk tarihine, diline, edebiyatına, kültürüne sağladığı katkılar ortaya konularak, bundan sonra yapılması gereken çalışmaların neler olduğu özellikle gençlere daha isabetli bir şekilde gösterilmiş olacaktır. Bunun için ilk olarak 1999 yılında Prof. Dr. Erol GÜNGÖR ün Anısına Armağan kitabı çıkarılmış idi yılında dergimizin XIII. sayısı Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN a armağan sayısı olarak yayınlanmıştır yılında ise Büyük Selçuklu dan Türkiye Selçuklu Devletine Prof. Dr. Mehmet Altay KÖYMEN e Armağan kitabı yayınlanmış, bu geleneğin bir devamı olarak da üniversitemiz de sosyal bilimler alanında birçok bilim adamı yetişmesinde emeği olan Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ Hocamız anısına Tarihçiliğe Adanmış Bir Ömür: Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ e Armağan adıyla bir kitap yayınlamış bulunuyoruz. Bu geleneğe binaen Türk tarihi, kültürüne hizmet etmiş, özellikle kentlerimiz üzerine çalışmalarıyla bilinen tarihçi İ. Hakkı Konyalı adına bir armağan kitabı çıkarmanın mutluluğunu vii

9 yaşamaktayız. Şehirlerin Sevdalısı İBRAHİM HAKKI KONYALI ARMAĞANI kitabının yayınlanmasında yardımlarını gördüğümüz Enstitümüz Müdür Yardımcıları Yrd. Doç. Dr. Hakan KUYUMCU, Yrd. Doç. Dr. Çağatay BENHÜR e; Dergimizin editör yardımcıları Dr. Hatice Gül KÜÇÜKBEZCİ, Arş. Gör. Fatih Numan KÜÇÜKBALLI, Arş. Gör. Murat TURGUT a; kitabımızın tashih aşamasında yardımını gördüğümüz, enstitümüz Arş. Gör. Tuğba AKTAŞ ÖZKAN a, Enstitü sekreterimiz Cengiz ATEŞ, Personelimiz Mustafa ÜLÜK ve Özkan YORGANCILAR a teşekkürlerimi bildiririm. Prof. Dr. Hasan BAHAR SÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü viii

10 İÇİNDEKİLER Sunuş. Ön Söz... v vii Ahmet Ali BAYHAN M. Zahir ERTEKİN Eserlere Adanmış Bir Hayat: İbrahim Hakkı Konyalı Hayatı ve Eserleri 1 Erdem YÜCEL İbrahim Hakkı Konyalı (Atis) Mustafa ÖZDAMAR Şehirlerin Tarihini Yazan Adam Nurullah TABAKÇI İbrahim Hakkı Konyalı İle Bir Röportaj 125 Yaşar SEMİZ İbrahim Hakkı Konyalı ( ) Doğan YÖRÜK İbrahim Hakkı Konyalı nın İzinde 161 Zekai ERDAL İbrahim Hakkı Konyalı nın Abideleri ve Kitabeleri ile Aksaray Tarihi İsimli Eserine Eleştirel Bir Bakış Hüseyin MUŞMAL Merve SÖNMEZ İbrahim Hakkı Konyalı'nın Beyşehir ile İlgili Çalışmaları 201 Mustafa YILMAZ İbrahim Hakkı Konyalı ve Arkeoloji Mustafa ARSLAN İbrahim Hakkı Konyalı nın Akşehir ve Beyşehir Çevresinde Tespit Ettiği Eskiçağ Malzemeleri ve Bunların Günümüzdeki Durumları Murat TURGUT İbrahim Hakkı Konyalı nın Çalışmalarında Geçen Eskiçağ Tanrıları 255 Hasan BAHAR Eskiçağ da Konya ix

11 Bayram ÜREKLİ Konya Tarihi Koray ÖZCAN Anadolu Selçuklu Kenti Mekânsal Bildirge" Ayşe ÖZDEMİR Anadolu da Selçuklu Dönemi Türk Bahçe Kültürü Ensar KÖSE İçel de Bir Ulu Çınar: Şeyh Ali Semerkandî ve Nesli 335 Hava SELÇUK Şer iyye Sicillerinin Şehir Tarihi Açısından Önemi (Kayseri Örneği) 361 İbrahim SOLAK 51 Numaralı Konya Şer iye Sicili (H / M ). 381 Metin AKİS İ. Hakkı Konyalı Armağanına Katkı: Kilis Sancağında Canbolat Oğulları Ailesinin Yönetimi. 391 Alpay BİZBİRLİK H. 1056/57 Tarihli Marmara Kazâsı Avârız Defteri 405 Çetin AYKURT III. Selim in Fikrî Yapısı 439 Selim Hilmi ÖZKAN XIX. Yüzyılın Sonlarında Alâiyeli Memurların Sosyo-Ekonomik Durumları. 449 Özgür YILMAZ Tanzimat Dönemi Şehir Tarihi Çalışmaları Üzerine Bir Deneme Necat ÇETİN Üsküdar Bulgurlu Mahallesinde 1906 Tarihli Son Osmanlı Nüfus Tahriri (Sayımı) x

12 Ali Rıza GÖNÜLLÜ Osmanlı dan Cumhuriyet e Alanya nın İdari Yapısı ( ) 515 Necmi UYANIK Mehmet Akif te Çağdaşlaşma Anlayışı ve Bu Eksende Bazı Meselelere Bakışı Mithat DİREK Meram Bağlarının Ardındaki Sır: Su Kültürü 561 D. Ali ARSLAN Gülten ARSLAN Halk, İktidar ve İktidar Seçkinleri: Mersin Araştırması 573 xi

13 xii

14 OSMANLI DAN CUMHURİYET E ALANYA NIN İDARİ YAPISI ( ) Ali Rıza GÖNÜLLÜ * 1.GİRİŞ XIII. yüzyılın ilk yıllarında Alanya (Kalonoros, Korekesion) ve civarındaki kaleler birer beylik halinde, varlıklarını muhafaza etmeye çalışıyorlardı 1. Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubât 1221 yılında Alanya yı fethederek, Türk vatan coğrafyasına kattı. Alanya, Sultan I. Alâeddin Keykubâd ve onun halefleri zamanında, sultanların kışlık merkezi oldu. Bu sebepten dolayı, Alanya da devlet erkânına ait konaklar, medrese, hamam ve başka medeni tesisler ile muhtelif kervansaraylar inşa olunmuştur 2. Anadolu Selçuklu Devleti nin son senelerinde, Alanya yı, Karamanoğulları almıştı yılı başında, Kıbrıs Kralı nın Alanya ya asker çıkarması üzerine, burayı istirdat eden Karamanoğlu Mecdeddin Mahmud Bey, Mısır Memluk Sultanı Melik Eşref Selahaddin adına hutbe okutmuştur 3. Osmanlı döneminde Alanya nın fethedilmesi görevi Fatih Sultan Mehmed tarafından, Gedik Ahmed Paşa ya tevdi edildi. Gedik Ahmed Paşa, Alanya yı karadan ve denizden kuşattı. Kuşatmanın şiddetinden dolayı halk, Kılıç Arslan Bey den şehrin, Gedik Ahmed Paşa ya verilmesini istedi. Kılıç Arslan Bey de, halkın bu talebi karşısında, Alanya yı Gedik Ahmed Paşa ya teslime mecbur kaldı. Bu şekilde Alanya, Osmanlı İmparatorluğu nun sınırları içine alındı (1471). * Dr. Öğretmen Milli Eğitim Bakanlığı. 1 İbrahim Hakkı Konyalı, Alanya (Alâiyye), İstanbul, 1946, s İbni Bibi, El Evamirü l-ala iye Fi l-umuri l -Ala iye (Selçukname), Cilt:1, Çeviren: Mürsel Öztürk, Ankara 1996, s.254 vd; Osman Turan, Selçuklular Zamanda Türkiye, İstanbul 1971, s.355; Ali Rıza Gönüllü, Meşrutiyet ten Cumhuriyet e Alanya ( ), Ankara 2008, s.5 vd. 3 Mükrimin Halil Yınanç, Alâiye Maddesi, İslam Ansiklopedisi, Eskişehir 1997, I/289. ; İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Anadolu Beylikleri ve Ak Koyunlu-Kara Koyunlu Devletleri, Ankara 1984, s.92. ; O. Turan, age, s

15 Alanya, 1481 de Tahrir Emini Karamanoğlu Mehmed b. İbrahim Bey tarafından yapılan tahrir de, sancak statüsünde mirliva hassı olarak kaydedilmiştir 4 Alanya 1530 yılında da Anadolu Eyaleti ne bağlı bir sancaktır. Bu tarihte Alanya Sancağı nın (Liva) iki kazası ve bir nahiyesi bulunuyordu. Bunlar Alanya ve Manavgat Kazaları ile Akseki Nahiyesi idi 5. XVI. yüzyılda yapılan başka bir tahrirde (1550 yılı dolayları), Alanya Sancağı üç kazaya ayrılmıştır. Bunlar; Alanya Kazası, Manavgat Kazası ve Akseki Kazasıdır. Bu yüzyılda Alanya nın merkez hariç yedi nahiyesi bulunmaktadır. Bunlar; Alanya, Oba, Mahmutlar, Nağlu, Dimderesi, Kise, Çönkere ve Alara nahiyeleridir 6. Alanya, idari teşkilat bakımından önceleri, Anadolu Eyaleti nin bir sancağı durumunda iken, Kıbrıs Adası nın fethinden sonra (1571), yeni kurulan Kıbrıs Beylerbeyliği ne bağlanmıştır. Ancak bir ara Karaman Eyaleti ne dâhil edilmişse de, Ağustos 1632 den itibaren tekrar Kıbrıs a bırakılmıştır 7. Evliya Çelebi (1671) de, Alanya Sancağı nda beş kaza bulunduğunu belirtmektedir. Bunlar Alanya Kazası, Düşenbe Kazası, Manavgat Kazası, Akseki Kazası ve İbradı Kazasıdır. Bu dönemde Alanya Kalesi nde sekiz mahalle bulunmaktadır. Ancak bu mahallelerden birisi gayri Müslimlere aittir 8. Burada Osmanlı Devleti nde ilk nüfus sayımının yapıldığı 1831 tarihinden, günümüze kadar olan dönemde Alanya nın idari yapısında meydana gelen değişmeler gösterilmeye çalışılacaktır. 2. OSMANLI DÖNEMİNDE ALANYA NIN İDARİ YAPISI Alanya 1831 yılında Konya Eyaleti ne bağlı bir sancaktır. Bu yılda Alanya Sancağı Alanya, Marulya, Gödene, Çimi, Düşenbe, Senir, İbradı ve Manavgat isimlerinde sekiz kazaya sahipti. Aynı yıl Alanya Kazası nın on üç mahallesi, yedi 4 İdris Bostan, Alanya Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1990, I/ Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) (Hudâvendigar, Biga, Karesi, Saruhân, Aydın, Menteşe, Teke ve Alâiye Sancakları), Ankara 1995, s Mehmet Ali Hacıgökmen, XVI. Yüzyıla Ait Alâiye Sancağı Mufassal Tahrir Defterinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Ankara 1992, s.12 vd. (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.); Mehmet Ali Hacıgökmen, XVI. Yüzyıla Ait Tahrir Defterine göre Alaiyye Sancağı nda Yer Adları ve Vergiler Hakkında Araştırma, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri II, Alanya 1996, s İ Bostan, agm, s.340; İ. H. Konyalı, age, s.260 vd; H. Abdolonyme Ubicıni, Osmanlı da Modernleşme Sancısı, İstanbul 1998, s Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Hazırlayan: Mümin Çevik, İstanbul 1996, 9/27 vd. 516

16 nahiyesi ve 71 köyü bulunuyordu 9. Alanya Kazası nın mahalleleri, Esad Burcu Mahallesi, Tophane Mahallesi, Orta Mahalle 10, Kapu Mahallesi, Kalealtı Mahallesi, İçkale Mahallesi 11, Sugözü Mahallesi 12, Bektaşlar Mahallesi 13, Hasbağçe Mahallesi 14, Tepeyakası Mahallesi 15 ve Kellerpınarı Mahallesidir 16. Bu tarihte Alanya Kazası nda Rum reayanın yaşadığı iki ayrı mahalle vardı. Bunlar Aşağı Kenise (Kilise) ve Yukarı Kenise (Kilise) mahalleleridir 17. Alanya Kazası nın nahiyeleri de, Oba Pazarı Nahiyesi, Mahmud Seydi Nahiyesi, Şeyh Nahiyesi 18, Sedre Nahiyesi, Dim Nahiyesi, Girilye Nahiyesi ve Malan Nahiyesidir 19. Alanya Kazası nın Oba pazarı Nahiyesi nin köyleri, Oba pazarı 20, Değirmen deresi, Kızılcaşehir, Alakenise (Alakilise), Asmaca, Bademağacı, Türbelinas, Süleymanlar ve Rumtaştır. Mahmud Seydi Nahiyesi nin köyleri, Mahmud Seydi, Belistir, Yeni Sarar 21, Beden ve Aşağı Bedendir. Şeyh Nahiyesi nin köyleri, Kestel, Şeyh 22 ve Mahmudlardır. Sedre Nahiyesi nin köyleri, Kargucak maa Solaklar, Seki, Belen, Yeni Dam, Akça Kaya, Bağçe Deresi, Domalan, Beğreli, Boğçalar ve namı diğer Hocalar, İmamlı, Yuları, Dikmen ve Kıllıdır. Dim Nahiyesi nin köyleri, Medderesi 23 ve Kızıldam, Kababeladan, Uslu Ahmedli, Büdüş, Yalçı, Alakenise (Alakilise), Beledan, Bucak Köyü nün Orta Mahallesi, Taşbaşı, Bucak, Üzümlü, Kuzyaka, Bıçakçı, Kivresil ve Arapdır. Girilye Nahiyesi nin köyleri, Avsallar, Alara, Saburlar, Aydolandı 24, Karamanlu, Gözibüyük, Orhan, Güney maa Burçaklar, Sirge, Ulucak, Aksin, Kızılağaç, Bayır ve Kozağacıdır. Malan Nahiyesi nin köyleri, Narağacı, Orta maa Beledan, Konbalak, Çündüre, Semed, Eskibağ, Çaltı, Girenes, Karaköy, Tavşanalanı, Siluce ve Balurdur Burada verilecek olan mahalle, nahiye ve köy isimleri 1831/1246 tarihli nüfus defterinden alınmıştır. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Nüfus Defteri (NFS. d.) nr İcmal defterinde bu mahalle Vasati olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu mahalle Hisariçi olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu mahalle Su gözü ve Bağçe arası olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu mahalle Bektaş olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu mahalle Hasbahçe Kebir ve Sagir olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu mahalle Tepe Kasabası olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr BOA. NFS. d. nr BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu nahiye Şeyhler olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu köy Oba olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu köy Yenisaray olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu köy Şeyhler olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal Defterinde bu köy Menddere olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr İcmal defterinde bu köy Aydolan olarak geçmektedir. BOA. NFS. d. nr BOA. NFS. d. nr

17 Bunun yanında Mahmud Seydi Nahiyesi nde Sıçanlu Cemaati, Toslaklı Cemaati, Tosmırlı Cemaati, Çıplaklı Cemaati, Hacı Mehmedli Cemaati, Umurlı Cemaati, Hacı Veliler Cemaati ve Çarıklı Cemaati, Dim Nahiyesi nde Karakocalı Aşireti, Sedre Nahiyesi nde de İsbatlı Aşireti ve Ali Efendi Uşağı Aşireti bulunuyordu yılında Alanya Sancağı na bağlı dört nahiye bulunmaktadır. Bunlar; Akseki Nahiyesi, İbradı Nahiyesi, Düşenbe Nahiyesi ve Manavgat Nahiyesidir tarihli Vilâyet-i Umumiye Nizamnamesi nin yayınlanmasından sonra 28 Alanya, sancak konumundan kaza konumuna indirilmiş ve Konya Vilâyeti nin Antalya (Teke) Sancağı nın kazalarından birisi olmuştur. Daha önce Alanya Sancağı na bağlı olan Akseki Nahiyesi de, kaza yapılarak Antalya Sancağı na bağlanmıştır. Ayrıca eski Alanya Sancağı nın Manavgat Nahiyesi Alanya Kazası nın, Düşenbe ve İbradı nahiyeleri de Akseki Kazası nın idari yapısı içine alınmıştır. Bunun yanında 1868 yılında Alanya Kazası nın 157 köy ve mahallesi bulunuyordu 29. Ancak Alanya halkı, sancak konumundan kaza haline indirilmeyi hoş karşılamamıştır. Bu durumun düzeltilmesi için merkezi hükümete muhtelif müracaatlarda bulunulmuş, lakin netice değişmemiş, Alanya Antalya nın bir kazası olarak kalmaya devam etmiştir yılında da Alanya Kazası nın nahiye sayısı ikiye çıkmıştır. Bunlar Manavgat ve Düşenbe nahiyeleridir 31. Alanya 1896 yılında 1. sınıf bir kazadır. Bu yıl Alanya Kazası Düşenbe ve Manavgat isminde iki nahiyeye sahiptir. Alanya nın merkezine bağlı 89, Düşenbe Nahiyesi nin 51 ve Manavgat Nahiyesi nin 46 köyü bulunmaktadır. Aynı yıl Alanya nın toplam köy sayısı 186 dır BOA. NFS. d. nr Sâlnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, Dersaadet 1272, s tarihli Vilâyet-i Umumiye Nizamnamesi ile 1864 tarihli Vilayet Nizamnamesi yeniden bütün imparatorluğu kapsamak üzere yayınlanmıştı. Bu konuda bakınız. İlber Ortaylı, Tanzimat tan Sonra Mahalli İdareler ( ), Ankara 1974, s Konya Vilayeti Salnamesi, Konya 1285, s.86, 94; İ. H. Konyalı, age, s İ. Bostan, agm, s.340; İ.H. Konyalı, age, s.260 vd. 31 Konya Vilayeti Salnamesi, Konya 1305, s.187 vd. 32 Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, Dersaadet 1314, s

18 Alanya Kazası 1910 yılında 2.sınıf kaza haline düşürülmüştür. Yine bu yıl Alanya Kazası nın Düşenbe ve Manavgat isminde iki nahiyesi ve 186 köyü bulunmaktadır 33. Antalya (Teke) Sancağı geniş bir arazi yapısına ve uzun bir sahile sahipti. Bu nedenle güvenliğin temin edilebilmesi için 1914 yılında Antalya da yeni kazalar kurulmuştur. Antalya da yeni kurulan kazalardan birisi Manavgat Kazasıdır. Manavgat Kazası, Alanya Kazası ndan ayrılan Manavgat ve Düşenbe nahiyelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir (4 Mayıs 1914) 34. Aynı yıl Alanya Kazası nda da dört yeni nahiye teşkil edilmiştir. Bunlar; Alanya Merkez Nahiyesi (Merkez: Alanya Kasabası), Timurtaş Nahiyesi (Merkez: Belen Köyü), Kara Halil Nahiyesi (Merkez: Öteköy Köyü) ve Köprülü Nahiyesi (Merkez: Girenas Köyü) dir 35. Bu yılda Alanya Kazası nın köy sayısı 97 dir ALANYA DA YENİ KURULAN KÖYLER Halkın talebi ve şartların uygun olması halinde bazı zamanlarda Alanya Kazası nda muhtelif köyler kurulmuştur. Alanya Kazası nın İsalı Köyü ne bağlı olan Hocalar Mahallesi, adı geçen köye beş-altı saat mesafede idi. Bunun yanında Hocalar halkı, köy muhtarlığında kendilerine ve devlete ait işlerinin çözümünde güçlük çekiyorlardı. Bu nedenlerle Hocalar halkı tarafından Alanya Kaymakamlığı na bir dilekçe verilmiş ve İsalı Köyü nden ayrılarak, Hocalar adıyla müstakil bir köy kurulması talep edilmiştir. Alanya Kaymakamlığı da bu konuda gereğinin yapılması için Teke Mutasarrıflığı na müracaatta bulunmuştur. Teke Mutasarrıflığı Hocalar adı ile bir köyün kurulmasını uygun görmüş ve bu konuda gerekli işlemin yapılması için Konya Vilayeti ne başvurmuştur. Meclis-i İdare-i Vilayet de Hocalar adı ile müstakil bir köyün kurulmasını uygun görmüştür. Bunun üzerine Konya Vilayeti tarafından 24 Ekim 1888 tarihinde Dâhiliye Nezareti ne bilgi verilmiş ve gereğinin yapılması istenmiştir 37. Konya Vilayeti nin bu talebi Dâhiliye Nezareti tarafından Sadaret e iletilmiştir. Sadaret de bu konuda gerekli işlemin yapılması için Şûrâ-yı Devlet ten talepte bulunmuştur. Şûrâ-yı Devlet Dâhiliye Dairesi Konya Vilayeti nin bu talebini görüşmüştür. Şûrâ-yı Devlet 33 Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, Dersaadet 1326/1328, s Başbakanlık Osmanlı Arşivi Meclis-i Vükelâ Mazbataları (BOA. MV.) nr.235/5, Lef.1-2; Bu tarihte Antalya da kurulan diğer kazalar Korkuteli ve Finike Kazalarıdır. Bu konuda bakınız: Ali Rıza Gönüllü, Cumhuriyet Döneminde Antalya ( ), İstanbul 2010, s Muhammet Güçlü, Müstakil Teke (Antalya) Sancağı nın Kurulması ve İdâri Düzenlemeye İlişkin Bir Belge, Sayı:II, Adalya Dergisi, İstanbul 1998, s.294 vd. 36 Konya Vilayeti Salnamesi, Konya 1332, s Başbakanlık Osmanlı Arşivi Şura-i Devlet( ŞD. ), nr.1713/24 519

19 Dâhiliye Dairesi, yöre halkının talebini uygun görmüş ve Hocalar Mahallesi nin, bağlı olduğu İsalı köyünden ayrılarak, müstakil köy olmasını kabul etmiştir (19 Kasım 1888) 38. Bunun üzerine Sadaret tarafından 4 Aralık 1888 tarihinde, Konya Vilayeti nin Alanya Kazası nın İsalı Köyü ne bağlı olan Hocalar Mahallesi nin müstakil köy olması konusunda bir irade-i seniye hazırlanmış ve bu irade-i seniye 8 Aralık 1888 tarihinde padişah tarafından imzalanmıştır 39.Padişah iradesinin imzalanmasından sonra, Dâhiliye Nezareti konu hakkında 19 Aralık 1888 tarihinde Konya Vilayeti ne, Maliye Nezareti ne, Defter-i Hakani Nezareti ne, Sicil-i Nüfus İdare-i Umumiyesi ne, Divan-ı Hümayun Beylikçiliği ne ve Komisyona bilgi vermiş ve gerekli işlemin yapılmasını istemiştir 40. Alanya nın güneybatısında ve dört saat mesafede bulunan Şarapsa; etraf ve civarında bulunan ormanlardan kesilen ve imal edilen kerestesiyle ünlüydü. Verimli arazisinde yetiştirilen karpuz ve diğer ürünler, başta Mısır olmak üzere, birçok Akdeniz ülkesine ihraç ediliyordu. Şarapsa çevresine gelip, oraya yerleşmiş olan hane kadar rençper, askeri işlemleri ve diğer mükellefiyetleri amacıyla, mensup oldukları köylere gitmek zorunda kalıyordu. Teke Mutasarrıflığı na göre, bu hem zaman kaybı, hem de birçok bürokrasiye sebep oluyordu. Özellikle yazın çok sayıda amele, kaptan ve gemicinin toplandığı bu mahalde, hükümetin idari varlığı ile güvenliğin sağlanması gerekiyordu. Eğer bir köy kurulursa, dönemin Dâhiliye Nazırı na izafeten adının Talatiye olarak değiştirilmesini, ayrıca vergi ve sair hâsılatı, belediye sınırları haricinde olmasından dolayı, özel idareye ait olmak üzere, haftada bir gün pazar kurulmasını Dâhiliye Nezareti ne teklif etti (27 Aralık 1915). Mutasarrıflığın bu talebi, 50 haneden aşağı olan yerlerde ve ahalinin arzusuna göre, köy yapılmasının doğru olmayacağı gerekçesiyle uygun bulunmamıştır 41. Ancak bir müddet sonra Teke Mutasarrıflığı tarafından Dâhiliye Nezareti ne gönderilen başka bir yazıda, Şarapsa Mevkisinin ticari ve zirai önemi hakkında tekrar bilgi verilmiş, ayrıca burada 52 haneden müteşekkil bir halkın yaşadığı ifade edilmiş ve bu mevkide Şarapsa Köyü isminde bir köyün kurulması teklif edilmiştir( 29 Şubat 1916) 42. Teke Mutasarrıflığı nın bu teklifi Dâhiliye Nezareti tarafından kabul edilmiş ve Şarapsa Mevkisinde bir köy teşkili uygun görülmüş- 38 Başbakanlık Osmanlı Arşivi İrade Şura-i Devlet ( İ. ŞD.) nr.94/5567. Lef.1 39 Aynı Belge. Lef Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT.) nr.1576/22 41 Süleyman Beyoğlu, Alanya Yapı Tarihine Dair Bazı Belgeler ( ), Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III, Konya 2004, s Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezareti İdare-i Umumiye- Ek ( DH. İUM. EK.) nr.79/20. Lef

20 tür. Dâhiliye Nezareti nce bu konu hakkında 12 Mart 1916 tarihinde de Teke Sancağı na bilgi verilmiştir ALANYA YA BAĞLANAN KÖYLER Alanya ya komşu kazaların bazı nahiye ve köyleri yerli halkın talebi üzerine, Alanya Kazası na bağlanma konusunda çaba göstermişlerdir; Muhtelif kimselerin Alanya Kazası na bağlı Düşenbe Nahiyesi nin Akseki Kazası na tekrar bağlanması konusunda çalışma yaptıkları hakkında, Düşenbe Nahiyesi ahalisi vekili Latif ve Muhsin tarafından Dâhiliye Nezareti ne Alanya merkezinden bir telgraf çekilmiştir. Bu telgrafta Düşenbe Nahiyesi nin Akseki Kazası na tekrar bağlanması halinde, halkın mağdur olacağı konusunda bilgi verilmiştir. Dâhiliye Nezareti de 2 Haziran 1892 tarihinde Konya Vilayeti ne gönderdiği yazıda, bu telgraf hakkında bilgi vermiş ve bu konuda gerekli işlemin yapılmasını istemiştir 44. Alanya Kazası nın Düşenbe Nahiyesi ne bağlı olan Çakallar ve Karaboynuzlar Köyü muhtarları ile ahalisi tarafından, Dâhiliye Nezareti ne gönderilen dilekçede, adı geçen köylerin, merkez kazaya altı ve merkez nahiyeye on iki saat uzaklıkta olduğu, vergi işlerinin ve askerlik muamelelerinin merkez kazaya ait bulunduğu ve 1905 yılından itibaren merkez kazaya bağlanılması ile birlikte, yeni tahririn merkez kaza namına icra edilmesi istenmişti 45. Bunun yanında Düşenbe Nahiyesi ne bağlı olan Çakallar ve Karaboynuzlar köylerinin Alanya Kazası na bağlanması ile ilgili olarak Konya Vilayeti nden de Dâhiliye Nezareti ne bir talep gelmişti. Dâhiliye Nezareti tarafından bu konu hakkında Şûrâ-yı Devletçe gerekli işlemin yapılması için 8 Aralık 1906 da Sadaret e bilgi verildi 46. Şûrâ-yı Devlet Mülkiye Dairesi tarafından, Konya Vilâyeti, Dâhiliye Nezareti Teşrii Muamelat ve Islahat Komisyonu ve Seraskerlik tarafından olumlu bulunan bu isteği, uygun görüşle gereğinin yapılması için, Sadaret e gönderildi (4 Şubat 1907) 47. Sadaret de 13 Şubat 1907 tarihinde, Şûrâ-yı Devlet Mülkiye Dairesi nce hazırlanmış olan bu mazbatayı, Padişahlık makamına sundu Aynı Belge. Lef BOA. DH. MKT. nr.1838/ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Sadaret Resmi Maruzat Belgeleri ( Y. A. Res.) nr.143/93. Lef Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezareti Teşrii Muamelat ve Islahat Komisyonu ( DH. TMIK.S.), nr.65/ BOA. Y. A. Res. nr. 143/93, Lef. 1; BOA. DH. TMIK.S. nr.65/ BOA. Y. A. Res. nr.143/93. Lef

21 Anamur Kazası na bağlı Selenti Nahiyesi Anamur Kazası na yirmi dört ve Alanya Kazası na sekiz saat mesafede idi. Adı geçen nahiye halkının büyük bir çoğunluğunun emlak ve arazisi Alanya da idi. Ayrıca Selinti halkı, Alanya Kazası ile ticari ilişkiler içindeydi. Nahiye halkı Anamur un uzak olması nedeniyle işlerinin tesviyesi için gidip gelmekte müşkülat çekiyorlardı. Bu nedenle Selenti Nahiyesi halkı tarafından Alanya ya bağlanmak konusundaki talepler Dâhiliye Nezareti ne bildirilmiştir. Dâhiliye Nezareti de 13 Şubat 1990 tarihinde bu konuda gerekli işlemin yapılması için Adana Vilayeti ne talimat vermiştir 49. Adana Vilayeti 1 Temmuz 1900 tarihinde Dâhiliye Nezareti ne gönderdiği yazıda, adı geçen nahiyenin kırk sekiz köye sahip olduğu, bunlardan yirmi dördünün Anamur, yirmi dördünün de Alanya ya yakın olduğu tespiti yapılmıştır. Bu nedenle de Alanya ya yakın olan yirmi dört köyün eskiden beri münasebet ve muamelat içinde oldukları Alanya ya bağlanmasının güvenlik açısından uygun olacağı konusunda görüş bildirmiştir. Dâhiliye Nezareti de 16 Ağustos 1900 tarihinde bu konu hakkında Sadaret e bilgi vermiş ve keyfiyetin Şûrâ-yı Devlet tarafından tetkik edilmesini istemiştir 50. Ancak bu konunun halledilmeği bazı bilgilerden ortaya çıkmaktadır; İç-il Sancağı nın Anamur Kazası na bağlı Selenti Nahiyesi halkı tarafından, 13 Haziran 1914 tarihinde Alanya Kazası ndan Dâhiliye Nezareti ne bir telgraf çekilmiştir. Bu telgrafta; bağlı oldukları Anamur Kazası nın kendilerine 20 saatten fazla uzaklığı bulunduğunu ve halk olarak da, bilhassa kış mevsiminde devlet ile olan işlerinde, büyük müşkülat çektiklerini bildirmişler, ayrıca alış-veriş yaptıkları, beraber yayladıkları ve nahiyelerine yedi- sekiz saat mesafede olan, Alanya Kazası na bağlanmak hususundaki taleplerini iletmişlerdir 51. Teke Mutasarrıflığı tarafından da Anamur Kazası na bağlı Selenti Nahiyesi nin Alanya ya yakın olması ve Alanya ile münasebette bulunması nedeniyle Alanya Kazası na bağlanması konusunda İçel Mutasarrıflığı ndan talepte bulunulmuştur. Ancak Selenti Nahiyesi nin Alanya ya bağlanması için İdare-i Vilayet Kanunu nun 45. maddesi gereğince, müşterek bir karar alınması gerekiyordu. Bunun içinde İçel Livası Encümeni tarafından, 1916 yılının Kasım ayının başında toplanacak olan Teke Livası Meclis-i Umumi azasından iki aza, 1916 yılının Aralık ayının başında toplanacak olan İçel Livası Meclis-i Umumi azasından iki kişi- 49 BOA. DH. MKT. nr.2305/ BOA. DH. MKT. nr.2390/ Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezareti İdarî Kısım ( DH. İD.), nr.183-2/

22 nin katılımıyla, müşterek bir komisyon oluşturulması, İçel Livası ndan talep edilmiştir. Bu konu hakkında İçel Sancağı tarafından 26 Ekim 1916 tarihinde Dâhiliye Nezareti ne bilgi verilmiş ve gereğinin yapılması istenmiştir 52. Dâhiliye Nezareti de 8 Kasım 1916 tarihinde İçel Mutasarrıflığı na gönderdiği yazıda, Anamur Kazası na bağlı olan Selenti Nahiyesi nin Alanya ya bağlanması keyfiyetinin, Nahiye Kanunu ndan sonra yapılacak olan Teşkilat-ı Umumiye bırakılacağını bildirmiştir 53. Ancak Selenti (Gazipaşa) halkının Alanya ya bağlanma konusundaki talebi, Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleşmiştir CUMHURİYET DÖNEMİNDE ALANYA NIN İDARİ YAPISI Osmanlı Devri nin son zamanlarında müstakil mutasarrıflık olan Antalya, Cumhuriyet devrinde vilâyet olmuştur. Alanya da, Antalya Vilayeti nin kazası olarak kalmıştır. 55. Alanya Kazası nın 1926 yılında 4 nahiyesi vardır. Bunlar; Demirtaş, Kızılağaç, Köprülü (Kurbeli?) ve Gazipaşa dır yılında Alanya Kazası'nın köy sayısı ise 133 dür yılında da Alanya Kazası nda dört nahiye bulunmaktadır. Bunlar; Demirtaş, Kızılağaç, Köprülü ve Gazipaşa dır. Bu yıl Alanya nın köy sayısı da 133 dür yılında; Alanya Kazası nın Kızılağaç Nahiyesi nden alınan Orhan, Sirge, Güney, Kozağacı, Bayır, Karamanlar, Yeniceköy, Burçaklar, Orta Kamış, Gözübüyük ve Aksın, Köprülü Nahiyesi nden alınan Girenes, Bayır, Çaltı, Karaköy, Ortaköy, Semet, Eskibağ, Beden, Çündüre, Narağacı, Belistir ve Yenisaray adlı 21 köy ve Akseki Kazası nın merkezinden alınan; Eksere, Penbelik, Kalaycı, Sümbüle, Semir, Karadere, Sindirfe, Güneycik, Karabul, Bozağacı, Ümitli, Serinyaka ve Karaisa adlı 13 köy ile birlikte toplam 34 köyün bağlı olduğu Gündoğmuş Kazası kurulmuştur 59. Alanya Kazası nın 1945 yılında Demirtaş ve Gazipaşa isimlerinde iki nahiyesi bulunmaktadır. Aynı yıl Alanya nın merkezine bağlı 41, Demirtaş Nahiyesi nin 19 ve Gazipaşa Nahiyesi nin 34 köyü vardır yılında Alanya Kazası nın top- 52 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezareti İdare-i Umumiye (DH. İUM.), nr.24/33, Lef Aynı Belge. Lef T.C.Devlet Salnamesi ( ), İstanbul 1927, s İ. H. Konyalı, age, s T. C. Devlet Salnamesi ( ), İstanbul 1927, s T. C. Devlet Salnamesi ( ), İstanbul 1928, s T. C. Devlet Yıllığı ( ), İstanbul 1929, s M. Güçlü, age, s

23 lam 94 köyü bulunmaktadır 60. Ancak Gazipaşa Nahiyesi 1948 yılında Alanya dan ayrılmış ve Antalya Vilayeti nin kazası olmuştur yılında Alanya Kazası nın Demirtaş isminde bir nahiyesi ve 64 köyü bulunuyordu yılında Alanya nın köy sayısı 67 olmuş, ancak nahiye sayısında bir değişiklik olmamıştır Temmuz 2001 tarihinde Antalya İli Gündoğmuş ilçesi Güzelbağ Nahiyesi nin merkezi ile merkezde kurulu bulunan Güzelbağ Belediyesi ve anılan nahiyeye bağlı Bayırköy, Bayırkozağacı, Burçaklar, Gözübüyük, Gümüşgöze, Güneyköy, Karamanlar, Orhan, Ortaköy ve Yenice köyleri Alanya Kazası merkez nahiyesine bağlanmıştır Kasım 2012 tarihli ve 6360 sayılı kanununun yürürlüğe girmesinden önce Alanya Kazası nın Şekerhane, Çarşı, Büyük Hasbahçe, Küçük Hasbahçe, Bektaş, Tepe, Sugözü, Kadıpaşa, Saray, Kızlarpınarı, Güllerpınarı, Cumhuriyet, Hacet, Tophane ve Hisariçi isminde on beş mahallesi 65, Avsallar, Cikcilli, Çıplaklı, Demirtaş, Emişbeleni, Güzelbağ, İncekum, Kargıcak, Kestel, Konaklı, Mahmutlar, Oba, Okurcalar, Payallar, Tosmur ve Türkler isminde on altı beldesi ve 60 köyü bulunuyordu ALANYA NIN İL YAPILMASINA DAİR ÇALIŞMALAR 1980 li yıllardan itibaren basın-yayın organlarında ve devletin değişik birimlerinde Alanya nın il yapılması konusu gündeme gelmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi nin 17 Aralık 1984 tarihinde yapılan birinci oturumda Erzurum Milletvekili Hilmi Nalbantoğlu, Alanya ile bazı ilçelerin il yapılması hakkında İçişleri Bakanı nın cevaplaması talebi ile bir sözlü soru önergesi vermiştir. Bu soruya İçişleri Bakanı Yıldırım Akbulut tarafından; bazı ilçelerin il yapılması hakkında İçişleri Bakanlığı nca bir çalışma yapılmadığı cevabı verilmiştir T.C. İstatistik Genel Müdürlüğü, 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı (İl, İlçe, Bucak ve Muhtarlıklar İtibari ile Nüfus), Ankara 1948, s.51 v.d. 61 T.C. Antalya Valiliği, Cumhuriyetin 50. Yılında Antalya İl Yıllığı 1973, (btyy.) s T.C. İçişleri Bakanlığı, Antalya İli, Ankara 1961, s T.C. Antalya Valiliği, age, s Resmi Gazete, Sayı: 24446, Ankara 8 Temmuz 2001, s.3 65 Haşim Yetkin, Alanya- Dünden Bugüne Alanya da Yaşam, İstanbul (bty), s Faruk Nafiz Koçak, Tarihte Alanya, Konya 2013, s Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Ankara TBMM Matbaası 1985, 11/

24 27 Kasım 1990 tarihinde Cumhurbaşkanı Turgut Özal, PTT nin 150. Yıldönümü nedeniyle Ankara da açılışını yaptığı teknolojik sergide, Antalya Valisi Erol Tezcan ile görüntülü telefonla bir görüşme gerçekleştirmiştir. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, yaptığı bu telefon görüşmesinde Antalya Valisi Erol Tezcan a, Alanya nın yakında il olacağını söylemiştir 68. Bu arada Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı na çeşitli tarihlerde Antalya milletvekilleri tarafından Alanya nın il yapılması hakkında kanun tasarıları verilmiştir. Mesela; 1 Mart 2001 tarihinde Antalya Milletvekili Cengiz Aydoğan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı na verilmiş olan kanun teklifinde, Antalya nın Alanya İlçesi nde Demirtaş, Mahmutlar, İncekum adlarıyla üç ilçe ve Alanya nın il olması öngörülmüştür. 8 Ağustos 2002 tarihinde Antalya Milletvekili Nesrin Ünal tarafından, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı na verilmiş olan kanun teklifinde, Alanya adıyla bir il kurulması öngörülmüştür. 24 Aralık 2010 tarihinde Antalya Milletvekili Hüseyin Yıldız ve arkadaşları tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı na verilmiş olan kanun teklifinde Antalya iline bağlı Alanya ilçe merkezi merkez olmak ve belirtilen ilçe, belde ve köyler ile Karaman İli Sarıveliler ilçesinin mevcut kasaba ve köylerinin bağlanması suretiyle Alanya adıyla bir il kurulması öngörülmüştür. 26 Kasım 2012 tarihinde Antalya Milletvekili Gürkut Acar tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı na verilen kanun teklifinde, Alanya adıyla bir il ve Konaklı, Mahmutlar ve Demirtaş adlarıyla üç ilçe kurulması öngörülmüştür. Bu kanun tasarısı tekliflerinden ilk üçü süresi içinde görüşülmediği için hükümsüz kalmış, son teklif ise komisyonda beklemektedir 69. Bu arada Türkiye Büyük Millet Meclisi nde 6360 numaralı On üç ilde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 12 Kasım 2012 tarihinde kabul edilmiştir. Bu kanun ile Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Samsun büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki sınırları olmuştur. Yine bu kanuna göre bu illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılmış, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılmıştır. Bu kanuna göre ilçe belediyelerinin sınırları da, bu ilçelerin mülki sınırları olmuştur. 68 Milliyet Gazetesi, İstanbul 28 Kasım 1990, s.10; Cumhuriyet Gazetesi, İstanbul 28 Kasım 1990, s ( ) 525

25 Yine bu kanuna göre adı geçen illerin bucakları ve bucak teşkilatları kaldırılmıştır 70. Böylece Alanya Belediyesi, Antalya Büyükşehir Belediyesi nin alt belediyesi olmuştur. Alanya nın belediye teşkilatı olan on altı beldesindeki belediyeler kapatılmıştır. Bunun yanında köyler ve beldeler mahalle olarak Alanya Belediyesi ne katılmıştır. 5.SONUÇ Alanya, Anadolu Selçuklu Sultanı I.Alâeddin Keykubad tarafından fethedildikten sonra, Anadolu Selçuklu Devleti nin kışlık merkezlerinden birisi olmuştur. Alanya, Osmanlı döneminde de sancak merkezi olarak devletin idari yapısında yerini almıştır. Alanya Osmanlı döneminde Anadolu Eyaleti, Karaman Eyaleti, Kıbrıs Beylerbeyliği, Konya Vilayeti gibi merkezlerin sancaklarından birisi olmuştur tarihli Vilâyet-i Umumiye Nizamnamesi nin yayınlanmasından sonra Akseki, İbradı ve Düşenbe nahiyeleri Alanya dan ayrılmış ve Akseki Kazası kurulmuştur. Alanya da sancak konumundan kaza konumuna indirilerek, Konya Vilayeti nin Antalya Sancağı na bağlanmıştır yılında Manavgat ve Düşenbe nahiyeleri Alanya dan ayrılarak, Manavgat isminde bir kaza kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde de Alanya, Antalya Vilayeti nin kazası olmaya devam etmiştir yılında Alanya Kazası ndan 21 köy alınarak, Gündoğmuş Kazası na verilmiştir yılında da Gazipaşa Nahiyesi Alanya dan ayrılmış ve Antalya Vilayeti nin kazası olmuştur yılından önce doğuda Yuları Köyü, batıda Taşağıl Köyü, kuzeyde Seydişehir, Bozkır ve Hadim kazaları ile çevrili olan Alanya, bugün doğuda Yuları Köyü, batıda Okurcalar Beldesi, kuzeyde de Akseki ve Gündoğmuş kazaları ile çevrilmiştir. Böylece 1867 yılından itibaren Alanya coğrafi yönden, Osmanlı ve Cumhuriyet in idari yapısı içinde sürekli olarak küçülmüştür. Bununla birlikte Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi nde Alanya da halkın talebi üzerine ve şartların uygun olması halinde yeni köyler teşkil edilmiştir. Ayrıca Alanya ya komşu olan bazı yerleşim birimlerinin nahiye ve köyleri de Alanya ya 70 Resmi Gazete, Sayı: 28489, Ankara 6 Aralık 2012, s

26 bağlanmıştır. Ancak bazı nahiye ve köylerin Alanya ya bağlanma konudaki talepleri ise zaman içinde çözülmüştür li yıllardan itibaren Alanya nın il olması ile ilgili talepler ortaya çıkmaya başlamıştır. Ayrıca Antalya milletvekilleri tarafından değişik tarihlerde Alanya nın il olması konusunda, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı na kanun teklifleri verilmiştir. Ancak bu kanun teklifleri süresi içinde görüşülmediği için hükümsüz kalmış ve Alanya nın il olması konusunda bir sonuç alınamamıştır. Bunun yanında yapılan hukuki düzenleme neticesinde Alanya, 2014 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi nin bir alt belediyesi olmuştur. Anadolu Selçuklu Devleti nin kışlık merkezi ve Osmanlı Devleti nin sancak merkezi olan Alanya nın yakın bir gelecekte il yapılması merkezi yönetimi tarafından yerine getirilmesi gereken tarihi ve vicdani bir görev olmalıdır. 527

27 KAYNAKLAR 1.ARŞİV BELGELERİ 1.1.OSMANLI ARŞİVİ Nüfus Defterleri (NFS. d.) Yıldız Sadaret Resmi Maruzat(Y. A. Res.) Meclisi Vükela Mazbataları (MVL) İrade- Şura-i Devlet(İ.ŞD) Şura-i Devlet (ŞD) Dâhiliye Nezareti İdarî Kısım (DH. İD.) Dâhiliye Nezareti İdare-i Umumiye (DH. İUM.) Dâhiliye Nezareti İdare-i Umumiye Ek (DH. İUM. EK) Dâhiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT) 2.SALNAMELER Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, Dersaadet 1272 Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, Dersaadet 1314 Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, Dersaadet 1326/1328 T.C.Devlet Salnamesi ( ), İstanbul 1927 T. C. Devlet Salnamesi ( ), İstanbul 1928 T. C. Devlet Yıllığı ( ), İstanbul 1929 Konya Vilâyeti Salnamesi, Konya 1285 Konya Vilayeti Salnamesi, Konya 1305 Konya Vilâyeti Salnamesi, Konya GAZETELER Resmi Gazete Milliyet Gazetesi Cumhuriyet Gazetesi 4.KİTAP VE MAKALELER Beyoğlu, Süleyman, Alanya Yapı Tarihine Dair Bazı Belgeler ( ), Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III, Konya 2004, Sayfa: Gönüllü, Ali Rıza, Meşrutiyet ten Cumhuriyet e Alanya ( ), Ankara 2008 Gönüllü, Ali Rıza, Cumhuriyet Döneminde Antalya ( ) İbni Bibi, El Evamirü l-ala iye Fi l-umuri l -Ala iye (Selçukname), Cilt:1, Çeviren: Mürsel Öztürk, Ankara 1996, İdris Bostan, Alanya Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt :1, İstanbul 1990, Sayfa: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) (Hudâvendigar, Biga, Karesi, Saruhân, Aydın, Menteşe, Teke ve Alâiye Sancakları), Ankara 1995 Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Cilt:9, Hazırlayan: Mümin Çevik, İstanbul 1996 Güçlü, Muhammet, Müstakil Teke (Antalya) Sancağı nın Kurulması ve İdâri Düzenlemeye İlişkin Bir Belge, S.II, Adalya Dergisi, İstanbul 1998, Sayfa:

28 Hacıgökmen, Mehmet Ali, XVI. Yüzyıla Ait Alâiye Sancağı Mufassal Tahrir Defterinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Ankara 1992, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.) Hacıgökmen, Mehmet Ali, XVI. Yüzyıla Ait Tahrir Defterine göre Alaiyye Sancağı nda Yer Adları ve Vergiler Hakkında Araştırma, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri II, Alanya 1996, Koçak, Faruk Nafiz, Tarihte Alanya, Konya 2013 Konyalı, İbrahim Hakkı, Alanya (Alâiyye), İstanbul 1946 Ortaylı, İlber, Tanzimat tan Sonra Mahalli İdareler ( ), Ankara 1974 T.C. Antalya Valiliği, Cumhuriyetin 50. Yılında Antalya İl Yıllığı 1973(b.t.y.y.) T.C. İçişleri Bakanlığı, Antalya İli, Ankara 1961 T.C. İstatistik Genel Müdürlüğü, 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı (İl, İlçe, Bucak ve Muhtarlıklar İtibari ile Nüfus), Ankara 1948 Turan, Osman, Selçuklular Zamanda Türkiye, İstanbul 1971 Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Cilt:11, Ankara TBMM Matbaası Ubicıni, H. Abdolonyme, Osmanlı da Modernleşme Sancısı, İstanbul 1998 Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Ak Koyunlu-Kara Koyunlu Devletleri, Ankara Yetkin, Haşim, Alanya- Dünden Bugüne Alanya da Yaşam, İstanbul (bty), Yınanç, Mükrimin Halil, Alâiye Maddesi, Cilt: 1, İslam Ansiklopedisi, Eskişehir 1997, Sayfa:

29 EKLER Ek 1: 1831 Tarihli İcmal Defterine Göre Alanya Kazası nın Mahalleleri, Erkek Nüfusu ve Topçu Askeri Sayısı 71. Sıra Nu. Mahallenin Adı Nüfusu Topçu 1 Mahalle-i Esad Burcu Mahalle-i Tophane Mahalle-i Orta Mahalle-i Kalealtı Mahalle-i İçkale Mahalle-i Sugözü Mahalle-i Bektaş 24-8 Mahalle-i Depe Yakası 60-9 Mahalle-i Hasbağçe Mahalle-i Kellerpınarı 39 1 T. Nüfus Ek 2: 1831 Tarihli İcmal Defterine Göre Alanya Kazası nda Yer Adları, Erkek Nüfusu ve Topçu Askeri Sayısı 72. Sıra Nu. Nahiyenin Adı Köyün Adı Nüfusu Topçu 1 Nahiye-i Obapazarı Karye-i Oba Nahiye-i Obapazarı Karye-i Değirmendere 61 3 Nahiye-i Obapazarı Karye-i Kızılcaşehir 72 4 Nahiye-i Obapazarı Karye-i Alakenise 73 5 Nahiye-i Obapazarı Karye-i Asmaca 11 6 Nahiye-i Obapazarı Karye-i Bademağacı Nahiye-i Obapazarı Karye-i Türbelinas Nahiye-i Obapazarı Karye-i Süleymanlar Nahiye-i Obapazarı Karye-i Rumtaş Nahiye-i Mahmud Seydi Karye-i Mahmud Seydi Nahiye-i Mahmud Seydi Karye-i Belisdir Nahiye-i Mahmud Seydi Karye-i Yenisaray Nahiye-i Mahmud Seydi Karye-i Bedan BOA. NFS. d. nr.03365, nr.03366, nr BOA. NFS. d. nr.03365, nr.03366, nr

30 14 Nahiye-i Mahmud Seydi Karye-i Aşağıbedan Nahiye-i Şeyhler Karye-i Kestel Nahiye-i Şeyhler Karye-i Mahmudlar Nahiye-i Şeyhler Karye-i Şeyhler 946 Karye-i Kargıcak maa 18 Nahiye-i Sedre Solaklar Nahiye-i Sedre Karye-i Seki Nahiye-i Sedre Karye-i Belen Nahiye-i Sedre Karye-i Yenidam Nahiye-i Sedre Karye-i Akçakaya Nahiye-i Sedre Karye-i Bakçederesi Nahiye-i Sedre Karye-i Domalan Nahiye-i Sedre Karye-i Beldibi Nahiye-i Sedre Karye-i Yuları Nahiye-i Sedre Karye-i İmamlı Nahiye-i Sedre Karye-i Dikman Nahiye-i Sedre Karye-i Kıllı Nahiye-i Sedre Karye-i Yalak Kıllı 74 Karye-i Boğçalar diğer 31 Nahiye-i Sedre Hocalar Nahiye-i Dim Karye-i Mendderesi ve Kızıldam Nahiye-i Dim Karye-i Kababeladan Nahiye-i Dim Karye-i Uslu Ahmedli Nahiye-i Dim Karye-i Büdüş Nahiye-i Dim Karye-i Yalçı Nahiye-i Dim Karye-i Alakenise Nahiye-i Dim Karye-i Beledan 31 Karye-i Bucak der Mahalle-i 39 Nahiye-i Dim Orta Nahiye-i Dim Karye-i Taşbaşı Nahiye-i Dim Karye-i Bucak Nahiye-i Dim Karye-i Üzümlü Nahiye-i Dim Karye-i Kuzyaka Nahiye-i Dim Karye-i Bıçakçı Nahiye-i Dim Karye-i Kirvesil Nahiye-i Girilye Karye-i Avsallar

31 47 Nahiye-i Girilye Karye-i Alara Nahiye-i Girilye Karye-i Saburlar 45 Karye-i Aydolan tabi-i 49 Nahiye-i Girilye karye-i mezkur Nahiye-i Girilye Karye-i Karamanlar Nahiye-i Girilye Karye-i Gözibüyük Nahiye-i Girilye Karye-i Orhan Nahiye-i Girilye Karye-i Ulıcak Nahiye-i Girilye Karye-i Aksin Nahiye-i Girilye Karye-i Güney Nahiye-i Girilye Karye-i Burçaklar Nahiye-i Girilye Karye-i Sirge Nahiye-i Girilye Karye-i Kızılağaç Nahiye-i Girilye Karye-i Bayır Nahiye-i Girilye Karye-i Kozağacı Nahiye-i Malan Karye-i Ortaköy Nahiye-i Malan Karye-i Çündüre 193 Karye-i Balur maa Tavşanalanı 63 Nahiye-i Malan ve İzikara Nahiye-i Malan Karye-i Girenas Nahiye-i Malan Karye-i Çaltı Nahiye-i Malan Karye-i Eskibağ 156 T.Nüfus Ek 3: 1831 Tarihli İcmal Defterine Göre Alanya Kazası nda Yaşayan Aşiret ve Cemaatler ile Erkek Nüfusu 73. Sıra Nu Bağlı Olduğu Nahiye Aşiret ve Cemaatin Adı Nüfus 1 Nahiye-i Mahmud Seydi Cemaat-i Sıçanlu 24 2 Nahiye-i Mahmud Seydi Cemaat-i Toslaklı Nahiye-i Mahmud Seydi Cemaat-i Tosmurlı Nahiye-i Mahmud Seydi Cemaat-i Çıplaklı 32 5 Nahiye-i Mahmud Seydi Cemaat-i Hacımehmedli Nahiye-i Mahmud Seydi Cemaat-i Umurlı 48 6 Nahiye-i Mahmud Seydi Cemaat-i Hacı Veliler BOA. NFS. d. nr.03365, nr.03366, nr

32 7 Nahiye-i Mahmud Seydi Cemaat-i Çarıklı 17 8 Nahiye-i Sedre Aşiret-i Ali Efendi Nahiye-i Sedre Aşiret-i İsbatlı Nahiye-i Dim Aşiret-i Karakocalı 45 T. Nüfus

33 534