AVRUPA TOPLULUKLARI KOMİSYONU KOMİSYONUN TEBLİĞİ

Transkript

1 TR EN EN

2 AVRUPA TOPLULUKLARI KOMİSYONU Brüksel, COM(2008) 529 Nihaî KOMİSYONUN TEBLİĞİ 29 Nisan 2004 tarihli, 866/2004 no lu Konsey Tüzüğü (AT) nün gerçekleştirilmesine dair Yıllık Rapor ve bu tüzüğün uygulanması sonucu ortaya çıkan durum EN EN

3 KOMİSYONUN TEBLİĞİ 29 Nisan 2004 tarihli, 866/2004 no lu Konsey Tüzüğü (AT) nün gerçekleştirilmesine dair Yıllık Rapor ve bu tüzüğün uygulanması sonucu ortaya çıkan durum Giriş Katılım Senedi'nin 1 10 uncu Protokol ünün 2 nci Maddesi altında çıkartılan 29 Nisan tarihli, 866/2004 no lu Konsey Tüzüğü (AT) (bundan sonra Yeşil Hat Tüzüğü, YHT olarak geçecektir), 1 Mayıs 2004 ten bu yana yürürlüktedir. Bu tüzük, Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti nin etkin denetim uyguladığı ve uygulamadığı Kıbrıs Cumhuriyeti bölgelerini ayıran Hattın tarafları arasında insan, mal ve hizmet geçişleri konusunda, AB yasası hükümlerinin hangi koşullar altında geçerli olduğunu tanımlamaktadır. Bu rapor 1 Mayıs Nisan 2008 dönemini kapsamaktadır. 1. YEŞİL HAT TÜZÜĞÜNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER Komisyon tarafından 10 Nisan 2008 de hazırlanan bir tasarıya müteakip, Konsey, 16 Haziran 2008 de, Kıbrıs adasındaki ticareti daha da mümkün hale getirmeye yönelik olarak, mevcut Yeşil Hat Tüzüğü'nü değiştiren yeni bir Tüzük benimsemiştir. 2 Etkileri gelecek yılın Yeşil Hat Raporu nda değerlendirilecek olan yeni Tüzük, Kıbrıs'ın kuzey kesiminde yetiştirilen tarım ürünlerine yönelik gümrüklerin, Hattın öte yanına satış sürecinde, genel olarak kaldırılmasını sağlamaktadır. Ayrıca, Kıbrıs Türk toplumunun ekonomik gelişimini teşvik etmek amacıyla, Hattı geçen kişilerin kişisel bagajlarında yer alan malların toplam azami değeri 135 Euro dan 260 Euro ya yükseltilmiştir. Artık bu meblağa kadar olan mallar, gümrük, tüketim vergisi ve diğer vergilerden muaf olarak, Hattın öte yanına; Kıbrıs Cumhuriyeti nin hükümet denetimindeki bölgelerine geçirilebilir. Bu kural sigara ve alkol için geçerli değildir. Netice itibarıyla, bu değişiklikler, malların Kıbrıs ın kuzey kesiminden hükümet denetimindeki bölgelere geçici olarak (6 aya kadar) girişini şeffaf bir biçimde düzenlemektedir. 2. UYGULAMA ÖNLEMLERİ 4 Mayıs 2007 de Konsey, Kıbrıs adasında belli hayvan ürünlerinin hareketlerine yönelik 866/2004 no lu Konsey Tüzüğü (AT) kapsamındaki yasakları kaldıran ve bu ürünlerin hareketleriyle ilgili koşullar belirleyen bir Karar benimsemiştir. Bu Komisyon Kararı, Hattın tarafları arasında bal ve taze balık alım-satımı için koşulları belirlemektedir OJ L 161, , s Tüzük, Konsey Tüzüğü tarafından son değiştirildiği haliyle (AT) No 587/2008 (OJ L 163, , p.1). OJ L 163, , s Haziran 2008 tarihli AT No 587/2008 no lu Konsey Tüzüğü, Katılım Senedi nin mallar, hizmetler ve kişilerin Kıbrıs taki Yeşil Hattı geçmeleriyle ilgili 10 uncu Protokol ünün 2 nci Madde si altında çıkartılan No 866/2004 (AT) no lu tüzüğü değiştirmiştir. 4 Mayıs 2007 tarihli, 2007/330/EC no lu, Komisyon Kararı, OJ L 123, , s. 30. EN 2 EN

4 29 Eylül 2007 de Komisyon, Kıbrıs Cumhuriyeti nin etkin hükümet kontrolünde olmayan bölgelerinde incelemelerde bulunmak üzere Bitki Sağlığı uzmanlarının atanmasına yönelik Karar ı benimsemiştir. 18 Ekim 2007 de Komisyon, belli hayvan ürünlerinin Hattın tarafları arasında hareketine izin vermek için incelemelerde bulunmak ve örnekler almak üzere bağımsız uzmanlar atanmasına yönelik Karar ı benimsemiştir. Bu Komisyon Kararı, Hattın tarafları arasında bal ve taze balık ticaretini mümkün kılmak için Kıbrıs ın kuzey kesimindeki balıkçı teknelerinin incelenmesi ve bal örnekleri alınması amacıyla bağımsız uzmanlar atamaktadır KİŞİLERİN GEÇİŞİ Yeşil Hat Tüzüğü nün 2 nci Madde sine göre, Kıbrıs Cumhuriyeti, üçüncü ülke vatandaşlarının yasa dışı göçüyle mücadele ve kamu güvenliğine ve kamu yararına yönelik herhangi bir tehdidi engellemek amacıyla, hattı geçmek isteyen her kişiyi kontrolden geçirir. Bu gibi kontroller, [Yeşil] Hattı geçmek isteyen kişilerin taşıtlarına ve yanlarındaki eşyalarına da uygulanır" keza 3 üncü Madde de de belirtilmektedir ki Kıbrıs Cumhuriyeti, geçiş noktalarındaki kontrolleri hileli şekilde atlatmak isteyen kişilerin heveslerini kırmak amacıyla, tüm Hat boyunca etkin gözetim yürütür Resmi geçiş noktalarından geçiş Tüzük, Hattı geçiş noktalarından geçen Kıbrıslıların, diğer AB vatandaşlarının ve üçüncü ülke vatandaşlarının serbest dolaşımı için sağlam bir yasal çerçeve sağlamaktadır. Mevcut verilere göre, raporlama süreci boyunca, (geçen yıl ) Kıbrıslı Rum hükümet denetimindeki bölgelerden Kıbrıs ın kuzey kesimine geçiş yapmış ve (geçen yıl ) Kıbrıslı Türk de Kıbrıs ın kuzey kesiminden hükümet denetimindeki bölgelere geçmiştir. 5 Her türlü yasadışı mülkiyet kullanımını (geçen yılın Yeşil Hat Raporu nda değinilmiştir) cezalandıran Kıbrıs Cumhuriyeti Ceza Kanunu nda yapılan değişikliklerin Kıbrıslı Türklerin geçişleri üzerindeki etkisine yönelik gözlemler, geçişlerin yeniden istikrara kavuştuğunu göstermiştir. 3 Nisan 2008 de, hat üzerindeki 6 ncı geçiş noktası, eski Lefkoşa nın merkezindeki Ledra Caddesi / Lokmacı da açılmıştır. Ay sonu itibarıyla, bu geçişi den fazla ( den fazlası AB vatandaşı ve üçüncü ülke vatandaşı olmak üzere) kişi kullanmıştır. Doğrudan geçiş noktalarında çalışan Kıbrıs Cumhuriyeti Polisi (bundan sonra CYPOL olarak anılacaktır) ne bağlı personel sayısı önce 61 (2006) den 54 (2007) e düşürülmüş, sonra 67 (2008) e çıkarılmıştır. Halkın kontrol noktalarından günlük geçişleriyle ilgili önemli bir olay rapor edilmemiştir. Bununla birlikte, adadaki iki toplumun liderleri tarafından kurulan teknik komitelerden birinde (ekonomik ve ticari işler komitesi) 21 Mart 2008 de yapılan anlaşmaya müteakip, Kıbrıs ın kuzeyinde kiralanan otomobiller artık Hattı geçerek hükümet denetimindeki bölgelere girebilmektedir Ekim tarihli C(2007)4666 no lu Komisyon Kararı. Kıbrıs Cumhuriyeti yetkililerine göre, Hükümet denetimindeki alanlara dönen Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıs ın Kuzeyine dönen Kıbrıslı Türkler ile ilgili hiçbir kayıt tutulmamıştır (Bkz. Ek VII). Ancak bu rakamlar, her ikisi de EB İdaresi yetkisinde olan Pergamos ve Strovilia geçiş noktalarından geçiş yapan kişileri kapsamamaktadır. EN 3 EN

5 3.2. Yeşil Hat tarafları arasında yasadışı göç Hattı yasadışı olarak geçen üçüncü ülke vatandaşlarının sayısı halen ciddi endişe uyandıran bir konudur. Raporlama sürecinde, Kıbrıs Cumhuriyeti yetkililerince sunulan verilere göre, tespit edilen (veya tutuklanan) yasadışı göçmenlerin sayısı iki kattan fazla artarak (2919 den 5844 e yükselmiştir), şimdiye kadarki en yüksek seviyeye ulaşmıştır. CYPOL, bu 5844 kişiden 5710 unun hükümet denetimindeki bölgelere Hattı geçerek girdiğini, 128 inin Ingiliz Egemenlik Bölgesi nden 6 giriş yaptığını ve yalnızca 6 sının doğrudan hükümet denetimindeki bölgelere girdiğini rapor etmiştir. CYPOL ayrıca yasadışı göçmenlerin geldikleri başlıca ülkeleri de aşağıdaki şekilde raporlamıştır: Suriye (%37), Batı Şeria (%16) ve İran (%9). Yasadışı giriş yapan üçüncü ülke vatandaşlarının büyük bir kısmı (5844 kişiden 3470 i) daha sonra iltica talebinde bulunmuştur. 7 Hükümet denetimindeki alanlara giriş yollarıyla ilgili olarak CYPOL tarafından yapılan değerlendirmenin dayanakları aşağıdaki gibidir: Belgeler CYPOL den gelen rakamlar, Hattı geçmek suretiyle hükümet denetimindeki bölgelere girdiği rapor edilen yasadışı göçmenlerden %47 sinin (5710 kişiden 2683 ü) pasaportlarında ya Türk veya Kıbrıs Türk giriş veya çıkış damgası (sırasıyla %33 ve %13), ya Türkiye tarafından çıkarılan ve Kıbrıs in kuzey kesmi için de geçerli olan bir vize (%1), ya da KKTC nin verdiği bir vize veya oturma izni bulunduğunu göstermektedir. 8 Göçmenlerin kendi beyanları, kendilerini Kıbrıs ın kuzey kesmi veya Türkiye ile bağlantılandıran eşyaları ve geldikleri ülkeyle ilgili varsayımlar; Bir diğer faktör de Suriye deki Lazkiye ile Kıbrıs ın kuzey kesimindeki Gazimağusa arasındaki doğrudan feribot bağlantısı olmuştur. Kıbrıs Cumhuriyeti yetkililerinden alınan bilgiye göre, 560 yasadışı göçmen (çoğu Irak tan gelen Filistinliler olmak üzere) bu direkt feribot hattını kullanmış, böylelikle de Türkiye den geçmekten kurtulmuştur; basında çıkan haberler de sıklıkla yasadışı göçmen taşıyan küçük botların alıkonduğunu göstermektedir. Kıbrıs Cumhuriyeti yetkililerine göre, Hattın yasadışı geçişler bakımından en hassas kesimi, Ingiliz Egemenlik Bölgesi dir. EB Polisi, EB Gümrük ve Göç Departmanı ve İngiliz askeri kaynakları yasadışı göçle mücadele için birlikte çalışmaktadır. EB Gümrük ve Göç Departmanı 10 yeni memur görevlendirmiş, Hatta çalışan harekat ekiplerinin sayısı 3 ten 5 e çıkartılmış, gümrüklerde ek eğitimler ve eğitim kontrolleri yapılmış ve çeşitli teknik ekipman alınmış olup, EB yetkilileri Kıbrıs Türk toplumu ile istihbarat bilgilerini paylaşmayı sürdürmekte ve iyi bir işbirliği yürütmektedirler. Kıbrıs Türk toplumundan alınan bilgilere göre, 2007 yılında üçüncü ülke vatandaşı 4234 kişinin Kıbrıs ın kuzeyine girmesine izin verilmemiş olup, 2008'in ilk 4 ayında bu rakam 1030 olarak gerçekleşmiştir; 2007'de 244 ve 2008 in ilk 4 ayında 150 yasadışı göçmen gözaltına alınmıştır; 2007 yılında 1155, 2008 in ilk 4 ayında ise 488 kişi (Türkiye aracılığıyla) sınır dışı edilmiştir. Komisyon, çalışma seviyesinde, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Egemenlik Bölgesi İdaresi nden ilgili yetkililerle yapıcı bir diyalog sağlamıştır. Özellikle hattın tarafları arasındaki yasadışı göç sorununa yönelik olarak, yakın gelecekte alınacak önlemleri tartışma fırsatı sunan çeşitli toplantılar yapılmıştır. Bu fırsatla, Kıbrıs Cumhuriyeti temsilcileri, raporlama sürecinde alınan önlemlerle ilgili olarak Komisyona güncel bilgiler sunmuşlardır. Bu önlemler arasında, yerel Bundan sonra Eb olarak geçecektir. Bkz. Ek VI Bkz. VI ve VIII no lu Ekler EN 4 EN

6 Polis Karakolları ndan ve Polis Merkezleri nin Yabancılar ve Göç Departmanı ndan personel kullanımı 9 ve Hat ın izlenmesi için helikopter 10 kullanılması da yer almaktadır. Kıbrıs Cumhuriyeti, raporlama süreci boyunca, Hattın izlenmesi açısından, Hattın bir dış sınır gibi gözükmesine sebebiyet verebilecek herhangi önlem almak konusunda isteksiz kalmıştır. Kıbrıs Türk toplumu ile hiçbir bilgi mübadelesi olmamıştır. Komisyon, Yasadışı göçmen sayısının endişe verici derecede çok olmasından hareketle, Hat boyunca geçiş noktaları arasında Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından YHT Madde 3 ve Egemenlik Bölgesi İdaresi tarafından YHT Madde 2 (5) doğrultusunda yürütülen izleme faaliyetlerinin önemli derecede güçlendirilmesi gerektiği fikrindedir. Komisyon, Kıbrıs ın gelecekte Şengen bölgeleri arasındaki yerini alacağını göz önünde bulundurarak, özellikle Kıbrıs Cumhuriyeti yetkililerine, Hattın Yeşil Hat Tüzüğü'nde tanımlandığı şekilde izlenmesi hususundaki yükümlülüklerine uymak için gecikmeksizin somut adımlar atmalarını önermektedir. Her ne kadar Yeşil Hat bir dış sınır teşkil etmese de, Kıbrıs Cumhuriyeti hattın hükümet denetiminde kalan tarafındaki izleme yükümlülüklerini etkin biçimde yerine getirirken, aynı zamanda iki Toplum arasındaki iletişime yönelik her türlü engeller de en aza indirilmelidir. 4. MALLARIN GEÇİŞİ 4.1. Ticaretin Değeri Kıbrıs Türk Ticaret Odası (bundan sonra KTTO olarak geçecektir), 1480/2008 no lu Komisyon Tüzüğü nün 8 inci Madde si 11 doğrultusunda, ilgili belgeleri çıkardığı malların türü, hacmi ve değeri ile ilgili aylık raporlar hazırlamıştır. Kıbrıs Cumhuriyeti yetkilileri de Hattı geçen malların türü, hacmi ve değerini, aylık raporlar halinde Komisyon a bildirmiştir. Bu raporlar, EB İdaresi yetkisindeki Pergamos ve Strovilia geçiş noktalarından hükümet denetimindeki bölgelere giren malları da kapsamaktadır. KTTO'dan gelen raporlara göre, raporlama sürecinde ilgili belgelerin çıkarıldığı malların toplam değeri Euro iken, fiilen ticareti yapılan malların değeri Euro olmuştur. 12 Önceki raporlama dönemiyle karşılaştırıldığında, rakamlar, Hattı geçen malların toplam değerinde de bir artış olduğunu göstermektedir. Kıbrıs Cumhuriyeti yetkililerince sunulan raporlara göre de, Hattı fiilen geçen malların toplam ticari değeri, önceki raporlama dönemimdeki Euro ya kıyasla neredeyse 3 te 1 oranında bir artışla, Euro yu bulmuştur. Ancak şu da unutulmamalıdır ki, patates ticareti toplam ticaret değerinin neredeyse %30 unu teşkil etmektedır, ve bu ürün Yeşil Hat ticaretindeki artışın ana öğesi konumundadır Toplamda, Hat boyunca geçiş noktaları arasında en az günde toplam 110 iş saati devriye gezilmiştir (aralarında yerel polis personelinin de bulunduğu 241 memur tarafından). Burada önceki raporlama dönemine oranla bir artış gözlenmemiştir. Raporlama döneminde helikopter Hat boyunca toplam 90 saat devriye gezmiştir. 10 Ağustos 2004 tarihli, 1480/2004 no lu Komisyon Tüzüğü(AT), OJ L 272, , s. 3. Bkz. Ekler I, II ve II Bkz. Aşağıda Bölüm 4.4 EN 5 EN

7 Ocak 2008 de, Hattı geçen malların değeri Euro nun üzerindedir. Bu, YHT nin yürürlüğe girmesinden bu yana kaydedilen en yüksek seviye olmuştur. Ana öğesini ise, Euro ile, Kıbrıs Türk tarafından gelen patates teşkil etmiştir. Şu da unutulmamalıdır ki; YHT kapsamına girmemekle birlikte, Kıbrıs Sanayi ve Ticaret Odası rakamlarına göre, hükümet denetimindeki bölgelerden Kıbrıs ın kuzey kesimine yönelik ticaret de, Euro luk bir meblağda olup (bunun Euro su 2008 yılının Şubat Nisan ayları arasında kaydedilmiştir), bir önceki raporlama döneminde bu rakam Euro olarak gerçekleşmiştir. Bu bakımdan, Kıbrıs ın hükümet denetimindeki bölgelerinden Kuzey kesimine yönelik ticaret yaklaşık olarak aynı kalmış olup, aksi yöndeki ticaretin dörtte birinden az bir değere karşılık gelmektedir. 14 Kıbrıs Türk toplumu, prensipte, Yeşil Hat Tüzüğü ndeki koşulları yansıtan bir ticaret sistemi uygulamaktadır. Bu sistem; örneğin, hiçbir ticari özellik taşımaması ve toplam değerlerinin 135 Euro yu geçmemesi şartıyla, Hattı hükümet denetimindeki bölgeden Kıbrıs ın kuzey kesimine yönelik olarak geçen kişilerin yanlarındaki malların işlem vergisi", "tüketim vergisi" ve "diğer gümrüklerden" muaf tutulması açısından, YHT'nin 6 ncı Madde sini yansıtmaktadır. Yine örneğin; 2007 yılı sonbaharında, hükümet denetimindeki bölgelerden alışveriş yapan Kıbrıslı Türkler satın aldıkları malları dönüşte Hattın diğer tarafına geçirmekte önemli sorunlar yaşamış ve Kıbrıslı Türk patates yetiştiricilerinin tamamının da Kıbrıslı Rum tüccarlardan aldıkları patates tohumlarını evlerine götürmeleri büyük ölçüde yasaklanmıştır Malların Türü Ticaret konusu olan mallarla ilgili rakamlar, kısıtlı sayıda yeni ürünün hükümet denetimindeki bölgeye yönelik olarak Hattı geçtiğini göstermektedir. Önceki raporlama döneminde de olduğu gibi; sebzeler ve ahşap ürünleri ile mobilya, ticareti yapılan ana ürün grupları olmuştur. 15 Raporlama sürecinde Hattın tarafları arasındaki ticaret, üç istisnai durum haricinde, yalnızca ada-içi ticarete yönelik olarak gerçekleşmiştir. Mayıs 2007 de, iki parti bakır ve alüminyum hurda Hattı geçtikten sonra İngiltere ye sevk edilmiş, 2008 Şubat ının başında da küçük bir parti narenciye Hattı geçerek bir ticaret fuarında sergilenmek üzere hava yoluyla Almanya ya gönderilmiştir. Aralık 2005 teki Kıbrıs Lokumu (şekerleme) ve 2007 Nisan ındaki alüminyum hurda sevkiyatlarından sonra, bu sevkiyatlar, malların Hattı geçerek diğer Üye Ülkeler ile topluluk-içi ticari işlem konusu olduğu yegâne bilinen vakalardır. Buna karşılık, aslen Kıbrıs içinde tüketilmek üzere yetiştirilmiş bir kısım Türk patatesinin hükümet denetimindeki bölgelerde yeniden paketlendiği ve yurt dışına satıldığı da düşünülmektedir Usulsüzlükler Mayıs 2007 den bu yana, malların Hattı geçmelerine izin verilmediği 10 usulsüzlük vakası rapor edilmiştir. İzin verilmeme sebepleri arasında, tedarikçinin gerekli gümrükleri ödemeyi reddetmesi, ürünlerin marka gerekliliklerine uymaması, sebzelerin insan tüketimine uygun olmaması ve ilgili zorunlu belgelerin çıkartılmamış olması bulunmaktadır Buna karşılık, kredi kardı harcaması istatistikleri Kıbrıslı Türklerin hükümet denetimindeki bölgelerdeki süpermarketlerde ve diğer mağazalarda birkaç milyon Avro harcadığını göstermektedir. Bkz. Ekler IV ve V EN 6 EN

8 Doğrudan Hatta yönelik bu usulsüzlüklerin yanı sıra, Komisyon tarafından atanan Bitki Sağlığı uzmanları, AB kaynaklı patates tohumları için sahte bitki geçiş belgeleri düzenlendiğini tespit etmişlerdir. Avrupalı tüketicileri korumak adına, bu patates tohumlarından yetiştirilen tüm patateslerin ticareti yasaklanmıştır Mal dolaşımıyla ilgili olumlu gelişmeler Raporlama sürecinde, geçmişte Hattın tarafları arasındaki ticareti kısıtlayan bazı engellerin kademeli olarak kaldırılmasına yönelik bazı olumlu gelişmeler de kaydedilmiştir. Bu gelişmeler arasında şunlar bulunmaktadır: Üç odanın (Kıbrıs Sanayi ve Ticaret Odası KSTO, KTTO ve Kıbrıs Türk Sanayi Odası, KTSO) sürmekte olan yuvarlak masa toplantıları Kıbrıs Türk toplumu ve Kıbrıs Rum toplumu üreticilerinin oluşturduğu bir ağ olan Kıbrıs Üreticiler Ağı, dayanışma ve işbirliğini geliştirmek ve Yeşil Hat ticaretiyle ilgili kısıtlamaların hafiflemesine yönelik teknik destek, eğitim ve danışma hizmetleri sağlamak amacıyla, Hattın iki tarafında seminerler düzenlemiştir. Her iki toplumun da katıldığı bir anket çalışması da başlatan oluşum, interaktif bir internet sitesi açmak üzeredir ve çeşitli üretim sektörlerinde iş toplantıları düzenlemiştir. UNDP-ACT (ABD destekli) tarafından finansmanı sağlanan bu proje, aynı zamanda, katılımcı odalar (KTSO, KTTO ve KSTO) arasındaki dayanışma ve işbirliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Önceki raporlama dönemlerinde, malların geçici olarak geçişleri konusunda zorluklar gözlemlenmiştir. YHT deki ilgili değişiklikler 16 ile bu zorlukların üstesinden gelinecektir. Geçmişte Komisyon Kıbrıslı Türk tüccarlardan, başta patates sevkiyatları olmak üzere, Hattı geçen malların gümrüklenmesindeki gecikmelerle ilgili şikâyetler almıştır. Kıbrıs Cumhuriyeti yetkilileri tarafından yürürlüğe konan önlemlerin ardından, bu şikâyetlere de müdahale edilmiştir. Eylül 2007 den itibaren, (yalnızca) hükümet denetimindeki bölgelerde tüketilmek üzere yetiştirilmiş 2878 tondan fazla; değeri Euro yu aşan patates, hiçbir ciddi engelle karşılaşmadan başarıyla Hattı geçmiştir. EB İdaresi gerekli bitki sağlığı kontrollerinin yapılması için Kıbrıs Cumhuriyeti yetkilileriyle pratik bir anlaşma sağlamıştır. Bu anlaşma tatminkar şekilde işliyor görünmektedir Malların dolaşımıyla ilgili halen sürmekte olan engel ve zorluklar Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen, Yeşil Hat tarafları arasındaki ticarete yönelik bir takım engeller halen varlığını sürdürmektedir. Kıbrıs Türk ticari taşıtları ve özellikle kamyonlar ve otobüsler, halen adanın tamamında özgürce dolaşamamaktadır. Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıs Türk toplumu tarafından çıkarılan ticari araç ruhsatlarını 17 ve profesyonel sürücü ehliyetlerini 18 kabul etmemektedir (buna karşılık binek arabaları için verilen trafiğe çıkma ruhsatlarını kabul etmektedir). Hükümet, Kıbrıs Türk Toplumuna (KTT) na ait profesyonel sürücü ehliyetlerine yönelik kısıtlamaları azaltarak, KTT kamyonlarının Hattın tarafları arasında mal taşımalarına olanak vermeye Bkz. Üstte 2. bölüm Azami brüt ağırlığı 3,5 tonu aşan tüm Kıbrıs Türk kamyonlarına verilir. Azami brüt ağırlığı 7,5 tona eşit veya bunu aşan tüm Kıbrıs Türk kamyonlarının sürücülerine verilir. EN 7 EN

9 yönelik bir mevzuat teklif etmiştir. Kıbrıs Rum kamyon şoförleri örgütünden gelen protestolardan sonra, ne önceki ne de şimdiki yasama döneminde, Parlamento bu konuyla ilgili bir karara varamamıştır (ancak tasarı halen beklemededir). Öte yandan, Hükümet, bir Kıbrıs Türk Sivil Toplum Örgütü nü (KAR-İŞ) bu ruhsatları kendi adına çıkarmakla yetkilendirmeyi teklif etmiştir. Bu tasarı da Kıbrıs Türk toplumunca uygulamaya konmamıştır. Bunlardan hiçbiri, Hükümet tarafından (KSTO ile işbirliği içinde) Kıbrıslı Türk kamyon ve otobüs sürücülerinin normal ruhsat almalarına yardımcı olmaya yönelik olarak sunulmuş müstakil birer tasarı değildir. Her iki tarafta da daha fazla esneklik, Hattın taraflarını oluşturan toplumlar arasındaki ekonomik işbirliğini geliştirecektir. Kıbrıslı Türk tüccarlar, hükümet denetimindeki bölgelerde süpermarketlere stok sağlamak ve ürün ve hizmetlerini basın yoluyla tanıtmak konusunda yaşadıkları zorlukların devam etmekte olduğunu bildirmektedirler. Bu bağlamda şu da unutulmamalıdır ki; Kıbrıs Uluslararası Ticaret Fuarı na katılan Kıbrıslı Türklerin sayısı 2005 te 53 iken, bu rakam 2006 da 16 ya ve geçtiğimiz yıl da sadece 3 e kadar sürekli olarak düşmüştür. Bu yıl fuara hiç Kıbrıslı Türk katılımcı olmamıştır. Son olarak, Hattın tarafları arasında mal kaçakçılığı da yaygın olarak sürmektedir. Pergamos köyü (kısmen EB, kısmen de Kıbrıs ın kuzey kesiminde kalmaktadır) içi veya yakınlarında, yerli halk ve çiftçiler tarafından kullanılan bazı gayrı resmi geçiş noktaları ile, Pyla köyündeki (Tampon Bölge de yer almaktadır) Türk nüfusuna yönelik geleneksel arz (YHT Mad. 4 (10)), özellikle denetlenmesi zor hususlardır. Mal kaçakçılığı sorunu, Hattın Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti tarafından etkin biçimde izlenmesi ve Pyla daki Kıbrıslı Türklere arz edilen malların özelliklerinin ve miktarının Egemen Bölge İdaresi tarafından sıkı biçimde teftiş edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır Ticaretin Kolaylaştırılması Belli ürünlerde ticaretin kolaylaştırılması için aşağıdaki önlemler alınmıştır: Patates Ocak 2008 de Komisyon, KTSO ile birlikte, Kıbrıslı Türk tüccarlar arasında Yeşil Hat ticareti için gerekli olan patates tescili ile ilgili bilinci geliştirmek amacıyla bir seminer düzenlemiştir. Patates gümrüğe tabii olmamakla birlikte, her bir (patates taşıyan) kamyonun, bağımsız Bitki Sağlığı uzmanları tarafından, 1480/2004 no lu (AT) Komisyon Tüzüğü nün Ek III ü 19 doğrultusunda çıkartılmış bir Bitki Sağlığı Denetim Raporu taşıması gerekir. Hattın tarafları arasında patates ticaretini kolaylaştırmak amacıyla Komisyon, asıl hasat zamanı boyunca (Nisan ortasından Haziran ortasına kadar) bu uzmanların kalıcı olarak hizmet vermelerini sağlamıştır. Diğer zamanlarda da birkaç iş günü içinde hazır bulunmaları garanti altına alınmıştır (bugüne kadar Kıbrıs Türk tarafından gelen tüm bitki uzmanı istekleri yerine getirilmiştir.) Hizmetlerine yönelik son zamanlardaki talep ışığında, Komisyon fazladan bağımsız bitki sağlığı uzmanları atamıştır Ağustos 2004 tarihli, 1480/2004 no lu Komisyon Tüzüğü (AT), OJ L 272, , s. 3. EN 8 EN

10 Narenciye Küçük bir parti Narenciya sevkiyatı, 2008 Şubat ının başında, Almanya da sergilenmek üzere Hattı geçmiştir. Sonbahar 2007 de, yine Üye Ülkelerden gelen, Komisyon tarafından atanmış bağımsız bitki sağlığı uzmanları tarafından yapılan yıllık hasat öncesi denetlemeler, önceki kontrollerin olumlu sonuçlarını teyid etmiştir. Bal ve balık Yukarıda da belirtildiği gibi; 4 Mayıs 2007 de Konsey, Kıbrıs adasında belirli hayvan ürünlerinin hareketlerine yönelik 866/2004 no lu Konsey Tüzüğü (AT) kapsamındaki yasakları kaldıran ve taze balık ve balın Yeşil Hat tarafları arasında dolaşımıyla ilgili koşulları belirleyen bir Karar benimsemiştir. 20 Komisyon Kararı nın I ve II no lu ekleri doğrultusunda Komisyon tarafından Üye Ülkelerden atanan bağımsız uzmanlar, Kıbrıs Türk tarafına ait balık teknelerini incelemiş ve daha sonra belli AB laboratuarlarında analiz edilmek üzere, üretim zincirindeki ballardan örnekler almıştır. 5. SONUÇLAR Yeşil Hat Tüzüğü, Hattı geçiş noktalarından geçen Kıbrıslıların ve diğer AB vatandaşlarının serbest dolaşımı için sağlam bir yasal çerçeve sağlamayı sürdürmektedir. Eski Lefkoşa da Ledra Caddesi/Lokmacı da açılan yeni yaya geçiş noktası, iki toplum arasında insanî bağlar kurulmasını daha da kolaylaştırmıştır. Buna karşılık, hattı yasadışı olarak geçen üçüncü ülke vatandaşlarının sayısı halen ciddi endişe uyandıran bir konudur. Raporlama sürecinde, tespit edilen (veya tutuklanan) yasadışı göçmenlerin toplam sayısı ikiye katlanarak, şimdiye kadarki en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Komisyon, Hattın geçiş noktaları arasında Kıbrıs Cumhuriyeti ve Egemen Bölge İdaresi tarafından yürütülen izleme çalışmalarının gecikmeksizin ve önemli ölçüde güçlendirilmesi gerektiğini düşünmektedir. Buna karşılık, Kıbrıs Cumhuriyeti Hattın bir dış sınır görünümüne bürünmesine sebep olabilecek herhangi bir önlem almak konusunda tereddütte kalmaktadır. Yeşil Hattı geçen mallarla ilgili olarak; önceki raporlama dönemiyle karşılaştırıldığında, raporlanan rakamlar, Hattı geçen malların toplam değerinde de bir artış olduğunu göstermektedir. Kıbrıs Cumhuriyeti yetkililerince sunulan raporlara göre, Hattı fiilen geçen malların toplam ticari değeri, önceki raporlama dönemimdeki Euro ya kıyasla neredeyse 3 te 1 oranında artmış ve Euro yu bulmuştur. Öte yandan, bunun neredeyse %30 unun patates ticareti olduğu unutulmamalıdır. Yeşil Hat ticaretinin toplam ölçeği, Tüzüğün kısıtlı kapsamıyla hiçbir ilgisi olmaksızın, halen sınırlı kalmaktadır. İşbu raporlama döneminde çok az yeni ürün sunulmuştur. Yalnızca üç durumda mallar bir başka Üye Ülke ile topluluk-içi ticari işleme konu olmak üzere Hattı geçmiştir. Malların dolaşımı açısından elle tutulur olumlu gelişmeler yaşanmıştır. Buna karşılık, bazı raporlanmış olaylar, Yeşil Hat ticaretinin daha da fazla gelişmesinin önünde halen bir çok 20 4 Mayıs 2007 tarihli, 2007/330/EC no lu Komisyon Kararı, OJ L 123, , s. 30. EN 9 EN

11 engeller bulunduğunu teyid etmektedir. Kıbrıs Türk ticari araçları ve özellikle kamyonlar ve otobüsler, uzlaşmacı çözümler ya bir taraf ya da diğeri taraf tarafından reddedildiği veya ertelendiği için, halen adanın tamamında özgürce dolaşamamaktadır. Kıbrıslı Türk tüccarlar, hükümet denetimindeki bölgelerde süpermarketlere stok sağlamak ve ürün ve hizmetlerini basın yoluyla tanıtmak konusunda yaşadıkları zorlukların devam etmekte olduğunu bildirmektedirler. Son olarak, görünüşe göre, hattın tarafları arasında mal kaçakçılığı da yaygın olarak sürmektedir. Komisyon, özellikle patates, narenciye ve bal ve balık için, Hattın tarafları arasında ticareti kolaylaştırmaya yönelik çeşitli önlemler almıştır. Genel netice, Yeşil Hat Tüzüğü nün insanların ve malların Kıbrıs Cumhuriyeti nin hükümet denetimindeki bölgelerine geçişlerini sağlamak açısından elverişli bir zemin teşkil etmeyi sürdürmektedir. Komisyon Tüzüğün uygulanışını izlemeyi sürdürecektir. EN 10 EN