CEMAATLE TESBİH ÇEKMEK BİDAT MİDİR?- Ali Hoşafçı

Transkript

1 CEMAATLE TESBİH ÇEKMEK BİDAT MİDİR?- Ali Hoşafçı CEMAAT İLE TESBİH ÇEKMEK BİDAT MİDİR YAZISINI İNDİRMEK İÇİN: 8ToYLw&ithint=file%2c.ddocx Tavsiye Edilen Kitap: Seyyid Ali Hoşafçı,Selefilik Adı Altındaki Görüşlere Selefice Cevaplar,Yasin Yayınevi, IIstanbul Ölüler işitir mi, Ölülere Kur an Okumak, Tevessül, İstiğase, Teberrük, Şefaat, Rabıta, Tazim, Şirk, Bidat, Allah Allah diye zikir, Tesbihte Taş Kullanmak, Cihad ve bunlara benzer konularda bilgi sahibi olmak isteyenlere değerli Seyyid Ali Hoşafçı kardeşimizin Ehl-i Sünnet e aykırı görüşler ileri süren Vehhabilere ve Selefi geçinenlere cevaplarla dolu bu kitabını tavsiye ederiz. *** Yasin Yayınevi Sipariş Hattı: Kargo ile eve Teslim. CEMAATLE TESBİH ÇEKMEK BİDAT MİDİR? Tesbih Çekmek Bid at Diyenlerin Görüşü: Boncuklarla olan tesbih bid attır, çünkü Peygamber (sallallahu aleyhi ve selem) in zamanında olmayıp, ondan sonra icad edilmiştir. Lugat âlimleri,

2 tesbihin yeni bir kelime olduğunu ve Arapların bu kelimeyi tanımadığını söylerler. Bu itibarla nasıl olur da, Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem), ashabına bilmedikleri bir şeyi tavsiye eder? İbn Vaddah el-kurtubi, (el-bid a ve n-nehyu Anhâ, s.12) Salet b. Behram dan rivâyet ettiği bir eserde; İbn Mes ud boncuklarla tesbih çeken bir kadına uğrar, onları kopartıp atar, sonra da taşlarla tesbih çeken bir adama gelir ve ayağı ile vurur. Ardından şöyle der: Çok ileriye gittiniz! Karanlık bid atlara daldınız! Muhammed (sallallahu aleyhi ve selem) in ashabını ilimde geçtiniz! Boncuklarla tesbih çekmek Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) ın yoluna muhâliftir. Bu konuda Abdullah b. Amr şöyle der: Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) ı sağ eliyle tesbih çekerken gördüm. Ayrıca Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) ın bazı hanımlarına verdiği emre de uymamaktadır. Şöyle buyurur: Sizlere Sübhânallah, Allah-u Ekber, deyip Allah ı eksiklikten tenzih etmeyi emrederim. Gaflet edip de Lâ ilâhe İllalâh ı unutmayın, parmaklarınızla tesbih çekin çünkü onlar sorulur ve konuşturulurlar. Bu hadis hasendir. Hadisi, Ebû Dâvud ve diğerleri rivâyet etmişlerdir. Hâkim ve ez-zehebî hadisin sahih olduğunu söylerler. en-nevevî ve el-askalâni ise, hasen hükmünü vermişlerdir. Diğer taraftan biri gelipte, parmaklar ile olan tesbihin, adet çoğaldıkça sayısının muhafazasını imkânsız olduğunu söylerse, ona şöyle deriz. Bu karmaşıklığa sebep diğer bir bid attır. Yani dinimizde gelmediği şekilde, Allah-u Teâlâ nın çokça belirli bir sayıda zikredilmesidir. İşte bu bid at boncuklarla tesbih bid atidir. Sahih sünnette sabit olan en çok zikir adedi yüz dür. Bunu da adet edinen kişi kolaylıkla, yanlışsız bir şekilde yapabilir. Parmaklarla tesbihin daha faziletli olduğuna ittifak etmelerine rağmen, boncuklarla yapılan tesbih, parmaklarla sünnet olan tesbihi fiilen bitirmiştir. Tesbih Çekmek Bidat Değildir Diyenlerin Görüşü Aşağıda göreceğiniz gibi bizim elimizde tesbih ile ilgili Nebî (sallallahu aleyhi ve selem) Efendimiz, taşlarla tesbîh etmeyi görmesine rağmen yasaklamayıp onlarla da tesbîh edilebileceğine dâir bir takrîrî sünnet bulunmakta. Ayrıca sahabelerin tatbiki bulunmakta ve bid at olmadığına dair naslar mevcuttur. Tesbihle zikre karşı çıkanların elinde ise Abdullah b. Mes ûd a âid olan, sıhhat derecesi söz kaldıran, sahih olsa bile nasıl anlaşılması gerektiği tartışılabilecek olan, hattâ zâhiri başka sahâbe kavilleri, fiilleri ve takrîrleriyle, hattâ merfû rivâyetlerle çelişmekte olan mevkûf bir rivâyeti delil alarak tesbih çekmeye bidat demişlerdir. Yani işlerine geldiği zaman zayıf hadisi kabul etmezken burada tutunacakları başka bir delil olmadığından zayıf hadise yapışıp onu öne sürüyorlar. Biz zayıf hadisle amel edilir diyoruz sorun onların bu çelişkili durumu. Şimdi tesbihle zikre karşı çıkanların savunması olan Abdullah b. Mes ûd a âit olan o sözün açıklamasına bakalım.

3 İmâm Dârimî, Sünen inden yaptığı bir rivâyette Omer b. Yahya dedesinden nakletmiştir: Sabah namazından önce Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) un kapısında oturuyorduk. Evinden çıkınca beraberce mescide doğru yürüyecektik. Ebû Musa el-eş ari (Radıyallahu anh) yanımıza geldi: Abdullah daha dışarı çıkmadı mı? diye bize sordu. Hayır dedik. O da bizimle birlikte beklemeye başladı. Derken Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) evinden çıktı. Hepimiz kalkıp etrafını sardık. Ebû Musa ona dedi ki: Ey Abdullah, az önce mescitte garibime giden bir olay gördüm. Hayırda başka bir şey görmedim. Buharî, Ahmet b. Hanbel ve Yahya nın zayıf gördükleri (Taberani el- Mu cemü l-kebir deki rivayetine göre farklı olarak beni korkutan bir iş diye söylüyor. Fakat sonra Ebû Musa orada şöyle diyor: Şüphesiz o, yemin olsun ki kesinlikle hayırlı bir iştir. Ebû Musa (Radıyallahu anh) bunu söyledikten sonra yemin etmesi orda yapılanları hayırlı iyi bir iş gördüğüne kesinlik kazanıyor. Abdullah Neydi o iş diye sordu. Ebû Musa (Radıyallahu anh): Beklersen sen de görürsün dedi. Sonra şöyle anlattı. Mescitte halka halinde oturmuş topluluklar gördüm. Her halkanın başında bir adam elinde çakıl taşları olduğu halde komut veriyordu. Yüz defa tekbir. Topluluk bu komutu aldıktan sonra yüz defa tekbir getiriyordu. Sonra aynı adam: Yüz defa la ilahe illallah deyin diyordu. Topluluk gereğini yerine getiriyordu. Sonra yine aynı adam Yüz defa Sübhanallah deyin diye komut veriyordu. Ve topluluk yine emre uyuyor ve yüz defa Sübhanallah diyordu. Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) Sen onlara hiç bir şey söylemedin mi? diye sordu. Ebû Musa (Radıyallahu anh) hayır, hiç bir şey söylemedim ve senin görüşünü almak istedim dedi. Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh): Sen onlara: Siz o çakıl taşları ile günahlarınızı sayın, ben de size bu işin hayrınızı eksiltmeyeceğine garanti vereyim, diyemedin mi? dedi. Sonra Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) mescide yürüdü. Biz de birlikte gittik. Mescide gelince bu halkalardan birine rastladı. Tepelerine dikildi. Nedir, sizin şu yaptığınız iş? dedi. Onlar ise: Ey Abdullah, bunlar çakıl taşlarıdır. Biz bunlarla tekbir, tehlil ve tesbihlerimizi sayıyoruz. dediler. Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh): Siz o taşlarla günahlarınızı sayın, ben de size hayrınızın eksilmeyeceğine dair garanti vereyim. Ey Muhammed in ümmeti, helakiniz ne kadar da hızla yaklaşıyor. Hem de sizin aranıza bu kadar sahabe varken, Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selemin) ın kefeni henüz nemlenmemişken, yemek tabağı henüz kırılmamışken. Beni kudretiyle saran Allah (Celle Celalühü) adına söyleyin ki, Siz Muhammed (sallallahu aleyhi ve selem) ümmetinden daha mı fazla hidayette olan bir

4 ümmetsiniz? Yoksa, siz dalalet (sapıklık) kapısını açanlar mısınız? Onlar: Ey Abdullah, Allah (Celle Celalühü) a yemin ederiz ki, bizim hayır işlemekten başka hiç bir niyetimiz yoktur dediler. Abdullah: Nice hayır uman insanlar vardır ki asla umdukları hayrı bulamamışlardır. Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) Kuran okuyan fakat okudukları kalplerine işlemeyen bir topluluk tarif etmişti; Yemin ederim ki sanki o tarife uyanların çoğunluğu sizin aranızda dedi. Sonra onlardan yüz çevirip oradan ayrıldı. Amr. b. Seleme diyor ki: Nehravan olayında bu adamların çoğunluğunu Haricilerle beraber bize saldırırken gördük Hadisin Analizi: Hadis zayıftır (İbni el cezvu,el zuafa ve el matrukin cilt 2,sayfa 233,no 2601) Hadis zayıftır (İbni Adi,el kamil fi el zuafa,cilt 5,sayfa 122,no:1287) Hadis zayıftır (Ibni Hacer,Lisan el Mzan,cilt 4,sayfa 378,no 1128) El heytemi Mecmua el zevaid kitabinin Bab el Umma ala al sadaka adli bölümünde hadisi zayif saymiştir Ravi Amr hakkinda onu gören İbni Main dedi ki: Onun rivayetleri deyersizdir (el zuafa vel matrukin,sayfa 212 no 3229) İbni Karraş dedi ki: O kabul görmeyen birisidir (el mugni) İmam Zehebi dedi ki: O,en zayiflar arasinda yer alan itibar görmeyen birisidir (Mizan el itidal,cilt 3,sayfa 293) CEVAP Birincisi zayıf hadislerle amel etmeyi kabul etmezlerken burada olduğu gibi zayıf hadise yapışmaları onlar için bir çelişki. Ebû Musa ona dedi ki: Ey Abdullah, az önce mescitte garibime giden bir olay gördüm. Hayırdan başka bir şey görmedim. Buharî, Ahmed b. Hanbel ve Yahya nın zayıf gördükleri (Tebaranî el- Mu cemü l-kebir deki rivayetine göre farklı olarak, Ebû Musa (Radıyallahu anh) beni korkutan bir iş diye söylüyor. Fakat sonra Ebû Musa (Radıyallahu anh) ın şöyle diyor; Şüphesiz ki, o elbette yemin olsun ki kesinlikle hayırlı bir iştir. Ebû Musa (Radıyallahu anh) nın bunu söyledikten sonra yemin etmesi orada yapılanları hayırlı iyi bir iş gördüğüne kesinlik kazandırıyor. Ebû Musa (Radıyallahu anh) nın bu sözü ortada iken selefilik iddiasında bulunanların Ebû Musa (Radıyallahu anh) nın görüşü hakkında zan ve

5 yorumlarının hiç önemi yoktur. Burada görüleceği gibi Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) ile Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) ın görüş ayrılığı vardır. Bir sahabe bu işi hayırlı başka sahabe bidat olarak görüyor. Sahabilerden bazıları, Kur ân ın toplanıp mushaflaştırılmasını Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) tarafından yapılmadığını söyleyerek bid at diyorlardı. Hazreti Ömer (Radıyallahu anh) ise bid at olarak görmedi. Kimi âlimlerden sahabi kavlini hüccet görmediği rivâyet edilse de İslâm âlimlerinin cumhuru onu delil görüp, bağlayıcı kabul ederler. Hanefîler de onlardandır. Hatta bazı rivâyetlerde, bunu, İslâm âlimlerinin sadece cumhuru değil, hepsi kabul eder. Yalnız bir sahabi kavline ters, başka bir sahabi kavli varsa tercihe gidilir, birisi alınır. Sufiyye de burada aşağıda göstereceğimiz sahâbeden birçoklarının fiilini ve Nebî (sallallahu aleyhi ve selem) Efendimiz, taşlarla tesbîh etmeyi görmesine rağmen yasaklamadığına göre, bir takrîrî sünnet bulunmaktadır. İşte Sufiyye de Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) efendimiz in bu takrirlerini esas alarak ve başka birçok sahabenin yaptıklarını da delil alarak Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) un değil de, Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) nin kanâatini seçmişlerdir. Aşağıdaki rivayetlerde de göreceğiniz gibi birçok sahabe taş, düğüm kullanarak zikir yapmışlardır. Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) bu konuda bidat demekle görüşünde yanlız kalmıştır. Buna rağmen Selefi görüşü üzere olduğunu iddia edenlerin İbn Mes ud, (Radıyallahu anh) bidat görüşünde ısrar edip doğru görüş budur derlerse şöyle deriz: İmam Ahmed, Bezzar, Taberanî ve İbn Merduveyh, sahih bir yolla İbn Mes ud dan şöyle rivayet ediyor: İbn Mes ud, mushaftan Felak ile Nas surelerini kazımış ve Sakın Kur an a Kur an dan olmayan şeyleri karıştırmayın Bunların ikisi Allah ın kitabından değildir. Ancak Resûlullah a emredilmiştir ki onlarla Allah a sığınsın demiştir İbn Mes ud onları namazlarında okumuyordu. Bezzar Bu hususta bir tek sahabi dahi İbn Mes ud a katılmamıştır. Resûl-i Ekrem bu iki sureyi de namazda okumuştur. Biz bunu niçin yazdık? Bu hususta sahabenin İbn Mes ud un bu görüşünü benimsemediğine örnek olsun, diye yazdık. Başka bir örnek: Hazreti Ömer (Radıyallahu anh) ile Hazreti Ammar (Radıyallahu anh) bir konuda görüş ayrılığı Buhari ve Müslim, Abdurrahman b. Ebza (Radıyallahu anh) dan şu şekilde rivayet etmişlerdir: Bir adam Hazreti Ömer (Radıyallahu anh) in yanına gelip:

6 Ben cünüp oldum ve su bulamadım! dedi. Hazreti Ömer (Radıyallahu anh): Namaz kılma dedi. Bunun üzerine Ammar (radıyallahu anh şöyle söyledi: Ey mü minlerin emiri! Hatırlamıyor musun, ben ve sen bir seriyyede bulunuyorduk. Bu sırada cünüp olmuş ve su bulamamıştık. Sen namaz kılmamıştın; ben ise toprağı üzerime sürmüş ve namaz kılmıştım. Resûlullah (aleyhissalâtü vesselâm) da: Ellerini yere vurup sonra üflemen, sonra da yüzünü ve ellerini (kollarını) meshetmen yeterli olurdu diye buyurmuştu. Bunun üzerine Hazreti Ömer (Radıyallahu anh): Allah dan kork ey Ammar! dedi. Ammar (Radıyallahu anh) da: İstersen bunu konuşmam (rivayet etmem) dedi. Hazreti Ömer (Radıyallahu anh) dedi ki: Seni yöneldiğin yöne çeviririz! Şakik b. Seleme Esedî den şöyle söylediği rivayet edilmiştir: Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) ve Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) ile birlikte oturuyordum. Bu sırada Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) şöyle söyledi: Ne dersin, ey Ebû Abdurrahman, bir adam cünüp olsa ve bir ay boyunca su bulamasa, namazlar konusunda ne yapacak? Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) da şöyle söyledi: Bir ay su bulamazsa da teyemmüm etmez. Bunun üzerine Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) şöyle söyledi: Ammar (Radıyallahu anh) ın Hazreti Ömer (Radıyallahu anh) e söylediği sözü duymadın mı? Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) şöyle söyledi: Hazreti Ömer (Radıyallahu anh) în Ammar (Radıyallahu anh) ın sözüyle ikna olmadığını görmedin mi? Bunun üzerine Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) dedi ki: Peki, şu âyet-i kerime hakkında ne diyeceğiz: Ey iman edenler! Siz sarhoş iken ne söylediğinizi bilinceye kadar- cünüp iken de yolcu olan müstesna gusül edinceye kadar namaza yaklaşmayın. Eğer hasta olur veya bir yolculuk üzerinde bulunursanız, yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, yahut kadınlara dokunup da (bu durumlarda) su bulamamışsanız o zaman temiz bir toprakla teyemmüm edin! Burada görüleceği gibi Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) ile Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) görüş ayrılığı vardır. Ebû Hanife bu konuda Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) görüşünü alırken Ebû Yusuf ile İmam Muhammed Abdullah b. Mes ud radıyallahu anh görüşünü almış. Yine sahabilerden bazıları, Kur ân ın toplanıp mushaf haline getirilmesinin Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) tarafından yapılmadığını söyleyerek bid at diyorlardı. Hazreti Ömer radıyallahu anh ise bid at olarak görmedi. Kimi âlimlerden sahabi kavlini hüccet görmediği rivâyet edilse de İslâm âlimlerinin cumhuru onu delil görüp, bağlayıcı kabul ederler.

7 Hanefîler de onlardandır. Hatta bazı rivâyetlerde, bunu, İslâm âlimlerinin sadece cumhuru değil, hepsi kabul eder. Yalnız bir sahabi kavline ters, başka bir sahabi kavli varsa tercihe gidilir, birisi alınır. Sufiyye de burada yukarıda gösterdiğimiz sahâbeden birçoklarının fiilini ve Nebî (sallallahu aleyhi ve selem) Efendimiz, taşlarla tesbîh etmeyi görmesine rağmen yasaklamadığına göre, bir takrîrî sünnet bulunmaktadır. İşte Sufiyye de Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) Efendimiz in bu takrirlerini esas alarak ve başka birçok sahabenin yaptıklarını da delil alarak Abdullah b. Mes ud (Radıyallahu anh) un değil de, Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) nin kanâatini seçmişlerdir. Tesbihe Karşı Çıkanlar Şöyle Diyebilir Hadiste ifade olunduğu üzere, sözde zikir meclisine katılmış bu kimselerin, daha sonraları, Müslümanlıkları şekilden öteye geçmeyen ve taassubun en koyu şeklini simgeleyen sözde dindar Haricilerin Hazreti Alî (Radıyallahu anh) ye karşı savaşında, onlara katıldıklarını görmekteyiz. Demek ki, şeklî Müslümanlık, gerçek anlamda İslâm değildir. CEVAP Ebû Musa el-eş arî (Radıyallahu anh) sahabinin ileri gelenlerindendir. Onun bu işi hayırlı görmesi, o mecliste bulunan sahabe ve tabîinin taşlarla ve komutla yapılan zikri benimseyip güzel görmeleri bizim için yeterlidir. Resûlullah bir yerde taşlarla zikredeni görüp yasaklamadı. Başka bir yerde topluca zikredenleri gördüğünde yasaklayıcı bir söz söylememiş ve o halkaya oturup hamd etmişken sahabelerden biri bu işi bid at olarak anlamasın mı? Yoksa bid at görmeyen sahabe ve yasaklamayan Resûlullah ın görüşünü mü kabul edeceğiz? O halkada zikredenlerin hepsini değil bir kısmını hariciler saffında görmek. O sahabelerin yaptığının kötü olduğuna dair delil olmaz. Haricilerin saffında olmayan, toplu zikir eden o halkadaki diğer sahabe ve tabîinin yaptıkları delil değil mi? Ayrıca Hazreti Alî ye karşı Hazreti Ayşe, radıyallahu anha ve birçok sahabe görüş farklıkları ve fitne yüzünden Hazreti Alî yle savaşmışlardır. Şimdi biz bu sahabelerin Hazreti Alî ye karşı savaştıkları için her yaptığına yanlış diyebilir miyiz? Hazreti Ali ye karşı olmalarını delil getirebilir miyiz? İbni Âbidin diyor ki: Resulullah Efendimiz, bir kadının tesbihleri, çekirdeklerle saydığını görmüş; fakat yasaklamamıştır. Bu da, tesbihleri, taşla, çekirdekle ve tesbihle çekmenin caiz olduğunu göstermektedir. Delili de şudur: Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, İbni Hibban ve Hâkim in; Said bin Ebi Vakkas tan [radıyallühü anh] rivayet ettikleri hadis-i şerifte,

8 Resulullah bir kadının çekirdeklerle veya çakıl taşlarıyla tesbih çektiğini gördüğü halde yasaklamadığını bildirmektedir. (Reddü l-muhtar) İbn Teymiyye Zikrin Küçük Taşlarla Sayılması Güzel Bir İştir Diyor. Hamd Allah a salât ve selâm Resulune (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), ehli beytine (a.s) ve şerefli sahabilerine(r.a) olsun.. Sevgili kardeşlerimiz, gördüğünüz resim Vehhabilerin büyük şeyhlerinden İbni Teymiyye nin Mecmua El Fetava isimli kitabinin 22-ci ciltinin 506-ci sayfasidir.vehhabilerin Şeyhlerinden Ahmed İbn Teymiyye ( h/ m) küçük taşlar, meyve çekirdekleri ve tespihle zikr etmek, daha doğrusu edilen zikri bu şeyler vasitasiyla saymak hakkinda diyor ki: وعد التسبيح بالا صابع سن ة كما قال النبي صلى الله عليه وسلم للنساء : س ب ح ن و اع ق د ن ب الا ص اب ع ف ا ن ه ن م س ي ولا ت م س ت ن ط ق ات.وأما عد ه بالن و ى والح ص ى ونحو ذلك فحسن وكان من الصحابة رضي الله عنهم من يفع ل ذلك وقد رأى النبي صلى الله عليه وسلم أم المو منين تسب ح بالحصى.وأقر ها على ذلك وروي أن أبا هريرة كان يسب ح به وأما التسبيح بما ي جع ل في ن ظام من الخ ر ز ونحوه فمن الناس من كر هه ومنهم من لم يكر هه وإذا أحس نت فيه الني ة فهو حسن غير مكروه وأما اتخاذه من غير حاجة أو إظهاره للناس مثل تعليقه في الع ن ق أو جع له كالس وار في اليد أو نحو ذلك فهذا إما رياء للناس أو م ظ ن ة المراءاة ومشابهة المراي ين من غير حاجة : الا ول محر م والثاني أقل أحواله الكراهة فا ن مراءاة الناس في العبادات المختص ة كالصلاة والصيام والذكر وقراءة القرآن من أعظم الذنوب Zikrin parmaklarla sayılması sünnettir. Nasil ki, Nebi (sallallahu aleyhi ve selem) kadinlara: Zikr edin ve parmaklarla sayın. Şüphesiz ki, onlar (Kiyametde) Hesaba çekilecek ve konuşacaklardir. demişti. Zikrin küçük taşlar ve meyve taneleri ve benzeri şeylerle sayılmasına gelince bu güzel iştir! Sahabiden (Allah onlardan razı olsun) böyle edenler vardı. Nebi (sallallahu aleyhi ve selem) müminlerin annesini küçük taşlarla zikr ederken gördü ve buna itiraz etmedi. Ebu Hureyre nin de bunlarla zikr etdiyi rivayet edilmişdir. Boncuklar ve benzerlerinin uygun düzülmüş şekliyle(tespihle) zikre gelince insanlardan bunu kerih görenler (hoş karşılamak) ve kerih görmeyenler vardır. Niyet iyi olunca bu amel(tespihle zikr) mekruh olmayan güzel bir ameldir! Kaynak: Ahmed İbn Teymiyye: Mecmu Fetava: 22/506 Medine: 1425/2004 İbn Teymiyye nin sözlerinden anlaşılan zikrin parmak uclarıyla sayılmasının sünnet olduğu, diger şeylerle taş, çekirdek ve tesbih gibi sayılmasının ise şeren caiz ve güzel olduğudur.

9 Çekirdeklere zikr saymağı kabul edip, bunu tesbihle etmeyi kabul etmeyen kimseyi anlamak zordur. Ayni tanelerin uygun nizamla ipe dizilmesinin hükme tesir edecek türden bir değişiklik midir? Hanefî müctehidlerinden İmam Tahtavî Dürrü l-muhtar Haşiyesi nde mekruhlar faslında diyor ki : Mescidde halka olup yüksek sesle zikretmekten kimse menedemez. Zira mescitlerde Zikrullahı menedenler Cenab-ı Hak kın: و م ن أ ظ ل م م م ن م ن ع م س اج د الل ه أ ن ي ذ ك ر ف يه ا اس م ه و س ع ى ف ي خ ر اب ه ا Kim Allah in mescitlerinde Allah in isminin zikredilmesinden mani olanlardan daha zalim olabilir. Tesbih Çekmek Bid at Mi? Bid at konusu, geride Rabıta Bid at Mi, Bid at Ne Demektir? başlıklarında geniş bir şekilde açıklandı. Burada konunun, konu içinde anlaşılması için kısaca özetleyeyim: Bid atin Şer i Anlamı Hakkında şer i bir delil olmaksızın yapılan uygulamalardır. İslâm şeriatında aslı olmayan bir şeyi icad etmek demektir. Yani Peygamber (sallallahu aleyhi ve selem) döneminde mevcut olmayan ve dini kaynaklarda delili bulunmayan akîde, ibâdet, dini bir yasaklama gibi alanlar için olan kullanımdır. Şer i anlamdaki bid atler; Peygamber (sallallahu aleyhi ve selem) in Sonradan ortaya çıkan şeyler bid attir ve bütün bid atler sapıklıktır ifadesi bu anlamdadır. Şer î ıstılahta ise; bütün bid atler dalâlettir. Peygamber (sallallahu aleyhi ve selem) den sonra hiç kimsenin dine, akide ve ibâdet konusunda bir şey sokmaya, dini bir şiar ihdâs etmeye veya ondan bir şey eksiltmeye, dini bir uygulamanin niteliğini değiştirmeye (cehri kırâat olmayan namazlarda cehri kırâat ihdâs etmek gibi), mutlak bir hükmü zaman ve mekan açısından olsun, bireysel ve toplumsal açıdan olsun, şer i bir delil gelmedikçe kayıtlandırmaya yetkisi yoktur. Bid atin Lugat Anlamı Dinde aslı olan Peygamber (sallallahu aleyhi ve selem) döneminde aslı benzeri mevcut olan ve dini kaynaklarda delili bulunan birşeyi icat etmek demektir. Lügat anlamında kullanılan dinde aslı olan bir şeyi icat etmek ve sünnete muhalif olmayan mutabık olan şeylerde kullanılan bid at kavramı, şer-i yönüyle kastedilen sapıklık anlamındaki bid atler değildir, şer i anlamdaki

10 bid atle karıştırılmamalıdır. Günümüzdeki yapıldığı şekliyle bire bir Peygamber (sallallahu aleyhi ve selem) döneminde olmayan fakat benzeri aslı olup hakkında şer i bir delile dayalı olarak yapılan uygulamalardır. Hadislerin yazıya geçirilmesi, teravih namazı vb Bunların lugat anlamında bid at olarak adlandırılması câizdir, zira bunların sünnette aslı ve uygulaması vardır. Mesala minare Resûlullah zamanında yoktu. Ama ezan yüksek bir yere çıkılarak okunuyordu. Yani aslı vardı Resulullah (sallallahu aleyhi ve selem) zamanından sonra icat edilmesi yönüyle minare bid at olmakla birlikte Resulullah (sallallahu aleyhi ve selem) zamanında yüksekte okunması gibi bir aslı, benzeri olması, Kuran ve sünnete aykırı bir yönü olmaması yönüyle şer î anlamda bid at değil, lugat anlamında ise bid attir. Yani bid at-ı hasenedir. Dikkat edin; iki şekliyle de bid at diye anılıyor. Ama biri caiz, diğeri değil. Peygamber (sallallahu aleyhi ve selem), bid at hakkında Bütün bid atler dalâlettir buyurmuştur. İmâm Rabbânî de: Bid atin hepsi kötüdür, güzeli olmaz, demektedir. Bunun izahı bid atin, hasenesi veya güzeli olmaz. Hepsi seyyiedir, yani kötüdür, diyenler şer i ıstılahı kastediyorlar; lügat manasındaki bid ati kastetmiyorlar. Bid atin güzeli de vardır diyenler şer i ıstılahı kastetmeyip lügat manasını murad ediyorlar. Yani her iki gruba göre bid atı hasene lugat manada bid at değildir. Bid at-ı hasene mefhumunu kullanan sahabe bunu şer i anlamda değil, lügavi anlamda kullanmışlardır. Âlimlerin kastı aslı dinde olan ve insanların sonradan keşfettikleri amellerdir. Dolayısıyla burada kullanılan bid at-ı hasene lafzı şerri istilahta değil, lugavidir. Bid at kavramı bazen şer i bir konu hakkında kullanılır. Peygamber (sallallahu aleyhi ve selem) in; sonradan ortaya çıkarılan her şey bid attır ve her bid at de sapıklıktır ifadesi bunun örneğidir. Hazreti Ömer (Radıyallahu anh) in, insanları teravih için topladığı ve onların da buna devam etmesi üzerine söylediği bu ne güzel bid attir sözü lugat anlamındadır. Şer î değildir. Ömer (Radıyallahu anh) in kasdı, bu uygulamanın 20 rekat şekilde daha önce mevcut olmadığı, ancak dinde aslının bulunduğunu Resûlullah ın kıldığını ifade etmekti. Tesbih taşları ile zikir yapmak, aslı Resûlullah ve sahabede mevcut olması, Kuran a ters bir yönü olmamasıdan dolayı, sapıklık ifade eden, İslâm şeriatında aslı olmayan birşeyi icad etmek anlamında olan şer i olarak bir bid at değildir. Tesbih taşları ile zikir yapmak, aslı Resûlullah ve sahabede mevcut olması, Kuran a ters bir yönü olmamasıdan dolayı bid at-ı hasene olan lugat anlamında bir bid attir. Şimdi Resûlullah ve sahabede olan şekline bakalım; 1. Hadis:

11 İbn Ebî Şeybe, Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve Hâkim, (Abdullah) b. Amr (radıyallahu anhumâ) dan rivâyet etmiş ve Hâkim sahih olduğunu söylemiştir: Nebi (sallallahu aleyhi ve selem) nin tesbîhleri eliyle saydığını gördüm. 2. Hadis: İbn Ebî Şeybe, Ebû Dâvûd, Tirmizî ve Hâkim, Yüseyre (radıyallahu anhâ) den - ki hicret eden (Sahâbe) kadınlar(ın)dan idi- şöyle dediğini rivâyet etti: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) şöyle buyurdu: (Ey kadınlar!) Tesbîhe (sübhânellâh demeye), tehlîle (lâ ilâhe illellâh demeye) ve takdîse ( sübhâne l-meliki l-kuddûs veya sübbûhun kuddûsün Rabbu l-melâiketi ve r-rûh demeye) sarılın, ğâfil olmayın, tevhîdi unutursunuz. (Onları) parmak uçlarınızla sayın. Çünkü onlar, (bedeninizden, kendileriyle ne yaptığınız) sorulacak ve konuşmaları istenecek olan(uzuv)lardır. 3. Hadis: Tirmizî, Hâkim ve Taberânî, Safiyye (radıyallahu anhâ) den şöyle dediğini rivâyet ettiler: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) yanıma girdi; önümde tesbîh etmekte olduğum dört bin hurma çekirdeği vardı. O, nedir bunlar, ey Huyey in kızı? dedi. Ben, onlarla tesbîh ediyorum dedim. O, senin başında dikildiğimden beri bunlardan daha çok tesbîh ettim buyurdu. Ben, (onu) bana (da) öğret, ey Allah ın Resûlü! dedim.,o الله عدد ما خلق من شي ), Allah ı /(سبحان yarattığı şeyler adedince tesbîh ederim, buyurdu. Bu hadis de sahihdir. Nebî (sallallahu aleyhi ve selem) Efendimiz, taşlarla tesbîh etmeyi görmesine rağmen yasaklamadığına göre, onlarla da tesbîh edilebileceğine dâir bir takrîrî sünnet bulunmaktadır. Rivâyetlerin birçoklarında da zikirlerin taşlarla veya hurma çekirdekleriyle sayılması vardır. 4. Hadis: Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâî, İbn Mâce, İbn Hibbân ve Hâkim Sa d b. Ebî Vakkâs (Radıyallahu anhu) tan rivâyet etmişler ve bu rivâyetin Tirmizî hasen, Hâkim de sahih olduğunu söylemişlerdir: Sa d ve Nebî (sallallâhu aleyhi ve selem) bir kadının yanına girmişler, kadının önünde de hurma çekirdekleri veya küçük taşlar vardı; tesbîh ediyordu. Bunun üzerine Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem), bundan dahâ kolay veya (râvînin tereddüdü) daha efdal olanı sana haber vereyim mi? buyurdu 5. Hadis:

12 Hilâl el-haffâr ın Cüz ünde, Beğavî nin Mu cemu s-sahâbe sinde ve İbn Asâkir in Târîh inde, Mu temir b. Süleymân yolundan Ubeyy b. Ka b dan, onun, dedesi Bakıyye den, onun da Nebî (sallallahu aleyhi ve selem) nin azâdlı kölesi Ebû Safiyye den yaptıkları şöyle bir rivâyet vardır: (Ebû Safiyye nin) önüne bir deri yaygı konulur ve içinde taşlar bulunan bir sepet getirilir, onunla günün yarısına kadar tesbîh ederdi; sonra da kaldırılırdı. Birinciyi kılınca(o sepet tekrâr) getirilir, onunla akşama kadar tesbîh ederdi. 6. Hadis: Ahmed b. Hanbel de ez-zühd de, Yûnus b. Ubeyd den, anasının şöyle dediğini rivâyet etti: Ebû Safiyye yi ki o Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) ın ashâbındandı ve komşumuz idi küçük taşlarla tesbîh ederdi. 7. Hadis: İbn Sa d, Sa d ın kölesi Hakîm İbnü d-deylemî den, Sa d b. Ebî Vakkâs ın, taşlarla tesbîh ettiği ni rivayet etmiştir. 8. Hadis: İbn Ebî Şeybe el-musannef de, Sa d ın kölesinden, Sa d ın taşlarla veya hurma çekirdekleriyle tesbîh ettiğini rivâyet etti. 9. Hadis: İbn Sa d et-tabakat da şöyle dedi: Bize Ubeydullah b. Mûsâ haber verdi (dedi). (Ubeydullâh) bize İsrâîl haber verdi (dedi). (İsrâîl) Câbir den (haber verdi): Bir kadın ona (Câbir e), Fâtıme binti Hüseyin b. Alî b. Ebî Tâlib den rivâyet ederek şöyle dedi: O (Fâtıme), düğüm atılmış bir ip ile tesbîh ederdi. 10. Hadis: Abdullâh b. Ahmed, ez-zühd Zevâid inde, Nuaym b. Muhriz İbn Ebî Hüreyre den, O (Nuaym), dedesi Ebû Hüreyre den şöyle rivâyet etti: Ebû Hüreyre nin iki bin düğümlü bir ipi vardı; onunla tesbîh çekmedikçe uyumazdı. 11. Hadis: Ahmed b. Hanbel de ez-zühd de (isnâdıyla) Kasim b. Abdirrahmân ın şöyle dediğini rivâyet etmiştir: Ebû d-derdâ nın bir kese içinde Acve hurması çekirdeklerinden hurma çekirdekleri vardı; sabah namazını kılınca onları birer birer çıkarır, onlarla tesbîh ederdi. 12. Hadis: İbn Sa d, Ebû Hüreyre den şöyle rivâyet etti: (Ebû Hüreyre) yarısı beyaz yarısı kara (alaca) olan hurma çekirdeğiyle tesbîh ederdi.

13 13. Hadis: Deylemî, Müsnedü l-firdevs de (isnâdıyla) merfû olarak şöyle rivâyet etti: Tesbîh âleti (Allah (Celle Celalühü) yu) ne güzel hatırlatıcıdır! 14. Hadis: İbn Ebî Şeybe (el-musannef de) Ebû Saîd el-hudrî (Radıyallahu anh) den rivâyet etti: (Ebû Saîd el-hudrî (Radıyallahu anh) taşlarla tesbîh ederdi. 15. Hadis: (İbn Ebî Şeybe yine) Ebû Nadra yoluyla, Tufâve (denilen bir yer) den olan bir adamdan şöyle dediğini rivâyet etti: Ebû Hüreyre (Radıyallahu anh) nin yanında konakladım; onunla beraber, içinde taşların -veya hurma çekirdeklerinin- bulunduğu bir kese vardı. Tükenene kadar onlarla Sübhânellâh derdi 16. Hadis: (İbn Ebî Şeybe yine) Zâzân dan şöyle dediğini rivâyet etti: Ümmü Ya fûr dan tesbîhlerini aldım. Alî ye vardığımda, Ümmü Ya fûr a tesbîhlerini geri ver dedi. Sonra, Celâl el-bülkînî asrında yaşayan müteahhir bir yazara âid Tühfetü l- İbâd da tesbîh âleti hakkında güzel bir bâb gördüm. Orada aynen şu ifâdeleri müşahade ettim: Âlimlerin bazısı şöyle dedi: Tesbîhlerin parmak uçlarıyla sayılması İbn Amr hadisinden dolayı tesbîh âletinden daha iyidir. Ancak şöyle de denilmektedir: Tesbîh eden kimse yanılmayacağına güveniyorsa parmak uçlarıyla sayması daha iyi olur; değilse, tesbîh âleti evlâdır. Şübhesiz ki, Ebû Hüreyre (Radıyallahu anh) u gibi kendilerine işâret edilen (meşhûr olan), kendilerinden (ilim ve feyz) alınan ve kendilerine i timâd edilen efendiler (büyük zâtlar) tesbîh âleti edinmişlerdir. Ebû Hüreyre nin iki bin düğüm bulunan bir ipi vardı, onunla on iki bin tesbîh çekmedikçe uyumazdı. Bunu İkrime şöylemiştir. 17. Hadis: Ebû Dâvûd un es-sünen inde, Ebû Nadra el-gıfârî nin şöyle dediğine dâir bir rivâyet vardır: Ahmed b. Hanbel, ez-zühd de Yunus b. Ubeyd in anasından şöyle dediğini rivâyet etti: Ebû Safiyye yi ki o Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) ın ashabındandı ve komşumuz idi küçük taşlarla tesbih ederken gördüm. Bu rivâyet benzer bir lafızla, Hilal el- Haffar ın Cüz ünde, Beğavi nin el- Mu cemu s-sahâbe sinde ve İbn Asâkir in Târih inde dahi mevcuttur. Ahmed b. Hanbel de Zühd de, Ebû d-derdâ nın hurma çekirdekleriyle tesbih

14 ettiğini, rivâyet etmiştir. Bana, Tufâve den bir şeyh, şöyle söyledi: Medîne de Ebû Hüreyre ye misâfir oldum. Ben, misâfir yüzünden ondan daha çok ve daha kavi kol ve ayak sıvayan (hizmet etmeye girişen) bir adam görmedim. (O adam şöyle) dedi: Birgün ben onun huzûrundayken, o, sedirinin üstündeydi. Beraberinde, içinde taşların yâhut hurma çekirdeklerinin bulunduğu bir kese, aşağı tarafında da kara bir câriye vardı. O, şu taşlarla tesbîh çekiyordu. Nihâyet kesedekileri bitirince keseyi câriyeye attı. O da onları toplayıp tekrâr keseye koydu ve hemen Ebû Hüreyre ye geri verdi Denilmiştir ki, Ebû Hüreyre (Radıyallahu anhu) mücezza hurma çekirdeği ile tesbîh ederdi. Hafız Abdulğanî, el-kemâl de, Ebû d-derdâ Uveymir (Radıyallahu anh) in (hâl) tercümesinde, günde yüz bin tesbîh çektiğini anlatmıştır. (Hafız Abdulğanî, el-kemâl de) Seleme b. Şebîb de şöyle dediğini zikretmiştir: Hâlid b. Ma dân Kur ân okumasından ayrı olarak kırk bin tesbîh çekerdi; öldüğünde, yıkanmak için teneşir üzerine konulunca parmağını şöyle hareket ettirmeye başladı -yani tesbîh ile. Ma lûm ve muhakkaktır ki, yüz bin, hattâ kırk bin ve bundan daha azı parmak uçlarıyla sayılamaz. Bununla doğru olarak ortaya çıkmış ve sâbit olmuştur ki, Ebû d-derdâ ve Hâlid b. Ma dân (bu sayıdaki tesbîhleri) bir âlet ile sayıyorlardı. Ebû Müslim el-havlânî (rahmetullahi aleyh) nin bir tesbîhi vardı. Bir gece tesbîh elindeyken kalktı. (Râvî şöyle) dedi: Tesbîh döndü ve koluna sarıldı ve tesbîh çekmeye başladı. Bunun üzerine Ebû Müslim döndü; tesbîh de kolunda dönüyor ve şöyle diyordu: Seni tesbîh ederim, ey yerden bitenleri bitiren ve ey varlığı dâim olan! (Ebû Müslim, hanımına), Gel, ey Ümmü Müslim! Bak tuhaf olan şeylerin en tuhaf olanına dedi. (Râvî), Ümmü Müslim derhal geldi; tesbîh, dönüyor ve tesbîh çekiyordu; (Ümmü Süleym) oturunca da tesbîh de sustu dedi. Bu hâdiseyi, Ebû l-kasim Hibetüllâh İbnü l-hasen et-taberî, Kerâmâtü l-evliyâ isimli kitâbında anlattı. Rivâyetleri daha da çoğaltmak mümkün ise de, bizce bu luzumsuzdur. Bütün bunlar sahâbe (Rıdvanullahi Teâlâ aleyhim) in tatbikatıdır. Bu rivâyetler göz önünde bulundurularak, sûfiyyece topluca ve tek başına taşlarla zikretmenin bid at olduğu tarafı değilde, hayır olduğu tarafı tercih edilmiştir. Şu halde taşlarla zikir Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) ın takrirleri ve sahâbe (Rıdvanullahi Teâlâ aleyhim) in amelinden alınma bir sünnettir. Hasan Sabbah dan, Hindulardan, Budistlerden alınma değildir. Biz davamıza dair delil getirdik. Yapıcı, birleştirici olmak lazım. Tesbihle zikre karşı çıkanlar ellerinde tesbihe bidat diyen bir sahabi den başka delilleri olmadığından birçok sahabenin tesbih konusunda gelen şu

15 yukarda getirdiğimiz rivayetlere zayıf diyerek haklı çıkmaya çalışıyorlar. Selefilik iddiasında bulunanların bu hadislere zayıf demelerine itibar edilmez. Çünkü asrın muhaddisi dedikleri Elbanî nin tevessül bölümünde 5. hadin tahriçinde göreceğiniz gibi Elbânî nin birçok hadis tahriçlerin de hata, yanlış bilgi verme ve çelişkili durumları olmuş bunu Mahmud Said Memduh Naktu s-sahih Haşiyesi nde, birçok örnekler ortaya koymuştur. Ayrıca Hasan b. Alî es-sekkaf, Tenâkuzât-ı Elbânî isimli birkaç ciltlik eserinde, birçok misallerle de bu tezatlıkları açıklamıştır. Bu sebeblerden dolayı Elbani bir hadise zayıf veya uydurma dediğinde hemen kabul etmeyip temkinli yaklaşmak gerek. Çünkü birçok çelişkileri ve hataları var.