-w' ~ ~ .~C( -.. ,..., DERGİSİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "-w' ~ ~ .~C( -.. ,..., DERGİSİ"

Esin Öktem
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 -: " C( ( f -w' h \ '" --- n-:7':--,-,- - ",, - r : " 1--,- -: ' - ISTANBUL -,, - üniversitesi DERGİSİ,,", '

2 TO)IRUKLARIK TAŞITL:'ıRA YÜKLEN3'IESİXDE FAYDALAILAN BOOG Tİpİ VİNÇLER (ı) Yazan Prof ı» Faik TAVŞANoGLU Bilindiği gibi nakil runsrnrlaı yih,leme, b,:-ıma ve boşaltma masrafları gibi ÜÇ' unsurdan oluşmaktadır Orman da islihsal edileı-ek bölmeelen çıkarılan ve yol kenarlarına kadar getirilen tomrukların depolara ve is t ihla k yerlerine kadar tasmmasuıd-ı nakil masraflarının mühim bir kısmını yükleme, boşaltma fakat bilhassa yükleme masraflar teşkil etmektedir Özellıkle tornrukları taşrtlara yüklemenin, bii" yükleme rampası mevcut olnıadığı ioirı, aşağıdan yukaı-ıya (1o:;nı yapıldığı depo veya ıstif yerlerinde (Resim 1) yükleme masrafları mühim nisbette artmaktadır Bunun dışında ormanlarırmzda is tihsal edilen tornruklar umumiyetle büyük çaplarda ve hacirnli olduklarmdan bunların taşıtlanı yüklerımeslnde aşağıdan yukarıya RESI 1 doğru yuvarlama şekli ı Ayancık Orman işletmesi Ça"gal Örnek Bölgesinde bir istif yerinde yükleme masraflarının daha da (Foto: Talfjanoijlu) tomrukların kamyona yiiklenmest 1960 kabarnıasma sebep olmaktadır Orman işletmelerimizde istihsal edilen tomrtıklarm 'l;'50 sinden fazlasının çaplan 0,50 m ve bunun üzerindedir Bunların arasında çapları 1 m ve daha fazla olanlara da ras tlanmaktadır Orta çapı 1 m ve boyu 4,00 m olan bil' cam tcmruğunun hacmi: 3, olup bu hacimdeki bir çan; tomruğunun ağırlığı: 1570 Kg dil' Diğer taraftan aynı çapta ve 300 m boyundaki bir kaym tornruğunun hacmi: 2,355 ma, ağu-iığ ı ise 1600 Kg dır Bu yazı Boog & Co, Hebezeuq und Transportgerale Wien XIX, Kreindelgasse 13 müessesesinin yayınlarmdare istifade edilerek hazırlanmıştır

3 TOMRUKLARIN YÜKLENMESİNDE KULLANILAN VİNÇLER 35 Ayrıca burada vinç kullarulmadan gerek tomrukların bir rarnpadan (Resim 2) yukarıdan aşağıya doğru ve gerekse bunların aşağıdaki bir istif sahasından yukarıya doğru yuvarlamak suretiyle yüklenmesinde işçinin hayatı bakımından karsilasılan büyük tehlikelere de işaret etmek yerinde olacaktır, Halbuki tomrukların taşıtlara yüklenmesinde faydalanılan Boog tipi vlrıçlerin biı- defada 3000 Kg, a kadar ağır yükler'in yüklenmesine müsait bir transportable olmalarından ve el ile işlenmelerinden dolayı orman işletmelerimizdeki şartlara ziyadestyle elverişli bulunmaktadır, Bilhassa bu vinçlerin cahş tırılmalarında motor kuvveline ihtiyaç hissedilmemesi, fakat buna karşılık bunlarla yüklernede yeter bir sürat sağlandığı hesaba katılacak olursa, bunların mutlak surette ekonomik okıuğu neticesine varrrız Bunun dişında bu virıç- Ierin kolayca tedarik edilmesi imkanı da düşünülecek olursa, bunların rrernleketimizuı RESiM 2, şartlarına elverişlilik derecesi daha iyi anlaşı lır Tomrukların ve uzun gövdelerin mekanik olarak taşrtlara yüklenmesinde kullanılan Boog tipt bir vinç (Resim 3), demirden veya ağaçtan yapılmış ikhi bir çata! aş::k + bu çatal ayağın tepesinde bir kablo dayanak makarası + çatahn tananına yakın olarak yerleştirilmiş büyük bir kablo cer makarasından ibarettir Vinç elle çevirrlen bir kolla çahstrrılmaktadır Boog tipi vinçleıle tomrukları taşı tlara yüklemek için: 1, Vinç çatal ayağı, (Resim 4) de görüldüğü gibi taşı ta dikine olarak dayandırılır ve çatalın alt tarafında bir zincir ve bir takoz vasıtasile taşrta bağlanır 2 Vincin karşı tarafında, yerle takriben 30 bir açı teşkil edecek şekilde ta-!ilta iki yükleme ağacı dayarıdırıhr V,ncı elle '-+--- (etitşi! rmet!let methsilskol RESiM 3, 3 Kablonun ucunda özel bir çengel olduğu halde kablo dayanak makarasının üzerinden geçirilir, 4 Tomruk, dayanak ağaçlarının ayak uçlarına kadar yuvarlanır :'i Kablo tornruğun altından geçirilir ve geri götürüler-ek çatal üzerindeki halkaya takılır RESiM 4, 6 Vinç kablo eel' makarası kolla çevrtlrnek suretiyle kablo, makaraya sarılır ve tomruk, yükleme ağaçlannın teşkil ettiği eğik satıh üzerinden yukarıya, yani vasıtanın üzerine, yuvarlatılır

4 36 F TAVŞANOGLU Tomruk veya uzun gövdelerin yüklenmesi bahis konusu olduğuna göre, bir ve ili çatal Ivinç kullanılır (Resim: 4, 5) Boog tipi vinçlerde kablo cer makarası tam çelikten yapılmış olup cer kuvveti bakımından üç tipte imal edilmektedir: Hafif makaralar (No 119), eel' kuvveti 750 Kg ağırlığına kadar olan tomrukları çeker Orta makaralar (No 120), cer kuvveti 1500 Kg ağırlığına kadar olan term-ukları çeker Ağır makaralar (No 121)! cer kuvveti 3000 Kg ağırlığına kadar olan tornrukları çeker İhtiyacı karşılayacak vinç tipinin tesbiti: Bunun için: RESiM 5 a) Vinç yüksekliğinin hesap edilmesi, b) Vinç cer makarasının büyüklüğünün tesbit edilmesi lazımdır Şimdiye kadar yapılan tecrübelerden, vinç yüksekliği olarak 2,40, 2,80, 3,20 ve 3,60 m bahis konusu olmaktadır (Resim: 6) Misal: Yüklerıecek vasıtanın döşemesi zeminden 1,00 m yüksek olduğuna ve tomrukların bu döşeme üzerine takriben 1,40 ın yüksekliğinde yükleneceğine göre, vinç yüksekliği: 1,00 + 1,40 = 2,40 ın dir Yahut: Yüklenecek vasıtanın döşemesi zeminden 1,60 m yüksek olduğuna ve tomrukların bu döşeme üzerine 2,00 ın yüksekliğinde yükleneceğine göre, vinç yüksekliği: 1,60 + 2,00 = 3,60 m dir Vinç yüksekliğini tesbit ettikten sonra, vinc cer makarasının tipini seçmek için yüklenecek tomruklardan en büyüğünün ağ ırnğrnı tesbit etmek icap eder Mesela yüklerıecek tomruklardan en ağın 900 Kg olduğu takdirde orta kuvvet te cer makaralı vinci seçmek icap eder Yahut: Yüklenecek tornrukların ağırlığı 600 Kg i RESiM 6 geçmediğinden hafif kuvvette cer makaralı vinç kafi gelmektedir Uzun gövdelerin yüklenmesinde iki adet çatal vinc kullanılır Bu takdirde bu to l80 1 IL-JL--ll--1L'> u

5 TOMRUKLARI T YÜKLEI\TMESİNDE KULLANILAJ'J VİNÇLER 37 virıclerden her birisinin eel' kuvvetinin en ağır gövdenin yarı ağırlığı kadar olması ki'ıfidir Vinç yüksekliğinin hesap ve vinç eel' makarasının büyüklüğünü tesbit ettikten onra hangi tip vincin kullanılacağı meydana çıkmış olur Vinç tipinin tesbitinde faydalanılmak üzere aşağıda bir tablo verilmiştir TABLO Vinç + cer Vincin çekeceği Vincin yüksekliği Vinç çel' makarası makarasının ağ ağırlık Kg IY'm No Kg Nihayet kullanılacak vincin tipinin, bir taraftan çalışma emniyetini; diğer taraftan vinç cer mukarasırun kuvvetinden tam olarale istifadeyi gözönünde tutmak suretile kararlaştınlması lazım geldiğini kayıt etmek yerinde olur Bazen vincin yüksekliğinin, taşıtın ve yüktın toplam yüksekliğinden daha az alınması icap etmektedir Bu takdirde kablo yüksekten Ye en üstteki tomruklara dayandırılarak çekilmek tedir (Resim: 7) Boog tipi çata! ayaklı virıçlerin RESIM 7 ayakları, yuvartak veya dikdörtgen kesitli ağaçlardan da yapılabilir (Resim: 7) Ağaçtan olan ayakların demirden olanlar kadar eğilmeğe karşı mukavim olarak yapılmaları halinde, birinciler ikincilerden daha ağır olmaktadır

Benzer belgeler

3. ÜRETİM ve BÖLMEDEN ÇIKARMA

3. ÜRETİM ve BÖLMEDEN ÇIKARMA 1) İnsan Gücü ile Bölmeden Çıkarma 2) Hayvan Gücü ile Bölmeden Çıkarma 3) Makine Gücü ile Bölmeden Çıkarma (Traktörler, Hava hatları) 4) Diğer Transport Tesisleri ile Bölmeden