ZEKAT, FİTRE VE SADAKALARINIZI VAKFIMIZDAN FAYDALANABİLİRSİNİZ BAĞIŞ İÇİN HESAP NUMARALARIMIZ

Transkript

1

2 HAKEV Hacı Şaban Efendi Eğitim Kültür Ve Yardımlaşma Vakfı Hakk a Ve Hakk ın Evi Gönüllere Hizmet ZEKAT, FİTRE VE SADAKALARINIZI GERÇEK MUHTAÇLARA, TALEBELERE VE YETİMLERE ULAŞTIRMAK İÇİN VAKFIMIZDAN FAYDALANABİLİRSİNİZ BAĞIŞ İÇİN HESAP NUMARALARIMIZ ZİRAAT BANKASI SULTANBEYLİ ŞUBESİ IBAN: TR TL. IBAN: TR USD IBAN: TR EURO KUVEYT TÜRK SULTANBEYLİ ŞUBESİ IBAN: TR TL IBAN: TR USD IBAN: TR EURO Adres: Mehmet Akif Mah. Kuran Kursu Cad. No: 87 Sultanbeyli / İstanbul Tel: (0216) ALBARAKA TÜRK SULTANBEYLİ ŞUBESİ IBAN: TR TL IBAN: TR USD IBAN: TR EURO VAKIFLAR BANKASI SULTANBEYLİ ŞUBESİ IBAN: TR TL PTT SULTANBEYLİ MERKEZ ŞUBESİ Posta Çeki Hesap No:

3 ASLANDAĞI YAYINLARINDAN KÜLTÜR HİZMETİ DEVAM EDİYOR ZİKREDEN KİŞİ - 3 TL. ÖLÜM - 3 TL. HAFİ KILINAN NAMAZ 3 TL. İMANI KORUMANIN ŞARTLARI 3 TL. İki Şey 3 TL. MÜMİNİN BAYRAMI BEŞTİR 3 TL. İMANSIZ GİTMENİN SEBEPLERİ 3 TL. İSTEME ADRESİ: MEHMET AKİF MAH. KURAN KURSU CAD. NO: 87 SULTANBEYLİ / İSTANBUL TEL:(0216)

4

5 Manevi buhrandan Hakk ın Burhan ına EDİTÖR Mevla bizi affede bayram o bayram olur Cürmü günahlar gide bayram o bayram olur Avlarlı Efe hazretleri öyle söylüyor. Bayramlar aslı yapısından, özünden uzaklaştırılıp tatil ve eğlence yozlaşmasına çevrileli hayli zaman oldu. Turizmin canlanmasına, ekonominin hareketlenmesine etken olarak görülen bayramların aslî fonksiyonu nedir? Neden bayramlar vardır? Bayramlar niçin affedilme günleridir? Bayramlar niçin dünyevî olmanın değil de maneviyatın zirve yaptığı günlerdir? Şimdi ki bayramlarımız nasıl bayramlardır? Sorular bir hayli uzayıp gider. Bayram, Kurban ve Hac... Bunlar bizim dinimizin şeairidir. Hepsinin bizim manevî sahamızda yeri ve ehemmiyeti büyüktür. Dünyevileşmenin ve kapitalizmin mülevves hayatına bunları feda etmemeliyiz. Kadim kültürümüzün değerli mirası olan bu varlıklarımızı her şeyin pervasızca harcandığı bu dönemde sonuna kadar korumanın gayreti içerisinde olmalıyız. Tüketimin maddeden sonra manaya dayandığı bu modern zaman aymazlığında bizi biz yapan temel değerlerimizi korumak tartışmasız görevimizdir. Bizler de işte bu anlayışla bu sayımızda Kurban, hac ve bayram kavramlarına birbirinden güzel çalışmalarla katkıda bulunuyoruz. Röportajlarımız devam ediyor. Aydın Başar kardeşimizin gayretli çalışmalarıyla sahasında söz sahibi olan münevverle her ay sohbetleri dergimizden takip ediyorsunuz. Bu ayki misafirimiz Sadık Yalsızuçanlar. Tasavvuf üzerine kendisiyle yapılmış güzel bir söyleşiyi okuyacaksınız. BEŞ YILDIZLI ABONE KAMPANYASI Dergimiz yedinci senesine giriyor yayın hayatına başlayalı. Yedi yıldır elhamdulillah aksaklığa uğramadan yayınına devam ederek hizmetini sürdürdü. İnşaallah sizlerinde katkılarıyla nice yıllara ulaşacak. Çok değerli hizmetlere katkı yaptı dergimiz ve hâlâ da yapmaya devam ediyor. Bu hizmetlerden biri de hiç kuşkusuz her yıl abonelerimize verdiğimiz hediye eserler yılı abone kampanyamız için çok seçenekli bir kampanya hazırladık. Büyük İslam İlmihalı, Kelime mealli Kur an ı Kerim, Fezail-i Amal, İmam Seyyid Ahmed errufai Hayatı ve Eeserleri, Tarikat-ı Aliye-i Rufaiyyede dualar zikirler virdler kitaplarından istediğiniz birini abone olana hediye edeceğiz. Bu kitaplar hakikaten bir kültür hizmetidir. Bu eserlerin her biri kütüphanelerimizde olmalı. Dergimiz daha önceki senelerde bu eserlerden bazılarını okurlarına hediye etmişti. Şimdi yeni gelen aboneleri de düşünerek böyle bir uygulamaya gittik. Bu seneki asıl hediyemiz Merhum Ömer Nasuhi Bilmen Hocaefendinin muhteşem eseri olan Büyük İslam İlmihali. Bu eser her müslümanın evinde mutlaka olmalı. Hatta başucu kitabı olmalı. Bu sayede hem bu eseri hem de dergimizi sizlerinde katkılarıyla insanımıza ulaştıralım. Abone çalışmasında siz değerli gönüldaşlarımızın katkılarını beklemekteyiz. BAYRAMINIZI TEBRİK EDERİZ Burhan dergisi ailesi olarak tüm okurlarımızın ve İslam âleminin Mübarek kurban bayramını tebrik eder İslam âleminin uyanışına, dirilişine vesile olmasını Cenab-ı Allah dan niyaz ederiz. Kasım

6 AYLIK İLİM KÜLTÜR DERGİSİ Yıl: 6 Sayı: 74 Kasım 2011 İÇİNDEKİLER Hz. Abbas ın Oğulları Fadl Ve Abdullah İle Hz. Peygamber in Evindeyiz 8 Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN SAHİBİ Burhan Basın Yayın Eğitim ve Tur. Ltd. Şti. Dinin Sembolleri, Sembollerin Dini 12 Nihat MORGÜL SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Serdar TAŞAR Kurban İbadeti ve Hükümleri 16 Sezgin ÇAKIR YAYIN DANIŞMANLARI Prof. Dr. İbrahim BAYRAKTAR Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN Yard. Doç. H. Murat KUMBASAR YAYIN KURULU Yusuf ELİBOL Ramazan ÇAKIR Aydın BAŞAR Salih AYDIN Musa KARACA Redaksiyon Mürsel LÜLECİ Arefe Günü, Bayramın Fazileti 26 Hac ve Kurban la Allah a Hicret 32 Peygamber Mirasıyla Var Olmak 34 Sadık Yalsızuçanlar: İnsanın Hakk a Vasıl Olması Yaşayan Bir Mürşidin İrşadıyla Mümkündür 40 Salih AYDIN Fuat TÜRKER Dr Ebubekir SİFİL Röportaj Aydın BAŞAR DAĞITIM ORGANİZASYONU Asim AYDOĞDU İlmi Siyaset 44 Hasan BAŞAR Fiyatı Tek Sayı: 6 TL 1 Yıllık (12 Sayı) Abone: 72 TL 6 Aylık Abone: 36 TL Yurtdışı 1 Yıllık Abone: 75 Euro Kullukta Ve Yaşamda Anı Yaşayamamak 48 Tekbirin Anlamı 52 M.Emin KARABACAK Aydın BAŞAR Abonelik İçin Hesap Numaraları Posta Çeki No: Türkiye Finans Sultanbeyli Şubesi Burhan Basın Yay.Eğt.Tur.Ltd.Şti. Müşteri No: IBAN:TR Ziraat Bankası Sultanbeyli Şubesi Hesap No: IBAN:TR YAYIN VE İLETİŞİM ADRESİ Mehmet Akif Mah. Kuran Kursu Cad.No: 87 Sultanbeyli / İST. Tel: +9 (0216) Faks: +9 (0216) İNTERNET ADRESİ burhandergisi@hotmail.com burhandergisi@mynet.com Toplumdaki Ahlaki Çöküşe Karşı Müslümanca Tavır Almak 54 Kur an ın Bazı Hikmetleri 62 Gülistan 64 Kaddafi nin Ölümü Üzerine 66 Burhan Çocuk 68 Yusuf KARAGÖZOĞLU Seyyid Ahmed er Rufai Hazretleri Salih AYDIN Muhammed TEKİNER Musa KARACA BASKI Milsan A.Ş YAYIN TÜRÜ Aylık Süreli Yayın Gönderilen yazılarda editör ve yayın kurulu değişiklik yapabilir. Gönderilen yazılar iade edilmez. Yazılardan kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Yayınlanan reklamlardaki ürün ve hizmetlerin sorumluluğu reklam verene aittir.

7 8 Hz. Abbas ın Oğulları Fadl Ve Abdullah İle Hz. Peygamber in Evindeyiz Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN Kurban İbadeti ve Hükümleri Sezgin ÇAKIR İlmi Siyaset Hasan BAŞAR Toplumdaki Ahlaki Çöküşe Karşı Müslümanca Tavır Almak Yusuf KARAGÖZOĞLU Kaddafi nin Ölümü Üzerine Muhammed TEKİNER

8 Başyazı Manevi buhrandan Hakk ın Burhan ına Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN HZ. ABBAS IN OĞULLARI FADL VE ABDULLAH İLE HZ. PEYGAMBER İN EVİNDEYİZ Hz. Muhammed (s.a.v.), kırk yaşına gelip Yüce Allah tarafından peygamber olarak gönderildiği zaman hayatta dört amcası vardı. Hz. Peygamber, Yüce Allah ın kendisine verdiği insanları İslâm a dâvet etme işine amcalarından, amcaoğullarından ve yakınlarından başladı. Hayatta olan amcalarından Ebû Leheb, İslâm ı kabul etmedi ve İslâm düşmanı olarak yaşadı. Hz. Peygamber e ve Müslümanlara çok eziyetler etti ama İslâm ın ilerlemesine engel olamadı. Hasta olduğu için Bedir savaşına katılamadı, yerine paralı asker gönderdi. Bedir savaşını Müslümanların kazandığını öğrendikten sonra kahrından öldü. Diğer amcası Ebû Tâlib, Hz. Peygamber i Mekke müşriklerine karşı korudu. Ebû Tâlib in Müslüman olup olmadığı konusunda değişik rivâyetler vardır. Biz, Müslüman olduğunu bildiren rivâyetlerin gerçeği yansıtmış olmasını çok isteriz. Ebû Tâlib, hicretten üç yıl önce Mekke de vefat etti. Hz. Peygamber in diğer amcaları Hamza ve Abbas, İslâm ı kabul ettiler. Hz. Peygamber den dört yaş büyük olan amcası Hz. Hamza, Müslümanlarla birlikte Mekke den Medine ye hicret etti. Hz. Peygamber le birlikte Bedir ve Uhud savaşlarına katıldı. Bedir zaferinde büyük payı olan Hz. Hamza, Uhud savaşında şehîd oldu. Hz. Peygamber den üç yaş büyük olan ve büyük çapta zengin olan amcası Hz. Abbas, Mekke döneminde Müslüman oldu. Hz. Peygamber in görevlendirmesiyle Mekke de ikâmet etmeye devam etti, hicret etmedi. Hicret edemeyen Mekke deki Müslümanlarla ilgilendi; onlara kol kanat gerdi. Ayrıca Mekke müşriklerinin Hz. Peygamber ve İslâm dini aleyhindeki çalışmalarını Medine ye hicret eden ve orada bir devlet kuran yeğeni Hz. Peygamber e bildirdi. Ancak, Hz. Peygamber in ve Müslümanların hicretinden sekiz sene sonra eşi ve çocukları ile hicret edebildi. Tam o sırada Hz. Peygamber de Mekke nin fethi için Medine den on bin kişilik ordusu ile yola çıkmıştı. Amcası ile yolda karşılaştı ve ona şöyle dedi: Amca! Ben, peygamberlerin sonuncusuyum, sen de muhâcirlerin sonuncusu oldun. Son muhâcir olmasına sevinin Hz. Abbas, eşini ve çocuklarını Medine ye gönderdi; kendisi ve büyük oğlu 8

9 Fadl, Hz. Peygamber in ordusuna katılarak Mekke nin fethinde bulundular. Hz. Abbas, Hz. Peygamber in hem amcası hem de bacanağıydı. Hz. Peygamber in son evlendiği hanımı Meymûne, Hz. Abbas ın hanımı Lübâbe nin anababa bir kız kardeşiydi. Dolaysıyla Hz. Meymûne, Hz. Abbas ve Lübâbe çiftinin çocuklarının da teyzesiydi. Bu çiftin biri kız, altısı erkek olmak üzere yedi çocukları vardı. Hz. Abbas ın çocuklarında Fadl, Hz. Peygamber vefat ederken on sekiz yaşında; Abdullah on üç yaşında, Ubeydullah on bir yaşında, Kusem dokuz-on yaşında, Abdurrahman ve Ma bed ise daha küçük yaşlardaydılar. Bu âile Mekke nin fethinden sonraki yıllarını Medine de Hz. Peygamber le birlikte geçirdiler. Bu çocuklar da sık sık teyzeleri Meymûne nin evine gider gelirlerdi. Hem Hz. Peygamber hem de Meymûne annemiz, bu çocukları çok severlerdi. Hz. Peygamber in vefatından sonra bunlar, birbirlerine daha çok destek verdi ve daha çok iç içe oldular. Meymûne annemiz, 51/671 yılında vefat etti. Lübâbe 30/650 de, Hz. Abbas da 32/653 te vefat ettiler. Bu duruma göre Meymûne annemiz, Abbas ve Lübâbe çiftinin ölümlerinden sonra da onların çocukları ile ilgilenmiş ve onlara hem teyzelik hem de annelik yapmıştır. Hz. Âişe annemiz, onun hakkında şöyle demektedir: Meymûne, bizim en müttakîmiz ve akrabalık bağını en fazla gözetenimizdir. Kasım 2011 Şimdi biz, bu şanslı âilenin şanslı çocuklarından Fadl ve Abdullah ile birlikte Hz. Peygamber in evine girecek ve efendimizi daha yakından tanıyacağız. Önce, Hz Abbas ın büyük oğlu Fadl ı dinleyelim: Hz. Peygamber in gece namazını nasıl kıldığını görmek için bir gece teyzemin evinde yattım. Rasûlullah (s.a.v.) kalktı, abdest alıp iki rekat namaz kıldı. Kıyamı rükûu kadar, rükûu da secdeleri kadardı. Sonra uyudu. Tekrar uyandığında abdest aldı ve misvak kullandı. Âli İmrân sûresinden Göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ve gündüzün değişmesinde akıl sahipleri için alâmetler vardır. âyetlerinden başlayarak beş ayet okudu. Sonra on rekat namaz kıldı. Daha sonra da vitri kıldı. Hz. Peygamber in namazı bittikten sonra müezzin sabah ezanını okumaya başladı. Hz. Peygamber, ezandan sonra kalkıp iki rekat daha namaz kıldı. Sabah namazının farzına başlayıncaya kadar da oturdu. (Ebû Dâvûd, Salât, 316). Şimdi de Hz. Abbas ın diğer oğlu Abdullah ı dinleyelim. Abdullah b. Abbas anlatıyor: Bir gece, teyzem Meymûne nin evinde kaldım. Hz. Peygamber, câmiden çıkıp gelinceye kadar ben yatmıştım. Eve gelince teyzem Meymûne ye: Bu çocuk namazını kıldı mı? diye sordu. Teyzem de evet kıldı dedi. Sonra da elbisesini çıkarıp yatağına yattı. Gece yarısı olunca kalktı. Evin bir köşesinde asılı duran su tulumunu aldı ve onun içindeki su ile abdest aldı. O sırada kalkıp suyunu dökmek istedim, fakat 9

10 benim uyanık olduğumu bilmesini istemedim. Abdest aldıktan sonra elbisesini giydi. Sonra da namaz kıldığı yere giderek gece namazı kılmaya başladı. Hemen ben de kalktım çabucak abdest alıp gidip sol yanına durdum. Arkasından beni eliyle sağ yanına çekti. Beraber on üç rekat namaz kıldık. Namazdan sonra oturdu, ben de oturdum. Yanağını yanağıma dayadı. Biraz sonra uyuduğunun farkına vardım. Daha sonra da Bilal geldi ve şöyle dedi: Haydi namaza ya Rasûlallah! Biz de sabah namazı için kalktık. (Kenzu l- Ummâl, V, 119. Ayrıca bakınız: Buhârî, Deavât, 9; Müslim, Müsâfirîn, ) Bilindiği gibi Hz. Peygamber Efendimiz, vitir namazını yatsıdan sonra ve sabah namazından önce, bazen mescidde bazen de evinde kılardı. Burada kılınan on üç rekatın üçü vitir, onu da gece namazıdır. Abdullah b. Abbas tan gelen bir başka rivâyet de şöyledir: Hz. Peygamber, gece yarısı namaza kalkınca şöyle duâ ederdi. Allah ım! Hamd, sana mahsûstur. Göklerin ve yerin nûru sensin. Hamd, sana mahsûstur. Gökleri ve yeri ayakta tutan sensin. Hamd, sana mahsûstur. Göklerin, yerin ve bu ikisindekilerin Rabbi sensin. Hak sensin, senin va din haktır. Sözün haktır. Sana kavuşmak haktır. Cennet haktır. Cehennem haktır. Kıyâmet haktır. Yâ Rabbi! Ben, ancak sana teslim oldum, ancak Sana îmân ettim. Ancak sana tevekkül eyledim ve yalnız sana rücû ettim. Ben, hasmıma karşı ancak senin burhânın ile muhâsama ettim ve düşmanımla aramızda ancak senin hakemliğine mürâcaat ettim. Binaenaleyh, benim gerek önceden gerek sonradan işlediğim günahlarımla gizli ve açıktan yaptıklarımı hep bana bağışla! Benim İlah ım sensin, senden (Buhârî, Teheccüd 1; Müslim, Müsâfirîn, 199) başka hiçbir ilah yoktur. Saygı değer okuyucularım! Bizim, gecesi gündüzünden daha aydınlık olan bir peygamberimiz var. Gece hem uyuyan hem de rabbine ibâdet eden bir peygamberin ümmetiyiz. Hadis kitaplarımızda Hz. Peygamber in gece ibâdeti konusunda çok rivâyetler vardır. Bu rivâyetler, Hz. Peygamber in yakınları tarafından gelmektedir. Başta Hz. Âişe annemiz olmak üzere diğer annelerimiz ve annelerimizin yakınları, Hz. Peygamber Efendimizin her halini olduğu gibi, gece ibâdetlerini de takibetmiş, kayıt altına almış ve bize nakletmişlerdir. Bize düşen bunları okumak ve Hz. Peygamber in sünnetini yaşamaktır. Siz de takdir edersiniz ki, bu konudaki rivâyetlerin hepsini buraya almam mümkin değildir. Ben, sizi hadis ve ilmihal kitaplarına yönlendirmek istiyorum. Teheccüd namazı konusunda herkesin bilgi sahibi olmasını ve her gece olmasa bile, bazı geceler bu namazla evinizi nurlandırmanızı, aydınlatmanızı ve bereketlendirmenizi istiyorum. İnşâallah bu isteğimi yerine getirirsiniz. 10 Ekim 2011

11 ZİKRİ (ABDULĞANİ EFENDİ HZ.) ( ) SANAMERLİ SEYYİD HACI AHMED BABA HAZRETLERİNİN HALİFESİ Ekim

12 Manevi buhrandan Hakk ın Burhan ına DİNİN SEMBOLLERİ, SEMBOLLERİN DİNİ Nihat MORGÜL Dini hayatın üç önemli unsuru vardır: İnanç, ibadet ve ahlak. Bunların üçü de dini hayat için olmazsa olmazdır, vazgeçilemezdir. Bunlardan özellikle ibadetler bir takım ritüeller ve sembollerden oluşur. Bu açıdan diyebiliriz ki din biraz da sembollerdir. Onların ne etleri ne de kanları Allah'a ulaşır; fakat O'na sadece sizin takvânız ulaşır. [Hac, 37] Hristiyanlar için haç, Yahudiler için Süleyman mabedi, Hindular için inek ve Ganj nehri, Budistler için Buda heykeli birer dini semboldür. Her sembol değerini ifade ettiği anlamdan alır. Bir Hristiyan Haça demir parçası olarak bakmaz, ona göre haç insanlığın kurtuluşu için İsa nın çektiği acıları ifade eder. Bir Yahudi ye göre Süleyman mabedi basit bir taş yığını değildir. Yahudilerin saltanatını ve dünya hâkimiyetini anlatır. Bazen bu anlam kaybolur ve sembollerin kendisi dinin yerini tutar. Hatta semboller din haline gelebilir. Semboller din haline geldiğinde ise gerçek dinin aslından bir şey kalmamış olur. Din başkalaşır, dönüşür ve yeni bir hal alır. Bu, bir inanç sistemi için büyük bir tehlikedir. Sembollerde manaya sadakat esastır. Çünkü manasından koparılmış sembol, ruhu çıkmış 12

13 ceset gibidir, yani ölüdür, değersizdir aslında. Hiçbir anlamı yoktur. Diğer dinler gibi İslam ın da sembolleri ve nişanları vardır. Özellikle Hac ibadeti dini semboller açısından yoğunluk arz eder. Nitekim bir ayette; Şüphe yok ki, Safa ile Merve Allah'ın koyduğu nişanlardandır [Bakara, 158] buyrulur. Yeni bir Hac mevsiminde bu sembollerden bazısını hatırlamak yerinde olur: İSLAM IN SEMBOLLERİ Kâbe ve mescit-i haram: Kâbe ibadet için yeryüzünde inşa edilmiş ilk mabet. Allah ın evi. Görünüşte mimari bir özelliği yok. Olanca sadeliği içinde ihtişamı barındırıyor. Kâbe etrafında yedi defa dönüş bir tavaf sayılıyor. Tavaf çok farklı bir ibadet. Namaz gibi abdestli yapılması gerekiyor. Namazdan en önemli farkı tavaf esnasında konuşulabiliyor olması. Yedi rakamı sonsuzluk anlamına geliyor. Kâbe etrafında yedi kez dönüş, hayat devam ettiği müddetçe sonsuza dek merkezinde Allah olan, Allah ın değerleri olan bir hayatı yaşamaya dair verilmiş sözü ifade ediyor. Tavaf aynı zamanda kâinatın temel hareketi ile aynı duyguyu paylaşmak demek. Çünkü maddenin en küçük parçası olan atomdan güneş sistemine varıncaya dek her şey bu hareketi yapıyor. Bir çekirdeğin etrafında sağdan sola doğru devamlı dönüyorlar. Kasım 2011 Bu dönüş durursa hayat da durur. Tavaf işte kâinatın bu hareketine, bu tesbihine, bu zikrine katılmak demektir. Mescit-i haram ise dünyadaki tüm mescitlerin ana merkezi, kalbi. Peygamberimiz bir hadisinden öğrendiğimize göre burada kılınan bir rekât namaz başka yerlerde kılınan yüz bin rekât namazın sevabına denk. Yine peygamberimiz ibadet niyetiyle sadece üç mescide yolculuk yapılabileceğini belirtiyorlar; mescit-i haram, mescit-i nebi ve mescit-i aksa. Hacer ul- esved: Bu siyah taşın cennetten geldiğine dair görüşler var. Bu siyah taş adeta cenneti arayan insanlara Kabe nin köşesinden göz kırparak ey insan, cenneti istiyorsan ve cenneti özlüyorsan işte tavaf alanı. Allah ın evinin çevresinden ve onun sınırlarından uzaklaşmadan yürümelisin. Hayatın onun çevresinde dönmeli ve onun etrafında şekillenmeli der gibidir. Tavafa bu kara taşa el sürülerek, ona el sallayarak, ona selam vererek başlanmaktadır. Tavafın startı onunla başlamaktadır. Hacer ul esved tavaf ibadetinin besmelesidir. Besmelesiz ibadet olmayacağı gibi siyah taşa selam vermeden de tavaf başlamamalıdır. Gümüş muhafaza içindeki bu siyah göz sanki ilahi bir kamera gibi ziyarete gelenleri kaydetmektedir. Makam-ı İbrahim: Hazreti İbrahim oğlu İsmail ile beraber Kâbe yi inşa ederken bu taşı merdiven gibi 13

14 kullandığı, taşın üstüne basarak Kâbe nin yüksek duvarlarını ördüğü aktarılmaktadır. Hazreti İbrahim in ayak izleri bu taşın üstünde halen mevcuttur. Haccın önemli bir sembolü olan bu taş ile ilgili olarak Kur anı kerimde şöyle buyurulmaktadır: Hani, biz Kâbe yi insanlara toplantı ve güven yeri kılmıştık. Siz de Makam-ı İbrahim den kendinize bir [Bakara, 125] namaz yeri edinin. Safa ve Merve: Hac, İbrahim ailesi olmak demek. Tavaf ile Hazreti İbrahim ve Hazreti İsmail olmaya çalışan müslüman safa ve merve tepeleri arasında sa y ederek (hızlıca gidip gelerek) Hazreti Hacer in bağlılığını, sabrını ve teslimiyetini yaşar, yaşamak ister. Tavaf dairesel bir hareket iken sa y düz bir harekettir. Bu iki tepe arasında yedi kez gidip geliş sonsuza dek hakkın ve hakikatin peşinde koşuşturmayı, o yolda olmayı, o yolda ölmeyi ifade eder. Hayatta ne aradığını bilmek, istikametlerini ona göre belirlemek ve o hedef için gayret (sa y) etmek önemlidir. Zemzem: Zemzem Allah yolunda büyük fedakârlıklar sergileyen, çalışıp çabalayan insana Allah ın ikramıdır. Yaklaşık otuz beş metrelik bu kuyunun suyu milyonlarca hacının su ihtiyacını karşılar. Litrelercesi de hac dönüşü ziyarete gelenlere ikram edilmek üzere dünyanın dört bir yanına taşınır. Kuyunun suyu ne artar ne eksilir. Bereketlidir. İçinde bakteri barındırmaz. Çünkü o uzak yollardan Allah ın evini ziyarete gelenlere ev sahibinin ilk hediyesidir. Allah ın ikramı olduğu için satılması da caiz değildir. Kütüb-i sitte de geçen bir hadis e göre Peygamber Efendimiz "Zemzem suyu ne maksatla içilirse o maksatla faydalıdır" buyurmuştur. Bu bakımdan şifadır. İhram ve Arafat vakfesi: İhram belli bir çevrede yasaklanmış bir takım fiillerin sınırına girmektir. Erkekler için ihram elbisesi dikişsiz, modelsiz, cepsiz, rütbesiz, konforsuz alta ve üste örtülen iki parça beyaz kumaştan ibarettir. Bu görünüşüyle ihram adeta kefen gibidir. İhram giymek kefeni canlıyken giymektir. İhram elbiseleriyle Arafat ovasında toplanan milyonlarca müslüman iki şeyi hatırlar ve hatırlatır. Birincisi insanoğlunun dünya serüveni Arafat tepesinde başlamıştı. Âdem ve Havva cennetten kovulup Dünya ya indirilince bir zaman sonra bu tepede buluştular. Dolayısıyla; Ey insan! sen dünyaya ait değilsin. Dünyaya sahip değilsin. Burada kalıcı değilsin. Ev sahibi gibi davranma, sen misafirsin. Hiçbir şeye ebedi bağlanma. Sahip olduklarının asıl sahibi sen değilsin. Geldiğin cenneti özlüyorsan ve oraya tekrar kavuşmak istiyorsan kulluğunu hatırla. Rabbini tanı, aczini itiraf et. Beyaz örtüler içindeki Arafat buluşmasının ikinci anlamı ise Ey insan! Doğduğun zaman beyaz bir 14 Ekim 2011

15 kundağa konulduğun gibi öldüğünde de beyaz bir örtüye bürüneceksin. Ama toprak altında yok olup gitmeyeceksin. Anne karnında yok olup Dünya ya doğduğun gibi dünyadan göçünce de ahirete doğacaksın. Bu elbisenle tekrar dirileceksin. Hesapsız yaşama. Büyük mahkemeye ve o büyük buluşmaya kendini hazırla. Müzdelife: Hayat bir mücadele. Cennete kavuşmak için bu mücadeleyi kazanmalısın. Nefsinle, arzularınla, şeytanla, duygu ve düşüncelerinle, hırsların ve emellerinle yapacağın bu çetin savaş usulsüz, metotsuz, birikimsiz, azimsiz, plansız olmaz. Müzdelife ovasında dur, düşün, plan yap, hazırlık yap. Yedili gruplar halinde yetmiş taş topla. Yine yedi rakamı. Evet, çünkü bu savaş sonsuza dek sürecek. Şeytanla barış olmaz. Hazırlığını ona göre yap. Vizyonunu ona göre belirle. Tek başına hareket etmek yok. Bekle. Yatsı namazında olduğu gibi cemaatle sabah namazını kıl. Mücadelede beraber olduğun arkadaşlarını tanı, onlarla omuz omuza ver. Cemerât: Cemerat şeytan taşlama mahalli. Şeytanın İbrahim ailesine musallat olduğu, onları yanıltmaya çalıştığı ve üçü tarafından da kovulduğu yer. O günün anısına üç sembol: Büyük, orta ve küçük şeytan. Orada şeytan yok, yüksek bir taş duvar var. Fakat hayır o sade bir duvar değil belki de Allah ın yolundan seni alıkoymaya çalışan nefsindir, dünya heveslerindir, vazgeçemediğin arzularındır, tembelliğindir, üşengeçliğindir, aşksızlığındır, amaçsızlığındır hepsini taşlamalısın. Allahu ekber. Rağmen li ş şeytani ve hizbih, şeytana ve ekibine rağmen Allah ın büyüklüğünü kabul ediyor, onun önünde eğiliyor ve beni onun yolundan alıkoyacak her şeyi ben de hayatımdan kovuyorum ve kovacağım diyerek şeytanlarını taşla. Şeytanla mücadele şeytan taşlamaktan ibaret değildir. O yalnızca bir semboldür. Bir niyet izharıdır. Kurban: Hazreti İbrahim önce nefsini sonra da neslini Allah için kurban etmekle imtihan olundu. O, her iki imtihanı da kazandı. Allah ın dostu (halilullah) oldu. Çünkü Kuran-ı kerimde Allah teala iyi kul olmanın ön şartı olarak bunu bizden istiyor. Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Ekim 2011 Allah onu bilir. [Al-i İmran, 92] Açık düşmana taş atmak, hücum etmek kolaydır. Zor olan nefsine karşı mücadele etmektir. Bu mücadelenin en bariz vasfı ve imtihanı ise Allah için canından ve cananından vazgeçebilmektir. İşte kurban nefsimi de neslimi de Allah için vakfedebilirim sözünü vermektir. Yoksa Allah ın bizim kestiğimiz hayvanın etine ihtiyacı yoktur. Onların ne etleri ne de kanları Allah'a ulaşır; fakat O'na sadece sizin takvânız ulaşır. [Hac, 37] Artık ihramdan çıkılabilir. Hac tamam olmuştur. Fakat hac bir son, bir bitiş değildir belki tüm bu sembollerle ifade ettiğimiz niyetlerimiz doğrultusunda geride kalan hayatımızı yeniden düzenlememiz için yeni bir başlangıçtır. Sadece bu niyetimizden dolayı kabul olmuş hac neticesinde Allah bizim geçmiş tüm günahlarımızı bağışlar. Çünkü Allah ın sembollerini, nişanlarını hayatımızın en büyük değeri yapmak Allah a karşı sorumluluk bilincimizin (takvamızın) en büyük işaretleridir. Peygamber, cami, imam, Kâbe, örtü, sakal, tesbih, Kur an, kurban, oruç gibi dini sembolize eden değerleri hafife almak, onlara saygısızlık yapmak ise fâsıklıktır, münafıklıktır, yerine göre kişiyi dinden çıkarır Allah korusun. Kişinin dindarlığının ölçüsü ise Allah ın şiarına hürmet ile ölçülür. Her kim de Allah ın nişanelerini yüceltirse, [Hac, 32] şüphesiz ki bu kalplerin takvasındandır. 15

16 Manevi buhrandan Hakk ın Burhan ına Sezgin ÇAKIR KURBAN İBADETİ VE HÜKÜMLERİ Kurban; Allah'ın (cc) rahmetine yaklaşmak için ibadet niyeti ile kesilen özel hayvandır. Kurban fıkıhta udhiyye demektir. Yani Kurban Bayramı vakti kesilen hayvandır. Biz buna kurban diyoruz. Kurban kesmeye ise tadhiye denir ki; ibadet ve taat niyetiyle, belli vakitte belirli hayvanı, boğazlamaktan ibarettir. Buna zebh ve nahr da denir. Belirli hayvandan maksat; koyun, keçi, sığır ve deve gibi şer an kurban edilmesi caiz olan hayvanlardır. Belli vakitten maksat, kurban bayramı günleridir. Kurbanın hükmü dünyada bir vacibi yerine getirmek, âhirette sevap kazanmaktır. Sebebi ise vakittir. Vakit tekrar ettikçe kurban kesmenin vücubu (Ebu Davud) da tekerrür eder. Sözlükte yaklaşmak anlamına gelen kurban, Allah'a (cc) yaklaşmayı Allah (cc) yolunda malların feda edilebileceğini, Allah'a teslimiyeti ve şükrü ifade eder. Hicretin ikinci yılında meşru kılınmıştır. Kurban Allah'a (cc) yaklaşmak maksadıyla ve yalnız O'nun (cc) rızasını kazanmak için kesilir. Allah'tan (cc) başkası adına hayvan kesmek haramdır ve bu yola tevessül edenleri Hz. Peygamber (asm): "Allah'tan başkası namına hayvan kesene Allah lânet etsin." (Müslim, Nesâî) şeklindeki ifâdeleriyle uyarmıştır. KURBAN KESMENİN ADABI VE SÜNNETLERİ NELERDİR Kurban keserken dikkat edilmesi gereken adab ve sünnetler nelerdir? Kurbanı yatırmadan önce hazırlığı tam yapmak; Hz. Peygamber (asm) ayağını koyunun yüzüne koymuş, koyun kendisine gözünün ucuyla bakarken, 16

17 onu kesmek üzere bıçağını bileyen birine uğradı ve: Bundan önce bıçağını bileyemez miydin, yoksa koyunu iki defa mı öldürmek istiyorsun buyurdu. (Taberanî) KURBANI KIBLEYE DOĞRU YATIRIP KESMEK Kurban kesiniz; kurbanınızı da süsleyiniz. Bir kimse kurbanını tuttuktan sonra, kıbleye doğru yatırır ise onun kanı ve tüyleri, kendisi için ta kıyamete kadar bir kale olur. Kurban kesilip de, kanı yere damladığı zaman, onu kesen Yüce Allah ın korumasına girer. (Gunyet üt Talibin) Az veriniz; çok ecir alınız. KURBAN KESERKEN BESMELE ÇEKİP TEKBİR GETİRMEK Ebû Musa'dan (ra): "O (Peygamber Efendimiz), kızlarına kurbanlarını bizzat kendi elleri ile kesmelerini, ayaklarını kurbanın böğrüne koymalarını ve besmele çekip tekbir getirmelerini emretti." (Rezîn) Enes (ra) anlatmıştır: Resulullah (asm) aklı karalı alaca ve boynuzlu iki koç kurban etti. Hazret-i Peygamber i (asm) onları kendi eliyle kurban ederken gördüm. Ayağını yanlarına basıp; Bismillahi Allahü Ekber. (Allah ın adıyla. (Sünen-i Ebu Davud) Allah en büyüktür) dediğini de gördüm. KURBANI KESERKEN ACELE ETMEK Hz. Peygamber (asm) bıçağı keskinleştirmeyi ve hayvandan gizlemeyi emredip: Sizden biri hayvan kestiğinde çabuk (İbn-i Mace) kessin buyurdu. KURBANA EZİYET ETMEMEK Kurbanlık hayvana yumuşak, nazik, kibar, sevecen, şefkatli, merhametli ve incitmemeye azamî özen gösteren bir duyarlılıkla yaklaşılmalıdır. Şüphesiz ki Allah her şeye karşı iyiliği yazmıştır (emretmiştir). Bu nedenle öldürürseniz iyi şekilde öldürün ve hayvan kestiğinizde kesimi iyi yapınız. Sizden hayvan kesecek kimse bıçağını iyice Kasım 2011 keskinleştirsin ve keseceği hayvana eziyet vermesin. (Müslim) Kurbanlarınıza iyi davranınız; zira onlar kıyamet günü sizin binekleriniz olacaktır. (Gunyet üt Talibin) İbn Sirin anlatıyor: Ömer (ra) kesmek için koyunu ayaklarından çekip sürükleyen bir adam görünce ona: Yazıklar olsun sana! Koyunu ölüme güzel (Nesâi, Hâkim) götür. dedi. KURBAN KESİLİRKEN BAŞINDA HAZIR BULUNMAK Ey Fatıma! Kurbanlığının başında durup hazır ol. Çünkü onun kanının ilk damlasıyla geçmiş günahların bağışlanır. Hz. Fatıma: Ya Resulallah! Bu biz ehl-i beyte mi hastır yoksa hem bize hem de diğer müslümanlara mı? dedi. 17

18 Resulullah (asm): Bilakis hem bize ve hem de diğer (Bezzar Ebu ş Şeyh İbn Hıbban) müslümanlara buyurdu. KURBANI NAMAZDAN ÖNCE KESMEMEK Uveymir İbnu Eşkar ın (ra) anlattığına göre; kurbanını bayram namazından önce kesmiş, sonra da durumu Resulullah a (asm) açmıştır. Peygamber Efendimiz (asm) de kendisine: Kurbanını iade et (yeniden kes, o kurban yerine geçmez) cevabında bulunmuştur. (Kütüb-i Sitte) Namazdan önce kurban kesmiş olan (bilsin ki kestiği kurban değildir, ailesine et (Buhari, Müslim) takdim etmiştir), yeniden kessin! KADIN KURBAN KESEBİLİR Mİ? Kadın kurban kesebilir mi? Kadının kestiği hayvan helal olur mu? Müslümanların ve kitap ehli olan Yahudi ve Hıristiyanların, kadın dahi olsalar, Besmele ile (Allah'ın adını anarak) boğazlayacak oldukları hayvanların, eti yenen hayvanlar olmak şartıyla etleri yenir. Besmele tam kesim anında olacaktır, bu şarttır. Kesim anında bir şey yemek suretiyle veya başkası ile konuşmakla önceki besmeleye ara verilerek meclis değişirse, bu yeterli olmaz. Yeniden Besmele getirmek gerekir. Müslüman veya kitap ehlinden olan ve Bismillah demeye gücü yeten bir çocuğun veya delinin, dilsizin, sünnetsizin ve sarhoşun Besmeleyle kesecekleri bu tür (Ömer Nasuhi Bilmen-Büyük İslam hayvanların etleri de yenebilir. İlmihali) Mezheplerin buna ilişkin detaylı görüşleri aşağıya alınmıştır. Malikiler dediler ki: Kurbanda kesme işini Müslüman ın yapması şarttır. Kestikten sonra yüzüp, parçalama ve benzeri işleri yapan kimsenin Müslüman olması ise, şart değildir. Şunu söylemekte de fayda vardır ki; kesmeleri helâl olmayan kimseleri altı maddede toparlamak mümkündür: 1- Mümeyyiz olmayan çocuk 2- Mümeyyiz olmayan sarhoş 3- Deli 4- Ateşperest 5- Mürted 6- Zındık Kesmeleri mekruh olmakla birlikte helâl olanları da altı maddede toparlamak mümkündür: 1- Mümeyyiz çocuk 2- Erselik Kurban gelenek midir? Kurban kesmenin hükmü nedir? KURBAN, KİTAP, SÜNNET VE İCMA-I ÜMMET İLE SABİT OLAN BİR İBADETTİR KURBAN İBADETİNİN HÜKMÜ NEDİR? kendilerine rızık olarak verdiği sağmal hayvanlar üzerine belli günlerde (onları kurban ederken) Allah ın ismini zikretsinler! Artık (siz de) bunlardan yiyin, darda kalmış fakire de (Hac, 28) yedirin! Kurban bir gelenek değil, meşruiyeti kitap, sünnet ve icma-ı ümmet ile sabit olan bir ibadettir. Kurban da zekât gibi Hicretin ikinci yılında meşru kılınmıştır. Allah ü Teala Kur'an-ı Kerim'de: "Öyleyse Rabbin için namaz kıl ve kurban kes!" (Kevser, 2) buyurarak kurban ibadetini emretmiştir. Aşağıda zikredilen ayetler de kurban emrini açıkça ifade eder: Ta ki kendilerine ait (dünyevî ve uhrevî) menfaatlere şahit olsunlar ve (Allah ın) Her ümmet için bir kurban ibadeti (ve yeri meşru ) kıldık ki, (O nun) kendilerine rızık olarak verdiği sağmal hayvanlar (dan kurban keserken) üzerine Allah ın ismini zikretsinler! Çünkü sizin İlâhınız tek bir İlahtır; öyle ise O na teslîm olun! (Ey Resulüm!) İşte o gönülden (Hacc, 34) bağlı olanları müjdele! Kurbanlık develeri (ve sığırları) da sizin için Allah ın (dininin) alâmetlerinden kıldık; onlarda sizin için hayır vardır. Öyle ise (onlar) ayakta dururken, üzerlerine Allah ın ismini zikredin (ve kurban edin)! Nihayet yanları yere 18 Ekim 2011

19 3- Kadın 4- Buruk 5- Sünnetsiz 6- Fasık Kesmelerinin kerahetle veya kerâhetsiz olarak helâl olduğu hususunda ihtilâf vuku bulmuş olan kimseleri de altı maddede toparlamamız mümkündür: 1- Namazı terk eden 2- Hata ve isabet eden sarhoş 3- Kâfir olup olmadığı hususunda ihtilâf olan bidatçi' 4- Arap Nasranisi (Hıristiyan Arap) 5- Kesmesi için kendisine izin veren Müslüman için kesen Nasrani 6- A'cemi, yani buluğdan önce İslâm'a icabet eden kimse Mümeyyiz çocukla kadının kesmesi meşhur görüşe göre kerahetsiz olarak caiz olur. Zahir kavle göre kesmesi mekruh olan kimsenin avlanması da, yani avladığı hayvanın etinin yenilmesi de mekruhtur. Hanefîler dediler ki: Yahudi olsun Hıristiyan olsun, Kitap Ehlî kimselerin kestikleri hayvanların helâl olması için; keserken haç, İsa ve Uzeyf gibi Allah'tan başka varlıkların adlarını anmaması gerekir. Kesimde bir Müslüman hazır bulunur da onun yalnızca Mesih adını veya Allah'ın adıyla beraber Mesih adını andığını işitirse, o eti yemesi haram olur. Ama hiç bir şey işitmezse, hakkında hüsnü zanda bulunarak kitâbînin gizlice Allah adını andığını takdir edip yemesi helâl olur. Kesim yerinde hazır bulunmaz ve bir şey söylediğini işitmezse; kesen kişi ister "Allah, üçün üçüncüsüdür" desin; ister Hz. Uzeyr'in Allah'ın oğlu olduğuna inansın, ister inanmasın etini yemesi hak görüşe göre helâl olur. Ama zaruret olmadığı takdirde yememesi daha uygundur. Hıristiyan ın Arap Nasranisi, Beni Tağlib Nasranisi, franklardan, Ermenilerden veya İsa (a.s.)'ı kabul eden Sabiîlerden olması arasında bir fark yoktur. Yahudinin de Samirî veya diğer zümreden olması arasında bir fark yoktur. Gayr-ı Müslimlerin kendi kiliseleri için kestikleri hayvanın etini yemek mekruhtur. Şafiîler dediler ki: Üzerine Allah adını ansın anmasın, kitâbî kimsenin kestiği hayvanın eti helâl olur. Ama keserken haç, Mesih, Uzeyr ve başkalarının adlarını anmamaları şarttır. Aksi takdirde yenmesi haram olur. Kiliseleri için kesmiş oldukları hayvanın etini yemek de helâl olmaz. Hanbelîler dediler ki: Kitâbînin kestiği hayvanın helâl olması için, üzerine Müslümanlar gibi Allah adını anıp besmele çekmesi şarttır. Kasıtlı olarak besmeleyi terk eder veya Allah'tan başkasının adını anarsa, kestiği hayvanı yemek helâl olmaz, besmele çekip çekmediğini bilmezse, kestiği hayvanın eti helâl olur. Kendi bayramı veya kilisesi için bir Müslüman kestirirse ve Müslüman da keserken besmele çekerse eti kerahetle birlikte helâl olur. Kitâbî biri de besmele çekerek keserse, aynı şekilde helâl olur. Ama Allah'tan başkasının adını anar veya kasıtlı olarak besmeleyi çekmezse eti haram olur. yaslandığında (canları çıkınca) onlardan yiyin ve kanaat edene (istemeyene) de (açıkça) isteyene de yedirin! İşte böylece onları sizin (Hacc, 36) istifadenize verdik; ta ki şükredesiniz. Hz. Peygamber'in (asm) de: "İmkânı olup da kurban kesmeyen bizim namazgâhımıza yaklaşmasın." (İbn Mâce, Ahmed b. Hanbel, Müsned) şeklindeki ifadeleri konunun (Fetava-i Hindiyye) önemini ortaya koymaktadır. "Peygamber (asm), Medine'de on sene ikamet etti, bu müddet zarfında kurban kesti." (Tirmizî) HANEFİ MEZHEBİNE GÖRE KURBAN KESMEK VACİPTİR Hanefi fıkıhçıları kurban kesmenin (Fetava-i Hindiyye) vacip olduğu görüşündedirler. ŞAFİİ MEZHEBİNE GÖRE KURBAN KESMEK SÜNNET-İ AYNDIR Şafiiler dediler ki; Kurban kesmek sünnet-i ayndır. Ev halkının ve geçimleri aynı kişi tarafından karşılanan birkaç ev halkı içinse sünnet-i kifayedir. (Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı) MALİKİ MEZHEBİNE GÖRE KURBAN KESMEK SÜNNETTİR İbn Ömer 'den (ra) : İmam Malik e (ra) göre kurban kesmek vacip değil, sünnettir. Buna rağmen gücü yetenin kesmemesini hoş karşılamam. (Muvatta) Ekim

20 Bize Yezid b. Harun haber verip (dedi ki), bize Yahya b. Saîd, Nafi'den, (O da) İbn Ömer'den (naklen) haber verdi ki, bir kadın Sel' (dağında) Ka'b b. Malik oğullarının koyunlarını otlatıyormuş. Derken bir koyunun ölmesinden korkmuş ve bir taş alıp onunla onu boğazlamış. Bu (olay) Rasulullah'a (asm) anlatılmıştı da O, onlara (yani koyun sahiplerine) onu (Buhari) (Sünen-i darimi) yemelerini emretmişti. Feteva-yı Hindiye de de kurban kesmek hususunda kadın ve erkek müsavidir, denmiştir. Yani, Müslüman kadın, hayvanları kesmede erkek gibidir, demek: erkeğin kestiği nasıl helâl olursa, şeriatın beyan ettiği şekilde kadınında kestiği yenir. Müslüman olsun, kitâbî olsun Müslüman kadının kestiği hayvanlar yenir. KURBANDAN ETİ, DERİSİ, POSTU VB. İLE İSTİFADE ETMEK CAİZ MİDİR? Kurbandan eti, derisi, postu vb. ile istifade edilebilir mi? Kurban kesen kişinin kendisinin ve ailesinin kurbanın etinden yemesi uygun mudur? KURBAN KESİLMEDEN ÖNCE ONDAN FAYDALANILMAZ Kurbanın kesilmeden önce yünü kırkılmaz, onlardan faydalanılmaz. Yine kurban olacak hayvanın sütünden istifade edilmez, kurban kesildikten sonra derisi ve bağırsaklarından faydalanılabilecek kısımları, sadaka olarak verilebilir. Kurbanın derisinden çeşitli (Sünen-i Ebu Davud) ev eşyası yapılabilir. Kurbanlıktan tüylerinin kırpılması ve sütünün sağılması suretiyle faydalanmak mekruhtur. Eğer kırpılmış ise tüyü ve sütlü ise sütü sağılıp tasadduk edilir. Hatta karışmasın diye alâmet olmak üzere alınan tüyleri bile tasadduk etmek gerekir. Eğer (Fetâva-i Hindiyye) kullanılmış ise parası tasadduk edilir. Kurbanlığa binmek, onunla yük taşımak veya herhangi bir iş için ondan istifade etmek mekruhtur. Eğer hayvan kullanılır ve değeri noksanlaşırsa eksilen kıymeti tasadduk etmek gerekir. Kiraya verilmiş ise kiradan elde edilen para da tasadduk edilir." (Kâsânî) KURBAN KESİLDİKTEN SONRA ANCAK DERİSİ, POSTU VB. İLE İSTİFADE EDİLEBİLİR Kurbanın postu sadaka diye verilir veya ondan seccade ve sofra gibi evde kullanılacak eşya yapılır. Kurban edilecek hayvanı kesilmeden önce kırkmak mekruhtur. Yünleri kırkılacak olursa, sadaka olarak HAYIZLI KADININ KESTİĞİ KURBAN HELAL MİDİR? Boğazlayan (kesen) kimse, gerek kadın olsun, gerek çocuk ve gerekse deli olsun boğazladıkları helâl ve caizdir. Yalnız çocuk ile delinin besmele ile kesildiğinde helâl olabileceğini ve kesme şartlarını bilmesi şarttır. Hayvanı kesen kadın, hayızlı, nifas ve cünüp olsa dahi kestiği helaldir ve temiz hâlindeki gibi kesmesi caizdir ve hatta hayvanı kesecek kimse olarak ancak kadın bulunduğunda vacip olduğu gibi, ana hali, nifas ve cünüp olsa dahi vaciptir. Kadın, ana halinde ve nifaslı iken yemeği yiyebildiği, Kuran dan başka her zikri ilâhiyi yapabildiği gibi, koyun, keçi, deve, sığır ve horoz gibi hayvanları da kesmesi ânında besmele (Bismillah) ile hayvanı kesebilir. Keza cünüb olan erkekde besmele ile hayvanı kesebilir. Binâen aleyh eğer ölecek olan veya bir şey sebebiyle kesilmesi zarurî olan hayvan meydana gelir ve oradada kadından başka kimse bulunmazsa, derhal kadının kesmesi üzerine vacibdir. Şayet hayvanı kesmez ve o hayvanda mundar ölürse, o kadın millî servetin boşa gitmesine sebep olduğundan âsî ve günahkâr olur. (Multeka) verilmelidir. Fakat hayvan kesildikten sonra yünleri (Büyük İslam İlmihali) kırkılabilir ve kullanılabilir. KESİLEN KURBANDAN SATARAK İSTİFADE ETMEK İSE CAİZ DEĞİLDİR Kurbanın derisini satan kurbanından tam sevap alamaz. (Hâkim) Kurbanın eti, yağı, başı, tüyü, sütü vb.lerinin satışı câiz değildir. Eğer satılmış ise (Fetâva-i Hindiyye) tasadduk etmek gerekir. KESTİĞİ KURBANIN ETİNDEN KİŞİNİN KENDİSİ VE AİLESİ FAYDALANABİLİR Kestiği kurbandan kişinin kendisi ve ailesi faydalanabilir. Ulema kurban sahibinin kurbanının etinden bir kısmını yemek, bir kısmını da dağıtmakla emr olunduğunda müttefiktirler. Zira Cenab-ı Hak: "Kurbanlarınızdan siz de yiyin ve çaresiz kalmış yoksula da yedirin" (Hacc, 28) ve "Kurbanlar kesilince onlardan yiyin ve isteyene de, istemeyene de verin" (Hacc, 36) buyurmuştur. 20 Ekim 2011

21 MADDİ GÜCÜ OLMAYANLAR KURBAN KESMEKLE YÜKÜMLÜ MÜDÜR? Kurban ibadeti maddi gücü olmayanlara da vacip midir? Kurban kesmeye imkanı olmayanlar bu sevaptan mahrum mu kalırlar Kurban kesmeye mâli gücü yetmeyen Müslüman bir kimse bu sevabından mahrum kalmaz Kurban kesmek maddi yönden gücü olanlar için vacip, gücü olmayanlar için vacip değildir. Maaşlı olsa bile, maddi imkana ulaşamadığından dolayı kurban kesmeyen kimse günahkâr olmadığı gibi, sevap mahrumiyetine de uğramaz. Böyle kimseler imanıyla, niyetiyle ve sâir salih amelleriyle inşallah kurban sevabından hissedar olurlar. Mâli gücü olmadığı için kurban kesmeye gücü yetmeyen Müslüman bir kimse kurban sevabından mahrum kalmaz. O da aynen kurban kesmiş gibi sevaba erişir. Çünkü Fahr-i Kâinat Efendimiz (asm), sağlığında ümmetinden fakir olup kurban (Ebu Davud) kesmeyenlerin tümü için kurban kesmiştir. Abdullah Bin Amir Bin As (ra) anlatmıştır: Resülullah (asm): Allah kurban günlerini bu ümmet için bayram kıldı. buyurmuştu. Bir adam: Ya Resulullah! Sütü için beslediğim bir koyunumdan başka hayvanım yok. Onu kurban edeyim mi? diye sordu. Hazreti Peygamber (asm): Hayır. Saçını ve bıyığını kısaltırsın, tırnağını kesersin, etek tıraşını olursun. Böyle yapman Allah katında kurban yerine geçer. buyurdu. (Nesâî) "Kurban gününü bayram yapmakla emr olundum. Allah, onu bu ümmet için bayram kılmıştır."bir adam ona dedi ki: "Sütünden istifade ettikten sonra geriye verecek olduğum dişi bir hayvandan başka bir şey bulamazsam onu kurban edeyim mi?" "Hayır, kendi saçlarından biraz al, tırnaklarını kes, bıyıklarını kırp, etek traşı ol! Allah katında bunlar (kesecek olduğun) (Ebu Davud, Nesâi) kurbanın yerine geçer." Peygamber Efendimiz (asm) de: Yiyin, tasadduk edin ve kendinize kaldırın. (Buhârî) buyurmuştur. Bir kimse kendi malından sevabını ölüye bağışlamak niyeti ile bayram günü kestiği kurbanın etinden yiyebilir, başkalarına da verebilir. Tercih edilen hüküm budur. Fakat bir kimse, murisin emri ile miras bırakan adına keseceği kurbanın etinden yiyemez. (Büyük İslam İlmihali) Bunun tümünü sadaka vermesi gerekir. PEYGAMBER EFENDİMİZ (ASM) ÜMMETİNİN FAKİRLERİ İÇİN KURBAN KESMİŞTİR Peygamber e (asm) iki alaca koç getirildi. Birisini keserken: Bu, Muhammed ve Ehl-i Beyt i namınadır diğerini keserken: Bu da ümmetimden kurban kesemeyenlerin (Ahmed, Said Bin Mansur) namınadır. derdi. İkincisini keserken: Bu, ümmetimden bana iman edip tasdik edenlerin namına. derdi. (Cem ul-fevaid) KURBAN İBADETİNİN TARİHÇESİ NEDİR? KURAN-I KERİM DE KURBANIN TARİHÇESİNİN İZAHI NASILDIR? Kurban ibadeti ilk olarak hangi peygamber zamanında yapılmıştır? Kuran-ı Kerim in ifadesiyle kurban ibadetinin tarihçesi nasıldır? Ekim

22 Kurban ibadetinin tarihçesi insanoğlunun yeryüzünde varlığı kadar eskidir. Kurban ibadeti ilk insan olan Hz. Âdem (as) zamanından günümüze süregelmiştir. Maide suresinde bu hadise şu şekilde izah edilmiştir: (Ey Resulüm!) Onlara, Âdem in iki oğlunun (Hâbil ile Kabil in) haberini de hakkıyla oku! Hani birer kurban takdim etmişlerdi de birisinden (Habil den) kabul edilmiş, diğerinden (Kabil den) ise kabul edilmemişti. Kabil, Habil e: (Hâbil ise:) Seni mutlaka öldüreceğim! dedi. Allah, ancak takva sahiplerinden (amellerini) kabul buyurur dedi. Yemîn olsun ki, eğer beni öldürmek için bana elini (kötü bir niyetle) uzatsan da, ben seni öldürmek için elimi sana uzatıcı değilim. Şübhesiz ki ben, âlemlerin Rabbi olan Allah dan korkarım. Doğrusu ben isterim ki, (sen) kendi günâhın ile benim günâhımı da yüklenesin de ateşin ehlinden olasın! İşte zalimlerin cezası budur! Nihayet nefsi ona kardeşini öldürmeyi hoş (ve kolay) gösterdi de onu öldürdü; bu yüzden hüsrana (Maide, ) uğrayanlardan oldu. Kurban ayrıca Hz. İbrahim in (as) sünnetidir. Bu hadise ise Kuran-ı Kerim de şu şekilde anlatılmaktadır: Nihayet (çocuğu) onunla berâber çalışacak çağa erişince (İbrahim): Ey oğulcuğum! Doğrusu ben uykuda (rüyamda) görüyorum ki, gerçekten ben seni boğazlıyorum (kurban ediyorum); artık bak, (bu rüyam hakkında) sen ne görürsün (fikrin nedir)? dedi. (Çocuğu İsmail:) Ey babacığım! Sana emredileni yap! İnşaallah beni sabredenlerden bulacaksın! dedi. Böylece (ikisi de) teslîm olup (İbrahim) onu alnının bir tarafı (yere gelecek şekilde, yanı) üzerine yere yatırınca, artık ona: Ey İbrahim! Hakikaten rüyaya sadakat gösterdin! İşte biz iyilik edenleri böyle mükâfatlandırırız. Şübhesiz ki bu, gerçekten apaçık bir imtihandır! diye seslendik. Ve (oğluna bedel) ona büyük bir kurbanlık fidye verdik. Hem sonraki (ümmet)ler içinde ona (iyi bir nam) bıraktık. İbrahim e selâm olsun! İyilik edenleri böyle mükâfatlandırırız ) (Saffat, 103 KURBAN İBADETİNİN KİŞİNİN ŞAHSINA BAKAN HİKMET VE FAYDALARI NELERDİR? Kurban ibadetinin kişinin şahsına bakan hikmetleri nelerdir? Kurban ibadeti kişiye dünya ve ahirette neler kazandırır? 22 Ekim 2011

23 Yüce dinimizin bizlerden istemiş olduğu bütün ibadetlerde hem fert açısından hem de toplum açısından birçok faydalar bulunmaktadır. Çünkü Cenab-ı Hak hikmetsiz şeyler yaratmaktan ve hikmetsiz şeyleri emretmekten münezzehtir. Tüm mahlûklarında ve emirlerinde olduğu gibi kurban emrinde de pek çok hikmetler, dünya ve ahiret için pek çok faydalar vardır. Ancak Mümin, Allah-ü Teâlâ nın emirlerini hikmetlerine mazhar olmak için değil Rabbinin emrini yerine getirmek, rabbine karşı teslimiyetini ifade etmek ve rızasını kazanmak için yerine getirir. Kurban ibadetiyle bir yandan ibadet etmeninin vermiş olduğu sevap ve haz alınırken, diğer yandan da toplumda bulunan ihtiyaç sahiplerine ihtiyaçlarının aktarılması neticesinde, toplum birlikteliği sağlanmasının huzuru yaşanır. KURBAN, KULUN CENAB-I HAKK A KARŞI OLAN YAKINLIĞINI ARTTIRIR Kurban kelimesinin lûgat anlamı, kendisi ile Allah'a yaklaşılan şey demektir. Bu manadan da anlaşıldığı gibi kurban; Allah'a yaklaşmaya ve O'nun rızasını kazanmaya vesilesidir. İnsan nisyandan geldiği için fıtraten unutmaya ve gaflete düşmeye çok meyillidir. Bunun için çoğu zaman Cenab-ı Hakk ın kendisine verdiği malın, mülkün, evladın hakiki sahibini unutur, hakiki mal sahibi olduğunu düşünüp gurura ve kibre girebilir. Kurban emri ise insana hakiki mal sahibinin kim olduğunu hatırlatır. Bütün o nimetlerin Rabbimiz in birer lütfu olduğunu ve onun izni olmadan hiçbir şeyin olamayacağını hissettirir. Böylece Cenab-ı Hakk a karşı gönlünde derin bir şükran duygusu oluşur. Bu hal ise onun Rabbine yakınlaşmasına ve onun rızasını kazanmaya sebep olur. KURBAN, KULLAR İÇİN FIRSATTIR Cenab-ı Hakk ın bizim hiçbir ibadetimize muhtaç olmadığı gibi kurban kesmemize de ihtiyacı yoktur. Fakat bu ibadete ihtiyacı olan bizleriz. Zira kurban günahlardan arınmamız, büyük sevaplara erişmemiz ve Rabbimiz in rızasını kazanmamız için büyük bir fırsattır. Kurbanın derisindeki her tüy sayısınca size sevap vardır. Kanının her damlası kadar mükâfat vardır. O sizin mizanımıza konacaktır. Müjdeler olsun. (İbn-i Mace) Kurbanlarınız semiz olsun. Onlar Sıratta (Zâd-ül Mukvin) bineklerinizdir. Ekim 2011 KURBAN VESİLESİYLE KİŞİNİN ALLAH-Ü TEÂLÂ YA KARŞI OLAN İTAATİ ÖLÇÜLÜR Kurban; kişinin samimiyetinin bir ifadesidir. Kurban; yaratanının istediği şeyi yerine getirmedeki samimiyeti ortaya çıkaran bir ibadettir. Kurban; ferdin yaratanına karşı duyduğu takvanın işaretidir. Bu sebeple, kurban; zekât ve fıtır sadakası vermekten daha fazla fedakârlık ifade eden bir ibadettir. Allah, kurban kesme emriyle kullarını imtihan etmekte, onların takvalarını, ilâhî emre itaatteki titizliklerini, Allah'a yakınlık derecelerini ölçmektedir. Hacc suresi, 37. ayette bu husus şöyle belirtilir: "Onların ne sadaka edilen etleri, ne de kanları hiçbir zaman Allah'a yükselip erişmez. Fakat sizden O'na yalnız takva Allah'ın emirlerine itaat ve yasaklarından uzaklaşma titizliği ulaşır..." 23

24 Başka bir ayette ise mealen şöyle buyrulmaktadır: Bu böyle. Her kim de Allah ın nişanelerini (kurbanlıklarını) yüceltirse şüphesiz ki bu kalplerin takvasından (Allah a karşı gelmekten sakınmasından) (Hac, 32) dır. Ayet-i kerimeler bize, Allah a (cc) ulaşabilmemizin ve O na (cc) karşı takva sahibi olabilmemizin bir yolu olarak kurbana işaret etmektedir. KURBAN İBADETİ BİZLERE, HZ. İBRAHİM (AS) VE HZ İSMAİL İN (AS) TESLİMİYETİNİ HATIRLATIR Cenab-ı Hak, Hz. İbrahim'i (as) büyük bir imtihana tâbi tutmuş, çok sevdiği biricik evlâdını Allah için kurban etmesini istemiştir. Her ikisi de bu isteğe, tam bir teslimiyet ve sadakat içinde uymuşlardır. KURBAN İBADETİNİN TOPLUM HAYATINA GETİRİLERİ NELERDİR? Kurban ibadetinin sosyal boyutu nedir? Kurban ibadeti toplum hayatına neler kazandırır? KURBAN İBADETİ TOPLUMDA YARDIMLAŞMA VE KARDEŞLİĞİ DİRİLTİR Kurbanın kesilip dağıtılmasıyla komşular ve akrabalar görülüp gözetilmiş olur. Zengin ile fakir arasında güzel bir köprü kurulur. Bu da toplum refahının sağlanmasına büyük ölçüde yardımcı olduğu gibi fertlerin birbirine yaklaşmasını da sağlar. Bunun gibi toplumu ayakta tutan daha pek çok önemli değerler kurban sayesinde gerçekleştirilmiş olur. Her gün kesilen milyonlarca hayvanın etlerini daha çok mali gücü olanlar tüketmektedirler. Kurban bayramı vesilesiyle birçok kurban kesilir ve dağıtılır. Tanıdık-tanımadık, uzak-yakın her yere bu etler ulaştırılır. Çünkü dinimizin emri kurban etinin en az üçte ikisini muhtaç insanlara dağıtılması şeklindedir. Allah ın kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) hayvanlar üzerine belli günlerde (onları kurban ederken) Allah ın adını ansınlar. Artık onlardan (Hacc, 36) siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin. Bu vesileyle özellikle et alma imkânı bulamayan veya çok sınırlı alan aileler kurban bayramında kesilen hayvanların etleri sebebiyle hem kendilerine hem de çocuklarına bu lezzeti tattırma imkânı bulmakta hem de toplumda dışlanmadıklarını aksine toplumun bir parçası olduklarını hissetmektedirler. Ayrıca fakir aileler kurban bayramında rızık endişesi içine girmekten kurtulur. Böylece bayrama gönül rahatlığı ve huzur içinde iştirak eder. Bunun yanında kurbanın derisi de sosyal dayanışma amaçlı kuruluşlar aracılığıyla yoksul vatandaşlara daha fazla hizmetin ulaşmasını sağlamaktadır. Tüm bunlar da Müslümanlar arasındaki sevgi, saygı ve muhabbetin artmasına sebep olur. Ayrıca İslâm ın sosyal adaleti temin edici bir hususiyeti de ortaya çıkmış olur. KURBAN TİCARETİ CANLANDIRIR Sosyal hayatta kurbanın getirdiği bir başka önemli husus ise, ticaretin canlanmasıdır. Kurban ibadetini yerine getirmek isteyenlerin oluşturduğu pazar, hem hayvan yetiştiriciliği yapanlara ekonomik alanda kazançlar sağlamakta hem de bu günlerde yeni iş sahaları açılmasına sebep olmaktadırlar. Günümüzde birçok yerde kurban çadırları kurulmakta bu yerlerde yeni iş sahaları açılmakta ve ticari hayata farklı bir canlılık getirmektedir. 24 Ekim 2011

25 Hz. İbrahim (as) oğlunu kesmek üzere yatırmış ve bıçağı boynuna koymuştur. Fakat bıçak İsmail'i (as) kesmemiştir. Çünkü Cenab-ı Hakk'ın arzusu, Hz. İsmail'in kesilmesi değil, tam tersi bu iki şanlı nebinin erişilmez teslimiyet ve sadakatlerinin, ihlâs ve fedakârlıklarının, kıyamete kadar gelecek bütün insanlar tarafından bilinmesi, daima hatırlanması idi. Bu hikmet ortaya çıktığı için, bıçağa İsmail'i (as) kesmemesini emretmiş; Hz. İsmail'in (as) yerine onlara cennetten bir koç göndererek onu kurban etmelerini istemiştir. İşte kurban kesmek, bu büyük ve ibretli hâdiseyi hatırlamaya vesiledir. Ataları Hz. İbrahim (as) ve Hz. İsmail in (as), Allah'ın (cc) emrini yerine getirmekteki ilahi sınavını hatırlayıp kurban kesmekle, benzer bir itaate kendisinin de hazır olduğunu simgesel bir davranışla göstermiş olmaktır. Kurban kesen bir Müslüman, Allah'ın emrine boyun eğmiş ve kulluk bilincini ispatlamış olur. KURBAN İLE HZ. İBRAHİM (AS) İLE PEYGAMBER EFENDİMİZ İN (ASM) SÜNNETİ DEVAM ETTİRİLMİŞ OLUR Kurban Hz. İbrahim in sünneti olduğu gibi Peygamber Efendimiz in de sünnetlerindendir. Nitekim sevgili Peygamberimiz (asm) vefatına kadar on yıla yakın bir süre hep kurban kesmiştir. Bu yüzden kurban ibadetini yerine getiren kişi iki peygamberin sünnetini de devam ettirmiş olmaktadır. Ashab-ı Kiram (ra): Yâ Resulallah! Şu bayramda kesilen kurban nedir? dediler. Peygamber Efendimiz (asm): Erkâm) (Zeyd bin Babanız İbrahim in sünnetidir buyurdu. Resulullah (asm) Medine de on sene ikamet etti ve her sene kurban kesti. (Tirmizî) KURBAN VERİLEN NİMETLERE KARŞI ŞÜKÜRDÜR Cenab-ı Hak bizlere sayısız nimetler vermiştir. Bunun karşılığında bize düşen elbette şükürdür. İşte kurban, Rabbimizin Rahman suresinde saymakla bitiremezsiniz dediği nimetlere karşılık şükrün ifadesidir. Kurbanlık büyük baş hayvanları da sizin için Allah ın dininin nişanelerinden kıldık. Sizin için onlarda hayır vardır. Onlar saf saf sıralanmış dururken Ekim 2011 (kurban edeceğinizde) üzerlerine Allah ın adını anın. Yanları üzerlerine düşüp canları çıkınca onlardan siz de yiyin, istemeyen fakire de istemek zorunda kalan fakire de yedirin. Şükredesiniz diye onları böylece sizin (Hac, 36) hizmetinize verdik. KURBAN KİŞİYİ CİMRİLİKTEN KORUR Rabbimiz: İşte sizler, Allah yolunda harcamaya çağrılıyorsunuz. Ama içinizden cimrilik yapanlar var. Kim cimrilik yaparsa ancak kendi zararına cimrilik yapmış olur. Allah her bakımdan sınırsız zengindir, siz ise fakirsiniz. (Hac, 38) buyurarak bizi kendi yolunda harcamaya davet etmekte ve cimrilikten sakınmamızı emretmektedir. Peygamberimiz de (asm) bir hadis-i şerifinde cimriliğin zararını şöyle ifade etmektedir: Cimrilikten sakının; Çünkü cimrilik, sizden önce geçenleri helak etmiş, onları kan dökmeye ve haramı helal görmeye sevk etmiştir. (Müslim) İşte kurban ibadeti ile kişi cimrilikten kurtulur. Çünkü kurban ile kişi mal sevgisinden uzaklaşır ve malını Allah (cc) için harcama lezzetini tatmış olur. 25