Kağıt, Karton ve Oluklu Mukavva Ambalajlar

Transkript

1 Kağıt, Karton ve Oluklu Mukavva Ambalajlar

2 Kağıt Ambalajlar Kağıt ve karton en çok kullanılan ambalaj malzemesi türüdür. Değerlendirilebilir nitelikli atıkların ağırlık olarak yarısından fazlasını kağıt ve karton oluşturmaktadır. Kağıdın hammaddesini selüloz adı verilen madde oluşturur. Selüloz son derece kıymetli bir madde olup kaynağı ormanlarımız ve özel yetiştirilen bitki türleridir.

3 Kağıtların Taşımaları Gereken Bazı Kimyasal Özellikler Ambalaj malzemesi olarak yararlanılan kağıdın yapısında üretim aşamalarında eklenen bazı kimyasal maddeler, örneğin metal kalıntıları, organik bileşikler, korozif maddeler bulunur.

4 Bu maddelerin bazı gıdaları olumsuz olarak etkilemeleri ve bozulmalarına yol açmaları söz konusudur. Bu nedenle birçok ülkenin gıdaya ilişkin yönetmeliklerinde, gıda maddeleri ambalajında kullanılan kağıtların yapısında bulunabilecek maddelerin miktarlarının belirli oranların üzerinde olmaması gerektiği vurgulanmıştır.

5 Örneğin yaş dayanımı artırılmış (neme dayanıklı) sargılık kağıtların gıdaya geçebilecek formaldehit miktarı 5 mg/kg olarak sınırlandırılmış, aynı şekilde bitkisel parşömen için de arsenik, bakır, kurşun, demir ve gliserin sınırları belirtilmiştir.

6 Yağ geçirmez kağıt (imitasyon parşömen) için belirlenen sınırlamalar ise: Yağ geçirmez kağıtların içerdiği toplam demir miktarı en çok 70 ppm, suda çözünen demir miktarı en çok 15 ppm, toplam bakır miktarı en çok 15 ppm, suda çözünen bakır miktarı en çok 5 ppm, arsenik miktarı en çok 2 ppm, kurşun miktarı en çok 20 ppm olmalıdır.

7 Ayrıca,bu tip kağıtlar benzoik asit, nişasta, kazein ve formaldehit içermemeli ve 100 g numunenin klor miktarı en çok 0,2 g olmalıdır.

8 Kağıtların Taşımaları Gereken Bazı Fiziksel Özellikler Kağıdın malzeme niteliklerinin tanımlanmasında kullanılan ölçülebilir özellikler; Kağıdın cinsi, kalınlık veya gramajıdır. Gramaj standart çevre koşullarında (20 C sıcaklık ve %65 bağıl nem) kağıdın birim alanının ağırlığıdır ve genellikle g/m 2 birimi ile belirtilir.

9 Optik özellikler : Kağıtların kalitelerinin belirlenmesinde önemli olan diğer bir grup kriterdir. Renk, matlık, parlaklık ve saydamlık bu açıdan önemlidir. Bunlardan renk, kağıdın görünüşü ile ilgili bir özelliktir.

10 Standart mavi-beyaz ışığın yansıması olarak tanımlanabilen parlaklık, baskı ile doğrudan ilgili bir özelliktir. Opaklık ise, ışık geçişini engelleme olup, kağıtlar opak veya semi-opak gibi sınıflara ayrılabilir.

11 Dayanım özellikleri : Kağıtların dayanıklıklarına ilişkin nitelikler ise, özellikle kağıdın koruma ve malı taşıyabilmesi açısından önemlidir. Bu açıdan üzerinde durulan özellikler: Gerilme gücü, çekme dayanımı, başlangıç yırtılma dayanımı, iç yırtılma dayanımı ve patlama dayanımıdır.

12 Geçirgenlik özellikleri : Ambalajlanan ürünün nem ve oksijene duyarlı olduğu durumlarda, kağıdın bu etkenlere karşı koruma özellikleri de belirlenir. Buna göre gerekirse kağıt, belirtilen özellikleri sağlayabilecek diğer ambalaj materyalleri ile birlikte kullanılır. Ya da ambalajlanan ürünle çevre arasında su ve yağ geçirmezlik özelliği sağlamak üzere geliştirilmiş kağıt türlerinden yararlanılır.

13 Kağıt Çeşitleri ve Kağıt Esaslı Ambalajlar Kağıt esaslı ambalajlar beş grup altında toplanır. Sargılık kağıtlar Karton kutular Oluklu mukavva kutular Viol Polistirenli kutular

14 Sargılık Kağıtlar: Kraft Kağıtlar: Genellikle iğne yapraklı yumuşak ağaçlardan elde edilen dayanıklı bir kağıt çeşididir. Taklit Kraft Kağıtlar: Kraft kağıdı kadar dayanıklı olmamakla beraber ucuz olmaları nedeniyle kraft kağıdı yerine kullanılabilir.

15 Sülfit Kağıdı: Üzerine baskı yapılabilir. Daha çok küçük torba, poşet yapımında etiket olarak ve folyo laminasyonlarında kullanılır. Parşömen Kağıdı: Parşömen kağıtlar kokusuz, tatsız, yağ ve suya dayanıklı saf selüloz kağıtlardır. Yağlı bisküvi ve diğer unlu mamuller, tereyağı, margarin, peynir, taze ve kızarmış balık, kırmızı ve beyaz et ambalajlanmasında geniş ölçüde kullanılır.

16 Taklit Parşömen Kağıdı: Et, sosis, salam gibi yüksek oranda yağ içeren gıdaların, tereyağı ve margarinlerin ayrıca kokunun muhafazasına olanak verdiğinden kahve, hazır çorba vb., ve nem geçirmez özelliği olduğundan hem yağ hem su oranı yüksek gıdaların ambalajlanmasında kullanılırlar.

17 Hutpak Kağıdı: Düşük gramajlı ve dayanıklı bir kağıt olup daha çok meyve ve sebzelerin ambalajlanmasında kullanılır. Neme Dayanıklı Kağıtlar: Nemli koşullarda uzun süre özelliklerini koruyabildiklerinden özellikle balık ve et ambalajı olarak uygundur.

18 İpek Kağıtlar: Kolaylıkla bükülebilen ve hava geçirgenliği çok yüksek olan malzemelerdir. Özellikle limon portakal gibi ürünler için sargılık olarak kullanılır. Vaks kaplanmış kağıtlar : Genelde parafin veya vaks emdirilmiş ya da parafin vaks ile kaplanmış kağıtlardır.

19 Plastik kaplanmış kağıtlar : Kağıdı plastikle kaplamanın asıl amacı, ona istenen düzeyde geçirmezlik ve ısıl yapışma özelliği kazandırmaktadır. Bu amaçla kullanılan materyaller; LDPE, PVDC, Mum, lateks karışımlar ve Al folyodur.

20 Karton Ve Karton Kutular Gıda sanayinde çoğunlukla dış ambalaj olarak yaygın ölçüde kullanılan ambalajlardan biri de karton kutulardır. Bunlar, katlanabilir olup olmadıklarına göre iki grupta incelenebilirler.

21 Karton kutuların, kesilmiş, katlanmış ve fakat kutu haline dönüştürülmemiş bir durumda üretilmelerine bağlı olarak taşıma ve depolamada çok az yer tutmaları önemli bir avantaj oluşturmaktadır. Kesilmiş ve baskısı yapılmış kartonlar, kutu haline getirilmek üzere, kutu kıvırma ve yapıştırma makinelerinden geçirilerek kullanılmaktadır.

22 Karton Türleri 1. Kaplanmamış Kartonlar Kromo karton taklitleri : Bir yüzü beyaz ve pürüzsüz, kaplanmamış bir karton çeşididir. Genellikle 4 kattan oluşur. Üst yüzü beyaz ağartılmış saf selülozdan üretilir.

23 Ara katlar odun hamuru veya atık kağıttan yapılır. Arka yüzü sarımsı beyaz odun hamuru veya yarı ağartılmış selüloz veya atık kağıttandır. Ya da ağartılmış selülozdan beyaz renkli olabilir. Gramajları g/m 2 arasındadır.

24 Tripleks karton : Bir yüzü düz pürüzsüz olan üç katlı bir karton çeşididir. Üst yüz selülozdan veya atık kağıttandır. Ara katlar atık kağıt hamurundan oluşturulur. Arka yüzü açık renkli olup odun hamuru veya atık kağıt esaslıdır.

25 Dublex Karton : Bir yüzü düz pürüzsüz iki kattan oluşan bir karton çeşididir. Üst yüzeyi selüloz veya odun hamuru veya atık kağıt esaslıdır. Arka yüzü atık kağıt ya da selüloz katkılı atık kağıttandır.

26 2. Kaplanmış Kartonlar Önceden de belirtildiği gibi, yüzeye hafif pürüzlülük kazandırabilmek ve bu bağlamda ve kaliteli baskı yapabilmek için bazı özel karışımlarla muamele edilmiş kartonlardır.

27 Kromo karton : Selüloz ve odun hamuru gibi birincil elyaflardan elde edilen, atık kağıt, kırpıntı kağıt, linter gibi ikincil elyafları içermeyen çok katlı bir kartondur. Bir yüzü en az 15 gr/m 2 düzeyde kaplanmıştır. Üst yüzeyi çok beyazdır. Orta katman açık renklidir.

28 Kromo tripleks karton : Bir yüzü en az 10 gr/m 2 düzeyinde kaplanmış üç katlı bir karton çeşididir. Kromo dubleks karton : Bir yüzü en az 10 gr/m 2 düzeyinde kaplanmış iki katlı bir karton çeşididir.

29 3. Plastik kaplanmış kartonlar Başta pastörize süt,uzun ömürlü süt ve dondurulmuş gıdalar olmak üzere pek çok gıdanın ambalajlanmasında plastik kaplanmış kartonlardan hazırlanan kutular kullanılmaktadır. Bu amaçla LDPE (alçak yoğunluklu polietilen), PP (Polipropilen) ve PET (polietilen tereftalat) kaplamalardan yararlanılmaktadır.

30 Ayrıca kağıt ambalajlarda olduğu gibi, dispersiyon kaplama uygulamaları ya da erimiş kitlelerle kaplamalar da yapılmaktadır. Bu amaçla: PVDC karışık polimerizatlar, Ionomerler (Surlyn), Polivinilasetat, silikon ve florokarbon reçineleri gibi dispersiyon ve bazen emilsiyonlardan yararlanılmaktadır.

31 Erimiş kitle kaplamalar ise; çeşitli vakslar, hotmelts karışımlar (vaks + plastik) ve LDPE gibi polimerler ile gerçekleştirilmektedir. Bu tür uygulamalarla Kartona mükemmel geçirmezlik ve ısıl yapışabilirlik özellikleri kazandırılabilmektedir.

32 Oluklu Mukavva Ambalajlar Oluklu mukavva, mal ve eşyaların korunması ve paketlenmesi ihtiyacı nedeni ile yeni bir kâğıt kullanımı olarak ortaya çıkmıştır. Bugüne kadar değişimlere uğramış olmasına rağmen, oluklu mukavva hammaddesi açısından eski örneklerinden çok farklı değildir.

33 Hammaddesi olan kağıdın yeniden üretilebilen, yeniden kullanılabilen ve geri dönüştürülebilen bir madde olması dolayısıyla çevre uyumu en yüksek olan ambalaj türü diye tanımlanabilir.

34 En fazla yaş meyve ve sebze ile işlenmiş gıda ambalajında kullanılan oluklu mukavva ambalaj, basta içecek, kimya, tekstil, beyaz eşya, kahverengi eşya, tütün mamulleri ve inşaat sektörleri olmak üzere yaklaşık 25 sektörün ambalaj ihtiyacını karşılamaktadır.

35 Dağıtım harcamalarını azaltarak, üretim ile tüketim noktası arasındaki yolda, paketlediği ürün veya ürünleri en iyi biçimde bir arada tutma, koruma, tasıma, tanıtma görevini üstlenen oluklu mukavva ambalajların kullanıldığı alanlar, her geçen gün artmaktadır.

36 Sıvı, katı, taneli, yumuşak, sert, dayanıklı veya hassas tüm ürünler, oluklu mukavva ile güvenli olarak ambalajlanabilmektedir. Her oluklu mukavva kutu, paketlediği ürün özelliklerine uygun olarak tasarlanmakta; dolum koşullarına, palete, istife, depolama ve nakliyeye uygunluğu göz önüne alınarak üretilmektedir.

37 Oluklu mukavvaların özellikleri, cinslerine, üretimlerinde kullanılan kâğıtlara ve yardımcı malzemeye bağlı olarak değişmektedir. Kullanılan hammadde ve üretim yöntemleri, kâğıtlara birbirinden farklı özellikler kazandırmaktadır.

38 Oluklu mukavva üretiminde kullanılan kâğıtlar; odundan, saman ve benzeri bitkilerden, atık kâğıttan elde edilen, cinsine göre farklı oranlarda kullanılan elyaf, su, katkı maddeleri ve kâğıt yapım yöntemleri kullanılarak üretilmektedir. Kağıdın mekanik özelliklerini iyileştirmek, neme, yağa direncini artırmak, yüzey düzgünlüğünü sağlamak, renklendirmek amacı ile de nişasta ve renklendirici maddeler kullanılmaktadır.

39 Oluklu mukavva kâğıtları; iç, dış yüzler ve ara katlarda kullanılan Liner; ondülede kullanılan Fluting kâğıtlar olarak iki ana gruba ayrılırlar. Liner kağıtlar Kraft Liner ve Test Liner; fluting kâğıtlar ise NSSC ve Saman Fluting dir. Schrenz veya Geri Kazanılmış Kâğıt (Recycled) olarak adlandırılan ve üretilen kâğıtlar ise cinslerine göre liner veya fluting olarak kullanılabilir.

40 Tek dalgalı oluklu mukavvanın yanında çift dalgalı ve üç dalgalı oluklu mukavva da üretilmektedir. Oluklu mukavvanın çeşitleri katman sayısına göre ve dalgaların yapısına göre de farklılaşır.

41 Belli başlı dalga tipleri ise A, B, C, E dir. A dalga tipi (İri dalgalı oluklu mukavva) Oluk yüksekliği 4,5 mm ile 4.7 mm arasında değişen, bir metrede oluk sayısına sahip mukavvadır. Oluk yüksekliğinin fazlalığı, düşeydeki yükleri iyi taşımasını, yataydaki etkilere karşı da iyi tamponlamayı sağlar. Ezilmeye karşı dayanıksızdır ve düzgün baskı yüzeyi vermez. Bu tip dalga genellikle çift dalga tipi oluklu mukavvalarda iç yüzeyde kullanılır.

42 B dalga tipi (İnce dalgalı oluklu mukavva) Oluk yüksekliği 2,1 mm ile 2,9mm arasında değişen, bir metrede oluk sayısına sahip mukavvadır. En geniş kullanım alanına sahip mukavvadır. Oluk yüksekliğinin az olması nedeniyle düşeydeki yükleri iyi taşıyamaz ama yüzey ezilmeye karşı dayanıklıdır ve dolayısıyla daha düzgün baskı yüzeyi (A dalga tipine göre) sağlar.

43 C dalga tipi (Orta dalgalı oluklu mukavva) Oluk yüksekliği 3,5 mm 3,7 mm arasında değişen, bir metrede oluk barındıran mukavvadır. A ve B dalgalarının iyi özelliklerini sağlamak için ortaya çıkmıştır. Zamanla A dalganın yerini alacağı düşünülmektedir.

44 E dalga tipi (Mikro dalgalı oluklu mukavva) Oluk yüksekliği 1,15 mm 1,65 mm arasında değişen, bir metrede oluk barındıran mukavvadır. Metredeki oluk sayısının fazlalığı mükemmel yüzey dayanıklılığı sağlar. Yalnız başına taşıma amaçlı kullanılmamasına rağmen başka dalgalarla birleştirildiğinde çok iyi bir ambalaj olur.

45 Bu dalgaların yanında E dalgadan yükseklik olarak daha küçük ve metredeki oluk sayısı daha fazla olan F ve N dalga tipleri de vardır. Genelde üretilen çift katmanlı ve üç katmanlı mukavvalarda, B+C, B+A, E+B ve E+B+B, B+C+C, A+C+B, C+B+E dalga tipleri kullanılır.

46 Oluklu Mukavva Sınıfları Tek Yüzlü Oluklu Mukavva : Bu malzeme, sargılama, sıkıştırma ya da yastıklama amacıyla kullanılır. Tek Dalga Oluklu Mukavva : İç, dış ve oluklu tabakası olmak üzere üç kağıttan oluşan oluklu mukavvadır.

47 Çift Dalga Oluklu Mukavva : B+E ve B+C gibi ikili kombinasyonla üretilir. Güçlü olmaları nedeniyle büyük yük taşıyabilir, üst üste istiflenmeye çok uygundur, teleskopik kutu yapımında ya da dökme ambalajı olarak kullanılır.

48 Üç Dalga Oluklu Mukavva : A+B+E, B+A+C gibi kombinasyonlarla üretilir. Hacimli ve çok ağır ürünlerin taşınmasında kullanılır.

49 Oluklu mukavva kutular üretim sekline göre; ticari rulolar, yarıklı tip kutular, teleskopik (geçmeli tip) kutular, katlamalı tip kutular ve tavalar, sürgülü tip kutular, bükülmez tip kutular ve kullanıma hazır yapıştırılmış kutular olmak üzere yedi gruba ayrılmaktadır. Bir de kutu iç parçaları vardır.

50 Oluklu Mukavva Kutuların Depolanması Oluklu mukavva kutular, eklemeli veya eklemesiz, istenilen sayıda paketler halinde bağlanarak veya istenilen sayıda palete istiflenerek birim yük haline getirilirler. Kutuların kurulmamış, düz halde depolanmaları, performanslarını büyük ölçüde etkiler, bu nedenle gerek üretici, gerekse tüketici firmanın, oluklu mukavva ambalajları, istenilen koşullarda korumaları ve saklamaları gerekmektedir.

51 Kutuların Depolanması Sırasında Alınacak Basit Önlemler; Kullanılacağı zamana kadar bağlar açılmamalıdır. Daha sağlam bir istif için, bağların palete yerleşimi şaşırtmalı olarak yapılmalıdır. Kutuların palete istif yüksekliği fazla olmamalıdır. Yük dağılımı eşitlemek ve yüzey zararını engellemek için paletlerin üzerine ıskarta mukavva levhalar konulmalıdır.

52 Kutular mutlaka palet vb. bir malzeme üzerinde bekletilmeli, hiç bir zaman döşeme üzerinde bırakılmamalıdır. Bağlanmış kutular, atılmadan hareket ettirilmelidir. İstifteki kutuların üzerine ağır malzeme konulmamalı, ayakla basılmamalıdır. Kutular düzgün yüzeyler üzerinde, yatay konumda muhafaza edilmelidir.

53 Dolum öncesi, kurma kapatma zamanına kadar kutular yatay olarak bekletilmelidir. Kutular kapalı mekanlarda, tozdan ve nemden korunarak saklanmalıdır. Değişken ısı ve nemden korumak için, kutuları ambar kapılarından uzakta depolamalıdır. Kullanım sırasında depoya ilk girenin, ilk çıkan olmasına özen gösterilmelidir.

54 Viyol ambalaj, Yenilenebilen ahşap hammaddeden yapılır. Çoğunlukla geri dönüşümlü kâğıttan imal edilir, dolayısıyla doğal kaynakları korur. Viyol ambalaj, kullanım ömrünün sonunda, tamamen parçalanır ve ekolojik döngüye geri döner.