This article was checked by ithenticate.

Transkript

1 , p DOI Number: ISSN: , ANKARA-TURKEY Article Info/Makale Bilgisi Received/Geliş: Accepted/Kabul: Referees/Hakemler: Prof. Dr. Mehmet Dursun ERDEM Doç. Dr. Alpaslan OKUR - Doç. Dr. Fahri TEMİZYÜREK Doç. Dr. Mehmet Akif ÇEÇEN This article was checked by ithenticate. GAZİ TÖMER YABANCILAR İÇİN TÜRKÇE ÖĞRETİM SETİNDEKİ METİNLERİN KELİME-CÜMLE UZUNLUKLARI VE OKUNABİLİRLİK DÜZEYLERİ Kemal Zeki ZORBAZ - Mustafa KÖROĞLU ÖZET Günümüzde, yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla çeşitli (Yeni Hitit, Gazi, İstanbul, Yedi İklim, İzmir, Orhun, Güneş, Gökkuşağı, Ebru, Lale, Açılım vb.) öğretim setleri kullanılmaktadır. Bu Türkçe öğretim setlerinde metin temelli öğretim esas alınmıştır. Bundan dolayı metinlerin seviyeye uygunluğu büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış öğretim setlerinden biri olan Gazi Üniversitesi TÖMER in hazırladığı ve temel (A1, A2), orta (B1, B2) ve ileri düzey (C1) kitaplardan oluşan setteki metinler kelime, cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri açılarından incelenmiştir. Veriler toplanırken öncelikle metinlerin kaç kelimeden, kaç cümleden ve kaç heceden oluştuğu tespit edilmiştir. Daha sonra kelimelerin ortalama kaç heceden oluştuğu, cümlelerin kaç kelimeden meydana geldiği belirlenmiştir. Metinlerin okunabilirlik düzeylerinin belirlenmesinde, Çetinkaya ve Uzun un (2010) kelime ve cümle uzunluğunu temel alan formülü kullanılmıştır. Çalışmada şu sonuçlara ulaşılmıştır: Kelime uzunluğu yönüyle A1 düzeyinden B2 düzeyine doğru düzenli bir artış gerçekleşmiş, düzey yükseldikçe metinlerde daha uzun kelimeler kullanılmıştır. Ancak C1 düzeyindeki metinlerin ortalama kelime uzunluğunun B2 düzeyinden az da olsa kısa olduğu tespit edilmiştir. Cümle uzunluğu yönüyle A1 düzeyinden C1 düzeyine doğru düzenli bir artış gerçekleşmiş, düzey yükseldikçe metinlerde daha uzun cümleler kullanılmıştır. Ancak düzeyler arasında farklılık olmasına rağmen, cümle uzunluğu yönüyle A2 ile B1 arasında, B2 ile C1 arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur. Okunabilirlik düzeyleri yönüyle, A1 düzeyinden B2 düzeyine doğru metinlerin zorlaştığı söylenebilir. Düzeyler arasında farklılık olmasına rağmen metinlerin okunabilirlik puanlarında A1 ile A2, A2 ile B1 Bu çalışma, Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından no lu proje ile desteklenmiştir. Yrd. Doç. Dr. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, El-mek: kemal_zeki@yahoo.com Arş. Gör. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, El-mek: koroglumustafa_z@hotmail.com

2 2510 Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa KÖROĞLU arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur. Ayrıca C1 düzeyindeki metinlerin ortalama okunabilirlik puanı B2 den düşüktür. Anahtar Kelimeler: Okunabilirlik, Yabancılara Türkçe Öğretimi, metin, kelime uzunluğu, cümle uzunluğu. THE WORD-SENTENCE LENGTHS AND READABILITY LEVELS OF TEXTS IN GAZI TÖMER TURKISH TEXTBOOKS FOR FOREIGNERS ABSTRACT Nowadays, various textbooks (Yeni Hitit, Gazi, İstanbul, Yedi İklim, İzmir, Orhun, Güneş, Gökkuşağı, Ebru, Lale, Açılım etc.) are being used with the aim of teaching Turkish to foreigners. In these textbooks, text based teaching is taken as a basis. For this reason, texts appropriateness to the level is of great importance. In this study, the reading texts of one of the teaching sets written with the objective of teaching Turkish to foreigners, prepared by Gazi University TOMER, and composed of Elementary (A1, A2), Intermediate (B1, B2), and Advanced Level (C1) are examined in terms of word-sentence lengths and readability levels. When data was being collected, initially the number of sentences, words and syllables forming the texts are detected. After that, the average number of syllables composing a word, and the average number of words composing a sentence is determined. In determining the readability levels of texts, Çetinkaya and Uzun s (2010) formula that takes word-sentence lengths as a basis is used. The results obtained in the study are as follows: In terms of word length, there is a regular rise in word-length from A1 level to B2 level; as the level increased, longer words are used in the texts. However, it is determined that the average word length in C1 level is slightly shorter than B2 level. In terms of sentence length, there is a regular rise from A1 level to C1 level. Yet, although there are differences between the levels, statistically there is no meaningful difference between the levels of A2 and B1, and B2 and C1 in terms of sentence length. In terms of readability levels, it can be said that the texts get more difficult from A1 to B2 levels. Even though there are differences between the levels, statistically there is no meaningful difference in the readability scores of A1 and A2, and A2 and B1 levels. Besides, the average readability score of C1 level texts is lower than B2 level. Introduction STRUCTURED ABSTRACT The main or basic material of language teaching is the text. Teaching the words and rules related to the language in a context which is their natural environment can be realized only through the text. Nowadays, various textbooks (Yeni Hitit, Gazi, İstanbul, Yedi İklim, İzmir, Orhun, Güneş, Gökkuşağı, Ebru, Lale, Açılım etc.) are being used with the aim of teaching Turkish to foreigners. In these textbooks, text

3 Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Metinlerin Kelime-Cümle 2511 based teaching is taken as a basis. For this reason, texts appropriateness to the level is of great importance. Method In this study, the reading texts of one of the teaching sets written with the objective of teaching Turkish to foreigners, prepared by Gazi University TOMER (Kurt ve Temur (Ed), 2014), and composed of Elementary (A1, A2), Intermediate (B1, B2), and Advanced Level (C1) are examined in terms of word-sentence lengths and readability levels. When data was being collected, initially the number of sentences, words and syllables forming the texts are detected. After that, the average number of syllables composing a word, and the average number of words composing a sentence is determined. In determining the readability levels of texts, Çetinkaya and Uzun s (2010) formula (Readability Level = 118,823 25,987 x word length 0,971 x sentence length) that takes word-sentence lengths as a basis is used. Conclusions The results obtained in the study are as follows: There is an increase on the word length from A1 level to the B2 level; when the level was increased; longer words were used in the texts. However, it was determined that the word length in the C1 level is shorter than the word length in B2 level. In various studies (Ateşman, 1997; Bezirci and Yılmaz, 2010), it was stressed that the average word length in Turkish is 2,60 syllable. According to this, average word length of text based on the basic level in the set slightly is below the average, the average word length of text in the intermediate and advanced levels are slightly above. In the studies Turkish average sentence length have been determined as 9-10 words (Ateşman, 1997) and words (Bezirci and Yılmaz, 2010). Accordingly, if average sentence length is taken as 10 words, it remains below the average in terms of sentence length of texts in basic level, and it can be told that B1 level is in the average and B2 and C1 levels are a little bit higher than the average. In terms of the sentence length there has been a steady increase from the A1 level to the C1 level, for the higher level, longer sentences in the text are used. These findings parallel to the result of Dökmen and Dökmen s (1988: 68) The higher levels of language development of people, the longer sentences that they understand and they use." Although there is a difference between the levels, in terms of sentence length there is no statistically significant difference between the A2 and B1; and B2 and C1. Moreover, it has been determined that the texts in A1 Level O Nasıl Biri and Kutlama Mesajları, in B1 level Yeteneklerini Keşfet and Batıl İnanç,, in B2 level Üstün Zekâlıların Eğitimi and in C1 level also Ayakkabı İçin Klima: Klimayak consist of longer sentences than the other texts on that level in an evident way. In A1 level, for new students that encounter with Turkish syntax long sentences adversely affect the understanding. For this reason, especially in the basic level, the use of texts consist of short sentences will be useful. Also, it is useful to reexamine the texts Yeteneklerini Keşfet (17,8 words), Üstün Zekâlıların Eğitimi (18,15 words) and Ayakkabı İçin Klima: Klimayak (21,5 words) in terms of sentence length. On the other hand, it has been determined

4 2512 Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa KÖROĞLU that the texts in B2 level Söyleşi: Sanat Durağı, Eskici, Karagöz and Hacivat, in C1 level of Ah Şu Gençler! consist of shorter words compared to other texts. The fact that some of the texts in intermediate level consist of short sentences can be acceptable for the basic level. It is expected to use in C1 level the texts at university level some of which have intermediate features. In terms of readability, it can be said that the texts are getting harder from A1 level to B2 level. Although there is a difference between the levels, there is no significant difference on the readability points of the texts between the A1 and A2; and A2 and B1 statistically. Furthermore, the average readability points of the texts in C1 level is lower than B2 level. It has found out that 10 texts in A1 level are for 5-7. Grades, 11 texts are for 8-9. Grades, Yeni Tarife and Anıtkabir Ziyareti texts are for Grades, all of the texts in A2 level are for 8-9. Grades. It has been identified that 133 of the texts in B1 level are for 8-9. Grades and 7 of them are for Grades; 7 of the texts in B2 level are for 8-9. Grades and 12 of them are for Grades; 8 of the texts in C1 level are for 8-9. Grades and 12 of them are for Grades. In teaching Turkish to the Foreigners, there is no criteria for the readability level of the texts in basic, intermediate and advanced levels. In the studies, it has been discovered that 69 % of the Turkish course book of secondary school is [at the level of 5. Grade 69 % (Okur and Arı, 2013); 71,43 % of them is at the level of 6.Grade, 62,07 % is 7. Grade and 77,21 % of them are 8.Grade (Okur, Arı, Ersoyol and Okur, 2013); also the 8.Grade 69,64 % (Bağcı and Ünal, 2013)] is generally at the level of 8-9. Grades. Within the light of these findings, it can be suggested that for the basic level, the texts of 5-7. Grades and 8-9. Grades, for intermediate level, the texts of 8-9. Grades and Grades and for the upper intermediate level Grades and more advanced texts should be used. According to this evaluation, instead of the texts at the level of Grades in A1 level, 5-7. Grades texts and in C Grades and more advanced texts should be preferred. In a study (Erdem, Gün, Şengül, Şimşek, 2015), it can be useful to select the reading texts from the original texts of a little higher level comparing the students level at the end of the course level of Turkish Education. The C1 level is the level where the students became mature about the language. Taken into consideration that the foreigners generally learn Turkish for taking university education, it could be more useful to select the texts in that level from the texts that the students may encounter during their university education. For this reason, the fact that the texts in C1 level have the same level with B2 leads us to think that these texts may be insufficient for developing the language skill of the students. Writing books for the purpose of teaching Turkish to the Foreigners, is process open to developments and changes but not stable. The texts in the sets for Teaching Turkish to the Foreigners have generally utility functions and simplified, therefore the studies on these texts can be beneficial for preparing more qualified sets. Keywords: Readability, teaching Turkish to foreigners, text, word length, sentence length.

5 Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Metinlerin Kelime-Cümle Giriş Dil öğretiminin temel ya da esas materyali metinlerdir. Dille ilgili bütün kuralların ve kelimelerin doğal ortamı olan bağlam içerisinde görülerek öğretilmesi ancak metin kullanılarak yapılabilir. Yabancılara Türkçe öğretiminin en eski kaynaklarında da dilin doğal ortamında görünür kılınması önemsenmiş ve Kâşgarlı Mahmûd (2005: 12) Divânü Lugâti t-türk te, eserini mensur ve manzum cümlelerle, atasözleriyle, hikmetli sözlerle donattığını ifade etmiştir. Daha sonra yazılmış eserlerde de bu anlayışın devam ettiği ve metin kullanımının önemsendiği görülmektedir. William B. Barker (1854), lisân-ı Osmânî yi ya da bugünkü ifadesiyle Türkiye Türkçesini İngilizlere öğretmek amacıyla yazdığı eserinde Türkçe Yuhanna İncilinden bir bölüme ve Nasreddin Hoca fıkralarına yer vermiştir. Hagopian ın (1907) eserinde de birinci bölüm hariç diğer bölümlerdeki her dersin sonunda bir okuma parçası vardır. Günümüzde, yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla çeşitli (Yeni Hitit, Gazi, İstanbul, Yedi İklim, İzmir, Orhun, Güneş, Gökkuşağı, Ebru, Lale, Açılım vb.) öğretim setleri kullanılmaktadır. Bu Türkçe öğretim setlerinde metin temelli öğretim esas alınmıştır. Yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarında metin esas alındığı ve temel dil becerileri metinlerle ilgili etkinlikler yapılarak geliştirilmeye çalışıldığı için metin seçiminin önemi artmaktadır. Keskin ve Okur (2013) yabancılara Türkçe eğitiminde kullanılacak metinlerin çok iyi seçilmesi gerektiğini ve bu metinler seçilirken dikkat edilecek hususun öğrencilerin yaş ve dil seviyeleri olduğunu ifade etmiştir. Seviyeye uygun metin seçiminde önemli ölçütlerden biri okunabilirlik tir. Klare a (1963 ten akt. Çetinkaya ve Uzun, 2010) göre okunabilirlik, metindeki dilsel özelliklerin bütününün okur tarafından az ya da çok kabul edilir olmasıdır. Türkçede okunabilirlikle ilgili ilk çalışmayı yapan Ateşman a (1997) göre okunabilirlik, okuyan tarafından metinlerin kolay ya da güç anlaşılır olma durumudur. Okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılmasında, uzman görüşü alma, çıkartmalı okunabilirlik işlemi ve okunabilirlik formülü kullanma şeklinde üç yaklaşım vardır (Çetinkaya, 2010). Bu yaklaşımlardan biri olan okunabilirlik formülleri; öğrencinin önüne gitmeden önce, cümle ve kelime uzunlukları ve bilinmeyen kelime sayısı göz önüne alınarak metinlerin düzeyi hakkında tahminde bulunmayı amaçlamaktadır. Okunabilirlik formülleriyle okunabilirliğin tespitinde daha çok (hece sayısı olarak ortalama) kelime uzunluğu ile (kelime sayısı olarak ortalama) cümle uzunluğu değişkenlerinin kullanıldığı (Zorbaz, 2007) ve bu formüllerin kolay uygulanması ve nesnel sonuçlar vermesi sebebiyle kullanıldıkları (Yılmaz ve Temiz, 2014) belirtilmiştir. Temur (2003); literatüre dayanarak, okunabilirlik formüllerinin kestirdiği okuma düzeyi ile öğrencilerin okudukları ve sevdikleri kitaplardan alınan sonuçların ortalamaları arasında.85 düzeyinde anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunması sebebiyle okunabilirlik formüllerine önem verilmesi gerektiğini ifade etmiştir. Çetinkaya (2010) da yaptığı uygulama sonucunda ortalama kelime uzunluğu ve ortalama cümle uzunluğu nun Türkçe metinlerin okunabilirliğinin yordanmasına ilişkin önemli değişkenler olduğunu belirlemiştir. Yabancılara Türkçe öğreten öğretmen, derste işlediği metindeki bilinmeyen kelimelerin alamlarını öğrencilerine izah etmek durumundadır. Dolayısıyla öğrenci, metinde karşılaştığı her yeni kelimenin anlamını derste öğrenebilmektedir. Bununla birlikte öğrencinin kelimenin anlamını öğrenmesi yanında, kelimelerin uzunluğu da anlamayı etkilemektedir. Öğrenciler genel olarak kelimeleri bir bütün olarak öğrenmekle birlikte, kökünü tanıdığı kelimelere yeni ekler getirilerek kelime türetildiğinde ya da işlev eklendiğinde bu ekleri sorgulama ihtiyacı hissetmektedir. Örnek olarak sor- fiilini bilen bir öğrenci için sorgulanmış ve gerçek ismini bilen bir öğrenci için gerçekleştirebileceklerinden kelimesi tanıdık bir kelime olmakla birlikte aldığı eklerle

6 2514 Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa KÖROĞLU sorgulanması gereken bir kelime olmaktadır. Türkçe öğrenen bir öğrenci için, anlamı çok farklı olmasa da, Dördüncü katta oturuyorum. ile Binanın dördüncü katında oturuyorum. ifadelerindeki katta ve katında farklılığı anlaşılması gereken bir yapıdır. Kelime uzunluğu meselesinin yanında bağlaçlar ve fiilimsilerle uzayan cümlelerin anlamını çözmek de zorlaşmaktadır. Özellikle birçok dilde, yüklemin özneden hemen sonra gelmesiyle söylenmek istenen daha hızlı anlaşılabilirken, bu durum Türkçede farklılık göstermektedir. Asıl anlatılacak olan şeyin en sonda olması ve özellikle uzun cümlelerde anlamın tek bir yükleme bağlanması öğrenci açısından güçlük oluşturmaktadır. Dolayısıyla yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla hazırlanmış kitaplardaki metinlerin kelime, cümle uzunluğu ve bunlara bağlı okunabilirlik düzeyi yönünden seviyeye uygunluğu önem arz etmektedir. Ülkemizde Türkçe ders kitapları ile çocuk kitaplarının okunabilirliğiyle ilgili birçok çalışma (Güneş, 2000; Zorbaz, 2007; Çiftçi, Çeçen ve Melanlıoğlu, 2007; Temizyürek, 2010; Tosunoğlu ve Özlük, 2011; Çeçen ve Aydemir, 2011; Okur ve Arı, 2013; Okur, Arı, Ersoyol ve Okur, 2013; Bağcı ve Ünal, 2013; Çakıroğlu, 2015; Baş ve Yıldız, 2015; Ceran, 2015) yapılmış olmasına karşın yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla hazırlanmış kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleriyle ilgili sınırlı sayıda (Yılmaz ve Temiz, 2014; Erol, 2014) çalışma vardır. Oysa yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla hazırlanmış kitaplardaki metinlerin düzeyleriyle ilgili çalışmalara ihtiyaç vardır. Yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla yazılan kitaplardaki metinlerin önemli bir kısmı kullanım işlevli ya da sadeleştirilerek düzenlenmiş metinlerdir. Bundan dolayı bu metinlerde, alınan geri bildirimlere göre değişiklik yapmak daha kolaydır. Dinamik bir süreç olan bu işte, alınan geri bildirimler önem arz etmektedir. Bu sebeple, bu çalışmada Gazi Üniversitesi TÖMER Yabancılar için Türkçe Öğretim Seti örnekleminde Bu setteki metinlerin kelime ve cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri nedir? sorusuna ve aşağıdaki alt problemlere cevap aranmıştır. Setteki metinlerin, kelime uzunlukları ne kadardır? cümle uzunlukları ne kadardır? okunabilirlik açısından düzeyleri nedir? kelime uzunluklarında, düzeylere (A1, A2, B1, B2, C1) göre anlamlı bir fark var mıdır? cümle uzunluklarında, düzeylere (A1, A2, B1, B2, C1) göre anlamlı bir fark var mıdır? okunabilirlik puanlarında, düzeylere (A1, A2, B1, B2, C1) göre anlamlı bir fark var mıdır? 2. Yöntem 2.1. Model ve İncelenen Materyal Bu çalışmada uygun örnekleme yapılarak, yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış öğretim setleri (Yeni Hitit, Gazi, İstanbul, Yedi İklim, İzmir, Orhun, Güneş, Gökkuşağı, Ebru, Lale, Açılım vb.) içerisinde çok kullanılan ve üzerinde çalışma yapılmamış olan Gazi Üniversitesi TÖMER in hazırladığı (Kurt ve Temur (Ed.), 2014) ve temel (A1, A2), orta (B1, B2) ve ileri düzey (C1) kitaplardan oluşan setteki metinler kelime, cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri açılarından incelenmiştir. Durum tespitinin amaçlandığı, betimsel nitelikli bu çalışmada, A1 düzeyinde 23, A2 düzeyinde 18, B1 düzeyinde 20, B2 düzeyinde 19 ve C1 düzeyinde 20 olmak üzere toplam 100 metin incelenmiştir.

7 Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Metinlerin Kelime-Cümle Verilerin Toplanması ve Çözümlenmesi Veriler toplanırken öncelikle metinlerin kaç kelimeden, kaç cümleden ve kaç heceden oluştuğu tespit edilmiştir. Daha sonra kelimelerin ortalama kaç heceden oluştuğu ve cümlelerin kaç kelimeden meydana geldiği belirlenmiştir. Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tespiti için geliştirilmiş iki formül bulunmaktadır. Ateşman ın (1997) formülüne göre (Okunabilirlik Sayısı = 198,825 40,175 x Kelime Uzunluğu 2,610 x Cümle Uzunluğu) okunabilirlik hesaplaması yapabilmek için metinlerin her 100 kelimelik kısmının okunabilirliğinin hesaplanması gerekmektedir. Dolayısıyla bu formülle 100 kelimeden kısa olan metinlerin okunabilirlik puanı hesaplanamamaktadır. A1 düzeyindeki metinlerin çoğu ve A2 düzeyindeki bazı metinlerin 100 kelimeden kısa olması sebebiyle bu formülle hesaplama yapılamayacağından dolayı bu çalışmada Çetinkaya ve Uzun un (2010) formülü (Okunabilirlik Sayısı = 118,823 25,987 x Kelime Uzunluğu 0,971 x Cümle Uzunluğu) kullanılmıştır. Bu formülle okunabilirlik düzeyleri belirlenirken metnin ortalama kelime ve cümle uzunluğu verileri ile hesaplama yapılmıştır. Çetinkaya ve Uzun un (2010) formülüne göre okunabilirlik puanı 0-34 arasındaki metinler 10, 11. ve 12.sınıf (engelli) düzeyinde, arasındaki metinler 8. ve 9.sınıf (eğitsel), 51 ve daha yüksek olan metinler ise 5, 6. ve 7.sınıf (bağımsız) düzeyindedir. Veriler çözümlenirken metinlerin ortalama kelime, cümle uzunlukları ve okunabilirlik puanları belirlenmiş, düzeyler arasındaki farklılığın tespiti amacıyla ANOVA ve Kruskal Wallis testleri yapılmıştır. 3. Bulgular ve Yorum Gazi Üniversitesi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki metinlerin düzeylere (A1, A2, B1, B2, C1) göre ortalama kelime, cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri tablolar hâlinde ifade edilmiştir: Tablo 1. A1 Düzeyindeki Metinlerin Ortalama Kelime, Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Metnin Başlığı Kelime Cümle Okunabilirlik Düz. Uzunluğu Uzunluğu Çetinkaya-Uzun Merhaba/Memnun Oldum 2,571 2,800 49,31 Eğitsel Ben Kimim 2,236 3,321 57,38 Bağımsız O Nasıl Biri 2,234 9,143 52,00 Bağımsız Evim ve Çevrem 2,464 5,105 49,93 Eğitsel Hayat Nasıl Gidiyor 2,447 5,722 49,60 Eğitsel Tadı Damağımda 2,495 5,588 48,42 Eğitsel Öğrenciler Alışverişte 2,413 4,600 51,72 Bağımsız Ben Çok Hastayım 2,297 4,933 54,26 Bağımsız Otogarda 2,897 3,545 40,01 Eğitsel Hastanede 2,783 4,000 42,69 Eğitsel Cadde ve Sokaklar 2,176 3,400 58,86 Bağımsız İçinde Ne Var? 2,000 4,647 62,33 Bağımsız Sevgili Günlük 2,700 4,167 44,60 Eğitsel Kahve Molası 2,337 4,526 53,61 Bağımsız Yeni Tarife 3,461 4,000 25,01 Engelli Şaka 2,460 4,419 50,60 Bağımsız Anıtkabir Ziyareti 3,663 5,588 18,27 Engelli Hakan'ın Yurttaki İlk Günü 2,375 4,706 52,40 Bağımsız Kapadokya Yolu 2,421 6,688 49,43 Eğitsel Kutlama Mesajları 2,729 9,600 38,56 Eğitsel

8 2516 Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa KÖROĞLU Çok Yaşa! 2,289 6,429 53,07 Bağımsız Mesajınız Var! 2,553 4,474 48,21 Eğitsel Güzel Bir Günün Sonunda 2,523 5,514 47,98 Eğitsel ORTALAMA 2,544 5,083 47,88 Eğitsel Tablo 1 incelendiğinde, A1 düzeyindeki metinlerde yer alan kelimelerin ortalama 2,5 hece uzunluğunda olduğu, Yeni Tarife ve Anıtkabir Ziyareti metinlerinin yaklaşık bir hece daha uzun kelimelerden oluştuğu görülmektedir. Cümle uzunluğu yönüyle A1 düzeyindeki metinlerin ortalama 5 kelimeden oluşan cümlelerden meydana geldiği, bunun yanında ortalama 9 kelimeden oluşan cümlelerden meydana gelen metinlerin (O Nasıl Biri, Kutlama Mesajları) de olduğu görülmektedir. Çetinkaya ve Uzun un (2010) formülüne göre yapılan hesaplamada A1 düzeyindeki 23 metinden 10 metnin bağımsız yani 5-7.sınıf düzeyinde, 11 metnin eğitsel yani 8-9.sınıf düzeyinde olduğu, Yeni Tarife ve Anıtkabir Ziyareti metinlerinin de engelli yani sınıf düzeyinde oldukları tespit edilmiştir. Tablo 2. A2 Düzeyindeki Metinlerin Ortalama Kelime - Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Metnin Başlığı Kelime Cümle Okunabilirlik Düz. Uzunluğu Uzunluğu Çetinkaya-Uzun Haberler 2,730 10,167 38,00 Eğitsel İhsan Oktay Anar'ın Son Kitabı Çıktı 2,571 12,250 40,14 Eğitsel Hava Durumu 2,723 5,533 42,76 Eğitsel Bir Köşe Yazısı 2,672 9,571 40,14 Eğitsel Mektubunuz Var! 2,444 7,190 48,43 Eğitsel Çömlekçilik Kursu 2,300 9,231 50,09 Eğitsel Sudaki Resimler 2,490 5,519 48,75 Eğitsel Küçük Bilim İnsanları 2,789 8,444 38,12 Eğitsel Ehliyetsiz Kimse Kalmasın 2,750 10,000 37,65 Eğitsel En İyi Arkadaşım Evleniyor! 2,480 5,594 48,94 Eğitsel Görüntülü Telefon Görüşmesi 2,576 7,375 44,61 Eğitsel Film Başlıyor 2,677 5,387 43,94 Eğitsel E-posta Hesabım 2,661 7,467 42,44 Eğitsel Bu Nasıl Çalışır 2,633 6,412 44,25 Eğitsel Sabiha Gökçen 2,456 8,450 46,69 Eğitsel Uzun Ömrün Sırları 2,634 10,357 40,42 Eğitsel Üniversiteye İlk Adım 2,711 5,929 42,63 Eğitsel Yedigöller 2,390 10,000 47,00 Eğitsel ORTALAMA 2,593 8,048 43,70 Eğitsel Tablo 2 incelendiğinde, A2 düzeyindeki metinlerde yer alan kelimelerin ortalama 2,59 hece uzunluğunda olduğu, metinlerin ortalama 8 kelimeden oluşan cümlelerden meydana geldiği görülmektedir. Çetinkaya ve Uzun un (2010) formülüne göre yapılan hesaplamada bu düzeydeki metinlerin tamamının eğitsel yani 8-9.sınıf düzeyinde olduğu belirlenmiştir.

9 Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Metinlerin Kelime-Cümle 2517 Tablo 3. B1 Düzeyindeki Metinlerin Ortalama Kelime - Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Metnin Başlığı Kelime Cümle Okunabilirlik Düz. Uzunluğu Uzunluğu Çetinkaya-Uzun Ünlü Olmak Çok Kolay (!) 2,538 9,440 43,65 Eğitsel Sanal Âlem 2,957 9,929 32,26 Engelli Kitabın Hikâyesi 2,733 8,571 39,55 Eğitsel Batıl İnanç 2,593 14,727 37,22 Eğitsel Stresle Baş Etmenin Yolları 2,722 9,514 38,90 Eğitsel Yeteneklerini Keşfet! 3,247 17,800 17,09 Engelli Bir Kilimi Okumak! 2,641 10,200 40,31 Eğitsel Ekonomi Gündemi 2,992 9,444 31,95 Engelli Bir Başarı Öyküsü 2,711 7,057 41,54 Eğitsel Kahve ve Kitap 2,940 10,050 32,66 Engelli Korku Yolu 2,667 11,833 37,95 Eğitsel Dünyamız Tehdit Altında 2,856 10,632 34,18 Engelli Yunus Emre'ye Mektup 2,568 7,774 44,49 Eğitsel Şikâyetim Var! 2,946 10,941 31,54 Engelli Eleman Aranıyor 2,886 8,750 35,22 Eğitsel Hayatım Tiyatro 2,873 9,654 34,87 Engelli Zümrüdüanka Kuşu 2,691 9,714 39,49 Eğitsel Tuz Masalı 2,402 7,720 48,96 Eğitsel Narkissos ya da Nergis 2,492 8,125 46,22 Eğitsel Bilim Kurgunun Kıyılarında Fahrenheit 451 2,785 10,806 35,82 Eğitsel ORTALAMA 2,762 10,134 37,26 Eğitsel Tablo 3 e göre, B1 düzeyindeki metinlerde yer alan kelimeler ortalama 2,76 hece ve cümleler de ortalama 10,13 kelime uzunluğundadır. Tabloya göre; Yeteneklerini Keşfet ve Batıl İnanç metinlerinin, daha uzun cümlelerden oluştuğu görülmektedir. Çetinkaya ve Uzun un (2010) formülüne göre yapılan hesaplamada bu düzeydeki metinlerin 13 tanesinin eğitsel yani 8-9.sınıf düzeyinde ve 7 tanesinin de engelli yani sınıf düzeyinde oldukları tespit edilmiştir. Tablo 4. B2 Düzeyindeki Metinlerin Ortalama Kelime - Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Metnin Başlığı Kelime Cümle Okunabilirlik Düz. Uzunluğu Uzunluğu Çetinkaya-Uzun Güzel Sanatlar 2,751 12,773 34,96 Engelli Faydalı ve Zararlı GDO 3,130 14,211 23,69 Engelli Arkeoloji 2,862 11,959 32,89 Engelli Üstün Zekâlıların Eğitimi 3,011 18,150 22,98 Engelli Doğru Mesleği Seçmek 2,847 12,935 32,20 Engelli Yeni Bir Başlangıç 2,752 14,333 33,45 Engelli İletişim Kurmak 2,937 16,306 26,59 Engelli Derinlerin Hâkimi 2,797 12,854 33,58 Engelli Söyleşi: Sanat Durağı 2,767 7,113 39,93 Eğitsel Her Yazar Kendini Mi Yazar? 2,643 10,657 39,87 Eğitsel Nuri Bilge Ceylan: Bir Doğa Fotoğrafçısı 2,611 13,731 37,67 Eğitsel Bilime Adanmış Bir Ömür 2,657 9,533 40,44 Eğitsel

10 2518 Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa KÖROĞLU Eskici 2,703 7,056 41,80 Eğitsel Karagöz ve Hacivat 2,618 7,544 43,41 Eğitsel Don Kişot ve Yardımcısı 2,577 12,371 39,77 Eğitsel Depremle Yaşamak 2,958 14,333 27,99 Engelli Işıkla Yazı Yazan Sanatçı 2,834 11,821 33,80 Engelli Simülasyon ve Tıp 3,064 14,036 25,67 Engelli Elektronik Eşyalarınızın Ömrü Ne Kadar? 3,115 10,957 27,10 Engelli ORTALAMA 2,801 13,150 33,29 Engelli Tablo 4 e göre, B2 düzeyindeki metinlerde yer alan kelimeler ortalama 2,8 hece ve cümleler de ortalama 13,15 kelime uzunluğundadır. Tabloya göre; Üstün Zekâlıların Eğitimi metninin diğer metinlere göre daha uzun; Söyleşi: Sanat Durağı, Eskici, Karagöz ve Hacivat metinlerinin ise daha kısa cümlelerden oluştuğu görülmektedir. Çetinkaya ve Uzun un (2010) formülüne göre yapılan hesaplamada bu düzeydeki metinlerin 7 sinin eğitsel yani 8-9.sınıf düzeyinde ve 12 sinin de engelli yani sınıf düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Tablo 5. C1 Düzeyindeki Metinlerin Ortalama Kelime - Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Metnin Başlığı Kelime Cümle Okunabilirlik Düz. Uzunluğu Uzunluğu Çetinkaya-Uzun Türk Mimarisinin Işığı 2,731 14,758 33,55 Engelli Gel Zaman Git Zaman 2,613 13,848 37,55 Eğitsel Birlikte Eğleniyoruz 2,934 15,841 27,30 Engelli Dünüyle Bugünüyle Dans ve Halk Oyunları 2,712 15,143 33,70 Engelli Genetik Şifre 2,918 14,314 29,05 Engelli Gelişen Dünyanın Değişen Hastalıkları 2,747 15,344 32,47 Engelli Ayakkabı İçin Klima: Klimayak 3,149 21,500 16,10 Engelli Nüfus Patlaması 2,788 16,724 30,09 Engelli Tükettikçe Tükenen İnsanlık 2,804 17,441 29,13 Engelli Karşı Cinsi Anlama Kılavuzu 2,785 13,396 33,31 Engelli Parmaklarınızın Ucunda Bir Dünya 2,993 12,297 29,18 Engelli Bunları Duydunuz Mu? 2,809 17,086 29,21 Engelli Şiir Ülkesinin Mısralarında Gezinti 2,658 11,688 38,35 Eğitsel Beyaz Gemi 2,626 11,863 38,96 Eğitsel Bir Arayışın Hikâyesi: Küçük Kara Balık 2,751 12,039 35,67 Eğitsel Ah Şu Gençler! 2,613 6,232 44,94 Eğitsel Rüya 2,933 14,406 28,69 Engelli İnsanlığın Sınavı 2,625 9,271 41,47 Eğitsel Hırsız 2,585 10,094 41,72 Eğitsel Mecazlarla Örülen Dil: Türkçe 2,670 14,132 35,72 Eğitsel ORTALAMA 2,772 13,870 33,37 Engelli Tablo 5 incelendiğinde, C1 düzeyindeki metinlerde yer alan kelimelerin ortalama 2,77 hece uzunluğunda olduğu, metinlerin ortalama 13,87 kelimeden oluşan cümlelerden meydana geldiği görülmektedir. Tabloya göre; Ayakkabı İçin Klima: Klimayak metninin diğer metinlere göre oldukça uzun, Ah Şu Gençler! metninin ise oldukça kısa cümlelerden oluştuğu görülmektedir. Çetinkaya ve Uzun un (2010) formülüne göre yapılan hesaplamada bu düzeydeki metinlerin 8 inin eğitsel yani 8-9.sınıf düzeyinde ve 12 sinin de engelli yani sınıf düzeyinde olduğu belirlenmiştir.

11 Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Metinlerin Kelime-Cümle 2519 Metinlerdeki kelimelerin uzunluğunun, düzeylere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirleyebilmek amacıyla bağımsız örneklemler için Tek Faktörlü Varyans Analizi (ANOVA) yapılmıştır. Yapılan Levene testi sonucunda (F=3,08, p<,05) grupların dağılım varyansları homojen olmadığı için parametrik olmayan ilişkisiz ölçümlerde kullanılan Kruskal Wallis Testi yapılmış ve analiz sonuçları aşağıdaki tabloda sunulmuştur: Tablo 6. Kelime Uzunluğunun Düzeylere Göre Kruskal Wallis Testi Sonuçları Düzey N Sıra Sd X 2 p Ortalaması A , ,258,000 A B ,15 B ,12 C ,9 p<,05 Tablo 6 da yer alan Kruskal Wallis testi sonuçlarına göre metinlerin kelime uzunlukları, düzeye göre anlamlı bir şekilde değişmektedir (X 2 =26,258, p<,05). Grupların sıra ortalamaları dikkate alındığında; A1 den B2 e doğru kelime uzunluğunun arttığı ancak C1 de B2 ye göre düşüş olduğu görülmektedir. Farklılığın kaynağını belirleyebilmek için gruplar arasında yapılan Mann Whitney U Testi sonuçlarına bakıldığında anlamlı farkın A1 ile B1 (U=100, p<,05), A1 ile B2 (U=86, p<,05), A1 ile C1 (U=81, p<,05), A2 ile B2 (U=70, p<,05) ve A2 ile C1 (U=76, p<,05) arasında olduğu ve istatistiksel olarak da anlamlı bulunduğu tespit edilmiştir. Metinlerdeki cümlelerin uzunluğunun, düzeylere (A1, A2, B1, B2, C1) göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirleyebilmek amacıyla bağımsız örneklemler için Tek Faktörlü Varyans Analizi (ANOVA) yapılmıştır. Levene Testi sonucuna göre (F=2,156, p>,05) puanların dağılım varyansları homojendir. Yapılan Tek Faktörlü Varyans Analizi (ANOVA) sonuçları aşağıdaki tabloda sunulmuştur: Tablo 7. Cümle Uzunluğunun Düzeylere Göre ANOVA Sonuçları Varyansın Kareler Sd Kareler F p Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplar Arası 1122, ,702 29,129,000 Gruplar İçi 925, ,637 TOPLAM 2047, p<,05 Tablo 7 de yer alan ANOVA sonuçlarına göre cümle uzunluğu, düzeye göre anlamlı bir şekilde değişmektedir (F=29,129, p<,05). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirleyebilmek amacıyla yapılan Tukey testi sonuçları aşağıda sunulmuştur.

12 2520 Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa KÖROĞLU * p <,05 Tablo 8. Cümle Uzunluğunun Düzeylere Göre Tukey Testi Sonuçları Düzey (I) Düzey (J) Ortalama Farkı (I-J) Std. Hata p A2 A1 2,965,976,025* B1 A1 5,050,949,000* B2 A1 8,067,949,000* C1 A1 8,787,949,000* B2 A2 5,101 1,008,000* C1 A2 5,822 1,008,000* B2 B1 3,016,981,023* C1 B1 3,736,981,002* Tabloya göre, A1 düzeyindeki cümleler A2, B1, B2 ve C1 düzeyindekilere; A2 düzeyindeki cümleler B2 ve C1 düzeyindekilere; B1 düzeyindeki cümleler de B2 ve C1 düzeyindeki cümlelere göre daha az sayıda kelimeden oluşmaktadır ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Cümle uzunluğu yönüyle A2 ile B1 arasında, B2 ile C1 arasında anlamlı bir farklılık yoktur. Çetinkaya-Uzun un (2010) formülüne göre metinlerin okunabilirlik puanlarının; düzeylere (A1, A2, B1, B2, C1) göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirleyebilmek amacıyla bağımsız örneklemler için Tek Faktörlü Varyans Analizi (ANOVA) yapılmıştır. Levene Testi sonucuna göre (F=1,315, p>,05) puanların dağılım varyansları homojendir. Yapılan Tek Faktörlü Varyans Analizi (ANOVA) sonuçları aşağıdaki Tablo 9 da sunulmuştur: Tablo 9. Okunabilirlik Puanlarının Düzeylere Göre ANOVA Sonuçları Varyansın Kareler Sd Kareler F p Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplar Arası 3516, ,184 17,152,000 Gruplar İçi 4920, ,259 TOPLAM 8437, p<,05 Yukarıdaki tabloda yer alan ANOVA sonuçlarına göre okunabilirlik puanları, düzeylere göre anlamlı bir şekilde değişmektedir (F=17,152, p<,05). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirleyebilmek amacıyla yapılan Tukey testi sonuçları Tablo 10 da görülmektedir. * p <,05 Tablo 10. Okunabilirlik Puanlarının Düzeylere Göre Tukey Testi Sonuçları Düzey (I) Düzey (J) Ortalama Farkı (I-J) Std. Hata p A1 B1 10,556 2,188,000* A1 B2 14,509 2,188,000* A1 C1 14,442 2,188,000* A2 B2 10,370 2,326,000* A2 C1 10,303 2,326,000*

13 Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Metinlerin Kelime-Cümle 2521 Tabloya göre, A1 düzeyindeki metinlerin okunabilirlik puanları B1, B2 ve C1 düzeyindekilere; A2 düzeyindeki metinlerin okunabilirlik puanları B2 ve C1 düzeyindekilere göre daha yüksektir ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Metinlerin okunabilirlik puanları yönüyle A1 ile A2, A2 ile B1 arasında, B2 ile C1 arasında anlamlı bir farklılık yoktur. Düzeylere göre metinlerin ortalama kelime - cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri Tablo 11 de sunulmuştur. Tablo 11. Metinlerin Ortalama Kelime - Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Düzey Ort. Kelime Uzunluğu Ort. Cümle Uzunluğu Ort. Okunabilirlik Düzeyi Çetinkaya-Uzun A1 2,544 5,083 47,88 Eğitsel A2 2,593 8,048 43,70 Eğitsel B1 2,762 10,134 37,26 Eğitsel B2 2,801 13,150 33,29 Engelli C1 2,772 13,870 33,37 Engelli Tablo 11 incelendiğinde A1 düzeyinden B2 düzeyine doğru kelime uzunluğunda düzenli bir artış gerçekleştiği ancak C1 düzeyindeki (2,77 hece) metinlerin ortalama kelime uzunluğunun B2 düzeyinden (2,8 hece) daha kısa olduğu, cümle uzunluğunda A1 den C1 e doğru düzenli bir artış olduğu, okunabilirlik puanı yönüyle A1 düzeyinden B2 düzeyine doğru metinlerin güçleştiği ancak C1 düzeyindeki (33,37) metinlerin B2 ye (33,29) göre az da olsa daha kolay olduğu tespit edilmiştir. 4. SONUÇ Gazi Üniversitesi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki metinlerin düzeylere (A1, A2, B1, B2, C1) göre ortalama kelime, cümle uzunlukları ve okunabilirlik puanlarına ilişkin şu sonuçlara ulaşılmıştır: Kelime uzunluğu yönüyle A1 düzeyinden B2 düzeyine doğru düzenli bir artış gerçekleşmiş, düzey yükseldikçe metinlerde daha uzun kelimeler kullanılmıştır. Ancak C1 düzeyindeki metinlerin ortalama kelime uzunluğunun B2 düzeyinden az da olsa kısa olduğu tespit edilmiştir. Çeşitli çalışmalarda (Ateşman, 1997; Bezirci ve Yılmaz, 2010) Türkçenin ortalama kelime uzunluğunun 2,60 hece olduğu ifade edilmiştir. Buna göre, setteki temel düzeydeki metinlerin ortalama kelime uzunluğu bu ortalamanın biraz altında, orta ve ileri düzeydeki metinlerin ortalama kelime uzunluğu ise biraz üzerindedir. Yapılan çalışmalarda Türkçenin ortalama cümle uzunluğu 9-10 kelime (Ateşman, 1997) ve kelime (Bezirci ve Yılmaz, 2010) olarak belirlenmiştir. Buna göre cümle uzunluğu, ortalama 10 kelime olarak alınırsa temel düzeydeki metinlerin cümle uzunluğu yönüyle ortalamanın altında, B1 düzeyinin ortalamaya eşit, B2 ve C1 düzeylerinin de ortalamanın biraz üstünde olduğu söylenebilir. Cümle uzunluğu yönüyle A1 düzeyinden C1 düzeyine doğru düzenli bir artış gerçekleşmiş, düzey yükseldikçe metinlerde daha uzun cümleler kullanılmıştır. Bu bulgu Dökmen ve Dökmen in (1988: 68) Kişilerin dil gelişim düzeyleri yükseldikçe, kullandıkları ve anladıkları cümleler de uzamaktadır. sonucuna koşuttur. Ancak düzeyler arasında farklılık olmasına rağmen cümle uzunluğu yönüyle A2 ile B1 arasında, B2 ile C1 arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur. Ayrıca A1 düzeyinde O Nasıl Biri ve Kutlama Mesajları, B1 de Yeteneklerini Keşfet ve Batıl İnanç, B2 de Üstün Zekâlıların Eğitimi, C1 düzeyinde de Ayakkabı İçin Klima: Klimayak metinlerinin o düzeydeki diğer metinlere göre belirgin biçimde daha uzun cümlelerden

14 2522 Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa KÖROĞLU oluştuğu tespit edilmiştir. A1 düzeyinde, Türkçenin sözdizimiyle yeni karşılaşan öğrenciler için uzun cümleler anlamayı olumsuz etkilemektedir. Bu sebeple özellikle temel düzeyde kısa cümlelerden oluşan metinlerin kullanılması faydalı olacaktır. Yeteneklerini Keşfet (17,8 kelime), Üstün Zekâlıların Eğitimi (18,15 kelime) ve Ayakkabı İçin Klima: Klimayak (21,5 kelime) metinlerinin cümle uzunluğu yönünden tekrar değerlendirilmesinde fayda vardır. Öte yandan B2 düzeyindeki Söyleşi: Sanat Durağı, Eskici, Karagöz ve Hacivat, C1 düzeyinde de Ah Şu Gençler! metinlerinin o düzeydeki diğer metinlere göre belirgin biçimde daha kısa cümlelerden oluştuğu belirlenmiştir. Orta düzeydeki metinlerin bir kısmının kısa cümlelerden oluşması temel düzeyden geçiş aşamasında kabul edilebilir. C1 düzeyinde ise bir kısmı orta düzeyin özelliğini gösteren ama çoğu itibariyle üniversite düzeyinde metinlerin kullanılması beklenir. Okunabilirlik düzeyleri yönüyle, A1 düzeyinden B2 düzeyine doğru metinlerin zorlaştığı söylenebilir. Düzeyler arasında farklılık olmasına rağmen metinlerin okunabilirlik puanlarında A1 ile A2, A2 ile B1 arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur. Ayrıca C1 düzeyindeki metinlerin ortalama okunabilirlik puanı B2 den düşüktür. A1 düzeyindeki 10 metnin 5-7.sınıf düzeyinde, 11 metnin 8-9.sınıf düzeyinde, Yeni Tarife ve Anıtkabir Ziyareti metinlerinin sınıf düzeyinde olduğu, A2 düzeyindeki metinlerin ise tamamının 8-9.sınıf düzeyinde olduğu belirlenmiştir. B1 düzeyindeki metinlerin 13 tanesinin 8-9.sınıf düzeyinde ve 7 tanesinin sınıf düzeyinde olduğu; B2 deki metinlerin 7 sinin 8-9.sınıf düzeyinde ve 12 sinin sınıf düzeyinde olduğu; C1 düzeyindeki metinlerin 8 inin 8-9.sınıf düzeyinde ve 12 sinin de sınıf düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Yabancılara Türkçe öğretiminde temel, orta ve ileri düzeylerdeki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin ne olması gerektiğiyle ilgili bir ölçüt yoktur. Yapılan çalışmalarda ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin [5.sınıf (Okur ve Arı, 2013) % 69, 6.sınıf (Okur, Arı, Ersoyol ve Okur, 2013) % 71,43, 7.sınıf 62,07 ve 8.sınıf % 77,21; yine 8.sınıf (Bağcı ve Ünal, 2013) % 69,64] daha çok 8-9.sınıf düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgulardan hareketle temel düzey için 5-7.sınıf ve 8-9.sınıf, orta düzey için 8-9.sınıf ve sınıf, ileri düzey için de sınıf ve daha ileri düzeydeki metinlerin kullanılmasının uygun olacağı söylenebilir. Bu değerlendirmeye göre A1 deki sınıf düzeyindeki metinlerin yerine daha çok 5-7.sınıf düzeyinde ve C1 de de daha çok sınıf ve daha ileri düzeydeki metinlerin kullanılmasının yararlı olabileceği söylenebilir. Bir çalışmada (Erdem, Gün, Şengül, Şimşek, 2015) okuma metinlerinin Türkçe eğitimi kurlarının sonuna doğru öğrencilerin seviyesinin biraz üzerinde olan özgün metinlerden oluşturulmasının faydalı olacağı ifade edilmiştir. C1 düzeyi, öğrencinin dilde yetkinleştiği bir düzeydir. Yabancıların daha çok, üniversite eğitimi almak amacıyla Türkçe öğrendiği düşünüldüğünde bu düzeydeki metinlerin öğrencilerin üniversite eğitimlerinde karşılaşabilecekleri metinlerden seçilmesi daha faydalı olacaktır. Bu sebeple C1 düzeyindeki metinlerin B2 ile aynı düzeyde olması, bu metinlerin öğrencinin dil becerisini geliştirmekte eksik kalabileceğini düşündürmektedir. Yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla kitap yazma süreci sabit değil gelişim ve değişimlere açık bir süreçtir. Yabancılara Türkçe öğretim setlerindeki metinler daha çok kullanım işlevli veya sadeleştirilmiş olduğu için, bu metinlerle ilgili çalışmalar dikkate alınırsa daha kaliteli setlerin hazırlanmasında fayda sağlayacaktır. KAYNAKÇA Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), Barker, W. B. (1854). A Reading book of the Turkish language with a grammar and vocabulary. Londra: James Madden.

15 Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Metinlerin Kelime-Cümle 2523 Baş, B. ve Yıldız, F. İ. (2015). 2. Sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), Ceran, D. (2015). Yüz temel eser listesi Türk edebiyatı kategorisinde yer alan kitapların okunabilirlik düzeyleri ile yedinci sınıf öğrencilerinin kitaplar hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 3(14), Çakıroğlu, O. (2015). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin öğrenme güçlüğü olan öğrenciler açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 14(2), Çeçen, M. A. ve Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikaye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çetinkaya, G. ve Uzun, L. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri. Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri (Ed. H.ÜLPER). Ankara: Pegem Akademi Yayınları Çiftçi, Ö.; Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (ESOSDER), 6(22), Dökmen, Ü. ve Yaşın-Dökmen, Z. (1988). İlkokul kitaplarındaki dilin ve Türkçeyi kullanma becerisinin psikolojik bir yaklaşımla değerlendirilmesi. 1-3 Ekim 1986, Türk Dilinin Öğretimi Toplantısı nda sunulmuş bildiri. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. Erdem M. D.; Gün, M.; Şengül, M.; Şimşek, R. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan okuma metinlerinin öğretim elemanlarınca diller için Avrupa ortak başvuru metni ve işlevsel metin özellikleri kapsamında değerlendirilmesi, - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), Erol, H. F. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında okunabilirlik. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 50, Güneş, F. (2000). Çocuk kitaplarının okunabilirlik ölçüleri açısından incelenmesi. 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu. A.Ü. TÖMER Dil Öğretim Merkezi. Hagopian, V. H. (1907). Ottoman Turkish conversation grammar A practical method of learning the Ottoman Turkish language. Londra: Heidelberg, Julius Groos. Kâşgarlı Mahmûd (2005). Divânü lügâti t-türk (Çeviri, uyarlama, düzenleme: S. Erdi ve S. T. Yurteser). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Keskin, F. ve Okur, A. (2013). Okuma eğitimi. Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı (Ed.M.Durmuş, A.Okur). Ankara: Grafiker Yayınları. Kurt, M. ve Temur, N. (Ed.) (2014). Gazi Üniversitesi Yabancılar için Türkçe. Ankara: Kalkan Matbaası.

16 2524 Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa KÖROĞLU Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), Okur, A.; Arı, G.; Ersoyol, F. ve Okur, E. K. (2013). 5. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. Sakarya University Journal of Education, 3(2), Temizyürek, F. (2010). Türkiye de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelimecümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. TÜBAR, 27, Temur, T. (2003). Okunabilirlik kavramı. TÜBAR, 13, Tosunoğlu, M. ve Özlük, Y.Ö. (2011). Okunabilirlik ve ilköğretim 1. sınıf Türkçe ders kitabındaki düz yazı metinlerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 189, Yılmaz, F. ve Temiz, Ç. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik durumları. International Journal of Language Education and Teaching, 2, Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), Citation Information/Kaynakça Bilgisi Zorbaz, K.Z. & Köroğlu, M. (2016). Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Metinlerin Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri / The Word-Sentence Lengths and Readability Levels of Texts in Gazi TÖMER Turkish Textbooks for Foreigners, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: , (Prof. Dr. Hayati Akyol Armağanı),, ANKARA/TURKEY, DOI Number: p