Üniversitelerde Verimlilik Çalışmaları

Transkript

1 AĞUSTOS 2012 YIL: 24 SAYI: 284 Çankaya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ziya B. GÜVENÇ ile Röportaj Verimlilik Yönetim Sisteminin Bir Standart Olarak Endüstriyel İşletmelerde Uygulanması ÜniversiteVErimlilik Dünyada ve Türkiye de Sürdürülebilir Kampüs Uygulamaları Üniversitelerde Verimlilik Çalışmaları

2 ISSN Verimlilik Yönetiminde Ölçme ve Teşhis: Bir KOBİ Uygulaması Umut DEMİRTAŞ Türkiye Sanayiinde ( ) İşgücü Verimliliği ve Yatırımlar İlişkisi (Doğrusal Bağıntı Çözümlemesi) Dr. Halit SUİÇMEZ Risk Yönetimi ve İşletmelerde Uygulanabilirliği Demet BARLİN HARMANKAYA Yönetsel Muhasebe Kararlarının Verilmesinde Bir Araç Olarak Promethee Sıralama Yöntemi ve Bir Uygulama Yrd. Doç. Dr. Nilgün KUTAY Yrd. Doç. Dr. Fatma TEKTÜFEKÇİ Banka Çalışanlarının Performansını Etkileyen Örgütsel Stres Faktörlerinin ve Memnuniyet Düzeylerinin Tespiti Yrd.Doç. Dr. Ali ERBAŞI Öğr.Gör. Osman ÜNÜVAR Tugay ARAT Kamusal Kalkınmada Proje Yönetimine Yönelik Modelsel Bir Yaklaşım Yrd.Doç. Dr. Aydın USTA T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Türkiye nin Verimlilik Merkezi 2012/3 Demet BARLİN HARMANKAYA 2012/3 VERİMLİLİK DERGİSİ YAYIMLANDI Verimlilik Yönetiminde Ölçme ve Teşhis: Bir KOBİ Uygulaması Umut DEMİRTAŞ Türkiye Sanayiinde ( ) İşgücü Verimliliği ve Yatırımlar İlişkisi (Doğrusal Bağıntı Çözümlemesi) Dr. Halit SUİÇMEZ Risk Yönetimi ve İşletmelerde Uygulanabilirliği Yönetsel Muhasebe Kararlarının Verilmesinde Bir Araç Olarak Promethee Sıralama Yöntemi ve Bir Uygulama Yrd. Doç. Dr. Nilgün KUTAY - Yrd. Doç. Dr. Fatma TEKTÜFEKÇİ Banka Çalışanlarının Performansını Etkileyen Örgütsel Stres Faktörlerinin ve Memnuniyet Düzeylerinin Tespiti Yrd. Doç. Dr. Ali ERBAŞI - Öğr.Gör. Osman ÜNÜVAR - Tugay ARAT Kamusal Kalkınmada Proje Yönetimine Yönelik Modelsel Bir Yaklaşım Yrd. Doç. Dr. Aydın USTA

3 T.C. BİLİM SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NÜN AYLIK YAYIN ORGANIDIR AĞUSTOS 2012 YIL: 24 SAYI: 284 Bu dergi adet basılmaktadır. ISSN: Yayın Türü: Yerel Süreli Türkçe - İngilizce SAHİBİ T.C. BİLİM SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ADINA GENEL MÜDÜR Anıl YILMAZ GENEL KOORDİNATÖR Serdal ERGÜN SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Cangül TOSUN YAZI KURULU Cangül TOSUN - Bahadır AVŞAR İpek İMİRLİOĞLU İNGİLİZCE SAYFA SORUMLUSU Gülçin MANZAK AYDIN FOTOĞRAFLAR Hakan CANBAKIŞ Cüneyt OLGAÇ ABONE Gülçin ATAY (312) / 289 gulcin.atay@sanayi.gov.tr Anahtar Dergisi nin PDF dosyalarının her ay düzenli olarak e-posta hesabınıza gönderilmesini istiyorsanız, konu alanına Anahtar yazıp abone@sanayi.gov.tr adresine boş bir e-posta atabilirsiniz. Dergide yayımlanan yazılardaki görüşler yazarlarına aittir. YÖNETİM YERİ T.C. BİLİM SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Gelibolu Sokak No: 5 Kavaklıdere ANKARA Tel: (312) (10 Hat) Faks: (312) Faks (Dergi): (312) e-posta: vgm@sanayi.gov.tr internet: GRAFİK TASARIM ve UYGULAMA Torna TASARIM BASKI KORZA YAYINCILIK BASIM SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. Büyük Sanayi 1. Cad. 95 / 1 İskitler - Ankara Tel: (312) Faks: (312) BASILDIĞI TARİH: Anahtar Dergisi nin Ağustos 2012 sayısı tarihinde basılmıştır. Dergimizin bu ayki konusunu ülkemizin önünde önemli bir potansiyel oluşturan verimlilik alanında üniversitelerin rolü olarak belirledik. Bu konuyu üniversitelerin yönetimleri, verimlilik konusuyla en fazla ilgili bölüm olan endüstri mühendisliği bölümlerindeki akademisyenler, öğrenciler tarafından yönetilen verimlilik ve endüstri mühendisliği öğrenci toplulukları perspektiflerinden mercek altına almaya çalıştık. Ayrıca üniversitelerin kendi verimliliklerine dair de verimliliğin önemli bir boyutu olan yeşil verimlilik konusunda bir iyi uygulama örneği bu sayıda yer aldı. Üniversitelerin ülkemizde verimliliğin artırılmasına sağlayacakları katkıda en önemli rol endüstri mühendisliği bilim dalına düşüyor. Endüstri mühendisliği, ürün ve hizmetlerin en verimli şekilde üretim ve dağıtımını, makina, işgücü, hammadde, bilgi, enerji, çevre ve para gibi kısıtlı kaynaklardan oluşan sistemlerin tasarımını, işletilmesini ve yönetilmesini ve bu sistemlerin üretkenliğinin ve rekabet gücünün geliştirilmesini sağlamaktadır. Endüstri mühendisleri, sistemlerin ekonomik özelliklerini, aralarındaki etkileşimleri ve her sistemin en önemli bileşeni olan insanı dikkate alarak bütüncül sistem yaklaşımı ile çözümler üretir. Bu bağlamda ülkeler arası verimlilik sıralamasında hak ettiğimiz yere ulaşmak için endüstri mühendisliği yaklaşımlarının ve endüstri mühendislerinin hayatın her alanında daha fazla aktif rol alması kritik önem taşımaktadır. Anahtar Dergisi nin Üniversiteler ve Verimlilik temalı Ağustos sayısına katkılarıyla destek olan Çankaya Üniversitesi Rektörü Sayın Ziya Burhanettin GÜVENÇ e, makaleleriyle dergimizi zenginleştiren akademisyenlerimize, Bilkent Üniversitesi - Üniversite Sanayi İşbirliği Uygulama ve Araştırma Merkezine, üniversitelerimizin endüstri mühendisliği ve verimlilik topluluklarına teşekkür ediyoruz. Anıl YILMAZ Genel Müdür

4 T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Gelibolu Sokak No: 5 Kavaklıdere ANKARA Tel: (312) (10 Hat) - Faks: (312) Faks (Dergi): (312) e-posta: vgm@sanayi.gov.tr - internet: AĞUSTOS 2012 YIL: 24 SAYI: 284 İçindekiler 4 KALKINMADA ANAHTAR VERİMLİLİK AĞUSTOS 2012 YIL: 24 SAYI: 284 T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ISSN Çankaya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ziya B. GÜVENÇ ile Röportaj Verimlilik Yönetim Sisteminin Bir Standart Olarak Endüstriyel İşletmelerde Uygulanması ÜniversiteVErimlilik Dünyada ve Türkiye de Sürdürülebilir Kampüs Uygulamaları Üniversitelerde Verimlilik Çalışmaları 4 RÖPORTAJ: Prof. Dr. Ziya B. GÜVENÇ Çankaya Üniversitesi Rektörü 9 Bilkent Üniversitesi Üniversite Sanayi İşbirliği Uygulama ve Araştırma Merkezi / Yeşim ERDOĞAN 12 Bilkent Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Operational Research Öğrenci Kulübü / Yiğit ARABACI 13 Gazi Endüstri Topluluğu: Verimlilik Günleri önemli faaliyetlerimizden biridir 14 Hacettepe Üniversitesi Endüstri ve Sistem Topluluğu: Önümüzdeki dört yıl için beş ana hedef belirledik 15 ODTÜ Verimlilik Topluluğu: Her yıl 10 ayrı proje düzenliyor, 3 bin meslektaşımıza ulaşıyoruz 16 TOBB ETÜ Endüstri ve Verimlilik Topluluğu (EVT): Bütün etkinliklerimizde verimlilik teması vardır 17 Uludağ Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Topluluğu: Endüstri mühendisliği verimlilik sembolüdür 18 Verimlilik Yönetim Sisteminin Bir Standart Olarak Endüstriyel İşletmelerde Uygulanması Yrd. Doç. Dr. Umut H. İNAN 20 ÜniversiteVErimlilik / Prof. Dr. Türkay DERELİ 24 Dünyada ve Türkiye de Sürdürülebilir Kampüs Uygulamaları / Prof. Dr. Gülen GÜLLÜ - Yrd. Doç. Dr. Merih Aydınalp KÖKSAL - Öğr. Gör. Dr. Hatice ŞENGÜL

5 13 Sayı 284 Ağustos GoGreen Projesi / Alper ŞAHİN 32 E-Ticarette Yenilikçi Yaklaşımlar / Derya ERGÜN ZORLUBAŞ 38 "Refahın Ölçümü Ve Toplumların İlerlemesini Temsil Etmek" Konferansı / Dursun BALKAN - Nazlı SAYLAM BÖLÜKBAŞ 42 Güney Kore Milletvekillerinden Oluşan Heyet Bakanlığımızı Ziyaret Etti 43 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile TÜBİTAK Arasında 'Ar-Ge' İşbirliği Protokolü İmzalandı 44 Productivity Studies in Universities 46 Sanayi Göstergeleri / Industry Indicators 47 Bilim ve Teknoloji Göstergeleri / Science And Technology Indicators 48 Uluslararası Verimlilik İstatistikleri / International Productivity Statistics 32 AĞUSTOS

6 Ülke verimliliğinin anahtarı üniversite-sanayi işbirliğidir Prof. Dr. Ziya B. GÜVENÇ Çankaya Üniversitesi Rektörü Hocam, röportajımızın ana teması üniversitelerdeki verimlilik çalışmaları ve üniversite-sanayi işbirliği. Üniversitelerimizdeki verimlilik çalışmalarının mevcut durumunun genel bir fotoğrafını çeker misiniz? Üniversitenin yükümlülüğü, devletimizin bize emanet ettiği çocuklarımızı geleceğe hazırlamakla sınırlı değildir. Üniversitenin görevlerini saymakla bitiremeyiz. Toplumun her türlü sorununa çözüm üretmekle görevlidir üniversite. Çünkü devleti yöneten, sistemin işlemesi için çalışan her insanı üniversite yetiştirir. Buralarda 4 AĞUSTOS 2012 sorunlar varsa, mekanizmada, sistemde bir sorun varsa, sürecin sonunda eksi veriyorsa, biz üniversiteler görevlerimizi layıkıyla yerine getiremiyoruz demektir. Bu bilinçte olduğumuz zaman, olaya bakışımız bu noktada olmaya başladığı zaman, her şeyin rengi değişmeye başlıyor. Üniversite, bölgesindeki her türlü eksiklikten, bilgisizlikten, cehaletten sorumludur dediğiniz zaman, durumu bu şekilde ortaya koyduğunuz zaman ve bu gözlükle etrafınıza bakmaya başladığınız zaman Ankara daki hangi sektöre bakarsanız bakın, her sektörün verimsiz çalıştığını ve bizlere ihtiyaç duyduğunu görürsünüz. Sanayi sektörü, hizmet sektörü, aklınıza hangi sektör gelirse gelsin verimsizdir. Sizi bu kadar kesin ve keskin ifadeler kullanmaya iten verimsizliğin sebepleri nelerdir? Üretim planlamasını yapmayı bilmiyorlar, maliyet muhasebesini yapmayı bilmiyorlar. Kâr ne kadar, zarar ne kadar bilmiyorlar. İşin gerçeği; çok eskiden enflasyonun yüzde lerde olduğu dönemlerde maliyeti ikiyle çarpıp fiyatlandırarak ürünlerini satanlar, hizmetlerini verenler her gün

7 fiyatlar değiştiği için arada kaynayıp gidiyorlardı. Ama şimdi enflasyon tek haneli rakamlara inince, Çin ve Hindistan da güçlü rakipler olarak kendilerini yakından takip edince firmalarımız, son derece iyi hesap yapmayı ve verimli olmayı gerektiren bir sürece girdi. Aksi takdirde bırakın kâr etmeyi, ayakta kalmaları bile mucizelere bağlıdır. Üniversitelerin bölgesel kalkınmanın muharrik gücü olduğu söylenir. Sizce üniversiteler bulundukları bölgenin kalkınması için neler yapmalıdırlar? Üniversitelerin bölgesine yapabileceği işler ortada. Bunu nasıl yapacak ve hayata geçirecek? Biz buna, üniversitemizin sosyal sorumluluk projesi dedik; kümelenme modelini de araç olarak kullanıyoruz. Avrupa da ve Amerika da pek çok iktisatçının kümelenmeyle ilgili binlerce değişik tarifi var. Biz kendi tarifimizi yapıyoruz; gelecekte de var olmak istiyorsak kümelenmeyi başarmak zorundayız diyoruz. Çünkü başarılı ve sağlıklı olan bir küme verimli olabilir. Ancak böyle bir kümenin üyesi olan tüm işletmeler verimli çalışır. Neden verimli çalışır? İşin sırrı nerede? Çünkü modelimizin merkezinde, her sorundan kendini sorumlu tutan bir üniversite var. Kümelenme modelimizin kalbinde üniversite var. Onun etrafındaki halkada ilgili sektör, sektörün etrafındaki halkada ise kamu yer alıyor. Kamu, sektör, üniversite birlikte kümeyi oluşturuyor. Bunlar ana aktörler. Yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri ve meslek örgütleri de bunun doğal üyesi. Niye? Çünkü kümenin hedefi şu: Bölgemizin refah düzeyi yükselsin, gelecekte de biz var olalım, torunlarımıza yüksek bir yaşam standardı bırakalım. Bunu başarabilmek için de güç birliği gerekiyor. Üniversitesiyle, ilgili sektörüyle, kamusuyla, yerel yönetimiyle, valiliğiyle, sivil toplum örgütleri ve meslek örgütleriyle herkesin aklında bölgesinin kalkınması ana hedef olmalıdır. Bu nasıl başarılacak? Kesinlikle verimli olmak koşuluyla Ülkedeki her sorun aslında bir üniversite sorunudur. İşsizlik, iş ahlaksızlığı, ithalat-ihracatta dengesizlik, yatağına aç girip aç uyuyan insanlar, çocuk yaşta çalışanlar, sokakta yatanlar varsa; tüm bunlar üniversite sorunudur. Çünkü devleti yöneten, sistemin işlemesi için çalışan her insanı üniversite yetiştiriyor. başaracağız. Zaten hedeflediğimiz nokta, verimsizliği ortadan kaldırmaktır. İşletmelerin pek çok sorunu ve yüzlerce hastalığı var. Bunların içerisindeki en büyük tehdit ise verimsizliktir. Ürünlerini üretirken verimsizler, insan kaynağını verimsiz çalıştırıyorlar. Maliyet muhasebesinde yanlış hesap yapılıyor. Çünkü faturaları alt alta topluyorlar; benim giderim bu diyorlar. Bu yöntem kesinlikle eksiktir. İki gün önce Bilecik teydim. Orada Türkiye de ilk 500 e giren büyük bir firmamız var. Yıllık 200 milyon TL cirosu var. Cebimde para yok diyor Bu nasıl olur? Çünkü verimsiz. Hesabını kitabını iyi yapamıyor. İnce ayar maliyet muhasebesini iyi yapamıyor. Konuştuk, dinlediler. Hocam, sizin kapınızı çok çalacağız dediler. Verimli olmak sadece yüksek kâr elde etmek için mi önemli? Elbette hayır. Her şeyden önce her kurumun sosyal sorumluluğu gelmeli İşletmeleri verimli yaptığınız zaman işçisinin maaşını biraz artıracak noktaya geliyorlar. Ödeyemediği SSK primini öder hale geliyorlar. Borçlarını temizlemeye başlıyorlar. Yani yıkımına sebep olan noktayı, siz yavaş yavaş iyileştirdiğiniz zaman oradan artırdığı artı değeri, Ar-Ge için kenara koyabiliyor. Onun için mutlak surette verimli olmaları için çalışıyoruz. İşletmelere yönelik verimlilik teklifleri hep firmalardan mı geliyor? İşletmelerden bize gelen yardım istekleri öncelikli olarak kendilerini daha verimli hale getirmemiz noktasında oluyor. Fabrikanın yerleşim düzeni de dâhil... Öyle bir yönetim sistemi oluşturmuş ki KOBİ, fabrikanın makineleri arasındaki mesafe bile düşünülmemiş. Buna varıncaya kadar bizden destek istiyorlar. Yeni fabrika açacaksa, onu nasıl yapabileceğine dair proje istiyor. Tüm KOBİ leri öncelikle verimlilik bakımından inceliyoruz. Verimliliği artan işletme rekabet edebilir hale geliyor. Çünkü yakın takibinde Çin var, Hindistan var Yani kâr marjı o kadar küçüldü ki, yüze 5-6 düzeyine indi. Çin vurgusunu ikinci kez yaptınız. Bu konuyu biraz açar mısınız? Tehdidin boyutu nedir? Çinliler o kadar çok istihbarat toplamışlar ki; Ankara da geziniyorlar, kimin neyi ürettiğini biliyorlar. Sizin kapınıza çantasıyla geliyor birisi, Ben ürettiğin şeyi daha ucuza vereyim, sen benim bayiim ol, dükkânı kapa, daha çok kazan diyor. O dükkânı kapadığı zaman 50 kişi ne olacak? İnsanlar işsiz kaldığı zaman sosyal problemler başlar. Kritik nokta burasıdır. Bu yüzden işletmelerimizin, kendilerini hedef seçmiş olan Çinlilere karşı mutlak surette verimli olmaları gerekiyor. AĞUSTOS

8 KOBİ lere daha başka ne gibi önerileriniz oluyor? KOBİ lere kümelenme modeli içerisinde anlattığımız bir başka konu, maliyetleri aşağı çekmeleri ve ortak satın almalara yönelmeleri. Bir sektörde KOBİ ler, diyelim ki, her biri 5 kilo, 10 kilo hammadde alıyorlar. Bu küçük miktarlarda hammaddeleri ucuza alma ihtimalleri yok. Üstelik her biri ayrı ayrı lojistik parası ödüyor. Özellikle yurtdışından tedarik edilen ürünleri toplu alın diyoruz. Bu organizasyonu OSTİM de organize ettiğimiz İŞİM kümesi içerisinde kurduk. İsteyen firmalar katılıyor bu ortak satın alma işine. Gönüllülük esası var, kimse kimseyle işbirliği yapmak zorunda değil, kimse bizim sunduğumuz plan ve projeye katılmak zorunda değil. Türkiye de bugün vakıf üniversiteleri dâhil yaklaşık 170 üniversite bulunuyor. Bunların her birinin marka değeri haline gelmiş başarılı olduğu alanlar var. Diyelim ki Çankaya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü nde markalaşmış olsun, bir başkası makine mühendisliğinde, bir diğeriyse çevre mühendisliğinde Bütün bu değerlerin ortak bir veri tabanında buluşturulup ülke sorunlarının çözümünde kullanılması mümkün müdür? Söylediğiniz nu konuyu ben Yusuf Ziya Özcan hocamız YÖK Başkanı iken kendisine anlattım. O zaman Sayın Bakanımız Nihat Ergün Bey de bizimle birlikteydi. Konuşmamızda, YÖK e büyük sorumluluk düştüğünü anlattım. Bir üniversite olarak bunu nasıl yaptığımızı anlattım. Siz çok kritik bir yerdesiniz. Biz size destek olalım, arka planda. 81 ilde üniversiteler var. O üniversitelere YÖK kanalıyla sahaya inmelerini telkin edelim ve atılacak adımları onlara öğretelim dedim. Hangi konularda dikkat edilmeli hocam? İnsanlar başlangıçta bize şunları söyledi. Biz bunu niye yapıyoruz? Öğrenci bize zaten geliyor ve biz onları yetiştiriyoruz. Bu hizmet değil mi? diye soruyorlardı. Bakış açısı o kadar önemli ki Böyle baktığınız zaman o hoca ofisten dışarı çıkmıyor. Ama ben gelip ona ülkenin her sorunundan sorumlusun dediğim zaman durum daha farklı bir boyut alıyor. 170 üniversiteden her birinin İşletmelerin pençesinde bulundukları yüzlerce hastalığın içerisinde en büyük tehdit verimsizliktir. İşletmeler üretirken verimsizler, insan kaynağını verimsiz çalıştırıyorlar, maliyet muhasebesini zaten yanlış hesaplıyorlar. Bu durum Türkiye de ilk 500 e giren büyük firmalarımız için bile söz konusu Refah düzeyini, verimli olarak yükselteceğiz. marka değerine ulaşabilmesi için yenilikçi olması gerekiyor. Temelde; bilim, teknoloji ve matematik var. Bu konularda çok kaliteli eğitim verebilirsiniz ancak yeterli değil. Yaşam bilimleri dediğimiz; insan kaynakları yönetimi, pazarlama, işletme, yönetim organizasyonu, stres yönetimi gibi sosyal alanda kaliteli insanlar yetiştirebilirseniz, işte o zaman yenilikçilik ve marka oluşturma şansını yakalayabilirsiniz. Hocam bu noktayı biraz daha açıklar mısınız? Yeni fikir ve yeni ürün, eğer toplum tarafından beğenilirse pazarda kalıyor, markalaşıyor. Bunun arkasında kaliteli insan yatıyor. Sadece mühendis değil. Siz çok iyi ürün üretebilirsiniz, ancak pazarlayamazsanız ya da zamansız yaparsanız, o ürün pazara çıkamaz. Fikriniz güzeldir, bunu önceden deklare edersiniz, fikrinizi başkaları taklit eder, çalınır gider. Sosyal bilim ile mühendisliğin karşımıdır markanın ihtiyaç duyduğu insan kalitesi. Markayı marka yapanlar, işte o marka insanlardır. Sosyal bilimler alanında da talepler geliyor mu işletmelerden? Biz mühendislik öğrencilerinin yanı sıra uluslararası iktisat ve işletme öğrencilerini de gönderiyoruz sahaya. Çünkü KOBİ ye soruyoruz, Teknik olmayan, üretimle doğrudan ilgisi bulunmayan sosyal alanlarla ilgili bizden talepleriniz var mı diye. O kadar çok talep geliyor ki Hepsi pazar araştırması istiyor. Çok önemli. Çok akıllı, mükemmel bir ürün tasarlar ve üretirsiniz. Dünyada pazar payı sıfırsa ürününüzün, yaptığınız harcama, emek hepsi boşa gider. Çünkü tasarladığınız ürüne ihtiyaç duyulmamaktadır. Üniversitelerin açtıkları bölümler, bunlara ayırdıkları kontenjanlar ve öğrencilerin seçtiği bölümler, ülkenin gerçekten ivedilikle ihtiyaç duyduğu alanlar mı? Türkiye yi daha verimli bir noktaya getirecek kalitede ve sayıda insanı yetiştiriyor mu üniversitelerimiz? Kesinlikle hayır. Üniversitelerimiz de verimsiz yönetiliyor, işletmelerimiz de Bürokraside çok zaman kaybediyoruz. Bu merkezi bürokrasi, moral motivasyonu da olumsuz yönde etkiliyor. Kendi işlerinde de lüzumsuz bürokrasi yaratıyor. Her şey denetlendiği için, kayıt altına alınıyor ve çok sayıda evrak üretiyor sistem Her yıl denetlendiğimiz için her şey kâğıtlardadır bizde. Bilgisayarda olması da yetmiyor. 6 AĞUSTOS 2012

9 Verimliliği herkes çok istiyor. Devletimiz de istiyor, üniversitelerimiz de İşletmelerimiz de istiyor, vatandaşlarımız da Bu niyet ve istekler ülke gerçeğimizle örtüşüyor mu? Çok iyi planlanmadığı için örtüşmüyor maalesef. İyi niyet var, gayret var. Ancak onlarla biz sürdüremiyoruz. Bir şeyin başarılı olabilmesi için sürdürülebilirliği önemli. Başarılı olabilmesi için sonuna kadar sabırla çalışmaya devam etmemiz gerekiyor. Bizim heyecanımız çabuk geçiyor. Odaklanıyoruz, çok çabuk kavrıyoruz. Sloganlar atılıyor, ondan sonra arkasını takip edemiyoruz. Toplum olarak bizim kültürümüzde değişiklik yapmamız gerekiyor. Ne gibi değişiklikler hocam? Örneğin, rekabet ortamında işbirliği yapma kültürümüz çok zayıf. O da kümelenmenin önündeki en büyük engel. İşletmelerimize kendi aralarında işbirliği yapma kültürü gelse daha verimli olacaklar; ama onların önlerindeki en büyük engel, benim rakibimle işbirliği yapmam mümkün olamaz düşüncesi. Sizin yapamadığınız ya da çok uzaktan temin ettiğiniz bir ihtiyacınızı belki komşunuz üretiyordur diyoruz, ama maalesef olmuyor. Maalesef bu kültür yok işletmelerimizde. Ayrıca disiplinli ve sürekli çalışma alışkanlığı açısından da zayıfız. Yeterince üzerinde çalışmadan, çabuk sonuca varmaya çalışıyoruz. Bu da ürünü rekabetçi yapmıyor. Bunlar KOBİ lerin temel hastalıklarından. Verimliliğin kabul görmesi ve kamuoyunda verimlilik kültürünün oluşması için üniversitelerin önemli sorumluluklar taşıdığını söylediniz. Bu bağlamda Üniversite-sanayi işbirliğiyle yürüttüğünüz projelerin ne gibi yansımaları oldu? Kümelenme dediğiniz zaman nesiller boyu sürmesi gereken bir mücadeleden bahsediyoruz. Hedeflerimize ulaşabilmek için kısa, orta, uzun vadeli planlar yaptık. Temel problem şu: Etrafımızdaki yüzlerce işletme bize güveniyor, ancak birbirlerine güvenmiyorlar. Orada çok akıllı hareket etmek gerekir. Yanlış bir adım atarsanız etrafınızdaki o kişileri bir daha bir araya getiremezsiniz. Verimlilikte de, stratejik planlamada da atacağınız adım kadar zamanlaması da önemlidir. Daha önceden kurulmuş 5-10 tane başarılı küme olsaydı geçmişimizde, o zaman bizim işimiz daha kolay olacaktı. İşletmelerimizdeki verimlilik kültürü mü eksik, yoksa kaliteli insan açığımız mı çok fazla? Başta Verimlilik Genel Müdürlüğü olmak üzere, kamuda pek çok kaliteli uzmanımız var. Onlar da üniversitelerden yetiştiler, lisans, doktora yaptılar. Ancak eksik olan bir şeyler var yine de Onları yetiştirirken gerçek hayatla iç içe olma fırsatının onlara pek verilmediği anlaşılıyor. Dünyaları kitaplarla sınırlı kalıyor çoğu kez. Ben bir üniversite rektörü olarak pek çok mühendisten çok daha bilgiliyim sektör hakkında. Çünkü fabrikalarını gezdim, işçisiyle yemek yedim, sahibiyle saatlerce sohbet ettim, imalathanesini, deposunu gezdim. Onların yaşam şartlarını bizzat gözlemledim. Projeleri yapmak için zaten bizzat işletmelerin, sektörün içine giriyorsunuz. İşin özü şu: Biz sahaya inmeyen öğrenciye diploma vermiyoruz. Öğrenci, 9 ayını sahada geçiriyor. Başlarda bu, öğrencilerimize çok zor geliyordu. Ancak bir KOBİ nin sıkıntısını tespit edip onun çözümünü gerçekleştirdiğinde, işletmeden bunun karşılığında teşekkür aldığında, bütün zorluklar kolay hale geliyor. Çok mutlu oluyorlar. İşin tadına varmaya başlıyor öğrenci Hocam son olarak KOBİ lerde yürüttüğünüz çalışmaları nasıl gerçekleştirdiğinizi, karar aşamasından sonuçlanma sürecine kadar, bir örnek olay şeklinde, kısaca özetler misiniz? Biz mühendislik eğitimi alan bütün 4 üncü sınıf öğrencilerine yıllık Bitirme Projesi dersi koyduk. Eylül-Haziran döneminde projeyi uyguluyoruz. Bu çerçevede Temmuz-Ağustos ta hocalarımız sahaya iniyorlar, organize sanayi bölgelerini dolaşıyorlar. Ankara da dört tane küme var. Bunlar; makine sektörü, savunma sanayi ve havacılık, yenilenebilir enerji ve medikal. Beşinci kümeyi geçen ay kurduk: Anadolu Raylı Ulaşım Sistemleri. Bu kümelere bağlı firmalara giden hocalarımız AĞUSTOS

10 Üniversitelerin, bölgeleri için yapabileceği pek çok iş var. Biz buna üniversitemizin "sosyal sorumluluk" projesi diyoruz ve kümelenme modelini araç olarak kullanıyoruz. Gelecekte de var olmak için kümelenmeyi başarmalıyız. işletme yetkililerine sorarlar, bu yıl ne gibi çalışmalar yapalım, diye. Onlar da bir veya iki proje isterler. Bu projeleri üniversiteye getiririz. Elimizde ne gibi talepler var, çıkar ortaya. O sorunla ilgili dört son sınıf öğrencisi ve iki öğretim üyesinden takımlar oluştururuz. Öğrencimizin eylül ayının sonu geldiğinde takımı bellidir, problemi bellidir. İşletmeyle gerçekleştirilecek ziyaretler, toplantı günleri ve yapılacak işler önceden tespit edilir. O süreç içerisinde öğrenciler projeye nüfuz etmeye başlarlar. Hocalarıyla sürekli değerlendirme toplantıları, haftalık proje toplantıları yaparlar. Bu süreçte öğrencilerimiz sahaya tam anlamıyla nüfuz ederler. Yılın ortasına geldiğimizde ise elde ettiğimiz sonuçlar ve bundan sonra yapacaklarımız üzerine öğrencilerimiz firmada ya da organize sanayi bölgesinde Türkçe sunumlarını yaparlar. İngilizce sunumlarını ise üniversitede yaparlar. İkinci yarıyılın sonunda, haziran ayında, işletmede ikinci Türkçe sunum yapılır, sonra da üniversitede ikinci İngilizce sunum yapılır. Üniversitedeki İngilizce sunuma işletmenin İngilizce bilen personeli de katılabiliyor. İşletmedeki sunumda öğrencilerimize işletme çalışanları ve sahipleri sorular soruyorlar. Üniversitedeki İngilizce sunumda ise hocalar soruyorlar. Akademik bölüm hep orada oluyor. Bu toplantıda işletme sahibi, bu proje bizim, emeği geçen öğrencilerimize ve herkese teşekkür ediyorum, dediği zaman o öğrenci daha mezun olmadan mesleki başarıyı yaşıyor. Sanayiye giden bir öğrenci bir problemi çözdüğünü özgeçmişinde sunabiliyor. Şu firmanın şu sorununu çözdüm, demesinden daha büyük referans olur mu? Bilenle bilmeyen bir olur mu? Bizi farklı yapan da budur zaten. Hocam verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ediyoruz. Son bir mesajınız varsa onu almak istiyoruz. Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir veciz sözünün gereğini yapmaya çalışıyoruz. 21. yüzyılda gerçek açlık bilgiye duyulan ihtiyaçtır. Bizler komşularımız bilgiye aç iken seyirci kalamayız. Bilgiye aç olan KOBİ leri doyurmak, üniversitemizin sosyal sorumluluğudur. 8 AĞUSTOS 2012

11 Bilkent Üniversitesi Üniversite-Sanayi İşbirliği Uygulama ve Araştırma Merkezi (USİM) Yeşim ERDOĞAN USİM Koordinatörü USİM, Bilkent Üniversitesi bünyesinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Sayın Nihat Ergün ün de katıldığı açılış töreni ile 4 Şubat 2010 tarihinde kurulmuştur. USİM in vizyonu; şirketler, kurumlar ve kuruluşlar ile gerçekleştirdiği işbirliği çalışmalarıyla Türkiye de bir model olmak ve proaktif çözüm yolları ile ülkemizin eğitim, bilim ve ekonomi alanlarındaki ilerlemesine fayda sağlayan öncü bir kuruluş olmaktır. Değişen çağa uyum sağlayacak yetkinlikte ve gelişmeye açık bir yapıya sahip olan USİM, çalışmalarını üç ana misyon kapsamında gerçekleştirmektedir: 1. Öğrencilerin mezuniyet öncesi gerçek hayata hazırlanmalarını sağlayacak uygulamalı bir eğitim ortamı oluşturmak, 2. Şirketlerin, kurumların ve kuruluşların karşılaştıkları benzer problemlerin tartışıldığı, paylaşıldığı ve çözüm yollarının araştırıldığı ortak çözüm platformları oluşturmak, 3. Ar-Ge ve teknolojinin gelişimine katkı sağlamak amacıyla öğretim üyeleri ve araştırmacıların bilimsel birikimlerini kullanabilecekleri üniversite-sanayi işbirliği ortamları nı oluşturmak. USİM, bilgi birikiminin zenginleşerek iş sonuçlarına dönüşmesi, teknoloji geliştirme yeteneğinin pekişmesi, Ar-Ge süreçlerinin geliştirilerek öğrenilmesi ve nitelikli yaklaşımların yaygınlaştırılması, kaynakların kaliteli, verimli ve en etkin şekliyle kullanımı gibi çalışmaların hedeflendiği bir üniversite-sanayi işbirliği arayüzüdür. İş dünyasının üniversiteye açılan kapısı olarak her an işbirliğine hazırdır. Rekabetin her alanda yüksek olduğu ve fırsatları erken fark edenlerin ve hedef koyarak onu uygulamaya alanların çok daha hızlı ilerleme şansını yakaladığı dünya koşullarında USİM, nitelikli Ar-Ge projeleriyle de kuruluşların yanında yerini alır. Çalışmalarını, Bilkent Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü çatısı altında başlatan Merkez, aynı bölümün öğrencileriyle yaptığı başarılı proje çalışmalarıyla da dikkat çekmektedir. Endüstri Mühendisliği Bölümü; 22 öğretim üyesi, 70 asistanı ve 750 öğrencisiyle Türkiye nin en büyük bölümlerinden biri ve aynı zamanda Amerikan üniversitelerindeki mühendislik bölümlerinin eğitim kalitesini değerlendiren Accreditation Board of Engineering and Technology (ABET) adlı kuruluşun verdiği akreditasyonu Amerika dışında dünyada alan ilk altı bölümden biridir. Üniversite-sanayi işbirliği çalışmaları adı altında bugüne kadar farklı büyüklükte ve farklı sektörden 66 şirketle 291 proje gerçekleştirmiştir. USİM in koordinasyonunda gerçekleştirilen bu projelerde üretim, hizmet, lojistik, bilişim, sağlık, mağazacılık gibi sektörlerden birçok KOBİ, büyük ölçekli şirket, kamu kuruluşları, dernekler, odalar vb. kuruluş yer almıştır. Bilkent Üniversitesi nin kurumsal vizyonu ile de örtüşen çalışmaları başarı ile gerçekleştiren USİM in direktörlüğünü Endüstri Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. İhsan Sabuncuoğlu yapmaktadır. Merkez, üniversite-sanayi işbirliği çalışmalarını öğrenci, iş dünyası ve bilim insanlarına sağladığı faydayı yakından bilen ve bunu artırmayı hedefleyen bir ekibin yoğun gayreti ve çabalarıyla sürdürmektedir. Projelere özgü yetkinlikte farklı bölümlerden bilim insanları, son sınıf öğrencileri, yüksek lisans/doktora öğrencileri veya iş dünyasından alanında tecrübe sahibi danışmanlarla işbirliği halinde bu süreçte bir araya gelinmekte ve hedefler doğrultusunda projeler gerçekleştirilmektedir. Aynı zamanda öğrencilerine proje yönetimi, teknolojik girişim, kariyer yönetimi gibi konularda danışmanlık hizmeti veren Merkez, onlara geleceğe daha donanımlı hazırlanma konusunda da destek olmaktadır. Bölgesinde AĞUSTOS

12 ve ülkesinde fayda ve farkındalık yaratacak çalışmaların da içinde olan Merkez; kalkınma projeleri, konferans, çalıştay gibi etkinliklerle kurumsal sosyal sorumluluklarını da yerine getirmektedir. Proje çalışmalarına problem tanımı ile başlayan süreç; şirketlerin ihtiyaçlarına, problemin tanımına, kapsamına, hedeflerine, süresine göre USİM in koordinasyonunda projelendirilir ve kapsamı belirlenir. Çalışmaların en ilgi çekici bölümü, öğrenci kapsamında olan Endüstri Mühendisliği Bölümü Bitirme Projeleri dir. Bu projeler sekiz aylık bir sürede tamamlanır. Son sınıf öğrencilerinden oluşan proje ekipleri, şirket yetkilileri ve akademik danışmanları ile birlikte firmanın belirlediği gerçek problemler üzerinde çalışır. Ayrıca üç koordinatörün de yakından izlediği sistemde ortaya çıkan ürün, yöntem veya hizmet, ilgili firmaya önemli yarar ve katma değer sağlar. Oldukça sistematik bir şekilde ve gizlilik ilkesine bağlı kalınarak, kurumsal düzeyde yürütülen bu projeler, uluslararası ve ulusal yarışmalarda da dereceler almıştır. Süreç sonunda tüm şirketlerin, üniversitelerin, ilgili kamu kuruluşlarının davet edildiği ve üst düzey bir katılımla gerçekleştirilen Proje Fuarı ve Yarışması etkinliği düzenlenmektedir. Bu yıl 10 uncusu düzenlenen etkinliğe, TÜBİTAK- BİDEB tarafından da destek verilmiş ve örnek bir yaklaşım olarak web sitesinde de yayınlanmıştır. Bilimsel kaynaklı çalışmalar dendiğinde akla ürün olarak gelen en önemli çalışmalardan biri de her yıl yayımlanan ve tüm projelerin yer aldığı Projeler Kitabı serisidir. Problemlerin ve çözüm yollarının anlatıldığı kitabın; ortak problemleri olan firma ve kuruluşlara ışık tutması, üniversitelere, araştırmacılara ve konuya ilgi duyanlara örnek oluşturması hedeflenmektedir. Üniversite-sanayi işbirliği, bilgi birikimini verimliliğe dönüştürebilmenin en önemli yollarından biridir. Yapılan işbirliği çalışmaları aynı zamanda, ülkenin bilimsel, teknolojik ve ekonomik gelişmesini de hızlandırmaktadır. Üniversite-sanayi işbirliği platformunda yer alan bilim insanları, öğrenciler ve iş dünyası bu çalışmalara katılarak kendilerine prestij sağlayan sistemin bir parçası olurlar... Üniversite-sanayi işbirliği çalışmaları ile elde edilen kazanımlardan birkaçı şöyle sıralanabilir: İşbirliği sürecinde kuruşlar, bilimsel yaklaşımlar ve sistematik çalışmaların ışığı altında verimlilik, maliyet azaltımı, Ar-Ge nitelikli yaklaşımların öğrenilmesi, teknolojik gelişim, inovasyon gibi konularda kazanımlar sağlanmaktadır. Projelerde hedeflenen genel amaç ise belirlenen süreci daha iyi, daha kaliteli, daha hızlı, daha güvenli, daha az maliyetli yapmaktır. Üniversite ile işbirliği sonucunda belirlenen hedefler doğrultusunda öğrencileri ve üniversiteyi daha yakından tanıma, doğru insanı doğru işe alma, stajyerlik, part time çalışma vb. konularda daha olumlu ve doğru tercih yapılması sağlanmaktadır. Kuruluşlar; gelecek hedefleri, iyileşmesi gereken alanları, verimlilik ve Ar-Ge çalışmaları, kalite problemleri, var olan problemlerin çözümü gibi alanlarda bilim insanlarından danışmanlık ve eğitim alma, birlikte daha nitelikli Ar-Ge projeleri gerçekleştirme fırsatını yakalamaktadır. Üniversiteler, iş dünyasının ve stratejik hedef belirleyicilerinin en güvenilir iş ortağıdır. Birlikte başarmak kavramının ve ülke gelişiminde önemli rol oynayan rekabet öncesi işbirliği sürecinin bilimsel dayanağıdır. Bu nedenle bu güvenilir ortak, yurt içinde ve yurt dışında destek veren tüm kuruluşların, kamu kuruluşlarının ve yatırımcıların bakış açısını olumlu yönde değiştirebilecek en önemli güç kaynaklarından birini oluşturmaktadır. Üniversiteler, proje gerçekleştirmenin yanı sıra araştırmalarında, deneysel süreçlerinde, birtakım optimizasyon veya simülasyon çalışmalarında onlara destek olur. Sahip olduğu imkânlarla onlara geleceklerine ait vizyonlar sunar. Teknoloji transferi için üniversiteye açılan kapıyla tanışılır. Bilim insanları ve iş dünyası sahip olduğu bilgi birikimini bu çalışmalar ve sağlanan arayüzle ülke ekonomisi için faydaya dönüştürebilir. Yapılan girişimler, konferanslar, çalıştaylar, yarışmalar ve araştırmalar bunlar için örnek olarak sıralanabilir. USİM koordinasyonunda yapılan tüm çalışmalarda öğrenciler mezuniyet öncesinde geleceğe daha güçlü ve daha donanımlı hazırlanmaktadır. Proje süreçleri sekiz ayı kapsadığı için iş dünyasını, sektörleri daha yakından tanımalarının yanında gerçek problemlerin, uygulamaların içinde çok önemli bir deneyim kazanırlar. Ayrıca kendilerine rol model olabilecek insanları yakından tanımaları için önemli bir fırsat yakalarlar. Öğrenciler bu süreçle geleceğine yön verecek önemli kararları alırlar ve uygulama için adım atarlar (kendileri için doğru sektörü belirleme, iş fırsatlarını görme, kariyer planlama, iş görüşmeleri, başvurular gibi). Öğrenciler aynı zamanda, Ar-Ge, teknoloji gelişimi, proje yönetimi, sürdürülebilirlik, rekabet, girişimcilik vb. konularda daha kapsamlı bilgi ve deneyim edinirler. Bu çalışmalar ve kazanılan yetkinlikler öğrencilerin değerini artırır. 10 AĞUSTOS 2012