BATI KARADENİZ BÖLGESİ VE CİVARI İÇSULARININ SUCUL COLEOPTERA (INSECTA) FAUNASI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR

Transkript

1 EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ (DOKTORA TEZİ) BATI KARADENİZ BÖLGESİ VE CİVARI İÇSULARININ SUCUL COLEOPTERA (INSECTA) FAUNASI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Esat Tarık TOPKARA Su Ürünleri Temel Bilimler Anabilim Dalı Bilim Dalı Kodu: Sunuş Tarihi: 29 Ocak 2008 Tez Danışmanı: Prof. Dr. Süleyman BALIK Bornova-İZMİR

2 II

3 III Esat Tarık TOPKARA tarafından Doktora Tezi olarak sunulan Batı Karadeniz Bölgesi ve Civarı İçsularının Sucul Coleoptera (Insecta) Faunası Üzerine Araştırmalar başlıklı bu çalışma E.Ü. Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği ile E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Eğitim ve Öğretim Yönergesi nin ilgili hükümleri uyarınca tarafımızdan değerlendirilerek savunmaya değer bulunmuş ve tarihinde yapılan tez savunma sınavında aday oybirliği / oyçokluğu ile başarılı bulunmuştur. Jüri Üyeleri : İmza Jüri Başkanı : Prof. Dr. Süleyman BALIK Raportör Üye : Yrd. Doç. Dr. Ahmet MERMER Üye : Prof. Dr. M. Ruşen USTAOĞLU Üye : Prof. Dr. Tuncer KATAĞAN Üye : Prof. Dr. Mehmet ÖZTÜRK

4 IV

5 V ÖZET BATI KARADENİZ BÖLGESİ VE CİVARI İÇSULARININ SUCUL COLEOPTERA (INSECTA) FAUNASI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR TOPKARA, E. Tarık Doktora Tezi, Su Ürünleri Temel Bilimler Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Süleyman BALIK 29 Ocak 2008, 368 sayfa Bu çalışmada, Batı Karadeniz Bölgesi ve civarında bulunan göl, gölcük, akarsu ve akarsuların kenarlarındaki su birikintilerinin sığ kesimleri gibi değişik habitatlardan toplanan ergin sucul Coleoptera örnekleri sistematik açıdan değerlendirilmiştir. 71 istasyonda yürütülen çalışmalar sonucunda, 9 familyaya ait 47 takson (4 Gyrinidae, 4 Haliplidae, 1 Noteridae, 11 Dytiscidae, 10 Helophoridae, 10 Hydrophilidae, 1 Hydrochidae, 1 Dryopidae ve 5 Elmidae) saptanmıştır. Ayrıca, örnekleme yapılan lokalitelerin su sıcaklığı, çözünmüş oksijen miktarı, ph, tuzluluk ve elektriksel iletkenlik değerleri gibi bazı fiziko-kimyasal parametreleri de ölçülmüştür. Anahtar Kelimeler: Böcek, Sucul Coleoptera, Sistematik, Batı Karadeniz Bölgesi, İçsular, Türkiye.

6 VI

7 VII ABSTRACT Investigations on the Aquatic Coleoptera (Insecta) Fauna of Inland Waters in the West Black Sea Region and its Environs TOPKARA, E. Tarık Ph. D. Department of Hydrobiology Supervisor: Prof. Dr. Süleyman BALIK 29 January 2008, 368 pages In this study, adults aquatic Coleoptera in different habitats such as lake, pond, river and shallow pools around the rivers from the Western Black Sea region and its environs collected and determined. For this aim, 71 stations selected in this region. Totally, 47 species belonging to 9 families (4 Gyrinidae, 4 Haliplidae, 1 Noteridae, 11 Dytiscidae, 10 Helophoridae, 10 Hydrophilidae, 1 Hydrochidae, 1 Dryopidae ve 5 Elmidae) have been determined. In the stations various physico-chemical parameters such as water temperature, salinity, dissolved oxygen, ph and electrical conductivity were also measured. Keywords: Insect, Aquatic Coleoptera, Systematic, Western Black Sea Region, Inland waters, Turkey.

8 VIII

9 IX TEŞEKKÜR Bu tez çalışmasının her aşamasında bütün bilgi, belge, deneyim ve desteğini esirgemeyen danışman hocam Prof. Dr. Süleyman BALIK a, Fakülte imkanları konusunda her türlü desteği gösteren Su Ürünleri Fakültesi Dekanı sayın Prof. Dr. Ahmet KOCATAŞ a çalışmalarımda gerek duyduğum laboratuvar cihazlarının temininde ve kullanımında gerekli kolaylığı gösteren Temel Bilimler Bölüm Başkanı Prof. Dr. M. Ruşen USTAOĞLU na sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Tespit edilen taksonlara ait fotoğrafların çekilmesinde sağlamış oldukları olanaklardan ve ilgiden dolayı Prof. Dr. Tuncer KATAĞAN ve Araş. Gör. A. Kerem BAKIR a; arazi çalışmalarımda göstermiş oldukları yardımlaşma ve dayanışmadan ötürü Araş. Gör. Dr. Cem AYGEN, Araş. Gör. Dr. Ali İLHAN, Araş. Gör. Haşim SÖMEK, Tek. Yrd. Mesut KAPTAN a; doktora çalışmamın çeşitli aşamalarında yardımcı olan Araş. Gör Dr. Gülnaz ÖZCAN a; örneklerin tayininde ve kontrolünde göstermiş oldukları yardımlardan ve sağladıkları literatür desteklerinden dolayı Bernhard van VONDEL, Prof. Massimo OLMI, Yrd. Doç. Dr. Ö. Köksal ERMAN, Yrd. Doç.Dr. Ümit İNCEKARA ve Yrd. Doç. Dr. Abdullah MART a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Doktora çalışmamın tüm aşamalarında her türlü maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen, her zaman ve her koşulda yanımda olan moral ve motivasyonumu en üst düzeyde tutmama yardımcı olan ve sonsuz sabırlarından ötürü canım aileme saygı, sevgi ve minnet duygularımı sunarım.

10 X

11 XI İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET... V ABSTRACT... VII TEŞEKKÜR... IX ŞEKİLLER DİZİNİ... XIV ÇİZELGELER DİZİNİ... XXI LEVHALAR DİZİNİ... XXII TERİMLER SÖZLÜĞÜ... XXIX 1.GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR COLEOPTERA ORDOSU HAKKINDA GENEL BİLGİLER Adephaga Alttakımı Hakkında Genel Bilgiler Gyrinidae Familyası Hakkında Genel Bilgiler Haliplidae Familyası Hakkında genel Bilgiler Noteridae Familyası Hakkında Genel Bilgiler... 37

12 XII İÇİNDEKİLER (Devam) Dytiscidae Familyası Hakkında Genel Bilgiler Polyphaga Alttakımı Hakkında Genel Bilgiler Helophoridae Familyası Hakkında Genel Bilgiler Hydrophilidae Familyası Hakkında Genel Bilgiler Hydrochidae Familyası Hakkında Genel Bilgiler Dryopidae Familyası Hakkında Genel Bilgiler Elmidae Familyası Hakkında Genel Bilgiler MATERYAL VE METOT BULGULAR Araştırma Ortamının Genel Özellikleri Taksonomik Durum Batı Karadeniz Bölgesi ve Civarı İçsularında Tespit Edilen Taksonların Sistematik Konumları Batı Karadeniz Bölgesi ve Civarı İçsularında Tespit Edilen Taksonların Sistematik Tayin Anahtarı Batı Karadeniz Bölgesi ve Civarı İçsularında Tespit Edilen Tespit Edilen Türler Hakkında Bilgiler... 86

13 XIII İÇİNDEKİLER (Devam) 6. TARTIŞMA ve SONUÇ KAYNAKLAR DİZİNİ EKLER Çalışma Sahası ve Sucul Coleoptera Örneklerinin Toplandığı İstasyonların Haritası Levhalar ÖZGEÇMİŞ

14 XIV ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil Sayfa 3.1 Gyrinidae familyasının genel vücut şekli, üstten (Holmen, 1987 den) Gyrinidae familyasının genel vücut şekli, alttan (Holmen, 1987 den) Gyrinus aeratus da başın yandan görünümü (Holmen, 1987 den) Gyrinidae familyasında antenin genel görünümü (1-11 anten segmentleri) Gyrinus aeratus A-ön tarsus erkek, B-ön tarsus dişi (Holmen, 1987 den) Gyrinus substriatus da erkek genital yapı (Holmen, 1987 den) Haliplidae familyasının genel görünüşü, üstten (Holmen, 1987 den) Haliplidae familyasının genel görünüşü, alttan (Holmen, 1987 den) Noteridae familyasının genel görünüşü, üstten (Holmen, 1987 den) Noteridae familyasının genel görünüşü, alttan (Holmen, 1987 den) Dytiscidae familyasının genel görünüşü, üstten (1. Baş, 2. Göz, 3. Pronotum, 4. Elytra, 5. Skutellum, 6. Sutur) (Nilsson and Holmen, 1995 den)... 41

15 XV ŞEKİLLER DİZİNİ (Devam) Şekil Sayfa Dytiscidae familyasının genel görünüşü, alttan (1. Anten, 2. Maksil palpleri, 3. Labrum, 4. Prosternum, 5. Epipleura, 6. Metasternum, 7. Metakoksal plak, 8. Metakoksal uzantı, Abdominal segmentler, 15. Ön ayak, 16. Orta ayak, 17. Arka ayak, 18. Trokanter, 19. Femur, 20. Tibia, 21. Tarsus, 22. Gena, 23. Gula) (Nilsson and Holmen, 1995 den) Dytiscidae familyası, a) Hydroporinae de skutellum pronotumun posteriör kenarına gizlenmiş, b) Colymbetinae de skutellum pronotumun posteriör kenarına gizlenmemiş, c) Laccophilus da protarsusun yapısı, d) Hydroporus da protarsusun yapısı, e) Hyphydrus da protarsusun yapısı f) Dytiscinae de başın yandan görünümü, g) Colymbetinae de başın yandan görünümü (Nilsson and Holmen, 1995 den) Helophoridae familyasının genel görünüşü, üstten (Pirisinu,1981 den) Helophoridae familyasında antenlerin genel görünümü (Hansen, 1987 den) Helophoridae familyasında aedeagusun genel yapısı (Hansen, 1987 den) Hydrophilidae familyası genel görünüşü, üstten (1. Labrum, 2. Klipeus, 3. Sutur, 4. Göz, 5. Pronotum, 6. Skutellum, 7. Elytra, 8. Elytral sutur) (Hansen, 1996 dan)... 49

16 XVI ŞEKİLLER DİZİNİ (Devam) Şekil Sayfa Hydrophilidae familyası genel görünüşü, alttan (1. Anten, 2.Maksil palpler, 3. Prosternum, 4. Mesosternum, 5. Metasternum, 6. Epipleura, Abdominal sternitler, 12. Ön ayak, 13. Orta ayak, 14. Arka ayak, 15. Koksa, 16. Trokanter, 17. Femur, 18. Tibia, 19. Tarsus) (Hansen, 1996 dan) Hydrochidae familyası genel görünüşü, üstten (Hansen, 1987 den) Dryopidae familyası genel görünüşü, üstten (Olmi, 1976 dan) Elmidae familyası genel görünüşü, üstten (Olmi, 1976 dan) Gyrinus distinctus, a) Erkek aedeagus, b) Dişi gonokoksa Gyrinus substriatus, a) Erkek aedeagus, b) Dişi gonokoksa Gyrinus caspius, a) Erkek aedeagus, b) Dişi gonokoksa Orectochilus villosus, a) Erkek aedeagus, b) Dişi gonokoksa Peltodytes caesus, a) Erkek penis, b) Sağ paramer, c) Sol paramer Haliplus heydeni, a) Erkek penis, b) Sağ paramer, c) Sol paramer

17 XVII ŞEKİLLER DİZİNİ (Devam) Şekil Sayfa 5.7. Haliplus (Liaphlus.) flavicollis, a) Penis, b) Sağ paramer, c) Sol paramer Haliplus (Liaphlus) lineatocollis, a) Penis, b) Sağ paramer, c) Sol paramer Noterus clavicornis; a) Penis, b) Sol paramer, c) Sağ paramer Laccophilus minutus; a) Penis, b) Sağ paramer, c) Sol paramer Laccophilus hyalinus; a) Penis, b) Sağ paramer, c) Sol paramer Hydroglyphus geminus; a) Penis, b) Paramer Scarodytes halensis; a) Penis, b) Paramer Nebrioporus turca; a) Penis, b) Paramer Platambus maculatus; a) Penis, b) Paramer Agabus conspersus; a) Penis, b) Paramer Agabus bipustulatus; a) Penis, b) Paramer Agabus chalconatus; a) Penis, b) Paramer Ilybius fuliginosus, a) Penis, b) Paramer Cybister lateralimarginalis, a) Penis, b) Paramer Helophorus aquaticus da aedeagusun yapısı

18 XVIII ŞEKİLLER DİZİNİ (Devam) Şekil Sayfa Helophorus (Atracthelophorus) brevipalpis de aedeagusun yapısı Helophorus (Atracthelophorus) daedalus da aedeagusun yapısı Helophorus (Atracthelophorus) lewisi de aedeagusun yapısı Helophorus (Atacthelophorus) montenegrinus da aedeagusun yapısı Helophorus (Rhopalhelophorus) discrepans da aedeagusun yapısı Helophorus (Rhopalhelophorus) fulgidicollis de aedeagusun yapısı Helophorus (Rhopalhelophorus) minutus da aedeagusun yapısı Helophorus (Rhopalhelophorus) obscurus da aedeagusun yapısı Anacaena rufipes de aedeagusun yapısı Enochrus (Lumetus) quadripunctatus da aedeagusun yapısı Enochrus (Lumetus) fuscipennis de aedeagusun yapısı Helochares lividus da aedeagusun yapısı

19 XIX ŞEKİLLER DİZİNİ (Devam) Şekil Sayfa Laccobius (Microlaccobius) gracilis de aedeagusun yapısı Laccobius (Dimorpholaccobius) simulatrix de aedeagusun yapısı Laccobius (Dimorpholaccobius) bipunctatus da aedeagusun yapısı Laccobius (Dimorpholaccobius) striatulus da aedeagusun yapısı Laccobius (Dimorpholaccobius) hindukuschi de aedeagusun yapısı Laccobius (Dimorpholaccobius) obscuratus aegaeus da aedeagusun yapısı Hydrochus flavipennis de aedeagusun yapısı Dryops lutulentus da a) Aedeagus, b)anten Elmis maugetii de aedeagusun yapısı Elmis rioloides de aedeagusun yapısı Esolus parallelepipedus da aedeagusun yapısı Limnius opacus da aedeagusun yapısı Limnius volckmari de aedeagusun yapısı Araştırma bölgesinden tespit edilen Adephaga subordosuna ait taksonların familyalara göre dağılımı

20 XX ŞEKİLLER DİZİNİ (Devam) Şekil Sayfa 6.2. Araştırma bölgesinden tespit edilen Polyphaga subordosuna ait taksonların familyalara göre dağılımı

21 XXI ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge Sayfa 5.1 Araştırma istasyonlarındaki örnekleme tarihleri ve koordinatları Örnekleme yapılan istasyonlarda ölçülen bazı fizikokimyasal değerler (Ç.O.: Çözünmüş Oksijen; Sat.: Oksijen Saturasyonu; K: Kondaktivite (25 o C)... 72

22 XXII LEVHALAR DİZİNİ Levha Sayfa 1 Gyrinus distinctus Aubé, 1836 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Gyrinus substriatus Stephens, 1829 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm,c) Dişi dorsal görünüm d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Gyrinus caspius Ménétriés, 1832 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Orectochilus villosus (Müller, 1776) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Peltodytes caesus (Duftschmid, 1805) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Haliplus (Haliplus) heydeni Wehncke, 1875 a) Erkek dorsal görünüm b) Erkek ventral görünüm c) Dişi dorsal görünüm d) Dişi ventral görünüm.(ölçek: 1 mm) Haliplus (Liaphlus) flavicollis Sturm, 1834 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Haliplus (Neohaliplus) lineatocollis (Marsham, 1802) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm)

23 XXIII LEVHALAR DİZİNİ (Devam) Levha Sayfa 9 Noterus clavicornis (De Geer, 1774) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Laccophilus minutus (Linnaeus, 1758) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Laccophilus hyalinus (De Geer, 1774) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Hydroglyphus geminus (Fabricius, 1792) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek. 1 mm) Scarodytes halensis (Fabricius, 1787) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Nebrioporus turca (Seidllitz, 1887) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Platambus maculatus (Linnaeus, 1758) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Agabus conspersus (Marsham, 1802) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Agabus bipustulatus (Linnaeus, 1767) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek: 1 mm)

24 XXIV LEVHALAR DİZİNİ (Devam) Levha Sayfa 18 Agabus chalconatus (Panzer, 1796) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Ilybius fuliginosus (Fabricius, 1792) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm,a) Dişi dorsal görünüm, b) Dişi ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Cybister lateralimarginalis (De Geer, 1774) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm Helophorus (Helophorus) aquaticus (Linnaeus, 1758) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helophorus (Helophorus) syriacus Kuwert, 1885 a) Dişi dorsal görünüm, b) Dişi ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helophorus (Atracthelophorus) brevipalpis Bedel, 1881 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helophorus (Atracthelophorus) daedalus d'orchymont, 1932 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helophorus (Atracthelophorus) lewisi Angus, 1985 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helophorus (Atracthelophorus) montenegrinus Kuwert, 1885 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm)

25 XXV LEVHALAR DİZİNİ (Devam) Levha Sayfa 27 Helophorus (Rhopalhelophorus) discrepans Rey, 1885 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helophorus (Rhopalhelophorus) fulgidicollis Motschulsky, 1860 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helophorus (Rhopalhelophorus) minutus Fabricius, 1775 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helophorus (Rhopalhelophorus) obscurus Mulsant, 1844 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Anacaena rufipes (Guillebeau, 1896) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Enochrus (Lumetus) quadripunctatus (Herbst, 1797) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Enochrus (Lumetus) fuscipennis (Thomson, 1884) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Helochares lividus, (Forster, 1771) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Laccobius (Microlaccobius) gracilis Motschulsky, 1855 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm)

26 XXVI LEVHALAR DİZİNİ (Devam) Levha Sayfa 36 Laccobius (Dimorpholaccobius) simulatrix d'orchymont, 1932 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Laccobius (Dimorpholaccobius) bipunctatus (Fabricius, 1775) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Laccobius (Dimorpholaccobius) striatulus (Fabricius, 1801) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Laccobius (Dimorpholaccobius) hindukuschi Chiesa, 1966 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Laccobius (Dimorpholaccobius) obscuratus aegaeus, Gentili, 1974 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Hydrochus flavipennis Küster, 1852 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Dryops lutulentus (Erichson, 1847) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm, c) Dişi dorsal görünüm, d) Dişi ventral görünüm (Ölçek: 1 mm) Elmis maugetii Latreille, 1798 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek 0.5 mm) Elmis rioloides (Kuwert, 1890) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek 0.5 mm)

27 XXVII LEVHALAR DİZİNİ (Devam) Levha Sayfa 45 Esolus parallelepipedus (Müller, 1806) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek 0.5 mm) Limnius opacus Müller, 1806 a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek 0.5 mm) Limnius volckmari (Panzer, 1793) a) Erkek dorsal görünüm, b) Erkek ventral görünüm (Ölçek 0.5 mm) a) Akarsu yatağının daralması ile oluşmuş tabanı çamurlu küçük gölcükler (Hydrophilidae, Helophoridae, Hydrochidae ve Dytiscidae familyası üyelerinin bulunabileceği tipik bir ortam) b) Çakıllı-taşlı zemine sahip hızlı akıntılı bir akarsu (Elmidae ve Dryopidae familyası üyelerinin bulunabileceği tipik bir akarsu) a) Zemini ince taşlı-çakıllı ve karasal bitkilerin dere yatağına kadar yayıldığı bir akarsu (Dytiscidae, Elmidae ve Dryopidae familyası üyelerinin bulunabileceği bir akarsu) b) Kıyı kesimleri kumlu-çamurlu, geniş ve hızlı akıntılı bir akarsu (Hydrophilidae, Helophoridae ve Hydrochidae üyelerinin bulunabileceği bir akarsu) a) Hızlı akıntılı, geniş ve derin bir akarsu (Kıyı kesimlerinde Gyrinidae ve Hydrophilidae familyası üyelerinin yaşayabileceği bir akarsu) b) Deniz kenarında kum ocakları tarafından açılmış çukurluk alanlara suların dolmasıyla oluşmuş küçük gölcükler (Dytiscidae, Noteridae, Hydrophilidae, Helophoridae ve Hydrochidae üylerinin bulunabileceği habitatlar)

28 XXVIII LEVHALAR DİZİNİ (Devam) Levha Sayfa 51 a) Taşlı-çakıllı bir zemine sahip akarsu (Gyrinidae ve Dytiscidae türlerinin bulunabileceği tipik bir akarsu habitatı) b) Tabanı iri taşlı ve hızlı akıntılı bir akarsu (Dryopidae ve Elmidae familyası üyelerinin bulunabileceği bir akarsu) a) Tabanı çakıllı-kumlu ve kenar kısımları çamur özellikli bir dere (Gyrinidae, Dytiscidae, Hydrophilidae, Helophoridae ve Hydrochidae familyası üyeleinin bulunabileceği bir akarsu) b) Taşlık-kayalık hızlı akışlı ve karasal bitkilerin dere yatağına kadar yayılış gösterdiği bir akarsu (Gyrinidae, Dryopidae ve Elmidae familyasına ait türlerin bulunabileceği bir habitat) a) Zeminin ince çakıllarla kaplı olduğu küçük bir dere ve derenin sularının azalmasıyla ile oluşmuş küçük gölcükler (Gyrinidae ve kıyıdaki çamurluk alanlarda Hydrophilidae ve Helophoridae familyasına ait türlerin bulunabileceği bir akarsu) b) Derenin sularının azalması ile dere yatağında oluşmuş küçük gölcükler (Dytiscidae, Hydrophilidae, Helophoridae ve Hydrochidae türlerinin bulunabileceği tabanı çamurla kaplı tipik küçük gölcükler) a) Hızlı akıntılı ve tabanı ince çakıllarla kaplı bir akarsu (derenin taşlıklı hızlı akıntılı kesimlerinde tipik olarak Dryopidae ve Elmidae ve dere kenarında, su yüzeyinde ise Gyrinidae türlerine rastlanılabilecek bir akarsu) b) İri çakıllı-taşlı zemine sahip bir akarsu (Kıyı kesimler Dytiscidae ve Gyrinidae türleri için son derece uygun olan bir akarsu)

29 XXIX TERİMLER SÖZLÜĞÜ Terimler Açıklama Aedeagus: Elytra (Elytron): Epipleura: Femur: Filiform: Frons: Gena: Gonokoksa: Gula: Hypomeron: İnterorbital alan: Klipeus: Koksa: Labial palp: Labium: Labrum: Lacinia: Mandibul: Maksilla: Mentum: Palpiger: Erkek üreme organının bütünü. Böceklerde sert üst kanatlar Elytranın yan kısımları Ayakların üçüncü eklemi İplik şeklinde, ince, uzun Gözlerin önünde kalan alan Başın altında gözler arasındaki bölge Genital segment Başın altında postero-median bölge Pronotumun ventral uzantısı Gözlerin arasında kalan alan Başın ön kısmı Ayakların taban segmenti Labium üzerinde 3 ya da daha çok segmentten oluşmuş uzantı Alt çenede mentum, labial palpler ve palpigerin bulunduğu kısım Üst dudak Maksillanın iç uçtaki lobu Alt çene Üst çene Labiumun uç kısmı Labiumda palplerin bulunduğu kısım

30 XXX TERİMLER SÖZLÜĞÜ Pronotum: Sternit: Skutellum: Tarsus: Tergit: Tibia: Trokanter: Verteks: Baş ve abdomen arasında kalan kısım Karın segmentlerinin ventral kısmı Elytra ve pronotum arasındaki alan Ayakların beşinci segmenti Abdomenin dorsal segmentlerinin herbiri Ayakların dördüncü eklemi Ayakların ikinci eklemi Gözler arasında kalan başın ön kısmı

31 1 1. GİRİŞ Dünyada son yıllarda yaşanan global ısınmanın etkileri ve eskiden beri süregelen insan aktiviteleri sonucu, değişik şekillerde ortaya çıkan çevre kirliliği en son alıcı ortam olarak su kaynaklarını, dolayısıyla da bu sularda barınan birçok canlı türünü tehdit etmekte, ortamın fizikokimyasal şartları değiştiğinde bu canlıların ya ortamdan uzaklaşmalarına ya da yok olmalarına neden olmaktadır. Aslında şartların değişmesiyle yok olup giden sadece canlılar değil bir şekilde ülkelerin milli kaynakları ve endemik özellik taşıyan türleridir. İnsanlar açısından bireylerin kendi kendine çevresini koruma ve kontrol etme sistemi gelişmediği sürece de bu yokoluş muhtemelen sürüp gidecektir. Halihazırda bulunan su kaynaklarının barındırdığı canlıların çeşitliliğinin araştırılması, bu sayede mevcut türlerin veri bankasının oluşturulup, türlerin neslinin ve türün bulunduğu habitatın korunması gerektiğinin benimsenmesi, gelecek nesillere bırakılabilecek en iyi miras olacaktır. Ayrıca, tespit edilen canlı türlerinin gıda, biyo-medikal, değişik endüstri alanlarında veya indikatör olarak kullanılabilirliğinin bilimsel çalışmalarla ortaya konması, giderek tükenen doğal kaynaklara karşı üretilebilecek alternatif çözümlerin oluşturulmasını mümkün kılacaktır. Bu bağlamda, insanlık tarihinde sürekli etkileşim içinde bulunan çok önemli bir grup böceklerdir. Özellikle böceklerin ekili alanlara verdiği zararlardan ötürü, çoğu bilimsel çalışmalar bu grup zararlı böceklerin ortamdan uzaklaştırılması ya da yokedilmesine yönelik olarak

32 2 geliştirilen yöntemleri içermektedir. Ayrıca, bazı böcek türlerinin ise insan besini olarak değerlendirilmesini sağlayacak gelişmeler de gözardı edilmemelidir. Böceklerin sadece ekili alanlara verdiği zararların dışında, sucul böceklerin larva, pupa ve erginlerinin, balık larva ve ergin bireylerinin beslenmesinde büyük payı olduğu, sucul ortamda varlığını sürdüren bazı böcek gruplarının da ekonomik balık türlerinin yumurta ve larvalarını tüketerek mevcut balık populasyonlarına zarar verdiği ve aynı zamanda balıkların besinlerine ortak olduğu bilinmektedir. Sucul ortamda mevcudiyetini sürdüren, predatör olan ya da olmayan, ancak hemen her türlü sucul ortamda varlığını sürdüren böcek türlerinin bilimsel anlamda incelenip sistematik konumlarının ve biyoekolojik özelliklerinin ortaya konması gerekmektedir. Böcekler, bilimsel anlamda Insecta klasisi içerisinde yer almaktadırlar. Insecta klasisinin ve hatta canlılar aleminin en büyük grubunu da Coleoptera ordosu temsilcileri oluşturmaktadır. Koleopterler üremeleri esnasında holometabol bir gelişim evresi gösterirler (Demirsoy, 1997). Coleoptera ordosu üyelerinin karasal olanları toprağın üstünde ya da içinde barınabilir. Ancak, sucul koleopterler hayat evrelerinin larva, pupa ve ergin hallerinin en az bir evresini ya da tamamını suda geçirirler. Bunlar, yerküre üstündeki deniz, göl, gölcük, akarsu ve çok küçük su birikintileri de dahil, hemen her türlü sucul ortamda bulunabildikleri gibi, mağara ve yeraltı sularında da bulunabilen, geniş bir yaşam ortamına sahip canlılardır (Ward, 1992).

33 3 Coleoptera ordosunun dünyada 200 den fazla familyası ve den fazla tanımlanmış türü vardır (Demirsoy, 1997). Bu türlerden yaklaşık 6000 kadarı da sucul ya da yarı sucul yaşam sürmektedir (Ward, 1992). Global konumu itibariyle çok çeşitli ekolojik özelliklere sahip olan zoocoğrafik bölgeleri bünyesinde barındıran ve zengin bir canlı çeşitliliğine ev sahipliği yapan Türkiye nin, Batı Karadeniz Bölgesi ve civarı içsularının sucul koleopter faunasının taksonomik ve ekolojik özelliklerini belirlemeyi amaçlayan bu çalışmanın, aynı zamanda gelecek yıllarda konu ile ilgili yapılacak araştırmalara da iyi bir kaynak oluşturacağı inancındayım. 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ülkemiz sucul koleopter faunası ile ilgili olarak yapılmış taksonomik ve ekolojik çalışmaların çoğunun yabancı araştırıcılar tarafından yapılmış olduğu dikkati çekmektedir. Avrupalı bilim adamlarının turistik amaçlı olarak ülkemize yaptıkları gezilerde toplamış oldukları sucul koleopter materyalllerini ülkelerine taşıyarak değerlendirdikleri çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Yerli araştırmacılarımızın ise özellikle 2000 li yıllarda konuya ilgi gösterdikleri görülmektedir. Bu son dönemde yapılan çalışmalar özellikle Türkiye nin kuzeydoğu bölgesindeki sucul koleopter faunasına ait taksonomik ve biyo-ekolojik çalışmaları içermektedir.

34 4 Ülkemiz sucul koleopter faunası ile ilgili yapılmış çalışmalar arasında tarihsel açıdan en eski eserlerden biri, Délève (1963) in Doğu Karadeniz (Maçka, Kara-Hava, Meryemana (Sumela), Zigana, Hamsiköy), Batı Karadeniz (Akçat Deresi, Abant Gölü) ve Marmara bölgelerindeki (Doğan Deresi (İzmit Körfezi), Gebze) değişik lokalitelerden toplanmış örnekleri değerlendirdiği çalışmasıdır. Bu çalışmada, Dryopidae familyasından 1 ve Elmidae familyasından 14 tür bildirilmiştir. Ayrıca, Elmidae familyasından Limnius colchicus türü Zigana dan (Trabzon) ve Riolus anatolicus türü Doğan Deresi (İzmit Körfezi) nden ilk kez bilim dünyasına tanıtılmıştır. Balfour-Browne (1963), Prof. E. Janssens in Yunanistan ve Türkiye gezisi sırasında topladığı örneklerden, Abant Gölü (Bolu) nde dağılım gösteren Haliplus confinis (Familia: Haliplidae), Noterus clavicornis (Familia: Noteridae) ve Hygrotus inaequalis (Familia: Dytiscidae) türlerini, Kuzeydoğu Anadolu da Zigana (Trabzon) dan da Platambus lunulatus ve Agabus dilatatus (Familia: Dytiscidae) türlerini tespit etmiştir. Ayrıca, tip lokalitesi Zigana (Trabzon) olan ve deniz seviyesinden 2200 m yüksekteki Hydroporus anatolicus (Familia: Dytiscidae) türü de ilk kez bu çalışmada tanımlanmıştır. Janssens (1963a), Trabzon ve çevresinden Hydraenidae familyasına ait 12 tür tespit etmiştir. Bunlardan 8 ini Türkiye ve dünya koleopter faunası için yeni tür olarak vermiştir. Janssens (1963b), Abant Gölü (Bolu) nden yeni bir Hydraenidae türü olan Hydraena (Haenydra) anatolica yı tanımlamıştır.

35 5 Chiesa (1964), Türkiye den 8 Hydrophilidae türüne ait dağılım bilgilerine yer verdiği çalışmasında, Maçka (Trabzon) dan Limnebius janssensi türünü de ilk kez tanımlamıştır. Janssens (1965), İzmit Körfezi nin kuzeyinden Pendik civarından Hydraena çanakçioglui (Familia: Hydraenidae) türünü tanımlamıştır. Janssens (1970), Yeniköy (Toroslar) yakınlarından Hydraena eucnemis türünü ve Ankara nın kuzeyindeki Işık dağı yakınlarındaki Çamlıdere den de Hydraena galatica (Familia: Hydraenidae) türünü ilk kez bilim dünyasına tanıtmıştır. Gentili and Chiesa (1975), Palearktik bölgedeki Laccobius (Familia: Hydrophilidae) genusunun revizyon çalışmasında, tür ve alttürlerin tayin anahtarlarını hazırlamıştır. Ayrıca, bu çalışmada Laccobius genusuna ait Türkiye deki 9 tür ve 2 alttürün dağılımına ilişkin bilgiler de bulunmaktadır. Gentili (1979), Palearktik bölgedeki Laccobius (Familia: Hydrophilidae) genusunun revizyonunda, Türkiye de de dağılım gösteren 5 türün dağılım bilgilerini vermiştir. Janssens (1980), Türkiye nin güneydoğusunda bulunan Başkale (Van) yakınlarındaki Zap Suyu ndan Hydraena carducha (Familia: Hydraenidae) türünü tanımlamıştır. Olmi (1981), Prag (Çek Cumhuriyeti) Ulusal Tabiat Tarihi Müzesi nde bulunan ve yılları arasında Anadolu ve İran dan toplanmış Dryopidae ve Elmidae familyalarına ait örnekleri

36 6 değerlendirmiştir. Bu değerlendirmede, Parahelichus angulicollis (Familia: Dryopidae) türünün Türkiye nin güneyinde Karataş (Adana) ta dağılım gösterdiği bildirilmektedir. Ayrıca, Elmidae familyasından da 2 tür tespit edilmiş ve bunlardan Elmis assyriae yeni bir tür olarak Yeniköy (Toroslar) den tanımlanmıştır. Guéorguiev (1981), Türkiye nin Trakya hariç diğer bütün bölgelerine ait değişik lokalitelerinden toplanmış sucul Adephaga örneklerini değerlendirmiş ve Haliplidae familyasından 10, Dytiscidae familyasından 111 ve Gyrinidae familyasından 13 takson tespit etmiştir. Jäch (1982), İçel in Erdemli yakınlarından tespit ettiği Esolus taurus ve Limnius satanus (Familia: Elmidae) türlerini Türkiye ve dünya sucul koleopter faunası için yeni türler olarak vermiştir. Gentili (1982), Laccobius (Familia: Hydrophilidae) genusunun faunistik verilerinin yer aldığı çalışmasında, Laccobius (Macrolaccobius) syriacus türünün Türkiye de Akdeniz bölgesinde İçel (Erdemli) de dağılım gösterdiğini bildirmiştir. Jäch (1984a), Türkiye nin güneyinde Niğde (Çamardı), Adana (Pozantı) ve İçel (Namrun, Tarsus, Erdemli) deki değişik lokaliteleri kapsayan çalışmasında, Elmidae familyasından 14 tür belirlemiştir. Bunlardan, Elmis robusta Çamardı (Niğde) ndan ve Riolus fontinalis Namrun (Mersin) dan bilim dünyası için ilk kez tanımlanmıştır. Jäch (1984b), Kozak (İzmir), Fethiye (Muğla), Truva ve Behramkale (Çanakkale) den Esolus pygmaeus (Familia: Elmidae)

37 7 türünün Türkiye için ilk kez rapor edildiğini bildirmiştir. Ayrıca, Behramkale (Çanakkale) den Limnius gibbosus ve Limnius wewalkai (Familia: Elmidae) türleri de bilim dünyasına ilk kez bu çalışma ile bildirilmiştir. Özesmi ve Önder (1988), Sultan Sazlığı (Kayseri) nın Coleoptera takımına ait Noteridae, Dytiscidae, Gyrinidae, Hydrophilidae familyalarından 9 tür tespit etmişlerdir. Bunlardan Berosus bispina (Familya: Hydrophilidae) türünü Türkiye faunası için yeni kayıt olarak vermişlerdir. Angus (1988), Türkiye, İran ve çevre ülkelerinde yayılış gösteren Helophorus (Familia: Helophoridae) türlerini incelediği çalışmasında, ilk kez tanımladığı H. brevipalpis levantinus alttürünün Türkiye de de Karacadağ (Diyarbakır) da dağılım gösterdiğini bildirmiştir. Bunun yanısıra, Kışlak-Şenköy (Antalya) den H. difficilis türünü, Kaçkarlar (Doğu Karadeniz) dan H. ponticus türünü ilk kez bu çalışmada tanımlamıştır. Ayrıca, Türkiye deki diğer Helophorus türlerinin dağılımlarına da katkıda bulunmuştur. Gentili (1988), Laccobius (Familia: Hydrophilidae) genusunun revizyon çalışmasında, Türkiye de de dağılım gösteren 11 türün bulunduğunu bildirmiştir. Jäch (1988a), Türkiye nin Marmara, Batı Karadeniz, Doğu Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu nun değişik lokalitelerinden toplanmış Hydraenidae örneklerinden 39 tür tespit etmiştir. Bunlardan, Hydraena abbasigili, Hydraena olidipastoris, Hydraena kurdistanica ve

38 8 Haenydra terraevastatae Güzeldere (Van-Başkale) den, Hydraena ebriimadli, Hydraena ligulipes ve Hydraena hainzi Beytüşşebap (Hakkari) den, Hydraena schoenmanni Mutki (Bitlis) den, Hydraena amidensis ve Haenydra nilguenae Karacadağ (Diyarbakır) dan, Hydraena beyarslani Bingöl den, Hydraena platycnemis, Hydraena monscassius, Hydraena antiochena ve Hydraena modili Yayladağı (Hatay) ndan, Hydraena muezziginea Tatvan (Bitlis) dan, Hydraena schilfii Şemdinli (Hakkari) den, Hydraena serpentina Kilis den, Haenydra fontiscarsavii Hakkari den, Haenydra graciloides ve Hydraena schillhammeri Yedigöller (Bolu) den olmak üzere toplam 21 tür bilim dünyası için ilk kez tanımlanmışlardır. Jäch (1988b), Türkiye nin Hydraena (Familia: Hydraenidae) genusunun güncellemesini yapmış ve Hydraena cappadocica Pozantı (Adana)-Çamardı (Niğde) arasındaki bir nehirden, Hydraena ciliciensis ve Hydraena tauricola Tarsus-Namrun (Mersin) arasında Pamuk Çayı ndan, Hydraena avuncula Çamardı (Niğde) ndan, Hydraena wewalkai Yatağan (Muğla) dan, Hydraena aurita ve Hydraena subgrandis Namrun (Mersin) den, Hydraena platynaspis Cehennem Deresi (Namrun-Mersin) nden, Hydraena lycia Dalaman-Fethiye (Muğla) arasında küçük bir dereden, Hydraena carica Muğla-Kale (Denizli) arasında küçük bir dereden olmak üzere 10 yeni türü belirtilen lokalitelerden ilk kez bilim dünyasına tanıtmıştır. Jäch (1989a), Ochthebius (Familia: Hydraenidae) genusunun Bothochius subgenusuna ait Palearktik bölgedeki revizyonunda Türkiye de dağılım gösteren türleri de belirtmiştir. Ayrıca, Yüksekova

39 9 (Hakkari) dan Ochthebius sulpuris ve Dalaman-Fethiye (Muğla) den Ochthebius turcicus olmak üzere 2 yeni türü de tanımlamıştır. Jäch (1989b), yaptığı revizyon çalışmasında Ochthebius subinteger (Familia: Hydraenidae) türünün Şile (İstanbul) de dağılım gösterdiğini bildirmiştir. Jäch (1989c), Ochthebius genusunun Palearktik bölgedeki türlerinin revizyonu çalışmasında 21 tür ve 2 alttür tespit etmiştir. Ayrıca, Ochthebius ciliciae Namrun (Mersin) dan, Ochthebius hatayensis Yayladağı (Hatay) ndan, Ochthebius huberti Muğla dan, Ochthebius rectilobus Yayladağı (Hatay) ndan, Ochthebius serpentinus Güzeldere (Başkale-Van) den ve Ochthebius metallescens kurdistanicus Beytüşşebap (Hakkari) dan olmak üzere tip lokalitesi Türkiye olan 5 yeni tür ve 1 yeni alttürü de bildirmiştir. Jäch (1990), Palearktik bölgedeki Ochthebius (Familia: Hydraenidae) genusunun Asiobates subgenusuna ait türlerinin revizyonunu yaptığı araştırmasında, Türkiye deki türlerin dağılımına ait bilgilerin yanısıra, tip lokalitesi Yeniköy (Istranca-İstanbul) olan 1 yeni türün (Ochthebius (Asiobates) thraciae) tanımına da bu çalışmasında yer vermiştir. Jäch (1991a), Palearktik bölgedeki Ochthebius (Familia: Hydraenidae) genusunun revizyonunu yaptığı diğer bir çalışmasında da Türkiye den bilinen türlerin dağılımına ait bilgilerin yanısıra, Çaykası Deresi (Erfelek-Sinop) nden Ochthebius inconspicuus türünü, Orta Anadolu daki Tuz Gölü nden Ochthebius lacustatta türünü ve Mutki

40 10 (Bitlis) ten Ochthebius speculator türünü bu çalışmasında ilk kez tanımlamıştır. Jäch (1991b), Palearktik bölgedeki Ochthebius genusunun Enicocerus subgenusuna (Familia: Hydraenidae) ait revizyon çalışmasında, O. anatolicus, O. delyi ve O. gibbosus türlerinin Türkiye nin kuzeyinde, O. colveranus türünün ise Yedigöller (Bolu) de dağılım gösterdiğini bildirmiştir. Gentili (1991), Laccobius (Familia: Hydrophilidae) genusunun revizyonuna ilişkin bir çalışmasında, Türkiye den de 10 tür tespit etmiştir. Vondel (1991), Palearktik bölgedeki Haliplus genusuna ait Liaphlus subgenusunun (Familia: Haliplidae) revizonunu gerçekleştirdiği çalışmada, H. (Liaphlus) dalmatinus türünün Yüksekova (Hakkari) ve Kastamonu da dağılım gösterdiği, H. (Liaphlus) fulvus, H. (Liaphlus) flavicollis, H. (Liaphlus) mucronatus, H.(Liaphlus) variegatus türlerinin ise lokalite belirtilmeksizin Türkiye de dağılım gösterdiklerini belirtmiştir. Ayrıca, Bismil (Diyarbakır) den H. (Liaphlus) jaechi ve H. (Liaphlus) ortali türlerini bilim dünyasına ilk defa tanıtmıştır. Jäch (1992), Türkiye den Hydraena (Familia: Hydraenidae) genusuna ait 18 tür ve 1 alttürü ilk kez bu çalışmada tanımlamıştır. Ayrıca, bu genusun Türkiye de de dağılım gösteren 92 taksonuna ait bir de liste vermiştir.

41 11 Vondel (1992), yaptığı revizyon çalışmasında, Palearktik ve doğu bölgelerindeki Peltodytes (Familia: Haliplidae) türlerinin dağılımı hakkında bilgiler verdiği çalışmada, P. caesus ve P. rotundatus türlerinin lokalite belirtmeksizin Türkiye de de dağılım gösterdiğini bildirmiştir. Fery and Nilsson (1993), Agabus (Familia: Dytiscidae) türleri üzerine yaptıkları revizyon çalışmasında, tek bir erkek bireyden tip lokalitesi Çam geçidi (Artvin) olan A. wewalkai türünü ve tip lokalitesi Çorlu (Tekirdağ) olan A. jaechi türünü tanımlamışlardır. Audisio et al. (1993), Türkiye nin güneyinde Nur Dağı (Adana) ndaki küçük bir dereden Haenydra akbesiana (Familia: Hydraenidae) türünü tanımlamışlardır. Schödl (1993), Berosus (Familia: Hydrophilidae) genusunun revizyonunu yaptığı çalışmasında, Türkiye den de 6 türe ait dağılım bilgilerine yer vermiştir. Jäch (1993), Limnebius (Familia: Hydraenidae) genusunun Palearktik bölgede dağılım gösteren türlerinin revizyon çalışmasında, Türkiye den de 6 türü ilk kez tanımlamış ve bu türlerin dağılımına ait bilgiler vermiştir. Jäch (1994), Hydraena (Familia: Hydraenidae) genusunun Palearktik türlerinin revizyonunu yapmış ve Türkiye den de Çanakkale yakınlarındaki Yenice den Hydraena ilica türünü ilk kez bu çalışmasında tanımlamıştır.

42 12 Mermer vd. (1995), Dytiscus marginalis (Familia: Dytiscidae), Noterus capricornis (Familia: Noteridae), Hydrous piceus (Familia: Hydrophilidae) türlerini Karagöl (Yamanlar-İzmir) ün sucul böcek faunası için yeni kayıt olarak vermişlerdir. Fery and Brancucci (1997), Deronectes (Familia: Dytiscidae) genusunun revizyonunu yaptıkları çalışmalarında Deronectes latus türünün Türkiye de Erzurum dan ilk kaydını vermişlerdir. Ayrıca, Antalya yakınlarından Deronectes witzgalli türünü de ilk kez tanımlamışlardır. Jäch (1997), Hydraena (Familia: Hydraenidae) genusunun Türkiye de dağılım gösteren listesinde 97 takson belirtmiş ve bunlardan Hydraena (Haenydra) magnessa yı Yamanlar Dağı (İzmir) ndan ilk kez bilim dünyasına tanıtmıştır. Schödl (1997), Enochrus (Familia: Hydrophilidae) genusu üzerine yapmış olduğu taksonomik çalışmada, Enochrus (Methydrus) nigritus türünün diagnostik özellikleri yanısıra, Türkiye ve dünya daki dağılımı hakkında bilgilere de yer vermiştir. Fery and Hosseinie (1998), Deronectes (Familia: Dytiscidae) genusuna ait revizyon çalışmalarında, Silvan (Diyarbakır) dan Deronectes evelynae, Uludere (Şırnak) den Deronectes riberai ve Kilis den Deronectes hebaueri türlerini ilk kez bu çalışmalarında tanımlamışlardır.

43 13 Erman and Fery (2000), Türkiye nin kuzeydoğusundan (Erzurum) Hydroporus erzurumensis (Familia: Dytiscidae) i yeni tür olarak ilk kez tanımlamışlardır. Gentili (2000), Laccobius (Familia: Hydrophilidae) genusunun Anadolu daki dağılımına değindiği çalışmasında, toplam 18 tür ve 3 alttürün Türkiye de tespit edilen lokalitelerine ve dünyadaki dağılım haritalarına yer vermiştir. Gentili and Whitehead (2000), Fethiye (Muğla) nin Günlüklü yakınlarından Türkiye ve dünya sucul koleopter faunası için yeni bir tür olan Laccobius (Dimorpholaccobius) lycius (Familia: Hydrophilidae) türünü ilk kez tanımlamışlardır. Nardi (2001), Antalya Elmalı daki Avlan Gölü nden Haliplus (Liaphlus) maculatus (Familia: Haliplidae) türünün ilk kaydını vermiştir. Barclay et al. (2001), Etiyopya, Oriental, Neotropikal, Avustralya Kuzey Afrika ve Güneybatı Palearktik bölgelerde dağılım gösteren Canthydrus (Familia: Noteridae) genusundan C. diophthalmus türünü Antalya yakınlarından bildirmiş ve bu türün Türkiye ve Doğu Akdeniz in en kuzeyinden verilmiş ilk kayıt olduğunu rapor etmişlerdir. Fery et al. (2001), Erzurum dan yeni bir Deronectes türü olan Deronectes toledoi (Familia: Dytiscidae) türünü ilk kez tanımlamışlardır. Ayrıca, bu çalışmada 6 Deronectes türünün Türkiye deki dağılımına ait bilgilere de yer verilmiştir.

44 14 Fery (2001), Herophydrus cleopatrae (Familia: Dytiscidae) türünün Türkiye nin güney ve güneybatısında dağılım gösterdiğini belirtmiştir. Mart and Erman (2001), Helophorus (Familia: Helophoridae) türleri üzerine yaptıkları çalışmada, Türkiye den bilinen Helophorus türlerinin listesini vermişlerdir. Ayrıca, Helophorus (Atracthelophorus) arvernicus ve Helophorus (Rhopalhelophorus) kirgisicus türlerinin de Türkiye den ilk kez kaydedildiğini bildirmişlerdir. Jäch and Díaz (2001), Türkiye de dağılım gösteren, 105 Hydraena (Familia: Hydraenidae) taksonunun listesini vermişler ve bu çalışmada, 5 Hydraena türünü de ilk kez tanımlamışlardır. Erman and Erman (2002), yaptıkları çalışmada Erzurum dan Oreodytes septentrionalis ve Oreodytes davisii (Familia: Dytiscidae) türlerini Türkiye için yeni kayıt olarak vermişlerdir. İncekara et al., (2002), Helophoridae familyasından Helophorus (Rhophalhelophorus) fulgidicollis, H. (R.) similis ve H. (R.) subarcuatus türlerini Erzurum dan Türkiye için ilk kez kaydedildiğini rapor etmişlerdir. Jäch (2002), Türkiye nin Kuzeydoğusundan (Kars-Tuzluca) Ochthebius inelegans (Familia: Hydraenidae) türünü tanımlamıştır. Kasapoğlu and Erman (2002), Türkiye den bilinen Asiobates (Familia: Hydraenidae) türlerinin listesini vermişlerdir. Aynı çalışmada, Türkiye faunası için yeni kayıt olan Ochthebius (A.) cantabricus ve

45 15 Ochthebius (A.) remotus türlerinin tanımlarına ve dağılımlarına da yer vermişlerdir. Jäch et al. (2003), Erzurum dan Ochthebius (Asiobates) akbuluti ve Ochthebius (Asiobates) oezkani (Familia: Hydraenidae) türlerini Türkiye ve dünya koleopter faunası için ilk kez tanımlamışlardır. İncekara et al. (2003a), Hydrophilidae familyasının Türkiye den bilinen toplam 54 tür ve alttürünün listesini vermişler ve aynı zamanda, Türkiye faunası için yeni kayıt olan Hydrophilus atterimus türünün kısa tanımını yapmışlardır. İncekara et al. (2003b), Erzincan ve Artvin den Cercyon ustulatus (Familia: Hydrophilidae) türünü Türkiye faunası için ilk kez kaydetmişlerdir. Mart et al. (2003), Artvin den Laccobius (Dimorpholaccobius) hopaensis türünü ilk kez bilim dünyasına tanıttıkları çalışmalarında, Laccobius (D.) hoberlandti türünü de Türkiye den ilk kez bildirmişlerdir. Toledo (2004), Noterus ponticus (Familia: Noteridae) türünün diagnostik özelliklerini incelediği çalışmasında, Noterus türlerinin kontrol listesine de yer vermiştir. Bu listede, Noterus clavicornis ve Noterus crassicornis türlerinin Türkiye de de dağılım gösterdiğini bildirmiştir. Nardi (2004), Graptodytes sedilloti phrygius (Familia: Dytiscidae) alttürünün Türkiye deki ilk kaydını Gelibolu (Çanakkale) dan bildirmiştir.

46 16 Erman and Erman (2004), Graptodytes bilineatus (Familia: Dytiscidae) türünün Türkiye deki ilk kaydını Erzurum dan rapor etmişlerdir. Shaverdo (2004), Hyroporus genusunun (Familia: Dytiscidae) revizyonunu yaptığı çalışmasında, Hydroporus thracicus ve Hydroporus kozlovskii türlerinin Türkiye deki dağılımına da yer vermiştir. Kasapoğlu et al. (2004), Aras Nehri (Köprüköy-Erzurum) nden Ochthebius minabensis (Familia: Hydraenidae) türünün Türkiye için ilk kaydını vermişlerdir. İncekara et al. (2004a), yaptıkları çalışmada, Helophorus genusuna ait Rhopalhelophorus subgenusunun (Familia: Helophoridae) Türkiye de dağılım gösteren 24 türünün varlığını bildirmişlerdir. Ayrıca bu çalışmada belirtilen 2 türün ise (Helophorus (R.) paramontanus, Helophorus (R.) kerimi) Erzincan dan Türkiye için ilk kayıt niteliğinde olduğunu kaydetmişlerdir. İncekara et al. (2004b), Hydrochus brevis türünü Çat ve Oltu (Erzurum) ile Şavşat (Artvin) dan ve Hydrochus ignicollis (Familia: Hydrochidae) türünü ise Şavşat (Artvin) dan Türkiye faunası için yeni kayıt olarak vermişlerdir. İncekara et al. (2004c), yaptıkları çalışmada, Şavşat (Artvin) dan Anacaena lutescens ve Anzer Yaylası (İkizdere-Rize) ndan Cercyon littoralis (Familia: Hydrophilidae) türlerini Türkiye sucul koleopter faunası için yeni kayıt olarak rapor etmişlerdir.

47 17 Hájek et al. (2005), Türkiye nin kuzeydoğusundaki Ilıca (Erzurum) dan Hygrotus (Coelambus) ahmeti (Familia: Dytiscidae) türünü bilim dünyasına ilk kez tanıtmışlardır. Erman (2005), Ilybius wewalkai (Familia: Dytiscidae) türünün dişisini Türkiye den ilk kez rapor etmiştir. Erman et al. (2005), 4 Dytiscidae (Bidessus unistriatus, Hydroporus nigellus, Agabus bergi, Agabus lapponicus) türünü ülkemizin kuzeydoğusundan Türkiye için ilk kayıt olarak vermişlerdir. İncekara et al. (2005a), Erzurum dan Helophorus erzurumicus (Familia: Helophoridae) türünü ilk kez tanımlamışlardır. İncekara et al. (2005b), Türkiye Helophorus (Familia: Helophoridae) türlerinin yayılışlarına yer verdikleri araştırmalarında, Erzincan dan Helophorus (Athracthelophorus) shatrovskyi ve Helophorus (Athracthelophorus) leontis dixoni yi Türkiye sucul koleopter faunası için ilk kez rapor etmişlerdir. İncekara et al. (2005c), Artvin, Erzincan, Erzurum ve Rize den Hydrobius fuscipes (Familia: Hydrophilidae) türünü ve Erzincan dan Helophorus kozlovi (Familia: Helophoridae) türünü Türkiye faunası için yeni kayıt olarak vermişlerdir. İncekara et al. (2005d), Mollaköy (Erzincan) den Enochrus melanocephalus ve Artvin, Erzincan ve Rize den Enochrus (Lumetus) fuscipennis (Familia: Hydrophilidae) türlerinin Türkiye için ilk kaydını verdikleri çalışmalarında, bu türlerin Türkiye ve dünyadaki dağılımlarına

48 18 da değinmişlerdir. Ayrıca, Türkiye den bilinen Enochrus türlerine ait teşhis anahtarına da bu eserde yer verilmiştir. Kırpık (2005), Erzurum ve çevresinden topladığı Hydrophilidae familyasına ait örneklerden 23 tür ve alttür tespit etmiştir. Bu türlerden 7 tanesinin Türkiye faunası için yeni kayıt olduğunu da bu çalışmasında bildirmektedir. Makhan (2005), Hydrochus flavipennis (Familia: Hydrochidae) in Erzurum dan Türkiye için ilk kaydını vermiştir. Erman ve Fery (2006), Erzurum un Bingöl Dağları Hamzalar mevkiinden Hydroporus neclae (Familia: Dytiscidae) türünü tanımlamışlardır. Jäch and Kasapoğlu (2006), Antalya dan Hydraena emineae (Familia: Hydraenidae) türünü tanımlamışlardır. Mart et al. (2006a), Paracymus chalceolus ve Paracymus scutellaris (Familia: Hydrophilidae) türlerini Bingöl den Türkiye faunası için ilk kez kaydetmişlerdir. Mart et al. (2006b), Hydrobius arcticus ve Coelostoma transcaspicum (Familia: Hydrophilidae) türlerini Bingöl den Türkiye sucul koleopter faunası için ilk kez rapor etmişlerdir. Vondel et al. (2006), Palearktik ve Oriental bölgenin Haliplus (Familia: Haliplidae) genusuna ait türleri revize ettikleri çalışmalarında,

49 19 türlerin tayin anahtarlarını vermekle beraber Türkiye de dağılımı olan türleri de belirtmişlerdir. Darılmaz and Kıyak (2006a), Aksaray, Kırşehir ve Konya illerinin değişik lokalitelerinden topladıkları sucul koleopter örneklerinden 6 familyaya ait (Gyrinidae, Haliplidae, Noteridae, Dytiscidae, Helophoridae ve Hydrophilidae) 28 takson tespit etmişlerdir. Darılmaz and Kıyak (2006b), Helochares lividus (Familia: Hydrophilidae) türünü Aksaray yakınlarındaki Gülyurt un Kayı gölünden bildirdikleri çalışmalarında, bu türün Türkiye deki dağılımına katkıda bulunmuşlardır. Kıyak et al. (2006a), Türkiye nin güneybatı Akdeniz bölgesinden topladıkları sucul koleopter örneklerini değerlendirdikleri çalışmalarında, bu bölge için yeni kayıt niteliğinde 2 familyaya (Familia: Helophoridae, Hydrophilidae) ait 13 tür tespit etmişlerdir. Helophorus grandis (Familia: Helophoridae) türü de Türkiye den ilk kez rapor edilmiştir. Kıyak et al. (2006b), Türkiye Gyrinidae faunasına katkılar isimli çalışmalarında, Antalya, Aydın, Afyon, Burdur, Denizli, Isparta ve Muğla dan topladıkları örneklerden tespit ettikleri Gyrinus dejeani, G. suffriani, G. caspius, G. distinctus, Orectochilus villosus, Aulonogyrus concinnus ve A. striatus türlerini bu lokalitelerden ilk kez bildirmişlerdir. Kıyak et al., (2007), Noteridae familyasından 3 ve Dytiscidae familyasından 49 türün Güneybatı Anadolu bölgesindeki dağılımı

50 20 ayrıntılı bir şekilde olmak üzere, Türkiye deki dağılımına ilişkin bilgiler vermişlerdir. Erman et al., (2007), yılları arasında Erzurum ve Türkiye nin kuzeydoğusundan topladıkları Dytiscidae familyasına ait örnekleri değerlendirmişler ve bu bölgede dağılım gösteren 69 takson tespit etmişlerdir. Türkiye sucul koleopter faunasını belirlemek amacıyla özellikle son yıllarda Türk araştırıcılar tarafından hazırlanmış lisansüstü çalışmalar da mevcuttur. Bunlardan: Kırpık (1993), Erzurum ve çevresinin Hydrophilidae familyası üzerine yaptığı sistematik çalışmada, 6 genusa ait 21 tür ve 2 alttür tespit etmiştir. Bu çalışmada tespit edilen türlerden 10 unun Türkiye faunası için yeni olduğu da kaydedilmiştir. Mart (1999), Erzurum ve Erzincan ovalarının Helophorinae ve Hydrobiinae (Familia: Hydrophilidae) türleri üzerine yapmış olduğu sistematik çalışmada, Helophorinae den 12 tür ve 2 alttür, Hydrobiinae den 9 tür ve 1 alttür tespit etmiştir. Erman (2000), Erzurum ili Dytiscidae familyası üzerine yapmış olduğu araştırma neticesinde, 20 genusa ait 54 tür ve 1 alttür saptamıştır. Aynı zamanda, bu türlerden 4 ünün Türkiye Dytiscidae faunası için ve Hyroporus erzurumensis türünün de bilim dünyası için yeni olduğunu bildirmiştir.