Ölüm yıldönümünde Türk siyasetinin Karaoğlan ı

Transkript

1 On5yirmi5.com Ölüm yıldönümünde Türk siyasetinin Karaoğlan ı İşte Bülent Ecevit in hayatı... Yayın Tarihi : 19 Eylül 2009 Cumartesi (oluşturma : 9/21/2015) Mustafa Bülent Ecevit, (d. 28 Mayıs 1925 İstanbul ö. 5 Kasım 2006, Ankara), Türk siyasetçi, gazeteci, şair, yazar, siyasi parti başkanı ve eski Türkiye Cumhuriyeti başbakanıdır. Beş kez Türkiye Cumhuriyeti başbakanlığı yapan Bülent Ecevit, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 21., Türkiye Cumhuriyeti'nin 18. başbakanıdır. Ecevit, düşünceleri ve uygulamalarıyla, 20. yüzyıl Türk siyasal yaşamının en önemli isimlerden biri olmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 11. ve 12. Dönem Ankara, 13., 14., 15., 16. ve 19. Dönem Zonguldak, 20. ve 21. Dönem İstanbul milletvekili olarak görev yaptı. 1961'de Kurucu Meclis, Temsilciler Meclisi üyesi, Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı, Demokratik Sol Parti Genel Başkanı oldu. Çalışma Bakanı, Devlet Bakanı, Başbakan Yardımcısı ve Başbakan olarak görev yaptı; ancak üniversite mezunu olmaması nedeniyle Cumhurbaşkanlığı'na aday olamadı. KİŞİSEL YAKLAŞIMI Bülent Ecevit 28 Mayıs 1925 tarihinde İstanbul'da doğdu. "Ecevit Seceresi (Devlet Arşivi - No 1265)" belgesine göre İnebolu'da doğdu. Babası Kastamonu doğumlu Ahmet Fahri Ecevit Ankara Hukuk Fakültesi'nde adli tıp profesörüydü. (5 Mayıs 1951 tarihli Bülent Ecevit'in AÜ DTCF öğrenci kimlik cüzdanındaki nüfus cüzdan suretine göre baba adı Mehmet Fahrettin, gene 15 Ocak 1945 tarihli AÜ DTCF talebe hüviyet cüzdanındaki nüfus cüzdan suretine göre baba adı Fahrettin, öte yandan babasının 31 Ekim 1951 tarihli Yeni Sabah gazetesindeki ölüm ilanında Dr. Prof. Fahri Ecevit, ayrıca kullandığı kartvizitte Pr. Dr. Fahri Ecevit) A. Fahri Ecevit daha sonra siyasete girerek yılları arasında CHP'den Kastamonu milletvekilliği yaptı. İstanbul doğumlu olan annesi Fatma Nazlı ise ressamdı. Bülent Ecevit 1944 yılında Robert Kolej'den mezun oldu ve aynı yıl içinde çalışma hayatına Basın Yayın Genel Müdürlüğü'nde çevirmenlik yaparak başladı yılında okul arkadaşı Rahşan (Aral) Ecevit ile hayatını birleştirdi. Önce Ankara Hukuk Fakültesi ve sonra da Dil Tarih Coğrafya Fakültesi'ne kayıt yaptırmasına rağmen yüksek öğrenimine devam etmedi yılları arasında Londra Elçiliğinin Basın Ateşeliği'nde kâtip olarak çalıştı yılında Cumhuriyet Halk Partisi'nin yayın organı olan Ulus Gazetesi'nde çalışmaya başladı. Ulus Gazetesi Demokrat Parti tarafından kapatılınca Yeni Ulus ve Halkçı gazetelerinde yazar ve yazı işleri müdürü olarak görev yaptı Ocak ayında CHP Çankaya Ocağı'na kaydoldu yılında ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinin Winston-Salem kentinde, The Journal and Sentinel'de konuk gazeteci olarak çalıştı. 1957'de Rockefeller Foundation Fellowship Bursu ile yeniden ABD'ye gitti, Harvard

2 Üniversitesi'nde sekiz ay sosyal psikoloji ve Orta Doğu tarihi üzerine incelemeler yaptı. Bu sırada Ecevit'in sürekli "Hocam" diye bahsettiği Henry A. Kissinger Harvard rektörü idi. Harvard'da 1957 yılında, arasından verilen antikomünizm seminerlerine sürekli Olaf Palme, Bertrand Russell gibi kişilerle katıldı. 27 Ekim 1957 seçimlerinde CHP'den milletvekili olarak siyasete girdi. Biri ABD'de Rumlar tarafından olmak üzere siyasi hayatında 6-7 kere suikaste uğradı. Bitlis sigarası, Meclis sigarası içer, eniştesi İsmail Hakkı Okday'ın hediyesi Erika marka daktilosuyla yazardı. Bu 70 yıllık daktiloyu, ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi'ne armağan etmiştir. Kıbırs Fatihi Ecevit 1973 seçimlerinde CHP'nin seçim kampanyasında, yaşlı bir kadının "Karaoğlan nirede ha evlatlar, Karaoğlan'ı görmek istiyom." şeklindeki sorusundan sonra Karaoğlan adı CHP'liler tarafından benimsenmiş ve ilerleyen yıllarda da Türkiye'de Bülent Ecevit için kullanılmaya başlanmıştır. Seçim propagandalarında "Umudumuz Karaoğlan" sloganı söylenmeye başlamıştır. Dönemin Adalet Partisi lideri Süleyman Demirel, en büyük rakibi olan Bülent Ecevit'i, darbeyle devrilen Şilili sosyalist devlet adamı Salvador Allende'ye benzetip atıfta bulunmak için "Allende-Büllende" tabirini kullanmıştır. Ecevit, başbakanlık dönemlerinde yapılan Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında "Kıbrıs Fatihi", Abdullah Öcalan'ın yakalanışı sonrasında da "Kenya Fatihi" olarak anılmıştır. Ecevit gerçekten Kıbrıs Fatih'i mi? Çeşitli çevreler tarafından Kıbrıs Fatihi olarak lanse edilen Ecevit, aslında Kıbrıs harekâtının tam olarak sonuçlanmasına engel olan bir siyasetçi. Ecevit in siyasi hırs ve Kıbrıs çıkarmasını siyasi ranta çevirme düşüncesi bu başarısızlığın en önemli sebebi olarak gösterildi. Kıbrıs Barış Harekâtı sıcaklığını korurken; Ecevit, 18 Eylül 1974 tarihinde istifa ederek ülkeyi seçime götürdü. Amacı tek başına iktidar olmaktı. Ecevit in Kıbrıs politikasında birçok hatası oldu. Hükümet ortağı MSP lideri Necmettin Erbakan, adada iki devlet modeli olmasını isterken; Ecevit, federal yapıda ısrar ederek kanton usulü uygulanmasını istedi. Ecevit, savaş sırasında ABD de okurken öğrencisi olduğu ABD Dışişleri Bakanı Kissinger in etkisinde kaldı. ABD nin empoze ettiği çözümleri Kıbrıs ta uygulamaya çalıştığı için iktidar ortağı tarafından sık sık eleştirildi. Siyasetçi ve devlet adamlığı sıfatından ziyade şair kimliği ile öne çıkan Ecevit in Yunanlılara yazdığı şiirler de dikkat çekiyor. Ecevit in yıllar önce Yunanlılar için yazdığı Yunanlı Kardeşim isimli şiiri, bu hayranlığının göstergesi olarak nitelendi. Ecevit in bu duygusal yaklaşımı, Kıbrıs politikasına da yansıdı. Siyasal yaşamı CHP içinde yükselişi İsmet İnönü'nün tehlikeli gördüğü çocuk: Bülent Ecevit 32 yaşında, İsmet İnönü'nün damadı Metin Toker'in adaylığını ona devretmesiyle, milletvekili olarak siyasi yaşamına başlayan Bülent Ecevit 27 Mayıs 1960 askeri darbesinden sonraki seçimlerde

3 tekrar milletvekili seçildi yılında İsmet İnönü'nün kurduğu hükümette Çalışma bakanı oldu yılındaki seçimlerde Zonguldak'tan yeniden milletvekili seçildi, seçimleri Süleyman Demirel'in başkanlığındaki Adalet Partisi kazandı. Bülent Ecevit bu tarihten sonra muhalefete geri dönen CHP'nin içinde ortanın solu görüşünün öncülüğünü yapmaya başladı. Ortanın solu ideolojisine karşı çıkanlarla Ecevit'in mücadelesi başladı. 18 Ekim 1966'da yapılan oylamada 43 yıllık CHP'nin genel sekreterliğine henüz 41 yaşındaki Bülent Ecevit seçildi. CHP tarihinde ilk defa bir genel sekreter ilçelerden köylere bütün CHP örgütlerini tek tek gezerek partililer ve delegelerle tanıştı. Ecevit çalışkanlığı, hitabet gücü ve parti içinde demokratik sol duruşuyla giderek sivrildi. Bu dönemde milli şef İsmet İnönü onu parmakla göstererek "BU ÇOCUK TEHLİKELİ" demiştir. TSK'nın 12 Mart 1971 muhtırasından sonra, CHP'nin tutumu konusunda parti içinde önemli görüş ayrılıkları belirdi ve İnönü parti genel sekreteri Bülent Ecevit'le anlaşmazlığa düştü. İnönü, müdahaleye açıkça karşı çıkılmasını onaylamıyordu. Yeni kurulacak hükümete partinin üye verip vermeyeceği konusunda beliren anlaşmazlık sonucunda Ecevit genel sekreterlikten istifa etti. Ecevit'le yoğun bir mücadeleye giren İnönü, 4 Mayıs 1972'de toplanan 5. Olağanüstü Kurultay'da, siyasetinin partisince onaylanmaması durumunda istifa edeceğini açıkladı. Kurultay'da parti meclisi için yapılan güvenoylamasında Ecevit yanlılarının 507'ye karşılık 709 oy ile güvenoyu alması üzerine, 8 Mayıs 1972'de istifa eden İsmet İnönü'nün yerine 14 Mayıs 1972 tarihinde genel başkanlığa seçildi. Bu kurultayın ardından Türk siyasal yaşamında parti içi mücadele sonucunda değişen ilk genel başkan İsmet İnönü oldu. CHP Genel Başkanlığı 14 Ekim 1973 tarihinde yapılan seçimlerde Ecevit'in başkanlığındaki CHP en fazla oyu almasına rağmen çoğunluğu kazanamadı. 26 Ocak 1974 tarihinde Milli Selamet Partisi ile kurduğu koalisyon hükümetinde ilk defa başbakanlık görevini aldı yılında Bülent Ecevit başbakanken, EOKA yanlısı Rumlar Kıbrıs ta Makarios a karşı darbe yaptı. Darbe nedeniyle Ada da yaşayan Türkler in güvenliği tehlikeye girdi. Ecevit in başında olduğu hükümet, askeri müdahale kararı aldı. Kıbrıs Barış Harekâtı ndan sonra Ecevit, Kıbrıs fatihi olarak anılmaya başladı. Sadece 10 ay süren bu koalisyon hükümetinin tarihe geçen en önemli olayı Kıbrıs Barış Harekâtı olmuştur. Bu hükümetin dağılması üzerine Süleyman Demirel'in başbakan olarak görev yaptığı AP-MSP-MHP-CGP partilerinden oluşan I. Milli Cephe Hükümeti kuruldu. Muhalefete geri dönen Bülent Ecevit 5 Haziran 1977 tarihindeki seçimlerde CHP'nin oyunu %41'e çıkarmayı başardı. Bu oy oranı Türkiye Cumhuriyeti'nde bir sol görüşlü partinin kazandığı en yüksek oy oranı olarak tarihe geçti. Ecevit oy oranını artırmakla birlikte o zamanki seçim sistemine (Nisbi seçim sistemi) göre çoğunluğu kazanamadığı için bir azınlık hükümeti kurmaya karar verdi. Bu azınlık hükümetinin güven oyu alamaması nedeniyle tekrar Süleyman Demirel'in başbakanlığında II. Milli Cephe hükümeti (AP-MSP- MHP) kuruldu. Bu hükümetin de kısa ömürlü olması sonucu Ecevit'in Kumar borcu olmayan 11 milletvekili arıyorum sözüyle AP'den ayrılan 11 milletvekilinin desteğiyle (Güneş Motel Olayı) 5 Ocak 1978 tarihinde yeni bir hükümet kurarak tekrar başbakan oldu. Ancak bu 11 milletvekilinin

4 (Tuncay Mataracı, Hilmi İşgüzar, Orhan Alp, Oğuz Atalay, Mete Tan, Güneş Öngüt, Mustafa Kılıç, Şerafettin Elçi, Ahmet Karaaslan, Enver Akova, Ali Rıza Septioğlu) desteğini kazanmak için verdiği tavizler ve bakan yaptığı 11 milletvekili hakkında çıkan yolsuzluk söylentileri, Ecevit'e zarar verdi. Bu arada, Türkiye'nin ekonomik durumu gittikçe bozulmaya başlamış, sağ-sol çatışmaları sonucu işlenen cinayetler önlenemez duruma gelmişti. TÜSİAD gazetelere tam sayfa eleştiri ilanları verdi yılında yapılan ara seçimlerde başarısızlığa uğrayan Ecevit görevden çekildi ve Süleyman Demirel 25 Kasım 1979 tarihinde MSP ve MHP'nin desteğiyle bir azınlık hükümeti kurdu. 12 Eylül 1980 tarihinde Genelkurmay başkanı Kenan Evren'in komutasındaki silahlı kuvvetler ülkenin yönetimine el koydu. Diğer parti başkanlarıyla beraber Bülent Ecevit de siyasetten uzaklaştırıldı ve bir süre gözaltında tutuldu. Daha sonra diğer bütün partilerin ileri gelenleriyle birlikte 10 yıl süreyle siyasete girmesi yasaklandı. Bu dönemde gazetecilik yaptı. Arayış dergisini çıkardı. 1981'de çıkan dergi 1982'de askeri rejim tarafından kapatıldı. Demokratik Sol Parti yılları 1985 yılında Bülent Ecevit'in siyasete girme yasağı devam ederken eşi Rahşan Ecevit'in başkanlığında Demokratik Sol Parti kuruldu yılında yapılan referandumla eski siyasi liderlerin siyaset yasağı kaldırılınca Bülent Ecevit DSP'nin başına geçti. Aynı yılın Kasım ayında yapılan seçimlerde DSP barajı aşamayınca Ecevit siyasetten çekildi. 1989'da siyasete dönen Ecevit, 20 Ekim 1991 seçiminde DSP Zonguldak Milletvekili olarak TBMM ye girdi. DSP nin oyları 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan erken genel seçimde yüzde 14,64 e, milletvekili sayısı 76 ya yükseldi ve DSP solun en büyük partisi konumuna geldi. Ecevit, 30 Haziran 1997 tarihinde ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz başkanlığında kurulan ANASOL-D koalisyonunda Başbakan Yardımcısı olarak görev aldı. Koalisyon hükümetinin gensoruyla düşürülmesinin ardından, Bülent Ecevit, 11 Ocak 1999 da DSP azınlık hükümetini kurarak 4. kez başbakan oldu. Partisinin, 18 Nisan 1999 da yapılan seçimlerden yüzde 21,71 oy oranıyla birinci parti olarak çıkması üzerine, hükümeti kurmakla görevlendirilen Bülent Ecevit, 28 Mayıs 1999 da kurulan DSP- MHP-ANAP koalisyonunda yeniden başbakanlık koltuğuna oturdu. Bu dönemde sağlık sorunlarıyla ilgili söylentiler çıkan Bülent Ecevit, 4 Mayıs 2002 de rahatsızlanarak hastaneye kaldırıldı. Tedavisi aralıklarla sürdü. Ecevit in rahatsızlığı sırasında hükümete yönelik tartışmalar ve erken seçim talepleri de siyasi gündeme damgasını vurdu. Bu tartışmalar parti içine de yansıdı. Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan ın 8 Temmuz 2002'de görevinden ve partiden istifasını yeni istifalar izledi. İstifalarla koalisyon hükümeti TBMM deki sayısal desteğini yitirirken, erken seçim kararı alındı ve 3 Kasım 2002 de yapılan erken genel seçimlerde DSP barajı aşamadı ve TBMM dışı kaldı. Bu zaman zarfında CHP ile birleşmeyi istemiş ancak "solu bölen adam" diye tasvir ettiği Deniz Baykal'ın buna yanaşmaması nedeniyle bu birleşme hiç bir zaman olmamıştır. Genel başkanlıktan ayrılma kararını, 3 Kasım seçimlerinden önce olduğu gibi, seçimlerden sonra da zaman zaman dile getiren Bülent Ecevit, 22 Mayıs 2004 tarihinde düzenlediği basın toplantısıyla halefini ilan etti ve görevi Genel Başkan Yardımcısı Zeki Sezer e devretmek isteğini belirtti. 25 Temmuz 2004 tarihinde yapılan DSP kongresi ile aktif siyaseti bıraktı.

5 Bülent Ecevit'in Merve Kavakçı'ya başörtü tepkisi azilet Partisi'nden milletvekili seçilen Merve Kavakçı başörtüsü ile Meclis genel kuruluna gelince Ecevit in sert tepkisi ile karşılaşmış ve yemin etmesine müsaade edilmemişti. Nazlı Ilıcak'ın ön ayak olduğu türbanlı vekil polemiğinde Genel Kurul salonu karışmış, Bülent Ecevit ve DSP milletvekillerinin şiddetli protestoları altında Kavakçı genel kurul salonundan 'and içmeden' çıkmak zorunda kalmıştı. Meclisteki türban krizin ardından Ağustos 1999'da DGM cumhuriyet başsavcısı Nuh Mete Yüksel, Kavakçı'nın milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması için fezlekeyi TBMM Adalet bakanlığına gönderdi. Başbakanlıkça ve adalet bakanlığınca dokunulmazlığının kaldırılması kabul edildi. Merve Kavakçı'nın türbanla Meclis'e girişi Fazilet Partisi'nin kapatma davasının da temel delillerinden biri oldu. Bu hanıma haddini bildiriniz! Merve Kavakçı'nın genel kuruldaki türban krizinden akıllarda en çok kalan Bülent Ecevit'in o gün gösterdiği tepki ve onu meclisten kovması olmuştu. Ecevit kürsüye çıkıp şöyle demişti; "Burası hiç kimsenin özel yaşam mekanı değildir. Burası devletin en yüce kurumudur. Burada görev yapanlar devletin kurallarına uymak zorundadırlar. Burası devlete meydan okunacak yer değildir. Lütfen bu hanıma haddini bildiriniz!" Abdullah Öcalan niçin Ecevit döneminde yakalandı? ABD ve müttefiklerinin Ortadoğu ya silahlı yönelim planlarının yapıldığı tarih ile Öcalan ın Suriye den çıkartılıp bir süre sonra yakalanması eş zamanlı. Türkiye nin Suriye ye yaptığı baskılar üzerine Öcalan, Ekim 1998 tarihinde Suriye yi terketmek zorunda kalarak Atina ya gitti. Öcalan, İtalya ve Rusya dan sonra gittiği Kenya dan da 15 Şubat 1999 da Türk güvenlik güçleri tarafından kesinlikle idam edilmeyecek şartıyla teslim alındı. Dönemin azınlık hükümetinin Başbakanı Bülent Ecevit, 13 Nisan 2005 tarihinde Sabah Gazetesi ne yaptığı değerlendirmelerde, Bize niye Apo yu verdiler onu hala ben de bilemiyorum dedi. Öcalan ın yakalanmasından kısa bir süre sonra 18 Nisan 1999 seçimlerinde DSP birinci parti oldu.dsp, MHP ve ANAP ile koalisyon hükümeti kuruldu. 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından ABD, Ekim ayında Afganistan ı işgal etti. Bundan sonraki hedefe de Irak konuldu. Ancak, Ecevit ve Türk Silahlı Kuvvetleri komuta kademesi Irak ın işgaline kesinlikle karşı çıktı yılının Kasım ayında Türkiye, tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden birine itildi. Bu krizin Deutsche Bank ve Citybank ın, Türkiye den büyük miktarda döviz çıkarmasıyla tetiklendiği belirlendi. Bu olayların arkasından Başbakan Bülent Ecevit hastalandı. Bülent Ecevit in hastalığıyla birlikte DSP çözülme sürecine girdi Temmuz unda önce 57. hükümetin bakanları Hüsamettin Özkan,

6 İstemihan Talay, Recep Önal, İsmail Cem gibi DSP nin ağır topları, ardından da milletvekilleri partiden istifa etmeye başladı seçimlerinde 136 milletvekili ile birinci parti olarak Meclis e giren DSP, seçime giderken, 58 milletvekiliyle 6. parti durumuna düşmüştü. MHP lideri Devlet Bahçeli, 3 Kasım da erken seçim yapılmasını istedi. Bülent Ecevit'in ölümü İlerleyen yaşıyla birlikte sağlığı bozuldu. Doktorlarının karşı çıkmasına rağmen Danıştay'a düzenlenen saldırıda ölen Yücel Özbilgin'in 19 Mayıs 2006'daki cenazesine katılan Ecevit, törenin ardından rahatsızlandı. Aynı gece fenalaştı ve beyin kanaması geçirdi. Uzun süre yoğun bakımda kaldı. Bu sırada kendisi için tutulan ziyaretçi yazıları Kaldırım Defteri adıyla anılıyor. Bülent Ecevit, bitkisel hayata girdikten 172 gün sonra 5 Kasım 2006 pazar günü saat 22:40'da Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde dolaşım ve solunum yetmezliği sonucu vefat etti. Ecevit'in devlet mezarlığına gömülebilmesi için, ölümünün hemen ardından 9 Kasım'da yapılan bir kanun değişikliğiyle bu mezarlıklara başbakanların da gömülmesi sağlandı. 11 Kasım 2006'da yapılan cenaze törenine o zamana dek eşi nadir görülen bir kalabalık katıldı. Yurdun dört bir yanından ve başta KKTC olmak üzere pek çok ülkeden insan Ecevit'e son borçlarını ödemek ve onu sonsuzluğa uğurlamak için başkente akın etti. Cenaze törenine beş cumhurbaşkanı ve siyasetçiler de katıldı. Kocatepe Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Devlet Mezarlığı'na doğru yola çıkan Ecevit'in naaşına halk gözyaşları ve çiçeklerle eşlik etti. Bu uzun yol boyunca eşi Rahşan Ecevit bir an olsun cenaze arabasının arkasından ayrılmadı. 11 Kasım 2006 günü Devlet Mezarlığı'na defnedilen Ecevit için anıt mezar yapılması gündemdedir. Bu dökümanı orjinal adreste göster Ölüm yıldönümünde Türk siyasetinin Karaoğlan ı