KADININ EVLİLİK HAKLARI KİTABINDAN ÖRNEK SAYFALAR:

Transkript

1 KADININ EVLİLİK HAKLARI KİTABINDAN ÖRNEK SAYFALAR: GÜZEL MUAMELENİN KONUSU VE KAPSAMI Fukahânın, عاشروهن يالمعروف Kadınlara iyi davranın 1 âyetinin yanısıra,..kadınların da erkekler üzerinde aynı şekilde hakları vardır 2 ;.. Kadınları ya iyilikle tutmak ya da iyilikle serbest bırakmak.. 3 ; Kadınları sıkıntıya sokmak için zarar vermeye kalkışmayın " 4 ve..yakın arkadaşa.. iyi davranın 5 âyetleriyle, yukarıda tahlilini yaptığımız hadislerin ışığında güzel muamele kavramının kapsamına koydukları konuları şöyle sıralayabiliriz: 1- Kocanın dostluk ve arkadaşlığa dayanan güzel bir beraberlik kurması, 2- Söz, fiil ve ahlak olarak kadına iyi davranması, 3- Hanımına da kendisine davranılmasını istediği gibi, onun razı olacağı şekilde davranması, 4- Eziyet vermekten çekinmesi, 5- Gücü yettiği halde karısının üzerindeki hakkını geciktirmemesi, 6- Gösterdiği çabayı gönüllü olarak yapması, görevini istemeyerek yaptığını belli etmemesi, 7- Onun için yaptıklarını başına kakmaması, 8- Aksine hoşnutluk ve güleryüzle muamelede bulunması, 9- Karısı için süslenmesi, 10- Kıskançlıkta aşırıya gitmemesi, 11- Karısının hasta olması halinde cinsi ilişkide itaat istememesi, 12- Karısının ezasına tahammül etmesi, 13- İstemediği şeylerin hayırlı olabileceğini düşünerek evliliği devam ettirmesi, 14- (Sertlikle değil) yumuşak davranması, 15- Nazik güzel bir dille konuşması, 16- İnsaflı olması, 17- Suratını asmaması, 18- Gücünün yettiğince harcama yapması, 19- Karısının hoşlanmadığı şeylerden uzak kalması 6. âfiî ve Hanbelî fakihleri, eserlerinde bu konuya diğer mezheplerden daha fazla yer vermişler, Hanefîler kısmen, Mâlikîler ise fıkıh kitaplarına bu hususları nâdiren almışlardır. Yukarıda maddeler halinde sıraladığımız şartlar, fıkıh kitaplarında başlıklar halinde değil, Kadınlara Güzel Muamele Babı altında geçen cümleleri derlememiz neticesinde ortaya çıkan ve ayrıca izah edilmeyen bilgilerdir. Evlilikte erkeklerin eşlerine karşı vazifeleri hakkında mezheplerin düşünce ve hükümleri ile bu mezheplerin ele aldıkları ahkâm hadislerinin tahlili burada sona ermektedir. Sonuç ve Değerlendirme: Diğer hukuk sistemlerinde olduğu gibi, İslâm Hukuku da kadınlarla ilgili olarak maddî ve bedenî haklara daha fazla yer vermekte mânevî hakları ise /Bakara, /Bakara, /Talak, 6. 4/Nîsâ, 36. Bu maddelerin bir kısmını alıp diğerini almayan kaynaklar için bkz. İbnu l-müflih, el-mübdi, VII, 191; el-fürû, V, 239; İbn Davyân, Menâru s-sebîl, II, 194; el-behûtî, er-ravdu l-murabba, III, ; Keşşâfu l-kınâ, V, 184; İbn Kudâme, el-kâfî fî Fıkhı İbn Hanbel, III, 121; el-muğni, VII, 223, 229; İbn Nüceym, el-bahru r-râik, III, 84, 236; Kâsânî, Bedâiu s-sanâi, II, 334; âfiî, el-ümm, V, 86; îrâzî, el-mühezzeb, II, 66; İbn Cüzey, el-kavânînu l-fıkhiyye, I, 141; Nevevî, Ravdatü t-tâlibîn, VII, 344; ed-dimyâtî, İânetü t-tâlibîn, III, ; Mer â l-hanbelî, Delîlü t-tâlib, I, 249.

2 ikinci plana almaktadır. Halbuki Hz. Peygamber in hayatındaki... Kadınlara güzel muamele edin... 7 âyetinin tezahürleri burada ele alınan hükümlerden ibaret değildir. Kur an ın en büyük tatbikçisi ve yorumcusu olan Hz. Peygamber... Kadınlara güzel muamele edin... âyetini hayatında yaşayarak bize örnek olmuştur. Biz burada Hz. Peygamber in yerine getirmek konusunda titizlik gösterdiği kadınların ل قد كا ن ل كم ف ي ر س و ل ال له ا س و ة Kur an mânevî hakları üzerinde de durmak istiyoruz. Çünkü, buyurmaktadır. Gerçekten Allah ın Resûlü nde sizin için en güzel örnekler vardır 8 ح س ن ة Güzel muamele konusuna giren Hz. Peygamber in kadınlara karşı sergilediği mânevî haklarla ilgili davranışları ahkâm hadislerinden çok daha fazladır. Aslında, bu çerçevedeki hadislerin tahlili başlı başına bir araştırma konusudur. Bizim bu başlık altına girebilecek rivâyetleri hadis külliyatımızdan derleyip tahlile tabi tutmamız yüzlerce sayfayı bulur. Ancak, bu başlık altında ana hatlarıyla da olsa bazı konulara işâret etmek ve bu husustaki rivâyetlerin vermek istediği mesajı zikretmek uygun olacaktır. Özellikle, en sahîh kitaplar ünvanını alan Buharî ve Müslim in eserlerinde, yukarıdaki fıkhî hükümlere kaynaklık yapan rivâyetlerin yanısıra, güzel muamele kapsamında değerlendirilebilecek pek çok konu ve rivâyet bulunmaktadır. Örneğin, sevgi bir olgudur ve bunu kocasından beklemek kadının en temel hakkıdır. و م ن ا ي ات ه ا ن خ لق ل كم م ن ا ن فس كم ا ز و اج ا ل ت س كن وا ا لي ه ا و ج ع ل ب ي ن كم م و د ة de Bu bağlamda âyette yaratıp; İçinizden, kendileriyle rahatlayacağınız eşler و ر ح م ة ا ن ف ي ذل ك لا ي ات ل قو م ي ت ف كر و ن aranızda sevgi ve merhamet var etmesi, O'nun varlığının belgelerindendir. Bunlarda düşünen millet için ibretler vardır." 9 buyrulmaktadır. Ayette her insanın mutlaka istediği ve hedeflediği üç husus vardır: a)rahatlık (huzur) b)sevgi c)merhamet. İşte bu üç unsurun yegane bulunacağı yer olarak da eşler yani aile gösterilmiştir. Aile fertleri birbirlerine huzur vermeli, birbirlerinde rahatlayıp sakinleşmeli, sevgi ve merhameti dışarıdan önce ailede tatbik etmelidir. Ailesinin dışındaki insanlara en büyük nezaketleri gösterip aile fertlerini kâle almayanların mutlu olması imkansızdır. Bedelini de daha bu dünyadayken ödediklerini hayat bize göstermektedir. Kadının kocasından kendisine sevgi göstermesini istemesi doğaldır. Ailede sevgi, tıpkı yeme ve içmeye olan bir ihtiyaç gibidir. Sevgi Allah ın en önemli ve olmazsa olmaz nimetlerinden biridir. Sevgi yokluğunda bunalım yaratabilecek ve onu elde etme uğruna birçok günah yollara sapılabilecek bir duygudur. Bu ihtiyacı, güzel muamelenin sınırları içinde değerlendirmemek, kadının yalnızca maddî ve bedeni hakları üzerine ağırlık vermek, İslâm ın öğretisiyle örtüşmemektedir. Geçmişte olduğu gibi maalesef bugün de birçok erkek eşine sevgi dolu sözcükler kullanmayı ve ona iltifat etmeyi onuruyla bağdaştıramamaktadır. Çünkü, böyle davrandığı takdirde otoritesinin sarsılacağına inanmaktadır. Halbuki, kadınlar ise, bu hususta tatmin olamamaları ve kocalarından sevgi sözcükleri ile birlikte, takdir ifadelerini duyamamaları yüzünden acı çekmektedir. Hukukta yer almasa da hadislere baktığımızda, Hz. Peygamber in sevgiye değer verdiği 10, başkalarına da eşini sevdiğini söylemekten çekinmediği görülmektedir 11. Varlığı halinde işte bu sevgi duygusu, yukarıda zikredilen hakları en iyi şekilde yerine getirmeyi sağlar. Evlilik duygusallıktan uzak olarak başlayabilir. Fakat eşler arasındaki güzel /Ahzâb, /Rûm, 21. Bu konuda örnek olarak Berîre ve Muğîse arasında geçen olaylara Hz. Peygamber in yaklaşımı için bkz. Buhârî, Talak 15, 16 (VI, 171); Ebû Dâvud, Talâk 18, 19 (2231, 2232), II, 670; Tirmizî, Radâ' 7 (1156), III, 462. Buhârî, Megâzî 63 (V, 113); Müslim, Fezâilu's-Sahâbe 8 (2384), II, 1856; Tirmizi, Menâkıb (3885), V, 506.

3 muamele, ahlak, vefa ve ihsan neticesinde sevgi duyguları çabucak gelişir. Ancak bu durumda eşler huzurlu ve mutlu yaşayabilirler 12. Ayrıca, kocasıyla ordan burdan konuşmak, dinlenilmesini istemek, sevgi ve saygıya dayalı nitelikli beraberlik arzu etmek kadın için bir haktır 13. Birlikte yemek davetlerine katılmak, onsuz tadını alamadığı için eşinin davet edilmediği yere gitmek istememek 14, birlikte şakalaşıp gülmek 15, eğlenmek 16 ve düğünleri eğlence sebebi saymak 17 hep bu nitelikli beraberliğin Hz. Peygamber in hayatındaki görüntüleridir. Bunlar olmadığı takdirde diğer bütün maddî imkânlara sahip olmanın ne önemi vardır? En büyük dünya nimetini hayırlı bir eş gören 18 Hz. Peygamber, huzurlu olmak için dindar eşin tercih edilmesini tavsiye etmekte 19 ve evlenmeden önce üzerinde anlaşılan şartların yerine getirilmesini istemektedir 20. İnsanları birbirine nezaket içerisinde hitap etmeye çağıran 21 o yüce şahsiyet, kadınları kırılacak bir cam kadar nazik görmekte 22, bu nedenle de onlara karşı şefkatle davranmaya ve tahammül göstermeye teşvik etmektedir 23. Kadınların vasıta kullanmalarını takdirle karşılamakta 24, hatta karısının rahat etmesi için de bineğine örtü serip, binmesi için dizini basamak olarak kullandırmaktadır 25. Zaman zaman eşinin kendi dünyasında rahatlamasına ve eğlenmesine yardımcı olmaktadır 26. Hanımlarının kendilerini karşılamaya hazırlanabilmeleri için, geceleyin seyehatten dönen kocaların ani sürpriz yapmalarını istememektedir 27. Günümüzde kadınların büyük bir çoğunluğu kocalarının ilgisizliğinden yakınmaktadır. Halbuki, Hz. Peygamber in erkeğin karısını ihmal edecek kadar yoğunlaşmasını ibâdet için bile hoş görmediği 28, hatta seyehate gideceği zaman, çekilen kur âya göre, hanımlarından Ebû akka, Tahrîru l-mer e fî Asrı r-risâle, V, 144. Bu çerçevede Hz. Peygamber in hanımlarıyla samimiyeti ve örnek davranışları için bkz. Buhârî, Hayz 2 (I, 77), İtikâf 2, 3, 4 (II, 256), 19 (II, 260); Müslim, Hayz 6-7 (297), I, 244; Muvatta, İtikâf 1 (I, 312); Tirmizi, Savm 80, (804), III, 167; Ebû Davud, Savm 78 (2467, 2468, 2469), II, ; Nesâî, Hayz 20 (1, 193). Yine itikaftayken geceleyin ziyaretine gelen karısını mescidin kapısına kadar uğurlaması rivâyeti için bkz. Buhârî, İtikâf 8 (II, 257), 11 (II, 258), Farzu'l-Humus 4 (IV, 45, 46); Müslim, Selâm (2174, 2175), II, 1712; Ebû Dâvud, Savm 79 (2470), II, 834. Yine Hz. Peygamber in; hanımlarının herbirinin gönlünü almak için ikindi namazlarından sonra yanlarına uğraması, sohbet etmesi ve kıskançlıklarına göz yumması ile ilgili rivâyetler için bkz. Buhari, Talak 8 (VI, 166, 167); Müslim, Talak 20 (1474), II, Bir başka rivâyette ihrama gireceği zaman ve çıktıktan sonra karısının ona güzel kokular sürdüğü belirtilmektedir: Bkz. Buhari, Hacc 18 (II, 145), 143 (II, 195); Müslim, Hacc 32 (1189), I, 846; Muvatta, Hacc 17 (I, 328); Tirmizi, Hacc 77 (917), III, 259; Ebû Davud, Menasik 10 (1745), I, 358, 359; Nesai, Hacc 41 (V, 136). Yine Hz. Peygamber sabah namazının ilk iki rekatını kılınca camiye gidinceye kadar karısıyla sohbet ederdi. Bkz. Buhari, Teheccüd 24 (II, 50), 26 (II, 52); Müslim, Müsafirin 133 (743), I, 511; Ebû Davud, Salat 4 (1262, 1263), II, 48; Tirmizi, Salat 193 (418), 277, 278. Resûlullah'ın İranlı komşusunun yemek davetini Hz. Aişe yi davet etmediği için gitmemesi ile ilgili rivâyet için bkz. Müslim, Eşribe 139 (2037), II, 1609; Nesâî, Talâk 23 (VI, 158). Buhari, Ahkâm 51 (VIII, 126), Merdâ 16 (VII, 8). Bu konudaki hadisler için bkz. Buhârî, Iydeyn 2, 3 (II, 3), 25 (II, 11), Cihad 81 (III, 228), Nikâh 82 (VI, 147), 114 (VI, 159); Müslim, Iydeyn 19 (892), I, 609; Nesâî, Iydeyn (III, ). Hz. Aişe anlatıyor: "Bir kadını, ensârdan bir erkekle evlendirmiştik. Resûlullah: - Ey Aişe! Eğlenceniz yok mu? Zira ensar eğlenceyi sever!" buyurdular". Bkz. Buhârî, Nikâh 63 (VI, 140). Müslim, Radâ' 64 (1467), II, 1090; Nesâî, Nikâh 15 (VI, 69). Buhârî, Nikâh 15 (VI, 123); Müslim, Radâ' 53 (1466), II, 1086; Ebû Dâvud, Nikâh 2 (2047), II, 539; Nesâî, Nikâh 13 (VI, 68). Buhari, Nikâh 52 (VI, 138), urût 6 (III, 175); Müslim, Nikâh 63 (1418), II, 1035; Ebû Davud, Nikâh 38, 39 (2139), II, 604; Tirmizi, Nikâh 32, (1127), III, 434; Nesai, Nikâh 42 (VI, 92, 93). Müslim, Elfâz (2249), II, 1764; Ebû Dâvud, Edeb 75 (4975, 4976), V, 256, 257. Ayrıca bkz. Buhârî, Itk 17 (III, 124); Müslim, Elfâz 15, (2249), II, Buhari, Edeb 90 (VII, 108), 95 (VII, 110, 111), 111 (VII, 119), 116 (VII, 121); Müslim, Fezâil 70 (2323), II, Müslim, Radâ 61 (1469), II, Hz. Peygamber in Kureyş kadınları(nın), deveye binen kadınların en hayırlıları olduğunu belirten rivâyet için bkz. Buhârî, Nikâh 12 (VI, 120), Enbiya 46 (IV, 139). Buhârî, Megâzî 38 (V, 76, 77). Buhârî, Edeb 81 (VII, 102); Müslim, Fedâilu's-Sahabe 81 (2440), II, ; Ebû Dâvud, Edeb 54 (4931, 4932), V, 226. Yine Hz. Aişe anlatıyor: "Ben mescidde oynayan Habeşlileri seyrederken Resûlullah'ın beni ridâsı ile örttüğünü hatırlıyorum. Bu hal ben seyretmekten usanıncaya kadar devam etti. Benim gibi genç yaşta bir kızın eğlenceye ne kadar düşkün olacağını varın siz takdir edin". Bu konudaki hadisler için bkz. Buhârî, Salât 69 (I, 116, 117, Iydeyn 2, 3 (II, 3), 25 (II, 11), Cihâd 81 (III, 228), Nikâh 82 (VI, 147), 114 (VI, 159); Müslim, Iydeyn 18, (892), I, 609; Nesâî, Iydeyn 35, (III, ). Bu konu ile ilgili olarak rivayetler için bkz. Buhari, Nikâh 120 (VI, 161), Umre 16 (II, 205 ); Müslim, İmâret (715), II, 1527; Ebû Davud, Cihad 163 ( ), III, ; Tirmizî, İsti'zân 19 (2712), V, 66. Buhârî, Nikâh 1 (VI, 116); Müslim, Nikâh 5 (1401), II, 1020; Nesâî, Nikâh 4 (VI, 58-60). Her hak sahibine hakkının verilmesi gerektiğine dâir rivâyetler için bkz. Buhârî, Edeb 86 (VII, 104, 105); Tirmizî, Zühd 64 (2413), IV, 608.

4 birisini de beraberinde götürdüğü 29 nakledilmektedir. Yine O, hanımlarının isteklerini yerine getirmek için elinden geleni yapmaktadır 30. Bu meyanda, bir kimsenin ailesi için harcadığı parayı en yüksek sevap olarak göstermekte 31 ve kişinin hanımının ağzına koyduğu lokmadan bile mükafat elde edeceğini söylemektedir 32. Bu çerçevede, geride ailesi olan kimselerin mallarının tamamını bağışlamalarına izin vermemektedir. Kadının kocasının çok evliliğine itiraz hakkına saygı göstermekte 33, esasen kendisi de eşini kıskanmaktadır 34. Yine Hz. Peygamber karısıyla birlikte aynı kapta banyo yapmakta 35, kişinin eşiyle cinsel ilişkisinin sevap olduğunu bildirmekte 36 ve zan üzere yuva yıkılmasına fırsat vermemektedir 37. Hz. Peygamber, karı koca muhabbetini nafile oruçtan üstün tutmakta 38, hanımının yemek teklifi üzerine nafile orucunu bozmakta 39 oruçlu olduğu halde hanımlarını öpüp onlarla yakın temastan kaçınmamaktadır 40. Karısının komşusuna hediye vermesinde mahzur görmediği gibi, onu en güzeline yönlendirmekte 41 ve kadınların sesinin kendi sesi üzerine çıkmasına tahammül etmektedir 42. üphesiz evlilik hayatı hep güllük gülistanlık değildir. Eşlerin birbirlerinde görmek istemediği pek çok şey bulunabilir ve bazen taraflar arasında kırılmalar da olabilir. Nitekim, Hz. Peygamber de vefatından önce rahatsızlığı esnasında ağır hastalığının şiddetiyle, Hz. Aişe ye sözünü dinlememesi sebebiyle kızmış 43, ama yine de onu yanında istemiş ve kendisini onun kucağına bırakmıştır 44. Yine, o sıkıntılı halinde kendisiyle kalma konusunda tercihlerini eşlerine havale etmekte 45, hanımlarının kendisine kızdığı zamanları da çok iyi bilmektedir 46. İşte Hz. Aişe bu özeliklere sahip olan bir eşle evli olmakla en bahtlı kadının kendisi olduğunu açıkça itiraf etmektedir 47. Ev işlerinden zorlandığı ve bunaldığı anlarda, örneğin küçük çocuğun ağlaması üzerine, kadının kocasından, hiç olmazsa, çocuğun bakımına yardımını istemesi hakkıdır. Hukukta bizzat bu ifadeler yer almamakta ancak hadislerde Hz. Peygamber in ev işlerinde 29 Buhari, Cihad 64 (III, 221), Müslim, Tevbe 56 (2770), III, 2130; Nesai, Taharet 194 (1, 163). 30 Buhari, Hacc 34 (II, 151), 81 (II, 172), Temenni, 3 (VIII, 129); Müslim, Hacc (1213), I, ; Ebû Davud, Menasik 47 (1785), II, Buhari, Nafakat 1 (VI, 189); Müslim, Zekat 48 (1002), I, 695; Nesai, Zekat 60 (V, 69); Tirmizi, Birr 42 (1965), IV, Buhârî, Cenâiz 37 (II, 82, 83), Nafakât 1 (VI, 189), Müslim, Vasiyye 5 (1628), II, 1250, 1251; Muvatta, Vasıyye 4 (II, 763); Tirmizî, Cenâiz 6 (975), III, 305; Ebû Dâvud, Vesâya 2 (2864), III, ; Nesâî, Vesâya 3 (VI, 241, 243). 33 Buhârî, Fezâilu'l-Ashab 16 (IV, 212), Humus 5 (IV, 47, 48), Müslim, Fezâilu's-Sahâbe 96 (2449), II, 1904; Ebû Dâvud, Nikâh 12 (2071), II, 558; Tirmizî, Menâkıb 60 (3867), V, Müslim, Li'ân 16 (1498), II, 1136; Muvatta, Akdiye 17, (II, 737); Ebû Dâvud, Diyât 12 (4532), IV, Buhari, Gusl 2 (I, 68), 9 (I, 70); Müslim, Hayz 40, 45 (319, 321), I, 255, 256; Ebû Davud, Taharet 39 (77), I, 61; Nesai, Tahâret 148 (I, 130). Benzer olayın yer aldığı rivâyet için bkz. Müslim, Hayz 59 (331), I, Müslim, Zekat 53 (1006), I, 697, Buhârî, Talâk 26 (VI, 178), Hudud 41 (VIII, 31); Müslim, Li'ân 20 (1500), II, ; Ebû Dâvud, Talâk 27, 28 ( ), II, 294, 295; Tirmizî, Velâ 4 (2128), IV, Buhari, Nikâh 84 (VI, 150); Müslim, Zekat 84, (1026), I, 711; Ebû Davud, Savm 74 (2458), II, 826; Tirmizi, Savm 65 (782), III, Müslim, Sıyam 169 (1154), I, 809; Nesai, Sıyam 67 (IV, ); Ebû Davud, Savm 72 (2455), II, 824, Buhari, Savm 23, 24 (II, 233); Müslim, Sıyam (1106), I, 776; Muvatta, Sıyam 14 (I, 292); Ebû Davud, Savm 33 ( ), II, ; Tirmizi, Savm 31, 32 ( ), III, Buhari, Edeb 32 (VII, 79); Ebû Davud, Edeb 122, 123 (5155), V, 358. Benzer rivâyet için bkz. Buhari, Edeb 30 (VII, 78), Hîbe 1 (III, ); Müslim, Zekat 90 (1030), I, 714; Tirmizi, Velâ 6 (2130), IV, Müslim, Radâ' 46 (1462), II, Buhârî, Ezan 46 (I, 165). 44 Hz. Aişe der ki: - Hz. Peygamber, benim hücremde ve normal olarak bana uğramakta olduğu günde vefat ettiler. Ayrıca Azîz ve Celîl olan Allah onun rûh-u şerifelerini kabzettiği vakit, mübarek başları ciğerimle boğazım arasında (göğsümde) (yaslanmış vaziyette) idi. Tükrüğü de tükrüğüme karışmıştı. (Hz. Peygamber in hastalığı sırasında birara, kardeşim) Abdurrahman İbn Ebî Bekir içeri girdi, elinde bir misvak vardı, dişlerini misvaklıyordu. Resûlullah o misvağa baktı. - Ver o misvağı bana!" dedim. O da verdi. Dişlerimle kemirip yonttum ve ucunu geverek (yumuşatıp) Hz. Peygamber'e uzattım. Resûlullah, başı göğsüme yaslı vaziyette onunla dişlerini misvakladı Bkz. Buhârî, Megâzî 83 (V, 142), Humus 4 (IV, 45). 45 Savaş ganimetlerinin büyük çoğunluğunu yeni gelişmekte olan İslam ın ve fakir müslümanların gideri için harcayan Hz. Peygamber in, daha fazla dünyalık menfaat isteyen eşlerinden bir ay ayrı kalışı ve bu duruma razı olmaları yahut da boşanma bedellerini alıp ayrılmaları konusunda yaptığı teklif ile ilgili rivâyet için bkz. Müslim, Talâk 29 (1478), II, 1104, Hz. Aişe anlatıyor: "Resûlullah, bana: - Ben senin bana kızdığın ve benden razı olduğun zamanları biliyorum" buyurdular. Ben: - Bunu nereden anlıyorsunuz?" diye sordum. - Benden razı oldun mu bana: - Hayır! Muhammed'in Rabbine yemin olsun" diyorsun. Bana öfkeli olunca: - Hayır! İbrahim'in Rabbine yemin olsun!" diyorsun" dedi. Ben: - Doğru, ey Allah'ın Resûlü, ben sadece senin adını terkederim?" (sevgin yüreğimdedir) dedim". Bkz. Buhari, Nikâh 108 (VI, 158), Edeb 63 (VII, 91); Müslim, Fedailu's-Sahabe, 90 (2439), II, Müslim, Nikâh 73 (1423), II, 1039.

5 hanımlarına yardım ettiği bildirilmektedir 48.Yaptığı işler karşılığında kocasından takdir görmek, kıymetinin bilinmesini istemek kadının en çok yerine getirilmesini talep ettiği haklardandır. Aslında, bir anlamda, bunlar karşılıklı karı-kocanın birbirine göstermesi gereken müşterek haklardır. Yine Hz. Peygamber hayızlı diye hanımını terketmemekte bilakis her zamanki nezaketine devam edip, cinsel ilişkiye girmeden öpmek ve okşamak suretiyle aynı yatakta yatmakta 49, hatta karısının kucağına yaslanıp Kur an okumakta 50, o haldeyken mescide girip çıkmasına izin vermekte 51 ve hanımının özellikle dudaklarının değdiği yemeği yeyip, su içtiği kabın aynı yerine kendi ağzını koymaktadır 52. Yine Hz. Peygamber, erkeğin hanımının özel sırlarını başkasına anlatmasını en büyük ihanet görmektedir 53. Kendisinden önce vefat eden eşini de hiç unutmamakta, her vesileyle yâdedip, vefalı olduğunu göstermektedir 54. Yine, o hanımlarını az zamanda çok sevap getirecek ibadetlere yönlendirmektedir 55. Buhârî ve Müslim in Sahîh lerinde bulunan ve örnek olmak üzere sadece bir kısmını verdiğimiz bu rivâyetler; asırlardır kıymeti bilinmeyen ve her çağda değişik kisveler altında horlanıp ezilen kadına İslâm ın verdiği değeri göstermektedir. Unutulmamalıdır ki, bu davranış biçimi o yüce insanın با لم ع ر وف و ع اش ر وه ن... Kadınlara güzel muamele edin âyetine fiili olarak getirdiği yorumun sadece bir kesitinden ibarettir. Daha önce de ifade edildiği gibi, biz bu konunun Hz. Peygamber sonrası oluşturulan İslam Hukuku nda yeterince değerlendirilmediği kanaatini taşıyoruz. Kadının manevi hakları cümlesinden olan bu davranışlarla ilgili olarak fıkıh kitaplarında, maddi haklarda görüldüğü gibi, bazı düzenlemeler getirilmiş olsaydı kadınların bir kısmının bugün içine düştükleri olumsuz durumların kısmen önüne geçilmiş olurdu Buhari, Ezan 44 (I, 164); Tirmizî, Kıyamet 45 (2489), IV, 654. Buhârî, Hayz 5 (I, 78); Müslim, Hayz 1 (293), I, 242, ; Tirmizî, Tahâret 99 (132), I, 239. Bu tavırlarını yalnızca Hz. Aişe ye değil, bütün eşlerine göstermesi ile ilgili rivâyetler için bkz. Buhari, Hayz 4 (I, 77, 78), 21, 22 (I, 83); Müslim, Hayz 5 (296), I, 243; Nesâî, Tahâret 179 (I, 149, 150). Buhârî, Tevhîd 52 (VIII, 214, 215); Ebû Dâvud, Tahâret 102 (260), I, ; Nesâî, Hayz 16, (1, 191). Hz. Aişe anlatıyor:"resûlullah (bir gün) bana (kendisi mescidde iken) - Humre'yi (üzerinde secde etmeye mahsus küçük bir seccâde) bana getiriver!" buyurdular.- Hayızlıyım" diye cevap verdim. - Senin hayzın elinde değil ki!" dediler". Müslim, Hayz 11, (298), I, 245; Ebû Dâvud, Tahâret 103 (261), I, 179; Tirmizî, Tahâret 101 (134), I, 241; Nesâî, Hayz 18 (I, 192). Müslim, Hayz 14 (300), I, 245, 246; Ebû Dâvud, Tahâret 102 (259), I, 178; Nesâî, Tahâret 177, (I, ). Müslim, Nikâh 123 (1437), II, 1060; Ebû Davud, Edeb 32 (4870), V, Hz. Peygamber in koyun kestiği zaman bir parçasından Hatice'nin dostlarına da göndermesi ve onun yâdını çok yapması ile ilgili rivâyetler için bkz. Buhari, Nikâh 108 (VI, 158), Menâkıbu'l-Ensâr 20 (IV, 230, 231); Müslim, Fezâilu's-Sahâbe 73-78, ( ), III, Müslim, Zikr 79, (2726), III, 2090; Ebû Dâvud, Salât 24 (1503), II, 171.