İçindekiler. Kurumsal. Operasyonel. Finansal. Finansal Göstergeler un Kilometre Taşları 8. Misyon-Vizyon 10. Yönetim ve Mesajlar 12

Transkript

1

2

3 İçindekiler Kurumsal Finansal Göstergeler un Kilometre Taşları 8 Misyon-Vizyon 10 Yönetim ve Mesajlar 12 Yönetim Sistemi 20 Operasyonel Toplam Trafik Neticeleri 38 Filo 44 Faaliyetler 48 İştirakler 73 Finansal Finansal Oran ve Denetim Raporları 82

4 Amsterdam Atina Bakü Barselona Basel Batum Belgrad Berlin Birmingham Brüksel Bükreş Budapeşte Cenevre New York Şikago Toronto Kuzey Amerika 3 nokta Avrupa 65 nokta Afrika 13 nokta Sao Paulo Güney Amerika 1 nokta Addis Ababa Bingazi Cape Town Cezayir Dakar Hartum Johannesburg Kahire Kazablanka Lagos Nairobi Trablus Tunus 2

5 3 Dnepropetrovsk Donetsk Dublin Düsseldorf Ekaterinburg Frankfurt Göteburg Hamburg Hannover Helsinki Kazan Kiev Kişinev Kopenhag Köln Lefkoşa Lizbon Londra Ljubljana Lviv Lyon Madrid Manchester Milano Minsk Moskova Münih Nice Nürnberg Odessa Oslo Paris Prag Priştine Riga Roma Rostov Saraybosna Simferepol Sofya Stokholm St.Petersburg Stuttgart Tiflis Tiran Ufa Üsküp Varşova Venedik Viyana Zagrep Zürih Adana Adıyaman Ağrı Ankara Antalya Batman Bodrum Çanakkale Dalaman Denizli Diyarbakır Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Hatay Isparta İstanbul İzmir K. Maraş Kars Kayseri Konya Malatya Mardin Merzifon Muş Nevşehir Samsun Şanlıurfa Sinop Sivas Tekirdağ Trabzon Uşak Van Almaata Astana Aşkaabat Bangkok Bişkek Bombay Jakarta Delhi Duşanbe Hong Kong Karaçi Osaka Pekin Seul Singapur Şanghay Taşkent Tokyo Abu Dabi Amman Bağdat Bahreyn Beyrut Cidde Doha Dubai Halep Kuveyt Medine Meşhed Maskat Riyad San a Şam Tahran Tebriz Tel Aviv Uzak Doğu 18 nokta Orta Doğu 19 nokta

6

7 Kurumsal Finansal Göstergeler un Kilometre Taşları 8 Misyon ve Vizyon 10 Yönetim ve Mesajlar Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı 12 Yönetim Kurulu 14 Candan Bir Veda 18 Yönetim Sistemi Kalite Anlayışı 20 Sürdürülebilirlik 22 Sosyal Sorumluluk 22 Risk Yönetimi 24 Organizasyon Yapısı 26 Hukuki Statü 28 Kurumsal Yönetim İlkeleri Uyum Raporu 30

8 6

9 1 Ocak - 1 Ocak - 31 Aralık Aralık 2008 SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER Satış Gelirleri Satışların Maliyeti (-) ( ) ( ) BRÜT KAR / (ZARAR) Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) ( ) ( ) Genel Yönetim Giderleri (-) ( ) ( ) Diğer Faaliyet Gelirleri Diğer Faaliyet Giderleri (-) ( ) ( ) FAALİYET KARI / (ZARARI) Özkaynak Yöntemiyle Değerlenen Yatırımların Kar/ Zararlarındaki Paylar Finansal Gelirler Finansal Giderler (-) ( ) ( ) VERGİ ÖNCESİ KAR / (ZARAR) Vergi (Gideri) / Geliri ( ) ( ) DÖNEM KARI / (ZARARI) Hisse Başına Kazanç / (Kayıp) (Kr) 0,64 1,30 Not: Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL) olarak gösterilmiştir. Satış Gelirleri (TL) NET KAR 559 milyon TL Faaliyet Karı (TL)

10 ÖDÜLLER YENİLİKLER VE GELİŞMELER Türk Hava Yolları bölgesinin En İyi Havayolu şirketi Türk Hava Yolları, Havayolu şirketleri ve havalimanlarını, verdikleri hizmet ve kalite standartları yönünden 750 parametrede değerlendiren Skytrax şirketi tarafından, bölgesinin en iyisi seçilerek Güney Avrupa nın En İyi Havayolu Şirketi ünvanını aldı. Türk Hava Yolları, Kalite yolunda gerçekleştirdiği çalışmalar sonucu geliştirdiği hizmetler ve müşteri odaklılık felsefesiyle, tüm kategorilerde 4 yıldız alan Avrupa nın tek havayolu şirketi oldu. Türk Hava Yolları na Uçak Finansmanı dalında Avrupa nın en iyi finansman uygulaması ödülü Türk Hava Yolları ödülünü New York da 29. Airfinance Konferansı nda düzenlenen törende aldı. Dünyadaki havacılık finans sektörünün önde gelen yayın kuruluşlarından Airfinance Journal ın havacılık finansmanı ve finans teknikleri alanındaki detaylı analizler ve belirlemiş olduğu kriterler çerçevesinde, dünyadaki 350 yi aşkın havayolu arasında uçak ve uçak motoru finansmanı dallarında 2008 yılı için yaptığı değerlendirme sonucunda Türk Hava Yolları Avrupa nın en iyi finansman uygulamasını gerçekleştiren şirketi oldu. Türk Hava Yolları na Airbus tan Operasyonel Mükemmellik ödülü Türk Hava Yolları, filosunda yer alan Airbus A320 ailesi uçaklarının servis kayıtları üzerinde yapılan değerlendirme sonucu, Airbus ın Operasyonel Mükemmellik ödülünün sahibi oldu. Paris te düzenlenen ve Airbus şirketinin A320 tipi uçağını kullanan havayolu şirketlerinin katıldığı törende ödülünü alan Türk Hava Yolları, uluslararası bir başarıya daha imza attı. Türk Hava Yolları Teknik A.Ş. uluslararası arenadaki prestijini bir kez daha tescilledi Türk Hava Yolları Teknik A.Ş., Türkiye de EN/AS9100 Havacılık Serileri ve ISO9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi Belgelerini alan ilk uçak bakım onarım merkezi oldu. Türk Hava Yolları Teknik A.Ş. sahip olduğu ISO9001:2000, ISO14001:2004, ISO18001:1999 Yönetim Sistem Belgeleri ve Ulusal/Uluslararası Uçak/Uçak Komponenti bakım yetki belgeleri ile sivil havacılık sektöründe Türkiye de lider, dünyada da önemli bir konuma sahiptir. EN/AS9100 Havacılık Serileri Kalite Yönetim Sistem belgesi, ülkemiz sivil havacılığı için önemli bir kazanım ve prestij olmasının yanısıra, Türk Hava Yolları Teknik A.Ş. nin küresel havacılık endüstrisindeki etkisini ve pazarda aldığı payı daha da arttıracaktır. Türk Hava Yolları, Kargo Kalite Sistemi üyesi Türk Hava Yolları Kargo, 1 Ocak ta yaklaşık 50 havayolunun, çok sayıda kargo acente şirketinin, genel hizmet sağlayıcı kuruluşların ve bilişim teknolojisi sağlayıcılarının dahil olduğu, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği nin (IATA) bir girişimi olan Kargo 2000 Kalite Yönetim Sistemi ne dahil oldu. Kargo taşımada zaman yönetimi, hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyeti performanslarını geliştirerek global hava kargo piyasasında pazar payını arttırdı. 7 Haziran dan itibaren Milano bağlantılı Tiran kargo seferleri başladı. Kargo seferi yapılan uçuş noktası sayısı 21 e ulaştı. 8

11 NETWORK Türk Hava Yolları ndan Türkiye nin ilk mobil havayolu uygulaması; mobil.thy.com Türk Hava Yolları, satış kanallarında çeşitlendirmeye giderek başlattığı mobil.thy.com uygulaması ile yolcularına cep telefonundan bilet, check-in ve boarding işleminin her aşamasını yapabilme imkanı sundu. ERP ile süreçler yeniden yapılandırılıyor Dünya ölçeğinde sayılı büyüklükteki projelerden biri olacak ERP (Kurumsal Kaynak Planlaması) projesi başlatıldı. Süreçlerin yeniden yapılandırılacağı proje sayesinde operasyonel verimliliğin arttırılması, yolculara daha uygun ürün ve hizmetlerin etkin bir biçimde sunulması hedeflenmektedir. Projenin üç yılda tamamlanması planlanmaktadır. Ortak uçuş anlaşmaları Etiyopya, Singapur, Malezya, Bosna, Etihad, Asiana ve Air Maroc havayollarıyla imzalanan ortak uçuş anlaşmalarıyla yolculara daha fazla uçuş alternatifi sunuldu. Ayrıca Türk Hava Yolları ve Lufthansa nın ortak kuruluşu olan SunExpress ile yine bir Türk Hava Yolları markası olan AnadoluJet arasında ortak uçuş anlaşması imzalandı. Özel Yolcu Programı ortaklıkları Türk Hava Yolları, Jet Airways ve Continental Havayolları ile imzaladığı Özel Yolcu Programı ortaklığı anlaşması ile Özel Yolcu Programı Miles&Smiles üyelerine Jet Airways ve Continental Havayolları ile gerçekleştirdikleri uçuşlardan mil kazanma ve millerini ödül bilete dönüştürebilme imkanı sundu. İç hatlarda yeni uçuş noktaları Uşak (12 Ocak), Çanakkale (19 Ocak), ve Isparta (28 Ekim) seferleri ile iç hatlarda uçulan nokta sayısı 37 ye ulaştı. AnadoluJet ile yeni uçuş noktaları 27 Şubat ta Çorlu (Tekirdağ), 28 Eylül de İzmir seferleri başladı. Dış hatlarda yeni uçuş noktaları Türk Hava Yolları 2009 yılında 10 yeni dış hat noktasını uçuş ağına katarak yurtdışında 119 noktaya ulaştı. NAİROBİ- Kenya (20 Şubat) UFA - Rusya (04 Mart) MEŞHED - İran (15 Mart) SAO PAOLO - Brezilya (05 Nisan) DAKAR - Senegal (05 Nisan) BİNGAZİ - Libya (05 Mayıs) GÖTEBORG - İsveç (29 Haziran) TORONTO - Kanada (11 Temmuz) LVİV - Ukrayna (27 Temmuz) JAKARTA - Endonezya (04 Eylül) Prestijli havayolları arasında yer alan, her alanda en iyiyi hedefleyerek ilerleyen Türk Hava Yolları, zirveye doğru uçuşunu destekleyen her kilometre taşıyla daha da güçlenmektedir. 9

12 misyon Sivil Hava Taşımacılığı (SHT) sektöründe Türkiye Cumhuriyeti Devleti nin Bayrak Taşıyıcısı kimliğiyle; uçuş emniyeti, güvenilirliği, ürün yelpazesi, hizmet kalitesi ve rekabetçi konumu ile tercih edilen, Avrupa nın önde gelen ve küresel ölçekte faal bir havayolu olmak. 10

13 vizyon Sektör ortalamalarının üstündeki büyüme trendinin sürdürülmesi, Sıfırlanmış kaza ve kırımı, Dünyada parmakla gösterilen hizmet anlayışı, Düşük maliyetli taşıyıcılara denk birim maliyetleri, Sektör ortalamalarının altında satış ve dağıtım giderleri, Rezervasyon, biletleme ve uçağa biniş işlemlerini kendisi yapan sadık müşterileri, Kurumdan elde edeceği yararın yarattığı katma değerle orantılı olduğunu bilen ve kendini geliştiren personeli, Üyesi bulunduğu Star İttifakı ortaklarına iş yaratan ve onların sunduğu potansiyelden iş çıkaran ticari ataklığı, Hissedarlarının ve tüm yarardaşlarının menfaatini birlikte gözeten modern yönetişim ilkelerini benimsemiş yönetimi ile belirginleşen bir havayolu olmak. 11

14 12

15 2009 da krize rağmen büyümeye devam Değerli yatırımcılar ve hissedarlar, 2009 yılı, mali ve ticari performansın makro ölçekteki dengeler ile son derece paralel ilerlediğini bir kez daha ortaya koyan bir dönem oldu. Küresel krizin olumsuz etkilerinin yoğun biçimde hissedildiği 2009, IATA nın da açıkladığı üzere ciddi maddi kaybın yaşandığı ve İkinci Dünya Savaşı ndan bu yana kaydedilen en kötü yıl oldu. Sektörün genelindeki bu olumsuz tabloya rağmen Türk Hava Yolları başarılı gelişimini sürdürmüştür. Stratejilerini kısa vadeli getirilerden ziyade, uzun dönemli hedef ve vizyonlarına göre şekillendiren Ortaklığımız, bugün kriz ortamını fırsata çevirmeyi başarmış ve Avrupa Hava Yolları Birliği ne üye havayolları arasında en çok büyüyen kurum olmuştur. Türk Hava Yolları nın bu atılımı, mevcut pazardan aldığı hisselerin organik büyüme stratejisi ile daha da yükselmesi ve yeni pazarlara açılarak hizmet götürdüğü potansiyel yolcu sayısının artması ile daha da ivmelenmiştir. Bugün geniş uçuş ağı ve kuvvetli tarife yapısı ile Türk Hava Yolları, küresel bir havayolu olma kimliğini daha da sağlamlaştırmıştır yılında dış hat yolcularımızın üçte birinden fazlasının İstanbul u aktarma noktası olarak kullanması, Ortaklığımızın network taşıyıcısı olarak sektördeki konumunu kuvvetlendirmiştir. Genç filosu, kaliteli ikramları, güler yüzlü personeli ve uluslararası standartların da üzerinde olan güvenlik ve emniyet prosedürleri ile Türk Hava Yolları markası, IATA nın %3,5 olarak açıkladığı yolcu talebindeki daralmanın yaşandığı 2009 yılında, %11 artış kaydederek 25.1 milyon yolcunun tercihi olmuştur. Global ekonomik koşullar ile birlikte sektördeki birim gelirlerin önemli ölçüde düşüş eğilimi gösterdiği bir ortamda Ortaklığımız, disiplinli mali yapısı ile giderlerini düşürerek, karlılığını 2009 yılında da sürdürmüş ve 559 milyon TL ile bugün Avrupa nın en karlı havayolları arasına adını yazdırmıştır. Yatırımlarımız Türk Hava Yolları nın büyüme sürecinde bir katalizör niteliği göstermiştir yılında 10 yeni dış hat noktası uçuş ağına katılmıştır. Bununla birlikte 105 uçağı kapsayan filo yenileme ve gençleştirme master programımız çerçevesinde münferit uçak alım ve kiralamalarımıza ek olarak, 25 i opsiyonlu olmak üzere toplam 89 uçağın sipariş süreci tamamlanmıştır. Bu program çerçevesinde Eylül ayından itibaren filomuza girmeye başlayacak olan uçaklarımız 2014 yılına kadar hem tek, hem de çift koridorlu uçak filosunda dengeli ve etkin bir biçimde büyümemizi sağlayacaktır. Teknik eğitimlere yaptığımız yatırımlar ile İstanbul u aynı zamanda havacılık adına gerçek bir eğitim merkezi haline getirmeyi amaçlamaktayız. İki eğitim jetini daha bünyemize katmak için sipariş sürecini tamamlayan Ortaklığımız, aynı zamanda satın aldığı simülatörler ile gerek kendi pilotlarına, gerekse de bizlerden hizmet alan diğer havayollarına eğitim hizmetleri sunmaktadır. Dünya standartlarında eğitim veren uçuş akademimizde yetişen pilotlarımız bizler için bir övünç kaynağıdır yılında başta filo ve hat gelişimi konusunda gerçekleştirdiğimiz yatırımlarımıza ek olarak, marka imajımıza yönelik gerçekleştirilen projelerin de altının çizilmesi gerekiyor. Yolcularımıza sunduğumuz hizmetlerin starlara layık olduğunu vurguladığımız Kevin Costner lı Feel Like a Star reklamlarımızın yanı sıra, imzaladığımız sponsorluk anlaşmaları ile dünyanın en iyileri tarafından tercih edilen bir havayolu olduğumuzu bir kez daha tescillemiş olduk. Yüksek kalite ve hizmet standartlarımızın havacılık sektörünün Oscar ları olarak adlandırılan Skytrax ödülüne Güney Avrupa nın en iyi havayolu olarak layık görülmesi bizleri daha da motive etmiştir. Ortaklığımızın bu başarıları, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda işlem gören hisselerimize 2009 yılı içerisinde %395 gibi dev bir oranda değer artışı olarak yansımıştır yılı başında 945 Milyon TL olan piyasa değerimiz, yıl sonunda Milyon TL ye ulaşmıştır. Türk Hava Yolları hisseleri, gerek IMKB de işlem gören diğer kurumların hisse değerleri, gerekse de dünyanın farklı piyasalarında halka arz edilmiş diğer havayollarının hisse getirileri ile karşılaştırıldığında, yatırımcılarına en fazla kar sağlayan yatırım araçlarının başında gelmiştir. Türk Hava Yolları, en büyük sermayesinin kurumuna gönülden bağlı, azimli, dinamik ve özverili personeli olduğunun bilincindedir ve bu bilinçle personelinin hayat standartlarını daha da yükseltecek projelere büyük önem vermektedir yılından itibaren tüm çalışanlarımızın özel sağlık sigortası güvencesine alınması ve Toplu İş Sözleşmesi süreci başlamadan uygulamaya konan %6 maaş zammı, başarımızın mimarı tüm personelimizin motivasyonunun arttırılmasında etkili olmuştur yılına da son derece hızlı bir giriş yapan Türk Hava Yolları, önümüzdeki dönemlerde de başarıları ile adından oldukça söz ettirecektir. Ortaklığımızın gerçekleştirdiği başarılarda katkısı bulunan ve Türk Hava Yolları nı atılımları ile bugün dünyanın en çok konuşulan havayollarından birisi haline getirmede emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarıma ve desteklerinden dolayı yatırımcılarımıza şükranlarımı sunarım. Hamdi TOPÇU Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanı 13 YÖNETİM VE MESAJLAR

16 Hamdi Topçu Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Cemal Şanlı Yönetim Kurulu Başkan Vekili Doç. Dr. Temel Kotil Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür 14

17 Hamdi Topçu Yönetim Kurulu Başkanı 1964 yılında Rize nin Çayeli ilçesinde doğdu. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi nden 1986 yılında mezun oldu. Mali müşavirliğe 1986 yılında Kartal da başladı. Halen Kadıköy ilçesinde mali müşavirlik ve danışmanlık işini sürdürmektedir. Evli ve dört çocuk babasıdır. Prof. Dr. Cemal Şanlı Yönetim Kurulu Başkan Vekili 1950 yılında Manisa da doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi nden 1977 yılında mezun oldu yılında hukuk doktoru ünvanını Milletlerarası Ticari Tahkim teziyle aldı. Uluslararası tahkime ilişkin doktora tezini Londra Üniversitesi ne bağlı Instute of Advanced Legal Studies de tamamladı yılında yardımcı doçent, 1990 yılında doçent, 1996 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi nde profesör oldu. Şu an İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Uluslararası Özel Hukuk Anabilim Dalı Başkanı dır. Evli ve dört çocuk babasıdır. Doç. Dr. Temel Kotil Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür 1959 yılında doğan Kotil, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTU) Uçak Mühendisliği Bölümü nden 1983 yılında mezun oldu, 1986 da ABD de Michigan Üniversitesi nde Uçak Mühendisliği Bölümü nde yüksek lisansını, 1991 de de Makine Mühendisliği Bölümü nde doktorasını tamamladı. Doktora sonrası, İTU Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi nde yardımcı doçent ve doçent olarak hizmet veren Kotil, 2003 yılında Türk Hava Yolları daki kariyerine Teknik Genel Müdür Yardımcısı olarak başlamıştır yılında Türk Hava Yolları Genel Müdürlüğü ne atandı ve 2006 yılında da IATA Yönetim Kurulu Üyeliği ne seçildi. Evli ve dört çocuk babasıdır. 15 YÖNETİM VE MESAJLAR

18 Orhan Birdal Yönetim Kurulu Üyesi 1958 Kemah doğumlu olan Orhan Birdal, 1980 yılında İstanbul İ.T.İ.A. Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksek Okulu ndan mezun oldu yılında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde yüksek lisansını tamamladı yılları arasında Türkiye Zirai Donatım Kurumu nda memurluk ve 1982 yılından itibaren DHMİ de çeşitli kademelerde görev yapan Orhan Birdal, 2007 yılından bu yana DHMİ Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı olarak görevine devam etmektedir. 17 Nisan 2008 de Türk Havayolları Yönetim Kurulu Üyeliği ne seçilen Orhan Birdal, evli ve dört çocuk babasıdır. Muzaffer Akpınar Yönetim Kurulu Üyesi 1962 doğumlu, Saint Michel Fransız Lisesi ve Boğaziçi Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi mezunu olan Muzaffer Akpınar, iş hayatına 1986 yılında Penta Tekstil in kurucu ortağı olarak başladı yılında KVK Mobil Telefon Hizmetleri A.Ş. nin CEO görevini üstlendi. Daha sonra MV Holding A.Ş. de CEO olarak görev yapan Akpınar, Fintur Holding BV nin de oluşum sürecinde aktif olarak rol aldı. Muzaffer Akpınar, 1 Ocak 2002 tarihinden Temmuz 2006 ya kadar Turkcell Genel Müdürlüğü görevini yürüttü. Evli ve iki çocuk babasıdır. Dr. Turan Erol Yönetim Kurulu Üyesi 1961 yılında Trabzon da doğdu yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi nden mezun oldu ve yüksek lisansını Orta Doğu Teknik Üniversitesi nde yaptı. Hollanda nın Erasmus Üniversitesi nde ekonomi doktorasını 1996 da tamamladı. Başkent Üniversitesi nde de yardımcı doçent, yılları arasında da doçentlik yaptı te Sermaye Piyasası Kurulu na üye olarak atandı. Aralık 2004 de SPK İkinci Başkanı seçildi ve Haziran 2007 ye kadar bu görevi sürdürdü. Halen Başbakan Başdanışmanı olan Erol, evli ve 2 çocuk babasıdır. Mehmet Büyükekşi Yönetim Kurulu Üyesi 1961 yılında Gaziantep te doğdu yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ni bitirdi. Marmara Üniversitesi işletme kurslarına, 1998 yılında İngiltere de işletme ve İngilizce dil kurslarına katıldı. Halen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Üyesi, Türk Eximbank Yönetim Kurulu Üyesi ve Ziylan Şirketler Grubu Genel Koordinatorü dür. Evli ve üç çocuk babasıdır. 16

19 İsmail Gerçek Denetleme Kurulu Üyesi 1963 yılında Çanakkale nin Çan ilçesinde doğdu yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü nden mezun oldu. Aynı yıl Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu nda Maliye Müfettiş Yardımcısı olarak çalışmaya başladı yılları arasında ABD de ekonomi yüksek lisansı yaparak Parabanka Anabilim dalında MA (Master of Art) derecesi aldı yılından bu yana bir denetim şirketinde ortak yeminli mali müşavir olarak çalışmaktadır. Evli ve iki çocuk babasıdır. Prof. Dr. Ateş Vuran Denetleme Kurulu Üyesi 1944 yılında İstanbul da doğdu. İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi ni bitirdikten sonra, yıllarında İtalya Perugia Üniversitesi nde okudu te doktor, 1978 de doçent, 1984 yılında İstatistik ve Sayısal Yöntemler Anabilim Dalları nda profesör oldu yılında Türkiye de ilk ozel havayolu şirketini (Anadolu Havacılık ve Turizm A.Ş.) kurdu. Halen İstanbul Ticaret Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Turizm İşletmeciliği Bölüm Başkanlığı ve İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörlüğü görevini sürdürmektedir. Evli ve iki çocuk babasıdır. Naci Ağbal Denetleme Kurulu Üyesi 1968 yılında Bayburt ta doğdu. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Kamu Yönetimi Bölümü nden 1989 yılında mezun oldu yılları arasında İngiltere Exeter Üniversitesi İş İdaresi Genel İşletme Yönetimi (MBA) Programı nı bitirdi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Doktora Programı na devam etmektedir. Halen Maliye Bakanlığı Bütce ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü görevini sürdürmektedir. Evli ve iki çocuk babasıdır. 17 YÖNETİM VE MESAJLAR

20 18

21 O sadece bir yönetici değil aynı zamanda gerçek bir dosttu. Beraber sevindik, beraber üzüldük çoğu zaman. Şirketin her olumlu kararında Candan Karlıtekin imzası kalın harflerle kalacaktır. Hamdi Topçu Ortaklığımıza, Yönetim Kurulu Başkanı olarak çok değerli katkılarda bulunmuştur. Yaptığı hizmetlerden ötürü kendisine Türk Hava Yolları ailesi adına teşekkür ederim. Doç. Dr. Temel Kotil Türk Hava Yolları nı bir ülke ve bölge şirketinden, bir dünya şirketi ve markası haline getirdiği için kendisine teşekkür ederiz. Orhan Birdal Çok iyi bir iş adamı, iyi bir yönetici, kalbi çok temiz, candan bir insan. Yolunuz açık olsun. Muzaffer Akpınar Yüreği sıcak, heyecanlı, işini seven, ufku ve vizyonu açık bir Yönetim Kurulu Başkanı ydı. Candan Bir Veda... İsmail Gerçek Adı Candan; ama yaptıklarıyla cabbar bir kişilik sergileyen Sn. Candan Karlıtekin, 2004 yılında başlayan ve 2009 yılı sonuna kadar devam eden Yönetim Kurulu Başkanlık görevi boyunca işinin aşikar aşığı, usta bir yönetici ve eğitim tutkunu renkli kişiliğiyle Türk Hava Yolları nın sayısız başarılarına imza atmıştır sonu itibariyle kendisine veda etsek de bir başka uçuşta yollarımızın yeniden kesişeceğini biliyoruz. Türk Hava Yolları na kazandırdığı değer ve bakış açısı için kendisine sonsuz teşekkürü bir borç biliriz. Türk Hava Yolları Çalışanları 19 YÖNETİM VE MESAJLAR

22 20

23 Kalitede süreklilik ve maksimum güvence Dünya havayolları markaları arasında rekabetin önde gelen isimleri arasında yer almayı hedefleyen Türk Hava Yolları, kalitede süreklilik ve maksimum güvence politikasını sürdürmüş, ulusal ve uluslararası otoritelerle işbirliği içinde, büyümesinin gerektirdiği kalite ve emniyet standartlarını geliştirmiştir. Türk Hava Yolları, hızlı büyüme sürecinde, kalite ve emniyet standartlarından ödün vermeden bu standartları daha da ileriye taşıyacak çalışmalara imza atmıştır. Kalite güvence ve yönetim sistemi çalışmalarıyla, ulusal ve uluslararası otoritelerin onayından başarıyla geçmiştir. Yönetim sistemi Bir havayolu işletmesinin temel görevlerinden biri, müşterisine sunduğu ürün ve hizmetleri sürekli geliştirerek sorunsuz yolculuk deneyimi sağlamak ve böylelikle müşteri memnuniyetini kalıcı kılmaktır. Bunu yerine getirebilmek için organizasyonun operasyonel ve ticari süreçlerini entegre olarak yönetmesi gerekir. Bu yaklaşımla hareket eden Türk Hava Yolları 2006 Mayıs ından beri TS-EN ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi sahibidir yılında aynı belge TS-EN ISO 9001:2008 olarak yenilenmiştir. Alınan bu yeni belgeyle Türk Hava Yolları nın kalitesi hem Türk Standartları Enstitüsü, hem de üyesi bulunduğu uluslararası belgelendirme ağı IQNet tarafından tescillenmiştir. Yeni nesillere temiz bir çevre bırakmayı arzulayan Türk Hava Yolları, ISO Çevre Yönetim Sistemi Projesi üzerinde çalışırken, çalışanına verdiği önemi, OHSAS İş Sağlığı ve Güvenliği çalışması ile de vurgulamaktadır. Uçuş emniyeti Türk Hava Yolları, 2005 yılında IOSA (IATA Operational Safety Audit) programında belirtilen yaklaşık 900 kriter (organizasyon ve yönetim sistemi, uçuş operasyonu, operasyon kontrol ve uçuş harekat yönetimi, teknik, kabin, yer işletme, kargo ve güvenlik) başarıyla yerine getirmiş ve IOSA Sertifikası almıştır yılında bu sertifikanın geçerli temdit denetimi AQS şirketi tarafından gerçekleştirilmiş ve denetlemeden sıfır bulgu ile çıkılmıştır. Kalite ve güvence Uçuş ve yer operasyonunun Türk Hava Yolları mevzuatı ile ulusal ve uluslararası standartlara uygunluğu, yıllık planlı ve plansız denetimler ile kontrol edilmektedir. Ayrıca operasyonel eğitim (uçuş ve yer) veren birimler de kalite güvence denetimleri kapsamındadır yılında 792 adet denetim yapılmış, aynı zamanda Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, EASA, JAA Mast Team, Fransız Sivil Havacılık ve İngiliz Sivil Havacılık Otoriteleri tarafından dış denetime tabi tutulmuş ve başarıyla geçmiştir. 21 YÖNETİM SİSTEMİ

24 Türk Hava Yolları nın sürdürülebilirlik vizyonu, çevresel, ekonomik ve sosyal unsurların gelişiminde üstlendiği sorumlulukla hareket eden lider, global ve saygın bir kurum olmaya dayanır. Uzun vadeli kurumsal sürdürülebilirlik için çevreye ve iklime karşı sorumluluğun hayata geçirilmesi, kaynak ve risk yönetiminin gerçekleştirilmesi, insan kaynaklarının refahı, gelişimi ve güvenliğinin sağlanması esastır. Sosyal Sorumluluk Türk Hava Yolları karbon salınımını azaltan çevreci uygulamaları ile doğaya yaklaşık bir milyon ağaç dikmeye eşdeğer bir katkı sağlamıştır. Yakıt Tasarruf Projesi kapsamında tanımlanan uygulamalar tüm operasyonlarda hayata geçmiştir. Günümüzde küresel ısınmaya sebep olan en önemli etkenlerden biri olarak fosil bazlı enerjiler sorgulanmakta, bu enerjileri kullanan havayolu şirketlerinin en kısa zamanda yenilenebilir enerji modellerine geçmesi istenmektedir. Eski nesil uçakların daha yüksek karbon emisyonu, daha çok yakıt sarfiyatı ve gürültü kirliliğine yol açtığı gerçeğini dikkate alan ve çevreye karşı sorumluluğunun bilinciyle faaliyetlerine yön veren Türk Hava Yolları, sektör ortalamasının altında genç bir filo ile hizmet sunmaktadır. En etkin yakıt kullanımı amacıyla başlatılan Yakıt Tasarruf Projesi kapsamında, yakıt sarfiyat değerlerinin izlenip kontrol edilmesi ve azaltılması yönünde çalışmalara başlanmıştır. Proje kapsamında, operasyonlarda yakıt sarfiyatının azaltılmasına yönelik belirlenen adımların, sorumlu birimler tarafından, uçuş güvenliği ön planda tutularak uygulanmasına özen gösterilmiştir. APU (Auxillary Power Unit-Yedek Güç Ünitesi) kullanımının azaltılması, düşük flap konfigürasyonu ile kalkış ve iniş, uçak ağırlıklarının azaltılması, motor yıkama aralıklarının arttırılması, kabin ve ikram ağırlıklarının azaltılması gibi uygulamalarla geçmiş yıllara oranla yaklaşık 360 bin ton daha az karbon salınımı gerçekleştirilerek, yıllık olarak yaklaşık 1 milyon ağaç dikmeye eş değer bir fayda sağlanmıştır. 22

25 Doğada güzel izler bırakmak 23 YÖNETİM SİSTEMİ

26 Risk Yönetimi Türk Hava Yolları nın yürüttüğü Kurumsal Risk Yönetimi (ERM) projesi kapsamında şirketin finansal risklerinin değerlendirilmesi ve korunma stratejilerinin hayata geçirilmesi için Finansal Risk Yönetimi (FRM) başlatılmıştır. Jet yakıtı fiyatındaki değişimlerin finansal etkisi emtia fiyat riski; finansal kredi, alacak veya yatırımlarından doğabilecek zararlar kredi riski; faiz oranlarının değişmesiyle uçak finansmanlarının, döviz cinsinden borçların ve nakdin piyasa değerinde gözlenen dalgalanmalar faiz riski; gelir ve gider hesaplamalarında yabancı para değerlerinin farklı oranlarda oluşması döviz kuru riski olarak tanımlanmış; söz konusu risklerden korunmak amacıyla, emtia fiyatları ve kredi faiz oranlarının sabitlenmesine yönelik alınan kararlar ile türev piyasalarda riskten korunma stratejileri geliştirilmiştir. Emtia fiyat riski yönetimi Emtia fiyat riski yönetimi, jet yakıtı maliyetinin yakıt fiyatlarındaki değişimlerden etkilenmesini azaltmayı, jet yakıtı maliyetinin belirli bir aralıkta veya tek bir fiyatta sabitlenebilmesini ve yakıt borsasında oluşabilecek olumsuz durumlardan minimum derecede etkilenmesini sağlamayı amaçlamıştır. Türk Hava Yolları nın öngörülen yıllık jet yakıtı tüketim miktarının yaklaşık %20 sini sağlayan kontrat miktarları ile ham petrol (varil) ve jet yakıtı (Mton) üzerinden türev enstrümanlar kullanılarak, kademeli olarak riskten korunmaya yönelik uygulama sürdürülmüştür. Piyasada Brent tipi ham petrolün varil fiyatının ilgili riskten korunma periyodunda, senaryolar dahilinde değişiklik arz etmesi durumunda Türk Hava Yolları için gerçekleşecek fiyatlar ve bu fiyatlar ışığında tahmini akaryakıt maliyetleri aşağıdaki Petrol Piyasası Fiyat Senaryosu grafiğinde gösterilmiştir. THY Riskten Korunma Stratejisi (16 Aylık) %20 M+1 %19 M+2 %18 M+3 %16 M+4 %15 M+5 %14 M+6 %13 M+7 %11 M+8 %10 M+9 %9 M+10 THY Petrol Piyasası Fiyat Senaryosu* ( itibariyle) Piyasa Fiyatı 180 Piyasa Fiyatı THY A.O. Fiyatı %8 M+11 %6 M+12 %5 M+13 %4 M+14 %3 M+15 %1 M USD/Varil THY Fiyatı

27 Risk ortamında riski iyi yönetmek - Ham petrol varil fiyatının $180 olması halinde, Ortaklığın maliyeti $174,2 - Ham petrol varil fiyatının $150 olması halinde, Ortaklığın maliyeti $145,9 - Ham petrol varil fiyatının $120 olması halinde, Ortaklığın maliyeti $117,7 - Ham petrol varil fiyatının $90 olması halinde, Ortaklığın maliyeti $89,4 - Ham petrol varil fiyatının $60 olması halinde, Ortaklığın maliyeti $61,1 - Ham petrol varil fiyatının $30 olması halinde, Ortaklığın maliyeti $32,9 olacaktır. Türk Hava Yolları nın 2008 yılı akaryakıt maliyetleri ile 2009 yılı akaryakıt maliyetlerini karşılaştıran aşağıdaki grafikte maliyetlerdeki değişimin unsurları gösterilmiştir. THY Akaryakıt Maliyetlerinin Değişimi ( itibariyle) 2,5 2,0 0,3 1,5 0,9 0,3 0,004 1,0 1,8 1,5 0,5 0,0 Yakıt Maliyeti 2008 Tüketim Fiyat Kur Farkı Riskten Korunma İşlemleri Yakıt Maliyeti 2009 Kredi riski yönetimi Türk Hava Yolları, 2008 ve 2009 yıllarında etkili olan uluslararası ekonomik krizi dikkate alarak, mevduat ve türev işlemlerine yönelik çalıştığı finansal kuruluşlar ile ileride oluşabilecek kredi riskine karşı anlaşma imzalamıştır. Finansal kuruluşlar için belirlenen kredi risk notlarını dikkate alan Türk Hava Yolları, belirlemiş olduğu eşik kredi risk notu üzerinde kalan finansal kuruluşlara, kendi belirlediği risk seviyelerine göre limitler atamıştır. Atanan limitler dönemsel olarak güncellenmiş, kredi notu düşen kuruluşun durumu yakından takip edilmiştir. Türk Hava Yolları, türev ürün kullanımı sonucu oluşabilecek kredi riskinin yönetimine ilişkin karşı taraflarla International Swaps and Derivatives Association (ISDA) anlaşması ile gerekli diğer anlaşmaları imzalamıştır. Kredi riski yönetimine ilişkin hususlar anlaşmanın Credit Support Annex(CSA) kısmında düzenlenmiştir. Anlaşmaya istinaden belirli dönemlerde mahsuplaşma işlemleri gerçekleştirilerek kredi riski azaltılmıştır. Faiz oranı riski yönetimi Türk Hava Yolları faiz oranı risk yönetimi çalışmaları kapsamında, faiz oranı piyasasının izlenmesi ve analiz edilmesi, kredi faiz oranlarının sabitlenmesi ve faiz oranı değişimlerine karşı duyarlılık analizleri yapılması ile faizden kaynaklanan olası maliyet değişimlerinin takip edilmesi düzenli olarak sürdürülmüştür. Döviz kuru risk yönetimi Gelir ve giderleri uluslararası faaliyetleri gereği çok sayıda döviz cinsinden oluşan Türk Hava Yolları nın gelir döviz dağılımı sırasıyla EUR, USD ve TL; gider döviz dağılımı sırasıyla USD, TL ve EUR olarak dağılmıştır. Ciddi bir risk unsuru olan döviz kuru dalgalanmalarından etkilenmenin en aza indirgenmesi için aktif bir döviz kuru politikası uygulanmıştır. 25 YÖNETİM SİSTEMİ