4811 Sayılı Vergi Barışı Kanunu Na Göre Matrah / Vergi Artırımı ve Sonuçları. 1-Vergi Barışı Kanunu ve Matrah/Vergi Artırımı Konusunda Genel Açıklama:

Transkript

1 4811 Sayılı Vergi Barışı Kanunu Na Göre Matrah / Vergi Artırımı ve Sonuçları Maliye ve Sigorta Yorumları 01 Nisan Vergi Barışı Kanunu ve Matrah/Vergi Artırımı Konusunda Genel Açıklama: Bilindiği üzere tarih ve 4811 sayılı Vergi Barışı Kanunu aynı tarihli sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanunun 1. maddesi, devletin hangi alacaklarının bu kanun kapsamında değerlendirileceğine; 2 ve 3. maddeleri, tarihinden önceki dönemlere ait olup tarihi itibariyle kesinleşmiş ya da kesinleşmemiş, dava safhasında olan kamu alacaklarının taksitler halinde nasıl ödeneceğine, vergi aslına ve vergi cezalarına uygulanan gecikme zammından, vergi cezalarından ve gecikme faizinden hangi şartlarla vazgeçileceğine ilişkin hükümleri içermektedir. Kanunun 7, 8, 9 ve 10. maddeleri ise, matrah/vergi artırımına ilişkin hükümleri içermektedir. Buna göre 1998, 1999, 2000 ve 2001 yıllarına ilişkin olarak, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi yönünden matrah artırımında; Katma Değer Vergisi, Ücret Stopajı ve Kurum Stopajı yönünden vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında, artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi ve ücret yönünden stopaj gelir vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacaktır. Bulunulacak matrah artırımı ve vergi artırımı tutarlarının nasıl hesaplanacağı ve asgari tutarlarının ne olduğu Vergi Barışı Kanunu nun 7, 8 ve 9. maddelerinde açıklanmış olup, tablo halinde özet olarak aşağıya çıkarılmıştır. Dönem Gelir ve Kurumlar V. Matrah Artırımı Beyan Edilecek En Az Tutar Oranı Gelir V. Kurumlar V. Matrahı Matrahı K.D.V. Artırımı Hesaplanan KDV nin Yıllık Toplamı Üzerinden Artırım Oranı 1998 % milyon milyon % %25 3 milyar 9 milyar %2, % milyon milyon % %15 5 milyar 15 milyar %1,5 Beyanname verilmeyen/ Hesaplanan KDV beyanı olmayan/istisna işlemlerin yanısıra vergiye tabi işlemleri olan/1 veya 2 dönem beyanname verilmiş olan durumlarda ise, İlgili yıla ilişkin olarak gelir veya kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulmuş olması şartıyla, artırılan matrah üzerinden % 15 oranında hesaplanacak KDV Matrah artırımında bulunacak mükelleflerin ilgili yıl gelirlerinin sadece gayrimenkul sermaye iratlarından (kira gelirlerinden) oluşması halinde, tabloda yer alan beyan edilecek en az gelir vergisi matrahlarının 1/5 i dikkate alınacaktır. Tabloya göre bulunacak gelir vergisi ve kurumlar vergisi matrahı üzerinden %30 oranında vergi hesaplanır. Ancak matrah artırımında bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerini kanuni süresinde vermiş, bu beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş ve bu vergi türleri için Vergi Barışı Kanunu na göre taksitlendirme yapılmamış olması halinde artırılan matrahlar %25 oranında vergilendirilir.

2 2 Ücret Stopajı Artırımı Dönem Ücret Ödemelerinin Yıllık Gayrisafi Toplamı Üzerinden Artırım Oranı 1998 % % % %2 Beyanname Verilmemiş Olması Halinde En Az; iki işçi çalıştırıldığı kabul edilmek ve ilgili yıldaki 16 yaşından büyükler için geçerli asgari ücret tutarı esas alınmak suretiyle bulunan tutarlar, ilgili yıllar için belirtilen oranlarda artırılır. (Diğer alternatifler, kanunun 9/2-b. maddesinde açıklanmıştır) Kurum Stopajı Artırımı Dönem Muhtasar Beyanname Verilmiş Muhtasar Beyanname Verilmemiş İse İse,Tevkif Edilen Vergi Üzerinden Bey.Edilecek En Az Matrah Artırılacak Matrah Üzerinden Artırım Oranı Tutarı Ödenecek Vergi Oranı 1998 % % % % % % % % sayılı Vergi Barışı Kanunu nun 21. maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar tarih ve (M) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 seri nolu genel tebliğde açıklanmıştır. Buna göre matrah/vergi artırımına ilişkin süre tarihi mesai saati bitimine kadar uzatılmıştır. Mükelleflerin bu süre zarfında matrah artırımına ilişkin olarak bağlı bulundukları vergi dairelerine yazılı başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Kanun gereği tarihinden önceki borçlarını taksitlendirenler, bu taksitlerinden herhangi birini süresinde ödeyememeleri veya eksik ödemeleri halinde 4811 sayılı kanunun 18.maddesinin 1 ve 2. bentleri gereği, ödenmemiş olan tutarların son taksit ödeme süresi sonuna kadar, son taksitin ise izleyen ayın sonuna kadar %10 fazlası ile ödenmesi şartıyla yine bu kanun hükümlerinden yararlandırılırlar. Ayrıca bu sürelerde de tarihinden önceki borçlarını ödeyemeyenler, ödedikleri tutar kadar bu kanun hükümlerinden yararlanırlar. Diğer taraftan bu kanun gereği matrah/vergi artırımında bulunanların hesaplanan vergilerini belirlenen sürelerde ödeyememeleri halinde, 4811 sayılı kanunun 10/1-a maddesi gereğince ödenmeyen tutarın 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51. maddesine göre gecikme zammıyla birlikte takip ve tahsiline devam olunur Sayılı Kanun Gereğince Matrah Artırımında Bulunulması Veya Bulunulmaması Halinde İnceleme/Takdir İşlemlerinde İzlenecek Yol : 4811 sayılı Vergi Barışı Kanunu gereğince ve 2001 yıllarının hepsine veya bir kısmına ilişkin olarak matrah/vergi artırımında bulunulması veya bulunulmaması hallerine göre tarh zamanaşımı süresince mükelleflerin bir takım yasal hakları olduğu gibi, vergi idaresince de yapılması veya yapılmaması gereken işlemler bulunmaktadır. Bu hususlarda 4811 sayılı kanunun 1 seri nolu genel tebliğinin IV/F-2. bölümünde ayrıntılı açıklamalar yapılmış olup, matrah artırımına ilişkin ortak hükümler başlıklı 10/4. maddesinin hatırlanmasında fayda olacağı düşüncesiyle aynen aşağıya çıkarılmıştır. Bu kanuna göre matrah artırımında bulunulması, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmez. Ancak, matrah

3 3 artırımında bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin, bu Kanunun 7 nci maddesinin (13) numaralı, 8 inci maddesinin (7) numaralı fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla bu kanunun yürürlüğe girdiği ayı izleyen ayın başından itibaren 1 ay içerisinde sonuçlandırılamaması halinde bu işlemlere devam edilmez. Bu süre içerisinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz. İnceleme veya takdir sonucu tarhiyata konu matrah farkı tespit edilmesi halinde, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah artırımında bulunulmuş olması şartıyla, inceleme ve takdir sonucu bulunan matrah farkı, bu kanunun 7 ve 8 inci madde hükümleri ile birlikte değerlendirilir. İnceleme ve takdir işlemlerinin sonuçlandırılmasından maksat, inceleme raporları ve takdir komisyonları kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesidir sayılı kanuna göre matrah/vergi artırımında bulunan/bulunmayan mükellefler hakkında yapılacak inceleme ve takdire sevk işlemlerinde takip edilecek yol alternatifleriyle maddeler halinde aşağıda açıklanmıştır. A-Matrah Artırımında Bulunulan Dönemlerle İlgili Olarak Tarihinden Önce İncelemeye Başlanılmış/Takdire Sevk Edilmiş İse : A Tarihinden Önce Sonuçlandırılıp, İnceleme Raporunun/Takdir Komisyonu Kararının Bu Tarihten Önce Vergi Dairesine İntikal Etmesi Halinde : A.1.1-Matrah artırımı tarihinin inceleme raporunun/takdir komisyonu kararının vergi dairesine teslim tarihinden önce olması durumunda, takdir edilen matrah farkı artırılan matrahlar ile birlikte değerlendirilir. Buna göre; -Artırılan matrah tutarlarının vergi inceleme raporunda/takdir komisyonu kararında belirlenen matrah farkından FAZLA VEYA EŞİT olması durumunda, inceleme raporuna/takdir komisyonu kararına göre vergi tarhiyatı yapılmaz ve ceza uygulanmaz., -Artırılan matrah tutarlarının vergi inceleme raporunda/takdir komisyonu kararında belirlenen matrah farkından AZ olması durumunda ise, aradaki fark tutar kadar matrah farkı üzerinden mükellef hakkında gerekli vergi tarhiyatı yapılır, ceza uygulanır. Ancak bu tutarlar da kanunun 5/2. maddesine göre ödenebilir. Diğer bir ifadeyle fark tutarın %50 sini normal vade tarihinden tarihine kadar aylık TEFE esas alınarak hesaplanacak tutar ile birlikte ödeyeceğini ihbarnamenin tebliğini izleyen 30 gün içerisinde müracaat ederek bildiren ve 12 ayda ödemeyi kabul eden mükellefler adına tarhı öngörülen vergi farkının kalan %50 si ile gecikme faizinin ve vergi cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilir. -Bu durumda olan mükelleflerin tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz. A.1.2) Matrah artırımı tarihinin inceleme raporunun/takdir komisyonu kararının vergi dairesine teslim tarihinden sonra olması durumunda, takdir edilen matrah farkı artırılan matrahlar ile mukayese edilmez. Ancak bir üst bölümde açıklandığı gibi kanunun 5/2. maddesine göre ödeme yapılabilir. A Tarihine Kadar Sonuçlandırılamaması Veya Bu Tarihten Sonra

4 4 İnceleme Raporunun/Takdir Komisyonu Kararının Vergi Dairesine İntikal Etmesi Halinde : -İnceleme ve takdir işlemlerine devam edilmez, bu tarihten sonra vergi dairesine intikal eden rapora/takdir komisyonu kararına göre işlem yapılmaz. B-Matrah Artırımında Bulunulan Dönemlerle İlgili Olarak Tarihinden Önce İncelemeye Başlanılmamış/Takdire Sevk Edilmemiş İse : B.1-Matrah artırımında bulunulan dönemlerle ilgili olarak tarihinden önce incelemeye başlanılmamış/takdire sevk edilmemiş ise, incelemeye/takdir komisyonuna sevk edilmez, inceleme/takdir işlemlerine devam edilmez. B.2-Matrah artırımında bulunulan dönemlerle ilgili olarak tarihinden önce incelemeye başlanılmamış/takdire sevk edilmemiş işlere ilişkin inceleme raporu/takdir komisyonu kararı tarihinden önce vergi dairesine teslim edilmiş olsa bile, işleme konmaz. İnceleme raporuna/takdir komisyonu kararına istinaden işlem yapılmaz. A- Matrah Artırımında Bulunmayan Mükelleflerle İlgili Tarihinden Önce İncelemeye Başlanılmış/Takdire Sevk Edilmiş İse : 4811 sayılı kanun gereği 1998, 1999, 2000 ve 2001 yıllarının hepsine veya bir kısmına ilişkin olarak matrah artırımında bulunmayan mükellefler hakkında, kanunun yayım tarihi olan tarihinden önce başlanıldığı halde tamamlanamamış inceleme/takdir/tarh/tahakkuk işlemlerine devam edilir. Tarh zamanaşımı süresinde inceleme veya takdir işlemlerinin tamamlanmasından sonra ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde vergi dairesine müracaat edilerek; -Tarh edilen vergilerin %50 si ile, tarihine kadar aylık TEFE oranında hesaplanacak gecikme faizi ve, tarihinden sonra geçen süreler için 6183 sayılı kanunun 51. maddesindeki gecikme zammı oranında hesaplanacak gecikme faizi Tutarlarının 12 ayda 6 eşit taksitte ödenmesi halinde, verginin kalan %50 sinin, bu vergilere uygulanan gecikme faizinin ve vergi cezalarının tamamının tahsilinden, vergi aslına bağlı olmayan cezaların kesilmesinden vazgeçilir sayılı kanunun 5/7. maddesi gereğince, bu şekilde ödeme imkânından yararlananlar, Vergi Usul Kanununun uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma ve vergi cezalarında indirim hükümlerinden yararlanamazlar. B- Matrah Artırımında Bulunmayan Mükelleflerle İlgili Tarihinden Önce İncelemeye Başlanılmamış/Takdire Sevk Edilmemiş İse : B sayılı kanun gereği 1998, 1999, 2000 ve 2001 yıllarının hepsine veya bir kısmına ilişkin olarak matrah artırımında bulunmayan mükellefler hakkında, kanunun yayım tarihi olan

5 tarihinden önce başlanılmayan inceleme/takdir/tarh/tahakkuk işlemlerine devam edilir. Ancak bu işlemlerin tamamlanmasından sonra 4811 sayılı kanunun 5. maddesi hükmüne göre ödeme yapılamaz. Diğer bir ifadeyle kanunun 5. maddesinde belirtilen vergi aslındaki %50 indirim ve 12 ayda ödeme hükümleri uygulanamaz. B sayılı kanun gereği 1998, 1999, 2000 ve 2001 yıllarının hepsine veya bir kısmına ilişkin olarak matrah artırımında bulunmayan mükellefler hakkında, kanunun yayım tarihi olan tarihinden sonra incelemeye başlanılmış/takdire sevk edilmiş işlemlere ilişkin vergi inceleme raporu/takdir komisyonu kararı, yine bu kanuna göre matrah artırımında bulunan mükelleflerle ilgili incelemelerin tamamlanma süresi olan tarihinden önce vergi dairesine teslim edilmiş olsa bile 4811 sayılı kanunun 5. maddesine göre ödeme yapılamaz. Bu madde hükümlerinden yararlanılamaz. Mevcut İnceleme raporuna/takdir komisyonu kararına istinaden işlemlere devam edilir. 3-Sonuç : 4811 sayılı Vergi Barışı Kanununun mükelleflere büyük kolaylıklar getirdiği muhakkak olmakla birlikte, mükellefler hakkında yapılan veya yapılacak olan vergi incelemeleri ya da takdir komisyonlarına sevk işlemleri açısından tarh zamanaşımı süresince devam edecek hükümlerinin de iyi değerlendirilmesi gerekir. Böylece inceleme/takdir/tarh/tahakkuk işlemlerinin Vergi Barışı Kanunu nun inceleme ve tarhiyat safhasında bulunan vergilere ilişkin 5. maddesi ile matrah artırımına ilişkin 7, 8, 9 ve 10. maddelerinin hükümleri göz önüne alınarak vergi idaresince sonuçlandırılma zorunluluğu ile mükelleflerin bu maddelerdeki hükümlerden yararlanma imkânları bulunmaktadır. M. Bülent AYDIN Yeminli Mali Müşavir