Temmuz 2016 dan Ekim 2016 ya Türkiye de İnsan Hakları ve İhlaller. Ek: Darbe GiriĢimi Sırasında ve Sonrasında Ġnsan Hakları

Transkript

1 Temmuz 2016 dan Ekim 2016 ya Türkiye de İnsan Hakları ve İhlaller Ek: Darbe GiriĢimi Sırasında ve Sonrasında Ġnsan Hakları

2 TEMMUZ DAN EKİM E: TÜRKİYE DE İNSAN HAKLARI Temmuz 2016 dan Ekim 2016 ya Türkiye de insan hakları ve ihlaller Ek: 15 Temmuz Darbe Girişimi Sırasında ve Sonrasında İnsan Hakları Av. Dr. M. SEZGİN TANRIKULU CHP İstanbul Milletvekili PM Üyesi

3 ÖNSÖZ Bu raporda 2016 yılı Temmuz ve Ekim ayları arasında gerçekleşen insan hakkı ihlalleri belirli hak kategorileri üzerinden Türkiye İnsan Hakları Vakfı, İnsan Hakları Derneği, Uluslararası Af Örgütü, Kaos GL, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi tarafından hazırlanan raporlar; kadincinayetleri.org web sitesinde yer alan çalışmalar, bianet.org (Bağımsız İletişim Ağı) tarafından kayda geçirilen Erkek Şiddeti Çetelesi ışığında rakamsal verilerle anlatılmaktadır. Gerçekleşme biçimlerine göre yaşam hakkı ihlalleri, kişi güvenliği ve sağlığına zarar veren yaralanma olayları; işkence ve kötü muamele temel ihlal alanları olarak ele alınmaktadır. Bununla birlikte tematik bağlamda, pek çok yaşam hakkı ihlalinin gerçekleştiği iş cinayetleri, kadın cinayetleri, nefret cinayetleri, çocuğun yaşam hakkı ihlalleri ve şüpheli asker ölümleri de çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın spesifik nitelikte bir konusu daha vardır: 15 Temmuz 2016 da meydana gelen darbe girişimi ve sonrasında başlayan süreçle ortaya çıkan temel insan hakkı ihlalleri 15 Temmuz gecesi yaşananlar, ardından OHAL ilanı ve KHK lar Türkiye de siyasetin ve demokrasinin gidişatını belirler niteliktedir. Bu belirlemenin haklar bakımından Türkiye yi nasıl bir hale getirdiği de çalışmada sunulan rakamlarla ortaya koymaktadır. Bir buçuk aylık zaman diliminde bile çoklu hak ihlallerine sebebiyet verdiği ortadayken bir de uzatılması öngörülen OHAL in, bugün, halihazırda yarattığı ihlallerden çoğunun ileride ortaya çıkacağı, bilinir olacağı söylenebilir. Temmuz 2016 itibariyle ele alınan ihlaller Eylül ayı sonuna kadar incelenerek hak temelli çalışan yukarıda belirtilen sivil toplum kuruluşları ve kaynaklar aracılığıyla incelenmiştir. Bu noktada bu çalışmada ihlal olarak sunulan her bir rakamın aslında bir insan hayatı ifade ettiği, rakamdan; sayıdan ibaret olmadığı tekrar tekrar hatırlanmalıdır. Ekim 2016, Ankara

4 15 TEMMUZ DA GERÇEKLEġEN DARBE GĠRĠġĠMĠ TÜRKĠYE NĠN DEMOKRATĠK GELECEĞĠNE VE DEĞERLERĠNE BĠR SALDIRIDIR!

5 ASKERİ YA DA SİVİL HER TÜR DARBENİN KARŞISINDA OLMAYA DEVAM EDECEĞİZ! 15 Temmuz gecesi başlayan askeri darbe girişimi sonrası siyasal iktidarın politikası, OHAL ilanı ve OHAL in uzatılması üzerinden fiilen bir sivil darbeye dönük biçimde işlemektedir. Söz konusu darbe girişimi, AKP için siyaseten bir nevi "fırsat" olarak kullanılmakta; AKP, hak ve özgürlükler konusunda baskıcı ve otoriterleşme ile malul politikalarına OHAL aracılığıyla kendinden menkul bir "meşruiyet" sağlamaktadır. Bizler laik ve demokratik hukuk devleti için, evrensel hak ve özgürlükler için, her halükarda mücadele etmeye devam edeceğiz.

6 GĠRĠġ Türkiye nin demokrasi, hukuk devleti, evrensel hukuk normlarının uygulanışı ve insan hakları bakımından nasıl bir dönüşüm yaşadığı maalesef açık seçik önümüzde durmaktadır. İlan edilen ve (1 yıla kadar) uzatılması öngörülen OHAL; temel hakların - koşulsuz biçimde- yok sayılabildiği KHK lar; iktidarın uygulamaları ve insan haklarının geldiği durum bu ülkede hukukun üstünlüğü, demokrasi ve insan hakları mücadelesi veren herkes ve dahası ülkenin demokratik geleceği için endişe kaynağıdır. 15 Temmuz 2016 Cuma günü gerçekleşen darbe girişimi Türkiye nin yarınlarını hedef alan, karanlık günlerin başlangıcı sayılabilecek bir olaydır. Neyse ki, girişim bertaraf edilmiş, Türkiye darbecilere teslim olmamıştır. Türkiye nin askeri darbe geçmişi, 36 yıl geçtiği halde işkence mağdurları, zorla kaybedilenler, idam edilen gençler ve yaratılan binlerce hak mağduru ile hala insan hakları mücadelesinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Türkiye nin askeri veya sivil, bu ülkenin demokratik geleceğini hedef alan hiçbir girişime geçit vermeyeceği bilinmelidir. 15 Temmuz ders alınması gereken menfur bir hadisedir. Bununla birlikte, darbe girişimcilerini ve FETÖ yapılanmasını ortadan kaldırmaya dönük siyasi eylemlerin laik, demokratik hukuk devleti ve insan haklarına yönelik büyük zararlar vermesi de kabul edilemez. OHAL ve sonrasında çıkarılan KHK lar tam da hak ve özgürlükleri toptan hedef almaya yönelik bir siyasetin aracı haline gelmiş durumdadır. Bakınız, Türkiye de daha önce çıkarılan iç güvenlik paketiyle oldukça kısıtlanan barışçıl protesto hakkı, OHAL aracılığıyla tamamen askıya alınmıştır. Hukuki hakların eksiksiz uygulanması gereken gözaltı koşulları, hem KHK larla ve hem de hak ihlali sayılabilecek uygulamalarla son derece endişe verici bir hal almıştır. Gözaltında habersiz tutulma, avukatla görüşme gibi vazgeçilemez haklar, adil/doğru yargılanmanın ve kişi güvenliği hakkının önemli bir güvencesi olmasına rağmen yok sayılmaktadır. 15 Temmuz la birlikte ülkede çok şey değişmiştir. Ülkenin birlik ve güvenliğini hedef alan FETÖ yapılanmasının bertaraf edilmesi bir yana, insan haklarının Anayasa ya ve dahası İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi gibi, AİHS gibi evrensel veya Türkiye nin taraf olduğu diğer uluslararası insan hak ve özgürlüklerini koruyan ve kollayan metinlerin varlığına rağmen yok sayılması ne yazık ki bu ülkenin bugünü ve geleceği adına endişe verici bir hal almaktadır. Av. Dr. M. Sezgin Tanrıkulu CHP İstanbul Milletvekili

7 Cezasızlığa Son! ĠNSAN HAKLARI ĠHLALLERĠNDE CEZASIZLIK KABUL EDĠLEMEZ! Her tür hak ihlali derhal, eksiksiz ve tarafsız biçimde soruģturulmalı, suçlular hesap vermelidir! İnsan hakkı ihlallerinde cezasızlıkla mücadele insan haklarının korunması ve ihlallerin tekrarının önlenmesi bakımından vazgeçilmezdir.

8 Temmuz-Ekim 2016 arasındaki son üç ayda gerçekleşme biçimlerine göre -tespit edilebilen- yaşam hakkı ihlalleri (Türkiye İnsan Hakları Vakfı tarafından hazırlanan insan hakları raporları ışığında) İhlal tipleri: Yargısız infaz, dur ihtarı, rasgele ateş açma olayları Faili meçhul cinayetler Kara mayınları Yasadışı örgüt saldırıları Silahlı çatışmalar Sivil çatışmalar Gözaltında ölüm Nefret cinayetleri Kadın Cinayetleri (Erkek şiddeti sonucu yaşam hakkı ihlal edilen kadınlar) Cezaevlerinde yaşanan olaylar ve cezaevi yönetiminin ihmalleri sonucu meydana gelen yaşam hakkı ihlalleri İş cinayetleri Çocuğun yaşam hakkı ihlalleri Darbe girişimi sırasında ve sonrasında gerçekleşen yaşam hakkı ihlalleri İntiharlar ve kuşkulu ölümler

9

10 Yaşam Hakkı İhlalleri Temmuz 2016 Temmuz ayında gerçekleştiği tespit edilebilen yaşam hakkı ihlali sayısı -en az- 289 dur. YARGISIZ ĠNFAZ, DUR ĠHTARI, RASGELE ATEġ AÇMA OLAYLARI FAĠLĠ MEÇHUL CĠNAYETLER 1 KARA MAYINLARI 3 7 YASADIġI ÖRGÜT SALDIRILARI 4 SĠVĠL ÇATIġMALAR 4 SĠLAHLI ÇATIġMALAR 100 GÖZALTINDA ÖLÜMLER - YAġANAN OLAYLAR/CEZAEVĠ YÖNETĠMĠNĠN ĠHMALLERĠ SONUCU ÖLÜMLER 2 (ayrıca 3 kiģi FETÖ/PDY ile iliģkili olarak) Ġġ CĠNAYETLERĠ 134 NEFRET CĠNAYETLERĠ 1 KADIN CĠNAYETLERĠ 17 ÇOCUĞUN YAġAM HAKKI ĠHLALLERĠ 15 ġüphelġ ASKER ÖLÜMLERĠ 1

11 Yaşam Hakkı İhlalleri Ağustos 2016 Ağustos ayında gerçekleştiği tespit edilebilen yaşam hakkı ihlali sayısı -en az- 528 dir. YARGISIZ ĠNFAZ, DUR ĠHTARI, RASGELE ATEġ AÇMA OLAYLARI FAĠLĠ MEÇHUL CĠNAYETLER 1 KARA MAYINLARI 1 5 YASADIġI ÖRGÜT SALDIRILARI 104 SĠVĠL ÇATIġMALAR - SĠLAHLI ÇATIġMALAR 141 GÖZALTINDA ÖLÜMLER YAġANAN OLAYLAR/CEZAEVĠ YÖNETĠMĠNĠN ĠHMALLERĠ SONUCU ÖLÜMLER - (ayrıca 1 kiģi FETÖ/PDY soruģturmasında) Ġġ CĠNAYETLERĠ 199 NEFRET CĠNAYETLERĠ 2 KADIN CĠNAYETLERĠ 33 ÇOCUĞUN YAġAM HAKKI ĠHLALLERĠ 40 ġüphelġ ASKER ÖLÜMLERĠ 2 -

12 Yaşam Hakkı İhlalleri Eylül 2016 Eylül ayında gerçekleştiği tespit edilebilen yaşam hakkı ihlali sayısı -en az- 362'dir. YARGISIZ ĠNFAZ, DUR ĠHTARI, RASGELE ATEġ AÇMA OLAYLARI FAĠLĠ MEÇHUL CĠNAYETLER - KARA MAYINLARI 1 15 YASADIġI ÖRGÜT SALDIRILARI 1 SĠVĠL ÇATIġMALAR - SĠLAHLI ÇATIġMALAR 124 GÖZALTINDA ÖLÜMLER - YAġANAN OLAYLAR/CEZAEVĠ YÖNETĠMĠNĠN ĠHMALLERĠ SONUCU ÖLÜMLER Ġġ CĠNAYETLERĠ 177 NEFRET CĠNAYETLERĠ 1 KADIN CĠNAYETLERĠ 35 ÇOCUĞUN YAġAM HAKKI ĠHLALLERĠ 8 ġüphelġ ASKER ÖLÜMLERĠ - -

13

14 İş Cinayetleri Temmuz-Ekim 2016 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi raporuna göre, Temmuz-Ekim ayları arasında önlenebilir sebeplere rağmen -en az- 510 işçi yaşamını kaybetmiştir. ĠĢ Cinayetleri Temmuz 134 Ağustos 199 Eylül 177 TOPLAM 510

15

16 Nefret Cinayetleri Temmuz-Ekim 2016 Medya ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla erişilebilen verilere göre Temmuz-Ekim ayları arasında -en az- 4 kişi nefret cinayeti sonucu yaşamını kaybetmiştir. Nefret Cinayetleri Temmuz 1 Ağustos 2 Eylül 1 TOPLAM 4

17

18 Kadın Cinayetleri Temmuz-Ekim 2016 Medya ve Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu aracılığıyla erişilebilen verilere göre Temmuz-Ekim ayları arasında -en az- 85 kadın erkek şiddeti sonucu yaşamını kaybetmiştir. Kadın Cinayetleri Temmuz 17 Ağustos 33 Eylül 35 TOPLAM 85

19

20 Çocuk Yaşam Hakkı İhlalleri Temmuz-Ekim 2016 Türkiye de çocuklar, yasadışı örgüt saldırısı yargısız infaz silahlı çatışma çatışma atıkları, askeri mühimmat ve mayın patlaması kamu görevlilerinin ihmalleri intihar ve bombalı saldırılar çocuk evlilikleri sonucu uyuşturucu kullanımı intihar bireysel silahlanma sonucu iş cinayetleri nefret cinayeti şiddet sonucu ihmaller ve yukarıdaki gibi tamamı önlenebilir sebeplerle yaşamlarını kaybetmektedir. Temmuz-Ekim ayları arasında önlenebilir sebeplere rağmen -en az- 63 çocuk yaşamını kaybetmiştir. Ġhlal Türü Temmuz Ağustos Eylül YASADIġI ÖRGÜT SALDIRISI Veri yok 35 Veri yok YARGISIZ ĠNFAZ SĠLAHLI ÇATIġMA 1 Veri yok Veri yok ÇATIġMA ATIKLARI, ASKERĠ MÜHĠMMAT VE MAYIN 1 1 Veri yok Ġġ CĠNAYETLERĠ TOPLAM

21

22 Şüpheli Asker Ölümleri Temmuz-Ekim 2016 Türkiye İnsan Hakları Vakfı ve Vicdani Ret Derneği verilerine göre, Temmuz-Ekim ayları arasında -en az- 3 kişi zorunlu askerlik sırasında şüpheli biçimde hayatını kaybetmiştir. ġüpheli asker ölümleri Temmuz 1 Ağustos 2 Eylül Veri yok TOPLAM 3

23 YaĢam Hakkı Ġhlalleri Temmuz-Ekim 2016 ihlal türü Yargısız infaz, dur ihtarı, rasgele ateģ açma olayları ölümler 27 Faili meçhul cinayetler 2 Kara mayınları, bombalar 5 YasadıĢı örgüt saldırıları 109 Sivil çatıģmalar 4 Silahlı çatıģmalar 365 Gözaltında ölüm YaĢanan olaylar, cezaevi yönetiminin ihmalleri sonucu ölümler - (ayrıca 1 kişi FETÖ/PDY soruşturmasında gözaltında ölüm) 2 (ayrıca 3 kişi FETÖ/PDY soruşturmasındaki tutuklulukta) Kadın cinayetleri 85 Nefret cinayetleri 4 ĠĢ cinayetleri 510 Çocuğun yaģam hakkı ihlalleri 63 ġüpheli asker ölümleri 3 (Temmuz-Ekim)TOPLAM 1.179

24 Kişi Güvenliği ve Sağlığı-Yaralananlar Temmuz Ekim 2016 Temmuz-Ekim aylarında aşağıdaki nedenlerle yaralandığı tespit edilebilen kişi sayısı -en az tür. Temmuz Ağustos Eylül YARGISIZ ĠNFAZ, DUR ĠHTARI, RASGELE ATEġ AÇMA OLAYLARI KARA MAYINLARI YASADIġI ÖRGÜT SALDIRILARI 33 (20 si sivil) SĠVĠL ÇATIġMALAR SĠLAHLI ÇATIġMALAR 115 (11 i sivil) YAġANAN OLAYLAR/CEZAEVĠ YÖNETĠMĠNĠN ĠHMALLERĠ SONUCU YARALANMALAR TOPLAM

25 İşkence ve Kötü Muamele Temmuz-Ekim ayları arasında -en az- 497 kişinin işkence ve kötü muameleye uğradığı tespit edilmiştir. ĠĢkence ve Kötü Muamele Temmuz 89 Ağustos 383 Eylül 25 TOPLAM 497

26 Temmuz-Ekim ayları arasında En az kişinin yaşam hakkı ihlal edilmiş İhlallerle bağlantılı olarak yaralanan en az kişinin kişi güvenliği hakkı ihlal edilmiş En az 497 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kalmıştır. Yukarıdaki ihlallere ek olarak, 15 Temmuz Darbe GiriĢimi ve sonrasında ilan edilen OHAL ile birlikte insan hakkı ihlallerinin katlanarak arttığı görülmektedir.

27

28 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları 20 Temmuz 2016 da yapılan MGK ve Bakanlar Kurulu toplantısı sonrasında Cumhurbaşkanı tarafından, Türkiye genelinde 3 ay süre ile OHAL ilân edildi. 21 Temmuz 2016 da TBMM ye sunulan OHAL, Genel Kurul da kabul edildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 21 Temmuz tarihinde 3 ay süreyle ilan edilen OHAL'in 1 yıla kadar uzatılması gerektiğini ifade etti.

29 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları YaĢam Hakkı Ġhlalleri 15 Temmuz gecesi yaşanan olaylarda, 179 sivil, 62 polis, 29 asker olmak üzere 270 kiģi yaģamını kaybetmiģ; kiģi yaralanmıģtır. FETÖ/PDY soruşturması kapsamında tutuklu bulunan 3 kiģi (Temmuz) yaşanan olaylar ve cezaevi yönetiminin ihmalleri sonucu; 1 kiģi (Ağustos) gözaltı sırasında yaģamını kaybetmiģtir. Darbe Girişimi ile doğrudan ve dolaylı biçimde bağlantılı olarak yaşamını kaybettiği tespit edilebilen toplam kişi sayısı -en az- 274 tür.

30 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları Ġntiharlar Görevden uzaklaģtırılan Manisa'nın Ahmetli ilçesi Kaymakamı Necmi Akman 20 Temmuz günü koruma polisinin tabancasıyla kendisini vurdu. Ankara Emniyet Müdürlüğü nde 900 kişi ile birlikte açığa alınanlar arasında yer alan Güdül de görevli komiser yardımcısı Mutlu Çil, 20 Temmuz günü silahla intihar etti. Bartın ın Ulus ilçesinde tutuklanan Emniyet Müdürü Levent Mustafaoğlu nun yerine atanan komiser yardımcısı Muhammet Mertoğlu, makam odasının aranmasına tepki göstererek 21 Temmuz günü intihar etti. Darbe girişimi sırasında Siirt te yaşanan gelişmeleri önleyemediği için bunalıma giren 3'üncü Komando Tugay Komutanlığı Kurmay Başkanvekili Yarbay Levent Önder, 22 Temmuz günü intihar etti. Düzce nin Akçakoca Bölge Trafik Denetleme İstasyon Amirliği nde görevli polis memuru Halil Gök, açığa alınacağını öğrenince 22 Temmuz günü intihar etti. Silivri Cezaevi nde tutulan Yarbay İsmail Çakmak, 23 Temmuz günü koğuģta kendini asarak intihar etti. Darbe girişiminde asker üniformasıyla tankın içinde olduğu iddia edilen eski İstanbul Güvenlik Şube Müdürü Mithat Aynacı 25 Temmuz günü cezaevinde intihar etti. 10 Ağustos günü, Hatay'da gözaltına alınmak istenen emniyet amiri Ahmet Beşli, başına ateş ederek intihar etti.

31 Bilecik in Osmaneli ilçesinde öğretmenlik yaparken açığa alındıktan sonra meslekten ihraç edilen Mustafa Güneyler, 2 Eylül gecesi evinde tüp gazı açarak intihar etti. Kayseri'de anaokulu öğretmeni Ali Derebaşı, öğretmen eģinin açığa alınmasından sonra görev yaptığı okulda 19 Eylül günü intihar etti. Mersin de FETÖ soruşturması nedeniyle açığa alınan polis memuru Adem Tıraş, 4 Ekim de Adnan Menderes Bulvarı üzerindeki bir parkta tabancayla intihar etti. Mersin de imamlık yapan Hasan Taştan, Hakkâri de öğretmenlik yapan oğlu M. Taştan ın FETÖ soruşturması kapsamında tutuklanması nedeniyle 10 Ekim de intihar etti. Adıyaman da FETÖ soruşturması nedeniyle açığa alınan Adıyaman Cezaevi gardiyanlarından Enver Ş. 13 Ekim de evinde kendini asarak intihar etti. Bayburt ta FETÖ soruşturması nedeniyle açığa alınan polis memuru E.O 5 Ekim de tabancasıyla intihar etti. Eskişehir de FETÖ soruşturması kapsamında gözaltına alınan Astsubay Önder Irmak ın intihar ettiği iddia edildi. Eskişehir Emniyet Müdürlüğü nezarethanesinde tuvalete giden Irmak ın buradaki temizlik malzemelerini içtikten sonra fenalaştığı, daha sonra kaldırıldığı hastanede yaşamını kaybettiği bildirildi. FETÖ/PDY soruşturması ile bağlantılı olarak 15 kişi intihar ederek yaşamına son vermiştir.

32 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları KuĢkulu Ölümler Isparta da hakkında gözaltı kararı verilen iş adamı Vedat Savlu, 2 Ağustos günü evine gelen polis ekiplerinden kaçmaya çalışırken 4. kattan düştü. Polisin çağırdığı ambulansla Özel Şifa Hastanesi'ne götürülen Savlu, kurtarılamadı. Bursa da görev yapan Cumhuriyet Savcısı Seyfettin Yiğit, Bursa E Tipi Cezaevi nde 16 Eylül günü ölü bulundu. Çamaşır ipiyle intihar ettiği ileri sürülen Yiğit in ailesi, savcının ölümünün intihar değil, cinayet olduğunu öne sürdü. 23 Temmuz günü İstanbul da gözaltına alınan Ümraniye Atatürk Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi tarih öğretmeni Gökhan Açıkkolu, 14 gün sonra 5 Ağustos günü kalp krizi gerekçesiyle kaldırıldığı hastanede öldü. FETÖ/PDY Soruşturması kapsamında İzmir de 31 Ağustos 2016 da tutuklanarak Kırıklar 2 Nolu F Tipi Cezaevi ne gönderilen 5 kişiden gardiyan Ömer Çubuklu nun cezaevinde tek başına tutulduğu geçici kabul bölümünde 1 Eylül 2016 da ayakkabı ve eşofman bağcığı ile kendisini asıp intihar ettiği iddia edildi. FETÖ/PDY soruşturması ile bağlantılı olarak 4 kişi kuşkulu biçimde yaşamını kaybetmiştir.

33 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları Temmuz-Ekim arasındaki üç aylık süreçte darbe girişimi ve FETÖ/PDY soruşturmaları dışındaki olaylarda yaşam hakkı ihlal edilen kişi sayısı 1.179'dur. 15 Temmuz darbe girişimi ve izleyen süreçte ise 274 kişi hayatını kaybetmiştir. Yani AKP'nin son üç aylık iktidarında -en az kişinin yaşam hakkı ihlal edilmiştir.

34 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları ĠĢkence ve kötü muamele oldukça yaygın ve sistematik biçimde yaşanmıştır. İşkence ve kötü muamelenin tespitindeki zorluk da düşünüldüğünde, gözaltına alınan hemen herkesin insan onuruna uygun düşmeyecek davranışlara, işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı söylenebilir. Zira bu noktada işkence ve kötü muamele suçunun engelleyecek güvence ve denetimlerin varlığından söz edilemez. Bu süreçte binlerce kişi işkence ve kötü muameleye maruz kalmıştır.

35 Gözaltına alma sırasında emniyet teşkilatına ait yerlerde veya emniyet teşkilatının kullanımında olan yerlerde gözaltına alınan hemen tüm kişilerin insan onuruna yakışmayacak biçimde muamele gördüğü basın organları tarafından servis edilmiş, kamuoyunu bunlardan haberdar olmuştur. Gözaltına alınırken ve gözaltı sırasında işkence ve kötü muamele gören insanların mağdur olduklarını ifade edebilecekleri, idari ve hukuki bir düzenlemenin olmaması da ayrı bir endişe sebebidir. Gözaltında tutulma şartlarını gösteren fotoğraflar, durumun gayrı insaniliğini gözler önüne sermektedir.

36 Kaba kuvvet ve darp olmaksızın işkence sayılacak muamelelere maruz kalan gazeteciler ve akademisyenlerin varlığı da aynı biçimde endişe sebebidir. 19 Ağustos ta tutuklanan Özgür Gündem gazetesinin Yayın Danışma Kurulu üyesi ve yazarlarından Aslı Erdoğan, kendisine 24 saat boyunca su verilmediğini ifade etmiştir. Yine aynı biçimde, Özgür Gündem tarafından başlatılan Nöbetçi Yayın Yönetmenliği kampanyasına katıldığı gerekçesiyle hakkında soruşturma açılan ve "terör propagandası" iddiasıyla tutuklanan Türkiye İnsan Hakları Vakfı Başkanı Prof. ġebnem Korur Fincancı Bakırköy Cezaevi nde insan haklarına aykırı muamelelere maruz kaldığını dile getirmiştir. Avukatı da kendisinin içinde inşaat molozları olan, küçük ve pis bir odada tecrit altında tutulduğu ifade etmiştir.

37 Aslı Erdoğan ve Şebnem Korur Fincancı'nın maruz kaldığı kötü muameleye ek olarak, "Özgür Gündem Genel Yayın Yönetmeni Bilir Kaya ve gazetenin yazı işleri müdürü Ġnan Kızılkaya'nın da gözaltında ve tutuklu bulunduğu koşullarda tecrit ve kötü muameleye maruz kaldıkları bildirilmiştir.

38 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları Ġfade özgürlüğü ve kiģi özgürlüğüne yönelik ihlaller "Darbe girişimine katılma/destekleme" gibi gerekçelerle, Fetullah Gülen ile hiçbir ilgisi olmayan sosyalist/muhaliflerin de aralarında bulunduğu çoğu gazeteci 74 kiģi gözaltına alındı. Aralarında sanatçı Atilla Taş ve akademisyen Mehmet Altan ın da bulunduğu 47 kiģi tutuklandı. Gözaltına alınan kişi sayısı toplamda 50 bin; tutuklananların sayısı ise 25 bini bulmaktadır.

39 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları Akademiye yönelik baskılar: Hukuksuz ihraç ve açığa almalar Eğitim ve bilim emekçilerine yönelik baskılar, OHAL ve KHK'larla birlikte kitlesel hak ihlali ve hukuksuz uygulamalara dönüştü. Bu süreçte akademisyen üniversitelerde görevden uzaklaştırıldı akademisyen görevden ihraç edildi. Barış İçin Akademisyenler Bildirisi'ne imza atan 44 kişi de görevden ihraç edilenler arasındadır.

40 Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) kapsamında istihdam edilen 15 bine yakın araştırma görevlisi, güvencesiz çalışmanın cisimleştiği, akademisyenlerin iş güvencesini rektörlerin keyfiyetine terk eden 50/d statüsüne geçirildi. 9 bini aşkını Eğitim Sen'li olmak üzere 11 binden fazla öğretmen açığa alındı. Bu süreçte siyasal iktidarın özellikle sendikal haklara yönelik baskı ve müdahalesi, sendikalı eğitim ve bilim emekçilerinin mesleklerinden uzaklaģtırılmaları veya ihraçları ile görünür hale geldi.

41 15 Temmuz Darbe GiriĢimi sırasında ve sonrasında insan hakları Fetullah Gülen tarafından yazılan 672 kitap, CD, DVD ve diğer elektronik materyal, "Terör örgütü propagandası" gerekçesi ile yasaklandı. FETÖ'ye ait olduğu iddia edilen 35 sağlık kuruluşu, 934 okul, 109 öğrenci yurdu, 104 vakıf, dernek, 15 üniversite, 19 sendika, 45 gazete, 16 televizyon, 15 dergi, 3 haber ajansı, 23 radyo ve 29 yayınevi kapatıldı.

42 Temmuz-Ekim ayları arasında meydana gelen ihlaller, mevcut siyasal iktidarın insan hakları ve demokrasiye olan mesafesini ve tavrını ortaya koymaktadır. 15 Temmuz 2016'da gerçekleşen darbe girişimi sonrası ilan edilen OHAL ve KHK'lar Türkiye'de insan hakları ve demokrasi mücadelesini, hukuk devleti mefhumunu, anayasal hakları hiçe sayan bir siyasete işaret etmektedir. Türkiye, böylesi bir siyasetin ve böylesi antidemokratik ve hukuka aykırı uygulamaların yarattığı hasarlarla ve mağduriyetlerle nasıl yüzleşecektir. Bu konuda endişelenmek, yine demokrasi ve hak mücadelesini sürdüren insanlara düşmektedir.

43 Türkiye'de insan hakkı ihlalleri ve mağduriyetler, haklara dönük kısıtlama ve yok saymaların, anti-demokratik uygulamaların, AKP için bir siyasal geleneğe dönüştüğünün ispatı ve siyaset anlayışının açık göstergesidir. Bizler, demokratik, insan haklarının tam ve eksiksiz uygulandığı bir Türkiye için mücadeleyi yükseltmeye ve demokrasiyi hedef alan her tür "darbe"ye karģı durmaya devam edeceğiz.