editörden Eskiden gün içinde sürekli anne babalarıyla birlikte olan çocuklar, onlardan anne-babalık ve kadın-erkek rollerini görerek öğreniyorlardı.

Transkript

1 editörden Dr. Faruk Görgülü Eskiden gün içinde sürekli anne babalarıyla birlikte olan çocuklar, onlardan anne-babalık ve kadın-erkek rollerini görerek öğreniyorlardı. D ünya hayatının süsü ve anne baba için bir imtihan vesilesi olan çocuklar, anne babaların göz bebeğidir ve her ebeveyn, gözbebekleri için her şeyin en iyisini ister. Çocuğu hayırlı bir evlat olsun, salih bir insan olsun, iyi insanlarla karşılaşsın, güzel bir eğitim alsın, iyi bir mesleği olsun, yavrumuz hem dünyasını hem ahiretini imar ederek hayırlı bir ömür sürsün İnsanın evladı için isteyeceği iyiliklerin sonu kolay kolay gelmez, irili ufaklı daha pek çok şey sayılabilir. Bütün bu hayırlar hâsıl olsun diye çocuklarımıza iyi bir eğitim sağlamaya çalışır ve bu eğitimin her şeyden önce ailede başladığını biliriz. İşte ailede başlayan bu eğitimin yerinde, zamanında ve doğru bir şekilde yapılabilmesi önemli ölçüde çocukla doğru ve etkili bir iletişim kurmaya bağlıdır. Ancak çocukla iletişim konusunda çoklukla anneçocuk iletişimini önemseriz de baba-çocuk iletişimi nedense biraz daha geri planda kalır zihinlerde. Elbette anne çocuk ilişkisi çocuğun hem fiziksel hem de manevi gelişimi açısından çok önemlidir. Ancak baba-çocuk iletişimi de çocuğun manevi gelişmesinde, karakterinin oluşumunda en az anne-çocuk iletişimi kadar önemlidir kanımızca. Eskiden gün içinde sürekli anne babalarıyla birlikte olan çocuklar, onlardan annebabalık ve kadın-erkek rollerini görerek öğreniyorlardı. Kız çocukları gün içerisinde annesiyle birlikte yapması gereken işleri öğrenirken erkek çocuk da babasından meslek öğreniyordu. Bunun yanı sıra babasıyla beraber geçirdiği saatler, sosyal ilişkileri, bir erkeğin toplum içinde nasıl davrandığını da öğretiyordu erkek çocuğuna. Her ne kadar eski zamanın babaları, çoğunlukla çocuklarına sevgilerini doğrudan dile getiren, onlarla oyunlar oynayan babalar olmasa da günlük hayatın akışı içinde çocuk, maddi ve manevi pek çok şeyi öğreniyordu babasından. Artık değişen hayat şartları, çocukların günün büyük bir kısmını anne-babasından ayrı geçirmesi sonucunu doğurdu. Çocuklar günün epeyce bir vaktini okulda geçirirken sabah erkenden evden çıkan anne babaları da akşam geç saatte eve dönüyor. İşte bu durum, artık baba çocuk ilişkisinin günümüzde eskisinden daha etkin, daha yakın bir ilişki olmasını gerektiriyor. Biz de bu sayımızda bu önemli ilişkiye bir Pencere açtık. Dr. Elif Arslan bu önemli konuyu uzmanlarının görüşlerine yer vererek pek çok boyutuyla ele aldı. Artık müstakil bir dergi olmaya aday olan Aile ekimizin yeni yılın bu ilk sayısında Hayatın İçinden, Serbest Kürsü, Gurbetten Notlar, Gülümseten Yazılar, Geçmiş Zaman Olur ki gibi yeni bölümlere yer veriyoruz. Sürekli kendimizle yarıştığımız yayın hayatımızda aile ekimizi, artık her ay ve 48 sayfa olarak yayınlayacağımız müjdesiyle yeni yılın ilk aile ekini beğenilerinize sunuyorum.

2 İçindekiler Pencere Baba-Çocuk İletişimi Dr. Elif Arslan Diyanet İşleri Başkanlığı Adına Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni Dr. Yüksel SALMAN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Dr. Faruk GÖRGÜLÜ Mali işler ve Dağıtım Sorumlusu Mustafa BAYRAKTAR Yayın Koordinatörleri Dr. Elif Arslan Merve Gül Olgun Tashih Mesut Özünlü Teknik Servis Latif Köse Arşiv Ali Duran Demircioğlu Yönetim Merkezi Dini Yayınlar Genel Müdürlüğü Üniversiteler Mahallesi Dumlupınar Bulvarı no: 147/A Çankaya/ANKARA Tel: Faks: bize biz Çocuklara Şükür Bilinci Kazandırma Fatma Dönmez

3 Kısa-Kısa Özkan Öze Çocuklar ALlah ı Sorduğunda Mehtap Kayaoğlu Yaşanan Sıkıntıların Dışa Vurumu Panik Atak Nurbanu Demir Serbest Kürsü Merve Gül Olgun Buzdolabının Sımsıcak Dünyasına Hoş Geldiniz! Esra Serdaroğlu Aydınbaş Sanatçı Mehmet Tahir İkiler ile Söyleşi Gülşah Nezaket Maraşlı Yönetmen Yazar Reytinge Kurban Edilen Tarih Bilinci aile-ce Evlilikte Eş Seçiminin Önemi Tülay Kök Almanya ya Yarım Asırlık Göç ve Parçalanmış Aileler 1 gurbetten notlar Ayten Kılıçarslan Söylei Mustafa Ceceli Merve Gül Olgun Rukiye Aydoğdu İki Hicret Sahibi Esma Bint Umeys Kamil Büyüker Hediye Makamında Bir Âdet: Diş Kirası Hasan Karaca Bir Kilo Çikolata Dr. Lamia Levent Yolcu... Doç. Dr. Havva Ş. Kavaklı Karbon Monoksit Zehirlenmesi Kırk Ambar

4 pencere 4 Dr. Elif Arslan Diyanet İşleri Uzmanı BABA ÇOCUK letiimi

5 Sizce bazı insanlar mı anslı; yoksa bazı babalar mı vurdumduymaz? Ç ocuk eğitimi ve anne baba-çocuk ilişkileri günümüzde ebeveynler tarafından oldukça önemsenen konulardan biri. Zira çocukla kurulacak olan doğru bir iletişim; onun yetişmesi, karakteri, ahlakı ve geleceği açısından oldukça önemli. Ancak bu ilişkide baba-çocuk ilişkisinden daha çok önemsenen ve işlenen konu anne-çocuk ilişkisi oluyor. Annenin çocuk eğitimindeki rolü, çocukla kuracağı doğru ilişki elbette çok önemlidir. Özellikle çocuk ilk doğduğu günden itibaren annesinin yakın ilgi ve bakımına muhtaç olduğu için anne-çocuk ilişkisine atfedilen önem, çoğunlukla baba-çocuk ilişkisini gölgede bırakmıştır. Bu yazıyla cevabını aradığımız soru da tam da bu noktada düğümleniyor: Baba-çocuk iletişimi, çocuğun gelişim ve eğitimi sürecinin neresinde yer alıyor? Günümüzde baba-çocuk ilişkisi değişiyor Babanın aile içindeki sorumluluğu para kazanmak, evin ve çocuklarının ihtiyaçlarını karşılamakla sınırlı mı olmalıdır? Ya da çocukların babayla aynı işi yaparak bir şekilde gün içerisinde babadan çok uzak kalmadıkları günlerde olduğu gibi mi olmalıdır? İnsanların genelde kendi işinde çalıştığı, kız çocuğunun gün içinde çoğunlukla annesiyle, erkek çocuğun ise babasıyla birlikte vakit geçirdiği, ona işlerinde yardım ettiği, böylece bir taraftan iş öğrenirken bir taraftan da hayatı, erkek ve kız rolünü öğrendiği günlerden günümüzdeki hayat şartlarına geçerken aile hayatında da meydana gelen değişimler, eşlerin ailedeki sorumluluklarını ve anne baba-çocuk ilişkilerini ne yönde değiştirdi?

6 pencere 6 Psikolog Çiğdem Demirsoy, geleneksel toplum yapısında günümüze göre daha ayrılmış olan kadın ve erkek rollerinin ve eş ilişkisinin hiyerarşik bir yapı gösterdiğini, günümüzde ise eşlerin birbirlerinin rol sorumluluklarını daha fazla paylaştıklarını ifadeyle şöyle söylüyor: Geçmişte erkek evin geçiminden, kadın da ev işleri ve çocukların büyütülmesinden sorumluydu. Günümüz toplum yapısında kadınlar giderek daha fazla çalışma hayatında yer alıyor, bunun sonucu olarak da kadının rolü sadece ev idaresi ve annelik değil. Çoğu ailede kadın artık evin geçimi ile ilgili sorumlulukları eşiyle birlikte paylaşıyor ve eve ayırabildikleri zaman ister istemez daha kısıtlı. Böyle olunca babalar da ev yaşamı ve çocuklarla ilgili konuları daha çok paylaşmak durumundalar. Psikolojik danışman ve aile terapisti Mehtap Kayaoğlu ise bu rol değişimlerini doğrudur veya yanlıştır zemininde ele almak yerine durum budur ve bununla en sağlıklı nasıl yaşanmalıdır noktasında değerlendirmek gerektiğini vurguluyor. Kayaoğlu, değişen toplumsal yapıda erkeğin ve kadının rolü değiştikçe değişen baba rollerini de şöyle anlatıyor: Çocuğuyla göz göze dahi gelmeyen, bayramdan bayrama baş okşayan baba davranışının yerini, çocuğunu park-larda gezdiren, derslerini yaptıran, sokakta koşturan baba imajı aldı. Dolayısıyla geçmişin baba davranışlarıyla günümüzün

7 baba davranışları birbirinden ciddi anlamda farklılaştı. Tabii burada dikkat etmemiz gereken nokta şu; geçmişte de baba ile evlat arasında ilişki vardı. Geçmişin babası, kendi üst neslinden öğrendiği baba davranışını sergiliyordu. Günümüz babası, teknoloji ve sosyal paylaşımlar sayesinde sadece kendi üst neslinden gördüğünü değil, tüm dünyadan izlediği baba davranışını gerçekleştiriyor. Babayla güvenli bir ilişki kurmak çocuğu olumlu yönde etkiliyor Acaba babanın çocuklarla kurduğu iletişimin çocuğun ruh dünyası açısından önemi nedir? Çocuk-baba ilişkisi çocuğu nasıl etkilemektedir? Çiğdem Demirsoy, bu konuda ülkemizde yapılan pek fazla çalışma olmasa da yurt dışında yapılan çalışmaların sonuçlarınınbabaların çocuk yetiştirmeye katılmasının suça yönelik davranışlarda, saldırganlık, depresyon, yalan söyleme gibi birçok sorunda önleyici rolü olduğunu gösterdiğini ifade ediyor. Buna göre, babalarıyla arasında yakın ve sıcak ilişki olan çocuklar psikolojik olarak daha uyumlu ve hem okulda hem de sosyal hayatta daha başarılılar. Babasıyla güvenli bir ilişki kuramayan çocuğun ya korkak, çekingen ve silik ya da bunların tam tersi, içine bastırdığı ezilmişlik duygularının sesini bastırırcasına kavgacı olacağını dile getiren Mehtap Kayaoğlu ise Sizce bazı insanlar mı şanslı; yoksa bazı babalar mı vurdumduymaz? sorusunu sormadan önce şu önemli açıklamayı yapıyor: Çevrenize göz atın. Nerede aklı başında, dingin, özü sözü bir, dirayetli, kendinden emin, vakarlı, yılışık olmayan samimi, kasıntı olmayan onurlu kişi görüyorsanız, yüksek ihtimalle aklı başında bir babası vardır. Üstelik bu baba, oğluyla/kızıyla sohbet eden, onları yargılamadan dinleyen, tahakküm kurmadan yol gösteren nitelikte ilişki kurmayı biliyordur. O öyle bir insandır çünkü. Ya babası olmayan çocuklar... Aile içinde babanın rolünü, çocuğun babasıyla kuracağı sağlam, doğru, güzel bir ilişkinin çocuk üzerindeki olumlu etkisinden bu kadar söz edince insanın aklına ister istemez Ya babası olmayan çocuklar Babanın yokluğu onları nasıl etkiler? sorusu geliyor, değil mi? Bu soruyu yönelttiğimiz Sayın Demirsoy, Yapılan araştırmalarda babaları ile yaşayan ve babalarını kaybetmiş çocuk ve gençler, benlik algıları açısından karşılaştırıldığında, babaları olanların daha olumlu bir benlik algısına sahip oldukları görülüyor. Benlik algısı olumsuz olan çocuk ve ergenler akran ilişkilerinde daha fazla çatışma yaşıyorlar, okulda ders ve davranış problemleri daha fazla görülüyor. derken diğer taraftan da babası ölen çocukların bu açıdan alternatifsiz olmadığını, ölen babanın yokluğunun çeşitli psikolojik savunma düzenekleri ile bir şekilde telafi edileceğini, çocuğun zaman içinde bu acı gerçeği zarar görmeden kabullenebileceğini ve çoğu zaman başka bir aile büyüğünün babanın Çevrenize göz atın. Nerede aklı baında, dingin, özü sözü bir, dirayetli, kendinden emin, vakarlı, yılıık olmayan samimi, kasıntı olmayan onurlu kii görüyorsanız, yüksek ihtimalle aklı baında bir babası vardır. rolünü üstlenip bu boşluğu dolduracağını ifade ederek çok önemli bir başka konuya parmak basıyor: Ama babası hayatta olduğu hâlde çocuk babanın ilgi ve desteğinden yoksun kaldığında bunun telafisi çocuk için çok zordur ve psikolojik açıdan örselenmesine yol açar. Baba ilgisinden yoksun olan çocuklarda güvenlik duygusu, kendini değerli hissetme, aidiyet duygusu gibi temel duygularda eksiklikler yaşanır. Baba otoritesi sevgi ve saygı temelli olmalı Ailede otoriteyi, güveni temsil eden babanın çocukla ilişkisinin niteliği, onun kişilik ve ahlaki gelişimi açısından da oldukça önemli. Babanın ailede çocuklar üzerinde kuracağı otoritenin sevgi ve saygı çerçevesinde olması, baskıya, zora, şiddete dayanmaması gerektiğini vurgulayan din psikoloğu Prof. Dr. Hüseyin Peker, babanın çocuklarıyla kurması gereken ilişkiyi şöyle dile getiriyor: Baba çocuklarıyla sevgi ve saygı temelli bir iletişim kurmalıdır. Çocuklarına yeterli ve

8 pencere 8 koşulsuz sevgi göstermeli, onlarla konuşmalı, onları konuşturmalı, dinlemeli, onların fikirlerini almalı, onlara değer vermelidir. Böylece çocuk kendine güvenecek ve o da aynı tutumu başkalarına gösterecek, başkalarını sevecek, sayacak, onlara değer verecektir. Çocukların dinî ve ahlaki gelişmelerinin sadece annelerin vazifesi olmadığı, anne ve babanın çocuğun maddi gelişiminde olduğu gibi manevi gelişiminde de müştereken sorumlu oldukları ortadadır. Belki de eşler arasındaki iş bölümünde tamamen bir tarafa bırakılmaması, her iki tarafın da aynı hassasiyetle üzerinde durması gereken konuların başında çocukların manevi gelişiminin yer aldığını söylemeliyiz. Anneler kişilik oluşumunda, babalar karakter ediniminde rol sahibi Karakter i, bir davranışın iradi ve sürekli yapılması olarak tanımlayan pedagog Âdem Güneş, annelerin çocukların kişilik oluşumunda daha çok rol oynadıkları halde babaların onların karakter ediniminde rol sahibi olduğunu ifade ediyor. Bir baba, kararlı duruşu, güçlü iradesi, fizik olarak zor işleri başarabilme yeteneği ile çocukta zor işlerin de yapılabileceğinin örneğini teşkil eder. Böylece çocuk, başladığı bir işte direnebilme, sürdürebilme ve sonuç alana kadar iradesini kullanmayı babasını rol model alarak edinir. ifadeleriyle babanın karakter oluşumundaki rolünü anlatan Güneş, anne ve babanın bu rollerini şu örneklerle anlatıyor:

9 Örneğin, namaz kılmak bir irade gerektiren davranıştır ve süreklilik sergilenmesi gerekir Bu şartları yerine getiren kişide namaz bir karakter hâlini alır. Biz çocuklarla yaptığımız röportajlarda görüyoruz ki, namaz kılma konusunda iradesini kullanamayan veya sürekliliği olmayan çocukların babaları ile bağlarında zayıflıklar var Ya kaliteli iletişim yok veya babanın ilgisizliği çok Bunu ifade ederken bir başka hakikati de dile getirmekte fayda var, bir çocuğun güçlü bir irade ve süreklilik içinde namaz kılması, o çocuğun duygu dünyasının namazı hissetmesine de bağlıdır. Aksi takdirde namazı duymadan kılmak da kişinin bir süre sonra namazı bir yük olarak görmesine neden olur İşte namazın irade boyutu baba ile oluştuğu gibi duyma boyutunda da anne ile çocuk arasındaki kaliteli iletişimin varlığının rol oynadığını görmekteyiz Çocuğun ahlaki ve manevi gelişimde babanın rolü üzerinde düşünürken her şeyden önce çocuğuyla iyi bir iletişim kurmayı başarmış Çocukların dini ve ahlaki gelimelerinin sadece annelerin vazifesi olmadıı, anne ve babanın çocuun maddi geliiminde olduu gibi manevi geliiminde de mütereken sorumlu oldukları ortadadır. bir babanın bu konuda iki yönlü sorumluluğu ortaya çıkmaktadır: Birincisi çocuğa iyi bir model olmak, ikincisi ise ona doğru yönlendirmelerde bulunmak. Prof. Dr. Hüseyin Peker bu konuda şunları söylüyor: Babanın çocuğa iyi bir model olmasının etkisi çok büyüktür. Dürüst olan, çocuğunu ve diğer insanları aldatmayan, hoşgörülü, yardımsever, fedakâr, sorumluluk bilinciyle hareket eden, hak hukuk gözeten, ölçülü, dengeli ve tutarlı olan, çocuklar arasında ayırım yapmayan bir baba, çocuğun kişilik ve ahlaki gelişimini mutlaka olumlu yönde etkiler. Baba ahlaki, dinî ve manevi hayatlarının gelişmesinde çocuklarına bir taraftan olumlu rol model olurken, diğer taraftan iyi, güzel ve yanlış davranışlar konusunda onları bilgilendirmelidir. Çocuklardan yapmalarını istediği davranışları onlara zorla değil, benimseterek yaptırma yolunu seçmelidir. Çocuklarını dinî pratiklere alıştırmalı ve özellikle erkek çocuğunu -anne de kız çocuğunu- zaman zaman camiye götürmeli ve böylece ona ibadetleri ve camiyi sevdirmeye çalışmalıdır. BABAMDAN KALAN MRAS İlk bilinçli orucumla on sekiz yaşında tanıştım. Ağustos ayının en sıcak zamanına denk gelmişti ramazan ayı. Gün uzun ve sıcaktı. Daha ramazanın ilk günü çok zorlanacağımı anlamıştım. Akşamı zor ettim. Akşam olup da iftarı beklediğimizde bir bardak suyun ne kadar kıymetli olduğunu anladım. İftarın olmasını saniye sayar gibi beklemeye başlamıştım. Ve sonunda haydi orucunuzu açın der gibi ezanlar okundu. Hepimiz sofraya oturmuş açlık krizleri çekerek yemeklere saldırırken bir ara babamın yokluğunu hissettim. Babam bir yudum su alarak orucunu açmıştı bile. Namazını kılıyordu. Açlığımı hissederek babamın huşu içinde namaz kılışını izledim. Babamın açlık karşısındaki dik duruşu bana öyle tesir etmişti ki, o ramazan açlık hissine karşı nasıl da dik durulabileceğini bizzat gördüm. Bugün babam yok, hayatıma baktığımda rahatlıkla söyleyebilirim ki, babamın olaylar karşısındaki dik duruşu, bir işi sonuna kadar sürdürme iradesini sergileyişi, verdiği sözü her ne pahasına olursa olsun yerine getirişi, şu an büyük bir şirket sahibi olmamın en temel sebebidir. Metin K. (42), uluslararası bir şirketin sahibi (Adem Güneş, Çocukluk Sırrı, Nesil Yayınları, İstanbul 2011, s. 284)

10 kısa kısa 10 Daha Ne Kadar Erteleyeceksiniz? lerinizi hep son dakikada mı yetitirirsiniz? Ya da bir ie balamadan önce Bunu daha sonra yapsam da olur diyenlerden misiniz? Bu sorulara yanıtınız genelde evetse erteleme hastalıına yakalanmı olabilirsiniz Erteleme düüncesi, örencilerin %95 inin sıkça karılatıı bir durum gibi görülse de nasıl bir his olduunu hemen hepimiz yakından biliriz Amerika da De Paul Üniversitesi nden bir grup aratırmacı, bundan 40 yıl öncesine kadar toplum genelinde %5 lerde seyreden bu durum bozukluunun, günümüzde %20 lere ulatıını söylüyor. Dahası bu yüzdelik dilim, kronik erteleme davranıı sergileyen örnein her pazartesi gününü diyete balama tarihi ilan ettii halde bir türlü balayamayan kimseleri de kapsıyor. Sonuçlar; insanların %90 ının hayatlarında en az bir kere erteleme davranıı sergilediklerini ve yaın ilerlemesiyle bu oranın %25 lere kadar dütüünü ortaya koyuyor. Konuyla ilgili Canada Calgary Üniversitesi den Prof. Piers Steel, insanların %95 inin yapmaları gereken can sıkıcı ve zorlayıcı eyleri ertelemenin muhakkak bir yolunu bulduunu tespit ediyor. Aratırma; kısa süre için kendimizi iyi hissetmemizi salayan ancak sorunu daha da derinletiren erteleme eiliminin pek çok nedeni olduunu söylüyor. Buna göre yapılacak i veya sorumlulukla ilgili yeterli motivasyonunuz yoksa veya gerçekletirilemeyecek hedefler belirlediyseniz, karar verme konusunda ikilemler yaıyorsanız ve fazla mükemmeliyetçi bir tutum içerisindeyseniz erteleme davranıı göstermeniz iten bile deil! Erteleme Alıskanlıklarımızla Nasıl Basa Çıkabiliriz? Aslında çok kolay olmasa da erteleme hastalığının üstesinden gelmek mümkün. Tabi bazı koşulların sağlanması şartıyla En başta erteleyerek kaybettiğiniz zamanın yerine koyacak hiçbir kaynağınızın olmadığını unutmayın! Sizin için nelerin öncelikli ve acil olduğunu belirleyin. Önce hızla bitirebileceğiniz işleri tamamlamayı deneyin. Dikkatinizi dağıtacak olan telefon, internet, arkadaş gibi dış etkenlerden bir süreliğine uzak kalmaya çalışın. Daha iyi organize olabilmeniz için bir yapılacaklar listesi oluşturun. Yapacağınız iş için uygun bir zaman dilimi belirleyin ve işleri küçük parçalara bölerek, kolay yönetilebilir hale getirin. Sizi en çok motive eden ve enerjinizi artıran etkenleri yapacağınız işle bütünleştirin. Yapmanız gereken işin eğlenceli bir tarafını bulmaya çalışın ve sonunda kendinizi ödüllendirin. Sonuç olarak işleri erteleme, masum bir tembellikten çok daha önemli bir sorunumuz. Bu sorunla baş etmek ve kendimizi ertelemenin rehavetinden uzak tutmak zorundayız.

11 Bol Bol Nar Tüketin Çarşıdan alıp eve getirdiğimiz binlerce tanesiyle bilmecelerimizin başkahramanı olmuş nar meyvesini tüketmenin şimdi tam zamanı! Kış ayları boyunca hastalıklardan korunmak ve sağlıklı bir hayat sürmek için güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olunması gerektiğine dikkat çeken uzmanlar, antioksidan özelliği dolayısıyla çekirdekleriyle birlikte nar tanelerini, suyunu, hatta kabuklarından demleyeceğiniz çayını, bugünlerde herkesin bolca tüketmesi gerektiğini söylüyor. Zira küçük bir ağacın dalına asılmış bir kese yakut tanesinin ve incecik zar tabakasına sarıp sarmalanmış tanelerinin şifası, saymakla bitiremeyeceğimiz kadar çok. Çiçeğinden kabuğuna her derde deva narın bilinen en önemli özelliği; kansere karşı olan koruyuculuğu... Narın ayrıca damarları koruyucu, kalp damar hastalıklarını önleyici, tansiyon, şeker ve kolesterolü dengeleyici özellikleri var. Bunların yanı sıra uzmanlar, narın; kan yapıcı, enerji verici, vitamin ve mineraller bakımından son derece zengin, sağlıklı bir meyve olduğunu söylüyorlar. Çağlar boyunca bereketin ve güzelliğin simgesi olmuş lezzetli narların vücudumuzu tazelediğini, ciltteki kırışıklıkları ve yaşlanmayı giderici bileşiklere sahip olduğunu da unutmadan söyleyelim. Uzun lafın kısası diyebiliriz ki nar taneleri, hazır mevsimindeyken kararını da gözeterek su gibi tüketmemiz gereken oldukça faydalı bir meyve, doğal bir antibiyotik Geçtiğimiz günlerde kamu kuruluşlarının, üniversitelerin, medya profesyonelleri ve bazı sivil toplum kuruluşlarının desteğiyle çocukların medya ile ilişkisine odaklanan bir çalışma gerçekleştirildi. Kültürel değerlerimize uygun, çocuk odaklı medya içerikleri ve yapımların geliştirilmesi, çocukların medyanın olumsuz etkilerinden korunmalarını ve olumlu yönlerinden yararlanmalarını sağlamak amacıyla Kasım tarihleri arasında İstanbul da başlatılan 1. Çocuk ve Medya Hareketi, toplumun bilinçlendirilmesini ve velilere yönelik eğitimlerin yaygınlaşmasını da hedefl iyor. İyi medya önce çocukların hakkıdır sloganıyla yola çıkan hareketin düşünsel alt yapısını oluşturmak üzere yapılan araştırmalar; çocukların en çok takip ettikleri medya aracının televizyon olduğunu ve internetle tanışma yaşının dokuza kadar düştüğünü gösteriyor. Uzmanlar, çocukların kişilik gelişimlerinin, düşünme ve konuşma becerilerinin, sosyal ve duygusal davranışlarının sağlıklı olabilmesi açısından medyanın çok etkili bir faktör olduğunu, mutlaka çocuk dostu bir medya düzeninin oluşturulması gerektiğini vurguluyorlar. Bu amaca ulaşabilmek içinse çocuklara öncelikle medya okuryazarlığı becerilerini kazandırmak gerektiğine dikkat çekiyorlar. 1. Çocuk ve Medya Hareketi

12 biz bize 12 Fatma Dönmez Diyanet İşleri Uzmanı B iz annemizin alıp getirdiği elbiseyi seve seve giyerdik, bu çocuk kime çekti bilmiyorum hiçbir şey beğenmiyor., Yediği önünde yemediği arkasında bir türlü mutlu olmuyor. Bu cümleler günlük hayatta sıkça kullandığımız, duyduğumuz cümleler değil mi? Ya da aldığı oyuncağı, elbiseyi, çikolatayı bırakmamak için yerlere yatan çocuklar görmek çoğunlukla karşılaştığımız durumlar arasında. Sonrası mı? Dolaplara sığmayan kıyafetler, nereye konulacağı şaşırılan, çoğu sadece birkaç kez oynanmış oyuncaklar, yarısı bile kullanılmamış defterler ve boyalar Manzara çok tanıdık ne yazık ki. Nasıl geliyoruz bu hâle? Nasıl oluyor da bu kadar çok nimetin içinde çocuklarımız idare edemiyorlar? Allah ın bir aileye verdiği en özel nimet hiç şüphesiz çocuktur. O aynı zamanda Allah ın nadide bir emanetidir. Bu emanet her şekle girmeye hazır, ışıl ışıl gözlerle izler hem bizi hem de dünyayı Çocuklar her şeyi görerek, önce anne babalarını sonra çevrelerini gözlemleyerek öğrenirler. Onları çok şükreden, nimetin kıymetini bilen, elindekilerle mutlu olan bireyler olarak yetiştirmek isteyen anne babalar önce kendi davranışlarını gözden geçirmelidir.

13 Çünkü çocuklar sözleri değil davranışları dikkate alırlar. Şükür bilinci; nimete saygı, tüketim ahlakı ve israf hassasiyeti ile iç içedir. Anne babası sahip olduğu her nimete saygı duyar, israf etmez, ihtiyacı kadarını alır, Allah ın ona emanet ettiği nimetleri yerinde kullanır ve ihtiyaç sahipleriyle paylaşırsa çocuk da öğrenir şükretmenin asıl manasını. Şükür sadece yemeklerden sonra, bir musibetten kurtulma anında ya da durumu bizden daha alt seviyede olan birinden bahsederken kullandığımız kalıplardan ibaretse dudaklarımızda, kalben Allah a minnet duygusunu hissetmiyor ve nimetlere saygılı davranmıyorsak çocuklarımızdan şükretmelerini beklemek biraz iyimserlik olmaz mı? İnsanoğlu genellikle sahip ol(a)madıklarına odaklanır. Hep daha fazlasını isteriz. Tıpkı Allah Resulünün buyurduğu gibi Âdemoğlu için iki vadi dolusu mal olsaydı mutlaka bir üçüncüyü isterdi. Âdemoğlunun iç boşluğunu ancak toprak doldurur. Allah tövbe edenleri affeder. (Buhari, Rikak, 10). Sahip olduklarımızı fark etmek, her birinin sıradan değil olağanüstü bir lütuf olduğunu düşünüp buna göre davranmak, şükrümüzü artırır. Çocuklarımıza da sahip oldukları nimetleri fark ettirmek bizim görevimiz. Çocuk henüz olgunlaşmamış nefsiyle doğası gereği her gördüğünü isteyecek fakat anne baba sabırla anlatacak ona nelerin ihtiyaç nelerin israf olduğunu hem hâl hem de kal diliyle. Biz giyemedik, biz alamadık çocuğumuz mahrum kalmasın, arkadaşlarına mahcup olmasın. düşüncesiyle her istediği alınan, yaptığı her doğru davranış maddi şeylerle ödüllendirilen bir çocuk hem şükretmesini, yetinmesini öğrenemez hem de özgüven geliştiremez. Kendini sahip olduklarıyla tanımlayan bir insan olur. Aldıkça, harcadıkça mutlu olacağı, bir şeylere sahip oldukça insanların saygısını kazanacağı yanılgısıyla yaşar. Bir var defteri yapabiliriz mesela yazı yazacak durumda olan çocuklarımızla. Nelere sahip olduklarını yazsınlar alt alta, fark etsinler ne çok şeyleri olduğunu. Eşyalarını birlikte sayabiliriz yazmayı bilmeyen ufaklıklarla ya da o söyler biz yazarız alt alta, upuzun bir liste yaparız. Bunları yaparken görmenin, duymanın, hareket etmenin, sağlığın, zamanın, annenin, babanın, sıcacık bir yuvanın ve daha nicelerinin nimet olduğunu hatırlatıp listelerine ekletebiliriz. Her bir organımızla, mevsimlerle, meyveler sebzelerle, gökyüzü ve uzayla, hayvanlarla ilgili yaşına uygun sohbetlerle yaratılıştaki olağanüstülüğü ve Allah a şükrü onlara hissettirebiliriz. Kendileri kadar şanslı olmayan çocuklarla tanıştırabiliriz onları, hasta bir çocukla mesela. Evdeki malzemelerle Kardeşim İçin kumbarası yapabiliriz çocuğumuzla. Böylece hem ortak bir faaliyet yapmış hem de yaptığımız yardımlara onun da katılmasını sağlayarak merhamet, paylaşma ve sorumluluk sahibi olma hislerinin gelişmesine katkı sağlamış oluruz. Yaşına uygun olarak şükür ile ilgili masal, hikâye veya hadis ve ayet okumalarıyla ona asıl zenginliğin gönül zenginliği olduğunu, bize verilen her nimetin paylaşıldıkça çoğalacağını anlatabiliriz. Hâsılı kelam önce iyi rehber olmalıyız anne baba olarak. Çocuklarımızla doğru iletişim kurup birlikte zaman geçirerek onlara bazı şeylere sahip olmadan da mutlu olunabileceğini öğretmeliyiz. Çocuk gibi önemli bir emanet konusunda daha dikkatli davranarak emanetin sahibine mahcup olmamak için bu nimetin şükrünü onu en iyi şekilde yetiştirerek eda etmeliyiz. Çocuk henüz olgunlamamı nefsiyle doası gerei her gördüünü isteyecek fakat anne baba sabırla anlatacak ona nelerin ihtiyaç nelerin israf olduunu hem hâl hem de kal diliyle.

14 biz bize 14 Özkan Öze Yazar S öz konusu çocuklar olduunda, yetikinlerin pek aklına getirmedii, basit bir nezaket kuralı vardır: Bir meseleyi izah ettikten, bir konuyu anlattıktan yahut bir soruya cevap verdikten sonra, Anladınız mı? diye sormaktansa, Anlatabildim mi? demek, çok daha kibarca bir davranıtır Ancak çocuklarla konuurken onların sorularına en doru cevabı verdiimizden yahut anlamalarını beklediimiz bir konuyu -eskilerin tabiri ile efradına cami, ayarına mani bir ekilde-yeterince anlatabildiimizden o kadar eminizdir ki, Anlatabildim mi? diye sormak aklımızın ucundan bile geçmez. Anladınız mı? deriz Anlamadıysanız bir kez daha anlatayım. Ama siz de iyi dinleyin!... Eer ortada anlaıl(a)mayan bir nokta varsa, bu kesinlikle küçük muhataplarımızın anlama kapasitesinden kaynaklanmaktadır. Yoksa biz, ne de güzel anlatmıızdır! Sırf bu sebepten olacak, çocuklara Allah ı anlatmanın, hep zor, çok zor olduu söylenir. Çocukların anlama kapasitelerinin henüz bu tür bir konunun kavramlarını yahut böyle bir sorunun cevabını idrak edecek derecede olgunlamadıı buyrulur. Mesela genellikle Batı referansları ile konumayı mesleklerinin bir icabı gören pedagoglar, soyut ve somut düünce gibi birtakım kavramların, belli ya eiklerinden geçildikten sonra ancak gelitiini söylerler vs. Çocuu olan yahut çocuklarla vakit geçiren herkes, bunların büyük miktarda hakikat olduunu bilir.

15 Çocuklar için yazan bir yazar olarak ama daha da öncesi iki çocuk babası bir yetikin olarak ben de bilirim; süt çocuuna külbastı verilmez Fakat bu, en klie tabir ile madalyonun bir yüzüdür. Ve öteki yüzde anne, baba, eitimci, hoca, pedagog yahut yazar bütün yetikinlerin, samimiyetle cevaplaması gereken tek bir soru vardır: Çocuklar Allah ı sorduklarında onların sadece akıllarına hitap eden bir dil ile cevap vermeye kalkarsak, asla meraklarını tam olarak gideremeyiz. Anlatabildik mi de anlamadılar? Çocuklar Neden Soru Sorarlar? Neden soru sorarız? Örenmek için! Peki, ama neden örenmek isteriz? Bunun, merakımızı gidermenin dıında pek çok farklı sebebi olabilir. Çocuklar ise çounlukla bir soru sormanın en fıtri gerekçesiyle, sadece merak ettikleri için sorarlar. Yanınıza gelip, Gökyüzü neden mavi? dediklerinde, gökyüzünün neden maviye boyanmı olduunu anlamaktan baka dertleri yoktur. Gökyüzünün neden mavi olduunu bilmenin, kendilerine bir fayda salayıp salamayacaı da umurlarında deildir. Bu, onların dünyasında merak edilmeye ve cevap aramaya fazlası ile deecek bir sorudur çünkü. Tek amaçları, gökyüzünün neden mavi olduunu; daha dorusu, onu kimin mavi renge boyadıını örenmektir Tıpkı karınıza dikilip Ben Allah ı neden göremiyorum? dediklerinde, gerçekten de Allah ı merak ettikleri ve görmek istedikleri için soruyor olmaları gibi Çocuklar Allah ı Kalpleriẏle de Sorarlar Çocuklar Allah ı sorduklarında onların sadece akıllarına hitap eden bir dil ile cevap vermeye kalkarsak, asla meraklarını tam olarak gideremeyiz. Çünkü çocuklar, Allah ı sadece akılları ile deil, akılları ve dünyanın yıınla megalesi yüzünden akılları ile arası henüz açılmamı kalpleriyle de sorarlar. Onlara akıllarının tartabilecei cevaplar vermek konusundaki titizliimizi, kalplerini incitmeyecek ve efkatle okayacak bir dil kurma konusunda da göstermeliyiz ncitici bir cevap, onların Rableri hakkında kim bilir hangi duygularla ve ne büyük ümitlerle sordukları soruları, bir çivi gibi akıl ve kalplerinin derinliklerine çakmaktan baka bir ie yaramaz Peki o çivi oradan ne zaman çıkar? Acaba çıkar mı, yoksa çakılı kaldıı yerde paslanıp kalır mı? Bana göre çocuk kalbini en incitici cevap Sen imdi bu konuları anlamazsın, hele biraz daha büyü o zaman sorarsın tarzı cevaplardır. Böyle bir cevaba maruz kalan çocukların gözlerindeki üzüntü ve hayal kırıklıı ile birlikte tuhaf bir akınlık da görürsünüz. Bu, Sorusunu sorabildiim bir eyin cevabını neden anlamayayım? akınlııdır! Cenab-ı Hak, kimsenin aklına cevabını anlayamayacaı bir soruyu getirmez diye dü- ünüyorum. Hele çocukların hiç getirmez Çocuunuz Her ey bir yerlerde peki ama Allah nerede? diye ilginç bir soru ile karınıza dikildiyse, Allah ın mekândan münezzehiyetine dair mühim bir iman dersini, -elbette bir ilahiyat fakültesi örencisinin bilmesi gerektii kadarı ile deil- alacak ve anlayacak akıl ve kalp olgunluuna gelmi demektir. Eer ona verecek bir cevabınız yoksa o çok incitici cevap yerine ne olur sadece Bilmiyorum! deyin. Bilmiyorum ama bunun bir cevabı var; hem senin için, hem de kendim için öreneceim Bu, ne onun gözündeki kıymetinizi aaıya çeker ne otoritenizi sarsar, ne de kalbini yaralar. Sorduu sorunun bir cevabını örenemese de, bir cevabı olduunu örenmi olur

16 biz bize 16 Çocuklar Mümiṅdir Bir çocuk pek çok eyse, bedeninde Rabbine kalu bela sözünü vermi bir ruh taıyan yepyeni bir insan bu pek çok eyin içinde, itikadımızca en hakikatli tanım deil midir? Nebi Efendimiz in (s.a.s.) Her çocuk slam fıtratı üzerine doar hadisini burada bir kez daha hatırlatarak unu söyleyebiliriz ki çocuklar, Rablerini anlamak konusunda, yetikinlerden çok daha avantajlı bir konumdadırlar. Çok erken yalardan itibaren Allah a dair sorular sormaları, büyük bir merak ile Rablerini tanıma ve örenme gayreti içine girmeleri, aslında bize bunun iaretini fazlası ile vermektedir. Çocuklar Allah nerde?, Allah ı neden göremiyorum?, Allah kime benzer?, Allah ne kadar büyük? gibi soruları ile muhatap olduunuzda, karımızda, Allah a zaten eksiz üphesiz iman eden bir mümin olduunu göz önünde bulundurarak cevap vermeliyiz Karımızda küçük müminler vardır ve evet bu sorular, kesinlikle münkirane sorular deildir. Haa! Sümme haa! ile balayan cevaplarla onların üzerine abanıp ürkütmeyin Çocuklara, evde hiç çikolata kalmadıını anlatmak, Allah a dair sorularını cevaplamaktan daha zordur Biz yetikinlerin, çocukların sorularına cevap verirken, endie etmesi gereken en önemli nokta, çocukların zaten Rablerini tanıyan ve seven kalplerine zarar vermemek olmalıdır Çocuklar Sorularını Unutmaz Soru soran bir çocuu susturabilirsiniz. Ama sustu diye sorusunu unuttuunu zannetmeyin. Ayaınıza bir diken batsa, o dikeni, oradan çıkarana kadar unutabilir misiniz? Çocuklar sorularını unutmazlar. Sadece iyi bir cevap alamadıkları için sormaktan vazgeçerler. Soru ise sorulduu yerde durur ama cevabı bekleyen yer, kocaman bir boluk olarak kalır. Ve ilerleyen zaman içinde, o boluun üzeri bir yıın gereksiz ey ile kaplanır. Zihin, üzeri çer çöp ile kapatılmı yüzlerce çukurla dolu bir orman halini alır. Kim o ormanın tekin bir yer olduunu söyleyebilir ki artık? Çocukların sorularını aızlarına tıkarsak, akıl ve kalpleri tekinsiz bir sorular ormanına döner... Ve isteseniz de istemeseniz de çocuunuz, o ormanda tek baına yürüyecektir

17 PEKİ AMA ALLAH NEREDE? Güneş tepemizde, ay gecemizde ve yıldızlar çok çok uzaklardaydı... Karıncalar her yerde, insanlar evlerdeydi Oyuncaklar sepette, yakında bir kavanoz reçele dönüşecek olan mis kokulu dağ çilekleri ise, buzdolabındaydı... Her şey bir yerdeydi... Peki, ama her şeyi yaratan Allah neredeydi? Allah ne göklerdeydi, ne yıldızlardaydı ne de çok çok uzaklardaydı... Peki, o zaman! Allah yarattığı yerlerin hiçbirinde değilse, neredeydi? Allah bir yerde olmak zorunda değil Meryem! dedi babası. Allah ın yarattığı her şey, mesela insanlar, her zaman bir yerlerde oldukları için, bir mekânda olmamanın nasıl bir şey olduğunu anlayamazlardı. Meryem de bunu anlayamamıştı... Ama şunu anlamıştı. Allah, orada, burada, yukarıda ya da çok çok uzaklarda değildi. Peki ama madem... dedi Meryem. Allah bir yerde değil, her şeyi nasıl yaratıyor, bizi nasıl görüyor, sesimizi nasıl duyuyor? Ama aynı zamanda her yerde! diye cevap verdi babası. Ne? Ama baba az önce Allah bir mekânda değil demiştin. Şimdi neden her yerde diyorsun!? Dur bakalım! Sana bunu nasıl anlatabilirim bir düşüneyim! dedi babası. Evet! Evet! Evet! Hah! İşte buldum! Ne buldun baba! Harika bir örnek! Harika bir ördek mi! Hayır hayır! Örnek yani daha iyi anlamana yardımcı olmak için bir örnek vereceğim sana! Haaa! Tamam o zaman... Güneş nerededir Meryem? Uzaydaaa Peki ışığı nerededir? Işığı mı? Güneş ışığı mı yani? Evet evet! Güneş ışığı nerededir? Her yerde! Güneş doğduğunda her yeri aydınlatıyordu Ama aslında güneş bir tanecikti ve o da dünyadan çok çok uzaklardaydı... Güneş çok çok uzaklardaydı ama ışığı ile gözlerimizin içine girecek kadar yakındı bize... Sence dedi babası Meryem e. Güneş in evimizi aydınlatması için burada olması gerekir mi? Yoo.. dedi Meryem. Güneş evimizin içine sığmaz zaten... Peki güneş burada değilse nasıl aydınlanıyor evimiz? Işığı burada! İşte aynen bunun gibi Meryem. Allah bir mekânda değil ama O nun sevgisi ve şefkati, O nun sınırsız gücü, güneşin ışığı gibi her yanımızda... Allah, bir yerde değildi. Çünkü bir yerde olmak zorunda değildi. Her yeri Allah yaratmıştı. Bir yerde olmak Allah ın yarattığı şeyler için geçerliydi Ama aynı zamanda her yerdeydi... Yıldızları yakıyor, çiçekleri boyuyor, meyvelere tat, kuşlara kanat veriyordu... Ve karıncalardan çocuklara yarattığı her canlıyı görüyor, kim dua ederse onun duasını işitiyordu (Bu örnek metin, yakında çıkacak olan ve 9 ya altı çocukların Allah hakkında sorularına cevap vermeyi hedefleyen Çocuklar çin Allah ı Merak Ediyorum adlı be kitaplık bir dizinin Peki Ama Allah Nerede? adlı kitabından kısaltılarak alındı.)

18 aile-ce 18 Mehtap Kayaoğlu Psikolog Yaanan Sıkıntıların Dıa Vurumu H içbir neden yokken sıkıntı yaşadığınız oluyor mu? Aniden başlayan bir çarpıntı, sanki göğsünüzde bir kuş çırpınıyor. Veya tepenizden aşağı bir kova su dökülmüşçesine terleme... Bazen göğüs daralır, sanki içindeki organlar oraya ait değilmiş gibi sıkışma oluşur. Nefes alamazsınız o anlarda. Sanki doğduğunuzdan beri nefes alıp veren siz değilmişsiniz gibi yabancılaşır burnunuz size. Yerin, ayakların altından kaymaya başlaması ve bir anda baş dönmesi ve dengesizlik hâli meydana gelmesi. Ardından aklınıza kötü düşünceler gelmeye başlar ve fenalaşırsınız. Bayılacakmış gibi olursunuz. Hatta bazen ne olduğunu anlamadan bayılırsınız... O anda en fazla nefes almaya ihtiyacınız vardır ama bir türlü gelmiyormuş gibi endişelendirir sizi. Oysa alıyorsunuz ama aldığınızı fark edemeyecek kadar gerginleşirsiniz. Birçok kişi bulantı yaşamaya başlar hatta. O mide sürekli içindekileri döndürür durur, karın ağrısı eklenir kimi zaman. İçinizi saran titreme/sarsılma, ürperme duygularını saymıyorum bile. Başta karıncalanma, beyinde uyuşma duygusu, ani ateş basması, nedensiz üşüme ve en sonunda kendinize teşhis koyarsınız; Eyvahhh Kalp krizi geçiriyorum! veya Bana felç indi! Yaşanan onca sıkıntının ardından ciddi bir ölüm korkusu başlar. Ölüm korkusunun kalbe girmesiyle birlikte akıl/düşünme sistemi neredeyse seyahate çıkar. Yılların dengeli insanı siz değilmişsiniz gibi davranmaya başlarsınız. Bazen de başınızda bir tuhaflık hissedersiniz Sersemlik hissi... Kendisini ve çevresini bir değişik hissetme Kontrolünü kaybedeceğini zannetme Hatta çıldırma korkusu Ve kendisine veya çevresindekilere zarar vereceği endişesi Hastanelerin acil servisleri bu tip sıkıntılar yaşayan hastalarla doludur biliyor musunuz? Çünkü birçok kişi kalp krizi geçirdiğini zannederek ve ölüm korkusuyla acil servise gider. Tetkikler yapılır orada, birçok muayene, film çekimi, elektrokardiyografi, tomografi ve diğer tüm incelemelerde hiçbir şey bulunmaz. Bu durumda size Panik atak dünyasına hoş geldiniz! diyebiliriz. Panik atak; aniden başlayan ve zaman zaman tekrarlayan, insanı dehşete dü-şüren yoğun sıkıntı veya korku nöbetlerine verilen isimdir. İnsanı

19 Temel sorun, hastanın panik atak olduğuna inanmaması, yaşadığı zorlukların mutlaka fiziksel bir nedene dayalı olduğuna inanmasıdır. öldürmeyen, ama süründüren cinsten bir psikolojik rahatsızlıktır. Panik ataklarının en tipik özelliği, tekrarlayıcı olmasıdır. Kişi sık sık bu atakları yaşamaya başladıkça, hastanelerin acil servislerine de taşınmaya başlamış olur. Panik atak yaşayan kişileri, doktorların bir şey olmadığına dair söylediği hiçbir cümle tatmin etmez Gözden kaçan bir şeyler mutlaka vardır diye incelemelere devam ettirir. Panik atak hastaları çok doktor değiştirir. Her yeni doktor veya hastane ekipmanının bu sorunu çözeceğine inanır, ama sonuç değişmediğinde ümitsizliğe kapılır. Buradaki temel sorun, hastanın panik atak olduğuna inanmaması, yaşadığı zorlukların mutlaka fiziksel bir nedene dayalı olduğuna inanmasıdır. Oysa panik atak demek, sizde sorun yok demek değildir! Evet... Sizde sorun var; lakin bu sorunun fiziksel bir nedeni yok, tamamen ruhsal/düşünsel bir sorun var demektir. Bu kısmı anlamanız cidden çok önemli sevgili okurlar! Panik atak rahatsızlığının başka bir zor yanı, panik yaşayan kişilerde zamanla yalnız kalma korkusu da ilave olmaya başlamasıdır. Çünkü evde kimse yokken atak gelirse, düşüp bayılırsam, beni kimse hastaneye yetiştiremezse, ölürsem, ölümü bulurlarsa vb. gibi bağlantılı düşünceler gelişir. Panik atak yaşayan kişiler zamanla asık suratlı olmaya başlar. Eski neşelerini kaybederler. Hatta kimse onu anlamıyor diye kızıp sinirli kişilik bile kazanırlar. Panik atak varsa gereksiz önlemler de mutlaka vardır. Örneğin; atak sırasında kendini kaybedip çocuklarına zarar vereceğini düşünen bayanlar, mutfaktaki tüm bıçakları kilit altında bulundurup, ulaşılması güç hâle getirir. Evden çıkmaz. Evini hastane yakınına taşır vb. gibi. Panik ataklar ve panik bozukluklar tedavi edilebilen rahatsızlıklardır. İyi bir psikoterapist bulduğunuzda, hiç ilaç kullanmadan sadece terapötik destekle aşabiliyorsunuz. Ortalama 6-7 ay süren ve belirli aralıklarla, düzenli olarak gideceğiniz psikoterapi seanslarıyla, kolaylıkla yatıştırılan bir hastalık. Panik atak kalp hastalığı değildir! Panik ataklı kişi delirmez/çıldırmaz! Korktuğu gibi aklını kaybetmez! Ödünüzü patlatsa bile gelen her atak mutlaka gider! Hiçbiri size yapışıp kalmaz merak etmeyin! Ve bunu kendinize söyleyin!

20 aile-ce 20 Tülay Kök Psikolog

21 E vlenmek isteyen genç kıza soruyorum. Nasıl bir eş arıyorsun, ne istediğini biliyor musun? Evet biliyorum diyor. Ne istiyorsun peki? Eli yüzü düzgün olsun, çok yakışıklı olsun demiyorum ama beğenmem lazım elektrik önemli. Sonra evi olsun bir kere, araba da lazım tabi, iyi bir işi ve düzgün bir maaşı olsun. Şu saatten sonra sıkıntı çekmek istemiyorum. Evlilik çağındaki gençlerle biraz konuşursanız ya da evlilik programlarına şöyle bir göz atarsanız evlilikten beklentilerin maddi zemin üzerinde yükseldiğini görebilirsiniz. Şimdi diyeceksiniz ki Maddiyat önemli değil mi? Bu devirde her şey parayla oluyor, parasız, işsiz güçsüz nasıl olacak? Buradan bakınca da söylenenlere hak vermemek mümkün değil. Maddiyat önemli elbet, insanın başını sokacak bir evi olması da çok güzel. Ama evlilik çok başka bir konu ve evlilikte eş seçimi yaparken en son bakılması gereken yer maddi özellikler ve kişinin sahip olduğu mal, mülk, kariyer olmalı. Nedenine gelince; diyelim ki malı mülkü var, eli yüzü düzgün, dünya görüşlerimiz de yakın, evlenince rahat ederim düşüncesiyle evlendiniz. Ama eşiniz sorumsuz ve tembel biri. Atalarından kalan ne varsa her başı sıkıştığında bir parça satıyor. Çalışıp çabalamak yerine satıp yemeyi tercih ediyor. En sonunda bir bakıyorsunuz elinizde hiçbir şey kalmamış. Çalışmaya alışkın olmayan bir eş dışında... O zaman maddiyattan önce ideal birliğine mi bakmak gerekiyor? İdeal birliği olursa iyi olur ama maddi ölçütler gibi o da tek başına yeterli değildir. Zira geçmişte ideal birliğine dayalı olarak yapılan pek çok evliliğin hayal kırıklığıyla sonlandığını gördük. Çünkü idealler değişir, hele ki bu zamanda çok daha hızlı değişir. İdeal birliği çiftleri bir arada tutmaya yetecek kadar güçlü bir harç değildir. Bir ideoloji uğruna verilen mücadele ortak bir yaşam kurmak için verilmemişse mutlu bir evlilik oluşamaz. Mal mülk ya da ortak idealler. Bunların hepsi bir yerde biter, bir yerde değişir. Maddi kriterler ve ortak idealler tek başına yeterli değilse, o zaman evlilikte eş seçimi yaparken en çok nelere dikkat etmeliyiz? Bir evliliği sağlamlaştıran en önemli şey aynı yola baş koymak ve hayatın zorluklarına karşı birlikte mücadele etmektir. Ortak idealler için mücadele etmekten daha önce gelen şey, hayatın basit Kendi deerler sisteminizi iyi bilin, kendinizi tanıyın. Sonra karınızdaki kiinin deerler sistemiyle örtüüp örtümediini iyi analiz edin. Gerekirse aile büyüklerinden ya da bir aile danımanından yardım alın. kurgusu içinde ortak yaşam kurmak için verilen mücadeledir. Ama buna engel bir durum evlilik yaşının giderek ileri çekilmesidir. Evlilik yaşı giderek ilerliyor. Okul bitsin, askerlik bitsin, iş bulalım, çeyiz yapalım, biraz para biriktirelim, araba alalım, maaşımızın tadını çıkaralım biraz rahat edelim derken bir de bakılıyor ki otuzlu yaşlara gelinmiş. İşte sıkıntı da burada başlıyor. Okul bitmiş tek başına, Eşya almış tek başına, Para biriktirmiş tek başına, Borç ödemiş tek başına, Sıkıntı çekmiş tek başına, Hayatın en zorlu yollarını tek başına yürümüş insan şimdi neden evlensin? Evlenmeye gerek duymamak özellikle de erkeklerde evlilikten kaçınma davranışıyla kendini gösteriyor. Erkekler baba olmak istedikleri zaman evliliğe sıcak bakmaya başlıyorlar. Tek başına da pek çok şeyi başardığını gören insanlar evliliği tamamen gereksiz bir kurum hatta sadece üremek için katlanılması gereken

22 aile-ce 22 Bir evliliği sağlamlaştıran en önemli şey aynı yola baş koymak ve hayatın zorluklarına karşı birlikte mücadele etmektir. bir angarya olarak görüyorlar. Ben kendime yetiyorum düşüncesi egoları iyice şişiriyor. Şişkin egolu insanlar hayat yolculuğunda birbirlerine kenetlenmekte zorluk yaşıyorlar. O halde her şeyimiz tam olsun, borcumuz harcımız bitsin ondan sonra evlenelim düşüncesini bir tarafa bırakmak gerekiyor. Bu konuda anne babalara da büyük görev düşüyor. Ailelerin yüksek beklentilerle birbirlerini bunaltmaması, aşırı talepkar olmaması önemli. Her şeyin dört dörtlük olmasını beklerken geçen zaman çiftlerin aleyhine işliyor. Asgari düzeyde bir şeyler olsun, gerisini çiftler zamanla birlikte tamamlasın. Anlatacak bir hikayeleri olsun. Eş olarak seçeceğiniz insan hangi değerlere sahip? Eş seçiminde en önemli ve ilk bakılması gereken yer karşımızdaki kişinin değerler sistemidir. İdealler zamanla değişir ama kişiliğimizin temelini oluşturan değerler zaman zaman unutulsa da değişmezler. Mesela para, aile, sevgi, saygı, başarı, sorumluluk, yardımseverlik, sabır, çalışkanlık, kanaatkarlık en temel değerlerdir. Bir insanı tanırken onun için hangi değerlerin en önce geldiğini iyi tahlil etmek gerekir. Değerler sisteminin başına parayı koyan bir erkekle değerler sisteminin başına yardımseverliği koyan bir kadının evliliği sağlıklı bir evlilik olmayacaktır. Değerler sistemindeki ortaklık mutlu bir yuva için ön koşuldur. Bir taraf aileye değer verirken öbür taraf başarıya odaklıysa bu da sıkıntı yaratacaktır. Başarma duygusu çok yüksek bir erkek, fazla çalışacağı için ailesine yeterince zaman ayıramayabilir. Bu durumda kadın, aileden önce paraya değer veriyorsa kocasının geç saatlere kadar çalışmasını sorun etmeyebilir. Ama önceliği huzur ve aile bağlarıysa kocasının işkolik tavırları evliliğin huzurunu bozacaktır. Özetle; Kendi değerler sisteminizi iyi bilin, kendinizi tanıyın. Sonra karşınızdaki kişinin değerler sistemiyle örtüşüp örtüşmediğini iyi analiz edin. Gerekirse aile büyüklerinden ya da bir aile danışmanından yardım alın. Evlilik yaşını fazla ilerilere taşımayın. Gönlünüze uygun, kafanıza yatan biri karşınıza çıktıysa her şeyimiz tam olsun diye beklemeyin. Maddiyata önem vermeyin. Sorumluluk duygusu olan, dürüst ve çalışkan insanlar eninde sonunda istediklere şeylere sahip olurlar.

23 söyleşi 23 Merve Gül Olgun Mustafa Ceceli İslam ı anlamadan yaşamanın mümkün olamayacağını düşünüyorum. O yüzden kaynakları çok iyi değerlendirmemiz gerekiyor. 2 Kasım 1980 de Ankara da dünyaya gelen Mustafa Ceceli nin müzie olan ilgisi çok küçük yalarda balamı Onun müzie olan yatkınlıını fark eden ailesi ve öretmenlerinin desteiyle henüz okul yıllarında amatör olarak balayan bu çalımalar, Ceceli nin eitim hayatı boyunca devam etmi Bugün baarılı müzik çalımaları, içten yorumlarıyla dinlemekten keyif aldıımız arkılara imza atan sanatçı Mustafa Ceceli ile Diyanet Aile Dergisi okuyucularımız için güzel bir söylei gerçekletirdik B ize biraz kendinizden bahseder misiniz? Ekranlarda izlediğimizden farklı olarak Mustafa Ceceli nasıl biridir? Aslında ekranlarda gördüğünüz gibi biriyim. Müzik çalışmaları yoğun olarak devam ediyor, bununla beraber aileme zaman ayırmaya çalışıyorum. Ayrıca kalan tüm vaktimde de İslam ı, insanlığı anlamak, kendimi tanımak, hakikati hissetmek ve bu konuda kendimi geliştirmek için çalışmalar yapıyorum. Türkiye nin en popüler aranjör ve ses sanatçılarından birisiniz. Sizce kaydettiğiniz başarının temel kaynağı nedir, bunu nasıl açıklarsınız? Takdir Allah tan, öncelikle bunu söyleyeyim. Sonuçta hepimiz elimizden gelenin en iyisini yapmak için yola çıkarız ki bu zaten bir beşer için üst sınırdır; elinden gelenin en iyisini yapabilmek. O noktada da artık takdir bu yönde gelişti. En önemlisi şudur; sizi ulaşmak istediğiniz hedefe götürecek anahtar kelime samimiyettir. Sadece samimiyetle yaklaşanlar gerçeğe erebilirler.

24 söyleşi 24 Nasıl bir aile ortamında büyüdünüz, çocukluğunuza dair unutamadığınız bir anıyı bizimle paylaşır mısınız? Çok şükür huzurlu bir ortamda büyüdüm. Ailemiz kendi halinde, değerlerine bağlı, özgürlükçü bir aileydi. Kesinlikle bizlere karar alma konusunda herhangi bir zorlama uygulamamışlardır. Aksine hep çok sevdirici olmuşlardır. Hem millî değerlere karşı, hem de dinî değerlere karşı yapıcı davranmışlardır. Kesinlikle korkutarak değil tam tersine yumuşak bir şekilde yaklaşmışlardır. Ben mesela çok küçük yaşlarda ayetleri ezberlerken annem bana bir tespih verdi Oğlum dedi, Fatiha suresini ezberleyeceksen Elhamdülillahi Rabbil Âlemini 99 defa söyle, sonra diğer ayetleri de aynı şekilde 99 kere okuyarak tamamını ezberlersin. Bu şekilde ezberleyerek kısa sureleri öğrendim ve gerçekten çok da severdim onları ezberlemeyi. Ezberledikten sonra koşa koşa içeri gelir, onları okurdum. Gerçekten çok keyifli ve güzel anılardı. Hatta okulda arkadaşlarımızla kim Ayetel Kürsiyi ezbere okuyacak diye yarışmalar yapardık. Duygusal, romantik kelimeleri sizinle özdeşleşmiş görünüyor, memnun musunuz peki bu algıdan? Romantik şarkılarla ilgili etiket üzerimizdedir, doğrudur, çünkü benim ilk çıktığım eser Unutamam şarkısıydı. Çok romantik bir şarkıydı bu. Sonrasında da yine Limon Çiçekleri, Dön, Hastalıkta Sağlıkta gibi şarkılar seslendirdim, yine bu albümde de Es, Sevgilim, Aman, Dünyanın Bütün Sabahları gibi romantik şarkılarımız mevcut. Dolayısıyla ben bu şarkıları seslendirmeyi de seviyorum. Ancak şarkı söylemek hayatın kendisi gibidir, yani hareketi vardır, durağanlığı vardır, bazen hafif yorgunluğu vardır, tüm bunları içinde barındırmasına rağmen bunlarla sınırlı değildir. Evlilikte huzur kavramı size neyi çağrıştırıyor? Mutlu bir aile yapısının olmazsa olmazı diyebileceğiniz öğeler neler olabilir? Mutlu bir aile olabilmesi için öncelikle eşinize saygı duymanız ve anlayış göstermeniz gerekir bence. Onun da kendine ait özellikleri ve dünyası olduğunu her zaman fark etmek ve hatırlamak... Genellikle çift diyoruz evlenen insanlara. Aslında çift değil; sevip evlenen iki insan tek olur. Ancak neyi sevdiğinizi fark ederseniz siz tek olursunuz. Karşınızdakini Allah sevgisinin bir tezahürü olarak görebiliyorsanız, işte o zaman siz gerçekten tek olmuş ve bir sevgiyi yaşıyor hâle gelirsiniz. Eşimizin üzerinde hegemonya kurmaya çalışıyorsak yaptığımız şey beğenmekten öteye gitmez.

25 Dinî değerlerine bağlı bir sanatçı olmanızla ilgili nasıl tepkiler alıyorsunuz? Çok olumlu tepkiler alıyorum. Burada şunu belirtmek isterim, bir kere insanlar şu soru etrafında tıkanmış durumda: Ben niye yaşıyorum dünyada? Ben neden geldim? Yaratılma sebebim nedir? Allah nedir? Resulü nedir? Bu tarz temel soruların çoğunun cevabını aslında kişiler bulamıyor. Bu cevabın yalnızca İslam da olduğunu biliyoruz, ancak çoğu zaman sorgulamadan öteye gidemiyoruz. Kur an, 14 asır önce vahyolunan bir mucize olarak sonsuzluğa devam etmekte. O öyle büyük bir mucize ki bugün bilim dünyasının açıkladığı şeyleri Efendimiz bin dört yüz sene evvel izah etmiş. O zaman kendisinin bahsettiği konular bugünün pozitif bilimleriyle hepimizin anlayabileceği bir duruma gelmiş. İslam ı anlamadan yaşamanın mümkün olamayacağını düşünüyorum. O yüzden kaynakları çok iyi değerlendirmemiz gerekiyor. Hayatımızı düzenlemek için bundan daha muhteşem ve kusursuz kaynak olamaz. İnşallah hepimiz Resulüllahı hakkıyla değerlendirebilen ve onun ifadelerini dosdoğru bir şekilde anlayabilenlerden oluruz. Gündelik hayatınızda ettiğiniz özel bir duanız var mıdır? Gün içerisinde sık sık dua ederim. Bunu yapmamın sebebi de Kur an daki Dua edin; icabet edeyim ayetidir. Burada yine Dua müminin silahıdır hadisini de unutmamak lazım. Benim gün içerisinde özellikle okuduğum Kur an ayetlerinden oluşan dualar, Efendimize salâvatlar vardır. Bununla beraber yine sıklıkla okuduğum sübbûhun kuddûsün ve rabbu l melâiketi ve r-rûh duası vardır. Yine İnşirah suresinin başındaki ayeti, Fetih suresinin başındaki ayeti okurum. Esma ül Hüsna dan mücib, fettah, vedud gibi isimleri tekrar ederim. Ve müzik Küçüklükten bu yana müzik, hayatınızın bir parçası mıydı? Aileniz bu kararınızı nasıl karşıladı? Olumlu şekilde karşıladılar. Onların her zaman için desteğini hissetmişimdir. Zaten bana ilk enstrümanı alan da babamdır, bana bir org almıştı. Daha sonra farklı branşlarda eğitimler aldım, önce veteriner hekimliği okudum. Oradaki eğitimimi tamamlamadım, işletme fakültesine geçtim, oradan mezun oldum. Bunu yaparken zaten kafama koyduğum şey müzik, müziğin yöneticiliği ve işletme konuları olduğu için buna uygun dersler de aldım. Yeni albüm çalışmalarınız nasıl gidiyor, yakın zamanda hayranlarınızı müzikal anlamda ne gibi sürprizler bekliyor? 2014 yılında yeni bir albüm yapıyoruz, üçüncü solo albümümüz yolda. Şu sıralar repertuar çalışmaları hızlandı. Şarkılar dinliyoruz, seslendiriyoruz. Yine çok keyifli şarkıların olacağı, mevcut dinlediğiniz müzikal tarzı çok uzağa atmadan bir önceki albümün daha gelişmiş hâlini yapacağız. İnşallah sizlere yine çok güzel şarkılar sunacağız. Peki, son olarak Mustafa Ceceli Diyanet Aile Dergisi okuyucuları için nasıl bir mesaj vermek ister? Lütfen İslam ı kendiniz için dosdoğru bir şekilde öğrenin, Kur an da defalarca geçen namazı dosdoğru kılın ayeti elbette ki namazı günde beş defa doğru bir şekilde eda etmeyi belirtir. Dosdoğru bir şekilde yönelmek yani Efendimizin aydınlattığı yolda yürümek ve bu yoldan başka bir yere sapmamak Sizi sağa sola çekiştirenler olsa da o yolda yani hidayet, nimet verdiklerinin yolunda gidin. Çünkü zaten yol tektir. İslam ın içinde parçalanma, bölünme, yollara ayrılma gibi bu tip şeylerin olmadığını zaten okuyanlar, araştıranlar bilecektir. Diyanet Aile Dergisi okurlarına, bu çok keyifli röportajı yapmamıza vesile olan herkese teşekkür ediyorum. İnşallah tekrardan nasip olur.