ÖĞRENME FAALİYETİ 10

Transkript

1 ÖĞRENME FAALİYETİ 10 AMAÇ DENİZCİLİK / GEMİ ADAMLIĞI ALANI Bu faaliyet sonunda Denizcilik / Gemi Adamlığı alanı içindeki meslekleri tanıyabileceksiniz. A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Gemi adamlığı öğretim alanı adı altındaki meslekler dünya sularında Türk ve yabancı ticaret gemilerinde kaptan, güverte zabiti, gemi elektroniği ve haberleşme zabiti ve makine zabiti; yat ve balıkçı gemisi kaptanı; geminin yönetim ve yönlendirilmesi ile bağlantılı kara görevlerinde meslek elemanı, kıyıda bakım servislerinde teknik yetkili olarak çalışma imkânına sahiptir. Gemi adamı olmak isteyenler seçtikleri mesleği kazandıracak eğitimi başarı ile tamamlamaları durumunda, yeterlik sınavına girmek için eğitim ön şartını yerine getirmiş olurlar. Sınavı da başardıklarında yönetimin belirlediği kurallar içinde göreve başlar ve mesleklerinde yükselirler. Gemi adamı olmak isteyenler; T.C. vatandaşı olmak, (Kıbrıs ve Türkiye Cumhuriyet vatandaşları ile ilgili özel durumlar vardır.) Gemi Adamı Yönetmeliği nde belirtilen yeterlik dereceleri için; yaş, öğrenim derecesi, eğitim ve hizmet süreleri ile ilgili şartları yerine getirmiş olmak, Sağlık durumunun Gemi Adamları Sağlık Yönetmeliği nde belirtilen, şartlara uygun olduğunu, Gemi Adamı Yönetmeliği ne göre belgelemiş olmak, Taksirli 2 suçlar ile kaçakçılıkla ilgili suçlar, zimmet 3, ihtilas 4, irtikap 5, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, hileli iflas, yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar, insan kaçakçılığı, resmî ihale alım ve satımlara hile, fesat karıştırmak, devlet haysiyetine karşı davranma, suç amaçlı örgütlerle ilgili suçlardan ceza almamış olmak yasal koşullarını taşımalıdır. Matematik, fizik derslerinde başarılı, bilgisayar ve bilgisayar programlarını kullanabilen ve orta düzeyde ingilizce yeterliğine sahip kişiler, gemi adamlığı eğitiminde daha başarılı olabilir ve mesleklerinde gelişen teknolojiyi izleyebilirler. Not: Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan Gemi Adamları Sağlık Yönergesi hükümlerine göre, güverte ve makine zabiti sıfatıyla denizde çalışacak gemi adamları iki yılda bir sağlık yoklamalarını tekrarlamak durumundadır. Gemi adamı; işveren ile yaptığı bir iş anlaşmasına bağlı olarak gemide bulunan geminin kaptanı, zabitleri, yardımcı zabitleri, tayfaları ve yardımcı hizmet personelidir 6. Gemi; başında kaptan bulunan, güverte ve makine bölümlerinden oluşur. Güverte bölümü başında amir olarak birinci zabit, makine bölümü başında amir olarak başmühendis başmakinist vardır. Gemide Telsiz Elektronik Zabiti varsa doğrudan kaptana bağlı olarak çalışır. Rus Baltık Filosunun, Osmanlı Filosunu Çeşme Koyu nda 6/7 Temmuz 1770 gecesi tamamen 49

2 yakmasından sonra Osmanlı Devleti bilim ve denizciliğin önemini tekrar kavramış, Padişah III. Mustafa nın buyruğu ile 1773 yılında Deniz Mühendisliği Okulu 7 açılmıştır. Okul, tersane mimarı yetiştiren gemi yapım bölümü ile kaptan 8 yetiştiren iki bölümden oluşmuştur. Denizlerde çalışan nitelikli insan gücünün artması, Türk denizciliğinin dünyadaki yerini ve önemini artıracaktır. Meslek bilgilerinin yanında birden çok yabancı dil bilgisinin, mesleğin yürütülmesine nitelik ve kolaylık getireceğini, gemi adamının kazancını artırıcı bir unsur olacağını vurgulamak yerinde olur. Türkiye, konumu nedeniyle deniz ticaret filosundaki gemilerinin hem yük ve yolcu taşıma sığasını (kapasite) artırmak, hem de donanım niteliğini iyileştirmek zorundadır. Geminin hem donatılması, hem de yolcu veya yük taşıma işletmeciliği, her yönüyle uluslar arası kurallara bağlanmıştır. Standartlara uygun çalışma yeterliğinde, meslek elemanına giderek daha çok ihtiyaç olacaktır. Hem yeni donatılan gemilerde, hem de (gemi iletişim donanımı için kurulu) kıyıda bakım servislerinde, alan bilgi ve becerileriyle donanmış insanlar aranır durumdadır. Denizcilik sektörü; ülkemizin coğrafî ve stratejik konumu göz önüne alındığında bulunması gereken konuma henüz ulaşamamış, potansiyel değerlendirilememiştir. Minyatür resim Denizcilik, yeni ülkeler, yeni insanlar ve değişik yaşam şekillerini tanıtır; böylelikle insanın ufkunu ve parayla kazanılamayacak kültürel birikimler oluşturur. Ülkemizin geleceği açısından denizcilik, en gözde ve ümit veren meslekler arasındadır. Denizcilik mesleği insanlık tarihinin her döneminde var olmuş ve önemli sayılmıştır. Büyük ve güçlü ülkeler aynı zamanda denizcilik sektöründe önde ve etkili olmuşlardır. Dünyada ithalat ve ihracat taşımacılığının yüzde doksanından fazlası deniz yoluyla gerçekleştirilmektedir. Nitelikli gemi adamı bu alanın en önemli unsurudur. Geçmişte ve günümüzde olduğu gibi gelecekte de kara, hava ve raylı sistem taşımacılığının deniz yolu taşımacılığına ait olan kapasite üstünlüğünü elinden alması beklenmemektedir. Nüfus artışı ile beraber artacak olan deniz taşımacılığı, daha çok sayıda gemi ve gemi adamı ihtiyacını da beraberinde getirecektir. Ancak gemilerde teknoloji kullanımının artmasıyla gemiler daha az sayıda gemi adamıyla yürütülecektir. Gelecekte gemi yöneticileri, gemicilik ve seyir bilgilerinin yanında elektronik izleme, elektronik bakım konularında daha üst düzey bilgi ve becerilerle donatılı, biraz da hidrolik-pnömatik bilgisine sahip kişiler olacaktır. 50 Alanla İlgili Uluslar Arası Yasalar Dünyada denizcilik standartları Uluslar Arası Denizcilik Örgütü tarafından oluşturulur.

3 Alanla ilgili uluslar arası yasalardan bazıları aşağıdadır. a) COLREG72 (Uluslar Arası Denizde Çatışmayı Önleme Sözleşmesi) b) SOLAS 74 (Uluslar Arası Denizde Can Güvenliği Sözleşmesi ) c) STCW 78 ve 95 Değişiklikleri( Gemi Adamlarının Eğitimi, Belgelendirilmesi ve Vardiya Tutma Standartlarına İlişkin Uluslar Arası Sözleşme ) d) MARPOL (Deniz Kirliliğini Önleyici Kurallar) e) ITU RR (Uluslar Arası İletişim Birliği-Telsiz Kuralları) B. ALANIN ALTINDAKİ MESLEKLER Gemi Yöneticiliği (Güverte Zabitliği) Gemi Elektroniği ve Haberleşme Zabitliği Makine Zabitliği Yat Kaptanlığı Balıkçı Gemisi Kaptanlığı GEMİ YÖNETİCİSİ (GÜVERTE ZABİTİ) Tanımı Gemi Yöneticisi (Güverte Zabiti); Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslar Arası Sözleşmenin (STCW-78/95) belirlediği eğitimi almış, 12 ay deniz stajını yapan ve idarenin 10 yaptığı sınavda 11 başarı gösteren, ilgili yönetmeliğin 13 belirlediği gemilerde seyir ve liman vardiyasını tutan, yükleme ve tahliyeye nezaret eden, gemi ve personel güvenliği işlemlerini yürüten nitelikli gemi adamıdır. Gemi yöneticisi Görevleri Köprü üstü seyir vardiyası tutmak. Köprü üstü demir vardiyası tutmak. Manevra işlemlerini yapmak. Liman vardiyası tutmak, yükleme ve tahliyeye nezaret etmek,. Gemicilik işlemlerini yapmak. Denizde güvenlik ile ilgili işlemleri yapmak. Denizde haberleşme işlemlerini yapmak. Meteorolojik işlemleri uygulamak. Gemide sağlık hizmetlerini yürütmek. Gemi ofis işlemlerini yapmak. 51

4 C. MESLEK ELEMENLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER Gemi yöneticisi olmak isteyenlerin; Bedenen ve ruhsal olarak sağlıklı, görme ve işitme duyu organları işlevlerini tam olarak yerine getirir durumda, Teknolojik cihazları kullanma yeteneğine ve matematiksel düşünce yeteneğine sahip, Disiplinli, takipçi ve titiz, Liderlik vasıflarına sahip, Koordineli çalışma, emir ve kumanda altında çalışma yeteneğine sahip, Sabırlı ve soğukkanlı, Zor ve değişken şartlara kolay uyum sağlayabilen, Deniz ile barışık, Gerektiğinde çabuk ve doğru karar verebilen, Yabancı dil konusunda yetenekli olmaları gerekir. Çalışma Ortamı ve Koşulları Denizcilik/Gemi Yöneticiliği bir meslek olduğu kadar aynı zamanda bir hayat tarzıdır. Günün yirmi dört saatinde, aynı personel ile uzun sürelerle aynı çalışma ortamında bulunulması ve aileden ayrı kalınması mesleği diğer mesleklerden farklı kılar. Gemiler Meslek lisesi mezunları başlangıçta ehliyetlerinin elverdiği küçük tonajlı gemilerde çalışır. Bunlarda üç adet gemi yöneticisi bulunur. Bunlar, kaptan ve iki güverte zabiti şeklindedir. 52 Gemi Adamları Yönetmeliği 12, gemide çalışma süresine, eğitim ve yeterlik sınavlarında sağlanacak başarıya bağlı olarak büyük tonajlı gemilerde de çalışma imkânı tanımaktadır. Gemi Yöneticileri (Güverte Zabitleri), çalışmalarını hem kapalı mekânlarda hem de açık havada yürütürler. Seyredilen bölgelerde çok farklı iklim şartlarında çalışmak durumundadırlar. Bazen sakin ve durgun, bazen de ağır hava ve deniz şartlarıyla karşılaşabilirler. Görevini yaparken diğer çalışanlarla etkileşimde bulunmak ve işlerini eş güdüm hâlinde yürütmek durumundadır. İş hem mekanik ve elektrik/elektronik aletlerle hem de insanlarla ilgilenmeyi gerektirmektedir. Hareketli ve maceralı bir hayattan ve değişiklikten hoşlanan kişiler bu meslekte mutlu olabilirler. D. İŞ BULMA İMKÂNLARI Gemi Yönetimi mezunu olan bir güverte zabiti deniz ulaştırması ile ilgili sektörlerde yük, yolcu ve hizmet gemilerinde çalışırlar.

5 Özellikle meslekî tecrübe kazandıktan, ehliyetlerini yükselttikten ve iyi derecede yabancı dil bilgisine sahip olduktan sonra, denizcilik firmalarının karadaki idare merkezlerinde, geminin ofisten sevk ve idaresi hizmetlerinde, gemi kiralama, yük ve gemi eşleştirme komisyonculuğu (brokerlik) gibi işlerde çalışma imkânına kavuşulabilirler. Gemi mümkündür. Liman işletmelerinde ve deniz araçlarına hizmet veren (acente) firmalarda da iş bulmak Bayanlarda güverte zabiti olarak çalışma oranı oldukça düşüktür, ancak Uluslar Arası Denizcilik Teşkilatı 10 (IMO ), bayanları denizcilik mesleğine özendirmeye yönelik faaliyetlerin artırılması kararını almıştır. Kararın bu oranı artırması beklenmektedir. E. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI Meslek eğitimi, eğitim öğretim yılından itibaren meslek liselerinin Gemi Adamlığı Alanında diploma ve Gemi Yönetimi (Güverte Zabitliği) dalında sertifika verilecektir. 12. sınıfa devam edenler, Gemi Adamları Yönetmeliği nin öngördüğü yeterlik sertifikalarını alarak miço (en düşük tayfa kademesi) sıfatıyla altı ay gemide eğitim görmek şartıyla, on iki ay deniz hizmetini tamamladıktan ve Gemici Sınavını da başardıktan sonra gemici olma imkânına sahip olurlar. Mezuniyetin ardından Gemi Adamları Yönetmeliği hükümleri gereğince, uygun tonajdaki gemilerde, toplam on iki ay deniz eğitimini başarı ile tamamlayan ve yeterlik sınavını da başarıyla geçenler Güverte Zabiti sıfatını kazanırlar. Güverte Zabiti (3./ 4. Kaptan) olarak iki yıl denizde vardiya zabitliği yaptıktan sonra, yeterlik imtihanını da başarıyla geçenler gemilerde bir ileri kademe olan, Birinci Zabit (2. kaptan) olarak çalışma hakkını elde edebilirler. Devam eden süreçte yine gemi hizmeti ve yeterlik sınavındaki başarılarla Kaptanlık(Süvari) mertebesine ulaşılabilir. Vapur 53

6 Yolcu gemisi Mesleğin yapısından dolayı uluslar arası otoritelerin aldığı kararları ve değişiklikleri takip ederek sürekli bir yenilenme ve gelişme süreci içinde olunmalıdır. Ulusal ve uluslar arası eğitim kurumlarınca verilen kurs niteliğindeki eğitim faaliyetlerine katılan zabitler, özellikle sektörün karadaki departmanlarında ve daha farklı şartlarda iş bulma imkânlarına kavuşabilirler. Meslek yüksek okullarının Güverte Bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Ön lisans programlarını başarı ile bitirenler, ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavında başarılı oldukları takdirde, Güverte, Deniz Ulaştırma İşletme gibi lisans programlarına dikey geçiş yapabilirler. GEMİ ELEKTRONİĞİ VE HABERLEŞME ZABİTİ Gemi haberleşme merkezi Tanımı Gemi elektroniği haberleşme habiti 2. sınıf telsiz elektronik operatörü yeterliği ile gemide günlük ve acil durum haberleşmesinin yapılması, telsiz veya seyir elektronik donanımlarının testleri, dönemsel bakımı, sökülmesi, arızasının belirlenmesi, hangi düzeyde ve hangi yöntemle onarılacağının kararlaştırılması, bakım onarım masası yedek parça stoku varsa masa koşullarında onarılacakların onarılması, bakımı yapılanlara bakıldı damgasının konulması, gemiye montajı iş ve işlemleri ile (günlük tutma, rapor yazma vb.) yazışmaları gemi telsiz elektronik zabiti sıfatıyla gemi çalışanlarıyla uyum içinde ulusal ve uluslar arası kurallara göre yapan kişidir. 54 Kıyıda bakım-onarım servisinde, arıza bildirim öyküsünü yazma, telsiz veya seyir elektronik donanımlarının testlerini, dönemsel bakımı, sökülmesi, arızasının belirlenmesi, hangi düzeyde ve hangi yöntemle onarılacağının kararlaştırılması, servis koşullarında (gerekiyorsa üst yetkililerinin

7 onayını alarak) onarılacakların onarılması, bakımı yapılanlara bakıldı damgasının konulması, gemiye montajı iş ve işlemlerini gerekli alındı-teslim edildi belgelerinin düzenlenmesini Telsiz Elektronik Teknisyeni sıfatıyla servisteki iş bölümü ve servis çalışanlarıyla uyum içinde ulusal ve uluslar arası kurallara göre yapan kişidir. Görevleri Gemide; Gemi haberleşme araçları İletişim araçlarının testlerini yapar. Acil durum ve günlük haberleşmeyi yapar. İletişim araçlarında oluşan arızaları belirler. Gemiyi yürüten sistemlerin elektronik donanımlarında oluşan arızaları belirler. Belirlenen arızaların gemideki yedek parça, araç ve gereçle giderilip giderilemeyeceğine karar verir. Gemideki yedek parça ve araç-gereçle giderilebilecek arızaları giderir. Arızası süren aracı devreden çıkarır varsa yedeğini devreye alır. Gemi dışından alınması gereken yedek parça veya servis hizmeti için gereken girişimi başlatır. Haberleşme ile ilgili iş ve işlemleri, ilişkili kurallara uygun olarak başlatır, yürütür ve sonlandırır. Gemi yönetmeninin vereceği göreviyle bağdaşık diğer işleri yapar. Kıyıda Bakım Servisinde; Arıza bildirim öyküsünü kaydeder, arızanın teknik tanımını yapar. Dönemsel bakım veya arıza giderimi gerektiren iletişim donanımının gemi üzerinde veya serviste test, bakım ve onarımını yapar. Gemi elektronik seyir ve diğer elektronik ölçme, kontrol ve kumanda donanımının test, bakım ve onarımını yapar. Her türden gemi elektronik donamının hasarsız sökülmesi, onarıldıktan sonra yerine takılması işlerini servis çalışma düzeni içinde yapar. Yeni elektronik donanım için gemide yer seçimini yapar ve seçilen yere donanımın takılıp çalışır duruma getirir. İş teslimi işlerini yapar. 55

8 Gemi takip sistemi İş ve işlemlerini ilişkili kurallara uygun olarak başlatır, yürütür ve sonlandırır. Gerekli her aşamada üst yetkililerinin onayını alarak iş ve işlemlerini yürütür. Servisteki iş paylaşım planıyla kendine düşen diğer işleri yapar. Mesleğin Gerektirdiği Özellikler Gemi Elektroniği ve Haberleşme Zabiti olmak isteyenler; Fen bilimleri özellikle fizik ve matematik alanında başarılı, Elektronik ve mekanik işlere karşı ilgili, Şekil algısı yeteneğine sahip, Göz ve ellerini uyum içinde kullanılabilen, Uzun süreli ve karmaşık işlerde yoğun dikkat ve sabır gösterebilen, Fiziksel ve ruhsal yönden sağlıklı ve dayanıklı, Teknolojik gelişmeleri izlemeye hevesli, Denizde yaşamayı seven ve gemilere karşı ilgisi olan, Temel düzeyde elektrik bilgileri, ileri düzeyde çizgisel ve sayısal elektronik bilgileri edinmiş elektronik ölçme becerileri gelişmiş, Yabancı dili orta düzeyde öğrenmiş ve ilerletmeye istekli olmalıdır. Çalışma Ortamı ve Koşulları Gemi Elektroniği ve Haberleşme Zabitleri, seyir hâlindeki gemiler, yer istasyonları ve kıyı servis ve bakım istasyonlarında çalışmaktadır. Gemide çalışacaklar için (deneyim ve yeteneklerine de bağlı olarak ücreti daha iyi olabilir ) çalışma ortamı nemli, gürültülü, kokulu olabilir. Yolcu gemilerinin ne zaman, hangi limanda olacağı yaklaşık olarak belirli olabilir ancak yük gemilerinde bu zaman büyük oranda belirsizdir. Her ikisinde de aile ortamında bulunma zamanı planlanamayabilir. Günlük çalışma saatleri düzensizdir. Çünkü işin biteceği saat planlamaz. Kıyıda bakım servislerinde ise günlük çalışmada işe başlama saati öngörülebilirse de bitişi genelde işin sonlanmasına bağlı olur. 56 İş Bulma İmkânları Gemi Elektroniği ve Haberleşme Zabitleri, seyir hâlindeki gemiler, yer istasyonları ve kıyı servis ve bakım istasyonlarında çalışabilmektedir.

9 Eğitim ve Kariyer İmkânları Gemi Elektroniği ve Haberleşme Öğretim dalını başaranlar Eğitim ön koşulunu sağlamış olarak yönetimin 13 açacağı 2. Sınıf Telsiz Elektronik Operatörü Yeterlik Belgesi Sınavına başvururlar. Sınavı başaranlar, Gemi Elektroniği ve Haberleşme Zabiti olurlar. Bu yeterlik ile dünyanın her yerindeki ticarî gemilerde Gemi Telsiz Elektronik Zabiti, (pasaport ve oturma çalışma izinleri kendisi veya şirketince çözülürse) kıyıda gemi elektroniği bakım-onarım servislerinde Telsiz Elektronik Teknisyeni olarak çalışabilirler. Okulunda elde ettiği orta öğretim başarı puanına göre sınavsız geçişle ilişkilendirildiği 13 meslek yüksek okulu programından birine yerleştirilmek için başvurabilir. Yerleştirildikten sonra meslek yüksek okulunu başarıyla bitirmesi halinde yeni dalında çalışabilir. Meslek yüksek okulunu başarıyla bitirdikten sonra alanıyla ilişkilendirilmiş lisans programlarından birine dikey geçiş sınavını başararak geçebilirler. Örneğin elektronik mühendisliğine geçen öğrenci, bu dalda herhangi bir iş yapabileceği gibi gemilerde veya kıyıda bakım servislerinde daha üst yetkili teknik sorumlu olarak çalışabilir. İletişim araçlarındaki teknolojik gelişmeler kataloglarından ve ulusal veya uluslar arası bilgi ağı ortamından izleyerek gemi elektronik iletişim aracı üreticileri veya kıyıda gemi elektroniği bakım onarım istasyonu işleticilerinin zaman zaman açtıkları meslek içi eğitim çalışmalarına katılarak bilgilerini güncel tutarlar ve aranan teknik insan olmayı sürdürebilirler. Meslekte çalışmak yerine 4 yıllık ek eğitim almak üzere Elektronik Öğretmenliği, Elektronik ve Bilgisayar Öğretmenliği, Elektronik ve Haberleşme Öğretmenliği lisans programlarına girmek isterlerse üniversite giriş sınavı puanlarına ek puan alırlar. GEMİ MAKİNE ZABİTİ Tanımı Makine zabiti; Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslar Arası Sözleşmesi nin (STCW 78/95) AIII/1 kodlu eğitimini almış olan, 6 ay açık deniz stajını yapan ve idarenin yaptığı sınavda başarı gösteren, kw arasında gemilerde ana makine operasyon, gemi yardımcı makineleri operasyon, elektrik operasyonu, gemilerde bakım imâlât ve gemi personel güvenliği işlemlerini kendi başına belli bir süre içersinde yürüten nitelikli gemi adamıdır. Görevleri İş organizasyonu yapmak Ana makine operasyonu yapmak Gemi yardımcı makineleri operasyonu yapmak Elektrik operasyonu yapmak Gemilerde bakım ve imalat yapmak Denizde kişisel canlı kalma ve güvenlik işlemlerini yapmak Meslek Elamanlarında Aranacak Özellikler Makine zabiti olmak isteyenler; Denizde yaşam koşullarına uyum göstermelidir. Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslar arası 57

10 Sözleşmesi nin (STCW 78/95) A-III/1 kodlu eğitimi almış olmaları gerekir. Meslekî yabancı dili çok iyi kullanabilir düzeyde olmaları gerekir. Göz ve ellerini eş güdümlü kullanabilme yeteneğine sahip olmalıdır. Temiz ve disiplinli olmalıdır. Çevreye karşı duyarlı olmalıdır. İş ahlâkına sahip olmalıdır. İş güvenliği ilkelerine uyan meslekî eğitim almış kişiler olmalıdır. Çalışma Ortamı ve Koşulları Gemi makine zabiti, çalışmalarını hem makine dairesinde hem de güvertede yürütür. Makine zabiti, görevini yaparken ast üst ilişkilerini göz önüne alarak gemi bünyesinde görevini yerine getirir. Vardiyasını teslim almadan önce gerekli kriterleri yerine Gemi Ortamı getirirerek hazırlığını yapar. Vardiya saatleri içerisinde görev yerini terk etmeksizin verilen saatler içerisinde orada bulunmak zorundadır ve vardiye saatindeki çalışmalarını üstüne rapor etmesi gerekir. Gemi makine zabitleri; gemi makinesinin eski veya yeni olmasına göre rahat ya da çok fazla gürültülü, yağlı, ağır kokulu (yağ veya mazot vb.) sıcak bir ortamda bulunurlar. Ayrıca, gemi fırtınaya yakalandığında sallantı, deniz tutması, stres ve iş birliği gerektiren koşullarda çalışır. Burada herkesin kendi görevi vardır ve acil durumlarda herkes makineye iner. Başmakinist ve meslektaşları ile iletişim içerisindedir. İş güvenliğini birinci planda tutarak dikkatli çalışmak zorundadır. İş Bulma İmkânları Makine zabiti; Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslar Arası Sözleşmesi nin (STCW 78/95) AIII/1 kodlu eğitimi almış, 6 ay açık deniz stajını yapan ve idarenin yaptığı sınavda başarı gösteren, KW gücüne sahip gemilerde çalışma hakkını elde eden kişidir. Deniz koşullarının haricinde karada gemi makineleri bakım onarım hizmeti veren işletmelerde de çalışma imkânı vardır. Gemi makineleri zabitleri gemilerde, tersanelerde ve motor atölyelerinde çalışırlar. Ayrıca, devlete ait motor üretim ve bakım atölyelerinde usta olarak çalışabilirler. 58 Gemi makineleri zabitleri gemi haricinde, gemilere önderlik eden gemi şirketlerinde ve özel oto servislerine başvuruda bulunarak kendilerine iş bulabilirler.

11 Eğitim ve Kariyer İmkânları Meslek liselerinin Gemi Makineleri bölümlerinden mezun olanlar, istedikleri taktirde, Gemi Makineleri, Endüstriyel Kalıpçılık, Hasat Sonrası Teknolojisi, Makine, Makine Yağları ve Yağlama Teknolojisi, Mekatronik, Sondajcılık, Tarım Alet ve Makineleri, Metalürji Malzeme, Otomotiv, Oto Boya Karoseri Doğrultma Teknikerliği, Metalografi ve Malzeme Muayenesi ön lisans programına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Gereken koşullara sahip oldukları taktirde yerleştirilebilirler. Mezun olanların meslek yüksek okullarının Gemi Makineleri Gemi motor dairesi Bölümüne sınavsız geçiş hakları bulunmaktadır. Meslek yüksek okulunu başarıyla tamamlayan öğrenciler dikey geçiş sınavıyla, Gemi Makine Mühendisliği bölümünün öngördüğü kontenjan sayısı kadar dikey geçiş yapabilirler. Anadolu Meslek Liselerinin Gemi Makineleri Bölümünden mezun olanlar Makine Resmi ve Konstrüksiyonu Öğretmenliği, Mekatronik Öğretmenliği ile Otomotiv Öğretmenliği programlarına başvurdukları taktirde, ek puan almaları nedeniyle diğer bölümlerden mezun olanlara göre öncelikle yerleştirilmektedir. Makine zabiti yeterliği ile iki yıl denizde makine zabitliği yaptıktan sonra sözleşmenin öngördüğü A-III/2 müfredat programı ile idarenin öngördüğü İngilizce eğitiminin idare tarafından uygunluğu onaylanan bir eğitim kurumunda tamamlama, idarenin öngördüğü ikinci makinist sınavında başarılı olma şartlarını yerine getirenler, ikinci makinist yeterliğini almaya hak kazanırlar. İkinci makinist yeterliği ile iki yıl denizde ikinci makinistlik yapmak, idarenin öngördüğü baş makinist sınavında başarılı olmak şartlarını yerine getirenler baş makinist yeterliğini almaya hak kazanırlar. YAT KAPTANI Tanımı Yat kaptanı; tekneyi seyrüsefere hazırlama, yolcu alma, limana yanaşma, ayrılma, teknenin iç ve dış temizliği ile bakım tutum işlemlerini yaptırma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir Özel yat; yat tipinde inşa edilmiş, kamarası, tuvaleti, lavabosu, mutfağı olan, taşıdığı yolcu sayısı on ikiyi geçmeyen gezi ve spor amacıyla yararlanılan gemidir. Ticarî yat; yat özeliklerinde inşa edilmiş, verdiği hizmet nedeniyle yolcudan belirli bir ücret alınan, taşıdığı Yatta çalışanlar yolcu sayısı uluslar arası sularda on ikiyi, ulusal sularda otuz altıyı geçemeyen, gezi ve spor amacıyla yararlanılan gemidir. 59

12 Yat kaptanlığı ise bu yatları yönetip yönlendirme mesleğidir. Bu mesleği yapan kişiye yat kaptanı denir. Görevleri Meslek ve eğitim standartları doğrultusunda aşağıdaki görevler yerine getirilir: Yat sınıfı teknede can, mal ve çevre güvenliğini sağlamak. Gemi bakımını sağlamak. Belge, delil toplamak ve kayıt tutmak. Personeli yönetmek. Eğitim vermek. Disiplin sağlamak, Yat sınıfı teknede sağlık hizmetlerini yürütmek. Yolcu kabulü yapmak. Haberleşmeyi sağlamak. Resmî işlemleri takip etmek. Hava durumunu takip etmek. Güverte seyir hazırlığı yapmak. Makineyi seyire hazırlamak. Güvenli manevra yapmak. Güvenli seyir yapmak. Çekek bakımları ve yatın indirilmesini sağlamak. Meslek eğitimi etkinliklerine katılmak. 60 Meslek Elemanlarında Aranan Özellikler Yat kaptanı olmak isteyenler hizmete dayalı yükselmeler dışında içeriği ve süresi, eğitimsınav yönergesi ile belirtilen Yat Kaptanlığı Eğitimi ni, onaylanan eğitim kurumlarında görmeli ve buradan başarı ile mezun olmalıdır. Temel Denizde Güvenlik Eğitimi ve sertifikalarını almalıdır. En azından Kısa Mesafe Telsiz Operatör ehliyetine sahip olmalıdır. Yukarıdaki üç koşulu yerine getirmiş veya sınav ve hizmete dayalı yükselmelerle sınava girme aşamasına geldikten sonra Yat Kaptanlığı Sınavını başarmalıdırlar. Çalışma Ortamı ve Koşulları Yat kaptanları görevlerini denizde, tekne üzerinde yürütürler. Seyir alanları genelde sahile yakın, tabiat güzelliğine ve/veya tarihî değerlere sahip kıyılardır. Yolcuları, genel olarak üzerlerindeki çalışma yorgunluğunu atmaya gelmiş, eğlenmeye ve hoşgörüye açık insanlardır. Çalışma zamanı, genel olarak havaların güzel olduğu yaz aylarıdır. Genelde sabah erken saatlerde yapılan seyir, güzel bir koyda demirleme ile biter. Gün boyunca yapılan su sporları, geceleri eğlence ile sona erer. Geç saatlerde yatılan teknede, sabah uyku hakkı sadece yolcunundur. Yatın çalışanları erkenden kalkar ve günlük programı uygulamaya Yelkenli yat koyarlar. Genelde dolaşılan koylar, yatçılara kötü havalarda sığınma imkânı verse de zaman zaman şiddetli rüzgâr ve yüksek dalgaların hışmından kurtulma imkân olmaz. Sağlık konusunda en büyük risk, sağlık sorununun kendisi değil, hastayı müdahale için gerekli sağlık kuruluşuna ulaştırma zorluğudur.

13 Genelde kış ayları bakım aylarıdır. Çekeğe veya limana alınan tekneler, kış boyunca, onarım ve bakımdan geçer ve yaza hazırlanır. Hareketli ve renkli bir hayattan ve değişiklikten hoşlanan kişiler bu meslekte mutlu olabilirler. Ancak tüm denizcilik mesleklerinde olduğu gibi, denizcilik ayrılık demektir. Bu nedenle yat kaptanlığını seçenler, zamanı geldiğinde evlilik konusunda kararlarını düşünerek vermek zorundadırlar. İş Bulma İmkânları Yatları, ülkemizdeki mevcut duruma göre üç ayrı kategoriye sokabiliriz: grt altı özel yatlar grt üstü özel yatlar. 3. Ticarî yatlar. İlgili kurallara göre, yat kaptanları tüm yatlarda kaptanlık yapabilirler. Ancak, 50 grt altı yatlarda Amatör Denizci ehliyeti, kaptan için yeterli olduğundan, 50 grt üstü özel yatlarda da yat sahipleri daha yüksek dereceli ehliyetlileri tercih ettiğinden iş bulma şansı azalmaktadır. Yat kaptanı ehliyetli kişilerin bugün en fazla iş bulma şansları, yat turizminde kullanılan ticarî yatlardadır. Yat turizmi, ülkemizde genellikle İstanbul ile Mersin arasındaki alanlarda görülmekte olup yoğunluk sıralamasına göre, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Çeşme, Kuşadası yöresinde fazlaca gözükmektedir. Günü birlik geziler veya Mavi Yolculuk adı altındaki haftalık geziler, ticarî yatların genel çalışma şeklidir. Eğitim ve Kariyer İmkânları Ülkemizde içeriği ve süresi, eğitim-sınav yönergesi ile belirtilen Yat Kaptanlığı Eğitimi veren onaylı eğitim kurumu olarak Bodrum ve Çeşme de, meslek lisesi statüsünde okullar bulunmaktadır. Bu okullarda okuyan öğrenciler; Ara sınıflarda aldıkları eğitim ile temel denizde güvenlik sertifikalarını ve yat ile diğer gemilerde çalışabilmek için Miço belgelerini alabilmekte, Ara sınıflarda aldıkları eğitim ile Gemici sınavına hazırlık kazanabilmekte, Okulda aldıkları eğitimle Kısa Mesafe Telsiz Operatör Belgesi Sınavı için hazırlık yapabilmekte, Okulda aldıkları eğitim Yat Kaptanlığı sınavına girebilmekte, Yat kaptanı ehliyeti ile 3 yıl hizmet belgeleyenler, A-II/3 programını tamamlarlarsa sınırlı vardiya zabiti sınavına girebilmekte, Mezuniyetten sonrası, iki yıllık meslek yüksek okullarına sınavsız geçebilmekte ve güverte eğitimi alarak, burada da başarılı olmaları hâlinde tonaj sınırlaması olan ticarî gemilerde güverte zabiti olarak görev yapabilmekte, Mezuniyetten sonrası, mesleklerinin devamı niteliğindeki dört yıllık programlar için, ÖSS ye ek puan ile girme imkânları olmakta, Mezuniyetten sonra, iki yıllık meslek yüksek okullarına geçenler, buradan da mezun olmaları hâlinde, Dikey Geçiş Sınavı ile mesleğinin devamı niteliğindeki dört yıllık programlara geçiş yapabilmektedir. BALIKÇI GEMİSİ KAPTANI Tanımı Balıkçı gemisi kaptanı; yalnızca su ürünleri avcılığı veya depolanması veya işletilmesinde kullanılan, nitelikleri bu amaca uygun olan ve tonilato belgesinde balıkçı gemisi olduğu belirtilen ticaret gemisini sevk ve idare eden gemi adamıdır. 61

14 Görevleri Balıkçı gemisinde can, mal ve çevre güvenliğini sağlamak. Teknenin bakımını yapmak. Belge, delil toplamak ve kayıt tutmak. Personeli yönetmek. Eğitim vermek. Disiplin sağlamak. Teknede sağlık hizmetlerini yürütmek. Gemiyi ava hazırlamak. Haberleşmeyi sağlamak. Resmî işlemleri takip etmek. Hava durumunu takip etmek. Güverte seyir hazırlığı yapmak. Makineyi seyire hazırlamak. Güvenli manevra yapmak. Güvenli seyir yapmak. Çekek bakımları yapmak ve tekneyi denize indirmek. Meslek Elamanlarında Aranan Özellikler Balıkçı gemisi kaptanı olmak isteyenler; Sınav ve hizmete dayalı yükselmeler hariç, meslek liselerinin balıkçılık, su ürünleri, güverte, güverte avlanma bölümleri mezunu olmalı, Temel denizde güvenlik eğitim ve sertifikalarını almalı, İdarenin öngördüğü Balıkçı Gemisi Kaptanı Sınavı nı başarmalıdır. Çalışma Ortamı ve Koşulları Balıkçılık gerçekte bir fedakârlık mesleğidir. Meslek daimi olarak denizde icra edilmektedir. Balık üreme dönemlerinde getirilen avlanma yasakları balıkçıyı çoğunlukla deniz ve hava şartlarının çetinleştiği kış aylarında denize çıkmaya zorlamaktadır. Ancak tüm bu sıkıntısına rağmen gemi adamlığı alanı içerisinde ortak olan deniz aşkı ve özgürlük duygusu bu meslek adamını da pençesine almıştır. Bu aşk ve özgürlük duygusu balıkçıyı, denizin zorluklarına katlanabilir kılmaktadır. İş Bulma İmkânları Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrili olup, tüm sahillerimizde balıkçılık yapma imkânı bulunmaktadır. Özellikle karada iş olanaklarının dar olduğu Karadeniz kıyılarında balıkçılığı meslek olarak seçenlerin sayısı oldukça fazladır. Bu meslekteki iş bulma imkânları, bizzat balıkçı gemi sahiplerinin, kaptanlık alarak kendi teknelerinin kaptanlığını yapmaları ve teknelerin babadan oğula geçmesi nedeniyle daralmaktadır. 62 Eğitim ve Kariyer İmkânları Ülkemizde, Denizcilik ve Su Ürünleri Meslek Lisesi Güverte Avlama Bölümlerinde eğitim alma imkânı bulunmaktadır. İki yıl balıkçı gemisi kaptanlığı yapanlar, ilgili sınavı başarmak kaydı ile açık deniz balıkçı

15 gemisi kaptanı olabilmekte, yat kaptanı ehliyeti ile 3 yıl hizmet yapanlar, A-II/3 programını tamamlayarak sınırlı vardiya zabiti sınavına girebilmektedir. DİPNOTLAR 1 Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı 2 Taksir: Kusur 3 Zimmet: Bir memurun kendisine verilen veya görevi nedeni ile koruması altında bulunan parayı, para hükmündeki kâğıtları ve senetleri ve diğer malları tüketerek kendisine mal etmek. 4 İhtilas: Zimmet suçunun fiilinin ortaya çıkmaması için hile kullanmak. 5 İrtikâp: Yiyicilik, görevini kötüye kullanarak hakkı olmayan bir paranın ödenmesini sağlamak. 6 Gemi Adamları Yönetmeliği Madde 4 7 Mühendishane-i Bahrî-i Hümâyûn 8 Seyr-i Sefain (Seyir) 9 IMO (International Maritime Organization) 10 İdare: Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı (Sınavı yapan kurum; Müsteşarlık adına Gemi Adamları Sınav Merkezi (GASM) dir.) 11 Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı (RG: 24 Temmuz 2001 tarih ve sayılı) Gemi adamları Yönetmeliğine dayalı Eğitim Ve Sınav Yönergesi 13 Gemi Adamları Yönetmeliği ( Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı RG: Gün, Sayı: ) 12 Gemi Adamları Yönetmeliği ( Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı RG: Gün, Sayı: ) 10 IMO (International Maritime Organization) 13 Yönetim: Şu anda, Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, sınavı yapan kurum Müsteşarlık adına Gemi Adamları Sınav Merkezi (GASM) dir. 14 deadweight tonnage 15 IMO (International Maritime Organization) 63