- Genel Gerekçe - Bu önerilerin amacı Kıbrıs ın kuzeyinde yerel mevzuatın parçası olan. Fasıl 105 Değişiklik Yasa Tasarısı Önerisi Gerekçeleri

Transkript

1 - Genel Gerekçe - Bu önerilerin amacı Kıbrıs ın kuzeyinde yerel mevzuatın parçası olan Anayasa nın geçici 4. maddesi tahtında yürürlükte olan 1951 Mültecilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme nin 1., 31., 32., 33. Maddeleri Anayasa nın geçici 4. maddesi tahtında yürürlükte olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 2. ve 3. Maddeleri, 11. Protokolü ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İçtihadı 06/1996 Sayılı Yasa ile onaylanan Çocuk Haklarına Dair Sözleşme nin 3., 9., 22. Maddeleri 28/2004 Sayılı Yasa ile onaylanan İşkence ve Diğer Zalimce, İnsanlık dışı veya Onur Kırıcı Davranış veya Cezalandırmalara Karşı Sözleşme nin 3. Maddesi 29/2004 sayılı yasa ile onaylanan Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi nin 7. Maddesi Uluslararası örf ve adet hukuku prensibi olan geri göndermeme ( nonrefoulement) ilkesine ve Avrupa Birliği Müktesebatına uyumdur. Fasıl 105 Değişiklik Yasa Tasarısı Önerisi Gerekçeleri 1. Fasıl 105 in Esas Yasa ya Madde 6A eklemesi suretiyle değiştirilmesi önerilmektedir. 2. 6A Maddesinin 1. Fıkrası 1951 Mülteciler Sözleşmesi Madde 1 deki mülteci tanımını içermekte ve bu sözleşmenin 33 Maddesi altındaki geri gönderme me yükümlülüğünü yansıtmaktadır. 33. Madde 1. Fıkra: Hiçbir Taraf Devlet, bir mülteciyi, ırkı, dini, tâbiiyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayısıyla hayatı ya da özgürlüğü tehdit altında olacak ülkelerin sınırlarına, her ne şekilde olursa olsun geri göndermeyecek veya iade ("refouler") etmeyecektir. 3. 6A Maddesinin 2. Fıkrası (a) bendi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 11. Protokol altındaki yükümlülüğü yansıtmaktadır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 11. Protokol Madde: Ölüm cezası kaldırılmıştır. Hiç kimse bu cezaya çarptırılamaz ve idam edilemez. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadına göre bu maddenin sınır ötesi etkisi bulunmaktadır. AİHM, 16531/90, Y ile Hollanda AİHM, 25342/94, Alla Raidl ile Avusturya, 04/11/1995 AİHM, 13284/04, Bader ve diğerleri ile. İsveç, 08/11/ A Maddesinin 2. Fıkrası (b) bendi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 2. Maddesi ve Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi 6. Maddesi ve bu Madde ile ilgili 31/80 numaralı 29 Mart 2004 tarihli Genel Yorum un 12. Paragrafı altındaki yükümlülüğü yansıtmaktadır.

2 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde 2 Paragraf 1:Herkesin yaşam hakkı yasayla korunur. Yasanın ölüm cezası ile cezalandırdığı bir suçtan dolayı hakkında mahkemece hükmedilen bu cezanın infaz edilmesi dışında, hiç kimsenin yaşamına kasten son verilemez. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi Madde 6 Paragraf 1: Her insanın doğuştan gelen yaşama hakkı vardır. Bu hak yasalarla korunacaktır. Hiç kimsenin yaşamı keyfi olarak elinden alınamaz. Genel Yorum 31/80 Paragraf 12: gönderilecek ülkede veya bu ülkenin akabinde gönderilecek ülkede Sözleşmenin 6 ve 7. Maddelerinde tarifi yapılan bir şekilde telafisi imkansız bir zarar meydana geleceğine inanmak için yeterli dayanakların bulunduğu durumlarda Taraf Devletlerin kendi ülkesinde yaşayan ve yetkisi altında bulunan bütün bireylere Sözleşme'de tanınan hakları sağlamak ve bu haklara saygı göstermekle ilgili Madde 2 altındaki yükümlülükleri sınır dışı etmeme, iade etmeme veya geri göndermeme veya başka bir şekilde kendi ülkelerinden göndermemesi ile ilgili bir yükümlülük doğurmaktadır 5. 6A Maddesinin 2. Fıkrası (c) bendi 28/2004 Sayılı Yasa ile onaylanan İşkence ve Diğer Zalimce, İnsanlık dışı veya Onur Kırıcı Davranış veya Cezalandırmalara Karşı Sözleşme nin 3. Maddesi; 29/2004 sayılı yasa ile onaylanan Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi nin 7. Maddesi ile ilgili 20/44 numaralı 3 Nisan 1992 tarihli Genel Yorum un 9. Paragrafı ve 31/80 numaralı 29 Mart 2004 tarihli Genel Yorum un 12. Paragrafı ve Avrupa insan Hakları Sözleşmesi Madde 3 ve ilgili içtihadı altındaki yükümlülükleri yansıtmaktadır. İşkence ve Diğer Zalimce, İnsanlık dışı veya Onur Kırıcı Davranış veya Cezalandırmalara Karşı Sözleşme Madde 3 Paragraf 1:Hiçbir Taraf Devlet bir şahsı, işkenceye tabi tutulacağı tehlikesinde olduğuna dair esaslı sebeplerin bulunduğu kanaatini uyandıran başka devlete geri göndermeyecek, sınır dışı etmeyecek veya iade etmeyecektir. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi Madde 7: Hiç kimse işkenceye ya da zalimane, insanlık dışı ya da küçük düşürücü muamele ya da cezalandırmaya maruz bırakılamaz. Özellikle, hiç kimse kendi özgür rızası olmadan tıbbi ya da bilimsel deneylere tabi tutulamaz. Genel Yorum 20/44 Paragraf 9: Taraf devletler kişileri, sınır dışı, iade veya geri gönderme yolu ile başka bir ülkeye dönmeleri halinde, işkence, zalimane, insanlık dışı veya küçük düşü muamele veya cezaya tabii olma riskine maruz bırakmamalıdırlar. Genel Yorum 31/80 Paragraf 1: gönderilecek ülkede veya bu ülkenin akabinde gönderilecek ülkede Sözleşmenin 6 ve 7. Maddelerinde tarifi yapılan bir şekilde telafisi imkansız bir zarar meydana geleceğine inanmak için yeterli dayanakların bulunduğu durumlarda Taraf Devletlerin kendi ülkesinde yaşayan ve yetkisi altında bulunan bütün bireylere Sözleşme'de tanınan hakları sağlamak ve bu haklara saygı göstermekle ilgili Madde 2 altındaki yükümlülükleri sınır dışı etmeme, iade etmeme veya geri göndermeme veya başka bir şekilde kendi ülkelerinden göndermemesi ile ilgili bir yükümlülük doğurmaktadır Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde 3: Hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya işlemlere tabi tutulamaz Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadı: AİHM, 14038/88, Soering ile Birleşik Krallık, 07/07/1989 AİHM, 15576/89, Cruz Varas ve diğeri ile İsveç, 20/03/1991. AİHM, 22414/93, Chalal ile Birleşik Krallık, 15/10/1996.

3 6. 6A Maddesinin 3. Fıkrası 28/2004 Sayılı Yasa ile onaylanan İşkence ve Diğer Zalimce, İnsanlık dışı veya Onur Kırıcı Davranış veya Cezalandırmalara Karşı Sözleşme nin 3. Maddesi altındaki yükümlülükleri yansıtmaktadır. İşkence ve Diğer Zalimce, İnsanlık dışı veya Onur Kırıcı Davranış veya Cezalandırmalara Karşı Sözleşme Madde 3: Bu gibi esaslı sebeplerin bulunup bulunmadığına tayin maksadıyla, yetkili merciler, söz konusu devlette mümkün olduğu kadar sistemli biçimde yaygın, açık seçik ve kütlevi insan hakları ihlalleri bulunup bulunmadığı dahil tüm ilgili hususları göz önünde tutacaktır. 7. 6A Maddesinin 4. Fıkrası 1951 Mülteciler Sözleşmesinin 31. Maddesi altındaki cezalandırmama yükümlülüğünü yansıtmaktadır: 1951 Mülteciler Sözleşmesi 31. Madde 1. Taraf Devletler, hayatlarının veya özgürlüklerinin, madde 1 de gösterilen şekilde tehdit altında bulunduğu bir ülkeden doğruca gelerek izinsizce kendi topraklarına giren veya bu topraklarda bulunan mültecilere, gecikmeden yetkili makamlara başvurarak yasadışı girişlerinin veya bulunuşlarının geçerli nedenlerini göstermeleri koşuluyla, yasadışı yollardan girişleri veya bulunuşlarından dolayı ceza vermeyeceklerdir. 8. 6B Maddesi Çocuk Haklarına Dair Sözleşme nin 1., Ve 9. Ve 22. Maddeleri altındaki yükümlülükleri yansıtmaktadır: Madde 1: Bu sözleşme uyarınca çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç on sekiz yaşına kadar her insan çocuk sayılır. Madde 2 1.Taraf Devletler, bu Sözleşmede yazılı olan hakları kendi yetkileri altında bulunan her çocuğa, kendilerinin, ana babalarının veya yasal vasilerinin sahip oldukları ırk, renk, cinsiyet, dil, siyasal ya da başka düşünceler, ulusal, etnik ve sosyal köken, mülkiyet, sakatlık, doğuş ve diğer statüler nedeniyle hiçbir ayrım gözetmeksizin tanır ve taahhüt ederler. 2.Taraf Devletler, çocuğun ana babasının, yasal vasilerinin veya ailesinin öteki üyelerinin durumları, faaliyetleri, açıklanan düşünceleri veya inançları nedeniyle her türlü ayrıma veya cezaya tabi tutulmasına karşı etkili biçimde korunması için gerekli tüm uygun önlemi alırlar. Madde 3 1.Kamusal ya da özel sosyal yardım kuruluşları, mahkemeler, idari makamlar veya yasama organları tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde, çocuğun yararı temel düşüncedir. 2. Taraf Devletler, çocuğun ana babasının, yasal vasilerinin ya da kendisinden hukuken sorumlu olan diğer kişileri hak ve ödevlerini de göz önünde tutarak, esenliği için gerekli bakım ve korumayı sağlamayı üstlenir ve bu amaçla tüm uygun yasal ve idari önlemleri alırlar. 3.Taraf Devletler, çocukların bakımı veya korunmasından sorumlu kurumların, hizmet ve faaliyetlerin özellikle güvenlik sağlık, personel sayısı ve uygunluğu ve yönetimin yeterliliği açısından yetkili makamlarca konulan ölçülere uymalarını taahhüt ederler. Madde 9 1.Yetkili makamlar uygulanabilir yasa ve usullere göre ve temyiz yolu açık olarak ayrılığın çocuğun yüksek yararına olduğu yolunda karar vermedikçe Taraf Devletler çocuğun ana babasından onların rızası dışında ayrılmamasını güvence altına alırlar. Ancak ana babasında tarafından çocuğun kötü muameleye maruz bırakılması ya da ihmal edilmesi durumlarında ya da

4 ana babanın belirlenmesi amacıyla karara varılması gerektiğinde bu tür bir ayrılık kararı verilebilir. 2.Bu maddenin birinci fıkrası uyarınca girişilen her işlemde ilgili bütün taraflara işleme katılma ve görüşlerini bildirme olanağı tanınır. 3.Taraf Devletler ana babasından veya bunlardan birinden ayrılmasına karar verilen çocuğun kendi yüksek yararına aykırı olmadıkça ana babanın ikisiyle de düzenli bir biçimde kişisel ilişki kurma ve doğrudan görüşme hakkına saygı gösterirler. 4.Böyle bir ayrılık bir Taraf Devlet tarafından girişilen ve çocuğun kendisinin ana veya babasının veya her ikisinin birden tutuklanmasını, hapsini, sürgün, sınır dışı edilmesinin veya ölümünü (ki buna devletin gözetimi altında iken nedeni ne olursa olsun meydana gelen ölüm dâhildir) tevlit eden herhangi benzer bir işlem sonucu olmuşsa, bu Taraf Devlet, istek üzerine ve çocuğun esenliğine zarar vermemek koşulu ile; ana babaya, çocuğa veya uygun olursa, ailenin bir başka üyesine, söz konusu aile bireyinin ya da bireylerinin bulunduğu yer hakkında gereken bilgiyi verecektir. Taraf Devletler, böyle bir istemin başlı başına sunulmasının ilgili kişi veya kişiler bakımından aleyhe hiç bir sonuç yaratmamasını ayrıca taahhüt ederler. Madde Taraf Devletler ister tek başına olsun isterse ana babası veya herhangi bir başka kimse ile birlikte bulunsun mülteci statüsü kazanmaya çalışan ya da uluslararası veya iç hukuk kural ve usulleri uyarınca mülteci sayılan bir çocuğun bu Sözleşme de ve insan haklarına veya insani konulara ilişkin ve söz konusu Devletlerin taraf oldukları diğer Uluslararası sözleşmelerde tanınan ve bu duruma uygulanabilir nitelikte bulunan hakları kullanması amacıyla koruma ve insani yardımdan yararlanması için gerekli bütün önlemleri alırlar. 2. Bu nedenle Taraf Devletler uygun gördükleri ölçüde Birleşmiş Milletler Teşkilatı ve onunla işbirliği yapan hükümetler arası ve hükümet dışı yetkili başka kuruluşlarla bu durumda olan bir çocuğu korumak ona yardım etmek herhangi bir mülteci çocuğun ailesi ile yeniden bir araya gelebilmesi için ana babası veya ailesinin başka üyeleri hakkında bilgi toplamak amacıyla işbirliğinde bulunurlar. Herhangi bir nedenle kendi aile çevresinden sürekli ya da geçici olarak aynı esaslar içinde ana babası ya da ailesinin başkaca üyelerinden hiçbirisi bulunamayan çocuğa da tanınacaktır. 9. 6B Maddesi 2. Fıkrası nın (b) bendi Çocuk Haklarına Dair Sözleşme nin 6. Numaralı Genel Yorumu 33. Paragrafı altındaki yükümlülükleri yansıtmaktadır: 33. Devletler, refakatsiz veya ayrılmış çocukların uygun temsili ve yüksek menfaatini garanti altına almak için, temel yasal çerçeveyi oluşturmak ve gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. Böylelikle, Devletler refakatsiz veya ayrılmış çocuğun tespit edildiği andan itibaren en kısa süre içerisinde bir vasi veya danışman atamak ve bu vekalet düzenlemesini çocuk yetişkin oluncaya dek ya da Sözleşme ve diğer uluslararası yükümlülüklerine uygun şekilde, kalıcı olarak Devlet in sınırlarını yada yargı alanını kalıcı olarak terk edinceye dek sürdürmelidir. Çocuk ile ilgili tüm işlemlerde vasisine danışılmalı ve vasisi bilgilendirilmelidir. Vasinin tüm planlama ve yarar alma süreçlerinde mevcut olma yetkisi olmalıdır, buna muhaceret ve istinaf soruşturma ve duruşmaları, bakım düzenlemeleri ve tüm kalıcı çözüm arayış çabaları dâhildir B Maddesi 2. Fıkrası nın (c) bendi Çocuk Haklarına Dair Sözleşme nin 6. Numaralı Genel Yorumu 39. Paragrafı altındaki yükümlülükleri yansıtmaktadır: 39. Refakatsiz veya ayrılmış çocuklar geçici veya kalıcı olarak aile ortamından mahrum kalmış ve böylelikle de Sözleşme nin 20. Maddesi altında Devletlerin yükümlülüklerinden faydalanabilirler ve ilgili Devletin sağladığı özel koruma ve yardımdan yararlanma hakları vardır.

5 Fasıl 105, Yabancılar ve Muhaceret Yasası nın 20. Maddesi Altında Yapılan Yabancılar ve Muhaceret Tüzüğü Taslak Değişiklik Önerisi Gerekçeleri 1. Yabancılar ve Muhaceret Tüzüğü nün Esas Tüzük ün Bir yabancıya geçici olarak Kıbrıs a girme ve orada geçici olarak kalma hakkı veren giriş izinlerinin listelendiği 9. Maddesi (1). Fıkrasına (g) İnsancıl İzin bendinin eklenmesi suretiyle değiştirilmesi önerilir. 2. Söz konusu değişiklik Fasıl 105 Yabancılar ve Muhaceret Yasası nın 6A Maddesi altında geri gönderilmeyecek kişilerin ikametini düzenleme amacı taşımaktadır. 3. Yabancılar ve Muhaceret Tüzüğü nün Esas Tüzük e İnsancıl İznin koşullarının ve bu izne bağlı hakları belirtmek üzere Madde 15A eklenmesi suretiyle değiştirilmesi önerilir A Maddesi 1. Fıkrası nın (a) bendi Fasıl 105 Yabancılar ve Muhaceret Yasası nın 6A Maddesi altında geri gönderilmeyecek bir kişi olduğu iddiasında olan birinin iddiası değerlendirilinceye değin ikametini düzenleme amacı taşımaktadır. Her başvuru sahibi bu kapsama gireceği yönünde bir kesinlik olmasa da her bu kapsam dahilinde olan kişinin başvuru sürecinden geçeceği olgusuna dayanmaktadır A Maddesi 1. Fıkrası nın (b) bendi Fasıl 105 Yabancılar ve Muhaceret Yasası nın 6A Maddesi altında geri gönderilmeyecek kişilerin ikametini düzenleme amacı taşımaktadır A Maddesi 1. Fıkrası nın (c) bendi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin Madde 5 1 (f) altındaki sınır dışı maksatları ile tutuklamanın sınır dışı veya ihraç işlemlerinin sürdüğü sürece kabul edilebilir olduğu yönündeki içtihadını yansıtmaktadır (Bkz: Chahal / Birleşik Krallık, 15 Kasım 1996 ). Benzer şekilde 16 Aralık 2008 tarihli ve 2008/115/EC sayılı AB Direktifi 15. Madde sinin 4. Fıkrasına göre geri gönderme ile ilgili makul olasılıkların bulunmadığı durumlarda tutukluluk haklı olmaktan çıkar ve ilgili kişinin ivedilikle serbest bırakılması gerekmektedir A Maddesi 1. Fıkrası nın (d) bendi yasa ve tüzük maddele ri ile öngörülemeyen insancıl durumların ortaya çıkması halinde, yasal boşluktan dolayı bireylerin haklarının ihlal edilmemesi amacı ile Baş Muhaceret Memuruna gerekli gördüğü durumlar ile ilgili takdir yetkisi vermektedir A Maddesi 3. Fıkrası bireylerin Fasıl 105 Yabancılar ve Muhaceret Yasası nın 6A Maddesi altında korunan geri göndermeme prensibinin uluslararası hukukta hem ülke içerisinde hem de sınır kapılarında bulunan kişilere uygulandığı öngörüsüyle Madde 6A kapsamına giren kişilere ülkeye girme ve kalma hakkını verir. (Bkz. Zulüm Tehlikesinde Olan Kişilere Sığınma ile ilgili İlke Kararı 14 (1967), Temmuz 29, 1967, Madde. 2) 9. 15A Maddesi 3. Fıkrası İnsancıl İzin verme yetkisini bireylerin Fasıl 105 Yabancılar ve Muhaceret Yasası nın 6A Maddesi altında geri gönderilmeyecek bir kişi olup

6 olmadığına dair karar mercii olan Baş Muhaceret Memuru nun bünyesinde çalıştığı bakanlığa vermektedir A Maddesi 6. Ve 7. Fıkraları bu izne tabii kişilerin, özellikle de soruşturma safhasında, Muhaceret Memurunca, erişilebilir olmasını garanti altına alma amacı gütmektedir A Maddesi 3. Fıkrası bu kapsama alınan kişilerin temel haklarını düzenlemektedir A Maddesi 8. Fıkrası (a) bendi 1951 Sözleşmesi Madde 26 daki yükümlülükleri yansıtmaktadır. Madde 26 Her Taraf Devlet, ülkesinde yasal olarak ikamet eden mültecilere, genel olarak aynı koşullardaki yabancılara yönetmeliklerce sağlanan, toprakları üzerinde ikamet edeceği yeri seçme ve özgürce seyahat etme hakkını tanıyacaktır A Maddesi 8. Fıkrası (b) bendi pratikte hali hazırda BMMYK Kıbrıs temsilciliği tarafından kayıtlı olan mültecilere sağlanan sağlık ile ilgili hakkın Tüzük Maddesi olarak yazılmasını öngörmektedir A Maddesi 8. Fıkrası (c) bendi 1951 Sözleşmesi Madde 22 Paragraf 1 deki yükümlülükleri yansıtmaktadır. Madde Taraf Devletler, mültecilere, temel eğitim konusunda, vatandaşlarına uyguladıkları muamelenin aynısını uygulayacaklardır A Maddesi 8. Fıkrası (d) bendi pratikte hali hazırda BMMYK Kıbrıs temsilciliği tarafından kayıtlı olan mültecilere sağlanan istihdam ile ilgili hakkın Tüzük Maddesi olarak yazılmasını öngörmektedir A Maddesi 8. Fıkrası (e) bendi 1951 Sözleşmesi Madde 23 deki yükümlülükleri yansıtmaktadır. Madde 23 Taraf Devletler, ülkelerinde yasal olarak ikamet eden mültecilere, sosyal yardım ve iane konularında vatandaşlarına uyguladıkları muamelenin aynısını uygulayacaklardır A Maddesi 8. Fıkrası (e) bendi Fasıl 105 Yabancılar ve Muhaceret Yasası nın 6A Maddesi kapsamına girdikleri müddetçe bu Tüzük maddesinden yararlanmalarını öngörmektedir. 18. Yabancılar ve Muhaceret Tüzüğü nün Geçici İkamet alan yabancılar Dördüncü Cetvelde gösterilen harçları ödemeleri gerektiğini öngören Esas Tüzük ün 16A Maddesine İnsancıl İzin Hamili olan kişilerin harçlardan muaf olması yönünde değişiklik yapılması öngörülmektedir. Söz konusu değişiklik Fasıl 105 Yabancılar ve Muhaceret Yasası nın 6A Maddesi altında geri gönderilmeye cek ve bu sebeple İnsancıl İzin ile giriş ve/veya ikametlerine izin veren kişilerin ekonomik nedenlerle bu korumadan yararlanamama durumlarını ortadan kaldırmak amacı gütmektedir.