TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI BİLGİ BELGE MERKEZİ(BBM)

Transkript

1 TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI BİLGİ BELGE MERKEZİ(BBM) Döküman Bilgileri EMO BBM Yayın Kodu : 97 Makalenin Adı : Gelişmekte Olan Teknolojiler Makalenin Yayın Tarihi : 01/01/2006 Yayın Dili : Türkçe Makalenin Konusu : Gelişmekte Olan Teknolojiler Makalenin Kaynağı : MIT Technology Review, 2006 Anahtar Kelimeler : Teknolojik Gelişme, Teknolojik Atılım, İnovasyon Yazar 1 : MIT Technology Review Açıklama Bu doküman Elektrik Mühendisleri Odası tarafından açık arşiv niteliğinde olarak bilginin paylaşımı ve aktarımı amacı ile eklenmiştir. Odamız üyeleri kendilerine ait her türlü çalışmayı EMOP/Üye alanında bulunan veri giriş formu aracılığı ile bilgi belge merkezinde yer almasını sağlayabileceklerdir. Ayrıca diğer kişiler çalışmalarını e-posta (bbm@emo.org.tr) yolu ile göndererek de bu işlemin gerçekleşmesini sağlayabileceklerdir. Herhangi bir dergide yayınlanmış akademik çalışmaların dergideki formatı ile aynen yer almaması koşulu ile telif hakları ihlali söz konusu değildir. Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi nde yer alan tüm bilgilerden kaynağı gösterilerek yararlanılabilir. Bilgi Belge Merkezi nde bulunan çalışmalardan yararlanıldığında, kullanan kişinin kaynak göstermesi etik açısından gerekli ve zorunludur. Kaynak gösterilmesinde kullanılan çalışmanın adı ve yazarıyla birlikte belgenin URL adresi ( verilmelidir.

2 "Gelişmekte Olan Teknolojiler" 2006 yılında "MIT Technology Review" dergisi tarafından belirlenen 10 teknoloji alanı. Karşılaştırmalı Biyomoleküler Etkileşim (Comparative Interactomics) Biyoteknoloji kapsamında bir bilim dalı olan Interactomics hücre içindeki proteinlerin ve diğer biyomoleküllerin birbirleriyle olan etkileşimini incelemektedir. Karşılaştırmalı Biyomoleküler Etkileşim ise vücudun karmaşık moleküler etkileşim haritasını çıkararak bu haritalardan yeni ilaç yapımında yararlanmayı hedeflemektedir. KME de tüm türlerde bulunan temel moleküler etkileşim yapısı ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır. Comperative Interactomics (Technology Review) Nanoilaç (Nanomedicine) Nanomedicine (Technology Review) Vücuda zerkedilen nanoparçacıklarla hastalıklara daha etkin tedavi geliştirilebilmektedir. Kan damarlarının çeperinden içeri süzülebilecek şekilde oluşturulan ve ilaç taşıyan nanoparçacıklar doğrudan savaşmaları için programlandıkları zararlı hücrelere yapışarak taşıdıkları ilaçla bu hücreleri hızla yok edebilecektir. Bu yöntem sadece kansere karşı değil romatoit artirit (eklem iltihabı) ten kistik fibrosis e kadar her tür hastalığa karşı kullanılabilecektir. Ayrıca biyoterör saldırılarının belirtilerinin erken aşamalarda tespit edilmesini sağlayacaktır.

3 Epigenetik Biyolojinin genetik bilim dalı, organizmaların bazı özellikleri hücre fonksiyonundaki DNA dizisine kodlayarak önceki nesillerden genler aracılığıyla sonraki nesillere nasıl kalıtsal olarak taşıyabildiklerini incelemektedir. Buna karşılık epigenetik, genlerin dizilişine bağlı olmaksızın biyolojik kalıtımı sağlayan diğer ek yöntemlerle ilgilenmektedir. DNA dizilişinde değişiklik oluşmaksızın ve geri alınabilir şekilde gerçekleşen bu kalıtım çevresel etmenlere bağlı olarak kendiliğinden ortaya çıkabilmektedir. Kimyasal değişimler, protein üretim mekanizmasına zarar vermekte, doğrudan genleri kapatmakta ve kromozomların çözülmesini güçleştirmektedir. Bu tür kimyasal etkileşim sonucu normalde kapalı olan bir gen aktif hale gelerek (ya da tersi) kanser tümörü oluşumuna neden olabilmektedir. Epigenetik etkileşimleri belirleyebilen araçlar sayesinde kanserin çok erken evrede kesin teşhisi mümkün olabilecek, hatta hastalığın ciddiyeti ve ne tür bir tedaviye cevap verme olasılığı olduğu tespit edilebilecektir. Epigenetics - The Science of Change (ehponline.org) Epigenetics (Technology Review) Hücre Çekirdeğinin Yeniden Programlanması (Nuclear Reprogramming) Üzerinde yoğun olarak ahlaki tartışmaların sürdüğü kök hücrelerin embriyodan elde edilmesi yaklaşımına son vermesi beklenen bu yöntemde Dolly isimli koyunda uygulanan klonlamanın (benzerini kopyalama) değişik bir türünün kullanılması hedeflenmektedir. Orijinal süreçte yetişkinden alınan ve kendi DNA sı çıkarılan yumurta hücresinin proteinleri, verici yetişkinin genetik benzerine sahip embriyoyu oluşturacak şekilde yeniden programlanmaktadır. Bu süreçte vericinin hücresini, normalde sadece embriyonik kök hücrelerde bulunan nanog isimli proteini üretecek şekilde zorlayarak embriyoya dönüşmemiş ancak büyük ölçüde kök hücre özellikleri gösteren hücrenin üretilebileceği öngörülmektedir. Çok sayıda bilim adamı proteinler kullanılarak hücrelerin alıcı-verici hücre gerektirmeden ve alıcının DNA sı çıkarılmadan, doğrudan yeniden programlanabileceğini ümit etmektedir. Bu şekilde, bir deri hücresinin dahi proteinleri yeniden programlanarak kök hücreye dönüştürülebileceği düşünülmektedir. Fareler üzerinde yapılan deneylerde bir kimyasal madde kullanılarak kas hücreleri yağ ve kemik hücrelerine dönüştürülmüştür. Bu şekilde küçük kimyasal moleküller kullanılarak da kök hücre elde edilebileceği düşünülmektedir. Nuclear Reprogramming (Technology Review)

4 Nanobiyomekanikler (Nanobiomechanics) Pikonewton ölçeğindeki kuvvetlerin (bir newtonun trilyonda biri) hücreler üzerindeki etkisinin öğrenilmesi ile mikropların ya da parazitlerin hücrelerde yaptıkları bozucu etkiler daha iyi anlaşılacak; sağlıklı hücrelerle sağlıksız hücrelerin ayrıştırılmasını kolaylaştıran yöntemler bulunabilecektir. Örneğin sıtma parazitinin kırmızı kan hücrelerinde aşırı büyümeye ve sertleşmeye yol açtığı; bunun kırmızı kan hücrelerinin boyutlarını kılcal damarlardan geçemeyecek duruma getirdiği ve sonuçta beyindeki kılcal damarlarda pıhtılaşmaya bağlı tıkanıklık sonucu beyin kanamasına neden olduğu belirlenmiştir. Uzun zamandan bu yana kullanılan kuvvet, esneklik gibi çok sayıda mekanik kavramın (nano ölçekte) biyoloji için de önemli olması nanobiyomekanik alanını gelişen teknolojiler arasına sokmuştur. Nanobiomechanics (Technology Review) Evrensel Kimlik Tanımlama (Universal Authentication) Mevcut durumda İnternet üzerinden ulaşılan her farklı sitede alınan her serviste farklı kullanıcı kimliği, farklı şifreler kullanılması gerekiyor. Evrensel kimlik tanımlama ile bu işlemin bir kez yapılması hedefleniyor. İnternet te dolaşırken bir kez login ile kimlik tanımlaması yapıldıktan sonra gezilen diğer tüm sitelerde aynı kimlikle tanınmak ve karşılanmak yöntemin özünü oluşturacak. Universal Authentication (Technology Review)

5 Bilişsel Telsiz (Cognitive Radio) Gün geçtikçe artan Wi-fi, cep telefonları, pager lar, kablosuz sensör ağları, v.b. kablosuz haberleşme ortamı trafiğine karşı bu servisler için tahsis edilmiş frekans bandının sabit olması tasarımcıları yeni arayışlara itiyor. Kısıtın frekans bandından değil mevcut bandın verimli kullanılamamasından kaynaklandığı görüşünden hareketle, ortamda sürekli ölçüm yaparak boş ya da daha az yoğun kanalları arayan Bilişsel Telsizlerle bu sorunun aşılması hedefleniyor. İlgili bandın tahsis edildiği cihaz grubunun kullanımına öncelik vermek kaydıyla çevrelerindeki cihazlarla konuşarak kalan bandı kendi aralarında paylaşmaları esasına dayalı bir sistem Bilişsel Telsiz sistemi. Ancak kendi aralarında konuşmalarından kaynaklanacak band kullanımını da en aza indirmek amacıyla telsizlerin yazılımlarının oyun kuramı (game theory) olarak adlandırılan ve en uygun çözümü bulmalarını sağlayacak matematiksel modellemeye uygun davranacak şekilde geliştirilmeleri öngörülmektedir. Cognitive Radio (Technology Review) Yaygın Kablosuz Haberleşme (Pervasive Wireless) Mevcut durumda her biri kendi içinde ayrı bir kablosuz haberleşme protokolu ile konuşan pek çok ürünün tek bir protokol çevresinde buluşturularak birbirleriyle konuşabilir hale getirilmesi hedeflenmektedir. Bu durumda elde edilecek yaygın kablosuz haberleşme ağı sayesinde vakit alan pek çok işin eskisine oranla çok daha kısa sürede yapılması hedeflenmekte ve buna bağlı önemli verim artışı sağlanması beklenmektedir. Örneğin dükkanınızdaki ürünlerin RFID etiketlerinin, satışların durumu hakkında cep telefonunuza bilgi göndermesi, birbiriyle konuşan arabalar sayesinde çarpışmaların engellenmesi, yaşlı insanların üzerlerinde takılı kan basıncı ve nabız ölçen aygıtların normal dışı bir durum algılamalarında doktora ilgili kişinin durumu ve yeri hakkında bilgi göndermeleri bu kapsamda düşünülebilir. Pervasive Wireless (Technology Review)

6 Esnek Silikon Devreler (Stretchable Silicon) Üzerine mikroçiplerin monte edilebildiği devreleri taşıyan esnek silikondan yapılmış eşyaların geliştirilmesi hedeflenmektedir. Esnek silikonların ameliyatta doktorun parmak uçlarına takılı devreler yardımı ile hastanın kan basıncının ve nabzının ölçebildiği ancak dokunma hissini etkilemeyen eldivenlerden üzerinde günlük haberlerin anında izlenebildiği elektronik gazete kağıtlarına kadar çok farklı ürünlerde kullanılabileceği düşünülmektedir. Stretchable Silicon (Technology Review) Diffusion Tensor Imaging Şizofreni hastalarında beyindeki farklılığı belirlemek amacıyla geliştirilmekte olan DTI yöntemi manyetik rezonans yöntemine göre çok daha ileri bir görüntüleme tekniği olma yolunda ilerlemektedir. Bu yöntemde özel bir radyo frekansı ve manyetik alan gradyan darbeleri altında beyindeki su moleküllerinin yayılım yönüne bakılmaktadır. Normal durumlardaki yayılma ile sorunlu vakalardaki yayılma farklılık göstermektedir. Bu yöntem sara, travmatik beyin yaralanmaları, kronik alkolizm gibi rahatsızlıklarda da kullanılmaya başlanmıştır. Tekniğin geliştirilmesiyle Alzheimer gibi hastalıkların önündeki sır perdesinin de aralanabileceği ve teşhis konusunda önemli gelişme sağlanabileceği düşünülmektedir. Diffusion Tensor Imaging (Technology Review)