Yasmina LOKMANOĞLU. Mersin Kent Konsey Başkanı

Transkript

1 1 ÖNSÖZ Bilindiği üzere Kent Konseyleri merkezi yönetimin, yerel yönetimin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve sivil toplumun ortaklık anlayışıyla, hemşehrilik hukuku çerçevesinde buluştuğu; kentin kalkınma önceliklerinin, sorunlarının, vizyonlarının sürdürülebilir kalkınma ilkeleri temelinde belirlendiği, tartışıldığı, çözümlerin geliştirildiği ortak aklın ve uzlaşmanın esas olduğu demokratik yapılar ile yönetişim mekanizmalarını birbiriyle buluştuğu demokratik unsurların faaliyet alanıdır. Kente ilişkin temel stratejiler ve faaliyet planlarının belirlenmesinde, uygulama ve izleme süreçlerinde tüm kenti kapsayan akılcı perspektif ile hareket etmek öncelikli ana amaçlar arasındadır. Bu amaç doğrultusunda kent konseyi kent mekanı üzerinde kentin kimliğine ilişkin tarihi, kültürel, doğal ve benzeri değerlere sahip çıkmak ve geliştirmek, kent kaynaklarının etkili, verimli ve adil kullanımına katkıda bulunmak, sürdürülebilir kalkınma anlayışına dayalı kentin yaşam kalitesini geliştiren, çevreye duyarlı ve yoksulluğu giderici programları desteklemek, kent yönetiminde saydamlık, hesap verebilirlik, öngörülebilirlik ilkelerinin uygulanmasına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Gerek yerel gerekse ülke genelinde enerji politikaları kent mekanını ilgilendiren verimli, etkili bir yöntemle yönetilmesi hedeflenen konular arasındadır. Bu nedenle yatırımlar ya da enerjinin nasıl ne şekilde kullanılıp tüketildiği soruları ise yerel düzlemde büyük tartışmalara neden olmaktadır. Kent konseyinin temel amaç ve görevlerini ilke edinildiğinde Mersin yerelinde enerji politika ve stratejileri ile ilgili bir çalışma yapılması hedeflenmiş ve ilgili sivil toplum kuruluşlarının yer aldığı enerji komisyonu kurulmuştur. Komisyonca yürütülen çalışmada ana hedef Mersin yerelinde üretilen, planlama ve inşaat aşamasında yer alan ve gelecek yıllarda yatırım olarak gerçekleştirilmek istenilen enerji yatırımlarını saptamak ve güç potansiyelini ortaya koyarak bir bildiri/rapor oluşturmak amaçlanmıştır. Oluşturulan bildiri sonucunda Mersin yereline dair enerji politikaları üzerine yorum yapabilmek ve doğru olan anlayış ne ise onu ifade edebilecek bir alan yaratmak diğer amaçlarımız arasında yer almaktadır. Çalışmada özellikle vurgulanmak istenilen bir diğer konu ise enerji yatırımlarında yerel olarak tabir ettiğimiz kitlenin ne derece müdahil olabildiği ve kararların

2 2 nasıl alındığı konusudur. Bu noktada Mersin kent konseyi olarak katılım ilkemiz doğrultusunda oluşturulan bildiriyi gerekli merci ve halk tabanına ileterek karar alma noktalarına yerel unsurlarında dahil ederek etkili ve verimli bir tartışma yürütmek istenilmektedir. Nihayetinde Mersinde sürdürülebilir kalkınma anlayışına dayalı kentin yaşam kalitesini geliştiren, çevreye duyarlı ve halkın katılımınıda sağlayarak toplumcu bir anlayış güderek ilgili otoriter kurumlara enerji poltitiklarında Mersinin enerji yatırımlarında talebi ne olmalıdır? sorusunu iletmek gerektiği düşüncesindeyim. Sonuç olarak oluşturulan enerji rapor bildirgesinde komisyon üyelerini oluşturan Türk Mimar ve Mühendisler Odası Mersin İl Kordinasyon Kuruluna ve gerek saha gerekse bilimsel çalışmalarıyla katkı sunup raporun hazırlanmasında önemli katkıları olan ve komisyonun sekretaryalığını yürüten Sn. Sinan CAN 1 a sonsuz şükranlarımı sunuyorum. Yasmina LOKMANOĞLU Mersin Kent Konsey Başkanı 1 Cumhuriyet Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Lisans, Mersin Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü Kent ve Çevre Programı Yüksek Lisans.

3 3 KOMİSYON ÜYELERİ MERSİN KENT KONSEYİ ENERJİ KOMİSYON ÜYELERİ 1 ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI SEYFETTİN ATAR 2 ÇEVRE MÜHENDİSLERİ ODASI ZEHRA KORKMAZ 3 ÇEVRE MÜHENDİSLERİ ODASI SİNAN CAN 4 JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI MEHMET YORMAZ 5 ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI SAFFET ÖZDEMİR 6 ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI AYDIN AYDIN 7 ŞEHİR PLANCILARI ODASI İSMET GÜLLÜ 8 MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI MEHMET YILMAZ 9 MAKİNE MÜHENSİLERİ ODASI BÜLENT HARUN KILIÇ 10 ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI UMUT TEMİZKAN 11 MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI SABAHATTİN SAKATOTLU

4 4 ÇİZELGELER Çizelge 1: Mersinde Toplam Hidroelektrik Güç Potansiyelleri Çizelge 2: Mersinde Toplam Doğalgaz-Termik Güç Santralleri Çizelge 3: Mersinde Yer Alan Biyogaz Enerji Üretim Tesisleri Çizelge 4: Mersin İlinde Öngörülen Termik Güç Santralleri Çizelge 5: Mersin İline Kurulabilecek Rüzgar Enerji Santralı Güç Kapasitesi Çizelge 6: Mersin İline Ait Rüzgar Enerji Santralı Güç Kapasiteleri Çizelge 7: Mersin ilinde yer alan trafo merkezleri Çizelge 8: Mersin İlinde Üretilen Toplam Elektrik Üretim Verileri Çizelge 9: Mersin İlinde Planlama Aşamasında Olan Toplam Elektrik Üretim Tesisleri Çizelge 10: Mersin İlinde Üretilen Ve Planlanan Toplam Elektrik Üretim Verileri HARİTALAR Harita 1: Türkiye nin Güneş Enerji Güç Potansiyeli Harita 2: Mersin İlinin Güneş Enerji Haritası Harita 3: Mersin İli Rüzgar Kaynak Bilgileri

5 5 İÇİNDEKİLER 1. SUNUŞ MERSİN İLİNDE ENERJİ DURUM VE POTANSİYEL ANALİZİ Hidroelektrik Santralleri Doğalgaz-Termik/Biyogaz Güç Santralleri Güneş Enerji Sistemleri Rüzgar Enerji Sistemleri MERSİN İLİNDE YER ALAN TRAFO MERKEZLERİ MERSİN İLİNDE ENERJİYE DAYALI SAYISAL VERİLER GENEL DEĞERLENDİRME KAYNAKÇA... 23

6 6 1- SUNUŞ Mersin ilinin temel yaşam standartları ve kimlik arayışları ile ilgili geçmişten günümüze dek birçok farklı varsayım ortaya konulmuştur. Olagelen farklı düşünce anlayışlarının ortaya çıkmasının en önemli nedenleri arasında Mersin ilinin tarih boyunca önemli bir coğrafik konumda yer alması, nüfus özellikleri ve il sınırları içerisinde birden fazla ekonomik, sosyal ve kültürel faaliyetlerin gerçekleştirilme olanağının olmasıdır. Bilindiği üzere enerji politikaları son 10 yıl içerisinde son derece tartışmalı bir konum içerisinde yer almaktadır. Yerelde yer alan tanım ve sınıflandırma tartışmalarının ilerlemesi ekonomik ve sosyal yapı açısından gerek dünya gerekse ülkemizin enerji verimliliği ve piyasası ile ilgili net olmayan ve belirlenemeyen farklı bir tartışmanın süregelmesine neden olmuştur. Bu belirsizlik farklı çevrelerin farklı algı ve görüşleri nedeniyle enerji piyasa ve ekonomisinin nasıl ve ne şekilde ilerlemesi ve planlanması gerektiği konusunda net olmayan ve aynı zamanda halk tarafından da çekince ile karşılanan bir takım problemlere ve tartışmalara neden olmaktadır. Gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı Mersin yerelinde enerji politikalarının kentin kimliği, sosyal ve demografik yapısı ve özellikle ekonomik ilerleme ve kalkınma yolunda nasıl şekillendiği ve Mersin yerelinin enerji durum ve potansiyelini ifade ederek yerel düzlemde farklı bir farkındalık ortaya koymaktır. 2- MERSİN İLİNDE ENERJİ DURUM VE POTANSİYEL ANALİZİ Enerji durum bildirgesini ele alınırken Mersinde faaliyette olan ya da yatırım aracı olarak düşünülen enerji santralleri beş ana çerçeve ile sınırlandırılmıştır. Sırası ile bunlar; - Hidroeletrik Santralleri - Doğalgaz-Termik/Biogaz Güç Santralleri - Güneş Enerji Santralleri - Rüzgar Enerji Santralleri - Nükleer Enerji Santralleri

7 7 şeklindedir. Yerel düzlemde enerji yatırımlarını detaylı olarak ele aldıktan sonra sonuç bölümünde ise genel değerlendirme yapılarak temel öneriler kısmı ile çalışmanın nihai sonucu ortaya konulmaya çalışılacaktır Hidroelektrik Santralleri Öncelikli olarak Mersin yerelinde yer alan ya da alacak olan Hidroelektrik Santrallerini şematize edecek olursak; Çizelge 1: Mersinde Toplam Hidroelektrik Güç Potansiyelleri HİDROELEKTRİK ENERJİ Ön inceleme ve master planı 24 MW tamamlanan % 2 89 GWh/yıl % 2 1 AKKOÇ HES 2 MW 8 GWh/yıl 2 KAVAKLI REG 8 MW 30 GWh/yıl 3 BAHÇE HES 7 MW 28 GWh/yıl 4 KURTHAN HES I-HES II 6 MW 21 GWh/yıl 5 ÖZ-SA REG. VE HES 0,3 MW 2 GWh/yıl Planlama ve kesin projesi 589 MW % GWh/yıl % 44 tamamlanan 1 MUT BARAJI VE HES 91 MW 519 GWh/yıl 2 BUKET HES 17 MW 44 GWh/yıl 3 BOZYAZI HES 10 MW 40 GWh/yıl 4 KAYABAŞI HES 16 MW 56 GWh/yıl 5 SİLİFKE 2-1 HES (EİE) 14 MW 76 GWh/yıl 6 SİLİFKE 2-2 HES (EİE) 5 MW 33 GWh/yıl 7 ÜÇTAŞ HES 3 MW 6 GWh/yıl 8 KAPLANKAYA REG 3 MW 12 GWh/yıl

8 8 9 BOLKAR REG.VE HES 13 MW 35 GWh/yıl 10 AK HAN REG. VE HES 46 MW 115 GWh/yıl 11 KIZILCA REGÜLATÖRÜ VE HES 7 MW 26 GWh/yıl 12 EFRENK BARAJI VE HES 20 MW 77 GWh/yıl 13 KAYRAKTEPE BARAJI VE HES 299 MW 768 GWh/yıl 14 SARAN HE 15 MW 57 GWh/yıl 15 LENGER HES I 1 MW 8 GWh/yıl 16 LENGER HES II 5 MW 21 GWh/yıl 17 LENGER HES III 7 MW 18 GWh/yıl 18 YASSITAŞ REG 6 MW 6 GWh/yıl 19 SORGUN BARAJI VE HES 12 MW 38 GWh/yıl İnşa halinde olan 77 MW % GWh/yıl % 6 1 SEBİL HES 23 MW 69 GWh/yıl 2 ALAKÖPRÜ BARAJI ve HES (EİE) 32MW 99 GWh/yıl 3 PAMUKLUK BARAJI VE HES 15 MW 69 GWh/yıl 4 YAZILI HES 7 MW 28 GWh/yıl İşletmede olan 519 MW % GWh/yıl % 48 1 ANAMUR HES 1 MW 2 GWh/yıl 2 BOZYAZI HES 0,40 MW 1 GWh/yıl 3 SİLİFKE HES 0,40 MW 2 GWh/yıl 4 ZEYNE HES 0,30 MW 2 GWh/yıl 5 DERİNÇAY (HOCANTI) HES 0,40 MW 1 GWh/yıl

9 9 6 KADINCIK I HES 70 MW 345 GWh/yıl 7 KADINCIK II HES 56 MW 320 GWh/yıl 8 BERDAN HES (YİD) 10 MW 48 GWh/yıl 9 GEZENDE HES 159 MW 528 GWh/yıl 10 PAMUK HES 20 MW 81 GWh/yıl 11 BİRKAPILI HES 49 MW 178 GWh/yıl 12 LAMAS III ve IV HES 47 MW 193 GWh/yıl 13 AZMAK (KIRKKAVAK) HES 24 MW 91 GWh/yıl 14 OTLUCA HES (EİE) 48 MW 224 GWh/yıl 15 DAĞBAŞI HES 10 MW 38 GWh/yıl 16 DİNÇ REGÜLATÖRÜ ve HES 2 MW (EİE) 15 GWh/yıl 17 GÖK HES 10 MW 43 GWh/yıl 18 SARIKAVAK BRJ VE HES (EİE) 9 MW 40 GWh/yıl 19 REMSU HES 2 MW 7 GWh/yıl İl hidroelektrik enerji toplamı MW % GWh/yıl % 100 Kaynak: 2014 Mersin Çevre Durum Planı 2 şeklindedir. Mersinde işletmede yer alan 19 tesisin toplam kurulu gücü 519 MW olup gelecek yılarda öngörülen ve üretilmek istenilen elektrik toplam miktarı ise toplam 47 tesis ile MW ve yıllık elektrik üretimi ise GWh/yıl olarak üretim planlanmaktadır Doğalgaz-Termik/Biyogaz Güç Santralleri 2 Hidroelektrik Enerji tesislerinin söz konusu veriler Haziran-2014 Tarihine kadar olan verilerdir.

10 10 Mersin ilinde yer alan ve işletme halinde olan termik santraller, doğalgaz çevrim santralleri ve işletmelerin prosesleri sonucu ortaya çıkan atıklardan elde edilen enerji tesislerini tabloda belirtecek olursak; Çizelge 2: Mersinde Toplam Doğalgaz-Termik Güç Santralleri Başlangıç Tarihi Tesis Adı Yakıt Türü Kurulu Gücü (Mwe) Tesis Durum Mersin Kojenerasyon Santrali (Soda Sanayi A.Ş.) Doğal Gaz İşletmede Mersin DGKÇ Enerji Santralı (Akfen Enerji A.Ş.) Doğal Gaz İnşaat halinde Toros Tarım Mersin Santrali Nafta İşletmede Frito Lay Tarsus Kogenerasyon Santrali Doğal Gaz 0.66 İşletmede Durum Gıda Termik-Kojenerasyon Doğal Gaz İşletmede Çimsa Atıkısı Santrali Diğer 9.56 İşletmede ABS Alçı Otoprodüktör Santrali Doğal Gaz 1.56 Toplam Mwe Diğer yandan ilgili kurumlardan lisans almış olan Biyogaz enerji tesislerinin toplam görünümü Çizelge 3 deki gibidir. İnşaat Halinde Çizelge 3: Mersinde Yer Alan Biyogaz Enerji Üretim Tesisleri

11 11 BAŞVURU TARİHİ GÜCÜ (kw) KAYNAK 2408 Biyogaz 6020 Biyogaz 1204 Biyogaz SANTRALİN ADRESİ Mersin ili, Tarsus ilçesi, Gürlü Köyü, 259 Parsel Mersin ili, Akdeniz ilçesi, Sarıibrahimli Mah. 446 Parseli Mersin ili, Silifke ilçesi, Tosmurlu Mevkii DEĞERLEND İRME SONUCU Olumlu Olumlu Olumlu Toplam 9632 Kw = 9,63 Mw şeklindedir. Görüldüğü üzere Mersinde toplam doğalgaz-termik güç santrallerinden elde edilen toplam enerji miktarı MW dır. Diğer yandan Mersin yerelinde Biyogaz enerji üretimi 9.63 Mw dir. Her iki çizelgede yer alan verilerin toplam enerji miktarı Mw şeklindedir. Mersinde yer alan üretim tesislerinin yanında son dönemlerde Mersin ilinde planlanan ve yapılmak istenilen termik güç santrali projeleri yer almaktadır. Bu projeler ise Çizelge 4 deki gibidir. Çizelge 4: Mersin İlinde Öngörülen Termik Güç Santralleri

12 12 Sıra No Santral İsmi Yer/Mevki Üretim Gücü Proje Durumu 1 Mersin Eren Silifke Akdere 2000 MW Çed Raporu Termik Santralı Beldesi Değerlendirme de 2 Yeşilovacık Mersin İli, Silifke 1254 MW Çed Raporu Termik Santrali, İlçesi, Yeşilovacık Onaylandı İskele ve Kül Beldesi ve Gülnar Depolama Alanı İlçesi, Büyükeceli Beldesi 3 Selge Enerji Mersin İli Tarsus 25 MW İnşaat A.Ş. Doğalgaz İlçesi Halinde/Yürürl Enerji Üretim ükte Tesisi Epdk Kayıt Durumu Yok Yok Var TOPLAM 3279 MW Mersin Eren Termik Santralinin Çevresel Etki Değerlendirme(Çed) raporu hazırlanmış, Yeşilovacık Termik Santrali, İskele ve Kül Depolama Alanının projesinin çevresel etki değerlendirme raporu hazırlanmış ve onaylanmış bulunmaktadır. Selge enerji termik tesisi ise ön lisans aşamasında olup yürürlüktetir. Görüldüğü üzere Mersin il sınırları içerisinde planlama sürecinde olan termik ve doğalgaz çevrim santrallerin toplam kurulu gücü 3279 MW dır Güneş Enerji Sistemleri Bu bölümde ise Mersin yerelindeki Güneş Enerji Santral(GES) planlarına değineceğiz. Öncelikle Türkiye nin güneş enerji potansiyel görünümüne bakacak olursak genellikle güney ve doğu kesimlerin verimli bölgeler olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye nin güneş enerji potansiyelini harita üzerinde belirtecek olursak;

13 13 Harita 1: Türkiye nin Güneş Enerji Güç Potansiyeli Kaynak: şeklindedir. Mersin ilinin güneş enerji potansiyelinde ise Türkiye geneline uygun bir grafik ortaya çıkmaktadır. Harita 2: Mersin İlinin Güneş Enerji Haritası Belirtilen yüksek yoğunluklu enerji potansiyelinin yanında Mersin yerelindeki güneş enerji yatırımları özellikle son dönemlerde önemli derecede artış göstermektedir. Güneş enerji yatırımlarında 1000 kw üretim kapasitesine kadar olan üretim lisanssız olarak gerçekleştirilebilmektedir. Bundan dolayı gerek ülke genelinde gerekse Mersin yerelinde şahıs ya da kurumların güneş enerjisine olan yatırımları artmaktadır. Kasım-2015 tarihi dahil olmak üzere Mersinde 147 adet güneş enerji yatırım projesinin kabulu olumlu olarak

14 14 gerçekleşmiş ve yatırımların toplam kurulu gücü 119,936.1 kw olup eş değerliliği yaklaşık olarak 120 Mw dır. Ayrıca proje olarak başvurulan değerlendirme aşamasında olan onlarca GES projesi gerekli kurum ve kuruluşlarca uygunluk kriterine göre değerlendirilip kamuoyu karar sürecini beklemektedirler Rüzgar Enerji Sistemleri Rüzgar enerji santrali(res) yatırımları güneş enerji üretim yatırımları gibi son yıllarda yatırım yoğunluğu artmış olan tesislerdir. Rüzgar enerji tesisleri güneş enerji tesislerine göre üretim kapasiteleri daha yüksek olan projelerdir. Bu nedenledir ki RES projeleri genellikle lisanssız üretim değil lisanslı üretim kategorisine dahil olmaktadır. Üretim türü lisanslı üretim olduğundan dolayı GES projelerine göre sayıca daha az fakat üretim kapasitesi olarak daha fazla üretim gerçekleştirebilmektedirler. Öncelikle Mersinin rüzgar enerji potansiyelini ortaya koyacak olursak; Çizelge 5: Mersin İline Kurulabilecek Rüzgar Enerji Santralı Güç Kapasitesi 50 m derüzgar 50 m derüzgar Toplam Alan Toplam Kurulu Güç Gücü Hızı(m/s) (km2) (MW) (W/m2) , , , ,61 693, ,14 175,68 > 800 >9.5 0,00 0,00 Kaynak: 706, ,20 MW şeklindedir. Çizelge 5 de görüldüğü üzere Mersin ilinin rüzgar enerji kapasitesi 3.531, 20 MW dır. Harita 3 e baktığımız zaman sarı ve turuncu renkte olan bölgeler rüzgar enerjisinden yararlanabilecek potansiyele sahip olan bölgelerdir.

15 15 Harita 3: Mersin İli Rüzgar Kaynak Bilgileri ( Haritada gözlemlendiği üzere Toros dağlarının etekleri, Silifke, Gülnar, Aydıncık ilçesi de rüzgar enerji potansiyeline sahip olan bölgelerdir. Fakat biz biliyoruz ki, Mersinde yer alan rüzgar enerji santrallerin hepsi Mersin/Mut ilçesinde yer almaktadır. Mersin yerelindeki planlanan ve elektrik üretilen tablo ise Çizelge 6 de belirtilmiştir. Çizelge 6: Mersin İline Ait Rüzgar Enerji Santralı Güç Kapasiteleri BAŞLANGIÇ GÜCÜ SANTRALİN DEĞERLENDİRME KAYNAK TARİHİ (MW) ADRESİ SONUCU Rüzgar Mut Yürürlükte Rüzgar Kurtini Yürürlükte Rüzgar Elmalı Yürürlükte Rüzgar Dağpazarı RES Yürürlükte Rüzgar Mersin Yürürlükte Rüzgar Akyel-2 İnşaat Aşamasında/Yürürlükte TOPLAM 174 MW

16 16 Çizelge 6 da görüldüğü üzere Mersin ilinde işletmede olan ve planlanan rüzgar enerji santrali 6 adet olup toplam kurulu gücü 174 MW dır. Bu noktada Mersin rüzgar enerji alanında kapasitesinin yaklaşık olarak % 4 ünü kullanmaktadır. Fakat Kasım-2015 yılı dahil Mersinde yatırım olarak RES projelerinde ön lisans başvuru sayısı 42 adet olup toplam kurulu gücü ise 2.208,70 Mw dır. Ön lisans sürecinde olan projeler onaylandığı taktirde Mersinde ciddi düzeyde GES ile birlikte RES projeleri ile yenilenebilir temiz enerji kaynağından elektrik üretimi sağlanacaktır. 3.MERSİN İLİNDE YER ALAN TRAFO MERKEZLERİ Gerçekleştirilen raporda trafo merkezlerinin yer alması enerji nakil hatlarının belirlenmesi, toplam gücün ortaya konulması ve tüketim endekslerinin belirlenmesi açısından önemlidir. Çizelge 7: Mersin ilinde yer alan trafo merkezleri Sıra no Trafo merkezi adı Tr no Gerilim (kv) Gücü ( MVA ) Tabii Cebri 1. Akbelen 1 154/31, Akbelen 2 154/31, Anamur 1 154/31, Taşucu 1 154/31, Taşucu 2 154/31, Erdemli 1 154/31, Erdemli 2 154/31, Mersin /31, Mersin /31, Termik 2 154/31,5 50/ Yakaköy 1 154/31, ? 12. Yakaköy 2 154/31, Yakaköy 3 154/31, ,25

17 Nacarlı 1 154/31, Nacarlı 2 154/31, Tarsus 1 154/31, Tarsus 2 154/31, *toroslar 1 154/31, *toroslar 2 154/31, Toplam ,75 Çizelge 7 de görüldüğü üzere Mersinde yer alan trafo merkezleri 19 adet olup toplam kurulu gücü ise 1025 MW dır. Fakat son dönemlerde Teiaş tarafından trafo merkezi sayısı arttırılmakta ve güç potansiyelleri iyileştirilmektedir. 4. MERSİN İLİNDE ENERJİYE DAYALI SAYISAL(NİCEL) VERİLER Yukarıdaki farklı başlıklar altında verilen bilgileri şematize edecek olursak 3 ana çizelge ortaya çıkmaktadır. Oluşturulan çizelgeler Mersin ilinde güncel olarak üretilen, planlanan ve inşaat halinde olan ve geleceğe dair üretim tesisleri şeklinde üç ayrı şekilde ifade edilmiştir. Çizelge 8: Mersin İlinde Üretilen Toplam Elektrik Üretim Verileri Enerji Türü Adet Güç Hidroelektrik Santralleri MW Termik ve Doğalgaz Santralleri MW Biyogaz Enerji Üretimi MW Rüzgar Enerji Santralleri MW Toplam MW Çizelge 9: Mersin İlinde Planlama Aşamasında Olan Toplam Elektrik Üretim Tesisleri

18 18 Enerji Türü Adet Güç Hidroelektrik Santralleri MW Güneş Enerji Santralleri MW Termik ve Doğalgaz Santralleri MW Rüzgar Enerji Santralleri Nükleer Enerji Santrali Ön lisans aşamasında olup kabul durumu belli değildir 4800 MW Toplam MW Çizelge 10: Mersin İlinde Üretilen Ve Planlanan Toplam Elektrik Üretim Verileri Enerji Türü Adet Güç Hidroelektrik Santralleri MW İşletmede olan doğalgaz-termik çevrim MW Termik ve Doğalgaz Çevrim Santralleri MW Biyogaz Enerji Üretim Tesisleri MW Güneş Enerjisi MW Rüzgar Enerjisi MW Nükleer Enerji 4 Reaktör 4800 MW Toplam 11, MW Sonuç olarak Çizelge da belirtilen üretim kapasiteleri ile Mersin ilinde gelecek yıllarda toplam olarak 11, MW elektrik enerjisi üretimi hedeflenmektedir. Fakat ön lisans (değerlendirme) aşamasında olan 42 tane RES ve başvuru halinde olan birçok GES projesi hesaplama kapsam dâhiline alınmamıştır.

19 19 GENEL DEĞERLENDİRME Enerji üretimi, işlemlerin ve toplumun kullanılması zorunlu olan bir girdi ve toplumların refah düzeylerinin yükseltilmesi için gerekli bir hizmet aracı olarak sosyal ve ekonomik kalkınmanın temel taşı olarak görülmektedir. Enerjinin genel olarak ülke ekonomisinde kalkınma ve büyüme eksenine göre değerlendirilmesine rağmen enerjinin fiziksel, teknolojik, ekonomik, politik ve çevresel boyutlarının bir bütünü olduğunu ifade etmek önemlidir. Aksi taktirde enerjinin sadece para ile alınan satılan bir potansiyel ya da ekonomik gelir çerçevesinde değerlendirilen bir kavram olacağı sonucu ortaya çıkabilir. Nihayetinde, günümüzde enerji politikaları, enerji türüne göre farklı teknolojik unsurlar gerektiren ve enerji karar alma mekanizmalarında belirli politika ya da aktörlerin rol aldığı bir bütünsel çerçeve olarak tanımlanmaktadır. Son dönemde Enerjinin nasıl? Ne şekilde? Nerede? Hangi yöntemlerle? üretileceğine dair temel sorular, yerelin karar alma düzlemini aşmış merkezi yönetimler tarafından belirlenen enerji politikaları halini almıştır. Nihayetinde Mersin de gerçekleştirilmek istenilen nükleer enerji veya termik santral gibi önemli enerji yatırımlarının karar alma süreçlerini merkezi yönetim olarak adlandırdığımız Devlet tarafından alındığı bilinmektedir. Bu nedenle yereli ilgilendiren bazı özel durum ve koşullar göz ardı edilip hegonomik olarak adlandırdığımız yatırımlar merkezden yerel mekanlar üzerinde gerçekleştirilmek istenilebilmektedir. Bu duruma örnek olarak Mersin de bir dere/ırmak üzerine birden fazla hidroelektrik santrali yapılması ya da hidroelektrik santrallerin öbek öbek belirli ilçelerde yoğunlaşmış olması merkezi yönetimin Mersinde enerji politikalarının hangi kalkınma modelleri baz alarak karar verdiği konusunu anlamayı güçleştirmektedir. Diğer yandan nükleer enerji gibi önemli ve planlanması halk ve çevre sağlığı açısından son derece tehlikeli olan bir yatırımın Mersin gibi farklı alanlarda üretim ve tüketim fonksiyonuna sahip(turizm, tarım, sanayi vb.) bir bölgede yapılmak istenmesi alınan kararların ne derece sağlıklı ve doğru olduğunu tartışma konusu haline getirmiştir. Hidroelektrik santralleri ve nükleer santralin yatırım amaçlı ele alınmasını kısa bir şekilde değerlendirdikten sonra şimdi ise Mersin de yapılmak istenilen termik güç santrallerini ele almak doğru olacaktır. Çalışmamızda görüldüğü üzere Silifke-Gülnar bölgesinde 3 adet termik güç santrali yapılması planlanmaktadır. Turizm, tarım ve doğal ekolojik özelliklerinden dolayı Türkiye nin nadir doğal alanları arasında yer alan bir bölgede

20 20 çevre, doğa ve sosyolojik olarak kirletici özelliği olan termik güç santrallerini inşa etmek Mersin üzerinde! enerji politikalarını hangi boyutta ele alındığı? sorusunu tekrar gündeme getirmektedir. Çevresel açıdan kirli enerji üretim tesisleri olarak bilinen santrallerin Mersin yerelinde ele alındıktan sonra şimdi yenilenebilir enerji kaynağı olarak bilinen rüzgar ve güneş santrallerinin Mersin deki yatırım durumuna ve potansiyeline değinelim. Yukarıdaki bölümlerde bahsedildiği gibi Mersin ilinin rüzgar enerjisinden elektrik üretim potansiyeli 3.531,20 MW dır. Fakat Mersinde inşaat halinde ve işletmede olan tesislerin toplam güçleri 174 MW dır. Mersinin rüzgar enerji potansiyeli yaklaşık olarak MW olmasına rağmen bunun sadece 174 MW nın kullanılması yerel üretici özelliklerimize önem verilmediği anlamına gelmektedir. Yukarıdaki bölümlerde değinildiği üzere 42 RES projesi ön lisans aşamasında yer almaktadır. Diğer yandan Mersin ilinin güneş enerji potansiyelinin yüksek olduğu bilinmekte ve her ortamda bahsedilmektedir. Son dönemlerde değerlendirme aşamasını geçip 147 proje ile ve 120 Mw enerji üretim kapasitesiyle GES yatırımlarının kabul edilmesi gerek Türkiye gerekse Mersin açısında önemli sayabileceğimiz bir gelişmedir. Sonuç olarak yukarıdaki bölümlerde ele aldığımız Çizelge 10 üzerinden Mersin yerelinde planlama aşamasında yer alan, inşaat halinde olan ve üretilen tüm tesislerin toplam güçlerine baktığımız zaman 11, MW olduğu görülmektedir. Çizelge 10: Mersin İlinde Üretilen Ve Planlanan Toplam Elektrik Üretim Verileri Enerji Türü Adet Güç Hidroelektrik Santralleri MW İşletmede olan doğalgaz-termik çevrim MW Termik ve Doğalgaz Çevrim Santralleri MW Biyogaz Enerji Üretim Tesisleri MW Güneş Enerjisi MW Rüzgar Enerjisi MW Nükleer Enerji 4 Reaktör 4800 MW Toplam 11, MW

21 21 Fakat enerji, arz-talep ilişkisi çerçevesinde üretilen ve tüketilen bir enerjidir. Bir kentin ya da bölgenin anlık enerji tüketimi kentin nüfus miktarı, sanayi gelişmişliği, planlama anlayışları, bina/tesis/konutların tasarım türleri, farklı üretim anlayışları, mevsimsel durum gibi sayılabilecek birçok faktöre bağlıdır. Sosyal ve coğrafik faktörlere bağlı olarak anlık olarak Mersin ortalama olarak 700 ile 1200 MW arasında elektrik enerjisi tüketmektedir. Trafo merkezlerinin kurulu gücü ise var olan tüketimede paralellik göstermektedir. Şu an ürettiği miktara baktığımız zaman Çizelge 8 de belirtildiği gibi 33 tesisle MW dır. Fakat gelecek yıllarda öngörülen ve planlanma işlemleri devam eden ve üretim halinde olan tesislerle birlikte enerji üretim miktarı ise 11, MW olacaktır. Veriler incelendiği zaman Mersin şu an kendi tükettiği enerjiyi temiz olarak adlandırılan enerjiyi kaynaklarını aktif olarak kullanmadan kendisi karşılayarak üretmektedir. Ayrıca GES ve RES projelerinden Mersin 2 ila 4 yıl sonra ortalama olarak 2500 MW elektrik enerjisi üretecektir. GES ve RES ile ilgili yatırım projeleri daha da hızlanmakta ve artmaktadır. Fakat trafo merkez güç yetersizliği, iletim kanal yetersizliği ve benzeri sebeplerden dolayı GES ve RES ile ilgili karar alma(onaylanma) süreci uzun sürebilmekte ve çoğu proje bu nedenle kabul edilmemektedir. Yatırım projeleri ile birlikte gelecek yıllarda nükleer enerji faaliyete girdikten sonra bütün toplam üretilecek enerji yaklaşık olarak tükettiğinin 10 katı olacaktır. Gerçekleştirilen bu çalışmada Mersin yerelinin arz-talep ilişkisi doğrultusunda yenilenemez kirli enerji tesislerine ihtiyacı olmadığı görülmektedir. Yıllarca süregelen ve yapılması planlanan nükleer enerji tesisinin nihayetinde elektrik üretim ve tüketim profili yönünden Mersin yereline hiçbir katkı sunmayacağı açıktır. Ayrıca talep olmamasına rağmen termik enerji santrallerinin tarihi özelliğe sahip, doğal ve turistlik bir bölgeye yapılmak istenmesi yatırımların Mersin kentinde önlenemez sorunlar eşiği yaratacağını söyleyebiliriz. Mersinin var olan potansiyelini doğrudan ama çevreyi de göz önüne alarak sürdürülebilir yönde kullanmak Mersin de enerji politikalarının temel amacı olmalıdır. Enerji politikaları oluşturulurken ve bu politikalar doğrultusunda kaynak seçimi ve dağılımı yapılırken değerlendirmelere katılması gereken öğelerden biri de seçilecek kaynakların toplumsal maliyetleridir. Toplumsal maliyetlerin eklenmesiyle fosil yakıt kaynaklı enerji kaynaklarının pahalı bir enerji kaynağa dönüştüğü, yenilenebilir enerji kaynaklarının ise

22 22 toplumsal maliyetlerinin son derece düşük olduğu bilinmelidir. Nihayetinde bilimsel ve kamu kurum ve kuruluşların raporlarına dayanan veriler Mersinin yenilebilir enerji kaynağı ile bütün tüketim ihtiyacını karşılayabileceğini ve toplumsal maliyetinde ucuz olacağı bir enerji&sosyo-ekonomik bir kent yaratılabileceğini söyleyebiliriz. ÖNERİLER Mersin güneş kuşağında olan bir kenttir ve gelişen güneş enerjisi teknolojisine paralel olarak güneş enerjisi kullanımı geliştirilmelidir, Mersin yerelinin sahip olduğu rüzgar enerji potansiyeli kullanılmalı yatırımlar önündeki engeller ortadan kaldırılmalıdır, Yerli enerjinin dörtte birini oluşturan biyomas enerji kullanımı arttırılmalı, ticari olmayan yakıt kullanımı olarak alternatif olarak geliştirilmelidir, Mersin de yeni üretim teknolojileri, yer altında enerji depolama teknikleri kullanıma sokulmalı, enerjide ileri yerli teknoloji oluşturmaya yönelik çalışmalar gerçekleştirilmelidir, Yeni trafo merkezi yatırımları gerçekleştirilmeli, trafo merkezi yetersizliğinden dolayı kabul görmeyen RES ve GES projelerinin kabulünün önü açılmalıdır, Mersin ile şu anda tükettiği enerjiyi karşılayabilecek enerji tesislerine sahiptir. Termik ve nükleer enerji tesislerinden vazgeçilmelidir, Enerji yatırımları gerçekleştirilirken enerji ve çevre birbiriyle çatışan iki kavram olarak görülmemelidir, 21. Yüzyılda sürdürülebilir kalkınma kavramı önem kazanmasına rağmen gerek ülkemizde gerekse Mersin ilinde gerçekleştirilmek istenilen enerji yatırımları sürdürülebilir kalkınma anlayışına uygun olmalıdır. KAYNAKÇA

23 23 1/ Mersin-Adana Çevre Düzeni Planı 2013 Mersin Çevre Durum Planı 2014 Mersin Çevre Durum Planı Devlet Su İşleri- Kent Konseyi Yönetmeliği, 8 Ekim 2006, Sayı: Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü