IV. ULUSAL JEOKİMYA SEMPOZYUMU

Transkript

1

2 IV. ULUSAL JEOKİMYA SEMPOZYUMU BİLİM KURULU Prof. Dr. Miraç AKÇAY Prof. Dr. Ercan ALDANMAZ Prof. Dr. Mesut ANIL Prof. Dr. Mehmet ARSLAN Prof. Dr. Serdar BAYARI Prof. Dr. Durmuş BOZTUĞ Prof. Dr. Hüseyin ÇELEBİ Prof. Dr. Bahattin ÇETİNDAĞ Prof. Dr. Fazlı ÇOBAN Prof. Dr. İbrahim ÇOPUROĞLU Prof. Dr. Cevdet DEMİR Prof. Dr. Atasever GEDİKOĞLU Prof. Dr. Ahmet GÖKÇE Prof. Dr. Cemal GÜNCÜOĞLU Prof. Dr. Şeref GÜÇER Prof. Dr. Nilgün GÜLEÇ Prof. Dr. Ali Haydar GÜLTEKİN Prof. Dr. Cahit HELVACI Prof. Dr. Muazzez ÇELİK KARAKAYA Prof. Dr. Yusuf KAĞAN KADIOĞLU Prof. Dr. Hulusi KARGI Prof. Dr. Yaşar KİBİCİ Prof. Dr. Osman KOPTAGEL Prof. Dr. Halim MUTLU Prof. Dr. Mustafa KUŞCU Prof. Dr. Yüksel ÖRGÜN Prof. Dr. Orhan ÖZÇELİK Prof. Dr. İsmet ÖZGENÇ Prof. Dr. Hüseyin ÖZTÜRK Prof. Dr. Osman PARLAK Prof. Dr. Ali POLAT Prof. Dr. Burhan SADIKLAR Prof. Dr. Ahmet SAĞIROĞLU Prof. Dr. Kadir SARIİZ Prof. Dr. Muharrem SATIR Prof. Dr. Yılmaz SAVAŞÇIN Prof. Dr. Abidin TEMEL Prof. Dr. Selçuk TOKEL Prof. Dr. Hüseyin YALÇIN Prof. Dr. Mehmet YAMAN Prof. Dr. Fuat YAVUZ Doç. Dr. Galip YÜCE KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TUNCELİ ÜNİVERSİTESİ MERSİN ÜNİVERSİTESİ BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ ORTADOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ ORTADOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ WİNDSOR ÜNİVERSİTESİ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ ESKİŞEHİR OSMAN GAZİ ÜNİVERSİTESİ TÜBİNGEN ÜNİVERSİTESİ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ OSMAN GAZİ ÜNİVERSİTESİ

3 ONURSAL BAŞKAN Prof. Dr. A. Feyzi BİNGÖL (Fırat Üniversitesi Rektörü) DÜZENLEME KURULU Prof. Dr. Ahmet ŞAŞMAZ (Başkan) Prof. Dr. Şeref GÜÇER Yrd. Doç. Dr. Bünyamin AKGÜL Yrd. Doç. Dr. Dicle BAL AKKOCA Yrd. Doç. Dr. Leyla KALENDER Yrd. Doç. Dr. Özlem ÖZTEKİN OKAN Arş. Gör. Nevin ÖZTÜRK Jeo. Müh. Derya YILDIRIM Nuray MAHALLELİ TÜBİTAK-BUTAL F.Ü. FEN BİLİMLERİ ENS. TUBİTAK-BUTAL

4 Oya CENGİZ, Ali UÇURUM, Philippe MUCHEZ Alanya Masifi ndeki Barit, Sülfidli Barit ve Pb-Zn Cevherleşmelerini Oluşturan Çözeltilerin Kökeninin İzotop Jeokimyası (S, O, Sr, Pb) ile Belirlenmesi 23 Metin BAĞCI, Ahmet YILDIZ, Yaşar KİBİCİ, Ömer AKINCI Menderes Masifi nin (Muğla) Güneyindeki Mermer Yataklarının Jeolojisi ve İzotop (Sr, C ve O) Jeokimyası 25 Emre AYDINÇAKIR,Cüneyt ŞEN Borçka (Artvin) Yöresi Tersiyer Yaşlı Volkanik Kayaçların Mineral Kimyası ve Petrokimyası, Doğu Pontidler, KD Türkiye 27 Zeynel BAŞIBÜYÜK, Hüseyin YALÇIN, Ömer BOZKAYA Zara-Suşehri (KD Sivas) Yöresi Magmatik Kayaçlarında Hidrotermal Karışık Tabakalı İllit-Smektit Oluşumları 29 Cem YÜCEL, Mehmet ARSLAN, İrfan TEMİZEL, Emel ABDİOĞLU Doğu Pontid Kuzey Zonu (KD Türkiye) Tersiyer Yaşlı Alkalin Volkanitlerin Petrokimyasal Özellikleri 31 Emel ABDİOĞLU, Mehmet ARSLAN, Selahattin KADİR Murgul (Artvin) Yöresi Altere Volkanitlerinin Tüm Kayaç Jeokimyası, Alterasyon Minerallerinin Duraylı İzotop Özellikleri ve K-Ar Yaşlandırmaları, KD Türkiye 33 Sabah YILMAZ ŞAHİN, Yüksel ÖRGÜN Kestanbol Plütonu (Ezine-Çanakkale) ve Mafik Mikrogranüler Enklavlarının Mineral ve Tümkayaç Jeokimyası 35 Sema TETİKER, Hüseyin YALÇIN, Ömer BOZKAYA KB Anadolu ve Tokat Yöresi Karakaya Karmaşığı Fillosilikatlarının Jeokimyası 37 Nazmi OTLU, Hüseyin YALÇIN, Ömer BOZKAYA, İrfan ŞAKAR, Hülya YEŞİLDAĞ Yıldızeli (Sivas) Yöresi Karakoç Mafik/Ultramafik Plutonikleri nin Mineraloji-Petrografi ve Jeokimyas 39 Mehmet Ali KURT, Musa ALPASLAN, Abidin TEMEL,Cüneyt GÜLER Deliçay ve Tarsus Çayı Arasında Yeralan Delta Çökellerinin Kökensel Farklılıkları: Jeokimyasal ve Mineralojik Kanıtlar 41 Ahmet Dündar ŞEN, İbrahim UYSAL, Orhan KARSLI Abisal ve yitim karakterli manto peridotitleri, Harmancık ofiyoliti, Bursa, KB Türkiye 43

5 Deliçay ve Tarsus Çayı Arasında Yeralan Delta Çökellerinin Kökensel Farklılıkları: Jeokimyasal ve Mineralojik Kanıtlar Mehmet Ali KURT 1, Musa ALPASLAN 1, Abidin TEMEL 2 ve Cüneyt GÜLER 1 1 Mersin Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Çiftlikköy, Mersin 2 Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Beytepe, Ankara Çalışma alanı Mersin O33 paftası içerisinde yer almakta olup; bu alan, batıda Deliçay, doğuda Tarsus Çayı, kuzeyde Mersin-Tarsus karayolu ve güneyde Akdeniz arasında kalan yaklaşık 200 km 2 lik bir alanı kapsamaktadır. Bu çalışmada, Deliçay ile Tarsus Çayı arasındaki bölgede yeralan delta çökellerinin mineralojik ve jeokimyasal özelliklenin belirlenmesi ve kökensel farklılıklarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma alanı çökellerinin mineralojisini belirmek için 40 noktadan ve üç farklı derinlikten toplam 120 örnek alınmıştır. Ayrıca, çalışma alanı yüzey (0-15 cm) çökellerinin dokusal ve jeokimyasal özelliklerini belirlemek amacıyla toplam 208 örnek alınmıştır. Delta çökellerinin mineralojik bileşimleri XRD yöntemi ile, dokusal özellikleri hidrometre yöntemi ile ve jeokimyasal özellikleri ise ICP-MS yöntemi ile belirlenmiştir. Elde edilen veriler bir Coğrafik Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımına aktarılarak çeşitli dağılım haritaları oluşturulmuştur. Ayrıca Ni, Cr ve Co elementlerinin ikili değişim diyagramları oluşturulmuştur. Dağılım haritaları ve değişim diyagramlarının yorumlanması sonucunda; çalışma alanındaki delta çökellerinin mineralojik ve jeokimyasal olarak iki farklı kökenden kaynaklandığı belirlenmiştir. Bu köken farklılığına göre; delta çökelleri jeokimyasal ve mineralojik bileşim olarak doğu ve batı bölümü çökelleri olarak ikiye ayrılmıştır. Bu ayrımı; delta çökellerinin oluşumunda rol oynayan Deliçay ve Tarsus Çayı nın farklı kaynaklardan getirdikleri jeolojik malzeme sağlamıştır. Deliçay ile Tarsus Çayı arasında kalan bölgedeki delta çökelleri, kuzey-güney yönde çökellerdeki tane boyu bakımından; doğu-batı yönünde ise jeokimyasal ve mineralojik olarak farklılıklar göstermektedirler. Anahtar Kelimeler Deliçay, Tarsus çayı, delta çökelleri, mineraloji, jeokimya, ICP-MS. 41

6 Differences in the Origins of the Delta Deposits in the Area Between Deliçay and Tarsus Rivers: Geochemical and Mineralogical Evidence Mehmet Ali KURT 1, Musa ALPASLAN 1, Abidin TEMEL 2 ve Cüneyt GÜLER 1 1 Mersin Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Çiftlikköy, MERSİN 2 Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Beytepe, ANKARA The study area is located within O33 topographic sheet and bordered by Deliçay river on the west, Tarsus river on the east, Mersin-Tarsus motorway on the north, and the Mediterranean sea on the south, covering an area about 200 km 2. Aims of this study were to determine mineralogical and geochemical properties of the delta deposits found in the area between Deliçay and Tarsus rivers and to find out differences in their origins. To determine the sediment mineralogy of the study area, a total of 120 samples were collected from 40 different sampling points and from three different sampling depths. Furthermore, a total of 208 samples were collected to determine textural and geochemical properties of the surface (0-15 cm) sediments of the study area. Mineralogical composition of the samples was determined by XRD method, their textural properties by hydrometer method and geochemical properties by ICP-MS method. The data obtained by this study have been transferred to a Geographic Information Systems (GIS) software to prepare various thematic maps. Additionally, bivariate plots of Ni, Cr and Co elements were also made to find out if there are any trends. Interpretation of thematic GIS maps and bivariate plots revealed that delta sediments in the study area are from two different origins both mineralogically and geochemically, which affect the sediments of the area in the west and east parts differently. The differences in the properties of the sediments in west and east parts can be attributed to differences in the geologic materials brought by Deliçay and Tarsus rivers. The delta sediments found in the area between Deliçay and Tarsus rivers are distinctly different in grain-size in the north-south direction and with respect to geochemical and mineralogical properties in the east-west direction. Key words Deliçay river, Tarsus river, delta deposits, mineralogy, geochemistry, ICP-MS. 42