GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ( 1 8. Sınıflar)

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI İLKÖĞRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ( 1 8. Sınıflar) Ankara, 2006 SANAT ETKİNLİKLERİ DERSİ PROGRAMI KOMİSYONU

2 SAYi: 35t i TARIH:II.O9'U1O6L ÖNCEKI KARARiN SAYi: 287 i TARIH: T.c. MILLi EGITIM BAKANLIGI TalIm ve Terbiye Kurulu Baskanligi KONU: Ilkögretim Görsel Sanatlar (1-8. Siniflar) Dersi Ögretim Programi Ilkögretim Genel Müdürlügünün tarih ve sayili teklif yazisi üzerine Kurulumuzda görüsülen "Ilkögretim Görsel Sanatlar (1-8. Siniflar) Dersi Ögretim Programi"nin, Ögretim Yilindan itibaren 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. siniflardan baslamak ve kademe li olarak uygulaninak üzere ekli örnegine göre kabulü, Söz konusu dersin ögretim programina göre; ]. Derslerde ders kitabi, ögrenci çalisma kitabi ve benzeri egitim aracinin kullanilmamasi, 2. Sadece ögretmenlerin kullanmasi amaciyla ilgili genel müdürlük tarafindan ögretmen kilavuz kitabi hazirlanarak dagitiminin yapilmasi, Kurulumuzun tarih ve 287 sayili Karari ile kabul edilen "Ilkögretim Resim-Is (1-8. Siniflar) Dersi Ögretim Programi" nin Ögretim Yilindan itibaren 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. siniflardan baslamak üzere kademeli olarak uygulamadan kaldirilmasi kararlastirildi. J~ Doç. Dr. irfan ERDOGAN Kurul Baskani Doç. Dr. Hüseyin ÇELIK Milll Egitim Bakiini ( i~il1 i,) Nazim Irfan TANRiKULU ÜYE (~po~ ) Necati CANBEK ÜYE :o~ /.~t'po's Hüse~~J'~:OYDAK ( ~~ Ii') Merdan TUFAN ÜYE ( lti'/) },i) Dr. Veli KILIÇ ÜYE ONMEZ - ÜYE ca?~) ÜYE Ömer ÖZCAN / ÜYE ~~ Ahmet Ergun BEDÜK ÜYE Ibra~im BÜKEL AHalil ASICI ÜfYE ( (,~reij' ii) Dr. Vahap ÖZPOLAT ÜYE :::==-

3 İLKÖĞRETİM GÖRSEL SANATLAR DERSİ 1-8. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMI NDA GÖREV ALANLAR Program Danışmanları Prof. Hasan PEKMEZCİ Doç. Namık Kemal SARIKAVAK Yrd. Doç. Dr. Meliha YILMAZ Komisyon Üyeleri Dr. Melek Gül ŞAHİNEL Ayla BUDAK Burcu KARAGÖZ Eylem PEŞKERSOY Osman YILDIRIM Memiş EMECEN Mihriban YURT Bahar KÜÇÜKTEPE Burçin BATAN Remzi KURTEL Meltem SARANDAL Fatma BALKAN Murat CEYLAN Program Geliştirme Uzmanı Görsel Sanatlar Dersi Öğrt. Görsel Sanatlar Dersi Öğrt. Görsel Sanatlar Dersi Öğrt. Görsel Sanatlar Dersi Öğrt. Sınıf Öğrt. Sınıf Öğrt. Program Geliştirme Ölçme ve Değerlendirme Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Çevirmen - İngilizce Öğrt. Çevirmen - Almanca Öğrt. Dil Uzmanı

4 ÖN SÖZ Sanat, insani özelliklerin geliştirilmesinde ve erdemli bireylerin yetiştirilmesinde en temel etkinlik alanlarından biridir. Sanat ve sanatsal eylem insanın hem kendi iç dünyasını hem de çevresini tanımasının, onunla iletişim kurmasının ve ilişkilerini geliştirmesinin, -bilimin yanı sıra- bir diğer biçimi, yöntemi ve sürecidir. Bu nedenle sanat eğitimi ya da sanat yoluyla eğitim, sanayi devriminden beri çağdaş eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Daha yaşanılabilir, barış içinde, mutlu, huzurlu, sağlıklı ve insanca bir dünya kurabilmek amacıyla bireyin yaratıcı gücünün ortaya çıkarılması ve bu güçle estetik bir çevre oluşturabilmesinin temel uygulama alanlarından biri, eski adıyla Resim-İş Eğitimi olan Görsel Sanatlar dersidir. Görsel sanatlar, çağdaş toplumların temel taşları olan insanların niteliklerini ve insani değerlerini geliştirmek, bireysel ve toplumsal duyarlıklarını artırmak için sanat alanında ortaya koydukları eğitim-öğretim etkinliklerinin genel tanımıdır. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı, görsel sanatlar eğitiminin toplumsal ve bireysel duyarlık eğitimi olduğunun bilinci içinde hazırlanırken; programda sanat eğitiminin sosyal, kültürel, eğitsel önemini kavratmak; sosyalleşmede paylaşımcı ve katılımcı kişilik oluşturmak; nitelikli bakış açısı ve eleştirel düşünceyi geliştirmede sanatın işlevinden yararlanarak çağdaş bir eğitim programı meydana getirmek amaç edinilmiştir.

5 İÇİNDEKİLER Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları GİRİŞ 1.1. Programın Vizyonu Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı nın Özellikleri Programın Temel Yaklaşımı Programın Yapısı Görsel Sanatlar Dersinin Genel Amaçları Görsel Sanatlar Eğitiminin İlkeleri Temel Beceriler Öğrenme Alanları Görsel Sanatlarda Biçimlendirme Görsel Sanat Kültürü Müze Bilinci Kazanımlar Etkinlikler Açıklamalar Atatürkçülükle İlgili Konular Ara Disiplinler Öğrenme ve Öğretme Süreci Ölçme ve Değerlendirme Açık Uçlu Soru Türü Doğru- Yanlış Türü Sorular Eşleştirmeli Soru Türleri Kısa Cevaplı Soru Türü Çoktan Seçmeli Soru Türü Görüşme Gözlemler Öz Değerlendirme Grup Değerlendirme Kontrol Listeleri Derecelendirme Ölçekleri Performans Değerlendirme

6 Performans Ödevleri Proje Ödevleri Öğrenci Süreç Dosyası KAZANIMLAR 2.1. İlköğretim Birinci Sınıf Kazanımları İlköğretim İkinci Sınıf Kazanımları İlköğretim Üçüncü Sınıf Kazanımları İlköğretim Dördüncü Sınıf Kazanımları İlköğretim Beşinci Sınıf Kazanımları İlköğretim Altıncı Sınıf Kazanımları İlköğretim Yedinci Sınıf Kazanımları İlköğretim Sekizinci Sınıf Kazanımları Atatürkçülük ile İlgili Kazanımlar Tablosu Kazanımların Ara Disiplinlerle İlişkilendirme Tablosu Belirli Gün ve Haftalarla İlişkilendirilen Kazanımlar Tablosu Sınıflar Görsel Sanatlar Dersi Örnek Konu Listesi PROGRAMLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR 3.1. Programın Uygulanmasında Öğretmenin Rolü İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Sanatsal Yönelimleri Etkinlik Örnekleri Görsel Sanatlarda Yöntem ve Teknikler Öğrenme-Öğretme Süreci İle İlgili Açıklamalar Öğrenme-Öğretme Süreci Örneği Çalışmaların Sergilenmesi Sağlık ve Güvenlik Önlemleri EKLER 4.1. Eser Örnekleri Müzelerin İnternet Adresleri Terimler ve Kavramlar Sözlüğü Kaynakça

7 TÜRK MİLLÎ EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu na Göre Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları: 1. Genel Amaçlar Madde 2- Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini; 1. Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasa da ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti ne karşı görev sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek, 2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip; insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek, 3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak, Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak nihayet Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı seçkin bir ortağı yapmaktır. 4

8 1. GİRİŞ Sanat, bireysel açıdan duyguların, düşüncelerin, hayallerin, yaratıcı çabaların ve insanın kendini gerçekleştirmesinin bir aracı; toplumları kaynaştırmada bütünleyici yönü ile önemli bir toplumsal kültür dinamiğidir. Sanat eğitimi, bireye çağdaş yaşama ve özgür düşünme olanağı kazandırır. Toplum için birbirini anlayan, eleştiren ve saygı duyan insanların yetiştirilmesine imkân sağlar. Sanat, yaşama özgün biçimler verir. Kültürlerin anlaşılmasının önemini, kendi kültürümüze sahip çıkma, onu yaşatma ve gelecek kuşaklara aktarmada etkin bir rol üstlenir. Bu açıdan, görsel sanatlar eğitimi, eğitimin her basamağında herkes için gereklidir. Çünkü nitelikli bir sanat eğitimi çağdaş dünyada var olma şartlarından biridir. Sanatın ve sanat eğitiminin gerekliliği sonucunda, bugüne kadar 1948, 1968 İlkokul, 1951, 1962, 1971 Ortaokul ve 1992 İlköğretim Programları geliştirilmiştir. Günümüz koşullarında ise yeniden yapılandırılan eğitim sistemimizin öğretim programları kapsamında, Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı nın oluşturulmasına ihtiyaç duyulmuştur. Görsel Sanatlar dersi içerik olarak; görsel sanat kültürü, müze bilinci ve görsel sanatlarda biçimlendirme olmak üzere üç öğrenme alanında eğitim ve öğretim yapmayı hedeflemektedir. Böylece görsel sanatların diğer dallarıyla da ilgilenen ve öğrenciyi yönlendirebilecek esnekliğe sahip bir program yapılandırılması amaçlanmıştır. Bu programla sanattan zevk alan, sanatı içselleştiren, bilinçli, estetik zevke sahip ve eleştiri yapabilen nesiller yetiştirilmesi hedeflenmektedir PROGRAMIN VİZYONU Görsel Sanatlar Dersi Programı, öğrencilerin bulundukları yaş düzeyinden başlayarak bütün yaşamları boyunca temel bir kazanım olarak kendilerini ifade etme yollarını keşfetmeleri ve bunları kullanarak duygusal, bilişsel, kültürel ve toplumsal yönlerden donanımlı hâle gelmeleri; sağlıklı, dengeli kimlik oluşturmaları ve nitelikli alışkanlıklar edinmeleri için hazırlanmıştır. 5

9 Geleceğin aydın kuşaklarını yetiştirmeyi hedefleyen bu programla; Toplumların bugününü ve geleceğini oluşturan yaşam anlayışını benimsemiş, Dünyayı algılama ve yorumlama yeterliliğini geliştiren, Toplumsal gelişmelere, doğaya duyarlılıkla yaklaşan, Günümüzde iletişim ve etkileşim ortamının ve imkânlarının, hızla değişerek bireyin ve toplumun yaşam dinamiklerine kattığı yeni etkiler ve açılımlara yanıt verebilen, Sorgulama bilincine sahip, Bilimsel ve teknolojik değişim ve dönüşümlerin toplumlarda yarattığı olumsuzluklara karşı yeni çözümler üretebilen, Olumlu niteliklerle donanarak kendini ifade edebilen, Sanatın bireylere ve toplumlara onur kazandıran bir değer olduğunun farkında olabilen bireyler ve bu bireylerden oluşan bir toplum amaçlanmaktadır GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI NIN ÖZELLİKLERİ Çağımızın yenilikçi sanat eğitimi yöntem ve aşamaları izlenerek ve velilerle öğrencilerin beklentileri göz önünde bulundurularak sanat ve eğitim deneyimlerine sahip eğitimci akademisyen, uzman ve öğretmenlerle geliştirilen Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı nın özellikleri şunlardır: Görsel sanatlar alanında yapılan bütün uygulamalarda, kendini ifade etmede, bu ifade yolu ile iletişim kurmada, yaratıcı düşünmede, problem çözmede, bilgi ve malzeme seçiminde niteliğe önem veren bir anlayış esas alınmıştır. Sanat eğitimi alanındaki çağdaş gelişmeler ve yaklaşımlar sonucunda öğrenciye güzellik kavramının kazandırılması, algı birikimi, el-göz ve zihin birlikteliğinin sağlanması, bu amaçla çeşitli tekniklerin bilinçli bir rehberlikle uygulatılması amaçlanmıştır. Eğitim ortamları sınıf içi ve sınıf dışı; (park, bahçe, sergi, müze, tarihi yapılar, sanatçı atölyeleri, sanat ve kültür merkezleri vb.) olarak zenginleştirilmiştir. Sanatta uygulamalı çalışmalarla birlikte geçmişten günümüze meydana getirilmiş olan sanat eserlerini anlama, onları görsel olarak okuma ve onlardan haz alma birikiminin kazandırılması ilke edinilmiştir. Öğrenme ve öğretme sürecinin önceliklerinin dağılımında öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarının ve günün uyarıcı koşullarının göz önünde bulundurulması ile birlikte eğitimciye esneklik sağlayan, öğrenci merkezli bir program öngörülmüştür. 6

10 Öğrenme ve öğretme sürecinde, öğrencinin ilgisini çekmek, motivasyonunu artırmak ve özendirmek için her sınıfın düzeyine uygun sınıf içi ve sınıf dışı sergi, gösteri, sunum, etkinlik ve oyunlaştırmalar (dramatizasyon) için açıklamalara programda yer verilmiştir. Görsel sanatlar eğitiminde tekniğin amaç olmadığının, bir anlatım aracı olduğunun bilinci içerisinde, her yaşın gelişim düzeyine uygun, değişik uygulamalar ve teknikler önerilmiştir PROGRAMIN TEMEL YAKLAŞIMI Günümüz bilişim çağında yaratıcı, girişimci, sorun çözücü, bilgiyi yapılandırıcı ve dönüştürücü bireylere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda, özellikle çoğu gelişmiş ve bazı gelişmekte olan ülkelerde yapılandırmacılık tanımlamasıyla öğrenci merkezli yeni bir eğitim uygulama modelinin hayata geçirildiği gözlenmekte, öğrenci merkezli eğitim modelinin çağın ve günün gereklerine daha uygun olduğu düşünülmektedir. Öğrenci merkezli bu eğitim modeline göre en önemli öge öğrencinin kendisidir. Onun ilgileri, ihtiyaçları ve beklentileri, yapılandırmacı modele uygun olarak hazırlanacak programların, temel ilkelerini oluşturmaktadır. Program, her aşamasında öğrencilerin ilgi, istek, ihtiyaç ve beklentileri göz önünde bulundurularak öğretmene de esneklik sağlayan bir yaklaşıma sahiptir. Öğrenme süreci öğrencinin etkin katılımını, öğretmenin ise rehberliğini sağlayacak bir biçimde düzenlenir. Sanat eğitimi oyunla başlar ve öğrencinin kendi eğilimlerini, becerilerini, yatkınlıklarını keşfetmesine ortam yaratır. Duygu ve düşüncelerini sanat yoluyla ifade edebilme gücü kazandırmayı amaçlar. İlköğretim düzeyinde sanat eğitiminin amacı sanatçı yetiştirmek değildir. Sanat eğitimi bireyin kendisinden hareket eder. Onun geçmiş yaşantıları, deneyimleri, duygu ve düşünceleri elbette bir başlangıç noktasıdır. Sanat eğitimi karmaşık bir ruhsal yapıya sahip olan insanın duygularını biçimlendirmesine katkıda bulunur. Bireyin gerçek anlamda mutlu olması için kendini gerçekleştirmesine ve özgürleşmesine ortam hazırlar. 7

11 1.4. PROGRAMIN YAPISI Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı nın yapısı dersin genel amaçları, temel becerileri, öğrenme alanları, kazanımlar, etkinlik örnekleri, açıklamalar, Atatürkçülükle ilgili konular ve ara disiplinlerden oluşmaktadır GÖRSEL SANATLAR DERSİNİN GENEL AMAÇLARI Görsel sanatlar dersinin amaçları bireysel ve toplumsal, algısal, estetik ve teknik amaçlar olarak gruplanabilir. A. BİREYSEL VE TOPLUMSAL AMAÇLAR 1.Öğrenciye doğayı gözlemleme duyarlılığı kazandırmak, 2.Öğrencinin, analiz ve sentez yeteneği (seçme, ayıklama, birleştirme, yeniden organize etme) ile eleştirel bakış açısını geliştirmek, 3.Öğrencinin yeteneklerini fark etmesini, kendine güven duygusu kazanmasını ve geliştirmesini sağlamak, 4.Öğrencinin görsel biçimlendirme yolları ile kendini ifade etmesini sağlamak, 5.Öğrencinin ilgisini, bu alandaki çeşitli kaynaklarla besleyebilmek (müze, galeri, tarihî eser vb.), bu yolla geçmişine sahip çıkma ve geleceğini yapılandırma bilinci kazandırmak, 6.Öğrencinin her alanda kullanılabilecek yaratıcı davranışlar geliştirmesini sağlamak, 7.Öğrencinin ulusal ve evrensel sanat eserlerini ve sanatçıları tanımasını sağlamak, 8.Ulusal ve evrensel değerleri tanıyabilme ve anlayabilme bilincini kazandırmak, 9.Geçmişten günümüze miras kalan sanat yapıtlarından haz alma ve onur duyma duyarlılığını kazandırmak, 10. İş birliği yapma, paylaşma, sorumluluk alma, kendi işine saygı duyduğu kadar başkalarının işine de saygı duyma bilinci ve duyarlılığı kazandırmak, 11. Öğrencinin ruh sağlığını koruma, iç dünyasını anlatma, duygusal tepkilerini ortaya koyma ve bedenine saygı duyma bilinci geliştirmesini sağlamak, 12. Öğrenciye aklını, duygularını, zevklerini sorgulama bilinci kazandırmak. B. ALGISAL AMAÇLAR 1.Öğrencinin algı birikimini ve hayal gücünü geliştirmek, 2.Öğrencinin görsel algı ve birikimleri ile öznel algılarını sanatsal anlatımlara dönüştürebilmesine imkân tanımak, 3.Öğrencinin birikimlerini başka alanlarda kullanabilme becerisini geliştirmek, 8

12 4.Öğrenciye bilgiyi ve birikimi dönüştürme yeteneği kazandırmak, 5.Öğrenciye yeni durumlar karşısında özgün çözümler geliştirme becerisi kazandırmak. C. ESTETİK AMAÇLAR 1.Öğrencinin, sanatın ve sanat eserlerinin her zaman önemsenecek birer değer olduğunu kavramasını sağlamak, 2.Öğrenciye doğadan, çevreden ve geçmişten günümüze miras kalan sanat yapıtlarından haz alma, onlarla gurur duyma ve onları koruma bilincini kazandırmak, 3.Öğrenciye görsel sanatlar sevgisi ve bu sevgiyi yaşamın her alanına yansıtabilme, bunu davranış biçimi hâline getirebilme yetisi kazandırmak, 4.Öğrenciye, doğada olan ve insan eli ile üretilen her şeyi estetik değerlendirme birikimi kazandırmak, 5.Öğrenciye kendini ifade edebilmede estetik değerlerden yararlanma yeteneği kazandırmak. Ç. TEKNİK AMAÇLAR 1.Öğrenciye her türlü araç ve gereci kullanarak görsel anlatım diline dönüştürme isteği ve kullanma becerisi kazandırmak ve öğrencinin gelişmesine imkân tanımak, 2.Öğrenciye değişik tekniklerle elde edilen sonuçların etkilerini sezdirebilmek ve öğrencilerin farklılıklardan zevk alabilmelerini sağlamak, 3.Öğrenciyi farklı tekniklerin getireceği anlatım zenginliğinin farkına vardırabilmek, 4.Öğrenciye kullandığı tekniklerin dışında yeni teknikler arama isteği ve cesareti kazandırmak, 5.Öğrenciye, amacına uygun malzemeyi seçme, malzemeden anlam çıkarma becerisi kazandırmak, 6.Öğrenciye kendini ifade etme sürecinde çıkacak sorunlara teknik çözümler üretebilme becerisi ve güveni kazandırmak GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİNİN İLKELERİ İlköğretimde uygulanacak görsel sanatlar eğitiminde belirlenen amaçlara ulaşılması için bazı temel ilkelerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bunlar aşağıda sunulmuştur: 1.Her çocuk yaratıcıdır. 2.Her çocuk, farklı algı, bilgi, sezgi ve duygu dünyası ile deneyime sahiptir, uygulamalarda bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulur. 9

13 3.Uygulamalarda, görsel sanat alanlarına yönelik iki ve üç boyutlu çalışmalar ile çoklu ortam çalışmalarına yer verilir. 4. Görsel sanatlar dersi, diğer disiplinlerle birlikte eğitsel amaçlardaki bütünlüğü kurmaya veya bireyin kendini gerçekleştirmesine katkıda bulunur. 5. Dersin işlenişi, kazanımlara yönelik, ilgi çekici olan öğrenme öğretme yöntem ve teknikleriyle zenginleştirilir. 6. Görsel sanatlar dersi, çocuğu temel alır; öğrenme öğretme süreci, çocuğun kendine özgü algılama ve anlamlandırma evreni içinde, gelişim basamaklarına göre düzenlenir. 7. Değerlendirmede öğretmen, her çocuğun gelişim sürecini, bireysel farklılıklarını temel alan bir yaklaşım ile öğrenme öğretme sürecine katılımını ve görsel sanatlar dersinin kazanımları çerçevesinde bir bütün olarak ele almalıdır TEMEL BECERİLER Temel beceriler, öğrencilerin öğrenme alanlarındaki gelişimleriyle bağlantılı, yatay olarak bir yılın sonunda, dikey olarak da sekizinci sınıfın sonunda kazanacakları ve hayat boyu kullanacakları temel becerilerdir. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı içerdiği kazanımlarla bu temel becerilerin gelişmesini sağlayacaktır. Programla ulaşılması beklenen temel beceriler şunlardır: Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, Kendini ifade etme, Eleştirel düşünme, Yaratıcı düşünme, Sanat aracılığıyla iletişim kurma, Problem çözme, Araştırma, Karar verme, Bilgi teknolojilerini kullanma, Girişimcilik, Sorumluluk alma, Başladığı işi bitirme, Görsel okuma, Kişisel ve sosyal değerlere önem verme, Estetik bilinç kazanma, 10

14 Estetik algının geliştirilmesi, Estetik yaşam kültürü edinme, Çevre ve doğa bilinci kazanma, Millî, manevi ve evrensel değerlere duyarlı olma ÖĞRENME ALANLARI Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı üç öğrenme alanı altında yapılandırılmıştır: 1.Görsel Sanatlarda Biçimlendirme 2.Görsel Sanat Kültürü 3.Müze Bilinci GÖRSEL SANATLARDA BİÇİMLENDİRME Çizgi, biçim, doku, leke, yapı, mekân, renk gibi görsel sanat ögeleri ile denge, vurgu, ahenk, değişiklik, hareket, ritim, dereceleme, oran orantı gibi sanatsal düzenleme ilkelerinin, seçilen etkinlik, önerilen yöntem ve teknikler eşliğinde, duyuşsal ve devinimsel kazanımlara yönelik uygulamalar içinde sezdirildiği, duyumsatıldığı, geliştirildiği ve pekiştirildiği bir öğrenme alanıdır. Sanatsal yaratmada görsel sanat ögeleri ve sanatsal düzenleme ilkeleri amaç değil, araç olarak işlev görmektedir. Ancak bunlar olmadan insanın duygu ve düşüncelerini dışa vurması, yansıtması, bunlara bir anlam yükleyerek işlevselleştirmesi ya da yepyeni bir biçim anlayışıyla ortaya koyabilmesi pek olası görülmemektedir. Bu nedenle Görsel Sanatlarda Biçimlendirme öğrenme alanı diğer öğrenme alanlarıyla birlikte dersin temelini teşkil etmektedir GÖRSEL SANAT KÜLTÜRÜ Görsel Sanat Kültürü öğrenme alanında, öğrencilerin ulaşmaları beklenen kazanımlar, estetik, sanat eleştirisi, sanat tarihi gibi varlığını sanattan alan diğer disiplinlerin birbiri içine geçirilerek sarmal olarak verilmesiyle oluşturulmuştur. Böylelikle sanatsal uygulamalar yapan ve sanat yapmaktan zevk alan bireylerin yetiştirilmesi hedefinin yanı sıra bir sanat eserini çözümleyebilen, sanat eseri niteliğini içerenle bu niteliği içermeyeni değerlendirebilen, sanatçı ile zanaatçı farkını algılayabilen, ve her ikisinin de toplumda yerini ve önemini kavrayabilen, daha da önemlisi sanatçı ile sanatçı olmayanı birbirinden ayırt 11

15 edebilen çağdaş bir nesil yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Kuşkusuz görsel sanat kültürü deyince akla bu disiplinlerden başka pek çok alan gelmektedir. Ancak sınırlı ders saatinden ötürü branş ve sınıf öğretmenleri için izlenen bu yolun ilköğretim basamağı için uygun olduğu düşünülmüştür MÜZE BİLİNCİ İnsanoğlunun başlangıcından günümüze kadar olan sosyal, iktisadi ve kültürel hayatındaki birikimlerini bünyesinde toplayan müzeler, onları korumakta ve sergilemektedir. Müzeler, insanlık tarihinin gelişim evrelerine tanıklık eden, bu evrelerin başlamasında ve tamamlanmasında rol oynayan en değerli örneklere sahiptir. Aynı ya da farklı coğrafyalarda, ulusların oluşturdukları medeniyetlerin her alanda ortaya koymuş olduğu ürünleri bünyelerinde barındıran müzeler, çeşitli ulusların vatandaşları tarafından gezilmekte ve buralardaki eserler incelenmektedir. Günümüzde teknolojinin imkânlarıyla daha da kolaylaşan kültürler arası iletişim, farklı ulusların daha kısa sürede birbirini tanımasına imkân vermektedir. Varoluşundan günümüze kadar bir çok evre geçirmiş olan insanlık, geçmişini tanıma, anlama ve bilme merakı ile doludur. Ulusların geçmişlerinde yaşadıkları tecrübelerin, sosyal ve kültürel birikimlerin maddi kalıntılarını muhafaza eden müzeler, ulusal benliğin oluşmasında da etkili kurumlardır. Pek çok gelişmiş ülkede müzelerden, etkin bir eğitim ortamı olarak yararlanılmaktadır. Eğitimde aktif olma, deneyim sahibi olma, çevre, inşa ve etkileşim kavramlarının ön plana çıkmasıyla müzeler, çocuk eğitiminde önem taşıyan kurumlar haline gelmiştir. Çünkü müzeler, çocukların yaparak-yaşayarak duyuşsal, devinimsel, zihinsel, bilişsel ve sosyal gelişimine katkıda bulunabilecek uygun bir ortam sağlamaktadır. Müzeler, çeşitli kültür varlıklarını tanıtarak, çocuklara o toplumun bir bireyi olduklarını hissettirerek kişiliklerini ve özgüven duygularını geliştirmeye yardımcı olur. Çocukların sanatla bağ kurmalarına da katkıda bulunur. Küçük yaşlardan itibaren müzelerdeki nesnelerle karşılaşan ve bunlarla ilgili etkinlikler yapan bir çocuğun sanat anlayışı gelişmekte ve sanata bakış açısı farklılaşmaktadır. Bu durumdan yola çıkarak Görsel Sanatlarda Biçimlendirme ve Görsel Sanat Kültürü öğrenme alanlarının yanı sıra müze bilinci adı altında bir öğrenme alanının verilmesine gerek duyulmuştur. Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme mekânları, müzelerle birlikte ören yerlerini, anıtları, tarihî yapıları, sanat galerilerini vb. içine alacak şekilde geniş tutulmuştur. 12

16 Müze Bilinci öğrenme alanı ile öğrenciler; Görsel sanatların birbirinden farklı olan kültürel ve tarihsel kalıtını öğrenirler. Bu çerçevede öğrenci, sadece yerel olanı değil aynı zamanda evrensel olanı da gözlemleye bilir. Çok çeşitli ve zengin bir arkeolojik katmanlardan oluşan Türkiye Cumhuriyeti topraklarını, Anadolu uygarlıklarını tanır ve bu değerlere sahip çıkma bilincini edinirler. Müzelerin eğitim yoluyla bireylere sunacağı geniş olanaklar ve seçenekli bakış açılarının yanı sıra öğrencilerin yeni yaratımların ortaya çıkarması ve içinde bulunduğu toplumu, coğrafyayı ve farklı kültürleri kavraması sağlanır KAZANIMLAR Kazanımlar, öğretim sürecinde öğrencilerin edinecekleri bilgi, beceri ve alışkanlıkları kapsamaktadır. Öğrencilerin görsel sanatlar dersinin amacına ulaşması her öğrenme alanının kendine özgü kazanımlarının edinilmesine bağlıdır. Kazanımlar, öğrencilerin gelişim düzeyine ve öğrenme alanının özelliğine göre birinci sınıftan sekizinci sınıfa doğru aşamalı olarak verilmiştir. Kazanımlara verilen sıra numaraları, bir önem ve öncelik sırası göstermemekte; yani birinci kazanımın, onuncu kazanımdan daha önemli ve öncelikli bir kazanım olduğu anlamına gelmemektedir ETKİNLİKLER Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı nda yer alan kazanımların hayata geçirilmesi ve hedeflenen bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkların kazandırılması için çeşitli etkinlik örneklerine yer verilmiştir. Bu etkinlikler birer öneri niteliğindedir ve birden çok kazanıma yönelik kullanılabilir. Öğretmen, bu etkinlikleri olduğu gibi veya çeşitli değişiklikler yaparak uygulayabilir; aynı zamanda bir ders saatinde birden fazla etkinliğe de yer verebilir. Yeni etkinlikler hazırlanırken ve uygulanırken bunların hangi kazanımlara yönelik olduğuna dikkat edilmeli, bu yapılırken öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları da göz önünde bulundurulmalıdır. Programda yer alan etkinlikler, öğrenci seviyesine uyarlanarak farklı sınıflarda da uygulanabilir. Bu etkinlikler, uygulamada öğretmene yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Programdaki etkinlikler, öğrenci merkezli ve öğrenme sürecinde öğrencinin etkin bir rol üstlenmesini sağlayacak şekilde hazırlanmıştır. Öğrencilerin birbirleriyle ve öğretmenleriyle 13

17 sürekli iletişim içinde olmaları ve etkinliklerin her aşamasında katılımcı olarak yer almaları programın uygulanması açısından son derece önemlidir AÇIKLAMALAR İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu nda kullanılan semboller ve anlamları (1-8. Sınıflar) aşağıda gösterilmiştir. Önemli görülen noktalar ([!]) uyarı sembolü kullanılarak belirtilmiştir. Atatürkçülük ile ilgili konular, ilgili kazanımlar ve konu belirtilerek (!) sembolü ile gösterilmiştir. Öğrencinin bu derste öğrendiği ve geliştirdiği becerilerin diğer derslerde de kullanılmasını sağlamak amacıyla diğer ders ve disiplinlerle ilişkilendirmelere gidilmiştir. Diğer derslerle ilişkilendirmeler ( ) sembolü ile ara disiplinler ile ilişkilendirmeler ( ) sembolü ile ölçme ve değerlendirme ise ( ) sembolü ile gösterilmiştir ATATÜRKÇÜLÜKLE İLGİLİ KONULAR Atatürkçülük konuları, Atatürk ün hayatı [Doğum tarihi ve yeri, anne ve babası (ailesi), Atatürk ün son günleri, Atatürk le ilgili anılar], Atatürk ün çevreye verdiği önem, Atatürk ün kişisel özellikleri ve çeşitli yönlerinden ölçülü davranışı, Atatürk ün kişisel özellikleri ve çeşitli yönlerinden gurura ve ümitsizliğe yer vermemesi, Atatürk ün insan sevgisi, Atatürk ün eserleri, Atatürk ün milli kültüre verdiği önem, milletlerin tanınmasında güzel sanatların rolü, birbirimizi sevmede sanatın rolü, diğer örf ve adetlere hoşgörülü olmanın gerekliliği, sanatkültür ilişkileri, görsel sanatların dalları, Atatürk ün millî tarihimize verdiği önem, Atatürk ün resim sanatına verdiği önem, Atatürk ün bilime verdiği önem, sanat-kültür ilişkileri olarak verilmiştir. Ayrıca bu konular 1-8. sınıf kazanımları ile ilişkilendirilerek kazanım tablolarında ve açıklamalı olarak ayrı tablolar halinde gösterilmiştir ARA DİSİPLİNLER Ara Disiplinler: Rehberlik ve psikolojik danışma, İnsan hakları ve vatandaşlık, Spor kültürü ve olimpik eğitim, Girişimcilik, 14

18 Özel eğitim, Sağlık kültürü, Kariyer bilincini geliştirme. Programda, ara disiplin kazanımları görsel sanatlar dersi kazanımlarıyla da ilişkilendirilmiş; ara disiplin kazanımlarının uygulamayla bağlantılı olarak uygun yerlerde verilebileceği öngörülmüştür ÖĞRENME VE ÖĞRETME SÜRECİ Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı, öğrencinin birikimini, gelişim basamaklarını ve bireysel farklılıklarını göz önünde bulunduran ve öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşımla hazırlanmış, bütün kazanım ve etkinlikler de bu açıdan ele alınmıştır. Bu nedenle programda, öğrenme etkinlikleri bir bütünlük içinde değerlendirilmiş ve öğrencinin katılımını gerektiren uygulamalara yer verilmiştir. Bu uygulamalar bireysel farklılıklara duyarlı, bağımsız ve grup içinde öğrenmeyi özendiren, öğretim etkinliklerini okul dışına da taşıyan bir nitelik göstermektedir. Program, öğrencilere görsel sanatlar ile ilgili bilgi ve becerileri kazandırmanın yanında, onların yeni bilgi ve çözümler üretmeyi alışkanlık hâline getirmelerini de amaçlamaktadır. Bu nedenle öğrenciler bütün öğretim etkinliklerine etkin olarak katılmakta, öğretmen ise bu süreç içinde öğrenciyi yönlendiren, ona yardımcı olan ve kendini geliştirmesinde yol gösteren bir rehber konumunda bulunmaktadır. Bu çerçevede, Öğrenciler, karşılaştıkları sorunlara bireysel ve grup olarak yaratıcı çözümler üretir, bu bilgi ve deneyimlerini geliştirerek sosyal çevreleriyle paylaşır. Öğrenciler, bağımsız olarak öğrenmeyi, çeşitli araştırma teknikleriyle bilgiye ulaşmayı, değerlendirmeyi, sorgulamayı ve yorumlamayı hayatlarının bütün safhalarında bir alışkanlık hâline getirir. Öğretmen, öğrenme sürecinde öğrencilerin karşılaştıkları zorluklarda onlara yardımcı olur ve yapıcı eleştirilerle onları yönlendirir. Öğretmen, öğrenme sürecinin her aşamasında öğrencilerin ürünlerini dikkate alır ve onları destekler. Öğretmen, öğrencilerin öğrenme etkinlikleri içindeki gelişimlerini izler, değerlendirir, onları kendilerini değerlendirmeye özendirir. Görsel sanatlar hayatın her alanında bir bütünlük ve devamlılık gösterdiğinden, 15

19 öğretmen öğrencilerin aileleriyle iş birliği içinde olmalı, okul dışında da estetik duyarlığın geliştirilmesini sağlamaya yönlendirmelidir. Öğrenme-öğretme sürecinde, öğrencilerin etkinliklere istekle katılmaları, ilgi ve dikkatlerini canlı tutmaları, kendilerini tarafsız gözle değerlendirebilmeleri amacıyla bütün öğretim süreçlerinin hayata dönük olması amaçlanmıştır ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Eğitim, öğrencide istenilen davranış değişikliklerini meydana getirme sürecidir. Eğitimde, bu amaca ulaşmak için planlı bir biçimde hareket edilir. Bu nedenle, eğitimin çeşitli evrelerinde ölçme ve değerlendirmeler yapılarak çeşitli kararlar alınır. Ölçme, bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse sahip oluş derecesinin belirlenerek sonuçların sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir. Bir başka deyişle niteliklerin nicelleştirilmesi işlemidir. Değerlendirme ise, ölçme sonuçlarını kıstaslar kullanarak nitelik hakkında bir karara varma sürecidir. Örneğin, öğrencinin görsel sanatlar dersinin uygulama çalışmasından 95 puan aldığını düşünelim. Burada öğretmenin yaptığı not verme işlemi, bir ölçme eylemidir. Değerlendirme ise bir yargılama işlemidir ve ölçme sonucunun bir ölçütle karşılaştırılmasına dayanır. Örneğin, geçme notunun 45 olması bir ölçüttür. Bu ölçüte göre 95 alan öğrenci için geçti ya da başarılı kararının alınması bir değerlendirmedir. Eğitim ve öğretim etkinliklerinin vazgeçilmez parçası, öğrencilerin değerlendirilmesidir. Öğrenci değerlendirmesi farklı boyutları olan bir süreçtir. Eğitim-öğretim etkinlikleri, öğrencilerin konu alanına yönelik bilgi ve zihinsel becerilerini kapsadığı gibi tutumlar, ilgiler, öğrenme stilleri gibi duyuşsal ve devinimsel özellikleri de içerir. İyi bir ölçme-değerlendirme süreci tüm bunları içeren, öğrencinin gelişimini farklı boyutlarda ele alan bir süreçtir. Bu boyutların her biri kendi içinde çeşitlenen ve farklı teknikleri gerektiren süreçleri kapsar. Görsel sanatlar eğitiminde temel ilke bireysel farklılıkların gözetilmesidir. Eğitimci hiçbir zaman herkesin aynı sonucu almasını bekleyemez. İlköğretim düzeyinde sanat eğitimi oyunla başlar, öğrencinin kendi eğilimlerini, becerilerini, yatkınlıklarını keşfetmesine olanak sağlar. Bu durumda görsel sanatlar dersinde kullanılacak ölçme değerlendirme araçları öz değerlendirme, kontrol listeleri, derecelendirme ölçekleri, öğrenci süreç dosyası, performans ve proje ödevleri, dereceli puanlama anahtarları olacaktır. Aşağıda başlıca ölçme yöntem ve 16

20 tekniklerine kısaca değinildikten sonra bu derste kullanılabilecek ölçme araçları örnekleriyle beraber verilmiştir. Bu ölçme araçlarının kullanılması zorunlu değildir. Öğretmen ihtiyaç hissettiği durumlarda uygun gördüklerinden bir ya da birkaçını seçerek ve sürecin amaçlarına göre uyarlayarak kullanabilir Açık Uçlu Soru Türü Açık uçlu soru türü öğrencilerin kendi çalışmaları, sanatçıların eserleri, tarihi eserler, arkadaşlarının çalışmaları vb. hakkında sorulan soruları sözel olarak cevaplaması için kullanılır. Öğrencilere cevaplaması için duruma göre açık uçlu olarak çeşitli sorular yöneltilebilir. Kişinin özgün, araştırıcı, yaratıcı düşünme, görsel ifade ve sanatsal birikimlerini sözle ifade etme gücünü, belli konulardaki görüşünü, ilgi ve tutumunu ölçmede açık uçlu soru türleri kullanışlıdır Doğru-Yanlış Türü Sorular Doğru-yanlış türü sorularda, görsel unsurlara dayalı, görsel sanatlara uygun bir cümlenin mevcut olan bilgilere bağlı olarak doğru mu yanlış mı olduğunun belirlenmesi istenir Eşleştirmeli Soru Türleri İki grup halinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi ögelerinin, belli bir açıklamaya göre eşleştirilmesini gerektirir. Kim?, Ne?, Nerede? vb. soruların cevabını oluşturan olgusal bilgilerin ölçülmesinde kullanılır Kısa Cevaplı Soru Türü Bir kelime, bir sembol ya da en çok birkaç kelime ile cevaplanabilen soru türüne denir. Bu tür sorular, bilgi basamağını ölçmek için uygundur. Öğrenci, sorunun cevabını kendisi görsel yolla bulur, sözel olarak ifade eder Çoktan Seçmeli Soru Türü Yöneltilen bir soruya seçenekler verilerek öğrencinin doğru seçeneği bulması istenir. Çoktan seçmeli sorular, yazma, yaratıcı düşünme gibi becerileri ölçmek için uygun değildir; daha çok bilgi, zihinsel beceriler ve algısal yeteneklerin ölçülmesinde kullanılır. 17

21 Görüşme Öğrencilerle yapılan görüşmeler, öğrencilerin görsel sanatlarla ilgili kazanımlara yönelik etkinlikleri ve konuları algılama ve anlama düzeylerinin değerlendirilmesine yardım eder Gözlemler Görsel sanatlar dersi açısından önemli bir yöntemdir. Gözlemler, öğrenciler hakkında doğru ve hızla algılanabilen bilgiler sağlar. Aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi öğretmenlere gözlem yapmada kolaylık sağlayacaktır: Ölçütleri koyarken bireysel farklılıkları göz önünde bulundurunuz. Her öğrenciyi birkaç kez gözlemleyiniz. Her öğrenciyi değişik durumlarda ve farklı günlerde gözlemleyiniz. Her öğrenciyi değişik özellikler, beceriler ve davranışlara göre değerlendiriniz. Gözlem için yapılan değerlendirmeyi zaman geçmeden kaydediniz. 18

22 Gözlem Formu Örneği Öğrencinin Adı ve Soyadı : Sınıfı : Açıklama: Aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini ifadenin karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz. ÖLÇÜTLER 1. Tartışmalara katılır. 2. Doğal ya da yapay çevrede görsel biçimlendirme ögelerini ve tasarım ilkelerini tanır. 3. Farklı kültürlere ait veya tarihî dönemlerde yapılmış sanat çalışmalarını karşılaştırır ve farklılıklarını gösterir. 4. Sanatçıların, kendinin, sınıf arkadaşlarının ve diğer öğrencilerin sanat çalışmalarını inceler. 5. Başkalarının sanat çalışmalarına ilgi duyar. 6. Sanat çalışmalarıyla ilgili beğenilerdeki farklılıklara saygı duyar. 7. Bir sanat çalışmasını değerlendirme ve kişisel bir tercihi açıklama arasındaki farkı anladığını davranışları ile gösterir. 8. Sanat eserinin anlamını açıklamak için eleştirel süreci kullanır ve sanatın işlevini, değişkenliğini tartışır. 9. Sanat eseri hakkındaki bilgiyle, sanatçısının yaşamı, yaşadığı toplum ve yaşadığı zaman ile bağlantı kurar. 10. Tarih, kültür ve görsel sanatlar arasındaki ilişkinin farkında olduğunu gösterir. 11. Görsel sanatlar ile diğer sanat dalları arasında bağlantılar kurar. 12. Günlük yaşam kalitesini artırmada, sanattan yararlanır. 13. Sanatın; iş hayatında endüstride, mimaride ve ticarî tasarımda görsel sanatların rolünü örneklerle açıklar. Her zaman DERECELER Ara sıra Hiçbir zaman Öz Değerlendirme Bireysel veya kendini değerlendirme olarak da adlandırılabilir. Öğrencilerin kendi öğrenme süreçlerini, özellikle başarı düzeylerini ve öğrenme sonuçlarını değerlendirmeleri olarak açıklanabilir. Temel amaç, öğrencilerin kendilerini değerlendirme becerilerini geliştirmektir. Çünkü yaşam boyu öğrenme, bireylerin yalnızca bağımsız çalışmalarını değil; aynı zamanda kendi başarı ve gelişimlerini değerlendirmelerini zorunlu kılmaktadır. 19

23 Değerlendirme süreci, öğrencinin öğrenmeye yaklaşımı, öğrencinin kendi güçlü ve eksik yanları, becerileri hakkında fikir verir. Öz Değerlendirme Formu Örneği Öğrencinin Adı ve Soyadı : Sınıfı : Çalışmanın Adı: Açıklama: Aşağıda görsel tasarım sürecine yönelik öz değerlendirme formu verilmiştir. Çalışmalarınız boyunca aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini ifadenin karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz. DERECELER ÖLÇÜTLER Evet Kısmen Hayır 1. Çalışmamın hazırlık ve uygulama aşamasında diğer sanat alanlarının çeşitli ürünlerinden yararlandım. 2. Çalışmamda neler yapacağımı zihnimde canlandırdım. 3. Zihnimde canlandırdıklarımı görselleştirdim. 4. Verilen konuya uygun kompozisyon oluşturdum. 5. Zihnimde canlandırdıklarımı görselleştirmekten mutluluk duydum Grup Değerlendirme Görsel sanatlarda grup bireylerinin, öğretmenin hazırladığı ölçütlerle kendi çalışmalarını değerlendirmesi esastır. Grup çalışmalarında bireysel olmayan, genel değerlendirmeler yapılmalıdır. Görsel sanatlar eğitiminin bir duyarlılık eğitimi olduğu noktasından hareketle, öğrencilerin birbirlerine olan güvenlerini sarsacak, arkadaşlık bağlarını zedeleyecek, kıskançlık duygularını harekete geçirecek ölçütlerden kaçınılmalıdır. Ancak, öğrencilerin grupla yaptıkları çalışmalarda, amaçlarını, kaygılarını, beklentilerini, karşılaştıkları güçlükleri, beğendikleri yönleri ifade etme yönünde ölçütler hazırlanmalıdır. Eğitim-öğretim sürecinde yaptırılacak olan grup değerlendirme çalışmaları öğrencilere not vermek için değil, kendilerini ifade etme ve etkili bir öğrenme için kullanılmalıdır. 20

24 Grup Değerlendirme Formu Örneği Grup adı : Grup üyeleri : Etkinlik adı : Sınıf : Açıklama: Bu form grubunuzla yaptığınız etkinliği grup olarak değerlendirmeniz için hazırlanmıştır. Aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini ifadenin karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz. DERECELER ÖLÇÜTLER Evet Kısmen Hayır 1. Çalışmaya grubun tüm üyeleri katıldı. 2. Birbirimizin düşüncelerini hoşgörüyle dinledik. 3. Görüşlerimizi özgürce ifade ettik. 4. Bu çalışmayla hedeflerimizi gerçekleştirdik. 5. Çalışmalarımız sırasında birbirimizi cesaretlendirdik. 6. Karşılaştığımız güçlükleri tartışarak aştık. 7. Karşılaştığımız sorunlarda yaratıcılığımızı kullandık Kontrol Listeleri Kontrol listeleri öğretmen tarafından hazırlanarak kullanılan ve öğrencinin sürece katılımını belirleyen bir dizi davranış ve özelliği ölçen listelerdir. Kontrol listelerinde evethayır veya var-yok şeklinde ölçekler kullanılır. Kontrol listeleri performansa ilişkin belirli ölçütlerin karşılanıp karşılanmadığıyla ilgili olan sınırlı durumlarda kullanılabilir. 21

25 Kontrol Listesi Formu Örneği Açıklama: Aşağıdaki ifadelerin öğrenci tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ifadenin karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz. Öğrencinin Adı-Soyadı: Tarih : Ölçütler Evet Hayır 1. Derse ön hazırlık yaparak geldi. 2. Konuya uygun malzemeleri getirdi. 3. Malzemeyi konuya uygun olarak kullandı. 4. Derse istekle katıldı. 5. Farklı uygulama yöntem ve teknikleri denedi. 6. Temiz ve düzenli çalıştı. 7. Malzemeleri israf etmedi. 8. İş bitiminde ortamı temiz ve düzenli bıraktı Derecelendirme Ölçekleri Derecelendirme ölçekleri, ölçülen özelliğe ilişkin performansı çeşitli düzeyleriyle tanımlayabilir ve ölçütlerin ne dereceye kadar karşılandığını görmeye fırsat verir. Derecelendirme ölçeklerinde, görsel sanatlar alanının karakterine uygun olarak belli ölçütler konulsa da başarısız, zayıf gibi bir ölçüt kesinlikle kullanılmamalıdır. 22

26 Derecelendirme Ölçeği Örneği Açıklama: Aşağıdaki ifadelerin gerçekleştirilme düzeylerini, ifadenin karşısında bulunan yere çarpı (x) koyarak işaretleyiniz. Öğrencinin Adı-Soyadı: ÖLÇÜTLER Tarih: DERECELER Çok iyi İyi Orta 1. Çalışma için hazırlık yapar. 2. İşbirliği içinde çalışır. 3. Çalışmalarına uygun farklı yöntemleri özgürce kullanır. 4. Bilgi alış verişinde bulunur. 5. Duygu ve düşüncelerini çalışmalarına yansıtır. 6. Çalışmalarında özgünlüğe önem verir Performans Değerlendirme Öğrencilerin bilgi ve becerilerini kullanarak ortaya koyduğu ürünlerinin ve ürünü ortaya koyma sürecinin değerlendirilmesine performans değerlendirme denir. Performans değerlendirme, öğrencinin gösterdiği ilgi, istek, duyarlılık, çaba, tutku, paylaşım, araştırma, tasarlama, buluş, uygulama, çözüm, analiz, sentez, sonuç vb. nin bulunduğu tüm süreci kapsar. Performans değerlendirmenin birçok yararı vardır. Bunlar: Performans değerlendirme, öğrencileri tanımada etkili bir yol ve yöntemdir. Performans değerlendirme kaynakları tekrar tekrar kullanılabilir. Performansın belirli bölümlerine odaklanıldığından, öğretmenin her bir parçayı gözlemleyebilmesini ve değerlendirebilmesini sağlar. Örneğin, öğretmen değerlendirmek istediği çeşitli bölümlerle ilgili hazırlık, tasarlama, uygulama, sorun çözme, sonuca ulaşma vb. süreçlerine yönelik ölçütler hazırlayarak detaylı değerlendirme imkânı bulabilir. Böylece öğretmen tek bir değerlendirme aracıyla öğrencinin performansının birçok boyutunu da ölçebilir. 23

27 Öğretmen, aynı değerlendirme aracı ile öğrencinin zaman içindeki gelişimini bir çizelge kullanarak izleyebilir. Performansın değerlendirilmesinde performans ödevleri, projeler ve öğrenci ürün dosyaları kullanılabilir. MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliğine göre Öğrenciler, bir ders yılında istedikleri ders veya derslerden bireysel ya da grup çalışması şeklinde en az bir proje, her yarıyılda derslerden bireysel ya da grup çalışması şeklinde en az bir performans ödevi hazırlar. ifadesi yer almaktadır. Görsel sanatlar dersine yönelik önerilen performans ve proje ödevleri programın ilgili yerlerinde verilmiştir Performans Ödevleri Performansın değerlendirilmesinde kullanılan araçlardan biri performans ödevleridir. Performans ödevi, öğrencinin sahip olduğu bilgi ve becerilerini günlük yaşamla da ilişkilendirerek ortaya koymasını gerektiren kısa süreli çalışmalardır. Öğretmen, uygun gördüğü konularla ilgili kendisi veya okulun zümre öğretmenleriyle beraber öğrenci ilgi ve yeteneklerine göre performans ödevleri hazırlayabilir. Öğretmen, Ödev öncesi, verdiği ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarını çoğaltarak öğrencilere verir, Öğrencilerin ödev yönergesini okumalarını sağlar, Öğrencilerin çalışmalarını dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirir. Performans Ödevi Örneği Sınıf İçerik Beklenen Performans Süre Değerlendirme Müze Araştırma yapma, eleştirel düşünme, Dereceli puanlama 4 Bilinci kişisel ve sosyal değerlere önem verme, millî, manevi ve evrensel değerlere duyarlı olma 3 hafta anahtarı Sevgili Öğrenciler, Sizden, tercih ettiğiniz beş adet günlük gazeteyi tarayarak müze, tarihî eser, ören yeri, anıt vb. ile ilgili haber, yorum, bilgi ve yazıları toplayarak yorumlarınızı içeren bir rapor hazırlamanız beklenmektedir. Bu çalışmayı yaparken aşağıdaki adımları izlemeniz size yardımcı olacaktır. 24

28 1.Çalışma takviminizi oluşturunuz. 2.Bir günde birkaç gazeteyi veya aynı gazeteyi beş gün süreyle tarayabilirsiniz. 3.Keseceğiniz resim ve yazıları belli düzen içerisinde hazırlamalısınız. 4.Belgelerinizi arkadaşlarınızla tartışmak üzere okuyup kişisel görüşlerinizi de değerlendirerek raporunuzda belirtmelisiniz. 5.Ödeviniz; Bilgilerinizin konu ile bağlantısı, Araştırma beceriniz, Kaynaklardan ne ölçüde yararlandığınız, Yorumlama beceriniz, Temiz ve düzenli çalışmanız, Tasarımınız, Çalışmayı benimsemeniz, Eleştirel düşünme düzeyinize göre değerlendirilecektir. Dereceli Puanlama Anahtarı Öğrenci Adı-Soyadı : Sınıfı : Açıklama: Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu anahtar aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusunda size bilgi vermektedir. ÖLÇÜTLER 3 ÇOK İYİ 1.Bilgilerin konu ile bağlantısı 2.Araştırma becerisi 3.Kaynaklardan ne ölçüde yararlanıldığı 4.Yorumlama becerisi 5.Temiz ve düzenli çalışma 6.Tasarım 7.Çalışmayı benimseme 8. Eleştirel düşünme düzeyi TOPLAM DERECELER 2 İYİ 1 ORTA 25

29 Proje Ödevleri Projeler de performans ödevleri arasında yer almaktadır. Projeler, geniş içerikli, uzun süreli performans ödevleridir. Projeler, öğrencilerin ilginç buluşlarını, düşüncelerini, hayallerini, yaratıcılıklarını kullanarak ortaya koyabilecekleri çalışmalardır. Performans ve proje ödevlerinde, tek bir yol ve yöntem yoktur. Bu nedenle iyi tanımlanmış ölçütlerle değerlendirilmelidir. Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir performans ödevi, bir dereceli puanlama anahtarı ile eşleştirilmelidir. Öğrenciler, dereceli puanlama anahtarının bir örneğini alırlar. Böylece öğrenciler, değerlendirme sürecinde nelere dikkat etmeleri gerektiğini bilerek çalışmalarını ona göre gerçekleştirirler. Ancak dereceli puanlama anahtarındaki ölçütler, öğrenciyi sınırlandırmayacak, aşırı kontrol altında olduğu hissini uyandırmayacak, yaratıcılığını kullanmasına engel teşkil etmeyecek ve not alma, değerlendirilme endişesine kapılarak baskı altında olduğu duygusunu uyandırmayacak şekilde hazırlanmalıdır. Proje Ödevi 1 Aşağıda proje ödevi ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarı verilmiştir. Öğretmen, uygun gördüğü konularla ilgili kendisi veya okulun zümre öğretmenleriyle beraber öğrenci ilgi ve yeteneklerine göre yeni projeler hazırlayabilir. Öğretmen; Öğrencilere, proje ödevini ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarını çoğaltarak verir, Öğrencilerin ödev yönergesini okumalarını sağlar. Öğrencilere, sınıf mevcutlarına göre eşit sayıda gruplar oluşturmaları konusunda rehberlik eder. Öğrencilerin çalışmalarını dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirir. 5 Sınıf İçerik Beklenen Performans Süre Değerlendirme Görsel Sanat Kültürü Seçme, karşılaştırma, biçimlendirme, grup çalışması ve iş birliği 5 ay Dereceli puanlama anahtarı 26

30 Sevgili Öğrenciler, Sizden yıl sonunda kendi çalışmalarınızdan oluşan bir sergi düzenlemeniz beklenmektedir. Bu çalışmayı yaparken aşağıdaki adımları izlemeniz size yardımcı olacaktır. 1. Sınıfın tüm üyeleri bu çalışmaya katılmalıdır. 2. Aranızda iş bölümü yapmalısınız. Gruplarınızı aşağıdaki gibi oluşturabilirsiniz. Duyuru Grubu: Afiş, broşür ve davetiye hazırlama varsa kitle iletişim araçlarıyla serginin duyurulması vb. Hazırlık Grubu: Sergilenecek çalışmaların toplanıp seçilmesi, sergi sürecinde sergiyle ilgilenilmesi ve çalışmaların iadesi vb. Sergileme Grubu: Toplanan çalışmaların sergiye hazırlanması (etiketleme ve paspartu), mekân seçimi ve çalışmaların mekâna yerleştirilmesi Açılış Grubu: Organizasyon, müzik, ikram vb. Çalışmaların sergilenmesinde, görsel sanat dallarına göre heykel, seramik, resim, mimari tasarımlar, karikatür, fotoğraf vb. ya da teknik ve malzeme farkına göre yoğurma maddeleri, boyama teknikleri, baskı teknikleri, alçı çalışmaları, artık malzemelerle çalışmalar vb. gruplama yapılabilir. 27

31 Dereceli Puanlama Anahtarı 1 Grup adı: Sınıf : Açıklama: Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu anahtar aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusunda size bilgi vermektedir. ÖLÇÜTLER 1.Görevlerin zamanında tamamlanması 2.Diğer gruplarla iş birliğinin yapılması 3.Görevlerin nitelikli yapılması 4.Projenin benimsenmesi 5.Projenin öğrenci başarısına katkısı TOPLAM 3 ÇOK İYİ DERECELER 2 İYİ 1 ORTA Proje Ödevi 2 Aşağıda proje ödevi ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarı verilmiştir. Öğretmen, uygun gördüğü konularla ilgili kendisi veya okul zümre öğretmenleri ile beraber öğrenci ilgi ve yeteneklerine göre yeni projeler hazırlayabilir. Öğrencilere, Proje ödevini ve bu ödevin değerlendirileceği dereceli puanlama anahtarını çoğaltarak veriniz. Öğrencilerin ödev yönergesini okumalarını sağlayınız. Öğrencilerin çalışmalarını dereceli puanlama anahtarı ile değerlendiriniz. Sınıf İçerik Beklenen Performans Süre Değerlendirme 7 Görsel Sanatlarda Biçimlendirme Yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma. 3 ay Dereceli puanlama anahtarı 28

32 Sevgili Öğrenciler, Sizden yaşamınızın on beş yıl sonrasını hayal ederek otobiyografinizi görselleştirmeniz beklenmektedir. Bu çalışmayı yaparken aşağıdaki adımları izlemeniz size yardımcı olacaktır. 1. Çalışmanızı; Nerede yaşıyorum? Kimlerle yaşıyorum? Nerede oturuyorum? Mesleğim nedir? Ülkeme katkım nedir? Aileme katkım nedir? İlgi, yetenek ve becerilerim nelerdir? vb. sorular üreterek seçtiğiniz 5 tanesini görsel yolla ifade etmelisiniz. 2.Çalışmalarınızı bir dosya hâlinde sunmalısınız. Dosyanızda bugünkü öz geçmişinize yer vermelisiniz; ayrıca dosyanıza özgün bir kapak tasarlamalısınız. 3.Görselleştireceğiniz hayallerinizi yazılı olarak ifade etmelisiniz. 4. Dosyanızı oluştururken her türlü fotoğraf, boya malzemeleri, İnternet, bilgisayar vb. kaynaklardan yararlanabilirsiniz. 5. Projenizi 3 ay sonra teslim etmek üzere hazır bulunmalısınız. 6. Projeniz; Dosya düzeni ve tasarımı, Projenin anlaşılması ve benimsenmesi, Özgünlük, Anlamsal bütünlük, Ürünün niteliği Ölçütlerini gerçekleştirme düzeylerine göre değerlendirilecektir. 29

33 Dereceli Puanlama Anahtarı 2 Öğrenci Adı-Soyadı : Sınıfı : Açıklama: Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, yaptığınız çalışmayı değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu anahtar aynı zamanda çalışmanızı yürütürken hangi ölçütlere dikkat edeceğiniz konusunda size bilgi vermektedir. ÖLÇÜTLER 4 ÇOK İYİ 1. Dosya düzeni ve tasarımı 2. Projeyi anlama ve benimseme 3. Özgünlük 4.Anlamsal bütünlük 5. Ürün niteliği TOPLAM 3 İYİ DERECELER 2 ORTA 1 GELİŞTİRİLMELİ Öğrenci Süreç Dosyası Süreç dosyası, öğrencinin yıl içerisinde yaptığı tüm çalışmaların, ürünlerin bulunduğu dosyadır. Böylece öğrencide çalışmalarını karşılaştırma, yorumlama, saklama, yaptığı işe değer verme ve saygı duyma bilinci gelişir. Görsel sanatlar dersinde öğrencilerin yaptığı tüm çalışmalar birer değerdir. Bunun yanı sıra öğrencinin ulaşmak istediği hedef ve bu hedefe ulaşmak için gösterdiği çabanın sonucu ortaya çıkan eskizler, ürünler, kendini ifade eden yazılar ile süreç dosyalarının içeriğini oluşturur. Görsel sanatlar dersinde, öğrenci gelişiminin izlenmesi amacıyla süreç dosyalarının oluşturulması oldukça önemlidir. Öğrencinin süreç içinde ve süreç sonundaki gelişim aşamaları hakkında en iyi belgeleri öğrencinin süreç dosyalarından edinmek mümkündür. Bu amaçla her öğrencinin süreç dosyası oluşturması gerekmektedir. Öğrenci süreç dosyasının amaçları şunlardır: 1.Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmaktır. 2.Öğrencinin gelişimini örneklerle ve daha sağlıklı izleyebilmektir. 30