HACI AKYÜZ. Hacı Akyüz

Transkript

1 HACI AKYÜZ Iğdır Sevdası Iğdır, geniş aile örgütlenmelerinin içinde yer aldığı toplumsal bir yapıya sahiptir. Karasular, Güneşler, Şöllüler... gibi isimlerle anılan ve çoğu zaman aile soyadına istinat ettirilen bu kümeleşmeler, Iğdır ın sosyal ve siyasal gelişiminde önemli rol oynamış; oluşan sosyal dengelerin belki de en önemli faktörleri olarak günümüze dek varlıklarını devam ettirmişlerdir. Bunlardan Şöllüler, ciddiyeti ve üstlendiği rol itibarıyla her zaman en öne planda yer Hacı Akyüz almıştır.bu ailenin günümüzde öne çıkan isimlerinden Hacı Akyüz, hareketli yaşam serüvenini ve kendisini 1999 yılında 2 milyon nüfuslu Küçükçekmece belediye başkanlığı adaylığına götüren siyaset serüvenini bir söyleşide bizlerle paylaştı. Hayatım 1944 Iğdır doğumluyum. İlk ve ortaokulu Iğdır da, liseyi Erzurum da bitirdim. Erzurum Atatürk Üniversitesi İşletme Fakültesinden 1968 yılında mezun oldum. TEK ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinden uzun yıllar hizmet verdim. Ailem Aslen Azerbaycanlı olan dedelerim, Erivan a yakın Şöllü ve Mihmandar Çöllü isimli köylerini, Stalin in baskısı nedeniyle terk edip 1932 yılında Türkiye ye gelmişlerdi. Anlatıldığına göre bu geçiş kolay olmamış, çatışma 157

2 Hacı Akyüz halinde ve karşılıklı öldürme olaylarının yaşandığı tehlikeli bir süreçte gerçekleşmişti. Iğdır a yerleşen aileme, Keşiş Yolu Bahçesi muhacir hakkı olarak verilmişti. Ailemin ta Azerbaycan dan beri halk arasında bilinen lakabı büyük dedemize atfen, Nevioğulları dır. Ancak, Iğdır a yerleştikten sonra geniş aile çevrem, halk arasında Şöllüler -Erivan daki köyümüze atfen- bilinir olmuştu. Nevioğulları ailesi oldukça geniştir. Dört ana kol halinde dağılmış olan ailenin önde gelenleri olarak İnayet Akyüz, Rahim Akyüz ve hakim Tahir Mihmandar gibi isimleri sayabilirim. Iğdır a yerleşen Şöllü grubuna Hacı Kasım Bey vefatına kadar liderlik yaptı. Onun yerine geçen babam Hacı Sadık Bey, denge ve sağduyu ağırlıklı bir yönetim felsefesiyle liderlik görevini vefatına kadar devam ettirdi. Babam, Iğdır a yerleştikten sonra, kardeşleriyle ticarete atıldı. Azerbaycan dan getirdikleri sermayeyle manifatura mağazası açtılar. Doğu bölgesinin Van gibi ücra köşelerine bizzat hayvan sırtında gidip, yağ ve peynir karşılığı manifatura eşyası satarak önemli bir sermaye birikimi sağladılar. Şöllüler in Dayanışma Geleneği Şöllü ailesi, birlik ve beraberliğe çok önem verir. Geniş ailemizle ilgili önemli sorunları çözmek için bir araya gelip kararlar alınır, sebat ve özveriyle uygulanırdı. Örneğin, evlenecek genç çiftin paraya mı ihtiyacı var, askere gidecek delikanlının harçlığı mı yok, ticarete atılacak veya ticarette zarar görmüş bir aile ferdinin para yardımına mı ihtiyacı var türünden sorunlar, aile meclisinde dayanışma ve fedakarlık ruhu içinde konuşulup sonuca bağlanırdı. Şöllülerin bu dayanışma ruhu ve felsefesi, bazı durumlarda onların aleyhine olabilecek bazı istenmeyen durumların oluşmasına engel olamamıştır. 50 li yılların başında Iğdır da Abbas Çınar isimli bir genç sokak ortasında öldürüldü. Hiçbir kanıt yokken, bu ölüm olayının, kendi aralarında para toplayıp kiralık katili azmettirin bir kesimin işi olduğu öne sürülmüş, Şöllülerin geleneksel dayanışması halk arasında bilindiğinden, ailem haksız olarak itham altında kalmıştı. Ailemin ileri gelenleri gözaltına alınıp sorgulanmıştı. Babam yılları arasında Kars cezaevinde yattı. Ceza almadan tahliye edildi. Aile büyüğümüz ve Şöllülerin liderliğini üstlenen rahmetli amcam Hacı Kasım, nefes darlığı yüzünden geçirdiği kriz sonucunda cezaevinde 158

3 Iğdır Sevdası vefat etti. Bu şansız olay aile sermayemizi yiyip bitirmişti. 77 bin lira olan nakit paramız, iki yıl içinde erimiş altı bine düşmüştü. Bu karanlık dönemin ve apaçık haksızlığın genç ruhumda yol açtığı hayal kırıklığı, eğitim hayatımı ve başarımı önemli ölçüde etkilemişti. Babam olgun ve sağduyu sahibi birisiydi. Aradan yıllar geçtikten sonra haksız bir iftirayla kendisini cezaevine attıranlar, evimize gelip özür dilediklerinde, babam, yüreğini acıya boğan bu olayı unutmaya hazır olduğunu söylemişti. İntikam duygusundan uzak bir ifadeyle, Ben sizi affediyorum. Allah da sizi affetsen! dedi (1916) Azerbaycan Şöllü doğumlu olan babam, Erivan da lise dengi iki yıllık bir teknik okuldan mezun olmuştu. Zekası matematiğe çok yatkındı. Ortaokul yıllarımda matematik hocamızın da çözemediği problemi bir gün babama getirmiş, o da birkaç kalem darbesiyle işi halletmişti. Bana dönerek mütevazı bir yüz ifadesiyle, Bu kadar basit problemleri nasıl oluyor da çözemiyorsunuz? demişti. Iğdır Belediye Başkanlığına aday oldum İşletme Fakültesinden mezun olur olmaz askere gittim. Yedek subaylığımı jandarma olarak Bilecik te tamamladım. Askerlik dönüşü, 1970 yılında çok değerli hemşehrim Cafer Taşkınsu nun özel ilgi ve yardımıyla TEK e girdim. Türkiye nin en büyük termik santralı Zonguldak Çatalağzı işletmesinde idare müdür muavini olarak göreve başladım. Genç ve ataktım. İşlerimi dikkatle yapıyor, şevkle çalışıyordum. Ancak başarılı olmam için bu yeterli olmuyordu. Benden yaşlı çalışma arkadaşlarım, yaşındaki bir gençten emir almayı onur sorunu yapıyorlardı. Çok geçmeden hakkımda şikayetler çoğalınca, genel müdür olayı yerinde incelemek yapmak üzere, işletmeye geldi. Türkiye genelindeki tüm TEK idarecilerinin katıldığı bütçe hazırlık toplantısında çok başarılı bir sunu yapınca, genel müdür, benimle ilgili çıkartılan şaibeleri bir kenara bırakıp, çalışmamı takdir etti. Senin gibi başarılı bir elemanı kaybetmek istemem. Ancak burada kalman da senin için huzurlu olmayacak dedi. Cafer Taşkınsu nun önerisiyle Seydişehir Gaz Türbinleri işletmesinde görev yapmayı kabul ettim. Ancak çok geçmeden, sorumluluk olarak çok daha az bir göreve getirildiğimi anlayınca, istifa etmek için fırsat kollamaya başladım mahalli seçimleri yaklaşınca siyasete atılmaya karar verdim mahalli seçimlerinin arifesinde MSP ni Iğdır da örgütledim. 159

4 Hacı Akyüz Mecit Şek, ilçe başkanı olarak görev aldı. Ben de partinin Iğdır belediye başkan adayı olarak çalışmalarıma başladım. Seçimlere, DP ten Hüseyin Akbulut, AP den Turan Atasever ve diğer partilerden Yunus ve Yakup isimli arkadaşlar katılıyordu. Seçim konuşmalarımın ana teması zümrecilik ve ayrımcılık konusuna halkın dikkatini çekmek, düşebilecekleri tuzaktan onları haberdar etmekti: Birbirinizden yağ, peynir alınca zümrecilik olmuyor, pamuk ve sebze alınca zümrecilik olmuyor da, ne zaman siyasi tercih günü geliyor zümrecilik oluyor şeklinde ki konuşmam Iğdır da yankı bulmuştu. Belediye başkanlığı seçimlerini az bir oyla kaybettim. Partim, üç İl Genel Meclisi üyeliğinden ikisini kazanarak (Enver Güneş ve Kazancılı Nuri Bey) büyük başarı sağlamıştı. MSP nin ilçe genelinde aldığı oy 4486 idi. Sümerbank Fabrikası CHP-MSP koalisyonu zamanında Sanayi ve Teknoloji Bakanı olan Abdükerim Doğru, beni özel müşaviri olarak atadı. İlk işim, yıllık pamuk (mahluç) kapasitesi 3500 ton olan Iğdır a bir fabrika kazandırmaktı. Bakanlığın hazırladığı ilk fizibilite raporu rantabıl değil şeklinde bir sonuca varınca derin bir hayal kırıklığına uğradım. Hatta bunu onur meselesi yapıp istifa etmeye bile yeltendim. Abdülkerim Doğru, benim bu ruh halime üzülmüş, Ağlarsa anan ağlar, gerisi yalan ağlar! diyerek bana destek çıkmıştı. Bu sözün altında yatan mecazi anlamı, Sayın Doğru, Sümerbank için bir genel müdür arıyoruz dediği zaman anlayacaktım. Iğdır kökenli bir genel müdürün fabrikanın açılması projesine ciddiyet kazandıracağına inandığım için, eğitimini İngiltere de tamamlamış Kemal Varol u genel müdür olarak önerdim. Kemal Varol, Sümerbank Genel Müdürü olur olmaz, fabrika projesi yeniden değerlendirmeye alındı ve bu kez rantabıl mührü dosyanın üzerine vuruldu. Bu habere çok sevinmiştim. Fabrikaya yer bulmak için genel müdür ve yetkili bakanlık heyetiyle Iğdır a gittik. Bugünkü fabrika yerini, kıraç arazi olması ve stratejik konumu nedeniyle tercih ettik. Çalışmalar hızla başladı. Iğdır da Sümerbank basma entegre fabrikasının kurulması çok geçmeden beni tedirgin etmeye başlamıştı. Çünkü Iğdır, Azeri ve Kürt zümresinin birlikte yaşadığı ve hassas dengelerin olduğu bir yerdi. Pamuk üreticileri genellikle Azeri kökenli çiftçiler olduğu için, bu yatırım, Kürt kökenli vatandaşlarımız tarafından ayrımcı bir yatırım olarak görülebilecekti. Böylesine tehlikeli bir düşüncenin siyasi dedikodu olarak karşıma çıkmasına engel olmak için, hayvancılık ağırlıklı bir projeyi uygulamaya karar verdim. 160

5 Iğdır Sevdası Süt Fabrikası kurulması fikrini Sayın Bakanıma açtığımda, bu düşüncemi hemen onayladı. Vakit kaybetmeden yanıma bir heyet alarak fizibilite çalışmalarını yerinde düzenlemek için Iğdır a doğru yola koyuldum. Fabrikanın kuruluş yeri olarak en uygun yer, D. Bayazıt Caddesinin şehrin dışına doğru olan kısmındaki kıraç topraklardı. Belediye sınırları içinde kalan bu topraklarda yatırım yapmak için belediye meclisinden ve başkandan izin alınması gerekiyordu. Benim Iğdır a olan bu yatırım tutkum, ne yazık ki bazı kesimler tarafından siyasete hazırlık şeklinde değerlendiriliyordu. Nitekim, bu düşünce bağlamında, belediye başkanı fabrikanın kurulması için gereken onayı vermedi. Zafer Akyüz ün başkanı olduğu Bakırköy Camlıkahve Iğdır Derneği Çalışanları: Hüseyin Kızılkaya (Sol başta) ve Yaycı köylü İsmail Güneşli Sayın Bakanın bizzat Iğdır a gelip, bu fabrikanın kurulması için çaba sarf etmesi de fayda etmeyince, bu değerli projeden vazgeçmek zorunda kaldık. Manisa Tekstil Fabrikası Manisa Tekstil Fabrikası müdürü olunca, üretime yakın olmanın vermiş olduğu daha farklı bir düşünce disiplini edindim. Müdür olarak, pamuğu istediğim yerden alma yetkisiyle donatıldığım için, Türkiye deki pamuk piyasasını yakından tanıma şansım olmuştu. Elimdeki verileri karıştırırken bir gün beni şaşırtan bir durumla karşılaştım. Iğdır pamuğu, üzerine Ege Standart 1 diye yazılmış olmasına karşın, Erzincan daki alış fiyatı idi. Halbuki aynı değerdeki pamuğun Ege borsasındaki fiyatı 25 idi. Arada önemli bir fiyat farkı vardı. Yoksa Iğdır pamuğunun bir kalite sorunu mu vardı, diye kendi kendimi sorguladım. Iğdır dan bir kamyon pamuk alıp, dayanıklılık ve diğer testlerin yapılması için gereken emri verdim. Gelen rapor beni şaşırtmıştı. Iğdır pamuğu, aynı değerdeki Ege pamuğundan birçok noktada daha kaliteliydi. Müdür olarak bana verilen yetkiyi kullanıp, Iğdır pamuğunu 24 lira üzerinden almaya karar verdim. Bu şekilde fabrikaya 25 liraya mal olan Ege pamuğundan daha ucuza alacak, ama aynı zamanda Iğdırlı üretici hemşehrilerimin cebine önemli bir paranın girmesini 161

6 Hacı Akyüz sağlayacaktım. Ancak benim bu iyi niyetli davranışım çok geçmeden iki yönlü bir kıskaç içinde boğulup kaldı. Bir yandan Manisa Milletvekili İsmail Özdağlar ın başını çektiği, Manisalı üreticilerin haklı serzenişini dile getiren, Müdür Iğdır ın pamuğunu bizimkine tercih ediyor baskısı, diğer yandan ve daha acı olanı, Iğdır daki bazı kesimlerin Müdür kendi akrabasının pamuğunu alıyor şeklindeki olumsuz propagandalar yüzünden, Sümerbank genel müdürüyle, Her fabrika kendi bölgesinin pamuğunu almaya öncelik tanıyacaktır şeklinde prensip kararı aldık. Böylece benim Iğdır a hizmet etmek düşüncem bir kez daha başarısızlıkla sonuçlanmıştı. 162