İMEAK Deniz Ticaret Odası nın resmi yayınıdır. DERGİ KURULUŞ: 1984 TEMMUZ /2015

Transkript

1 İMEAK Deniz Ticaret Odası nın resmi yayınıdır. DERGİ KURULUŞ: 1984 TEMMUZ /2015 İMEAK DTO / Temmuz Sayısı Kruvazİyer TurİZmİ Ekİ dir

2

3 TÜRKİYE DE KUVAZİYER TURİZMİN POTANSİYELİ VE GELECEĞİ İlk kez 1831 yılında İtalya dan yola çıkıp İzmir i de kapsayan bir Akdeniz turu ile başlayan kruvaziyer turizmi, 2013 yılı sonunda dünya genelinde 20.9 milyon yolcuya ulaştı yılında, söz konusu 20.9 milyon kişinin 2.2 milyonu Türkiye limanlarını ziyaret etti. Bir başka deyişle toplam kruvaziyer turistinin yaklaşık yüzde 11 inin yolu Türkiye den geçti. Beklentiler bu yıl dünya genelinde kruvaziyer turist sayısının 22 milyona ulaşması. Bu da yaklaşık yüzde 5 lik bir artış beklentisi demek. Dünya limanları yüzde 5 lik büyüme hedefleri ile yola devam ederken, Türkiye dünya ortalaması üzerinde büyüme potansiyeli vaat etmiştir. Türkiye ye gelen kruvaziyer gemilerinin yüzde 40 a yakını Yunanistan daki Pire Limanı ndan hareket ettiği için bu ülkedeki negatif gelişmeler direkt Türkiye yi de etkiler hale gelmiştir. Pire Limanı nda yaşanan olumsuzluklar nedeniyle rezervasyonlarını Batı Akdeniz e kaydırma eğilimi gösteren dev kruvaziyer şirketlerin bu stratejisi, Türkiye nin bu alanda büyüme oranını da yarıya düşürmüş durumdadır. Yunanistan faktörüne rağmen kruvaziyer yolcuların Türk turizminde önemi giderek artmaktadır yılında sadece 581 bin kruvaziyer yolcuyu ağırlayan sektör, 11 yılda yüzde 285 gibi büyük bir atışa imza atarak 2014 yılında ufak bir düşüşle1.8 milyon yolcuya ulaşmıştır. Oysa aynı dönemde dünya kruvaziyer turisti sayısındaki artış yüzde 150 lerde kaldı. Yani Türkiye dünya genelinin 2 katına yakın bir büyümeye imza atmıştır. Kaynak: UDHB DTGM Verileri 3

4 KRUVAZİYER TURİSTİ VE TAYFASI ESNAFA 400 MİLYON DOLAR KAZANDIRMAKTADIR Kruvaziyer turisti, sağladığı gelir açısından da deniz turizminin yükselen yıldızı olmuştur. Kruvaziyer turistinin 7 günlük bir seyahatte gemide harcadığı tutar ortalama bin 719 dolardır. Yani kruvaziyer turizminin sadece gemiler açısından büyüklüğü 36 milyar dolara ulaşmış durumdadır. Bu rakama, kruvaziyer turistinin gemi dışında yaptığı harcamalar dahil değildir. Kruvaziyer turist, normal bir turistin ortalama 3 katı kadar harcama yapmaktadır. Örneğin; Türkiye de normal bir turistin günlük ortalama harcaması dolar seviyesindeyken, transit bir limanda kruvaziyer turisti için bu rakam 120 doları, ana limanlarda ise 150 doları geçmektedir. Kruvaziyer tayfası da limanlarda günlük ortalama 70 dolar harcama yapmaktadırlar. Bu rakamlar baz alınarak yapılan hesaba göre, kruvaziyer turisti ve tayfasından Türkiye de esnafa yaklaşık 400 milyon dolar para bırakmaktadır. Özetle; 2013 te 2.2 milyon kruvaziyer turisti Türkiye yi ziyaret ederken, bu rakam 2014 te dünyada yaşanan ekonomik krizle birlikte Yunanistan daki kriz ve grevlerin etkisi ile kruvaziyer şirketlerinin Batı Akdeniz turlarına yönelmesi sebebiyle 1.8 milyon turiste ulaşmıştır. Dünyadaki tüm kruvaziyer turistlerinin yüzde 11 inin yolu Türkiye den geçmektedir. Bir kruvaziyer turistinin 7 günlük gemi harcaması ortalama bin 719 dolardır. Türkiye de günlük turist harcaması (konaklama ve ulaştırma hariç) ortalama 50 dolar, kruvaziyer turistinin limanlarda yaptığı günlük harcama ise ortalama dolardır. Türkiye ye gelen turistlerin yüzde 30 unun durağı İstanbul olmakla birlikte, İstanbul u Kuşadası ve İzmir takip etmektedir. Dünya genelindeki 20.9 milyon kruvaziyer turistin yüzde 84 ü ABD lidir. En çok tercih edilen rota yüzde 37.3 ile Karayipler ve Bahamalar dır. Türkiye nin de içinde bulunduğu Akdeniz Bölgesi yüzde 19.1 ile ikinci sırada yer almaktadır. Dünya ekonomisinde krizinin yaralarını sarmasıyla birlikte yeniden büyümeye başlayan kruvaziyer turizminde Türkiye nin de yükselişi TÜRKİYE YE 2014 YILINDA 1.8 MİLYON KRUVAZİYER YOLCUSU GELDİ Yıl Gemi sayısı Yolcu sayısı KRUVAZİYER TURİSTİNİN %30 U İSTANBUL A GELİYOR Türkiye ye gelen kruvaziyer turistlerinin yüzde 30 unun durağı İstanbul oldu. Bunu yüzde 25.7 ile Kuşadası ve yüzde 21.7 ile İzmir takip etti. SALIPAZARI LİMANI NIN ÖZELLEŞMESİ NEDENİYLE KRUVAZİYER GEMİLERİN YANAŞMA YERİ SIKINTISI Bilindiği üzere, Özelleştirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 2013/157 sayılı kararı uyarınca İstanbul Salıpazarı Liman Sahası nın işletme hakkı 30 yıl süre ile Doğuş Holding A.Ş. sürmektedir. Son 11 yıla bakıldığında sadece 2009 yılında gerileme yaşayan Türkiye ye gelen kruvaziyer turisti sayısı 2013 yılında 2.2 milyonu geçerek, dünyadan aldığı pay yüzde 11 e çıkmıştır. Son 10 yılda büyüme oranı yüzde 285 olarak gerçekleşmiştir. Kesinleşen rezervasyonlar ve ön talepler dikkate alındığında Türkiye ye gelen kruvaziyer turisti sayısının 2015 yılında da tekrar yüzde 2-3 seviyesinde artması ve 2.3 milyona çıkması beklenmektedir. ye verilmiş olup, Salıpazarı liman sahası Şubat 2014 itibariyle söz konusu firmaya devredilmiştir. Galata Port Projesi Kapsamında Salıpazarı Yolcu Limanı imar inşaatının İstanbul a gelecek kruvaziyer gemilerin yanaşma yeri sıkıntısı yaşamasına neden olması, Dünya Kruvaziyer Acenteleri tarafından İstanbul un bir Kalkış ve Varış Limanı (Turn-Around Port) olarak seçilmesi sebebiyle, mevcut kruvaziyer turizm potansiyelinin korunması ve arttırılması için yapılması gerekenler şöyle özetlenebilir: * Zeyport Limanı na 150 metre Boyuna Kadar Kruvaziyer Gemilerin 4

5 yanaştırılmasının sağlanması, * Turizm-2023 Stratejisi doğrultusunda Ataköy Marina ve Yenikapı Dolgu ve Miting Alanı nda yapılacak İmar Plan Değişikliği ile 150 metre ve üstü kruvaziyer gemiler için bağlama ve barınma terminalinin yanı sıra bir Home Port Terminali nin yapılmasının, * Sarayburnu Rıhtımı nın da alternatif liman olarak kullanılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir. İSTANBUL SALIPAZARI KRUVAZİYER LİMANI YILI 12 AYLIK GEMİ VE YOLCU İSTATİSTİK BİLGİSİ AYLAR TOPLAM TRANSİT GELEN GİDEN TOPLAM AYLAR TOPLAM TRANSİT GELEN GİDEN TOPLAM GEMİ YOLCU YOLCU YOLCU YOCU GEMİ YOLCU YOLCU YOLCU YOCU OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK GENEL TOPLAM OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK GENEL TOPLAM YILI GEMİ SAYISI (12 AY LIK ) Y IL I GEMİ S AY I SI (12 AY L IK ) 331 A R T I Ş - A Z A L I Ş (12 AY L IK ) -18,07% 2013 YILI YOLCU SAYISI (12 AYLIK) YOLCU SAYISI (12 AYLIK ) A R T IŞ-A Z A L IŞ (12 AY L IK ) -13,00% 5

6 İSTANBUL, KUŞADASI VE İZMİR, YOLCULARIN YÜZDE 75 İNİ AĞIRLAMAKTADIR. Liman Yolcu sayısı Aldığı pay (%) Alanya ,82 Antalya ,30 Bartın ,09 Bodrum ,27 Çanakkale ,33 Çeşme ,80 Dikili ,34 Fethiye ,05 Göcek 252 0,01 Güllük 476 0,02 İstanbul ,77 İzmir ,71 Kaş ,05 Kuşadası ,70 Marmaris ,81 Mersin ,06 Mudanya 414 0,02 Samsun ,06 Sinop ,33 Trabzon ,36 Tuzla 0 0,00 TOPLAM ,00% Türkiye ye gelen kruvaziyer turistinin bu yıl geçen yıla göre yüzde 2-3 artması bekleniyor. Dünyada kruvaziyer turizmi 2013 yılında 20.9 milyon kişiye ulaşırken, bu rakam 2014 yılında ise 1.8 milyon olarak gerçekleşmiş olup, 2018 yılı için beklenti 24.1 milyon kişidir yılında kruvaziyer turizminin sadece gemiler açısından büyüklüğü 40 milyar dolara ulaşacak. Sektörün en büyük 3 şirketi Carnival Corporation, Royal Caribbean Cruises ve Norwegian Cruise yolcuların yüzde 79.4 üne, gelirin yüzde 71.8 ine sahiptir. Yolcuların ve tayfaların 2015 yılında limanlarda yapacağı doğrudan harcamanın 19.2 milyar dolar olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Kruvaziyer turizminin yüzde 84 gibi önemli bir kısmı ABD li turistlerden oluşuyor yılında 17.6 milyon ABD li kruvaziyer yolculuğuna çıkarken, bunların 11.7 milyonunun yolculuğunun başlangıç noktası da ABD yılından bu yana toplam 200 milyonu aşkın yolcu kruvaziyer turizmini tercih etti. Bu rakamın yüzde 40 ı son 5 yılda yolculuk yaptı. Ortalama bir kruvaziyer yolculuğu 7 gün sürerken, kruvaziyer turistlerinin en çok tercih ettiği rota ise yüzde 37.3 ile Karayipler ve Bahamalar olarak gerçekleşti. Bunu yüzde 19.9 ile Türkiye nin de içinde bulunduğu Akdeniz bölgesi takip etti. KRUVAZİYER TURİZMİNDE ASLAN PAYI KARAYİPLER VE BAHAMALAR DA 6 Bölge Pay (%) Karayipler/Bahamalar 37,3 Akdeniz 19,9 Avrupa (Akdeniz hariç) 9,8 Asya 3,6 Avustralya/Yeni Zelanda/G. Pasifik 4,1 Alaska 5,4 Güney Amerika 3,4 Diğer 16,5 Kruvaziyer yolcularının yaş ortalaması 50. Yapılan araştırmalar yolcuların ortalama yıllık gelirinin bin dolar seviyesinde olduğunu ortaya koyuyor. Yolcuların kruvaziyer turizmini tercih etmesinin önemli nedeni eğlenceli ve hesaplı lüks olarak öne çıkıyor. Yolcuların yüzde 86 gibi önemli bir kısmı evli ve yüzde 75 i zaten seyahate eşleriyle katılıyor. Kruvaziyer turistinin gemide yaptığı harcama 7 günlük bir ortalama seyahat için bin 719 dolar. Bu miktarın yüzde 75 i bilet parasına gidiyor. Gemide yapılan diğer harcama kalemleri ise casino, bar, iniş giderleri ve spa olarak öne çıkıyor. Buna ek olarak, kruvaziyer turisti ve gemi tayfalarının indiği limanlarda yaptığı harcamanın bu yıl, 19.2 milyar dolar olarak gerçekleşmesi bekleniyor.

7 HARCAMANIN % 75 İ BİLET PARASI Harcama kalemi Harcama ($) Bilet Seyahat sırasında harcama 415 Casino/Bar 222 İniş giderleri (Kruvaziyere kalan) 81 Spa 40 Diğer 61 TOPLAM HARCAMA Kruvaziyer turizminden en çok hangi limanların kazandığına bakıldığında ABD de Florida nın açık ara lider olduğu göze çarpmaktadır. Florida da 3 kruvaziyer limanının toplam geliri yaklaşık 1.5 milyar dolar. Miami Limanı 605 milyon dolarlık gelirle dünya lideri konumunda. Dünya sıralamasında 4 üncü olan, Avrupa da ise ilk sırada yer alan liman ise Barselona dır. EN ÇOK KAZANAN KRUVAZİYER LİMANLARI MIAMI DE Sıra Şehir Liman Gelir (milyon dolar) 1 Florida Miami Florida Fort Lauderdale Florida Port Canaveral Barselona Barcelona Roma Civitavechia Bahamas Nassau Mexico Cozumel Venedik Venice Southampton Southampton Texas Galveston HEDEFİ VE YENİ LİMANLAR Gelir düzeyi yüksek bir turizm kitlesi demek olan kruvaziyer turizm, Türkiye için de büyük önem taşımaktadır. Bunun için kuşkusuz ilk etapta gerekli olan şey ise liman sayısını artırmak. Kültür ve Turizm Bakanlığı nın Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Hedefinde de de yeni limanlar yer alıyor. Buna göre, SamandağıKruvaziyer Limanı, Antalya Kruvaziyer Limanı, Kuşadası Kruvaziyer Limanı, Çeşme Kruvaziyer Limanı, Çanakkale Kruvaziyer Limanı, İstanbul Galata Kruvaziyer Limanı, İstanbul Ataköy Kruvaziyer Limanı, İstanbul Zeytinburnu Kruvaziyer Limanı, Samsun Kruvaziyer Limanı, Trabzon Kruvaziyer Limanı, programa alınmış durumda. 7

8 TURİZM SEKTÖRÜNDE BAŞARMAMIZ GEREKENLER 1. Turizm çevre ve altyapı dengesinin kurulması ve çevre bilincinin oluşturulması 2. Yeterli düzeyde tanıtım 3. Fiyat dengesi 4. Kalifiye eleman 5. Ülke geneline yayılma 6. İç turizmde tatil bilincinin artırılması 7. Turizm sezonunun 12 aya çıkartılması 8. Verimlilik örgütlenmesinin sağlanması, sektörel güvencelerin oluşturulması TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜNÜN GÜÇLÜ YANLARI 1. İklim, doğal kaynaklar ile tarihi değerlerin varlığı ve henüz büyük oranda bozulmamış çevre 2. Ana pazarlardaki tanınmışlık, pazar payının yüksekliği ve buralarda Türkiye spesiyalisti seyahat organizatörleri ve uçak şirketlerinin varlığı 3. Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre daha yeni ve daha nitelikli tesislerin varlığı 4. Halı, deri, konfeksiyon ve mücevher başta olmak üzere alışveriş olanakları, yöresel potansiyele bağlı olarak gelişen el sanatları ve el sanatı ürünlerinin varlığı 5. Turizmin çeşitlenmesine olanak veren coğrafi yapı ve ulaşım olanakları TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜNÜN ZAYIF YANLARI 1. Sağlık, teknik altyapı ve enerji konularında yetersizlik 2. Turizmde yeterince çeşitlendirmeye ve coğrafi yaygınlaştırmaya gidilmemesi 3. İç turizm ile ilgili stratejik planlama eksikliği 4. Rekabet üstünlüklerimizin ortaya konulmasındaki güçlükler nedeni ile pazarlamanın düşük fiyatlara yapılması, düşük fiyatların bir çekim unsuru haline gelmesi 5. Ulaşım olanaklarının yetersizliği (Havayolu, Demiryolu vb.) Bu tespitler ışığında, zayıf alanların iyileştirilerek, ülkemizin mevcut kruvaziyer turizmini arttırmaya çalışılmak için ülkemizin önemli turizm alanlarının tanıtımının yapılması, yabancı basın, fuar, seminer, konferans v.b. yurtdışı tanıtımlarına daha çok ağırlık verilerek, iyi bir pazarlama strateji geliştirilmesi ve ülkemiz kruvaziyer limanlarını Turn- Around Port (Kalkış-Varış) Limanı haline getirmeliyiz. Kaynaklar: CLIA ve Med Cruise Verileri TURSAB Kruvaziyer Raporu DTGM Verileri İMEAK DTO Deniz Turizmi ve Deniz Kaynakları Birimi Çalışmaları 8

9 KRUVAZİYER TURİZMİ 9

10 UDHB VERİLERİNE GÖRE TÜRKİYE DE KRUVAZİYER TURİZM MUSTAFA ÇALIŞKAN UDHB Deniz Ticareti Genel Müdür V. Bodrum da deniz turizmi denince akla en önce Yunan Adaları Seyahati ve Mavi Yolculuk geliyor. Bunun dışında zamanla gelişmekte olan kruvaziyer turizmi de bunların yanında hızla önem kazanmakta. Bildiğiniz üzere Bodrum Yolcu Limanı, Bodrum da 2008 yılından bu yana faaliyet göstermektedir. Kruvaziyer turizmi, sezonları önden takip eder ve gemi programları 2 yıllık yapıldığından yeni destinasyonların programlara dahil olması uzun sürer. Fakat donatanlar artık yeni destinasyonlarda marka şehirlere daha çok önem veriyorlar. Özellikle yüksek gelir grubu müşterilerine hitap edebilen butik şehirler tercih sebebi oluyor. İşte Bodrum da bu şehirlerden biri Kruvaziyer turizmi diğer turizm faaliyetlerine göre daha uzun bir sezon aralığına sahip; bunun nedeni ise gezi amacının sadece güneş ve deniz ihtiyacı gerektirmemesi. Gemi durakları günübirlik olduğundan, gezilen yerlerde turistin şehrin farklı özelliklerini ve tarihini keşfetmesi ikliminden daha önemli oluyor. Dolayısıyla mart ayı ile başlayan sezon, kasım hatta aralık aylarına kadar uzayabiliyor. Bodrum da turizm sezonu en yoğun olarak; haziran, temmuz ve ağustos aylarıdır. Bu aylarda sezon daha hareketlidir. Kruvaziyer Turizmi için eylül ve ekim daha yüksek 10 Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHB) Deniz Ticareti Genel Müdür Vekili Mustafa Çalışkan ve ekibinin paylaştığı kruvaziyer turizm rakamları sektörün son dönemde kan kaybettiğini ortaya koyuyor. İstanbul da gerçekleşen düşüşün sebepleri arasında 2 husus öne çıkmaktadır. Bunlardan biri Ukrayna da yaşanan siyasi krizdir. Diğeri ise, önceki yıllarda İstanbul Limanı nda var olan özelleştirme belirsizliği nedeniyle sefer iptalleridir. İzmir de gerçekleşen düşüşün ana sebebi olarak öne çıkan husus; Venedik Liman kapasitesinin yetersizliği nedeniyle kruvaziyer seferlerinin Batı Akdeniz e kaydırılmasıdır.

11 KRUVAZİYER TURİZMİ Kuşadası Limanı Akdeniz e uğrak yapan 42 kruvaziyer firmasından 38 ine hizmet vermesi itibariyle Doğu Akdeniz den seferleri Batı Akdeniz e çeviren firmaların oluşturduğu yolcu sayısı düşüşünden 2014 yılında hemen hemen hiç etkilenmemiştir. 11

12 KRUVAZİYER TURİZMDE 2015 RAKAMLARI Geçen yılın ilk beş ayında 318 bin yolcu gelmiş iken, 2015 yılının ilk beş ayında 390 bin yolcu sayısına ulaşılarak yüzde 22 lik bir artış gerçekleşmiştir. Bu artış oranının diğer aylarda da gerçekleşmesi durumunda 2013 yılında yakalanan 2.2 milyon yolcu sayısının gerçekleşebileceği öngörülmektedir. KRUVAZİYER TURİZMİN EKONOMİYE KATKISI Kruvaziyer sektörünün ekonomik etkileri incelediğimizde 7 ana başlık ortaya çıkmaktadır. Bunlar; turizm gelirleri, liman gelirleri, gemi inşa sanayi, gemi ikmal, gemi acenteleri, tur acenteleri ve kamu gelirleridir. (vergi, rüsum ve harçlar) Turizm gelirleri: Kruvaziyer gemiler ile gelen yolcuların yapmış olduğu tüm harcamaları ifade etmektedir. Kruvaziyer turizmi ülkemiz ekonomisine doğrudan etki etmektedir. 12 Liman gelirleri: Kruvaziyer gemi operatörleri limana giriş ve çıkışlarda limana ödedikleri pilotaj, römorkaj, palamar, barınma ve ayakbastı ücretleri liman gelirleri olarak adlandırılabilir. Gemi inşa ve bakım onarım gelirleri: Kruvaziyer gemilerin bakımonarım masraflarının yük taşıyan gemilere oranla çok daha büyük miktarlarda olduğu fakat ülkemiz tersanelerinin bu pazardan pay alamadığı bilinmektedir. Gemi ikmal gelirleri: Kruvaziyer gemileri, mürettebat ile beraber 5 bin kişiye varan nüfusları ile çok büyük bir kumanya tüketicisi olmanın yanı sıra gemilerin en büyük giderlerinden biri olan yağ ve yakıt için de çok büyük bir pazar teşkil etmektedir. Gemi acenteleri gelirleri: Ülkemize gelen kruvaziyer gemilerin kullanmaktan tasarruf edemeyeceği hizmetlerden biri olan gemi acenteliği, kruvaziyer sektörünün ülkemize doğrudan gelir sağlayan alt sektörlerinden biridir. Tur acenteleri gelirleri: Limanlara gelen gemilere gerek yurtiçinden gerekse yurtdışından yolculara kruvaziyer turu satan tur acenteleri kruvaziyer sektörünün doğrudan etki ettiği alt sektörlerden biridir. Kamu gelirleri (Vergi, Rüsum, Harçlar): Kamu kuruluşları tarafından alınan fener, sağlık sıhhiye gibi harç ve rüsumlar da kruvaziyer sektörünün ülkeye gelir getirdiği bir diğer kalemdir. GELİŞİM STRATEJİLERİ Kruvaziyer turizminin ülke ekonomimize daha fazla katkı sağlayabilmesi için belirlenen 7 alt sektöre yönelik stratejiler geliştirilmelidir. Bu 7 gelir kalemine ilişkin yapılması gerekenler incelendiğinde şunlar ortaya çıkmaktadır. Turizm gelirleri: Turizm gelirlerini

13 artırmak için doğrudan yolcu sayılarının artırılması gerekmektedir. Bu sebeple öncelikle büyük yolcu gemi operatörlerine yönelik tanıtım faaliyetleri geliştirilmeli. Bölgesel platformlar marifetiyle destinasyon pazarlaması yapılmalıdır. Limanların rekabet gücü artırılmalı. Operatörlerin gelirlerini artırıcı teşvikler verilmelidir. Home-Port olabilmek için havaalanı bağlantıları değerlendirilmelidir. Liman gelirleri: Liman işletici kuruluşların gelirlerini artırmak için doğrudan gemi sayılarının artırılması gerekmektedir. Büyük yolcu gemi operatörlerine yönelik tanıtım efektif liman ücret tarifeleri değerlendirilmeli ve belirli bir seferin üzerinde gemi yanaştıracak operatörlere geri ödeme yapılabilecek tarife uygulanmalıdır. Home-Port olabilmek için havaalanı bağlantıları değerlendirilmelidir. Gemi inşa ve bakım onarım gelirleri: Kruvaziyer gemilerin gerek yapımı, gerekse bakım onarım için kullandıkları tersaneler uzun yıllardır tecrübe kazanmış İtalyan Fincantieri ve T. Mariotti; Norveç Aker (STX), Japon Mitsubishi, Fransiz Chantiers de l Antlantique tersaneleridir. Ülkemizin bu pazardan pay alabilmesi için özel bir strateji geliştirmesi ve tersaneler arası işbirliği gibi alternatif stratejiler üretmesi gerekmektedir. Gemi ikmal gelirleri: Ülkemiz gemi ikmal sektörü, kruvaziyer gemilere rahatlıkla hizmet verebilecek rekabetçi bir yapıya sahip olmasına karşın, alışıla gelmiş acente-operatör-ikmal pazarına girebilmek için alternatif stratejiler üretmeli, tanıtım faaliyetlerine önem gösterilmelidir. Gemi acenteleri gelirleri: Ülkemize gelen gemi sayısına bağlı olarak artan gemi acenteliği geliri, yeni potansiyel kruvaziyer destinasyonlarının ülkemizde oluşmasıyla çok daha büyük bir pazara sahip olabileceği görülmektedir. Tur acenteleri gelirleri: Tur acenteleri kruvaziyer gemi operatörleri ile yapmış oldukları anlaşma neticesinde ülkemize uğrak yapan gemilere de Türkiye bağlantılı kruvaziyer seferler ismiyle tur satışı yapmaktadırlar. Her ne kadar ülkemizden kruvaziyer gemiler ile seyahat eden Türklerin döviz çıkışı, ülke ekonomisi açısından ilk etapta olumsuz bir durum gözükse de belirli bir potansiyele sahip olan limanların daha fazla kruvaziyer gemi çektikleri tespit edilmiştir. Kamu gelirleri (Vergi, Rüsum, Harçlar): Her ne kadar bu ücretlerin kamu maliyesi açısından gelirleri söz konusu olsa da yapılacak indirimler marifetiyle daha fazla geminin gelebileceği ve dolayısıyla toplam gelirleri daha fazla artırabileceği konusu ele alınarak liman ücretleri içerisinde kamu payı değerlendirilmelidir. KAMU GELİRLERİ KARŞILAŞTIRMA GT LİK GEMİNİN LİMAN ÜCRETLERİ KARŞILAŞTIRMASI Gt (EURO) Römorkaj/adet Pilotaj Palamar Toplam 1 Antwerp(1-5 mesafe) Rotterdam Hamburg Copenhagen New York Trieste Marsilya Barcelona Piraeus Limassol Mersin İzmir Samsun Alexandria

14 ANTALYA VE KRUVAZİYER TURİZMİ Kruvaziyer konusunda ilgili kurum ve kuruluşlarla yapacağımız fikir alışverişleri sayesinde her yıl artan bir yüzdeyle Antalya nın dünya kruvaziyer turizminde yerini almasını hedefliyoruz. B. İNANÇ KENDİROĞLU İMEAK DTO ANTALYA ŞUBESİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI Türkiye nin turizm gelirleri arasında Deniz Turizmi %25 lik bir paya sahip ve odamız olarak Antalya nın bu pay içerisindeki yüzdesini arttırmak için çalışmaktayız. Bu kapsamda deniz turizmi unsurlarını; kruvaziyer turizmi, marina yatırım ve işletmeleri, tekne yapım ve işletmeleri, sualtı ve su üstü sporları işletmeleri, günübirlik/ charter teknelerimiz olarak sıralayabiliriz. Öncelikle amacımız sektörü bir araya getirmek ve uluslararası bazda turizme yüksek kaliteli ve konforlu hizmet verilmesini sağlayacak bir disiplini yerleştirmektir. Kruvaziyer turizminin deniz yolu ile Antalya ya gelen turist sayısında ciddi bir artış meydana getireceği kesindir. Bu yönde kruvaziyer turizminin geliştirilmesine yönelik çalışmalara Oda olarak aktif katkı sağlıyoruz. Çeşitli platformlarda ve çalışma gruplarında sürekli biçimde çalışmalarımız oluyor. Kruvaziyer turizmin gelişmesi için yeni bir liman yapımı ile ticari liman ve kruvaziyer limanı birbirinden ayrılabilir. Bu yönde Antalya nın doğusunda marina ve kruvaziyer turizmi için uygun liman yapımı için yeni projeleri destekliyoruz. marinaların ve liman kapasitelerin arttırılması büyük önem taşıyor. Kruvaziyer turizmi hitap ettiği yüksek gelirli kesim sayesinde bölgemize ve ülkemize büyük katkılar sağlayacak bir turizm unsuru. Bu sebeple de Antalya Limanı nı kruvaziyer seferlerinin yapıldığı bir liman haline getirebilmek veya ayrı bir kruvaziyer limanının bizler için çok büyük önem taşıyor. Bu seferler sayesinde şehre çıkan kruvaziyer yolcusu, şehrimizi tanırken esnafımızı da memnun edecektir. Kruvaziyer konusunda ilgili kurum ve kuruluşlarla yapacağımız fikir alışverişleri sayesinde her yıl artan bir yüzdeyle Antalya nın dünya kruvaziyer turizminde yerini almasını hedefliyoruz. Antalya Akdeniz Bölgesi nde çok önemli bir yere sahip. Kentimizin elindeki bu olanağı bir fırsata çevirebilmesi için 14

15 ALİDAŞ ALANYA KRUVAZİYER LİMANI İSTATİSTİKLERİ Yılık Karşılaştırmalı İstatistikler İŞLEM/YIL ANTALYA NIN PROJELERİ TRANSİT GEMİ SAYISI DİĞER GEMİ VE YATLAR 1 1 KIBRIS GEMİ SAYISI 0 0 TOPLAM GEMİ TRANSİT YOLCU KIBRIS GELEN YOLCU 0 0 KIBRIS GİDEN YOLCU 0 0 TOPLAM YOLCU ANTALYA PORT AKDENİZ LİMAN İŞLETMESİ KRUVAZİYER İSTATİSTİKLERİ 15

16 DONATANLAR YENİ DESTİNASYONLARDA MARKA ŞEHİRLERE ÖNEM VERİYORLAR GÜNDÜZ NALBANTOĞLU İMEAK DTO BODRUM ŞUBESİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI Kruvaziyer turizmi diğer turizm faaliyetlerine göre daha uzun bir sezon aralığına sahip; bunun nedeni ise gezi amacının sadece güneş ve deniz ihtiyacı gerektirmemesi. Bodrum da deniz turizmi denince akla en önce Yunan Adaları Seyahati ve Mavi Yolculuk geliyor. Bunun dışında zamanla gelişmekte olan kruvaziyer turizmi de bunların yanında hızla önem kazanmakta. Bildiğiniz üzere Bodrum Yolcu Limanı, Bodrum da 2008 yılından bu yana faaliyet göstermektedir. Kruvaziyer turizmi, sezonları önden takip eder ve gemi programları 2 yıllık yapıldığından yeni destinasyonların programlara dahil olması uzun sürer. Fakat donatanlar artık yeni destinasyonlarda marka şehirlere daha çok önem veriyorlar. Özellikle yüksek gelir grubu müşterilerine hitap edebilen butik şehirler tercih sebebi oluyor. İşte Bodrum da bu şehirlerden biri Kruvaziyer turizmi diğer turizm faaliyetlerine göre daha uzun bir sezon aralığına sahip; bunun nedeni ise gezi amacının sadece güneş ve deniz ihtiyacı gerektirmemesi. Gemi durakları günübirlik olduğundan, gezilen yerlerde turistin şehrin farklı özelliklerini ve tarihini keşfetmesi ikliminden daha önemli oluyor. Dolayısıyla mart ayı ile başlayan sezon, kasım hatta aralık aylarına kadar uzayabiliyor. Bodrum da turizm sezonu en yoğun olarak; haziran, temmuz ve ağustos aylarıdır. Bu aylarda sezon daha hareketlidir. Kruvaziyer Turizmi için eylül ve ekim daha yüksek 16 sezondur; hem yüksek müşteri kalitesi, hem de iklim açısından bu aylar yaşlı turistlerin tercihi olmaktadır. Kruvaziyer turizminde en olumsuz yön, maalesef ülkemiz veya etrafında yaşanan siyasi gerginliklerdir. Bu gerginlikler haklı veya haksız gözetmeden yurtdışı pazarında olumsuz güvenlik problemi olarak görülüyor ve ilgiyi hemen minimum düzeye indiriyor. Bodrum bu anlamda herhangi bir güvenlik problemi yaşamamasına rağmen bu olumsuz çağrışımdan etkileniyor. İkinci olumsuzluk ise, Bodrum u uğrak noktası yapacak gemilerin doldur boşalt yapabilecekleri tek rıhtımın İstanbul Limanı olması ve bu rıhtımın da kapasite üzerinde çalışması. Aynı zamanda limana gelen yolcuların şehir merkezine ulaşımı büyük bir problem. Olumlu olarak ise, şehrin sosyal ve kültürel faaliyetleri ile birlikte turiste ulaşan servisin kalitesi, iklim ve tarihi doku Bodrum un bu turizm çeşidine uygun olduğu alanlardır. Eylül - Ekim - Kasım ayları iklim olarak çok uygun olmakla birlikte Bodrum, yoğun sezondan henüz çıktığından tüm şehir hem bakımlı, hem de her yönden aktifliğini yitirmemiş oluyor. Ziyaretçiler hem rahat bir iklimde, hem de kalabalıktan uzak bir şekilde şehrin keyfini çıkarabiliyorlar. Bu normal olarak sezon sonuna yaklaşan ticarete ayrı bir can suyu katıyor. TRAFİK SIKINTISINI AŞMAK İÇİN ÇALIŞMALAR YAPIYORUZ Dış ülkeler olarak çalıştığımız gemilerde sıralama yaparsak, başta ABD olmak üzere İngiltere, Fransa, Norveç, Almanya ve Yunanistan dan turistler Bodrum u ziyaret etmektedir. Avrupa da yaşanan ekonomik krizin aşılmasıyla Almanya ve Yunanistan gemilerinde de artış bekliyoruz. Ayrıca Bodrum a gelen Queen Elizabeth gemisi dünyanın en prestijli şirketlerinden Cunard Grubu na, Mein Schiff ise TUI Grubu na aittir. Geminin Bodrum a gelmesinde şehrimizin özelliklerini doğru tanıtmamızın büyük etkisi oldu. Taleplerini karşılayacak kapasitede olduğumuzu düşündüler ve yaptıkları seferlerden hem donatan, hem de yüksek gelir grubundan oluşan yolcular çok memnun kaldılar. İlerleyen yıllarda Cunard ve TUI şirketlerinin gemilerinin Bodrum gemi trafiğine eklendiğini görüyoruz. İlerleyen yıllarda yaşanabilecek yegane problem bu sayıda turistin ayni anda şehre indirilmesinde oluşan ciddi trafik sıkıntısı olacak. Konunun çözümü ile ilgili çalışmalar yapıyoruz.

17 KURVAZİYER TURİZM MARMARİS VE KRUVAZİYER TURİZM Doğu Akdeniz deki istikrar sağlandığında çok daha hareketli bir liman olacağız. Tabii bu arada yaşanan ve kruvaziyer turizmin gelişmesini tıkayabilecek sorunlara da çözüm yollarının bulunması şarttır. Bölgemizde kruvaziyer turizme büyük önem veriyoruz. Deniz Ticaret Odası Marmaris Şubesi olarak 3 Temmuz 2012 tarihinde kurulan Kruvaziyer Platformun da kurucu üyelerindeniz. İlçemizde bu anlamda yapılan her çalışmaya destek vermeye çalışıyoruz. Mart ayında Amerika Miami de düzenlenen Cruise Shipping Miami Fuarına da katılarak ilçemiz kruvaziyer turizmine destek vermeye çalıştık. Özellikle kruvaziyer fuarlarına katılımın son derece faydalı olacağı düşüncesindeyiz. Marmaris te 2015 yılı ve daha sonraki yıllarda cruise turizminin gelişmesi ve limanımıza kruvaziyer gemilerinin gelmesinin sağlanması açısından önem arz eden bu tip fuarlara katılım sağlamayı ve bu yolu ile gelen misafirlerimize bölgemizde alternatifler sunulması yolunda çalışmalar yapmak İMEAK DTO Marmaris Şubesi nin hedefi olacaktır. Kruvaziyer turizmde Türkiye destinasyonunun son yıllarda oldukça büyük talep görmesi genelde ve bölgesel bazda değerlendirildiğinde, bugüne kadar Türkiye nin kruvaziyer turizminde büyük mesafe kat ettiğini ve yapılan tanıtımların, konu ile ilgili fuarlara katılımın sonuçlarının başarı grafiğini yükselttiğini, bundan sonra da özellikle zengin turistin ülkemize sağlayacağı katkı da göz önünde tutularak kruvaziyer turizmine destek verilmesinin faydalı olacağını düşünmekteyim. Bölgemizde bulunan Marmaris Liman İşletmeleri ne 2014 yılında gelen gemi sayısı, 94 yolcu sayısı ise Özellikle 2014 yılında Marmaris, kruvaziyer turizmde yeni pazarlara yöneldi ve Amerikan, Fransız gemilerinde artış yaşandı. İlçemiz kültürel miraslar açısından çok zengindir. Doğu Akdeniz deki istikrar sağlandığında çok daha hareketli bir liman olacağımızı görüyorum. Tabii bu arada yaşanan ve kruvaziyer turizmin gelişmesini tıkayabilecek sorunlara da çözüm yollarının bulunması gerektiğini düşünüyorum. VİZE KONUSU İLE İLGİLİ YAŞANAN SIKINTILAR MUTLAKA AŞILMALI Özellikle kendi bölgemizde vize konusu ile ilgili yaşanan sıkıntılar ve bunun sektöre yansımaları söz konusu. Şöyle ki; Marmaris Limanı nda 5682 sayılı Pasaport Kanunu nun ilgili maddesinden yararlanarak, transit ( günübirlik) gemi yolcularının hava ve deniz limanları arasında şehri gezer (landing kartla) seyahat etmesi için izin alınmış, böylelikle bazı cruise gemileri (landing kart sayesinde havaalanı ve deniz limanında bekleme yapmayacakları ve vize ücreti ödemeyecekleri için) limanımızı tur başlangıç limanı (ana liman ) olarak kullanmaya başlamışlardı. Bu vesileyle geçtiğimiz 5 sene boyunca; 250,000 turist ülkemize giriş-çıkış yapmış, bazı gemi yolcuları ise, gemi ve otel kombine paket turu satın almak suretiyle ülkemize normal giriş-çıkış işlemi yaptırarak, gemi turu öncesi ve sonrasında Marmaris ve Fethiye deki otellerde tatil yapmaları neticesinde, binlerce ilave otel gecelemesi kazanılmıştı. Ancak; 6458 sayılı yabancılar ve uluslararası koruma kanunu ile 5682 sayılı pasaport kanunu yürürlükten kaldırılmış ve yeni kanunun 12. maddesi ile transit (günübirlik) HASAN MENGİ İMEAK DTO MARMARİS ŞUBESİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI gemi yolcularının hava ve deniz limanları arasında seyahat etme olanağı ortadan kalkmıştır. Böylelikle hem liman, hem de sektörün diğer bileşenleri (tur acenteleri, gemi acenteleri, gemi kumanya şirketleri, havalimanları, oteller vs.) yukarıda belirtilen kazanımlardan yoksun kalmış ve bütün bunlara ilaveten İspanyol, Fransız vb. diğer gemi firmaları ile yürütülen -önümüzdeki senelerde olması muhtemel ana liman anlaşmaları için- müzakereler sona ermiştir. Bölgemizde kruvaziyer turizmin sekteye uğramaması için 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu nun 12. maddesinin ilgili bendinde ülkemizi günü birlik ziyaret eden kruvaziyer gemi yolcularının hava hudut kapıları ile deniz hudut kapıları arasında şehri gezer (landing kart) ile seyahat edebilmeleri için gerekli yasal düzenlemenin yapılması gerektiğidir. 17

18 KRUVAZİYERDE İZMİR İ CAZİBE MERKEZİ YAPALIM Türkiye Kruvaziyer Platformu etrafında tüm kruvaziyer limanları birleşmeli, sektörle ilgili kararlar bu platformda oybirliği ile verilmeli. GEZA DOLOGH İMEAK DTO İZMİR ŞUBESİ MECLİS BAŞKANI Kruvaziyer turizmi, kısa zamanda pek çok farklı ülkeyi ve şehri görebilme imkanı sunması nedeniyle son yıllarda dünyada en rağbet gören seyahat seçeneği haline geldi. Bir araştırmaya göre kruvaziyer turizmi, 1980 den bu yana her yıl ortalama yüzde 7.6 büyüdü. Bugün dünya turizminde kruvaziyerin payı sadece yüzde 3. Bu durum sektörün büyüme potansiyelini gözler önüne seriyor. Bu büyüme trendinde en dikkat çekici bölge ise, Akdeniz. Eski dünyanın mirasçısı olan Akdeniz, özellikle 2013 ten itibaren hızlı bir yükseliş sürecine girdi yılında kruvaziyer gemilerinin yüzde 17 si Akdeniz de faaliyet gösterirken, kruvaziyer firmalarının tercihleri ile 2013 yılında bu rakam yüzde 21 in üzerine çıktı. Yine aynı dönemde ülkemizin limanlarına gelen yolcu sayısı her yıl ortalama yüzde 15 arttı. Nitekim 2003 yılında sadece 3 bin yolcunun geldiği İzmir Alsancak Limanı, 2013 yılında 577 bin yolcu rakamını gördü. Son 10 yılda kruvaziyerde Türkiye de en hızlı büyüyen şehir de İzmir oldu. Ancak bu gelişme, geçen yıl yerini büyük bir düşüşe bıraktı. Yolcu sayısı 330 binlere geriledi. Kruvaziyer firmaları, İzmir e ve İstanbul a yaptıkları seferleri 18 azaltmaya başladı. Bu yönelimde Doğu Akdeniz de yaşanan savaşların yanı sıra firmaların Uzakdoğu ve Latin Amerika pazarlarına yönelmeleri de rol oynadı. Ayrıca İzmir in liman ve turizmdeki altyapı sorunları da, kruvaziyer turizminde hedeflenen sıçramayı engelledi. İZMİR BAŞLANGIÇ LİMANI OLMALI Peki, İzmir kruvaziyerde yaşanan düşüşü durdurup, birkaç yıl önce gerçekleştirdiği başarıyı nasıl yeniden yakalar? Kruvaziyer turizm yolculuğuna homeport olma ve 3 milyon yolcu hedefiyle çıkan İzmir, bu hayalini ne şekilde gerçeğe dönüştürebilir? İzmir in ve elbette Türkiye nin kruvaziyer turizminde kararlı bir politika izlemesi gerekiyor. Liman altyapısından şehirlerin gemi yolcularına sunacağı hizmetlere, liman maliyetlerine kadar bir dizi tedbir alınması şart Kruvaziyer turizminin önündeki engeller temizlendiği gibi, sektör de teşvik edilmeli. Ülkemizin limanları birbirine rakip değil, birbirini destekleyen şekilde organize edilmeli. Türkiye Kruvaziyer Platformu etrafında tüm kruvaziyer limanları birleşmeli, sektörle ilgili kararlar bu platformda oybirliği ile verilmeli. Mutlaka yeni kruvaziyer rotaları oluşturulmalı. İzmir in kruvaziyer gemiler için bir durak değil, başlangıç noktası olması hayal değil. Turisti bir gece İzmir de konaklatabilirsek, işte o zaman kruvaziyer turizminin nimetlerinden faydalanabiliriz. Bunun için İzmir i, Avrupa nın ve yakın bölgemizin önemli şehirlerine bağlayacak doğrudan uçuşlar düzenlemesi şart. İzmir in ve yakın bölgesinin tarihi zenginliği, dini çeşitliliği, artan tanıtım çalışmaları ile daha fazla vitrine çıkarılmalı. Böylece gemilerin ve turistin kente gelmesi için daha çok neden yaratılabilecektir. İzmir in cazibesini artıracak çalışmalar, kruvaziyer firmaları için de önemli bir tercih nedeni olacaktır.

19 KRUVAZİYER TURİZMİNE TEŞVİK ŞART Mevcut tabloda 2023 yılı hedefi olan 7.5 milyon yolcuyu yakalamak kolay görünmüyor, yeni bir sıçrama için güç toplamalıyız. Ülkemizde kruvaziyer turizmi, 2000 li yılların başında hızla gelişmeye başladı. Kısa sürede limanlarımıza gelen gemi sayısı 1500 e, yolcu sayısı ise 2.5 milyona ulaştı. Merkezi idare ve İzmirli sivil toplum örgütlerinin çabaları ile kruvaziyer seferleri hızla arttı. Kısa süre içerisinde 600 bin yolcu rakamına yaklaştık. Bu sektör, ülkemizin ve İzmir in gözbebeği oldu. Fakat son birkaç yıldır kruvaziyer turizminde ciddi kan kaybı yaşıyoruz. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı nın Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü verilerine göre geçen yıl ülkemiz limanlarına 1096 adet kruvaziyer tipi gemi yanaştı. Yolcu sayısı ise 2.2 milyondan 1 milyon 790 bine geriledi. Bu yılın ilk 5 ayındaki rakamlar, düşüşün devam ettiğini gösteriyor. Dünya kruvaziyer sektörünün en büyük oyuncularından Costa, bu sezon İzmir e yaptığı sefer sayısını düşürme kararı aldı. Costa nın ardından MSC de gelecek sezon, haftada iki olan sefer sayısını bire düşüreceğini açıkladı. UZAKDOĞU TEHLİKESİ Kruvaziyerde artık Uzakdoğu nun yıldızı yükseliyor. Dünyadaki gemilerin birçoğu bu bölgeye gidecek. Kruvaziyer firmalarının bu kararı, İzmir in turizmine büyük darbe vuracak yılı için İzmir e düzenlenecek 30 sefer iptal olacak. İlk 5 ayda İzmir de yolcu sayısı yüzde 50 civarında düştü. Kruvaziyerde 250 bin yolcu rakamına gerilememiz sürpriz olmayacak. Kuşadası Limanı yolcu sayısını koruyor. Kruvaziyer turizminin yıldızları olacağı düşünülen Çeşme ve Dikili Limanları nda ise beklenen hareket yok. Kruvaziyer turizminde neden gerileme sürecine girdik? Bunun küresel nedenleri var. Bölgedeki savaşlar nedeniyle Akdeniz cazibesini yitirirken, Uzakdoğu yükselme trendinde. Küresel ve bölgesel sıkıntılara çözüm bulmamız mümkün değil. Ancak kruvaziyer turizmindeki gerilemenin yerel nedenlerine çözüm bulabiliriz. ŞEHİR KAZANMALI Unutmamamız gereken iki şey var. Biri kruvaziyerde kazanan devlet ya da liman değil şehirdir. İkincisi de kruvaziyerde limanların değil ülkelerin yarıştığı gerçeğidir. Bu nedenle limanlarımızdaki sahil sağlık, fener ücreti gibi harç ve rüsumlar başta olmak üzere devlet rüsumları indirilmelidir. Kruvaziyer firmalarına getirdikleri gemiye göre kademeli teşvik verilmeli. Biz, bir fazla gemi getiren firmaya teşvik verilecek yeni bir sisteme geçilmesini istiyoruz. Türkiye nin ve bölgemizin tanıtımı için kruvaziyer ve turizm fuarlarına katılımın artarak devam etmesi gerekiyor. İzmir Alsancak Limanı ndaki yolcu salonu ve rıhtımı İzmir e yakışmıyor. Daha fazla YUSUF ÖZTÜRK İMEAK DTO İZMİR ŞUBESİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI geminin rahat şekilde yanaşacağı yeni rıhtımlara ve daha modern bir yolcu salonuna ihtiyacımız var. Bu yatırımlar bir an önce hayata geçirilmeli. Kentin altyapısı ve turizm yatırımları da denizden daha fazla turistin gelmesine yönelik planlanmalı. Bütün bu çalışmaları yapsak bile, kruvaziyer firmalarını bugünden yarına ülkemize döndüremeyebiliriz. Bugün limanlarımızın hepsi bedava olsa, kruvaziyer gemilerini çekmek iki üç yıl alır. Ancak atacağımız hızlı adımlarla kan kaybını bir nebze azaltıp, yeni bir sıçrama için güç toplayabiliriz. Mevcut tabloda 2023 yılı hedefi olan7.5 milyon yolcuyu yakalamak kolay görünmüyor. Yine de ülkemizi bu hedefe yaklaştıracak en küçük adımın bile çok önemli olduğunu bilerek hareket etmeliyiz. 19

20 DENİZDE YOLCULUK TURİSTİK YOLCU GEMİCİLİĞİ ADİL GÖKSU İMEAK DTO MECLİS ESKİ BAŞKANI Uluslararası yolcu taşımacılığı, açıkça görüleceği gibi genelde yabancı ülke bayraklarını taşıyan gemilerle yapılmaktadır. Soruna çözüm yolunda imkan yaratmak ve hayata geçirmek, denizcilik camiasına yön veren ve daha iyi koşullar için çaba sarf eden bizler için kaçınılmaz bir vazifedir. Üç tarafı denizle çevrili ülkemizde toplumun özlemle ve hasletle tanımladığı ve yaşanmasını arzu ettiği; deniz ile kucaklaşma, imkanlarından faydalanma, geleceğe yönelik istekleri dile getirme arzusu, maalesef henüz elde edilebilen bir imkan olmamıştır. Öyle ki; geçmiş dönemde insanlarımızın zevk ve arzuyla yapmış olduğu deniz yolculuğu konusu adeta hayal olmuştur. Yabancı ülkeler, imkanları ölçüsünde önem verdikleri denizcilik konusunda çok ileri seviyelere ulaşmış ve deniz taşımacılığında güncel politikalar ön sıralara yerleştirilmiştir. Gerek yurtiçinde, gerekse yurtdışında yapılmakta olan her türlü deniz taşımacılığının ülke ekonomisine yapacağı faydalar tartışılmaz boyuttadır. Özellikle yurtdışı taşımacılığını benimseyen ülkeler, ülke tanıtımında büyük aşama kaydetmişlerdir. Ülke bayrağını taşıyan bir geminin yurtdışında gideceği bölgelerde milli bayrağını görüntülemesi, ülke ve ülke insanı için eşi bulunmaz bir tanıtım değerindedir. 77 milyonluk bir nüfusa ulaşmış Türkiye, uluslararası yolcu taşımacılığı yapan hiçbir gemiye sahip değildir. Bu durum, Avrupa Birliği ne girme yolunda çaba gösteren Türkiye için kabul edilemez bir husustur. Uluslararası yolcu taşımacılığı, açıkça görüleceği gibi genelde yabancı ülke bayraklarını taşıyan gemilerle yapılmaktadır. Soruna çözüm yolunda imkan yaratmak ve hayata geçirmek, 20 denizcilik camiasına yön veren ve daha iyi koşullariçin çaba sarf eden bizler için kaçınılmaz bir vazifedir. Türkiye, Akdeniz ve Karadeniz de yolcu taşımacılığı konusunda çok önemli bir aşama kaydedebilir.

21 Hatta bu konuda lider dahi olabilir. Ancak, yerine göre küçük veya büyük tonajda ve kapasitede, yolcu taşımacılığında kullanılacak deniz vasıtalarının yapılabilmesi ve bu tür yatırımların neticede az veya çok bir kar getirebilmesi için, öngörülen yolcu ve yük potansiyelini ve kapasiteyi bulmak gerekmektedir. Aynı zamanda, daha iyi koşullarda ve daha düşük maliyetlerle yapılması gereken deniz yolculuğu için devlet desteği son derece önem taşımaktadır. YATIRIMA YÖNELME VE DEVLET DESTEĞİ Bu önemli konuda özel sektörün yatırımı nasıl verimli olabilir? En önemlisi; devamlı ve kesintisiz bir şekilde devam edecek yolcu ve yük kapasitesi elde edebilmek için hangi olanaklar sağlanmalıdır? Yatırıma yönelmede, yukarıda bahsedilen tüm avantaj ve dezavantajları göz önünde tutmak tartışılmaz şekilde önemlidir. Küçük veya büyük kruvaziyerler için maliyet değerleri, üzerinde ayrıca durulması gereken büyük bir sorundur. Neticede, çözüm devlet desteğine dayanmaktadır. Özel sektör, hiçbir şekilde bu tür bir yatırımı yapabilecek güce sahip değildir. Devletin öncülüğünü yapacağı ve belirli ölçüde destek olacağı bir ticari kuruluş, bu sorunun çözümünde en önemli unsur olacaktır. Ülke ekonomisine öncülük eden tüm kurum ve kuruluşlar, bu ortaklığa her ne şekilde olursa olsun iştirak etmelidirler. Bu düşünceyi topluma kabul ettirmek ve olumlu biçimde icraata geçirmek, bu ülke için kaçınılmaz bir atılım olacaktır. Güçlü ve etkili olan kişi ve kuruluşlar için bu girişim, milli bir görev olarak algılanmalıdır. Yapılacak iş çok açık ve kesindir. Oluşacak bir ön çalışma grubu kararlılıkla yola çıkmalıdır. Aşağıdaki hususlar ise çalışmalarımızın temelini teşkil edecektir: * Gemi inşa ve işletme konusunda tecrübe sahibi olan kişilerden ve deniz turizmi ile deniz taşımacılığı alanlarında tecrübesi olan gruplardan oluşacak bir komite kurmak. * Tüm Akdeniz ve Karadeniz limanları arasında yolcu taşımacılığı yapacak işletmenin öncüsü olduğu komitenin belirleyeceği tip/kapasite ve adette gemi inşa etmek üzere proje oluşturmak. * Öngörülen uluslararası standartlara uygun, ekonomik ve kabul edilebilir ölçüde maliyeti düşük gemileri Türk tersanelerinde inşa ettirmek. * 2014 yılı verilerine göre, yabancı bayraklı gemilerle ülkemizi ziyaret eden takriben yolcu kapasitesinden, işletmeye süreceğimiz gemilerle birlikte belirli ölçüde pay kapmak. * Ülke ekonomisine, döviz girdisi yönünde katkıda bulunmak. * Oluşacak belirli sayıdaki filo ile Akdeniz ve Karadeniz limanları arasında yapılacak yolcu taşımacılığı. * Akdeniz ve Karadeniz limanları arasında çeşitli tarihlerde yapılan fuarlara iştirak. * Sezona göre Ege adalarında, Adriyatik te ve Doğu Akdeniz limanları arasında düzenlenecek turlar. * İhtiyaç duyulması halinde ülke tanıtımı için düzenlenecek geziler. * Devlet resmi kurumlarının muhtemel yurtdışı veya yurtiçi ziyaretleri için tertip edilecek turlar. * İstanbul ve ülkemizin diğer limanlarında tertip edilecek muhtemel davetler. * İhtiyaç halinde, ülkemiz limanları arasında yolcu taşımacılığı yapmak. * Diğerleri Uluslararası kruvaziyer taşımacılığı piyasasında olmayıp, sadece ülkemiz ve çevremizdeki piyasada öncülüğünü yapacağımız atılımın başarısını sağlamak, en büyük amacımız olacaktır. Kıyılarımızın güzelliğini, tabiatın bahşettiği tüm zevkleri tadabilme ve tattırabilme arzusu, hepimizin içinde hasretle beklenen bir husustur. Ancak, tüm bu olanaklar, yukarıda da bahsettiğimiz gibi devletin vereceği uzun vadeli destek ve politika ile gerçekleşebilir. Editörün Notu: DTO Eski Meclis Başkanı Adil Göksu nun Deniz Ticareti Dergisi nin Mayıs ayında yaptığımız röportajında, 1980 de Deniz Ticaret Odası nın kurulması için bir komitenin oluşturulduğundan bahsetmiştir, o komitenin başkanı Ferit Özdemir olarak yazılmıştır, Ferit Biren olarak düzeltir özür dileriz. O röportajın son bölümüne Sayın Adil Göksu nu isteği ile aşağıdaki bölüm eklenmiştir. Toplantıyı müteakip akşam yemeğinde üst düzey yöneticilerle birlikte olduk. Ülkemizin tanıtımı için Turgut Ağabeyin (Turgut Giray- Breau Veritas) çabaları gerçekten göz kamaştırıcı idi. Paris ten sonra İstanbul a gelişinde Armatörler Birliği ve Kooperatifin müştereken yapmış olduğu toplantıda Paris te geçenleri teferruatıyla anlattım. Son derece memnun oldular ve teşekkür ettiler. İlave olarak şunu da belirteyim. Uzun yıllar sonrasında Turgut Ağabeyin İstanbul da vefatı camia olarak pek duyulmadı. Ancak haber bana iletildi. Birkaç gün sonra yapılan Deniz Ticaret Odası Meclis Toplantısı nda söz aldım Turgut Ağabeyin vefatını bildirdim ve benim için Turgut ağabeye karşı bir vefa borcu olan Paris toplantısını meclis üyelerine anlattım. Zannederim o toplantıda bulunmuş olan bazı arkadaşlarımız bugün bizlerle birliktedir hatırlayabilirler. Röportajda yaşam boyu gördüğüm ve içinde bulunduğum olayları anlatmaya çalıştım. Göreceğiniz gibi bu hatıralar Oda nın kuruluş yılı olan 1982 yılına kadar sürmektedir. Şöyle ki, ben sadece şahsen yaşadığım olayları anlatmakla yetindim. Odanın kuruluşu Rahmetli Ziya Kalkavan Ağabeyimin önderliğinde ve mesai arkadaşları ile birlikte sürdürülen büyük bir mücadelenin sonucu elde edilebilmiştir. Ziya Ağabeyin şemsiyesi altında İsmail Kaptanoğlu, Fuat Miras, Mehmet Şekerci, Gündüz Kaptanoğlu, Cengiz Kaptanoğlu, Halim Mete ve diğer arkadaşlar ön safta yer almışlardır. Odanın kuruluşundan sonraki bugüne kadar devam eden dönemde ben dahil bir çok arkadaşımız çeşitli aktiviteler içinde hizmet vermişlerdir. En iyisi ve doğrusu oda kuruluş macerasını gerçekleştiren arkadaşlarımızın anlatmalarıdır. Zira bu arkadaşlar benden çok daha önde bir pozisyonda ve çaba içerisindeydiler. Netice olarak benim söylemek istediğim bana yakınlık, yardım ve dostluğu yaşatan büyüklerime arkadaşlarıma sonsuz şükran ve teşekkürlerimi sunmaktır. Vefa borcum olan can kardeşlerimi ismen saymak doğru olmayacağı kanısındayım. Zaten onlar kendilerini bilmektedirler. Bana yapılmış olan ve halen yapılmakta olan bu şükrana verebilecek bir cevabım yoktur. Sadece Allah razı olsun diyebiliyor hepsini gözlerinden öpüyorum. 21

22 KRUVAZİYER DESTİNASYONLARINDA, TÜRKİYE YENİ TREND 2013 te yapılan bir araştırmaya göre, Yunan Adaları ve Türkiye, lüks kruvaziyer müşterilerinin yüzde 14 ünün tercih ettiği destinasyon olarak öne çıkıyor. Salıpazarı Liman İşletmeciliği ve Yatırımları A.Ş. den edindiğimiz bilgilere göre, krizinin yaralarının sarılmasıyla birlikte yeniden büyümeye başlayan kruvaziyer turizminde Türkiye nin yükselişi sürüyor. Türkiye kruvaziyer sektörü açısından artan bir popülerliğe sahip. Akdeniz havzasındaki destinasyonlara yakın oluşu, kültürel zenginliği ve egzotik bir ülke olması Türkiye yi cazip kılıyor ve limanlarımız dünyanın sayılı turizm firmalarının ilgisini çekiyor. Öte yandan, Türkiye de kruvaziyer gemileri ağırlayacak uygun, modern liman sayısı çok az. İstanbul, Kuşadası ve İzmir de bulunan limanlar dışında uluslararası standartlarda gemi ve yolcu hizmeti veren kruvaziyer limanı bulunmuyor. Bu sebeple farklı destinasyonlar ve uluslararası standartlarda yeni limanların oluşturulup, pazarlanması gerekiyor. Salıpazarı İşletmeciliği ve Yatırımları A.Ş. den aldığımız bilgilere göre; dünyada kruvaziyer turizminin hacmi 2014 yılında 22 milyon kişiye ulaşmış durumda yılında bu rakamın 24.1 milyon kişiye ulaşması bekleniyor yılında kruvaziyer turizminin gemiler açısından büyüklüğü ise 40 milyar dolar. Sektörün en büyük üç şirketi olan Carnival Corporation, Royal Caribbean Cruises ve Norwegian Cruise yolcuların yüzde 79.4 üne, gelirin ise yüzde 71.8 ine sahip. Türkiye ise, her geçen gün daha popüler bir kruvaziyer destinasyonu haline geliyor. Dünyanın önde gelen kruvaziyer kuruluşu Cruise Lines Association (CLIA) tarafından 2013 te yapılan bir araştırmaya göre, Yunan Adaları ve Türkiye, lüks kruvaziyer müşterilerinin yüzde 14 ünün tercih ettiği destinasyon olarak öne çıkıyor. Dünyanın lider iki kruvaziyer firması; Carnival Corporation ve Royal Caribbean Cruises Ltd. in Avrupa çıkışlı turları da hızlı artış gösteriyor. 22

23 Salıpazarı Liman İşletmeciliği ve Yatırımları A.Ş. den aldığımız verilere göre; 2003 te Türkiye ye 887 gemi ve 582 bin yolcu gelirken, 2014 de bu rakam gemi ve 2.3milyon yolcuya yükselmiş. Son 11 yılda Türkiye ye gelen gemi sayısında yüzde 80, yolcu sayısında yüzde 360 oranında artış var yılında Türkiye ye gelen kruvaziyer turistlerinin yüzde 30 unun durağı İstanbul olurken, bunu yüzde 25.7 ile Kuşadası ve yüzde 21.7 ile İzmir takip etmiş. Dünya ekonomisinin krizinin yaralarını sarmasıyla birlikte yeniden büyümeye başlayan kruvaziyer turizminde Türkiye nin de yükselişi sürüyor. Son 10 yılda sektördeki büyüme oranı yüzde 285 olarak gerçekleşmiş. Kruvaziyer turizminin ülke ekonomisine olan katkısı da oldukça büyük. Kruvaziyer turizminin sadece gemiler açısından büyüklüğü 36 milyar dolara ulaşmış durumda. Bu rakama, kruvaziyer turistinin gemi dışında yaptığı harcamalar dahil değil. Kruvaziyer turisti normal bir turistin ortalama üç katı kadar harcama yapıyor. Normal bir turist günde ortalama 37 Euro harcarken, Avrupa limanlarına uğrayan gemideki bir transit kruvaziyer yolcu, her liman başına ortalama 99 Euro harcıyor. Bu da ülke ekonomisine doğrudan katkı sağlıyor. Türkiye de normal bir turistin günlük ortalama harcaması dolar seviyesindeyken, transit bir limanda kruvaziyer turisti için bu rakam 120 doları, ana limanlarda ise 150 doları geçiyor. KRUVAZİYER LİMAN STANDARTLARI Limanların standartları; transit limanı veya indi-bindi limanı (turnaround) olarak farklılık gösteriyor. Salıpazarı Liman İşletmeciliği ve Yatırımları A.Ş. ye göre; modern bir transit limanı için donanımlı bir terminal binası, sorunsuz bir akış, eksiksiz ekipman ve en önemlisi güvenlik tedbirlerinin alınmış olması gerekiyor. İndi-bindi yani turnaround limanı için ise limanın uluslararası bir havalimanına yakın olması, çevresinde oteller bulunması ve ulaşım açısından elverişli bir konumda yer alması önem taşıyan unsurlar. Ayrıca terminal binası içerisinde gümrük, polis ve pasaport sisteminin sorunsuz ilerlemesi ve güvenlik tedbirlerinin üst düzey seviyede sağlanması da en önem taşıyan standartlar arasında. Kruvaziyer gemi seyahati, insanların bir tatil için isteyebileceği hemen hemen her şeyi bir arada sunuyor ve tüm bunlara, zahmetsizce ulaşma imkanı sağlıyor. Geminin konforu, iyi hizmet ve pek çok yeri tek bir tatilde ziyaret etme fırsatının olması gibi avantajlar, kruvaziyer seyahatinin dünyada giderek yaygınlaşmasının en önemli sebepleri arasında sayılıyor. Buna ek olarak, kruvaziyer turizmi, fiyat/satın alınan değer oranı açısından da diğer tatil türlerine oranla daha uygun. Denizde yapılan bu tatilde; barınma, iyi yemek, kaliteli eğlence, birinci sınıf hizmet ve diğer lüks seçenekler fiyata dahil ediliyor. Kaynak: İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi Journal of Economic Policy Researches Cilt/Volume:2, Sayı/ Issue:1, Yıl/Year: 2015, 1-16 CLIA, Economic Contribution of Cruise Tourism To The Destination Economies, FCCA Report, Brea Business Research & Economic Advisor, tursab-kruvaziyer-turizmi-rapo ru _12193_ pdf 23