ISBN:

Transkript

1

2 ISBN: Kapak: Türker Saraçlar & Erdal Yılmaz

3 MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI 12 Haziran 2013, Okan Üniversitesi Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto İstanbul, 2013

4 ÖNSÖZ Küreselleşmeyle oluşan hızlı değişim, dünyayı sanal olarak düzleştirmiş, ülkeleri ve ülke bireylerini birbirine yakınlaştırmıştır. Bu durum bir yandan küresel fırsatlar sunarken bir yandan da küresel olarak rekabeti artırmıştır. Bu rekabette ve fırsatta bireylerin sahip olduğu bilgi ve beceriler oldukça önem kazanmaktadır. Bir başka ifadeyle birey ne kadar bilgi ve beceri ile donanırsa o derece küresel ekonomiye uyum sağlayabilir. Bu nedenlerden ötürü bilgi ve iletişim teknolojilerin tetiklediği bu hızlı değişim yaşam boyu öğrenmeyi kaçınılmaz kılmaktadır. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi olarak küresel ekonomide bu rekabeti yakalayabilmek için eğitim yaklaşımlarımızı çağın gereksinimlerine göre yenilemeyi ve geliştirmeyi, vatandaşlarımızın yaşam boyu öğrenmelerini sağlayacak çeşitli eğitim fırsatları sunmayı, farklı ülkelerle işbirliği yaparak vizyonumuzu geliştirmeyi amaçlamaktayız. Bu amaçlardan ötürü, öğrenen-merkezli öğrenme, akreditasyon, informal öğrenme, kitlesel açık kurslar, açık eğitim kaynakları, mobil öğrenme gibi güncel öğrenme yaklaşımlarını yakından takip etmekte, bu konularda uluslararası ölçekte fikir paylaşımlarına ve projelere oldukça önem vermekteyiz. 30 yılı aşkın süredir yükseköğretime açık ve uzaktan eğitim hizmeti sunan Anadolu Üniversitesi, bu süreç içerisinde kazandığı deneyimleri British Council ın Birleşik Krallıklar Türkiye Yükseköğretimde Bilgi Ortaklığı programına dahil olarak paylaşmaktan mutluluk duymaktadır. Wolverhampton Üniversitesi ve Okan Üniversitesi ortaklığında gerçekleştirdiğimiz Bilgi ve İletişim Teknolojileri Döneminde Daha Kaliteli kurslar İçin Çoklu Platforma Sahip Mobil Öğrenme Sistemi projesi Birleşik Krallıktan ve Türkiye den çok değerli akademisyenleri buluşturmuş ve mobil öğrenme konusunda vizyon geliştirmemize katkı sağlamıştır. Gerek dünyada gerekse Türkiye de mobil iletişim abone sayısını hızla arttığı görülmektedir. Özellikle akıllı telefonların ve tablet cihazların sunduğu bir çok işlevsel araç ve özellik bu artışı tetiklemektedir. Mobil iletişim teknolojileri, bireylere her zaman ve her yerde bilgi erişimi sağlamaktadır. Bu nedenle mobil teknolojiler eğitim için büyük bir fırsattır. Mobil öğrenme ile küreselleşen dünyanın farklı yerlerindeki bireyler anında, kişiselleştirilmiş, dinamik, bağlama dayalı bilgiye erişebilmektedir, Böylece bireyler bireysel öğrenme, informal öğrenme, yaşamboyu öğrenme fırsatlarından zamandan ve mekandan bağımsız olarak yararlanabilmektedir. Mobil öğrenmenin yükseköğretimde etkili olabilmesi için teknolojik boyutunun yanından pedagojik boyutunun da irdelenmesi gerekmektedir. Mobil öğrenmenin pedagojik boyutunun tartışıldığı bu çalıştayın, mobil öğrenmenin yeni açılımlarını ortaya koyacak yeni çalışmalara kaynak oluşturacağını umuyor, çalıştayda emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Prof. Dr. Kerim Banar Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Dekanı I

5 ÖNSÖZ İş yaşamına en yakın üniversite ve Başarıyı destekliyoruz gibi iki önemli vizyonla çalışmalarını sürdüren Okan Üniversitesi, 1000 i aşkın firmayla yaptığı işbirlikleri ve uygulamalı eğitim programlarıyla en az iki yabancı dil bilen, sadece Türkiye de değil tüm dünyada iş bulabilen mezunlar yetiştirirken mobil öğrenme gibi en yenilikçi yaklaşımları da devreye almıştır da kurulan ve 2003 te 85 öğrenciyle eğitim serüvenine başlayan Okan Üniversitesi bu yıl 15 bin öğrenciye ulaşmıştır. Anadolu Üniversitesi ve Wolverhampton Üniversitesi gibi önemli işbirliklerimize her geçen gün yenilerini eklemeyi ve değişen ihtiyaçlara göre farklı programlar oluşturmayı hedeflemekteyiz. Bu yüzden Mobil Öğrenme çalıştayı mobil öğrenme konusunda ufuk açıcı bir çalıştay olarak çok farklı grupların ve çok değerli akademisyenlerin konuyla ilgili akademik yaklaşımlarının anlaşılması açısından önemli bir basamak olarak değerlendirilmelidir. Dijital ortama taşınan eğitimin mobil teknolojilerdeki gelişmelerle birlikte üniversitelerimizi de etkilediği açıktır. Gerçekten de Türkiye de ve dünyada eğitimde mobil teknolojilerin kullanımı artmakta ve küresel ölçekte farklı bazı öğrenme anlayışlarına olan ihtiyaçlar ve yöntemler tartışılmaktadır. Buna ilişkin olarak Okan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezimizin, British Council in desteğinde İngiltere den University of Wolverhampton ve Türkiye den Anadolu Üniversitesi ile birlikte 2012 yılında başlatmış olduğu A Multiplatform M-Learning System For More Qualified Courses-Daha Kaliteli Kurslar İçin Çok Platformlu M Öğrenme Sistemi başlıklı proje gerek uluslararası işbirliği geliştirme gerekse mobil öğrenme konusunda mesafe katetme açısından son derece önemli projelerden biridir. Zaten bu kadar önemli bir durum sözkonusu olmasa proje ikinci bir yıla uzatılamazdı. Bu bağlamda Türkiye deki mobil öğrenme konusundaki yaklaşımları geliştirmek için eğitimin şekillenmesinde konuyla ilgili kişi ve kurumları bir araya getiren bir çalışmanın yararlı olacağından hareketle bir çalıştay düzenlenerek konuyla ilgili paydaşların görüşlerini olabildiğince paylaşarak bir sinerji yaratacak bir çalışma olan Mobil Öğrenme Çalıştayı Okan Üniversitesinde gerçekleştirilmiştir. Öte yandan öğrenmede bireyselleşmeye yol açan tablet ve cep telefonu gibi mobil cihazlar sayesinde mobil öğrenme alanındaki çalışmalar yaşam boyu öğrenme ve bireysel öğrenme, seçimli öğrenme, modüler öğrenme gibi pek çok alanda da özellikli açılımlar yaratacak kişilerin bilgi toplumu bireyleri haline gelmesine büyük katkıda bulunacaktır. Mobil öğrenmeye ilişkin yeni yaklaşımların ortaya konduğu bu çalıştayın yeni akademik çalışmalara da kaynak olacağını düşünerek başta organizasyonu gerçekleştiren Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto nun şahsında çalıştayda emeği geçen herkese ve bilhassa British Council e içten teşekkürlerimi sunuyorum. Bu tarz çalışmaların hızlanarak sürmesi dileklerimi de ayrıca ifade etmek istiyorum. Prof. Dr. Şule Kut Okan Üniversitesi Rektörü II

6 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... I İÇİNDEKİLER...III ŞEKİL LİSTESİ... V 1. GİRİŞ MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI ÖNCESİ YAPILAN HAZIRLIKLAR Moderasyonla İlgili Yapılan Ön Çalışmalar Moderatörler Toplantısı ve Soruların Oluşturulması için Beyin Fırtınası Yapılması Mobil Öğrenme Çalıştayı Soruları Yöntem İçerik Pazar Mobil Öğrenme 2013 Çalıştayı nda İzlenen Yöntem Grup Oluşumu Yöntem Çalıştay Sunum ve Açılış Konuşmaları Prof. Dr. John Traxler ın Açılış Sunumu Yrd. Doç. Dr. Nilgün Özdamar Keskin'in Açılış Konuşması Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto nun Açılış Konuşması MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SONUÇLARI Yöntem İçerik Pazar MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI KISITLARI VE BAZI SORUNLAR MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI YORUMU MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SONUÇ VE ÖNERİLERİ...26 III

7 7. ÇALIŞTAYDAN KARELER MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI BİLGİLERİ Çalıştay Programı Düzenleme Komitesi Yorumcu Organizasyon Ekibi Moderatör Listesi Raportörler Katılımcı Listesi...41 IV

8 ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1 Mobil Öğrenme Kavram Haritası... 4 Şekil 2 Projenin İlk Toplantısı Okan Üniversitesinde Yapıldı...10 Şekil 3 Projenin İkinciTtoplantısı Wolverhampton Üniversitesinde Yapıldı...12 Şekil 4 Projenin Üçüncü Toplantısı University of Wolverhamton da Yapıldı...13 Şekil 5 Mobil Pazarlama Eğitim Uygulaması Arayüz Tasarımları...14 Şekil 6 Projenin Dördüncü Toplantısı Anadolu Üniversitesi nde Yapıldı...15 V

9 1. GİRİŞ Türkiye de ve dünyada eğitimde mobil teknolojilerin kullanılması son derece önemlidir. Eğitimin dijital ortama taşınması ve mobil teknolojiler bilimsel ve teknolojik gelişmelerle birlikte akademik ve mesleki eğitimde bir dönüşüm sürecini de beraberinde getirmektedir. Öğrenmede öğreten, zaman, mekan, kaynak gibi bilgiye ulaşmadaki sınırları ortadan kaldıran yeni bir teknoloji altyapısı olarak düşünülen mobil öğrenme yaşamın her anında, yaşamdan kopmaksızın her yerde sunulabilen gerçek/sanal ortamda öğrenmenin sağlandığı çeşitli mobil gereçlerle ve zenginleştirilmiş çoklu ortam sağlayabilen araçlarla ortaya konan ve öğrenciyi öğrenmenin merkezine alan, öğreticinin ise rehber, moderatör, koç, mentor gibi görevler üstlendiği bireysel, sosyal ve bağlamsal öğrenme fırsatları sunan etkileşimli öğrenme yöntemidir. Eğitimde Fatih Projesiyle birlikte bu tarz öğrenme ülkemizde daha da fazla önem kazanmıştır. Buna ilişkin olarak de British Council in desteğinde İngiltere den University of Wolverhampton ve Türkiye den Anadolu Üniversitesi işbirliği ile 2012 yılında başlatmış olduğumuz A Multiplatform M-Learning System For More Qualified Courses-Daha Kaliteli Kurslar İçin Çok Platformlu M Öğrenme Sistemi başlıklı projemizin son aşaması olan MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI gerçekleştirilmiştir. Bu çalıştayda mobil öğrenme konusuna olan yaklaşımların daha geniş bir alana yayılması 21.Yüzyılın ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir düzeye gelmesinde ve eğitimin şekillenmesinde konuyla ilgili kişi ve kurumları bir araya getirerek bir sinerji yaratmak istenmiştir Çarşamba günü gerçekleşen çalıştay Okan Üniversitesi Tuzla Kampüsünde yapılmıştır. Çalıştay saatleri arasında çok değerli uzmanların ve katılımcıların katkılarıyla bir tam gün olarak gerçekleştirilmiştir. Çalıştay için 131 kişi başvuruda bulunmuş bunlardan 100 kişi çalıştaya katılarak katkıda bulunmuştur. Çalıştay katılımcıları arasında Türkiye nin büyük operatörlerinden temsilciler, üniversite öğretim üye ve elemanları, mobil öğrenme konusunda çalışma yapan firmalar, üniversitelerin uzaktan eğitim merkezlerinden katılan uzmanlar, MEB Fatih Projesi formatörleri, YEGİTEK temsilcileri, kamu ve özel ilk ve ortaöğretim kurumları öğretmen ve yöneticileri, konuyla ilgilenen çeşitli firma temsilcileri bulunmaktadır. Bu da konunun geniş yelpazede değerlendirilmesini ve ele alınmasını sağlamıştır. Bu bağlamda bizlerden desteğini hiçbir zaman esirgemeyen Sayın Mütevelli Heyet Başkanımız Bekir Okan a ve Okan Koleji Kurucu temsilcisi Işıl Okan Gülen e, desteğini sürekli hissettiğimiz ve bizim bu çalıştayı gerçekleştirmemiz için üniversitemizin her türlü olanağını bize açan değerli rektörümüz Prof. Dr. Şule Kut a, Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Argun Karacabey e mekan anlamında destek eren Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanımız Prof.Dr. Bülent Vardar ve diğer dekanlarımız ve müdürlerimiz, bölüm başkanlarımız ve üniversitemiz öğretim elemanlarına, bilhassa çeviri konusunda emeği geçen Çeviribilim Bölüm Başkanımız Prof.Dr. Ayşe Dilek Erbora ya ve Çevrebilim Asistanı Can Koparan a, Konuyla ilgili işbirliği gerçekleştirdiğimiz İngiltere Wolverhampton Üniversitesi Mobil Kürsü kurucusu Prof.Dr. John Traxler ve Karl Royle a, Anadolu Üniversitesi nden Yrd. Doç.Dr. Nilgün Özdamar Keskin e ve bu konuda işbirliğini gerçekleştirmemizde bize imkan sağlayan British Council e ve özellikle katkılarıyla British Council İstanbul dan bizzat katılan Eğitim Müdürü Yavuz Yılmazoğlu na, Eğitim Projeleri Koordinatörü Hande Diker e ve E-Öğrenme Projeleri Koordinatörü Şirin Soyöz e teşekkür ederiz. Ayrıca işbirliği yaptığımız Enocta firmasına katkılarından dolayı minnettarız. 1

10 Ayrıca düzenleme komitesinde destek veren Dr. Aydın Kolat a (TBV), Doç.Dr.Eser Eke Bayramoğlu na (Ege Üniversitesi), Doç.Dr. Fatih Gürsul a, Prof. Dr. John Traxler ve Karl Royle a (Wolverhampton Üniversitesi), Öğr. Gör Murat Kaykusuz a, Öğr. Gör. Mustafa Özhan Kalaç a (Celal Bayar Üniversitesi) ve Yrd. Doç.Dr. Nilgün Özdamar Keskin e (Anadolu Üniversitesi) teşekkürü bir borç biliriz. Prof.Dr. Hafize Keser in (Ankara Üniversitesi) yorumcu olarak verdiği katkılarına teşekkür ederiz. Katkıda bulunan moderatörlerimiz Yrd. Doç.Dr. İbrahim Gönen, Yrd. Doç. Dr. Fazlı Yıldırım, Yrd. Doç. Dr. Seha Aksü, Yrd.Doç.Dr. Nilgün Özdamar Keskin, Öğr. Gör. Arzu Nur Alpagut, Öğr. Gör. Şebnem Alp Alkın, Öğr. Gör. Erkan İşçimen, Öğr. Gör. Murat Kaykusuz, Dr. Aydın Kolat ve TBD den Levent Karadağ a katkılarından dolayı şükranlarımızı sunarız. Çalıştayın organizasyonunda aktif görev alan Okan Üniversitesi Kurumsal İletişim Birimine ve bilhassa yöneticileri Feride Özel Kürkçü ve ekibinden Tahsin Aksu, Esra Yener, Selçuk Yaşar, Garam Çağ Oraloğlu, Türker Saraçlar ve Elvan Süreroğlu na teşekkür ederiz. Bu organizasyonun gerçekleşmesinde emeği geçen organizasyon komitesi üyeleri Emel Koç, Erdal Yılmaz, Gökçe Küle Demirtaş, Sevan Katrancıoğlu ve sunucu olarak destek veren Öğr. Gör. Beyza Ersoy a, kayıtta ve not almada destek olan Caner Dilmener e, Eda Telli ye ve Okan Üniversitesi öğrencilerine, ayrıca bu raporun yazılmasında destek olan Öğr. Gör. Murat Kaykusuz a ve katkıda bulunan herkese içten teşekkür ederiz. Forum açılmasında katkıda bulunan UDE Kurumsal ve Artuğ İşçimen e çok teşekkür ederiz. Katkıda bulunan firmalara, bilhassa proje ortağımız enoctaya diğer Üniversitelerden katılımda bulunan değerli akademisyen ve uygulamacılara, çalıştaya katkıda bulunan tüm kişi ve kuruluşlara ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerine teşekkürü bir borç biliriz. Türkiye de Mobil Öğrenme Konusuna ilişkin olarak gerçekleştirmiş olduğumuz en geniş ölçekli çalıştay olarak değerlendirilebilecek bu çalıştayın benzerlerinin yapılması ve projenin sağlıklı bir şekilde gelişmesi Türkiye ve Türkiye de gerçekleştirilecek eğitim açısından önemlidir. Okan Üniversitesi olarak bu tarz çalışmaları desteklemeyi sürdüreceğimizi ifade ederek projenin gerçekten hedefine ulaşarak başarılı olmasını diliyoruz. Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto Okan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi Müdürü, İstanbul, Temmuz

11 2. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI ÖNCESİ YAPILAN HAZIRLIKLAR 2.1. MODERASYONLA İLGİLİ YAPILAN ÖN ÇALIŞMALAR Moderatörler Okan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi Müdürü tarafından kendi alanlarında uzman olan öğretim üye ve görevlileri arasından seçilmiştir. Okan Üniversitesi dışında katkı veren Anadolu Üniversitesi nden Yrd. Doç. Dr. Nilgün Özdamar Keskin, TBV den Sn. Dr. Aydın Kolat, TBD İstanbul Yönetim Kurulu Üyesi Sn. Levent Karadağ olmuşlardır. Çalıştayda 9 grupta toplam 11 Moderatör görev yapmıştır. Unvan ve soyadına göre alfabetik olarak sıralanmış moderatör listesi aşağıdadır; Gonca TELLİ YAMAMOTO, Okan Üniversitesi, gonca.telli@okan.edu.tr Seha AKSÜ, Okan Üniversitesi, seha.aksu@okan.edu.tr İbrahim GÖNEN, Okan Üniversitesi, ibrahim.gonen@okan.edu.tr Nilgün ÖZDAMAR KESKİN,Anadolu Üniversitesi, nilgunokeskin@gmail.com Fazlı YILDIRIM, Okan Üniversitesi, fazli.yildirim@okan.edu.tr Şebnem ALP ALKIN, Okan Üniversitesi, sebnem_alp@yahoo.com Arzu Nur ALPAGUT, Okan Üniversitesi, artel@superonline.com, Erkan İŞÇİMEN, Okan Üniversitesi, erkan.iscimen@udekurumsal.com Levent KARADAĞ, TBD, levent.karadag@gmail.com Murat KAYKUSUZ, Okan Üniversitesi, kaykusuz@yahoo.com Aydın KOLAT, TBV, akolat@verisis.com.tr Yorumcu: Prof.Dr. Hafize Keser, Ankara Üniversitesi, keser@education.ankara.edu.tr 3

12 2.2. MODERATÖRLER TOPLANTISI VE SORULARIN OLUŞTURULMASI İÇİN BEYİN FIRTINASI YAPILMASI Moderatör olarak görev yapan tüm akademisyenlerimiz için bir moderatörler toplantısı düzenlenmiş ve bu toplantıdaki yapıyı oluşturmak ve moderatörlerin mobil öğrenme algısını belirlemek amacıyla Mobil Öğrenme Beyin Fırtınası Seansı düzenlenmiştir. Buna ilişkin olarak temel soru kriter ekseni belirlenmiş ve mobil öğrenme çok geniş bir kavram olduğundan moderatörlerimizden yöntem, içerik ve pazar hakkında en az üç soru çıkarmaları istenmiştir. Bu sorular daha sonra bir araya getirilerek aşağıdaki soru listesi oluşturulmuştur. Mobil öğrenme Çalıştayımız için çıkan kavram haritası aşağıdaki gibidir: Şekil 1 Mobil Öğrenme Kavram Haritası Daha sonra bu kavram haritası üzerinden moderatörlerden İçerik, Yöntem ve Pazar başlıklarıyla en az üçer soru çıkarılması istenmiştir. Bu sorular daha sonra tasnif edilerek çalıştay soruları haline getirilmiştir. 4

13 2.3. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SORULARI Yöntem Mobil öğrenme yöntemi nasıl olmalı? Farklı içerik, farklı öğrenme eğilimlerine göre farklı yöntemlerle mi sunulmalı? Çevrimiçi ve çevrimdışı kullanım nasıl olmalı? Mobil öğrenmede amaç geleneksel öğrenmeyi desteklemek mi uzaktan öğrenmeyi desteklemek mi, yoksa başlı başına mı öğrenme olmalı? Neden? Mobil öğrenmeyi yöntem olarak her öğrenme modeline mi uygulamalıyız? Mobil öğrenme konusunda avantajlı unsurlar var mı? Neler? Mobil öğrenme uygulamaları öğrenmeye nasıl katkı sağlayacak? Karşılaşılan sorunlar nelerdir? İçerik Mobil öğrenmede içerik nasıl olmalı? Düşük yoğunluklu ve daha az zamanda aktarılabilen içerikler mi, yüzeysel bilgiler mi? Mobil öğrenmede derinlemesine bilgi nasıl verilebilir? Mevcut kullanılan öğrenme materyalleri mobil öğrenmeye uyarlanmalı mı? Yoksa mobilin özelliğine uygun yepyeni içerikler geliştirilebilir mi buradaki gelişme nasıl olmalıdır? İçeriği kim üretmelidir? Pazar Mobil öğrenme pazarı nasıl bir düzenleme gerektirmektedir? Devletçe mi düzenlesin, operatörler mi öncülük yapsın, serbest pazar ekonomisi gibi mi işlesin? Hangi dersler pazarda daha etkin olabilir (Yabancı dil vb)? Mobil öğrenme içerik sağlayıcıları ve mobil öğrenme yazılımcıları belli bir sertifikasyon sürecinden geçecekler mi? Denetleme şirketler bazında mı içerik/yazılım bazında mı yoksa her iki düzeyde de olmalı mı nasıl yapılacak? Mobil öğrenmede fiyatlama nasıl gerçekleştirilebilir? Gelir dağılımı adaletsizliği, eğitimde fırsat eşitsizliğine dönüşecek mi? Fiyatlar belli bir üst kurul tarafından denetlemeye tabi olmalı mı? 5

14 2.4. MOBİL ÖĞRENME 2013 ÇALIŞTAYI NDA İZLENEN YÖNTEM Grup Oluşumu Her grupta farklı paydaş karışımı kişi olacak şekilde eldeki başvuru listesinden karma olarak seçilmiştir. Çalıştay, konuları gereği Çarşamba günü 3 oturumla gerçekleştirilmiştir Yöntem Moderatör Hoşgeldiniz diyerek oturumu açar. Yöntemden başlayarak bütün sorular üzerinden geçilir. Yazman notları sürekli alır. Detaylı not alınmalıdır. Moderasyon gerçekleşen bütün oturumlara birer yazman atanmıştır. Yazmanlar detaylı not tutacaklardır. Soru listesindeki bütün ana sorular üzerinden geçilir. Gruplarda bütün kişilere söz verilmesi gerekmektedir. Konuşmayan kalmamalıdır. Kurallar; Aynı sorular tüm gruplara sorulacaktır. Soru listesi üzerinden gidilecektir. Tüm konulardaki bütün sorular üzerinden geçilerek genel görüşler toplanacak ve moderatörler tarafından çalıştay sonunda sunum haline getirilecektir. 6

15 2.5. Çalıştay Sunum ve Açılış Konuşmaları Prof. Dr. John Traxler ın Açılış Sunumu Değerli Katılımcılar Merhabalar, Bugün burada Enocta, Okan Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi ve Wolverhampton Üniversitesi nin uzmanlıklarını bir araya getiren projemizi sizlere takdim etmekten şeref duyuyorum. Uzun yıllardır gayri resmi olarak zaten işbirliği içerisindeydik fakat British Council ın finanse ettiği bu proje iki yıldır birlikte çalışmamızı olanaklı kıldı Çalışma arkadaşlarım ve meslektaşlarım projeden bahsedip kendi katkılarını anlatmadan önce mobil öğrenimin potansiyeli hakkında birkaç şey söylememin faydalı olacağını düşünüyorum. Mobil öğrenme camiası öğrenmenin öncelikle diğer dışarıdan eğitim inisiyatiflerinin erişmesi için ekonomik, sosyal ve coğrafi olarak fazlasıyla uzak ve birbirlerinden ayrık sayılan bireylere, topluluklara ve ülkelere ulaştırılabileceğini göstermiştir; Mobil öğrenmede karşılaşılan engeller şunlardır: Coğrafi; geometrik ve uzamsal mesafe, örneğin fazlasıyla kırsal bölgelerin varlığı Seyreklik; seyrek bir şekilde yayılmış ve olasılıkla göç halinde olan öğrencileri bir araya getirmenin güçlüğü, bazen uzaktan öğrenim topluluklarını desteklemek konusundaki deneyim eksikliği, bazen de en yaygın iletişim ağlarına uygulanan vergi tarifelerinin hizmetlere ulaşımı sınırlandırıyor oluşu Altyapı ve teknik problemler; örneğin Güney ve Orta Asya veya Sahra Afrika sında olduğu gibi, bu bölgelerde yaşayan, temel elektrik ve güvenli-temiz konut, sabit telefon hattı gibi hizmetlere ulaşamayan toplulukların desteklenmesi, örneğin Kenya daki SEMA projesi Sosyal dışlanmışlık; örneğin örgün eğitime aşina olmayan veya bu konuda güven eksikliği olan öğrencilere ulaşmak; evsizler, çingeneler, marjinal gruplar, göçebeler, eğitim-öğrenim halinde olmayan aynı zamanda istihdam edilmeyenler Psikolojik ve bilişsel farklılıklar, görme, işitme veya hareket engelli insanların eğitim erişimi ve imkanlarını desteklemek, disleksi problemi olanlar için kurumsal yardımlar organize etmek Genellikle boş geçirilen, ölü zaman şeklinde tabir edilebilecek kısa zaman aralıkları; örneğin asansörde, kafelerde, otobüslerde, sırada beklerken geçen zamanlarda gerçekleşen öğrenim bazen bite-sized- bir ısırımlık öğrenime örnek verilebilir. Bunun eğitimsel limitleri olsa da cep telefonları öğrenciler tarafından her zaman dizüstü bilgisayarlardan çok daha fazla taşınmaktadır

16 Mobil öğrenme camiası eğitim olgusu ve aktivitesini geliştirebileceğini, yaygınlaştırabileceğini ve zenginleştirebileceğini göstermiştir. Bu kapsamda içerilen fikirler şunlardır: Koşullu öğrenme ve öğretme: öğrencilerin ve/veya öğretmenlerin çevrelerine ve değişen deneyimlere reaksiyon göstermesi, örneğin coğrafi gezilerde gerçek zamanlı data toplama ve analizi yapmak. Burada öğretmenler öğretme stratejilerini öğrencilerin değişen çevre koşullarına göre şekillendirebilirler Yerleşik öğrenme: burada öğrenme kendisini geçerli ve anlamlı kılan çevresel faktörler altında gerçekleşir. Örneğin tapınakları, camileri, kiliseleri ve sinagogları ziyaret ederken dinler hakkında bilgi edinmek; ayrıca dil ve tabiat bilgisi öğrenimi Özgün öğrenme: anlamlı öğrenme alıştırmalarının hali hazırda bulunan öğrenme hedefleriyle ilişkilendirilmesi, örneğin temel sözsel ve işlemsel bilgilerin mesleki olarak işi yaparken öğrenilmesi, asistan doktorların ameliyatlarda bulunmaları veterinerlik öğrencilerinin konsültasyon yapmaları, stajyer hemşirelerin koğuşlarda görev alması, okullardaki stajyer öğretmenler Bağlam odaklı öğrenme: öğrenmenin tarih ve öğrencinin çevre koşulları üzerinden gerçekleştirilmesi; botanik bahçeleri, müzeler, temalı parklar ve kültür mirası alanlarında öğrenim. (Sanat Galerisi) Artırılmış gerçeklikli mobil öğrenme: burada öğrenme fiziksel bağlam üzerinde sesli ve/veya görüntülü materyaller ile desteklenerek inşa edilir. (Berlin Duvarı) Öğrenme desteğine şu an Britanya da kamu fonlarıyla finanse edilen open-source Mobile Oxford ( örnek verilebilir. Bu programda şehir ve üniversite ekseninin ötesinde öğrenciye günlük alıştırmalar ile, örneğin nasıl kütüphaneden bir kitap bulacakları, otobüs bileti ayırtacakları, bir sonraki dersin zamanı, en yakındaki posta kutusunun ne zaman toplanacağını bulmaları konusunda rehber hizmeti verilmektedir. Bu sistemlere web tarayıcısı ve GPS i olan herhangi bir cep telefonu ile erişim sağlanabilmektedir. Bu sistemler üniversite öğrencilerine akademik kaynak ve şehir etkinlikleri ile ilgili lokasyon bazlı rehberlik sağlamaktadırlar Bu yeni sağlarlıklara ilişkin değerlendirme teknikleri için (örneğin fizyoterapi) (Dearnley et al 2008) Küresel topluluğumuzun çalışmalarını anlatmama olanak sağladığınız için size teşekkür ederim. Umarım bu sunum size projemizin önemi hakkında fikir vermiştir. Sorularınıza cevap vermekten memnun olurum. 8

17 Yrd. Doç. Dr. Nilgün Özdamar Keskin'in Açılış Konuşması Sayın Rektörüm, değerli hocalarım ve kıymetli katılımcılar, Öncelikle British Council ın desteğiyle Anadolu Üniversitesi, Okan Üniversitesi ve Wolverhampton Üniversitesi işbirliğinde düzenlenen mobil öğrenme çalıştaya katılımınızdan dolayı duyduğum memnuniyeti şahsım ve kurumum adına ifade etmek isterim. Bu çalıştayın düzenlenmesi emeği geçen Prof. Dr. Gonca Telli Hocama ve ekibine, bununla birlikte çalıştayda bizi yalnız bırakmayan değerli hocalarım John Traxler ve Karl Royle a çok teşekkür ederim. Anadolu Üniversitesi nin temsilcisi olarak Daha Kaliteli Kurslar için Çok Platformlu M- Öğrenme Sistemi" başlıklı projemizin son aşaması olan bu çalıştayda açık ve uzaktan eğitimin güncel çalışma konularından biri olan ve hem ulusal hem de uluslararası önem arz eden mobil öğrenmeye ilişkin fikirlerin özgürce paylaşılmasını ve tartışılmasını oldukça önemsiyoruz. 21. yüzyılda küresel yarış, artan yüksek eğitim gereksinimi, bilgi doğasının değişimi, bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmeler ve öğrenenlerin demografik özelliklerinin ve beklentilerinin değişimi yüksek eğitim kurumlarının yeniden yapılanması gereksinimini doğurmuş ve eğitimde yaşam boyu öğrenme, sürekli eğitim, açık ve uzaktan öğrenme gibi yeni yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Farklı ortamlarda bulunan öğrenen ve öğreten arasındaki etkileşimin teknolojik araçlar yoluyla gerçekleştiği uzaktan eğitim, yüz yüze eğitimin alternatifi olarak kullanılmaya başlanmış, daha sonra öğrenenler arasındaki farklı iletişim yöntemlerini kullanma ve öğrenme-öğretme etkinliklerinin bireyselleştirilmesi sürecine geçilmiştir. Eğitimin internet aracılığıyla gerçekleştirilmesi sonucu ortaya çıkan elektronik öğrenme (e-öğrenme) ile bu süreç daha farklı bir boyut kazanmıştır. Geleneksel eğitim ve uzaktan eğitimde yaşanan birçok sıkıntı özellikle öğrenen ve öğreticinin zamana ve yere bağımlılığı, e-öğrenme ile giderilmeye çalışılmıştır. E- öğrenme, hipermetin, video, ses, elektronik posta (e-posta), sohbet, tartışma paneli ve konferans sistemlerini de içine alan internet teknolojilerini kullanmasından dolayı eğitimde birçok fırsat sağlamaktadır. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte son yıllarda elektronik hizmetlerden mobil hizmetlere bir dönüşüm yaşanmaktadır. Mobil cihazların küresel olarak kullanımındaki artış da bu dönüşümü hızlandırmıştır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği nin yayınladığı rapora göre dünyada yaklaşık 7 milyar mobil abone sayısı bulunmaktadır. Bu kullanıcılardan %40 ının mobil internet hizmetlerinden yararlandığı bildirilmiştir. 10 Haziran 2013 de Apple ın açıkladığı rakamlara göre son beş yıl içinde 50 milyar uygulama indirilmiştir IOS uygulamasının olduğu %93 inin her ay indirildiği bildirilmiştir. %74 IOS uygulaması, %20 Android uygulaması %6 diğer uygulamaların indirildiği belirtilmiştir. Mobil cihazlar insanlar tarafından yaygın olarak kullanılmakta ve mobil kablosuz iletişim teknolojileri yani mobil internet kullanımı giderek artmaktadır. Böylece mobil çağ olarak adlandırılan bu dönüşüm her alanı etkilediği gibi eğitim alanını da etkilemiş, mobil öğrenmenin günümüzün yeni bir paradigması olarak görülmesini sağlamıştır. 9

18 Şekil 2 Projenin İlk Toplantısı Okan Üniversitesinde Yapıldı Burada ayrıca Daha Kaliteli Kurslar için Çok Platformlu M-Öğrenme Sistemi" projemizin sürecinden kısaca bahsetmek istiyorum. İlk toplantımız İstanbul Okan Üniversitesi Tuzla Kampüsünde gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıda ortaklar kendi yaptıkları projeler hakkında bilgi paylaşımında bulunmuştur. Bununla birlikte projenin ilk aşamasında analiz çalışmalarına yönelik olarak öğrencilerin dijital öğrenme alışkanlıklarına yönelik bir çalışma gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. Bununla birlikte akademisyenlerin teknoloji entegrasyonu konusunda düşüncelerini öğrenmek ve dijital ortamları kullanma alışkanlıklarını keşfetmenin mobil öğrenme sisteminin yükseköğretimde kullanımı açısından önemli bir unsur olduğu tartışılmıştır. Bu çalışmalara yönelik olarak Wolverhampton Üniversitesi Eğitimde Uygulamalı Araştırma ve Geliştirme Merkezinde görev yapan İngiliz araştırmacı Karl Royle ve ekibi tarafından anketler geliştirilmiştir. Anketlerin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapıldıktan sonra Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, İktisat Fakültesi, İşletme Fakültesi öğrencilerine ve akademisyenlere çevrimiçi ortamda anketler uygulanmıştır. Yükseköğretim öğrencilerinin dijital ortamları kullanma becerileri ve dijital ortamlarda öğrenme alışkanlıklarını belirlemeye yönelik geliştirilen ankete açık ve uzaktan eğitim öğrencisi katılmıştır. Anket araştırmasından elde edilen önemli bulguların en çarpıcı olanlarından bazıları şunlardı : (a) Öğrencilerin öğrenme amacıyla okuma istekleri oldukça düşüktür. Öğrenciler, okumak yerine konunun kendilerine anlatılmasını ve ders içeriğinin resim, şekil, grafik, tablo ya da benzeri görsel araçlarla özetlenmiş formunu tercih etmektedirler. (b) Öğrenciler, web üzerinde bilgiyi aramak, bulmak ve yönetmek konusunda kendilerini yetkin görmektedirler. Ancak, yazılım yapmak, uygulama yazmak ya da bir web sayfası oluşturmak gibi teknik bilgi gerektiren işlemler konusunda yardıma ihtiyaç duymaktadırlar. (c) Bilgisayarların ve Internet erişimli cep telefonlarının bu grup içinde oldukça yaygın kullanıldığı görülmektedir. (d) 10

19 Öğrencilerin evde kullandıkları bilgisayarlarını büyük oranda aile fertleriyle ortaklaşa kullandıkları ve bilgisayarın kendi odalarında olmadığı görülmektedir. (e) Öğrencilerin büyük çoğunluğu Internet te 2-3 saatten daha fazla vakit geçirmektedir. (f) Öğrencilerin cep telefonlarını en fazla konuşmak, fotoğraf çekmek ve mesajlaşmak için kullandıkları gözlenmektedir. Video çekmek, müzik dinlemek, Facebook ta gezinmek ise hemen sonrasında gelen işlemler arasında yer almaktadır. (g) YouTube ve diğer video paylaşım siteleri, vikiler, bloglar ve mobil uygulamalar öğrenciler tarafından eğitim ve araştırma amacıyla kullanılan araçlardandır. Ancak, bu ve benzeri araçların temelde eğitim amacıyla değil sosyalleşme ve kişisel ilgiler çerçevesinde daha çok kullanıldığı görülmektedir. (h) E-posta, müzik dinleme, Facebook, mesajlaşma, video izleme, ödev hazırlamak, arkadaşlarla online sohbet, oyun oynamak, tartışma gruplarına katılmak, Podcast dinlemek sırasıyla öğrencilerin Internet te en fazla yaptıkları etkinlikleri oluşturmaktadır. Akademisyenlerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini (BİT) kullanma becerilerini anlamak ve fakültelerde BİT in entegrasyonunu ve sürdürebilirliğini keşfetmek amacıyla geliştirilen diğer ankete ise 186 akademisyen katılmıştır. Bu çalışmadan en çarpıcı bulgular ise şunlardır: (a) Akademisyenlerin yarısından fazlası BİT i ileri seviyede kullandığı görülmektedir. (b) Evde İnternet sahipliği oldukça yüksektir. Akademisyenlerin %93 ünün internette harcadıkları zaman iki saatten fazladır. (c) Akademisyenler İnternete bağlanmak için en çok bilgisayarı (%74) tercih ederken, mobil cihazları fazla tercih etmedikleri görülmektedir. (d) Akademisyenler güncel dijital araçlardan en çok Facebook, Youtube, Google Dokümanlar ve Twitter kullanmaktadır. (f) Akademisyenlerin sosyal ağlarda gezinmek ve e-posta yazmak en sık yapmış oldukları etkinlikler arasındadır. (g) Akademisyenler belirli konuları öğrenme ve öğretme, bilgi ve eğitim materyallerini bulma ve ulaşma, kişisel mesleki öğrenme, iş arkadaşlar ile iletişim amacıyla BİT i sıklıkla kullanmaktadır. (h) İnterneti iş ile ilgili olarak değerlendirme ve fikir almak amacıyla en sık kullandıkları görülmektedir. (i) Akademisyenler BİT kullanımı konusunda daha fazla bilgi sahibi olmak istemektedirler. (j) Akademisyenlerin büyük bir bölümü BİT in bilgiye ulaşma, öğrenme, öğretim ve değerlendirmede etkin araçlar olduğunu düşünmektedir. 11

20 Şekil 3 Projenin İkinciTtoplantısı Wolverhampton Üniversitesinde Yapıldı Projenin ikinci toplantısında; Anadolu Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen anket araştırmalarından elde edilen sonuçlar, projenin ikinci toplantısında Wolverhampton Üniversitesinde proje ortaklarına sunulmuş ve bu sonuçlar ortaklarla birlikte tartışılmıştır. 12

21 Şekil 4 Projenin Üçüncü Toplantısı University of Wolverhamton da Yapıldı Projenin üçüncü toplantısı yine İngiltere de Wolverhampton Üniversitesi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıda mobil öğrenme tasarımları, mobil öğrenme araçları ve değerlendirme konularına odaklanılmıştır. 13

22 Şekil 5 Mobil Pazarlama Eğitim Uygulaması Arayüz Tasarımları Mobil öğrenme uygulaması hakkında kısaca bilgi vermek gerekirse; pazarlama eğitimi üzerine yapılandırılan mobil öğrenme uygulaması tabletler ve akıllı telefonlar tarafından erişilebilecektir. IOS ve Android platformlarına yönelik geliştirilecek bu mobil öğrenme uygulaması, etkinlik, test, örnek, danışmanlık, sürecim, iletişim gibi çeşitli araçları içermektedir. Pazarlama dersi alan veya pazarlama alanına ilgi duyan tüm yükseköğretim öğrencileri bu uygulamaya ücretsiz erişebilecektir. 14

23 Şekil 6 Projenin Dördüncü Toplantısı Anadolu Üniversitesi nde Yapıldı Eskişehir Anadolu Üniversitesinde gerçekleşen projenin dördüncü toplantısında, ortaklar tarafından projenin bir sene daha uzatılması kararı alınmış ve bir sonraki sene yürüteceğimiz çalışmalar konuşulmuştur. Bununla birlikte ortaklığı pekiştirmek amacıyla İngiliz araştırmacıların yürütücülüğünde gerçekleşecek bir Avrupa Birliği projesine ortak olunmuştur. Peki bu günlerde neler yapıyoruz? Mobil öğrenme uygulamasına yönelik tasarım sürecine yoğun çalışmalarla devam etmekteyiz. Bir yandan uygulamanın içeriklerini oluştururken, bir yandan da mobil öğrenmenin tasarım boyutu ile araştırmaları incelemekteyiz. Öte yandan, mobil öğrenme uygulamamıza yönelik değerlendirme araçları üzerine çalışmaktayız. Özellikle John Traxler ve ekibinin mobil öğrenmenin değerlendirme boyutunda deneyimleri oldukça fazla olması dolayısıyla elimizden geldiğince onların deneyimlerinden faydalanmaya çalışacağız. Eylül 2013 te ise Marketing Genius isimli mobil pazarlama eğitim uygulamasına tüm öğrencilerimizin erişebilmesini umuyoruz. Bu projenin gerçekleşmesinde emeği geçen herkese tekrar teşekkürlerimi sunar, British Council a projemize vermiş olduğu destekten ötürü minnettarlığımı sunarım. Saygılarımla Yard. Doç. Dr. Nilgün Özdamar Keskin 15

24 Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto nun Açılış Konuşması Örgün eğitim içinde mobil cihazların kullanımı sosyal ve teknolojik çerçevede hızla değişmektedir. Mobil öğrenme farklı ülke ve kültürlerde farklı gelişen özel bir alan ve girişimdir. Bizim British Council in desteğinde gerçekleştirdiğimiz Daha Kalifiye Kurslar İçin Çok Platformlu Mobil Öğrenme projemizin temelleri de bu mantık çerçevesinde atılmıştır. Mobil Öğrenme konusunda dünyada ilk kürsüyü açan Wolverhampton Üniversitesi nden Profesör John Traxler ve Karl Royle ve Açıköğretim alanında dünyanın ilk üç mega üniversitesi arasında yer alan Anadolu Üniversitesi nden Yrd. Doç.Dr. Nilgün Özdamar Keskin ve Mobil Pazarlama ve Öğrenme konusunda Türkiye den sınırlı sayıda yapılan akademik çalışmaları gerçekleştiren Okan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi olarak biz dahil olduk. Özellikle tarafımdan yazılmış olan Mobil Pazarlama (Mobilized Marketing and the Consumer: Technological Developments and Challenges) kitabım da bizlere ilham verdi. Burada mobil öğrenme ve mobil pazarlama gibi konularda büyük potansiyel olduğundan hareketle lisans / yüksek lisans programları ve işgücünü desteklemek için bir mobil uygulama geliştirilmesi konusu ele alınmıştır. Mobil dijital teknolojilerin insan deneyimine yönelik olarak dijital alışkanlıkları' ölçme anlamında birlikte çalışarak konuyla ilgili kapasite geliştirme ve bilgi paylaşımı ve ortak kurumlar gibi konular üzerinde duruyoruz. Tanımlayacak olursak mobil öğrenme öğrenmede öğreten, zaman, mekan, kaynak gibi bilgiye ulaşmadaki sınırları ortadan kaldıran yeni bir teknoloji altyapısı olarak düşünülen yaşamın her anında, yaşamdan kopmaksızın her yerde sunulabilen gerçek/sanal ortamda öğrenmenin sağlandığı çeşitli mobil gereçlerle ve zenginleştirilmiş çoklu ortam sağlayabilen araçlarla ortaya konan ve öğrenciyi öğrenmenin merkezine alan, öğreticinin ise rehber, moderatör, koç, mentor gibi görevler üstlendiği bireysel, sosyal ve bağlamsal öğrenme fırsatları sunan etkileşimli öğrenme yöntemidir. Bugün Mobil Öğrenmeye ilişkin olarak yöntem, içerik ve mobil öğrenme pazarına yönelik sorularla alanın genişlemesi, mobil öğrenmenin daha rahat anlaşılması ve gerek akademik gereksek sektörel olarak etkin kullanımı için gereken temeller üzerinde Türkiye de ilk defa böylesine farklı ve geniş kapsamlı bir çalıştay düzenlenmektedir. Bundan sonra iki grup çalışması ve üzerine grup moderatörlerinin sunumu şeklinde bir çalışma yapacağız ve son kısımda da moderatörlerimizin çalışmalarını değerli Hafize Hocamız yorumlayacak. Hepinize verimli bir çalıştay diliyor saygılar sunuyorum. Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto Okan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi Müdürü 16

25 3. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SONUÇLARI Mobil Öğrenme gibi yeni ve dünyada uygulamaları fazla olmayan projelerin devreye alınmasında, konunun yeterince bilinmemesinin yanında, hazırlıksız olmak da ciddi planlama sorunlarını ortaya çıkarmaktadır. Bu tarz projeler, Fatih Projesi gibi öğrenmede yeni teknoloji ile yeni yöntem ve içerik gibi konularla bağdaşmaktadır. Ancak, Kervan yolda düzülür mantığı ile hareket edilerek önceden yeterli hazırlık yapılmamakta ve teknolojilerin sürekli gelişmesi nedeniyle, projelerin uygulanmasında önemli zorluklarla karşılaşılmaktadır. Yine de, bir yerden başlanması da önemli ve gereklidir. Mobil öğrenmenin internet tabanlı öğrenmede olduğu gibi (Demiray 2013) bazı temel avantajları ve kısıtları bulunmaktadır. Bunlar mesafe ve zamandan bağımsızlık, kullanışlılık, dersleri geliştirme ve koruma özelliği, zengin öğrenme ortamları, öğrenci kontrolü, etkili iletişim, çevrimiçi destek, formal ve informal öğrenme ortamları destekleme, maliyet etkililiği gibi avantajları bulunmasına karşın sağlam teknik altyapı, planlı ön hazırlık, uygunluk, sınıf yönetimi, uyum sağlama süreci ve finansal yük gibi sınırlılıkları vardır YÖNTEM Öncelikle öğrencilerin teknolojileri kullanmalarının öğretmenlere göre çok ilerde olduğunun kabulüyle işe başlamak gerekmektedir. Mobil öğrenme konusunu fikir ve kapsam bakımından henüz geçiş aşamasında görmek şu an için mümkündür. Bu yüzden geleneksel eğitim metotlarıyla yeni eğitim metotlarının birlikte kullanıldığı harmanlanmış bir eğitim modeli söz konusu olduğu gibi, tercih konusu da olmaktadır. E-öğrenme ve geleneksel öğrenme yöntemlerini destekleyici mobil öğrenme yöntemleri kullanılmalıdır. Çalıştayda öğretmen veya eğitmenin merkez bir noktada değerlendirilmesi ve buna göre kritik rol üstlenmesi konusu üzerinde durulan konuların başında gelmiştir. Bu yüzden mobil öğrenme konulu öğretmen eğitimlerine bir ayrıcalık sağlanmalı ve buna uygun öğretmen eğitimleri ve güncelleştirmeleri gerçekleştirilmelidir. Yöntemin temelinde eğitim danışmanı olmalı, yani merkeze eğitim danışmanı alınmalıdır. Eğitim danışmanı (mentör, moderatör, koç, rehber vb) mobil öğrenmenin amaçları ve mobil öğrenme teknolojisi konusunda bilgilendirilmeli ve eğitilmelidir. Eğitim danışmanın görevi bir çeşit moderatörlük olmalı ve eğitim alanı araştırmaya yönlendirmelidir. Eğitim danışmanları öğrencilerin bilgiye ulaşmalarını sağlayan birer araç olmalıdır. Mobil öğrenmede kullanıcılar ve eğitim danışmanları iletişim halinde olmalıdır. Yöntem belirlenirken bölgesel özellikler, yaş gibi demografik kriterler göz önüne alınmalıdır. İnsanlar dijital dünyada doğanlar, dijital göçmenler ve karşıtlar olarak üç gruba ayrılmaktadır. Dijital dünyada doğanlar hemen bilgi edinmek isteyen bir grup olmakla beraber şu anda bu üç grubun öğrenim biçimleri ve alışkanlıkları göz önünde bulundurularak, her grup için farklı yöntemler uygulanmalıdır. Hedef kitleye yönelik öğretim yöntemi seçilmelidir. Farklı yaş gruplarına ne tarz yöntemlerin etkin olacağı konusunda uygulanacağı konusunda çalışmalar yapılmalı buna göre küçük yaştakiler için farklı, kurumsal eğitim alanlar için farklı geleneksel, uzaktan ve mobil ağırlıklı öğrenme yöntemleri uygulanmalıdır. Hedef ise anaokulundan itibaren araştırmacı, sorgulayıcı ve sorumluluk bilinci olan kişiler yetiştirilmesi olmalıdır. Özellikle anaokulu ve ilkokulda eğitimin oyunlar aracılığıyla öğrencilere verilmesi yöntemi çok önemlidir. Bu yüzden oyunla öğrenmeyi sağlayabilecek yöntemlerin üzerinde durulmalıdır. Hangi seviyede olursa olsun eğitim alanlarda merak 17

26 uyandıracak yöntemler kullanılmalıdır. Eğitim bireylerin ilgisini çekecek ve onlarda merakın yanında öğrenme isteği uyandıracak yöntemler kullanılmalıdır. Bilgiler direkt didaktik bir yolla verilmekten ziyade kişinin yaratıcılığını ortaya çıkarabilecek biçimde olmalı ve bu bilgilere dayanarak yaratıcı çalışmalar yapılması özendirilmelidir. Kişilerin anlama yeteneklerine ve kapasitelerine göre sistem geliştirilmesi konusu irdelenmelidir. Özel üstün yetenekli ve otistik çocuklar için mobil öğrenme çok etkili bir yöntemdir. Örneğin özel üstün yetenekli çocuklarda hızlı bilgiye ulaşmaya, çeşitlendirilmiş bilgi ve verilere, otistik çocuklarda görselliğe ağırlık verilmelidir. Mobil öğrenmede engellilerin eğitime ulaşması bakımından çok yararlı olacağı düşünülmektedir buna ilişkin yeni yöntemler geliştirilmesi gerekmektedir. Hedef kitle ve dersin konusuna göre dersin ağırlığı değiştirilebilir. Örneğin seviyelere göre dersi alttan alan öğrenciler için konuların nasıl işlendiğine ek ve yardımcı kaynak olarak mobil öğrenmeden yararlanılabilir. Şu aşamada mobil öğrenme e-öğrenmeye destek bir yapı izlemektedir. Grup şeklinde öğrenmeye iten bilgiler ve uygulamalar da mobil öğrenme yaklaşımı açısından önemlidir. Hatta bu tarz grup çalışmaları öğrenmeyi artıran bir yol olabilir. Sosyal paylaşım sayesinde bu uygulamalar yapılabilir. Mobil öğrenmede mutlaka forumlar bulunmalıdır. Forumlarda düşünceler paylaşılabilir. Öte yandan mobil öğrenmede, günlük yaşam deneyimleri kullanılarak uygulamalar oluşturulmalıdır. Dersler, bilgiler ve kurgular gerçek hayatla olabildiğince ilişkilendirilmeli ve kısa videolar, simülasyonlar sanal gerçeklik vb. teknolojinin olanaklarından olabildiğince yararlanılmalıdır. Mobil öğrenme, eğitim alanların yaşam biçimlerini içerecek şekilde tasarlanmalıdır. Bilgiler her zaman güncellenebilir olmalıdır. Mobil araçlarla kitap indirilebilmeli ve kendine özel arşivler oluşturulabilmelidir. Çevrim içi kullanım artırılmalıdır. Her yerde internete bağlanmak mümkün olmadığı için dokümanların telefona kaydedilebilir olması ilk aşamalarda faydalı olacaktır. Belirli platformlarda standart şablon olmalı, kullanımı kolay uygulamalara yer verilmelidir. Platform son kullanıcıya yönelik oluşturulmalıdır. Kullanıcıların sistemi öğrenmeleri için gerekli tanımlama ve komutların önceden iletilmesi gerekir. Mobil öğrenmede, taşıması daha kolay telefon gibi mobil araçların kullanımda ön plana çıkarılması gereklidir ve mobil öğrenme bu araçlara göre tasarlanmalıdır. Mobil öğrenmenin sağlık açısından zararları konusunda da çalışmalar gerçekleşmelidir. Ses, görüntü ve data kullanıcı ihtiyaçlarına göre tasarlanmalıdır. Her ülke kendine özgü örnekleri oluşturmalıdır Ayrıca çöp bilgilerin ayıklaması ve doğru bilgilere hızlı ulaşılabilmesi için yöntemler geliştirilmelidir. 18

27 3.2. İÇERİK Mobil öğrenme sağlayabilecek çok fazla sayı ve çeşitte araç bulunduğundan oluşturulan içeriğin her işletim sistemiyle uyum sağlaması gerekmektedir. Aksi takdirde herkese ulaşamayacak ve herkes kullanamayacaktır. Ayrıca içeriğin interaktif ve öğrenciyle etkileşim halinde olması gerekli ve önemlidir. İlk aşama bir geçiş süreci olduğundan eski ve yeni içerik harmanlanmalıdır. Mevcut geleneksel yöntemlerin mobile dönüştürülmesi gerekmektedir. Mobil öğrenme hap gibi kısa ve öz olmalıdır. Kısa materyaller kullanılmalıdır. Öğretmenin de materyalin bir kısmını üretebilir olması gerekir. Mobil öğrenme, e-öğrenmeyi destekleyici olmalıdır. Mobil öğrenme ilk aşamada tek başına bir öğrenme yöntemi olarak değil, destekleyici olmalı diye düşünülmektedir. Diploma ya da sertifika verilecek bir eğitimde de Sosyal öğrenmede de öğrenme gerçekleşmektedir. Ancak sosyal öğrenme ile diploma verilecek öğrenme arasında farklı yöntemler olmalıdır. Cep telefonu ve bilgisayarı entegre eden bir sistem geliştirilmelidir. Birbirlerini tamamlayıcı bir sistem olmalıdır. Nitekim bu tarz teknolojilerin geliştirildiği bilinmektedir. Akran öğrenimine imkân verilmelidir. İçerikleri öğretmenler, kitabevleri veya içerik geliştirme konusunda uzmanlaşmış kişiler geliştirmelidir. Bu da içerik hazırlamak isteyen kişi, kurum veya gruba net bilgi verilmesini nasıl bir içerik istendiğinin doğru bir şekilde tanımlanmasını gerektirir. Amaç öğrenci memnuniyeti ve iyi bir öğrenme sağlanması bunun sürdürülebilir olmasıdır. Gerek kurum gerekse kişiler işbirliği halinde en doğru içerik için çaba harcamalıdır. İçeriği kurumların hibe etmesi beklentisi vardır veya devletin sübvanse etmesi beklenmektedir. Kurumsal eğitimlerde de nihai kullanıcıyı memnun etmek amaçlanmalı ve onun ihtiyaçlarına göre bir içerik hazırlanmalıdır. İçerik hazırlayanların saha deneyimi olmalıdır. Oyunla öğrenme için oyun senaryosu geliştirmesine önem verilmelidir. Senaryo yazım teknikleri, oyun geliştirme programları yazabilme yetisinin geliştirilmesi gibi konular ön plana çıkarılmalıdır. Hatta bu konuda önem sırası ve dereceleri oluşturulmalıdır. Üniversitelerde konuyla ilgili yaratıcı gençlerin katıldığı kulüp çalışmaları artırılarak içerik geliştirmenin önemli bir konu olduğu ortaya konmalıdır. İçerik kontrol sistem(ler)i kurulmalıdır. Daha önceden belirtildiği gibi mevcut kullanılan öğrenme materyalleri mobil öğrenmeye uyarlanmalıdır. İçeriğin geliştirilmesinde paydaşların özel önemi vardır ve üniversiteler, öğretmenler, öğrenciler, yazılım şirketleri, MEB, vb. katılımıyla geliştirilmelidir. Uygulamalar birbirleriyle uyumlu ve araştırmayı özendirici olmalıdır. Bilgilerin doğrudan didaktik bir yolla verilmesi yerine kişinin yaratıcılığını ortaya çıkarabilecek seviyede ve nitelikte olmalıdır. İçerikler öğrenim seviyelerine uygun hazırlanmalıdır. Herkes kendi seviyesinde öğreneceği için içeriklerin seviyelendirilerek (leveling) hazırlanması gerekir. Grup şeklinde öğrenmeye iten bilgiler, uygulamalar içerikte yer almalıdır. Hangi derslerde ne tür gruplamalar yapılması konusunda çalışmalar yapılabileceği gibi sosyal paylaşım ile informal uygulamalar yapılabilir. Mevcut programlar direkt kaynağa (öğretmene) bağlı olmamalıdır. Ayrıca öğrenciler içerik üretmenin dışında tutulmamalıdır. Mobil öğrenmede içeriklerin kontrol edilmesi ve denetlenmesi önemli bir konudur. İyi içeriklerin oluşturulmasında ve kabulünde sistem kendi kendine eleme (crowdsifting) yapmalıdır. İçerikte özellikle gençler için oyunlar konabilir. Bilgi veren sosyal ağ oluşturulabilir. Öğrencilerin birbirinden haberdar olduklarını yaptıklarını bilgi olarak veren bir buton ve beğen 19

28 butonu eklenebilir. Mobil öğrenmede Facebook, Twitter vb. sosyal medyayla entegrasyon yapılabilir. Herkes içerik üretebilmelidir. Koordinasyon sosyal medyada olduğu gibi gerçekleştirilebilir. Kötü olanlar zamanla elenebilir. İçeriklerin uzman ekipler tarafından hazırlanması gerekir. Değişik kriterleri olan kişilerin oluşturduğu kurullar olusturulabilir. Bu kurulun onayladığı bilgiler içeriğe eklenebilir. Uzman eğitim danışmanlarının yetiştirilmesi gerekir. Uzaktan eğitim tecrübelerinden yararlanılmalıdır. Geleneksel öğretimde öğretmenin sunumu ön plandayken, mobilde grafikler, resimler, ses ve tasarım ön planda olmalıdır. Etkileşimli olmalı; animasyondan öte, simülasyonla sunulmalıdır. Öğrenme materyallerinin yeniden düzenlenmesi gerekir. İçerik olabildiğince etkileşimli uygun ortama göre, insan algılarına göre tasarlanmalıdır. Zenginleştirilmiş içerikler kullanılmalıdır. İçerik somut olmalı ve video, sesli içerikle zenginleştirilmelidir (3D Sanal gerçeklik vb. ile). İçerik Fonksiyonel ve dikkat çekici olmalıdır. İçerik üretilirken mobil şirketlerin içerik sürecine katılması gerekir. Kısacası içerik hedef odaklı olmalıdır. Bireye yönelik olmalı, statik olmamalıdır. İçerik ne kadar iyi olursa olsun eğitim alanların muhatap alacağı birileri olmalı ve bunlar öğrenmeyi profesyonel bir şekilde yönlendirmelidir. 20

29 3.3. PAZAR Pazar konusunda aslında henüz bir netlik söz konusu değildir. Mobil öğrenme pazarda kimin ne yapacağı hakkında detaylı bilgi sahibi olması gerekmektedir. Mantıken mobil içeriğin bir fiyatı olması gerekir. Devletin öncülüğünde serbest pazar ekonomisi koşullarında mobil öğrenme uygulamaları fiyatlandırılmalıdır. Temel öğrenmede eğitim ücretsiz olmalıdır. Aynı zamanda serbest pazar olmalı, fiyatı pazar belirlemeli düşüncesi de önemsenmektedir. Devletin temel eğitim seviyesini bireyler arasında eşitlemesi gerekir. Ücretli ürün bir süre sonra (3 yıl gibi) ücretsiz hale dönüşebilir. Detaylı bir fiyatlandırma politikası bulunmasının yanında, fiyatlandırmaya karar verecek kişilerin adım adım içeriklendirme fiyatlarını belirlemeleri gerekir. İçerik tasarlamanın gerçek maliyetleri uzmanlar tarafından belirlenmelidir. Mobil öğrenme pazarında kamu fonlamasına ihtiyaç bulunmaktadır. Fonlamanın dışında devletin bunu koordine edeceği bir yapı oluşturulmalıdır. Eğitim konusundaki uygulamalar için hukuki altyapı sağlanmalıdır. Telif hakları gibi konunun hukuki boyutu da ele alınmalıdır. Telifi kim ödeyecek ne oranda nasıl ödeyecek gibi konular değerlendirilmelidir. Yapılan her emeğin bir bedeli olmalıdır. Pazar tam anlamıyla oluşmadığı için talep oldukça azdır. Bu talebin oluşturulması gerekir. Sertifikasyon konusunda iki görüş ortaya çıkmıştır. Sertifikasyonun gerekmeyeceği serbest pazar ekonomisi içinde zaten her içeriğin yerini bulabileceği; ikincisi ise sertifikasyon gerekliliğidir. Kurumsal veya ileri düzeyde bilimsel öğrenme için sertifikasyon fazla gerekli değilse de temel bilgi uygulamaları, ilköğretim, ortaöğretim vb. eğitimlerinde sertifikasyonun önemli olduğu düşünülmektedir. Sertifikasyon için, mesleki yeterlilik kurumunun kriterlerini yerine getirebilecek yeterliliğe sahip firmalar ve yazılımcılar tarafından yazılımlar yapılmalıdır. Sertifikasyonun içerik boyutunda mı, içerik geliştiricisi boyutunda mı ele alınacağı başka bir konu olarak ortaya çıkmıştır. Mobil öğrenme içerik sağlayıcıları ve mobil öğrenme yazılımcıları için belli bir sertifikasyona gerek yoktur. Yurtdışında uzaktan eğitim için oluşturulmuş bazı standartlar değerlendirilmeli ve Türkiye de de minimum standartların belirlenmelidir. Üniversiteler, STK lar, MEB tarafından şirket içerik yazılımı bazında denetim yapılabilecek nitelikte bağımsız merkezler oluşturmalıdır. Devlet kendi içinde bir fon oluşturarak üniversite mezunlarından oluşan ekipler kurulabilir. Bu ekipler mobil uygulamalar üzerinde çalışabilir. Ekip içerisinde performansa göre yapılan eleme yöntemiyle başarılı olan kişinin temsil ettiği kuruma oransal dağılım ile maddi destek verilebilir. Mobil öğrenmede fiyatlandırma ön plana çıkarsa ve fiyatlar yüksek olursa, fırsat eşitsizliğine neden olabilir. Minimum seviyede fiyatlandırma olması gerekir. Devlet düşük gelirlileri mobil öğrenme uygulamalarına ulaşmaları konusunda desteklemelidir. Ölçeklendirme yapılarak pazarda uygulamalara başlanabilir. Aynı pazara talip olduğumuz için aynı kaynaktan yararlanılacaktır. Ayrı ayrı rekabete girilebilir ya da ortaklaşa pazarda yer alınabilir. Devlet büyük şirketlere fon sağlayabilir. Kamu fonuna mı ihtiyaç var? Kamu fonu verilerek altyapı mı sağlanmalı? gibi soruların analizi yapılabilir. Yabancı dil konusunda uygulamalar mutlaka pazarda olmalıdır. Genele hitap ettiği için etkin olabilecek bir konudur. Özel eğitim gereken çocukların eğitimi için mobil uygulamalar geliştirilmelidir. Mobil uygulamalar için önce niş pazara yönelmeden daha genel uygulamalar geliştirdikten sonra spesifik alana yönelinebilir ve farklılaştırma yapılabilir. 21

30 Pazar kendini denetleyebilir ama denetleyici bir üst kurumun olması da gerekir. İçerikler belli temel kriterleri olan bir kurul tarafından denetlenmelidir. Hatta uluslararası akreditasyon kuruluşları aracılığıyla denetim sağlanabilir. Mobil operatörlerin pazarda rolü önemlidir. Operatörler öncülük yapmak isterler ama konuya kâr odaklı yaklaşacakları düşülmektedir. Kapitalizmin ruhuna uygun olarak fırsat eşitsizliğine dönüşebilir. 22

31 4. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI KISITLARI VE BAZI SORUNLAR Bir günlük Mobil Öğrenme Çalıştayının öncelikle böyle bir kavram için oldukça kısa kaldığını belirtmek mümkündür. Ancak farklı kurumlardan katılımın sağlanması ve görüşlerde çeşitlilik olması açısından bir günlük bir çalıştayın uygun olduğu düşünülmüştür. Kavramın çok geniş olması ve ana konunun çok fazla dallanıp budaklanıyor olması sorular üzerinde daha fazla yoğunlaşmaya engel oluşturmuştur. Çalıştay öncesi sunulan örnekler de böyle bir kavram için kısıtlı kalmıştır. Wolverhampton Üniversitesi'nin sunumunda paylaşılan konuların çok daha ayrıntı ile anlatılması hatta bazı kısa kurslar verilmesi daha yararlı olabilirdi. Verilen örneklerin başlıklar bazında olması yapılan uygulamaların örneklerini daha ayrıntılı duymak açısından ufkumuzu açabilirdi. Mobil öğrenme yaklaşımının kullanımına dair aslında içeriğinde neler olduğuna dair çok güzel bir sıralama yapılmış ve kullanım alanları çalıştaya çok iyi ışık tutabilecek tarzda olması önemliydi. Ancak sunumda anlatılan kategoriler üzerinde soruları organize etmek de konuya tam olarak mobil öğrenme başlığında odaklanmayı sağlayabilirdi. Çalıştayda eldeki sorularla komple teknoloji destekli eğitim kavramı içerisinde çok daha geniş bir çerçeveye dağılmıştır. Değişik ülkelerdeki mobil uygulama örneklerini gösteren sunumlar da fikir verebilecek nitelikte olabilirdi. Bunu sürenin kısıtlı olmasına bağlamaktayız. 23

32 5. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI YORUMU Eğitim ile ilgili alanyazında öğrenme sözcüğünün başına çeşitli harfler getirilerek farklı öğrenme türleri ve etkinlikleri tanımlanmaktadır. Özellikle İngilizce literatürde d, e, m, t ve u gibi harfler ile learning sözcüğü bir arada çok geçmektedir. Dünyada oldukça yaygın olarak kullanılan, basılı materyaller ve elektronik olarak gerçekleştirilen türleri mevcut olan d- learning (distance learning uzaktan eğitim); bildiğimiz standart uzaktan eğitimi nitelendirmektedir. Elektronik olarak gerçekleştirilen öğrenme türüne e-learning (e-öğrenme) de denmektedir. Internetin yaygınlaşmasıyla uzaktan eğitim uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaya başlanan e-öğrenme aynı zamanda örgün eğitime yardımcı olmak üzere bilgisayar ve benzeri elektronik araçlardan faydalanarak gerçekleştirilen öğretim uygulamalarını da kapsamaktadır. M-learning (mobil öğrenme) ise e-öğrenmenin bazı sınırlıklarını ortadan kaldırmak için mobil bilişim araçlarının gelişmesiyle gündeme oturmuş bir öğrenme biçimidir. U-learning (ubiquitous learning her yerde eğitim) ise mobil öğrenmeye benzerlik göstermekle birlikte özelikle uzak doğuda popüler olmuş bir öğrenme türüdür. Yaşam boyu eğitim prensibinde gerçekleştirilen mobil aygıtlar ve e-öğrenme araçlarının birleştirildiği her yerde her zaman eğitim uygulamasıdır. T-learning ise (televisual learning telegörsel öğrenme) temelde televizyon etkinlikleri ile öğrenmeyi betimlemekte ve televizyon programları ile öğretime yardımcı olunmak amaçlanmaktadır. Görüldüğü gibi çok fazla öğrenme türleri olmasına rağmen hepsi birbirinden etkilenebilmekte ve birbirinin eksiklerini tamamlamak için kullanılabilmektedir. Eğitim etkinlikleri planlanırken hedef, hedef kitlenin özellikleri, kuramsal temelleri, ortam, yöntem, insangücü, öğretim durumları, değerlendirme öğelerinin esas alınması büyük önem taşımaktadır. Şüphesiz ki bu etkilenme öğretilecek içeriğe, hedef kitleye, kazanımlara ve ortama bağlı olarak değişiklikler gösterecektir. Yukarıda belirtilen öğrenme türlerinden mobil öğrenme (M-learning) nin ele alındığı Mobil Öğrenme Çalıştayı 2013 British Council in desteğinde İngiltere den University of Wolverhampton ve Türkiye den Anadolu Üniversitesi işbirliği ile 2012 yılında başlatılan A Multiplatform M-Learning System For More Qualified Courses-Daha Kaliteli Kurslar İçin Çok Platformlu M Öğrenme Sistemi başlıklı projenin son aşaması olarak Okan Üniversitesi tarafından de gerçekleştirilmiştir. Çalıştayda mobil öğrenmenin yaygınlaşması ve 21.Yüzyılın ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir düzeye gelmesinde, eğitimin şekillenmesinde konuyla ilgili kişi ve kurumları bir araya getirerek bir sinerji yaratılması hedeflenmiştir. Çalıştayda Mobil Öğrenme; Öğrenmede öğreten, zaman, mekan, kaynak gibi bilgiye ulaşmadaki sınırları ortadan kaldıran yeni bir teknoloji altyapısı olarak düşünülen mobil öğrenme yaşamın her anında, yaşamdan kopmaksızın her yerde sunulabilen gerçek/sanal ortamda öğrenmenin sağlandığı çeşitli mobil gereçlerle ve zenginleştirilmiş çoklu ortam sağlayabilen araçlarla ortaya konan ve öğrenciyi öğrenmenin merkezine alan, öğreticinin ise rehber, moderatör, koç, mentor gibi görevler üstlendiği bireysel, sosyal ve bağlamsal öğrenme fırsatları sunan etkileşimli öğrenme yöntemi olarak tanımlanmıştır. Türkiye de Fatih Projesiyle birlikte mobil öğrenmenin de daha da fazla önem kazandığı varsayılmıştır. Okan Üniversitesi Tuzla Kampüsünde Çarşamba günü saatleri arasında gerçekleşen çalıştay çok değerli uzmanların ve katılımcıların (100 kişi) katkılarıyla gerçekleştirilmiştir. Çalıştay katılımcıları arasında Türkiye nin büyük operatörlerinden temsilciler, üniversite öğretim üye ve elemanları, mobil öğrenme konusunda çalışma yapan firmalar, üniversitelerin uzaktan eğitim merkezlerinden katılan uzmanlar, MEB Fatih Projesi formatörleri, YEGİTEK temsilcileri, kamu ve özel ilk ve ortaöğretim kurumları öğretmen ve yöneticileri, konuyla ilgilenen çeşitli firma temsilcileri bulunmaktadır. Ancak, mobil öğrenme konusunda lisans ve lisansüstü düzeyde eğitim veren, bilimsel araştırmalar yapan Bilgisayar ve 24

33 Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğretim üye ve elemanlarının katılım oranlarının çok düşük olduğu söylenebilir. Adı geçen öğretim üyeleri ve elemanlarının katılım oranlarının artırılmasında yarar vardır. Çalıştay katılımcılarının istekliliği ve destek sağlama çabaları, çalıştay düzenleyicileri tarafından bir avantaj olarak değerlendirilebilmeli ve sürdürülebilirliği sağlanmalıdır. Çalıştayın düzenlenmesine destek verenlerin çabasının yanı sıra başta Prof. Dr. Gonca Telli Yamamoto olmak üzere Okan Üniversitesi nin ev sahibi olarak gösterdiği konukseverlik de takdire değerdir. Mobil Öğrenme Çalıştayında İzlenen Yöntem açısından bir değerlendirme yapıldığında, Grup Oluşumu ve Yöntem in uygun olduğu görülmektedir. Her grupta soru listesinde a) Yöntem b) İçerik c) Pazar başlıkları altında yer alan sorular tartışılarak Grup Raporları hazırlanmıştır. Daha sonra Moderatörler bir araya gelerek bu raporları bütünleştirmişlerdir. Mobil Öğrenme Çalıştayı Rapor unda Mobil Öğrenme Çalıştayı Sonuçları başlığı altında verilmiştir. Bu bağlamda bir değerlendirme yapıldığında; her grupta moderatörlerin izleyecekleri yöntemlerin ve uygulanacak kuralların önceden belirlenmesi olumlu bir yaklaşımdır. Ancak, gruplarda ele alınacak soru listesinde yer alan sorular ve grupların bu sorulara ilişkin hazırladıkları raporlarında yer alan cevapları incelendiğinde, mobil öğrenmeye ilişkin soruların daha açık, anlaşılır bir dille ifade edilmesi, kavramsal ve kuramsal temeller dikkate alınarak soruların hazırlanmasında yarar görülmektedir. Her grupta ele alınacak soru listesinde yer alan başlıklar (Yöntem, İçerik ve Pazar) incelendiğinde; eğitsel boyutunun bu başlıklar altında yer almaması önemli bir eksiklik olarak görülmektedir. Bu durum Eğitim Bilimleri Fakülteleri ve Eğitim Fakülteleri nin Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğretim üye ve elemanlarının Çalıştayın her aşamasında etkin katılımlarının yeterince sağlanamamasından kaynaklanmış olabilir. Bu çalıştayın benzerlerinin yapılması Türkiye de Mobil Öğrenme konusunun daha geniş yelpazede ele alınmasını ve değerlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu organizasyonun gerçekleşmesinde emeği geçen, destek veren ve katkıda bulunan herkese teşekkür ederim. Prof. Dr. Hafize Keser 25

34 6. MOBİL ÖĞRENME ÇALIŞTAYI SONUÇ VE ÖNERİLERİ Mobil Öğrenme Çalıştayında yöntem konusunda, yaratıcılığı ön plana çıkaran, teknolojik gelişmeye açık, statik değil dinamik ve etkileşimli yöntemler kullanılması gerektiği konusunda fikir birliğine varılmıştır. Ayrıca yöntem temel eğitim standartlarının uygulanabileceği bir yapıda olmalıdır. Ancak, kişiye özel eğitimler verilerek kişilerin yetkinliklerinin ön plana çıkarılmasına önem verilmelidir. Geleneksel eğitim yöntemleri, özellikle mobil öğrenmenin kullanılmaya başlanmasının ilk dönemlerinde, terk edilmemeli; geleneksel eğitim yöntemleri mobil öğrenmeye adapte edilmelidir. Bunun yanında, mobil öğrenmeye özgü eğitim yöntemleri ve uygulamalar geliştirilmelidir. İçerik konusunda, öncelikle, mevcut içerikler ve eğitim materyalleri mobil öğrenmeye uyarlanmalıdır. Sanal gerçeklik, simülasyonlar, kısa videolar, oyunlar, kısacası görsel ve işitsel materyallerle içerikler zenginleştirilmelidir. Mobil öğrenmede eğitim verecek eğitim danışmanları, özel olarak eğitilmeli ve mobil öğrenme konusunda yetkin kişiler olmaları sağlanmalıdır. Mobil öğrenme eğitimlerin fiyatları, pazar ekonomisi koşullarında belirlenmeli; ancak, temel eğitim ücretsiz verilmelidir. Ayrıca, devlet mobil öğrenme eğitimleri için içerik hazırlayan şirketleri sübvanse ederek, eğitimi alanlar arasında gelir farklılığı nedeniyle fırsat eşitsizliği meydana gelmesinin önüne geçmelidir. Pazarda kurumsal ve içerik açısından farklı akreditasyon veren üst kurullar kurulmalı; gerekirse bu konuda uluslararası akreditasyon kurumlarından hizmet alınmalıdır. Mobil Öğrenme Çalıştayı bize mobil öğrenmenin geniş kapsamlı bir konu olduğunu bir kez daha göstermiştir. Bu nedenle, bu çalıştay bu tarz çalışmaların ilk örneklerinden biri olarak değerlendirilmelidir. Periyodik olarak, bu çalıştayın paydaşları Okan Üniversitesi, British Council, University of Wolverhampton, Anadolu Üniversitesi ve Enocta ile birlikte mobil öğrenmenin daha spesifik alanlarında çalıştaylar düzenlemeli ve çalıştay sonuçları ilgili makamlara sunularak kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Öte yandan kurumlar da bu konu üzerinde daha fazla durmalı ve konu çeşitli panel sempozyum gibi alanlarda ele alınmalıdır. Sonuç olarak, mobil öğrenme teknolojik gelişime paralel olarak, geleceğin eğitim yöntemlerinin en önemlilerinden birisi olacaktır. Bu nedenle, Türkiye nin de ülke olarak, geç kalmadan mobil öğrenme alanında gerekli hazırlıklar yaparak uluslararası alanda iyi bir yer edinmesi gerekmektedir. Mobil Öğrenme Çalıştayı, Twitter da 140 karakter ile yaşayan insanların açılan foruma etkin bir biçimde geri bildirimlerde bulunmaları konusunda bir öneri getirmiştir. 26

35 7. ÇALIŞTAYDAN KARELER 27

36 28

37 29

38 30

39 31

40 32

41 33

42 34

43 35

44 36

45 37

46 38