NİGEP САЖУКАД FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ

Transkript

1 KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ GENÇLİK, EMEK VE İSTİHDAM BAKANLIĞI KIRGIZİSTAN-TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ NİTELİKLİ İŞGÜCÜ GELİŞTİRME PROJESİ NİGEP САПАТТУУ ЖУМУШЧУ КАДРЛАРДЫ ДАЯРДОО ДОЛБООРУ САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ BİŞKEK

2 Bu modül, Kırgızistan Cumhuriyeti Gençlik, Emek ve İstihdam Bakanlığı ile Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi (KTMÜ) arasında gerçekleştirilen, Nitelikli İşgücü Geliştirme Projesi (NİGEP- САЖУКАД) kapsamında T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İnşaat Teknolojisi Modüllerinden (582YIM128, 582YIM126, 582YIM127, 582YIM023) hazırlanmış olan ve eğiticiler ile öğrencilere rehberlik etmeye yönelik öğrenme materyalidir. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi tarafından ücretsiz olarak verilmiştir. PARA İLE SATILMAZ. MODÜLÜ HAZIRLAYAN : Öğretim Görevlisi Mahmut DURMAZ ALAN LİDERİ : Yrd. Doç.Dr. Bülent BAYRAKTAR NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 2

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR GİRİŞ İçindekiler Birinci Bölüm FAYANS- SERAMİK KESME VE DELME 1.1. Fayans-Seramik Kesme ve Delme Araçları Fayans Seramik Markalama Fayans-Seramikleri Kesme ve Delme Fayans-Seramik Kesme ve Delme Kuralları Fayans-Seramik Kesme ve Delme ĠĢleminin Yapılması...13 ÖLÇME SORULARI...14 İkinci Bölüm ZEMİNE MASTA VE KILAVUZ SERAMİKLERİ YERLEŞTİRME 2.1. Zemine Mastar ve Kılavuz Seramik Karoları YerleĢtirme Araçları ÇeĢitleri Kullanım Kuralları Araçların Kullanılması Mastar Bağlama Kullanılan Araçla Alüminyum Mastar AhĢap Mastar Takoz Su Terazisi ġakul (Çekül) Mastarı Bağlama Kuralları Kılavuz Seramik Karoları YerleĢtirme Kuralları L Hattının OluĢturulması Hattının OluĢturulması Diyagonal (45 derece) Hattının OluĢturulması Modüler DöĢeme Sistemlerinin Yapılması...31 NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 3

4 2.4. GenleĢme Derzi Tanımı Yerinin ve GeniĢliğinin Tespiti GenleĢme Derzinin Yapılması...32 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME...34 Üçüncü Bölüm SERAMİK KARO, KÖŞE PROFİLLERİNİ VE YAPIŞTIRMA HARCINI HAZIRLAMA 3.1. YapıĢtırma Harcı Tanımı ÇeĢitleri Önemi Kullanılan Araçlar YapıĢtırma Harcı Devirli Matkap Çelik Mala YapıĢtırma Harcının Hazırlanması Seramik Duvar Karosu Tanımı DüĢük Su Emmeli Seramik Karolar Orta Su Emmeli Karolar Yüksek Su Emmeli Karolar Önemi Kullanılan Araçlar Çelik Mala Plastik Tokmak ġapkalı Gönye Seramik Kesme Aleti Fayans Kesme Aleti (El Tipi) Elektrikli Seramik Kesme Aleti ġakul Çelik Taraklı Mala Mekanik (El ile) Seramik Delme Aleti Lastik Mala Derz Çubukları (Derz Artıları veya Kamaları) Diğer Edevatlar Duvar KöĢe Profilleri Tanımı ÇeĢitleri...44 NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 4

5 Uygulama ġekilleri ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME...46 Dördüncü Bölüm DUVARA SERAMİK KARO KAPLAMA YAPIMI 4.1. Yatay ve DüĢey Düzlemde Kılavuz Seramik Karoları YerleĢtirme Kılavuz Seramik Karo YerleĢtirme Kuralları Kullanılan Araçlar YapıĢtırma Harcının Yüzeye Sürülmesi YapıĢtırma Yöntemleri Taraklama Yöntemi Yağlama Yöntemi Kombine Yöntemi Kullanılan Araçlar Seramik Karoların Duvara DöĢenmesi YapıĢtırma ÇeĢitleri Seramik Duvar Karolarının Islatılması Seramik Duvar Karosu Kaplamasının Yapılması Kullanılan Araçlar...58 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME...58 Beşinci Bölüm ZEMİNE (YAPIŞTIRMA HARCI İLE) SERAMİK KAPLAMA 5.1. Zemine (YapıĢtırıcı Harcı ile) Seramik Karo Kaplama Yapımı Tanımı Önemi Zemine Seramik Karo Kaplama Kuralları Zemine Seramik Karo Kaplama Metotları Zemine Seramik Karo Kaplamada ĠĢ Sırası Zemine Seramik Karo Kaplanması Duvara Süpürgelik Yapımı Tanımı Uygulanması...66 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME...67 NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 5

6 Altıncı Bölüm DERZLERİ TEMİZLEME 6.1. Derz Temizlemede Kullanılacak Malzemeler Kerpeten AhĢap Kama Fırça Sünger Dizlik Eldiven ve Maske Derz Temizleme Kuralları Derzlerin Temizlenmesi Derzlerin Temizlenmesinde ĠĢlem Sırası...70 ÖLÇME SORULARI ( ÇOKTAN SEÇMELĠ)...72 Yedinci Bölüm 7. FUGA HARCINI HAZIRLAMA 7.1. Fuga Harcı Fuga Harcı Kıvamı Fuga Harcı Miktarı Fuga Harcını Hazırlama Kuralları Fuga Harcını Hazırlamada ĠĢlem Basamakları Fuga Harcının Hazırlanması...74 ÖLÇME SORULARI ( ÇOKTAN SEÇMELĠ)...76 Cevap Anahtarı...77 Kaynaklar...78 NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 6

7 AÇIKLAMALAR KOD ALAN PROGRAM ADI KAZANILACAK UNVAN MODÜLÜN TANIMI SÜRE ÖNKOŞUL MODÜLÜN AMACI YETERLİLİKLER EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME NİGEP tarafından verilecektir. İNŞAAT TEKNOLOJİSİ İNŞAAT İnşaat Teknikeri Bu Modül ile yere, duvara fayans kaplama ve derz dolgusu yapılması anlatılmıştır. 90 saat (Türkçe eğitimi süresi hariç) Genel Amaç Öğrenci bu modül ile, her çeşit fayans ile yerde, duvarda kaplama işini, derz yapma (Fuga) işini kurallarına uygun bir şekilde yapabilir.. Uygun ortam sağlandığında gerekli malzemeleri kullanarak tekniğine uygun zemine, duvaraseramik kaplaması ve derzlerini yapabileceksiniz. 1. Zemine mastar ve kılavuz seramiklerini yerleģtirebilceksiniz. 2. Zemine (yapıģtırma harcı ile) uygun seramik karo kaplayabileceksiniz. 3. Fayans-seramiklerin kesme ve delme işlerini tekniğine uygun yapabileceksiniz 4.Mastar ve mastarlık fayans-seramiklerini usulüne uygun yerleştirebileceksiniz. 5.Yapıştırma harcını kıvamında hazırlayabileceksiniz. 6.Duvara tekniğine uygun kaplama yapabileceksiniz Derz boşluklarını temizleyebileceksiniz. 7. Derz dolgu (fuga) harcını kuralına uygun olarak hazırlayabileceksiniz. 8. Derz dolgusunu kuralına uygun olarak yapabileceksiniz Kagir Atölyesi, çeşitli ebatlarda yer ve duvar fayansı. Fayans yapıştırma harcı, mala, dişli tarak su düzeçli mastar, derz atıları, derz dolgu harcı. Her öğrenme faaliyetinin sonunda verilen ölçme araçları ile kendi kendinizi değerlendirebileceksiniz. Modül sonunda öğretmeniniz tarafından hazırlanan ölçme araçları ile değerlendirileceksiniz Fayans Nedir? Fayans ve Seramik Arasındaki Fark Fayans kelimesi aslında Fransızca olup, İtalyan Faenza şehrinden gelmekte ve içinde gözenekli kırıklar bulunan, cilası kapatıcı beyaz veya renkli olan ve cila içinde kalay bulunan farklı cila NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 7

8 altı renkleri olan, birden fazla defada pişirilen seramiğe Fayans denir çeşitlerini firmamızda bulabilirsiniz Benzer şekilde fayanslar genellikle daha düzgün bir yüzeye sahip olduklarından iç dekorasyonda, örneğin mutfak ve banyo duvarlarında, tercih edilirler Seramik ise çok daha geniş bir yelpazeye ve bununla birlikte çok çeşitliliğe sahiptir Genellikle fayanslarda olduğu gibi karo şeklinde olmayabilirler Kullanılan malzemeye ve üretimdeki teknik ayrıntılara göre değişmekle birlikte fayanslara nazaran seramikler biraz daha kaba bir yüzeye, görünüme sahiptirler, fakat renkleri daha sıcaktır Seramikler bu ve benzer sebeplerden dolayı daha ziyade iç mekânların zemin kaplamalarında ve dış mekanlarda yine zemin kaplaması olarak ve başka farklı amaçlarla kullanılırlar. Yani genellikle fayanslar duvarlarda, seramikler zeminlerde kullanılır diyebiliriz Yine de tekrar etmek gerekir ki bu bir genellemedir ve her bir ürünün, ister fayans olsun, ister seramik olsun, kendi özelliği sebebiyle, örneğin marka, hangi amaç için üretildiği vs farklı alanların kaplama veya dekorasyon işlerinde kullanılabilirler. Fayans modelleri genellikle kullanılacağı yerlere göre değişir örneğin mutfak, banyo, giriş, tuvalet gibi mekânlarda kullanılmak üzere birçok model üretilmektedir. Dekorasyonun ön planda olduğu yerlerde genellikle banyo ve mutfak gibi mekânlarda daha çok seramik yerine daha şık olan fayans modelleri kullanılmaktadır. Fiyatları bakımından da fayanslar diğer ürünlere göre daha ucuzdurlar. Özellikle ülkemizde kaliteli fayans firmalarında kaliteli ve harika güzelliklerdeki fayans modelleri bizlerinde evlerimizin iç mekânlarını dekore ederken fayansları tercih etmemizde önemli ölçüde yer kaplıyor. Fayans modellerini döşemede veya kaplamada kullanabiliriz, tabi fayans ustamızda iyi seçmemiz gerekiyor. Fayansımız ne kadar güzel ve kaliteli olursa olsun eğer ustamız işini pekiyi bilmiyor ve severek yapmıyorsa yaptığı işten memnun kalmayabiliriz. Seramik Fayans YapıĢtırıcı Seramik fayans yapıştırıcılar yüksek stabiliteye sahip dış cephe veya iç cephede kullanabilen fayans veya seramik türü kaplamamın yapıştırılmasında kullanılır. Bu tür yapıştırıcılar rahat kullanımı ve dış etkenlere daha dayanıklı olmaları nedeniyle daha geniş bir çerçevede kullanılırlar. Birçok çeşitte kaplama yapıştırıcılar bulunmaktadır bununda nedeni kullanım çevresinin geniş olmasından kaynaklanmaktadır. Üretici firmaların ürünlerinin üzerinde genellikle ne amaçla ve nerelerde kullanılabileceği ürünün etiketi üzerlerinde bulunmaktadır. Birçok ürünün kullanım kılavuzları dahi ürünü satın aldığınızda yanında verilmektedir. Kullanmak istediğiniz seramik fayans yapıştırıcının sizin ne kadar sürede o yapıştırıcıyı tüketebileceğinizi hesaplamanız gerekmektedir. Çünkü seramik fayans yapıştırıcı su ile karıştırıldıktan sonra belli bir süre sonra siz işleminizi bitirmemiş dahi olsanız donmaya başlayacaktır. Bu süreler seramik fayans yapıştırıcılar üzerinde üretici firma tarafından ürünlerin üzerlerindeki etiketlerde bulunmaktadır bu süreyi firmalar priz olarak nitelendirir. Hızlı donması istenen yerlerde seramik fayans yapıştırıcıların priz değerleri düşük seçilmelidir. Seramik fayans yapıştırıcılar farklı renklerde kullanılacakları yerlere göre gri veya beyaz olarak üretilmektedirler. Seramik fayans yapıştırıcılar suyla karıştırılarak hazırlanmalı kaplama yapılacak yüzere sürüldükten sonra üzerlerine seramik veya fayans gibi kaplamalar uygulanarak ve yapıştırıcı ile kaplamalar arasındaki boşluklar alınarak ( Bir plastik tokmak yardımıyla NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 8

9 olabilir. ) kaplama işlemi tamamlanır. Bu tür yapıştırıcıların çeşitlerini yapı marketimizde bulabilirsiniz. 1. FAYANS-SERAMĠK KESME VE DELME 1.1. Fayans-Seramik Kesme ve Delme Araçları a) Tanımı: Fayans-seramikleri istenilen ölçü ve şekilde delme ve kesmeye yarayan araçlara fayans-seramik kesme ve delme araçları denir. b) ÇeĢitleri: a. Elektrikli fayans-seramik kesme aracı b. Elektrikli pah kesme aleti c. Fayans-seramik kesme aleti d. Açılı fayans-seramik kesme aleti e. Fayans-seramik kesme aleti ve elmaslar f. Elektrikli matkap ile kullanılan delme aparatları ve uçları g. Kesici uçlu taşlama aletleri h. Kerpeten i. Boyalı çırpı ipi j. Mastar k. Su terazisi l. Hortumlu su terazisi NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 9

10 NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 10

11 NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 11

12 1.2. Fayans a. Tanımı: Düşey zeminlerde güzel görünüm, estetik ve kolay temizlenebilmesi acısından ıslak-sulu mekanlara ve tezgah üzerinde kullanılan özel üretilmiş, ince duvar kaplama plakasıdır. b. ÇeĢitleri Biçimlerine göre: Kare biçimli Dikdörtgen biçimli Özel biçimli Renklerine göre: Tek renkli Çok renkli Düz renkli Desenli DöĢendikleri yerlere göre: Ortaya döşenen Kenara döşenen Köşeye döşenen c. Kullanıldığı yerler: Islak-sulu mekanların düşey yüzeylerinin kaplamasında kullanılır Seramik a. Tanımı: Yüksek sıcaklıklarda pişirilen ve bir yüzü sırlanmış ince döşeme kaplama plakasıdır. b. ÇeĢitleri PiĢirimlerine göre: Bir pişirim İki pişirim Üç pişirim Dört pişirim Diğer çeşitleri fayansta olduğu gibidir c. Kullanıldığı yerler: Islak-sulu ve dış mekanların döşeme kaplamasında kullanılır Markalama a) Tanımı: Kesilecek ve delinecek yerin resminin 1/1 ölçeğinde fayans-seramik üzerine aktarılmasına (çizme veya işaretleme) markalama denir. b) Markalama aletleri Markalama yapılırken aşağıdaki aletler kullanılır: Kurşun kalem Metre Fayans Merkürlü (ayaklı delik şablonu) Şakul Şapkalı gönye Boyalı çırpı ipi Mastar NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 12

13 Su terazisi Hortumlu su terazisi 1.5. Fayans-Seramikleri Kesme ve Delme KESME: Fayans-seramikleri biçim ve ölçülerine getirmektir. DELME: Fayans-seramikleri delme işlemidir ÇeĢitleri: 1. El aletleriyle yapılan kesme ve delme 2. Makinelerle yapılan kesme ve delme 1.6. Fayans-Seramik Kesme ve Delme Kuralları Fayans-seramik lerin kesme aletine yerleştirirken aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir: Tüm kesme işlemleri sabit ve hareketli gönyelere malzeme yaslanarak yapılmalıdır. Serbest elle kesme kesinlikle yapılmamalıdır. Markalanan yere iyi dikkat etmeli ve çizgiler sizin göreceğiniz tarafta olmalıdır Fayans-Seramik Kesme ve Delme ĠĢleminin Yapılması: Kesme ve delme işlemine geçmeden önce tüm ön hazırlıkların yapılması gerekmektedir. Bunlar; Kesme ve delme aletlerinin ne işe yaradıklarının ve kullanım kurallarını bilmesi Markalamanın tam ve düzgün yapılması, ölçülerin tekrar kontrol edilmesi Kesme ve delme çeşitlerinin nerelerde kullanılacağını bilinmesi Kesme ve delme işi yaparken uyulması gereken genel ve kişisel güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesidir. Bunlar yerine getirildikten sonra kesme ve delme işlemi yapabilirsiniz. Kullanma Kuralları: Aletle güvenli bir şekilde çalışabilmek için kullanım kılavuzu ve güvenlik talimatlarını dikkatlice okuyup, belirtilen hususlara titizlikle uymalısınız. Aleti ilk kez kullanmadan önce, bu işi bilen birisinin gözetiminde bir süre deneme yapın. Kullanım kuralları elektrikli araçların çeşitlerine göre değişmekle birlikte; Çalışma sırasında şebeke bağlantı kablosu hasar görecek veya ayrılacak olursa dokunmayın ve hemen şebeke fişini prizden çekin, aleti hiçbir zaman hasarlı bağlantı kablosu ile kullanmayın. Koruyucu kulaklık, gözlük, iş eldivenleri ve iş ayakkabısı kullanın. Saçlarınız uzunsa saç koruyucu kullanın. Çok dar ve çok geniş olmayan giysilerle çalışın. Çalışmaya ara verdiğinizde, aleti kullanmadığınızda veya aletin kendinde bir çalışma yaparken (örneğin kolon değiştirirken, bakım ve temizlik yaparken) şebeke fişini prizden çekin. Kabloyu her zaman aletin arkasında tutun. Aleti kablodan tutarak taşımayın veya kablo ile bir yere asmayın. Fişi sadece alet kapalıyken prize sokun. Çalışırken el aletlerini daima iki elinizle sıkıca ve çalışma pozisyonunuzun güvenli olmasına özen gösterin. Aleti elinizden bırakmadan önce mutlaka kapatın ve serbest dönüşün sona ermesini bekleyin. 16 Yaşından küçükseniz elektrikli aletleri kullanmayın. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 13

14 Tüm aletlerde orijinal uç ve aksesuarlar kullanın. ÖLÇME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi için kesme ve delme işi yapılır? A) Tesisat boru yerleri B) Elektrik buat ve kasa yerleri C) Kaplamalı yüzeye herhangi bir şeyin montajı D) Az malzeme kullanmak 2. Kesme ve delme araçlarında en iyi verimi almak için aşağıdakilerden hangisi gerekli değildir? A) Kolay taşıyabilmek B) Teknik özelliklerini bulmak C) Kullanım kılavuzunu okumak D) Bakımını yapmak 3. Aleti ilk kez kullanıyorsanız aşağıdakilerden hangisini yapmanız gerekir? A) Hemen kullanmak B) Bu işi bilen birinin gözetiminde deneyerek yapmak C) Çırağa kullandırmak D) Hiç kullanmamak 4. Kesme ve delme aletleriyle işinin bittikten sonra aşağıdakilerden hangisi yapmanız gereken şeydir? A) Şalteri kapatmak B) Elektrik fişini çekmek C) Serbest dönmenin bitmesini beklemek D) Başkalarının kullanımı için saklamak 5. Aşağıdakilerden hangisi kişisel korunma değildir? A) Koruyucu kulaklık B) Termik şalter C) Koruyucu gözlük D) Korucu eldiven 6. Aletin fişi ne zaman prize takılmalıdır? A) Alet açıkken B) Çalışırken C) Alet kapalıyken D) Hiçbir zaman 7. Aşağıdakilerden hangisi markalama aleti değildir? A) Tarak B) Kalem C) Şablon D) Metre 8. Güvenli ve kaliteli kesme ve delme işi yapmak için aşağıdakilerden hangisini yapmak uygundur? A) Yedek malzeme bulundurmak B) Mimari çalışma C) Körelen kesici ve delici uçları değiştirmek D) Çalışırken şaka yapmak 9. Bilmediğiniz aletleri kullanmak neye yol açar.? A) İşin çabuk bitmesine B) Sağlam ve kaliteli iş yapımına C) İş kazası yapmamıza D) Ucuz çalışmamıza 10. Aşağıdakilerden hangisi kesme ve delme aleti kullanmanın faydalarından değildir? A) Estetik B) Daha az fire C) Zemin tasarrufu D) Kolay yapışma NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 14

15 2. ZEMĠNE MASTAR VE KILAVUZ SERAMĠKLERĠ YERLEġTĠRME Günümüzün sürekli değişen ve gelişen yapı teknolojisinde seramik yer ve duvar karolarının uygulama teknikleri ve uygulama alanları da buna paralel olarak değişmekte ve çeşitlenmektedir. Öteden beri bilinen ve hâlen kısıtlı da olsa kullanımı olan çimento harcının günün teknolojisine, kullanıcıların ve uygulayıcıların isteklerine cevap verememesi, bu konuda gelişmeyi gerekli kılmıştır. İlk zamanlar seramik karoların önemi bilinmemekteydi. Buna paralel olarak da kullanım alanları kısıtlıydı. Dolayısıyla o zamanlara hitap eden seramik karoların uygulaması çimento harcı ile kolaylıkla yapılmaktaydı Zemine Mastar ve Kılavuz Seramik Karoları YerleĢtirme Araçları ÇeĢitleri Kılavuz seramik karo bağlama işleminde kullanılacak araçlar düzgün bir yüzey, estetik bir görünüm için her zaman gönyesinde ve hasarsız olmalıdır. Bu işlemde kullanılacak araçlar şunlardır: İp Mastar Plastik tokmak Fayans kesme makinesi Fayans delme aleti Metre Kurşun kalem Artı derzler Su terazisi Dişli mala Hortumlu su terazisi Sünger Fayans kerpeteni Elektrikli taşlama Keski-çekiç NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 15

16 Resim 1: Mastar yerleģtirme araçları Kullanım Kuralları Zemine mastar ve kılavuz seramik karo (fayansı) yerleştirme araçlarını kullanırken aşağıdaki kurallara uyulmalıdır: İş kazalarına karşı gerekli önlem alınmalıdır. Su terazisinin ölçüm yapılan yüzeyi harç artıklarından temizlenmiş olmalıdır. Uzun bir mesafenin tesviyesi yapılacaksa düzgün bir mastar üzerinde kullanılmalıdır. Kullanılan mastarlar düzgün ve yüzeyleri harç artıklarından temizlenmiş olmalıdır. Kesme ve delme aletlerinin kesici kısımları keskin olmalı, kızaklar temiz ve kolay hareket eder durumda olmalı, gerekiyorsa yağlanmalıdır. Tüm kesme işlemleri malzeme sabitlenerek ve hareketli gönyelere yaslanarak yapılmalıdır. Serbest elle kesme, kesinlikle yapılmamalıdır. Hortumlu su terazisi kullanılırken hortumun içinde hava kalmamasına dikkat edilmelidir. Markalanan yere dikkat edilmeli, çizgiler sizin göreceğiniz tarafta olmalıdır. Kerpeten ile kesme ve düzeltme yapıldığında fayansların kırılmaması için koparma işlemi, ufak parçalar hâlinde yapılmalıdır. Elektrikli taşlama ile kenar düzeltilmesi yapıldığında parça iyi sabitlenmeli ve titreşime karşı korunmalıdır. Koruma gözlüğü takılmalı ve iş eldiveni giyilmelidir. Plastik tokmak kullanılırken vuruş hızı iyi ayarlanmalı, fayansların kırılması önlenmelidir. Delme aleti kullanılırken işlemin sonuna doğru delme hızı yavaşlatılarak parçanın kırılması önlenmelidir. Eğer kesme makinesi ile seramiklerden 1 cm den daha ufak parça alınacaksa ayırma işlemi kerpeten ile yapılmalıdır Araçların Kullanılması Su terazisi: Tesviyesi yapılacak yüzeyin üzerine konup terazideki hava kabarcığının tam ortaya gelmesi sağlandığında, yüzey yer düzlemine paralel olur. Uzun mesafelerin tesviyesinde düzgün bir mastarın üzerinde kullanılması daha sağlıklı sonuç verir. Islak mekânlardaki yüzey tesviyesinde, su giderine (suyun akış yöne göre) doğru % 1 2 eğim verilmesi gerekir. Terazideki hava kabarcığının kenarını, terazi üzerindeki çizgilere yasladığınızda bu eğim sağlanmış olur. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 16

17 Hortumlu su terazisi: Büyük alanların tesviyesinde çok sağlıklı sonuç verir. Şeffaf hortumun içi hava kabarcığı kalmayacak şekilde su ile doldurulur. Zemin tesviyesi yapacağımız yerde duvarın bir köşesine, yerden yaklaşık 1 m yükseklikte işaret konur. Hortum açılarak bir ucu işaret konulan köşeye, öteki ucu duvarın diğer köşelerine sırasıyla gezdirilerek su seviyeleri eşitlenir ve işaretlenir. Bu işlem yapılırken hortumda su geçişini engelleyecek kırıkların olmamasına ve hortumdaki suyun tamamının işaretlenen noktaların seviyesinin altında olmasına dikkat edilmelidir. Hortumlu su terazisi ile birbiriyle bağlantısı olmayan mekânların da kendi aralarında tesviyeleri yapılabilir. Resim 2: Su terazisi ve hortumlu su terazisi Seramik karo kesme makinesi: Kesilecek seramik karonun ölçüsü alınır. Makinenin cetvelli siperi istenen ölçüye ayarlanır. Parça sipere dayanır. Makinenin kesme bıçağı seramik karonun sırlı (parlak) yüzeyi üzerinde hareket ettirilerek sırlı yüzeyin çizilmesi sağlanır. Bu işlem sırasında baskı miktarı iyi ayarlanmalıdır. Baskının fazla olması seramik karonun kırılmasına, az olması ise yüzeyin çizilmemesine neden olabilir. Seramik karonun konulduğu tablanın altında harç ve seramik parçalarının kalması da kesme esnasında parçanın kırılmasına neden olabilir. Sırlı yüzeyi istenen ölçüde çizilen seramik karolar, makinedeki ayırma aparatı ile iki parçaya ayrılır. Malzemeyi aparat ile ayırma esnasında baskı, fayans kenarına yakın bir noktadan uygulanmalıdır. Eğer seramikten köşeli parça çıkarılacaksa parçanın sırlı yüzeyi aynı yöntemle çizilir ve köşe kerpeten ile ufak parçalar alınarak işlenir. Seramik karo delme aleti: Zemine seramik döşeme işlemlerinde pis su tesisatının delikleri seramiğin ortasına geliyorsa delme aleti kullanılmalıdır. Delik çapı belirlenir ve deliğin merkezi seramik karo üzerine işaretlenir. İşaretlenen nokta esas alınarak delme işlemi yapılır. Delme işlemini seramiği kırmadan yapmak zor bir işlemdir. Bu sebeple parça çok iyi sabitlenmeli ve parçanın kopma noktasında delme hızı iyice yavaşlatılmalıdır. Delme işlemi sırasında kesici kısımlar çok ısınıyorsa bir miktar su ile soğutma sağlanır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 17

18 Resim 3: Seramik delme ve kesme aletleri Kerpeten: Kesme ve delme aleti ile seramiği/fayansı işleyemediğimiz durumlarda, bu işi seramik-fayans kerpeteni ile yapabiliriz. Kerpeten ile işleme sırasında parçanın kırılma tehlikesi olduğu için koparılan parçalar ufak olmalıdır. Elektrikli taģlama aleti: Seramik kesme işlemlerinde, kesilen seramiklerin kesilme noktalarının düzeltilmesinde ve köşe oluşturan seramiklerin alın noktalarının görünmemesi için düzeltilmesinde elektrikli taşlama aleti kullanılır. Parçanın kırılmaması ve iş kazası olmaması için işlenen parça iyi sabitlenmelidir. Makinenin elektrik kablosunun hasar görmemesine özen göstermelidir. Ayrıca eldiven ve koruyucu gözlük kullanılmalıdır. Resim 4: Kerpeten ve taģlama aleti Mastar: Kullanılacak yere göre çeşitli uzunluktadır. Yüzeylerinin harç artıklarından temizlenmiş ve düzgün olması gerekir. Ağaç mastarlarda zamanla çarpılma olabileceği için alüminyum mastarların kullanılması tercih edilmelidir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 18

19 DiĢli mala: Kullanılacak seramiklerin ölçüleri büyüdükçe seramiğin altında boşluk kalmaması için malanın diş boyutu artırılmalıdır. Yüzey tesviyesindeki bozuklukları giderdiği için mümkün olduğunca genişliği büyük dişli malalar kullanılmalıdır. Resim 5: Çelik diģli mala 2.2. Mastar Bağlama Seramik duvar karosu kaplamalarında ilk sıra daima atlanarak; ikinci sıra, terazisinde yerleştirilmiş peşsiz (düz) mastar üzerine bindirilerek başlanır. Çünkü zeminde olabilecek küçük bir hata, duvar kaplamasına aynen yansıyacaktır. Ayrıca zemin kaplaması yapılacak ise duvar kaplaması zemin kaplamasına daima basar. Bu nedenle aralarında bir derz genişliği kadar boşluk bırakılır. Bunun sağlanabilmesi için duvar kaplamasının ilk sırası yapılmaz Kullanılan Araçlar Mastar bağlama işleminde kullanılacak araçlar düzgün bir yüzey, estetik bir görünüm için her zaman gönyesinde ve hasarsız olmalıdır. Bu işlemde kullanılacak araçlar şunlardır: Alüminyum Mastar Düzgün bir kaplama elde etmek için tüm duvarları dönecek şekilde sabitlenen genelde 20 x 40 x x 40 x 300 ebatlarında olan ortası boş alüminyum profil araçlardır AhĢap Mastar Düzgün bir kaplama elde etmek için tüm duvarları dönecek şekilde sabitlenen genelde burulma ve kırılmaya dayanıklı sert ağaçlardan yapılan ahşap araçlardır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 19

20 Resim 6: Alüminyum mastar çeģitleri Takoz Kullanılacak mastar türüne göre mastarın sabitlenmesinde kullanılan araçtır. Tuğla veya ahşap takozlar kullanılır Resim 7: Alüminyum mastar ve tuğla takoz Su Terazisi Mastar bağlama sırasında mastarların yüzeye paralelliğini sağlamak için kullanılan ölçü ve ayar aletidir ġakul (Çekül) Bir noktanın düşey iz düşümünün bulunmasında veya mastarın düşey duruma getirilmesinde kullanılan ucuna ağırlık bağlanmış bir ipten oluşan ölçme aletidir NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 20

21 Resim 8: Su terazisi Resim 9: ġakul (Çekül) Mastar bağlamada kullanılacak aletlerden genel olanları yukarıda belirtildiği gibidir. Aynı zamanda mastarı takoz üzerine sabitlemek için çabuk donan alçı, alçıyı karıştırmak ve yerine koymak için çelik mala ve esnemeyen pamuk iplik de kullanılır. Kaliteli bir işçilik için işe başlanmadan önce kullanılacak aletler temizlenmelidir Mastarı Bağlama Kuralları Bir mekânda hem zemin hem de duvar kaplaması yapılacak ise işlem sırası şöyledir: Önce birinci sırası atlanarak duvar kaplaması yapılır. Duvar kaplaması bittikten sonra ikinci sırayı oturtmak için duvara bağlanan mastarlar alınarak zemin kaplamasına geçilir. Zemin kaplaması da bitirildikten sonra duvar kaplaması yapılırken bırakılan birinci sıra yapılır. Bu durumda duvar kaplamasının zemin kaplamasına basmasının sağlanması daha kolay olur. Duvar kaplaması yapımına geçmeden önce duvara bağlanan mastarlar gelişigüzel bağlanmaz. Duvar ve zemin kaplaması bittikten sonra bırakılan birinci sıraya tam bir duvar seramiği (fayans) sığacak şekilde mastar ayarlanır. Mastar bağlamada uyulması gereken kurallar şunlardır: Mastar bağlama işlemine başlamadan önce gerekli iş güvenliği önlemleri alınmalıdır. Mastarın yeri; kullanılacak seramik karoların boyutuna, yapıştırma harcının kalınlığına, zeminin eğimine, derz kalınlığına ve kaplama yapılacak yüzeyin durumuna göre hesaplanarak belirlenmelidir (Resim 1.5, Resim 1.6). Büyük mekânlarda (40 m² nin üstü) mastarlar hortumlu su terazisiyle veya nivo ile kot alınarak bağlanmalıdır. Mastar ve takoz arasına karton vb. yumşak malzeme konularak ince ayar yapılmamalıdır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 21

22 Resim 10: Mastar yüksekliğinin bire bir hesaplanması Resim 11: Mastar yüksekliğinin ölçü ile hesaplanması Zemin ister eğimli ister düz olsun mastar yüksekliğinin ölçüsü bir noktadan alınmalı, su terazisi ve mastar ile mekânın diğer duvarlarına taşınmalıdır. Resim 12: Mastarın su terazisi ile teraziye alınması NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 22

23 Yatay bağlanan mastarlar asla seramik karo kutularının üzerine konmamalıdır. Ayrıca yatay yönde destek seramik kutularıyla yapılmamalıdır. Resim 13: Mastarların seramik kutularıyla desteklenmesi (olmaz) Özellikle ahşap mastarları çiviyle çakmak, malzemeyi zedeleyeceği gibi mastarın terazisinden şaşmasına da neden olur. Bu nedenle çivi yerine ahşap veya tuğla takoz kullanılarak sabitlenmelidir. Resim 14: Çivi ile sabitlenen ve terazisi bozulan mastar Karşılıklı ve çapraz duvarların mastarlarının üst seviyeleri terazi ile mutlaka kontrol edilmelidir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 23

24 Resim 15: Çapraz mastar kontrolü Takozlar kesin ölçüler belli olduktan sonra sabitlenmelidir. Sabitleme işleminde çabuk donan alçı en uygun malzemedir. Resim 16: Mastarın sabitlenmesi 2.3. Kılavuz Seramik Karoları YerleĢtirme Kuralları Seramiklerin yerleştirilmesi ve gönyeye getirilmesi için ilk basamak olduğundan yapılacak hata için bütününü etkileyecektir. Bu nedenle kılavuz seramiklerin yerleştirilmesine gerekli dikkat ve özen gösterilmelidir. Zemine kılavuz seramik karo yerleştirilirken aşağıdaki kurallara uyulmalıdır: Kılavuz seramik karo yerleştirilecek zemin ıslak mekân değilse su akış yönünde tesviye betonu yapılmış olmalıdır. Kılavuz seramik karo yerleştirilecek zemin ıslak mekânsa su akış yönüne doğru % 1-2 eğim verilmiş eğim betonu yapılmış olmalıdır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 24

25 Kılavuz seramik karo yerleştirilirken birbiriyle kesişen iki kenar belirlenmiş olmalıdır. Kılavuz seramik karo yerleştirilecek zeminde duvar köşeleri 90 derece olmayabilir. Bu durumda duvarlara uyulmadan seramikler 90 derece olarak döşenmelidir. Kılavuz seramik karo yerleştirildikten sonra meyil ve yüzey tesviyesi kontrol edilmelidir L Hattının OluĢturulması Mekânın duvarlarında bir gönyesizlik var ise yani karşılıklı duvar uzunlukları birbirine eşit değil ise veya kaplama alanı 30 m²den fazla ise L hattı oluşturularak kaplama yapılır. Resim 17: L hattının oluģturulması L hattının oluşturulmasında aşağıdaki işlem basamakları uygulanmalıdır: Kılavuz seramik karo yerleştirilecek birbiriyle kesişen iki kenar belirlenir. Belirlenen bu kenar sonlarına ve kenar kesişim noktasına birer adet seramik karo konur Resim 18: Mastarlık karoların yerleģtirilmesi NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 25

26 Seramik karoların boşta kalan köşelerinden diğer seramik karolara boyalı çırpı ipi kullanılarak hat çekilir. Resim 19: Boyalı çırpı ipi ile hatların çekilmesi Boyalı çırpı ipleri ile çekilen hatta kılavuz seramik karoları döşenerek dik üçgen kuralına (Pisagor) göre diklik kontrolü yapılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 26

27 Resim 20: L hattı diklik kontrolü Özellikle birbirine komşu iki duvar arasında gönyesizlik var ise L hattı oluşturulurken duvar dibine denk gelen ilk sıra seramik karolar atlanarak (kaplanmadan) ikinci sırada hat oluşturulmalıdır. Resim 21: Gönyesiz duvarlarda L hattı Hattının OluĢturulması Mekânın duvarlarında bir gönyesizlik varsa yani karşılıklı duvar uzunlukları birbirine eşit değil ise veya kaplama alanı 80 m²den fazla ise + hattı oluşturularak kaplama yapılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 27

28 Resim 22: + hattının oluģturulması + hattının oluşturulmasında aşağıdaki işlem basamakları uygulanmalıdır: Kaplama yapılacak mahal zemininin kenar orta noktaları bulunur. Bulunan kenar orta noktalarına bir adet seramik karo konur. Resim 23: Mastar karoların yerleģtirilmesi Seramik karoların boşta kalan köşelerinden diğer seramik karolara boyalı çırpı ipi kullanılarak hat çekilir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 28

29 Resim 24: Boyalı çırpı ipi ile hatların çekilmesi Boyalı çırpı ipleri ile çekilen hatta kılavuz seramik karoları döşenerek dik üçgen kuralına (pisagor) göre diklik kontrolü yapılır. Resim 25: + hattı diklik kontrolü NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 29

30 Kaplama alanı çok daha büyük olması durumunda birden fazla + hattı oluşturulmalıdır. Resim 26: Birden fazla + hattı Diyagonal (45 derece) Hattının OluĢturulması Diyagonal (çapraz) seramik karo döşeme çeşidi mekânın hizmet şekline, kullanılış amacına ve işverenin isteğine göre yapılır. Diyagonal (çapraz) şeklindeki döşemelerde, baz alınacak köşeden, mekânın büyüklüğüne göre kenarları dik olan bir kare teşkil edilerek başlanmalıdır. Çırpı ipi ile diyagonal hat belirlenerek ve gerekli yerlerde diklik kontrolü yapılarak kaplama yapılmalıdır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 30

31 Resim 27: Diyagonal Ģekilli döģemelerde hattın oluģturulması Modüler DöĢeme Sistemlerinin Yapılması Genellikle alışveriş merkezleri, gösteri merkezleri, camiler, müzeler vb. yerlerde modüler döşeme sistemleri kullanılmaktadır. Bu ürünler fabrikada desenlendirilerek kutulanıp piyasaya sürüldükleri gibi seramik kaplama ustasının becerisine de bağlıdır. Kullanım alanı yaygın olmadığı için üretimin % 10 unu teşkil eder. Standart konutlarda kullanım alanı dardır. Zemin desenleri dört şekilde olabilir. Bunlar: Bir kutu içinde hazır hâlde gelen desenler: Kutu içinde şema varsa buna göre dizilerek kontrol edilir. Fileye yapışık hâlde gelen desenler: Düşen parça varsa yapıştırma gücü düşük bir yapıştırma ile yerine yerleştirilmelidir. Esas seramiklerden daha ufak ölçülerde ve renklerde seramiklerle oluşturulan desenler: Oluşturulacak desen kareli kâğıda çizilmeli ve ölçüsü esas seramiklerin ölçülerinin katları şeklinde olmalıdır. Farklı renklerdeki seramiklerin kesilmesiyle oluşturulmuş desenler: Oluşturulacak desen kareli bir kâğıda çizilmeli ve seramikler bu tasarıma göre markalanarak kesilmelidir. Desen ölçüsünün tam fayans ölçüsü katları şeklinde olmalıdır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 31

32 Resim 28: Modüler seramik karo 2.4. GenleĢme Derzi Tanımı Kaplama alanı 50 m²den fazla olan veya yoğun insan ve araç trafiğinin olduğu mekânlardaki kaplamalarda, aynı cins veya farklı iki cins ince yapı kaplama malzemelerinin arasında, cephelerin döşeme betonuna denk gelen kısımlarında bırakılan normal derzden daha geniş olan derzlerdir Yerinin ve GeniĢliğinin Tespiti Seramik yer ve duvar kaplamalarında mekânın kullanım yoğunluğu, kaplama yüzeyinin maruz kaldığı yükler, yapının durumu ve seramiklerin ebatları dikkate alınarak 5-6 m, 6-7 m, 7-8 m, 8-9 m de bir boylu boyunca 6 mm ile 20 mm arasındaki genişliklerde bırakılır. Genleşme derzleri konumlandırılırken şu hususlara dikkat edilmelidir: Genleşme derzleriyle bölünmüş alanlar en fazla 40 m² olmalıdır. Uzun kenar 8 m yi geçmemelidir. Alanın büyüklüğü ne olursa olsun uzun kenarın kısa kenara oranı 2 ye eşit veya 2 den küçük olmalıdır. Genleşme derzi, seramik karonun altındaki tesviye betonunda da aynı düzlem ve doğrultuda yürütülmelidir GenleĢme Derzinin Yapılması Mekânın kullanım yoğunluğu, kaplama yüzeyinin maruz kaldığı yükler, yapının durumu ve seramiklerin ebatlarına göre yapılan genleşme derzi hesaplarından sonra döşeme esnasında belirlenen aralıklarda genleşme derzi profili konur. Bu profiller alt kısımları yapıştırma harcına gömülerek ve genleşme derzi boyunca monte edilir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 32

33 Resim 29: GenleĢme derzi profili Genleşme derzi profili kullanılmayacaksa bu derzler arası elastik poliüretan mastik dolgu malzemeleri ile doldurulur. Resim 30: Poliüretan mastik dolgu malzemesi ile doldurma NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 33

34 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Resim 31: GenleĢme derzi Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Seramik kesme ve delme aletleri hangi özelliklerde olmalıdır? A) Kesme ve delme aletlerin kesici kısımları keskin olmalıdır. B) Kızaklar temiz ve kolay çalışır olmalıdır. C) Fayansı keserken koyduğumuz tabla temiz olmalıdır. D) Hepsi 2. Fayans makinesi ile kesme işleminde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Seramik, cetvelli sipere dayanarak kesilmelidir. B) Seramik, makine üzerindeki ayırma aparatı kullanılarak parçalara bölünmelidir. C) Makinenin bıçağı ile seramiğin sırsız yüzeyinden çizme yapılmalıdır. D) Seramiğin köşesinden parça çıkarılacaksa ayırma işlemi kerpeten ile yapılmalıdır. 3. Kılavuz seramiklerinin dikliği nasıl sağlanır? A) Göz ile B) dik üçgen kuralına göre ip ile oluşturulmuş üçgenlerden yararlanarak C) Hortumlu su terazisiyle D) Su terazisiyle 4. Mastarlık seramiği nedir? A) Kılavuz seramikleri arasına döşenen seramiklerdir. B) Zeminin köşelerine konulan seramiklerdir. C) Kesilmiş seramiklerdir. D) Renkli seramiklerdir. 5. Mutfağın tabanına seramik döşerken parça seramikler hangi kenara gelmelidir? A) Kapıya yakın duvar kenarlarına B) Göze en çok görünecek yerlerde NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 34

35 C) Mutfak tezgâhının bulunduğu ve beyaz eşyaların konulacağı duvar kenarlarına D) Tam fayans duvar kenarlarına, parça fayanslar ortaya 3. SERAMĠK KARO, KÖġE PROFĠLLERĠNĠ VE YAPIġTIRMA HARCINI HAZIRLAMA 3.1. Yapıştırma Harcı Tanımı Yapıştırma harcı; çimento esaslı mineral dolgular içeren, polimer katkılı, yüksek yapışma mukavemetine sahip granit, seramik ve çini gibi kaplama malzemelerinin uygulanmasında kullanılan bir yapıştırma malzemesidir. Granit, seramik karo, mermer, doğal taş ve tuğla için iç ve dış mekânların yatay ve düşey uygulamalarında çimento harcına göre daha mukavemetlidir ve işlenişi daha kolay bir malzemedir Çeşitleri Yapıştırma harçları genel olarak kullanıldıkları mahallin amacına, su ve nem durumuna, mahal üzerindeki insan ve eşya trafiğine bağlı olarak çeşitli özelliklerde üretilmektedir. Duvar kaplamasında kullanılan yapıştırma harcı ile zemin kaplamasında kullanılan yapıştırma harcı ve özellikleri farklı olmalıdır. Bunun nedeni duvarda hareket olmamasına karşın zeminde her zaman bir hareketlilik olması ve bununla beraber sarsıntıların meydana gelmesidir. Resim 1: Duvarda ve zeminde yapıģtırma harcı Konutlarda kullanılan yapıştırma harçlarına nazaran insan trafiğinin yoğun olduğu iş hanları, alış veriş merkezleri, hastane gibi yerlerde mukavemeti oldukça yüksek, sarsıntı ve hareketlere karşı flex (esnek yapılı) yapıştırma harçları kullanılmaktadır. Son zamanlarda izolasyon özelliği de bulunan ürünler üretilmektedir. Tek ve birden çok bileşenli olan çeşitleri mevcuttur Önemi Uzun bir geçmişi olan çimento harcı ile kaplama; yerini, zamanla yapıştırma harcına bırakmıştır. Çimento harcının işçiliğinin fazla olması, ekonomik olamaması, yapıya yük vermesi gibi olumsuz etkileri nedeniyle günümüzde kaplama işlerinde tamamen yapıştırma harcı NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 35

36 kullanılmaktadır. Yapıştırma harcının önemini üstün özelliklerine bakarak anlayabiliriz. Bunları şöyle sıralayabiliriz: o Zamandan ve işçilikten tasarruf sağlar. o Yüksek yapışma mukavemetine sahiptir. o Suya, dona ve ısıya karşı dayanıklıdır. o Isı farklarına karşı dayanımları yüksektir. o Kaplama malzemelerinin arkası tamamen dolduğundan kaplama malzemesi yüzeye daha iyi tutunur. o Yüzeye mala ile kolayca yayılır. o Topaklaşma yapmaz, karışımı kolay ve zahmetsizdir. o Az malzeme ile çok alan kaplar. o Kum, çimento gibi ağır işçiliği yoktur. o Yapıya çimento harcına nazaran 10 kat daha az yük verir. o Yanmaz ve koku yapmaz. o Uzun, orta ve kısa vadede çimento harcına göre daha ekonomiktir. o Duvar uygulamalarında kayma yapmaz. o Uygun işçilik, yüzey hazırlığı ve doğru malzemelerle kullanıldıkları takdirde yapının servis ömrü kadar uzum ömre sahiptir. o Sağlığa zararı yoktur. o Uzun kabuklaşma süresine sahiptir Kullanılan Araçlar Yapıştırma harcını hazırlarken kullanılacak araçlar aşağıda açıklanmıştır. Yapıştırma harcı hazırlamaya başlanmadan önce gerekli iş güvenliği önlemleri alınmalı ve kullanılacak aletler işlemden önce temizlenmelidir. Resim 2: YapıĢtırma harcı hazırlamada kullanılan alet ve malzemeler YapıĢtırma Harcı Kaplama yapılacak yüzeyin amacına göre seçilmiş tek veya özel bileşenli çimento esaslı seramik yapıştırma harcıdır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 36

37 Devirli Matkap Üzerinde özel karıştırma ucu bulunan, dönüş devri ayarlanabilen ilk karıştırmadan sonra homojen bir karışım elde etmek için kullanılan alettir Çelik Mala İlk karıştırmada yapıştırma harcının suyla ıslatılmasında ve alıştırılmasında kullanılır YapıĢtırma Harcının Hazırlanması Harç teknesi (plastik veya metal leğen) içine bir torba seramik yapıştırıcısı için torba üzerinde yazan miktar kadar su konur. Resim 3: YapıĢtırma harcı için su koyulması Daha sonra su dolu tekne içine toz hâlindeki seramik yapıştırıcı yavaş-yavaş dökülerek (sepetlenerek) mala yardımıyla toz seramik yapıştırıcının su ile ilk karışımı (ıslatma) yapılır. Resim 4: YapıĢtırma harcına su dökülmesi ve ilk karıģtırma NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 37

38 Devri ayarlanabilir bir matkaba, uygun karıştırıcı mikser uç takılarak düşük devirde ( devir/dakika) mala ile ilk karışımı yapılmış olan seramik yapıştırma harcı, uygun kıvama (işlenebilirlik) gelene ve topaklaşma kalmayana dek karıştırılır. Resim 5: YapıĢtırma harcının karıģtırılması Hazırlanan seramik yapıştırma harcının olgunlaşması için harcın cinsine, ortamın sıcaklığına ve nem düzeyine göre yaklaşık 5 ile 10 dakika bekletilir. Bu süre sonunda harç kullanılmadan önce mala ile tekrar karıştırılır. Resim 6: YapıĢtırma harcının dinlendirilmesi ve tekrar karıģtırılması NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 38

39 3.2. Seramik Duvar Karosu Tanımı Seramik karolar; kil, kaolin, silisli kum ve diğer mineral ham maddelerin karıştırılmasından sonra çelik kalıplar içinde yüksek basınç altında şekillendirilmesi ve bir defa pişirilmesiyle elde edilir. Pişirmeden evvel herhangi bir çatlama ve kırılmayı önlemek için hamurun içine çok az miktarda şamot tozu, feldspat, kum, tebeşir, grafit ve kok tozu gibi katkılar ilave edilir. Seramik yer ve duvar karoları; öğütme, eleme, karıştırma gibi birtakım işlemlerden geçerek kalıptan çekme, presleme ve döküm gibi işlemler ile şekillendirilerek yüksek sıcaklıklarda pişirilme yöntemi ile imal edilir (TS EN 87). İmalat metodu ne olursa olsun seramik karolar su emmelerine göre sınıflandırılır. Su emme oranı doğrudan malzemenin bünyesindeki boşluklarla ilişkili olan bir konudur. Bir kaplama malzemesinin su emme oranına bakılarak o malzemenin hangi şartlar altında kullanılacağını veya kullanılamayacağını rahatlıkla söylemek mümkündür. Örneğin, su emme oranı yüksek olan (> %10) malzemeler için ısı dönüşümlerinin çok olduğu mekânlarda, fiziksel yüklere maruz kalacak yüzeylerde kullanılamayacağı çok rahat söylenebilir. Su emme oranlarına göre seramik karolar 3 sınıfa ayrılır. Resim 7: Seramik yer karosu DüĢük Su Emmeli Seramik Karolar Su emme oranı, E< %3 olan karolardır. Bu gruba giren seramik karolar iç ve dış mekânların hem yatay hem de düşey yüzeylerinde kullanılır Orta Su Emmeli Karolar Su emme oranı, %3<E<%10 olan karolardır. Isı dönüşümlerinin fazla olmadığı iç mekânlarda kullanılır Yüksek Su Emmeli Karolar Su emme oranı, E>%10 olan yüksek su emme oranına (%10-%20) sahip olan bu grup seramik karolar sadece iç mekânların düşey düzlemlerinde kullanılır. Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi seramik karoların su emme oranı arttıkça malzemelerin kullanım alanları kısıtlanır. Su emme oranı azaldıkça da kullanım alanları artar. Diğer bir ifade ile su emme oranı düşük olan seramik karoların fiziksel etkilere (yük, sıcak, NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 39

40 soğuk, vb.) karşı direnci yüksek, su emme oranı fazla olan seramik karoların ise fiziksel etkilere karşı direnci azdır Önemi Giderek kullanım alanları çeşitlenen seramik karolar bireylerin estetik ve sağlık yönüyle vazgeçemeyecekleri bir yapı malzemesidir. Seramik karolar; estetik, sağlık ve fonksiyonellik özelliklerini bireylerin konfor duygusuyla birleştirerek mekânların vazgeçilmez kaplama malzemesi olan, üstelik son kullanma tarihi gibi bir kısıtlaması olmayan doğanın insanoğluna sunduğu istisnai malzemelerdir. Öyle ki bir seramik karo aşırı fiziksel etkilerden izole edildiği takdirde yüzyıllar boyunca ilk günkü gibi özelliklerini muhafaza edebilir. Bu denli üstün özelliklere sahip olan, insanoğluna bütün güzellik ve ihtişamı ile sunulan seramik karoları yapısına uygun malzemelerle kullanmak, uygulamak ve seçmek gerekir. Resim 8: Kaplaması bitmiģ mahal NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 40

41 Resim 9: Kaplaması bitmiģ banyo grubu Kullanılan Araçlar Seramik karo uygulaması yapılırken kullanılan araç ve gereçler şunlardır: Çelik Mala Seramik yapıştırma harçlarının karıştırılmasında ve alıştırılmasında (tekrar karıştırma), yapıştırma harcının seramiğin arkasına, duvar veya zemin yüzeyine sürülmesinde, onarım işlerinde harcın onarım yapılacak yüzeye doldurulmasında vb. yerlerde kullanılır Plastik Tokmak Seramik karonun yüzeye sıkıştırılmasında (oturtturulması), eski seramik yüzeylerin veya diğer duvar/yer kaplamalarının sağlamlığının kontrolünde (yoklanmasında) kullanılır. Ağırlıklarına göre anılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 41

42 Resim 10: Çelik mala ve lastik tokmak ġapkalı Gönye Kenar uzunlukları, boyunun 2 (iki) katını geçmeyecek uzunlukta olan iç ve dış köşelerin birbirlerine dikliğinin kontrol edilmesinde, seramik karoların üzerine kesim noktalarının işaretlenmesinde kullanılır. Büyük açıklıklı köşelerde sağlıklı sonuç vermez Seramik Kesme Aleti Seramik yer ve duvar karolarının istenilen ölçüde bir doğru boyunca kesmesinde kullanılır. Değişik ölçü (60 lık 80 lik 100 lük vb.) ve tipleri mevcuttur. Granit seramik, kalestone ve klinker karoların kesimi için pek uygun değildir. Resim 11: ġapkalı gönye ve seramik kesme aleti Fayans Kesme Aleti (El Tipi) Sadece seramik duvar karolarının (fayans) bir doğru boyunca kesiminde kullanılır. Büyük ebatlı seramiklerin ve yer karolarının kesimine uygun değildir Tadilat işlerinde pratiklik sağlar Elektrikli Seramik Kesme Aleti Seramik yer ve duvar karolarını (granit seramik, klinker vb.) istenen ölçüde, bir doğru boyunca kesiminde kullanılır. Tabliyesinin alt kısmında su haznesi mevcuttur. Kesim yapılırken mutlaka sulu kesim yapılmalıdır. Ayrıca pahlı kesimler için farklı tip ve ölçülerinin olması parça kesimlerini oldukça kolaylaştırmaktadır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 42

43 Resim 12: Fayans kesme aleti ve elektrikli seramik kesme aleti ġakul Düşey düzlemlerin zemine dikliğinin kontrol edilmesinde kullanılır. Su terazisine göre daha sağlıklı sonuç verir. Ağırlıklarına göre anılır Çelik Taraklı Mala Zemine mala ile sürülen seramik yapıştırma harçlarının tesviyesinde (düzeltme) ve fazla olan harcın yüzeyden alınmasında kullanılır. Değişik ölçü ve tipleri mevcuttur. Tutulma sapının yapıldığı malzemeye, uzunluğuna, diş boyutlarına ve şekillerine göre anılır. Resim 13: ġakul ve çelik taraklı mala Mekanik (El ile) Seramik Delme Aleti Seramik duvar karolarının üzerinde delik açma işlerinde kullanılır. Yer karosu, granit, klinker gibi daha sert malzemeleri verimli olarak delemez. Ayrıca her ebattaki duvar seramiğini istenilen her çapta delmek mümkün değildir Lastik Mala Seramik karoların derz aralarına fuga doldurulmasında kullanılır. Lastik kısmının kullanılacak fuga çeşidine göre yumuşaktan serte doğru giden derecede çeşitleri vardır. Resim 14: Lastik mala ve mekanik seramik delme aleti NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 43

44 Derz Çubukları (Derz Artıları veya Kamaları) Seramik kaplamalarda derzlerin üniforma (özelliği her yerde aynı) olabilmesi için 4 seramiğin birleşim yerine konur. Değişik ölçü ve tipleri mevcuttur Diğer Edevatlar Harç teknesi, el arabası, kürek, ıspatula, fırça, elek, keser, iş kulaklığı, iş gözlüğü, muhtelif sehpalar, ecza dolabı, demir testeresi, tornavida takımı, keski takımı, tulum, önlük, şapka, takım çantası, kurşun kalem, silgi, hesap makinesi, kareli defter, cetvel, bilgisayar, yazıcı, vb. aletler sayılabilir. Resim 15: Derz çubukları 3.3. Duvar KöĢe Profilleri Tanımı Duvar köşelerindeki şakul kayıklığını düzeltmek, uygulama sırasındaki problemleri gizlemek, seramik karo ile kaplanan duvar köşelerinin kırılmasını önlemek için uygulanan profillerdir. Boyları 270 cm uzunluğundadır ÇeĢitleri Boyutlarına göre 8 mm lik, 10 mm lik ve 11 mm lik kalınlıklar hâlinde üretimleri yapılmaktadır. Yapıldıkları malzemeye göre sert plastik (PVC) veya alüminyumdan yapılır. İç köşe ve dış köşelerde uygulama durumuna göre değişik estetik görünümlerde olup şekil olarak geniş bir uygulama alanına olanak verir. Seramik karonun rengine göre duvar köşe profillerinin her rengini bulmak mümkündür. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 44

45 Resim 16: Renkli duvar köģe profilleri Resim 17: Farklı renklerde profil çeģitleri ve kesit görünüģü Uygulama ġekilleri Seramik karo kaplama işleminde estetiğin önemli bir unsur olduğunu düşünerek yapılacak işçiliğin de önemi büyüktür. Duvar köşe profillerinin hem estetik açıdan göze hitap etmesi hem de kaplamanın korunması için yerleştirilme kurallarına uyulması gerekir. o Duvar köşe profillerini yerleştirmeden önce kullanılacak seramiğe uygun bir derz dolgu malzemesi seçilmeli ve bu derz dolgu malzemesinin rengine uygun köşe profili seçilmelidir. o Duvar köşe profili seçiminde dikkat edilecek bir başka önemli nokta da profilin nerede ve nasıl bir binada kullanıldığıdır. Yani Seramiğin uygulanacağı mekân ev mi, iş yeri mi, iş NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 45

46 yeri ise ne amaçla kullanılacak bir iş yeri, seramiğin uygulanacağı yüzey iç mekân mı yoksa dış mekân mı? sorularına cevap bulmuş olmak gerekir. o Kullanılacağı köşeye uygun boyuttaki profil (zemin kaplaması düşülerek) demir testeresi ile kesilmelidir. Kesilen profil yüzeyinin pürüzleri sıfır numaralı zımpara ile temizlenmelidir. o Kesilen profil, köşeyi oluşturan yüzeylere gelecek yapıştırıcı ve seramik kalınlıkları düşünülerek su terazisi yardımı ile dik bir şekilde monte edilmelidir. Resim 18: KöĢe profilinin duvara yerleģtirilmiģ hâli o Köşe profiller yerleştirildikten sonra temiz ve nemli bir bezle silinerek üstlerindeki kaba yapıştırıcı malzeme silinmelidir. o İşlem tamamlandıktan sonra kullanılan aletlerin ve çevrenin temizliği yapılmalıdır. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi seramik karo kaplaması uygulamasında kullanılan araçlardan değildir? A. Şakul B. Plastik mala C. Çelik mala D. Testere 2. Düşük su emmeli seramik karolarda su emme oranı aşağıdakilerden hangisidir? NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 46

47 A. E< %3 B. E< %4 C. E< %5 D. E< %6 3. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A. Seramik yapıştırma harcı ekonomik değildir. B. Seramik karo sağlık açısından zararlıdır. C. Seramik karo hem sağlık hem de estetik yönden tercih edilir. D. Yapılarda seramik karo kullanılmamalıdır. 4. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A. Şakul düşey düzlemlerin zemine dikliğinin kontrol edilmesinde kullanılır. B. Yapıştırma harcının işçiliği çimento harcına göre daha çoktur. C. Köşe profilleri kaplamanın kalitesini artırır. D. Islak mahallerde seramik karoların önemi büyüktür. 4. DUVARA SERAMĠK KARO KAPLAMA YAPIMI 4.1. Yatay ve DüĢey Düzlemde Kılavuz Seramik Karoları YerleĢtirme Kılavuz Seramik Karo YerleĢtirme Kuralları Seramik kaplama yapılacak duvar yüzeyinin başlama noktası belirlenmelidir. Yapıştırma harcı birinci sıra duvar yüzeyine sürülmelidir. Sürülmüş yapıştırma harcı uygun tarakla taranmalıdır. Birinci sıra seramik karoları terazisinde ve düzgün olarak yapıştırılmalıdır. Birinci sıra sonunda son seramiği duvar bitiş hizasında, varsa ölçüsünde kesilmelidir. Düzgün ve estetik bir görünüm ve kaplama kolaylığı için derz artıları kullanılmalıdır Kullanılan Araçlar Kılavuz seramik karoları yerleştirirken kullanılacak araçlar modülümüzün ikinci faaliyetinde belirtilmiştir YapıĢtırma Harcının Yüzeye Sürülmesi YapıĢtırma Yöntemleri Yapıştırma harçlarının uygulanmasında uluslararası üç yöntem kullanılır. Burada esas amaç, kaplama malzemesinin arka yüzünün tamamının harçla kaplanarak boşluk kalmamasının sağlanmasıdır Taraklama Yöntemi İnce yatak harçlarında küçük ve orta ebatlı kaplama malzemelerinin yapıştırılmasında kullanılan en yaygın yöntemdir. Yapıştırma harcı, kaplama yapılacak yüzeye düz el malası ile kuvvetlice bastırılarak yayıldıktan sonra karo ebadına göre seçilmiş uygun diş ebatlı çelik taraklı mala ile 45 ile 60 lik tutuş açısıyla taraklanır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 47

48 Resim 1: YapıĢtırma harcının serilmesi ve taraklanması Bu işlemler sonrası kaplama malzemesi taraklanmış yüzeye kuvvetli bir şekilde el ile bastırılarak yapıştırılır. Harcın kaplama malzemesi arkasına daha iyi yayılmasını sağlamak ve tutunmasını artırmak için lastik tokmak yardımıyla kaplama malzemesi sabitlenerek düzlemine alınır. Resim 2: Seramiğin yerleģtirilmesi ve tokmaklanması Bu yöntem sadece iç mekânlarda (alttan ısıtmalı zeminler, soğuk hava depoları vb. mekânlar hariç) küçük ve orta ebatlı seramiklerin yapıştırılmasında kullanılır Yağlama Yöntemi İnce yatak harçlarında küçük ve orta ebatlı kaplama malzemelerinin yapıştırılmasında kullanılan bir yöntemdir. Yapıştırma harcı, kaplama malzemesinin arka yüzeyine köşe ve kenarlarda boşluk kalmayacak şekilde düz el malasıyla tabaka hâlinde sürülür ve yüzeye yapıştırılır. Daha sonra harcın kaplama malzemesi arkasına daha iyi yayılmasını ve tutunmayı artırmak için lastik tokmak yardımıyla kaplama malzemesi sabitlenerek düzlemine alınır. Daha çok malanın giremeyeceği yüzeylerde, kesilmiş parça seramiklerin yapıştırılmasında, tadilat işlerinde ve duvar kaplamasındaki birinci sıranın yapılmasında kullanılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 48

49 Resim 3: Yağlama yöntemi Kombine Yöntemi Orta yatak harçlarında kullanılan bir yöntemdir. Büyük ebatlı kaplama malzemelerinin yapıştırılmasında, ağır yaya veya yük trafiğine maruz zeminlerde, soğuk iklimli yerlerde, dış cephe ve mekân uygulamalarında vb. bu yöntem kullanılmalıdır. Yapıştırma harcı, hem taraklama yönteminde olduğu gibi zemine sürülüp çelik taraklı mala ile çekilir hem de yağlama yönteminde olduğu gibi kaplama malzemesinin arkasına ince bir tabaka hâlinde sürülür ve taraklanır. Bu işlemler sonrası harcın kaplama malzemesi arkasına daha iyi yayılmasını sağlamak ve tutunmayı artırmak için lastik tokmak yardımıyla kaplama malzemesi sabitlenerek düzlemine alınır. Yapıştırma yöntemlerinin tayini (seçimi) yapılırken kullanılan seramik ebatları ve cinsi, ortam ve zemin koşulları, kaplama yapılan mekânın kullanım amacı ve çelik taraklı malanın diş ölçüleri ile şekli gibi etkenler mutlak suretle dikkate alınmalıdır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 49

50 Resim 4: Kombine yöntemi uygulama aģamaları Kullanılan Araçlar Yapıştırma harcının yüzeye sürülmesi sırasında kullanılan malzemeler, çelik mala ve çelik taraklı maladır. Bu aletler modülün 2. faaliyetinde seramik duvar karosu uygulamasında kullanılan araçlar bölümünde anlatılmıştır Seramik Karoların Duvara DöĢenmesi YapıĢtırma ÇeĢitleri Seramik karo (fayans) kaplama uygulamalarına başlamadan önce kaplama yapılacak mahallin durumuna, kaplama malzemesinin cinsine ve işverenin isteğine göre malzemenin yapıştırma yani kaplama şekli belirlenir. Genel olarak düz kaplama (hasır örgü) olarak bilinen kaplama şekli daha yaygın olmakla birlikte diyagonal denen çapraz kaplama çeşitleri de vardır. Düz kaplamada aşağıdan yukarı veya yukarıdan aşağıya derzler düşeyde ve yatayda paraleller şeklindedir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 50

51 Resim 5: Düz (hasır) duvar kaplaması Diyagonal yani çapraz kaplama çeşidinde ise derzler yatayla 45 veya 60 derecelik açı yapacak şekildedir. Birinci sıradaki seramikler 45 derecede düzgün bir şekilde kesilir ve sivri kısımları dik olarak yapıştırılır. İkinci sıra ise bu karolara göre derzli olarak döşenir. Resim 6: Diyagonal duvar kaplaması NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 51

52 Yapıştırma çeşidi belirlendikten sonra artık kaplama işlemine geçilir. Kaplama işleminde öncelikle kullanılacak seramiğin ıslatılması gerekir Seramik Duvar Karolarının Islatılması Seramik duvar karolarının su emme oranları % 10-% 20 (ortalama % 16) arasındadır. Boşluk oranı (prozite) yer karolarına nazaran daha çok olan duvar karoları, yapısı itibariyle uygulama öncesi bazı işlemlere tabi tutulmalıdır. Çünkü karo yapıştırma harcının hidratasyon suyunu hızla emmek isteyecektir. Bu nedenle seramik duvar karoları (fayanslar) uygulama öncesi hava kabarcığı çıkışı bitinceye kadar temiz, berrak su içinde ıslatılır. Karolar temiz su dolu kap içine, tek-tek şaşırtmalı olarak konur. Hava kabarcığı çıkışı bitince (bir kutu seramik duvar karosu için yaklaşık dakika) karolar uygun bir duvara dik pozisyonda kılıcına çapraz şekilde dizilir. Islatılarak dizilen fayanslar, sır kısımlarından filmsi (ince) su tabası akışı bitinceye kadar 5-10 dakika bekletilir. Resim 7: Seramik karoların ıslatılması Seramik duvar karoları harçlı veya kirli suda asla ıslatılmamalıdır. Çünkü kirli (harçlı) suyu hızla emen karo, kalıntıları sır tabakasının altına kadar getirir. Sır tabakasında daha ileri gidemeyeceği için kir, sırın altında kalır. Özellikle açık renkli seramik karolarda kaplama bittikten sonra alacalı-bulacalı bir görüntü oluşur. Seramik duvar karoları kutusuyla birlikte su içine konmamalıdır. Aksi hâlde arada kalan karoların orta kısımları tam olarak ıslanmayacaktır. Duvar kaplamasında kullanılan aksesuarlar da (bordür, orta dekor, takoz, köşe bordürleri vb.) uygulama öncesi mutlaka seramik duvar karoları gibi ıslatılır. Çünkü bu aksesuarların da su emme oranları % 10-% 20 arasındadır. Resim 8: Bordürlerin ıslatılması NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 52

53 Seramik Duvar Karosu Kaplamasının Yapılması Yüzeyi kaplamaya başlamadan önce başlangıç noktası, aksesuarların (bordür, orta dekor, takoz vb.) kaplamadaki pozisyonu, kaplama şekli, parça seramik karoların yeri gibi konulara dikkat edilmelidir. Gerekli çalışma ortamı sağlandıktan sonra kaplama işlemine geçilmelidir. İlk olarak ayarlanan ve teraziye getirilen mastar üzerinden kaplamaya başlanmalıdır. Seramik yapıştırma harcı çelik malanın arka kısmıyla veya çelik taraklı malanın dişsiz kısmıyla duvar yüzeyine bastırılarak seramik karonun ebatlarına göre (en fazla 25x33 için) yaklaşık 6-7 mm kalınlığında sürülür. Resim 9: YapıĢtırma harcının yüzeye sürülmesi Daha sonra çelik taraklı malanın dişli kısmı ile yüzeye sürülen seramik yapıştırma harcının tesviyesi (düzeltmesi) yapılarak dişlendirilir (Resim 3.10). Burada dikkat edilmesi gereken nokta, seramik yapıştırma harcı yüzeye sürülüp tarak çekildikten sonra seramik yapıştırma harcının; cinsine, ortamın fiziksel durumuna (sıcak, soğuk, rüzgâr, güneş) göre ortalama dakika içinde uygulanması işlemi bitirilmelidir. Ortam çok sıcak, rüzgârlı veya güneş alıyor ise (özellikle dış mekânlarda) bu süre en fazla dakika olarak ayarlanmalıdır. Belirtilen bu süreye son kullanma zamanı denir. Resim 10: YapıĢtırma harcının tesviyesi ve taraklanması NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 53

54 Seramik duvar karoları (fayans) taraklanmış yüzey üzerine el ile sıkıca yerleştirilerek plastik tokmak ile sıkıştırılır. Tokmaklamanın amacı, seramik arkasındaki hava boşluğunu alarak seramiğin zeminle ve yapıştırıcıyla olan aderansını (yapışmasını) artırmaktır. Seramik karoların zarar görmemesi için plastik tokmak yerine metal tokmak (keser, murç, çekiç vb.) kesinlikle kullanılmalıdır. Resim 11: Seramik karonun el ile yerleģtirilmesi ve tokmaklanması NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 54

55 Kaplamada pano, bordür, orta dekor vb. ürünler kullanılacaksa önce bu ürünler ile yerde bir prova yapılmalı, işverenin onayı alındıktan sonra uygulamaya geçilmelidir. Bu işlem yapılırken ürünlerin yerleri çok iyi tespit edilmelidir. Batarya, ayna, etajer, priz, lavabo gibi duvar elemanlarının bulunduğu kısımlara bu ürünler denk getirilmemelidir. Dekor olarak kullanılan bordürler de önce el ile yerine tespit edilir daha sonra plastik tokmak ile tokmaklanır. Resim 12: Bordürün el ile yerleģtirilmesi ve tokmaklanması Tüm duvarlara bağlanan mastarların üst düzlemlerinin doğruluğundan emin olmak için ilk sıra kaplama mekânın tamamını dönmelidir. Ayrıca köşelerin diklik kontrolü için de köşe belli yüksekliğe kadar yapılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 55

56 NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 56

57 Resim 13: Ġlk sıra ve köģelerin yapılması Dört seramik karonun birleşim yerine, sıra başlarındaki seramiklerin duvar kısmında kalan kenarlarına ve köşe birleşim noktalarına kaplamada kullanılan seramiklerin ebatlarına uygun derz artıları (çubuğu, kaması) konur (Resim 3.14). Seramik karolar mutlaka derzli olarak döşenmelidir. Derz genişliği; kullanılan seramik karo ebadına, ortamın ve zeminin sıcaklığına, duvar elemanlarının yapıldığı malzemeye (tuğla duvar, alçı panel vb.) göre belirlenmelidir. Resim 14: Derz artılarının yerleģtirilmesi NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 57

58 Kaplamada metal veya plastik köşe profili kullanılıyorsa profil seramik karoların döşenmesi sırasında yerleştirilmelidir, sonradan takılmamalıdır. Resim 15: KöĢe profillerinin yerleģtirilmiģ hâli Bu işlemler çerçevesinde kaplama yapılmaya devam edilerek kaplama işlemi bitirilir. Kaplama yapıldıktan 7-8 saat sonra veya en geç bir gün sonra işe başlamadan önce derz çubukları alınarak derz araları harç atıklarından temizlenir. Son olarak derz boşlukları uygun derz dolgu malzemesi ile doldurulur ve kaplama yüzeyi temizlenir. Derz dolgu malzemesi hazırlama ve uygulama teknikleri, Duvar ve Zeminde Derz Dolgu (Fuga) Yapımı modülünde anlatılmıştır Kullanılan Araçlar Yapıştırma harcının yüzeye sürülmesi sırasında kullanılan malzemeler çelik mala, çelik taraklı mala, seramik kesme aleti ve elektrikli seramik kesme aletidir. Bu aletler modülün 2. faaliyetinde seramik duvar karosu uygulamasında kullanılan araçlar bölümünde anlatılmıştır. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi yapıştırma yöntemlerinden değildir? A. Taraklama B. Sallama C. Yağlama D. Kombine 2. Taraklama işleminde çelik taraklı malanın tutuş açısı kaç derece olmalıdır? A B C D Aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A. Seramik karolar derzsiz döşenmelidir. B. Köşe profiller kaplama işi bitince döşenmelidir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 58

59 C. Tokmaklama işleminde muhakkak çekiç kullanılmalıdır. D. Seramikler kullanılmadan önce ıslatılmalıdır. 4. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A. Seramikler kullanılmadan önce ıslatılmalıdır. B. Seramikler kutusuyla ıslatılmamalıdır. C. Kaplamadan 7-8 saat sonra derz dolgu işlemi yapılmalıdır. D. Lastik tokmak kullanılmamalıdır. 5. Aşağıdakilerden hangisi diyagonal duvar kaplaması için gerekli aletlerden değildir? A. Çelik mala B. Taraklı mala C. Keser D. Seramik kesme aleti 5. ZEMĠNE (YAPIġTIRMA HARCI ĠLE) SERAMĠK KAPLAMA 5.1. Zemine (YapıĢtırıcı Harcı ile) Seramik Karo Kaplama Yapımı Tanımı Yüksek sıcaklıklarda pişirilmiş, bir yüzü sırlı zemin seramiklerinin, çimento esaslı yapıştırma harçları ile zemine kaplanıp derz aralarının derz dolgu malzemesi ile doldurulması işlemidir Önemi Zemine seramik karo uygulamaları son kat uygulamalar olduğundan yapılan teknik ve uygulama hataları telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurur. Bu nedenle seramik uygulamalarının tekniğine uygun olarak döşenmesi gerekmektedir. Döşenecek seramik karonun kullanım amacına göre seçilmiş olduğuna dikkat edilmeli ve bu kaplama malzemesinin özelliğine göre alet, araç ve gereç kullanılmasına önem verilmelidir Zemine Seramik Karo Kaplama Kuralları Zemine seramik karo uygulaması yapılırken uyulması gereken hususları şöyle sıralayabiliriz: Gerekli sağlık ve güvenlik önlemleri alınmalıdır. Seramiklerin renklerinde ton farklılıkları olabileceğinden kullanılan seramikler farklı kutulardan harmanlanarak kullanılmalıdır. Yüzeyde desen kullanılacaksa desen kuru olarak prova edilmeli, desenin yeri belirlenmeli, desenin kenarlara olan mesafeleri dikkate alınmalıdır. Yer karosu kaplamasında 40 m²den büyük mekânlarda genleşme derzleri bırakılmalıdır. Seramik yapıştırma harcı yüzeye sürülüp tarak çekildikten sonra ortam sıcaklığına, nem durumuna, kullanılan seramik yapıştırma harcının cinsine göre ve yüzeyin emicilik durumuna göre ortalama dakika içinde uygulama bitirilmelidir. Seramikler karolar tokmaklanırken tokmak sağ el ile tutuluyorsa sol elle, sol el ile tutuluyorsa sağ elle diğer seramikler ile tokmaklanan seramik yüzeylerinin arasında diş (yükselti) olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yani tokmak hangi el ile tutuluyorsa diğer el tokmaklama esnasında seramiğe komşu olan diğer seramiklerin üzerinde gezdirilir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 59

60 Bütün seramik karolar, dört köşesinden ve ortasından tokmaklanmalıdır. Tokmaklanmadan hiçbir seramik yerleştirilmemelidir. Duvar diplerinde kesilen parçaların kesilmiş kısımları duvara doğru olmalıdır. Normal şartlarda seramik yer karoları, seramik duvar karoları (fayans) gibi uygulama öncesi ıslatılmaz. Ancak seramiklerin ön veya arka yüzeylerinde sevkiyattan veya depolama şartlarından dolayı tozlanma var ise uygulamaya geçmeden önce bu toz ıslak fırça veya sünger ile alınmalıdır. Duvar kaplamasının birinci sırası yer kaplaması bittikten sonrada yapılmalıdır. Kaplama bittikten en erken 48 saat sonra derz boşlukları temizlenerek uygun derz dolgu malzemesi ile doldurulmalıdır. Taraklanan yüzeyler üzerinde kaplama işlemi bittikten sonra yüzeydeki fazla seramik yapıştırma harçları vakit geçirilmeden [azami uygulama (taraklama süresi) süresi kadar] hemen alınmalı, harç teknesi içine atılarak tekrar karıştırılmalıdır. Gayet uygulama süresi geçilmiş ise yani harç yüzeyinde kurumalar (kabuklaşma) meydana gelmiş ise bu takdirde harç yüzeyden kazınarak kullanılmamalıdır. Mekânın duvarlarında bir gönyesizlik (kaçıklık) var ise yani karşılıklı duvar uzunlukları birbirine eşit değil ise veya kaplama alanı 30 metre kareden fazla ise L hattı veya + hattı oluşturularak kaplama yapılmalıdır Zemine Seramik Karo Kaplama Metotları Tabana (yapıştırma harcı ile) seramik kaplama üç metotla yapılır. Bunlar: karolar yerleştirilir (taraklama yöntemi). çekilir, hem de yağlama yönteminde olduğu gibi kaplama malzemesinin arkasına ince bir tabaka hâlinde sürülüp taraklanır (kombine yöntemi). Resim 1: Taraklama, yağlama ve kombine yöntemleri Büyük ebatlı seramiklerde, yapışma bölgesinde boşluk kalmaması için kombine yöntemi uygulanmalıdır. Yapıştırma metotları ile ilgili bilgi için Duvara Seramik Karo Kaplama modülünden yararlanabilirsiniz Zemine Seramik Karo Kaplamada ĠĢ Sırası Tabana seramik kaplamada aşağıdaki işlem sırası takip edilir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 60

61 Gerekli takım ve aletler iş alanına getirilir. Seramikler temizlenir. Gerekli ölçme taksimat işleri yapılır. Desen varsa önce kuru olarak prova edilir. Mastar seramiği konulacak kenarlar belirlenir. Yapıştırma harcı hazırlanır. Yaklaşık 10 dakika bekletilir ve yeniden karıştırılarak kullanıma hazır hâle getirilir. Mastar seramikleri duvar kenarlarına döşenir. Mastar seramikleri arasına ip gerilir. Mastar seramikleri arasına gerilen ipler esas alınarak kılavuz seramikleri (ano) döşenir. Bir veya iki sıra seramiği döşeyecek kadar alana yapıştırma harç serilir ve dişli mala ile taraklanır. Kılavuz seramikleri (ano) esas alınarak seramikler döşenir. Derzler derz artıları kullanılarak ayarlanır. Gerekli noktalarda seramikler kesilerek yerleştirilir. Hazır süpürgelik veya hazırlanan süpürgelikler yapıştırılır Zemine Seramik Karo Kaplanması Yüzey hazırlıkları bittikten sonra kaplama malzemesine, mekâna ve zemine en uygun seramik yapıştırıcısı seçilerek harç hazırlanır. Kaplama etüdü yapılır (Başlangıç noktası, parça seramiklerin, orta dekorların, bordürlerin, kaplama şeklinin durumları tespit edilir.). Duvar diplerindeki seramik yer karoları önceden belirlenen çırpı ipi ile oluşturulmuş hat arasına terazisinde ve gönyesinde döşenir. Bu arada duvar kaplaması yapılırken bırakılan birinci sıra da yer kaplamasıyla birlikte kaplanır. Unutulmamalıdır ki önce yer karosu konacak daha sonra yağlama yöntemiyle duvar karosu yerleştirilecek ve yer karosuyla duvar karosu arasında bir derz boşluğu kadar boşluk bırakılacaktır. Resim 2: BaĢlangıç hattı ve duvar kaplamasının birinci sırasının yapılması Başlangıç hatları oluşturulduktan sonra zeminin sağlıklı ve estetik olması için kuralına göre diklik kontrolü yapılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 61

62 Resim 3: kuralına göre diklik kontrolü Tüm duvar diplerindeki yer karoları ve duvar kaplamasının birinci sırası bittikten sonra seramik yapıştırma harcı kullanılan tarağın diş ölçülerine, dolayısıyla kullanılan yer seramiklerinin ebatlarına göre zemine mala ile en az 7-8 mm kalınlık oluşturacak şekilde sürülür. Mala ile sürülen seramik yapıştırma harcı, seramik ebatlarına uygun çelik taraklı mala ile taraklanarak tesviyesi yapılır. Çelik taraklı malanın tek yönlü çekilmemesine dikkat edilmelidir. Yüzeyde zikzaklar oluşturacak şekilde (birden fazla yönde) çekilmelidir. Resim 4: YapıĢtırma harcının zemine yayılması ve taraklanması Taraklanan yüzeylere seramik yer karoları, önce el ile düşey (dik) yönde, 3 6 mm bastırılıp yine el ile yatay (zemine paralel) yönde ileri geri hareketle seramiğin harç yatağına yerleştirilmesi sağlanır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 62

63 Resim 5: Seramik karonun el ile tespiti Daha sonra seramik, düzlemine gelene kadar dört köşesinden ve orta kısmından, plastik tokmak ile sıkıştırılır. Dört karonun birleşen yerlerine ve duvar kenarlarındaki karoların uç kısımlarına seramik karonun ebatlarına uygun derz çubukları (artıları, kamaları) yerleştirilir. Resim 6: Seramik karoların tokmaklanması ve derz artılarının yerleģtirilmesi Yapılan her sıranın (veya 5-6 karoda bir), peşsiz (düz) bir mastar ile düzlem kontrolü yapılır. Aynı üslup ile devam edilerek kaplama tamamlanır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 63

64 Resim 7: Seramik yer karosu kaplamasının yapılması Parça seramik karo kesimlerinde ölçüler çok hassas alınmalıdır. Özellikle L, U veya oval şekillerde seramik karoyu kesmek gerekirse bunlar için elektrikli sulu kesme makinesi kullanılmalıdır. Parça seramik karo kesim işlemi aşağıda belirtilmiştir. Resim 8: Seramik döģeme NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 64

65 Resim 9: Ölçü alma ve parça kesimi Resim 10: Seramik karonun el ve makine ile kesimi NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 65

66 5.6. Duvara Süpürgelik Yapımı Tanımı Hem sırlı hem de sırsız yer karolarında, genellikle sadece yer karolarının kullanıldığı ortamlarda duvar ile zemin arasına yerleştirilen ürünlerdir. 8x40 cm, 7,5x33 cm, 8x33 cm vb. ebatlarda olabilir Uygulanması Fabrikada hazır üretilen veya seramik ustasının seramik karolardan kullanılan yer karosunun ölçülerine göre kesmesiyle hazır hâle getirilen süpürgeliklerin yapılması işlemi şöyledir: Hazır ya da usta tarafından hazırlanan süpürgelikler toz vb. maddelerden temizlenir. Duvar karolarında olduğu gibi süpürgelikler kılıcına koyularak su kabarcığı bitene kadar ıslatılır. Tekniğine uygun olarak yapıştırma harcı hazırlanır. Yapıştırma harcı, mala ile yağlama yöntemiyle süpürgeliğin arkasına sürülür. Önce elle tespit edilen ve derz hizası ayarlanan süpürgelik, daha sonra tokmaklanarak sabitlenir. 5 6 adet süpürgelik montajından sonra alüminyum mastar ile düzgünlüğüne bakılır ve gerekiyorsa mastar üzerinden tokmaklanır. Zemin döşemesinde kullanılan fuga ile derzler doldurulur. Resim 11: Seramik süpürgelik NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 66

67 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Seramikler arasındaki derzlerinin düzgün ve eşit olması aşağıdakilerden hangisi ile sağlanır? A) Göz ile B) Plastik artı derzleri yerleştirerek C) Metre ile D) Su terazisiyle 2. 20x20 cm den daha büyük seramikler hangi yöntemle yapıştırılır? A) Sadece zemine yapıştırma harcı sürülerek B) Sadece seramik karoya yapıştırma harcı sürülerek C) Kombine yöntemiyle D) Derz aralarına harç sıkıştırılarak 3. Yapıştırma harcının taraklanması aşağıdakilerden hangisi ile yapılır? A) Mala B) Keski C) Elektrikli taşlama D) Dişli tarak 4. AĢağıdakilerden hangisi derz aralarında ve seramiklerin üzerinde kalan harç artıklarının temizlenme zamanıdır? A) Yapıştırma harcı kurumadan B) 1 gün sonra C) Yapıştırma harcı tam olarak kuruduktan sonra D) Yapıştırma harcı artıkları temizlenmez. 5. Yapıştırma harcı su ile karıştırıldıktan sonra kullanma süresi ne kadardır? A) 6 saat B) 1 2 saat C) 1 gün D) Her zaman kullanılabilir. 6. DERZLERĠ TEMĠZLEME Derz, iki malzeme arasında kalan boşluktur. Seramik karo kaplama malzemeleri ebatlarına ve mekânın kullanım amacına ve fiziksel durumuna göre kesinlikle derzli olarak döşenmelidir. Çünkü zaman içerisinde ısı farklılıkları karşısında seramik karoların hacimlerinde değişmeler (büyüme-küçülme) olur. Seramik karoların, hacimlerindeki bu değişimleri zararsız olarak atlatabilmeleri için (rahat hareket edebilmeleri) komşusu bulunan diğer seramiklerle arasında makul bir boşluk (derz) bulunmalıdır. Ayrıca yapısal hareketlere NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 67

68 ve hareketli yüklere (insan, eşya, çalışan makine) karşı seramiklerin deformasyona uğramaması için derzli döşenmesi şarttır. Seramik kaplama malzemelerinin deformasyona uğramaması için derzli olarak döşenmesi her zaman yeterli değildir. Kaplama derzlerinin ne tür bir malzeme ile doldurulduğu ve uygulamanın nasıl gerçekleştirildiği de çok önemlidir. Şayet derz boşlukları fleks (esnek) olmayan beyaz çimento veya alçı gibi sert malzemeler ile doldurulur ise bu durum kaplamadaki seramik karolar üzerinde derzsiz döşenmiş gibi etki yapacaktır. Çünkü beyaz çimento (veya gri çimento) veya alçı sert ve kırılgan malzemelerdir. Dolayısıyla seramikler arasına bu niteliklere sahip sert bir malzeme koymakla derzsiz döşeme arasında hiç fark olmayacaktır. Sonuç olarak kaplamada bırakılan derzler, derz dolgu malzemelerinin en uygun olanıyla doldurulmalıdır Derz Temizlemede Kullanılacak Malzemeler Derz boşluklarını temizlemede kullanılan araçları, işlem sırasına göre gerekli olan yerlerde ve iş güvenliğini ön planda tutarak dikkatli kullanmalıyız. Derz temizleme işleminde kullanılan araçlar, derz dolgunun yapılacağı duvara veya zemine göre değişmekle birlikte aşağıda isimleri belirtilen malzemelerdir Kerpeten Seramik kaplamalarda derzlerin genişliğinin her yerde aynı olabilmesi için kullanılan derz çubuklarını sökmek için kullanılır AhĢap Kama Kaplaması bitmiş yüzeylerdeki derz aralarının genişliğine uygun ahşaptan yapılmış derz boşluğu temizleme malzemesidir. Resim 1: AhĢap kama ve kerpeten Fırça Derz boşluklarındaki fazlalıklar alındıktan sonra derzlerin tozdan arındırılması ve iş bitiminde malzemelerin temizlenmesi için kullanılır Sünger Gerektiğinde rahat bir çalışma için derz aralarından çıkan harç kalıntılarını temizlemek için kullanılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 68

69 Resim 2: Fırça ve sünger Dizlik Özellikle seramik yer kaplaması yapılırken çökme esnasında dizlerin tahriş olmaması için kullanılır Eldiven ve Maske Resim 3: Dizlik, maske ve eldiven 6.2. Derz Temizleme Kuralları Derz doldurma işlemine başlamadan önce kaliteli bir işçilik ve sağlamlık için gerekli temizliklerin yapılması gerekmektedir. Genel olarak derz dolgu (fuga) işlemine başlamadan önce derz boşluklarının temizlenmesinde şu kurallara uyulması gerekmektedir; Gerekli iş güvenliğini sağlanmalı, Çalışma ortamı yeterince aydınlatılmalı, Kaplama yapılmış yüzeyin derz dolgu işlemine hazır olduğundan emin olunmalı, Gerekiyorsa yapışmanın tam sağlanması için bir müddet daha beklenmeli, Çevrede bulunan aşırı harç kalıntısı ve gereksiz olan araç gereç ve malzemeler ortamdan uzaklaştırılmalı, Derz boşlukları temizlenirken metal temizleyiciler (ıspatula, mala, çivi vb.) kullanılmamalı, Seramik karoyu çizmeyecek aletler (ahşap kama, plastik kama, fırça vb.) seçilmeli, Kerpeten kullanarak derz çubukları, fazla zorlamadan çıkarılmalı, Ahşap kama kullanılırken kama ucunun derz boşluğuna uygun olduğunu kontrol NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 69

70 edilmeli, Sünger ve fırça kullanılırken bu malzemelerin aşırı derecede ıslak olmasından sakınılmalı, Sünger üzerinde biriken harç kalıntıları ve diğer engel teşkil edecek malzeme artıkları sık-sık temizlenmeli, Fırça ile temizlik esnasında fırçanın kıllarının derzler arasına girdiğinden emin olunmalı, Derz doldurma işleminde kullanılacak malzemeler, işe başlanmadan önce temizlenerek hazır duruma getirilmelidir Derzlerin Temizlenmesi Çimento harcı ve yapıştırma harcı ile yapılan kaplamalarda, hem dekoratif amaçlı hem de kaplamanın uzun ömürlü olması için derz yapılmalıdır. Yapılan derzlerin doldurulmadan, derz dolgusunun güzel görünmesi ve uzun ömürlü olması açısından derzlerin çok iyi temizlenmesi gerekir. Harç parçalarının temizlenmesi ve derzlerin yeterli derinlikte olmasını sağlamak için sivriltilmiş ahşap veya plastik kamalar kullanılmalıdır. Metal temizleyiciler kullanılmamalıdır. Fayansların ve derzlerin temizlenmesi için nemli bez veya nemli süngerler kullanılır Derzlerin Temizlenmesinde ĠĢlem Sırası Kaplaması bitmiş yüzeylerde derzler arasındaki derz çıtaları kerpeten yardımıyla seramikler oynatılmadan çıkarılır. Ucu derz aralarına göre ayarlanmış, aşırı sivri olmayan ahşap veya plastik kamalarla derz derinliği fazlalaştırılmadan yukarıdan aşağıya ve soldan sağa hareketlerle derz araları temizlenir. Her temizleme hareketinden sonra nemli bir sünger ile derz aralarından çıkan kalıntılar silinerek temizlenir. Kama işleminden sonra plastik fırça ile kılları derzlerin arasına tam girecek şekilde toz ve ufak parçalar temizlenir Son işlem olarak tekrar temiz nemli bir sünger ile kaplanacak yüzey tamamen temizlenir. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 70

71 Resim 4: Derzlerin duvarda kerpeten, sünger, kama ve fırça ile temizlenmesi Duvarda ve yerde seramik karo kaplamalarında derz temizleme işlemleri ve derz temizleme malzemeleri aynıdır. Zeminlerde, özellikle de insan akışının fazla olduğu yerlerde dikkat edilmesi gereken uygun derz boşluklarının uygun fugayla doldurulmasıdır. Resim 5: Derzlerin zeminde kerpeten, sünger, kama ve fırça ile temizlenmesi NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 71

72 ÖLÇME SORULARI ( ÇOKTAN SEÇMELİ ) 1. Aşağıdakilerden hangisi derz aralarını temizlemek için kullanılan alet ve malzemelerden değildir? A) Kerpeten B) Kürek C) Sünger D) Fırça 2. Aşağıdakilerden hangisi ile derz boşlukları temizlenmemelidir? A) Sünger B) Fırça C) Ahşap kama D) Çivi 3. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Derz araları doğrudan su ile temizlenmelidir. B) Derz araları asitli temizleyicilerle temizlenmelidir. C) Derz araları ahşap veya plastik kamalar ile temizlenmelidir. D) Derz araları temizlenmemelidir. 4. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Derz araları metal kamalar ile temizlenmelidir. B) Derz araları ahşap veya plastik kamalar ile temizlenmelidir. C) Derz aralarına fırca kılları girmelidir. D) Aşırı nemli veya ıslak sünger kullanılmamalıdır. 7. FUGA HARCINI HAZIRLAMA 7.1. Fuga Harcı Fuga; çimento esaslı, ürün performansını, işlenebilirliğini, çatlama direncini ve renk kalıcılığını artırıcı kimyasal katkılar içeren, tek bileşenli ve pürüzsüz yüzey sağlayan derz dolgu malzemesidir. Islak hacimler için, antibakteriyel, sıcak-soğuk iklimler için olan çeşitleri mevcuttur Fuga Harcı Kıvamı Kaplaması tamamlanmış yüzeye uygulanacak derz dolgu (fuga) harcının kıvamı öncelikle işlenebilir olmalıdır. Derz aralarını tam doldurması gereken bu kıvamın ne çok akışkan ne de çok sert olması istenir. Plastik kıvam dediğimiz boza kıvamı en uygun kıvamdır. Harc hazırlanırken kullanılacak su miktarı derz dolgu malzemesi ambalajları üzerinde yazmaktadır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 72

73 Resim 1: Derz dolgu (fuga) harcı kıvamı Fuga Harcı Miktarı Hazırlanan derz dolgu (fuga) harcı en fazla bir saat içerisinde tüketilmelidir. Bir saatten fazla bekletilen dolgu harcı özelliğini kaybedeceğinden bir daha kullanılmamalıdır. Bundan dolayı, harcı hazırlamaya başlamadan önce öncelikle ne kadar iş ve buna bağlı olarak ne kadar harç yapılacağına karar verilmelidir Fuga Harcını Hazırlama Kuralları Derz dolgu (fuga) harcını hazırlarken uyulması gereken kurallar aşağıda belirtilmiştir Gerekli iş güvenliği sağlanmalı, Eldiven ve maske kullanılmalı, Çalışma ortamı yeterli derecede aydınlatılmalı, Derz dolgu harcı hazırlanacak malzemeler önceden temizlenmeli, Derz dolgu malzemesinin ambalajı üzerinde yazan su / karışım oranına uyulmalı ve içilebilir nitelikte su kullanılmalı, Önce karışım suyu, sonra derz dolgu malzemesi suyun üzerine serpilerek konulmalı, Mala ile karıştırma işlemine başlanmalı, daha sonra mekanik karıştırıcı ile plastik kıvama getirilmeli, Uygun ve devirli mekanik karıştırıcı kullanılmalı, Yapılacak işin büyüklüğüne ve süresine göre derz dolgu harcı hazırlanmalı, Gereğinden fazla harç hazırlanmamalı ve hazırlanan harç bir saat içinde tüketilmeli, Dolgu işleminden sonra kaplama yüzeyi ve çevresi temizlenmelidir Fuga Harcını Hazırlamada ĠĢlem Basamakları Fuga harcı hazırlama işlemi aşağıda belirtilen işlem basamakları sırası ile uygulanmalıdır. Gerekli iş güvenliğini sağlanır. Özellikle epoksi ve çimento bazlı malzemelerle çalışırken eldiven ve maske kullanılır. Çalışma ortamını yeterli derecede aydınlatılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 73

74 Derz dolgu harcı hazırlanacak harç teknesi veya leğende bulunan eski harç kalıntılarını temizlenir. Kaplama yapılacak yüzeydeki seramik karoların sağlamlığı kontrol edilir. Leğen veya harç teknesi içerisine içilebilir nitelikte ve belirtilen oranda su konulur. Karışım suyuna malzeme, serpilerek konulur. Mala ile karıştırılarak tozun su ile karışımı sağlanır. Uygun karıştırıcı uç ve devirli bir matkap ile karıştırılır. Hazırlanan harç uygulamaya başlamadan önce ortamın sıcaklık ve nem durumuna göre 5-10 dakika bekletilir. Bu sürenin sonunda harç tekrar mala yardımı ile alt üst etmek koşulu ile karıştırılır Fuga Harcının Hazırlanması Çimento esaslı derz dolgu (fuga) malzemelerinin hazırlanma esasları aynı prensibe dayanır. Harç teknesi (plastik veya metal leğen) içerisine, bir torba derz dolgu için ambalaj üzerinde yazan miktar kadar içme suyu niteliğinde su konur. Resim 2: Kullanılacak araç gereçler Resim 3: KarıĢım suyunun konması Daha sonra su dolu tekne içerisine toz halindeki derz dolgu malzemesi yavaş yavaş dökülerek (serpiştirilerek) mala yardımı ile tozun su ile karışımı (ıslatma) yapılır. Devri ayarlanabilir bir matkaba, uygun karıştırıcı uç takılarak düşük devirde, mala ile ilk karışımı yapılmış olan harç uygun kıvama gelene kadar karıştırma işlemi yapılır. NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 74

75 Resim 4: Harcın ıslatılması Resim 5: Harcın karıģtırılması Hazırlanan derz dolgu harcı olgunlaşması için ortamın sıcaklığına ve nem düzeyine bağlı olmak kaydıyla yaklaşık 5 ilâ 10 dakika bekletilir. Bu süre sonunda fuga, kullanılmadan önce mala ile tekrar karıştırılarak alıştırılır. Resim 6: Bekletilen harcın alıģtırılması NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 75

76 Resim 7: Fugo harcın uygulaması Çimento bazlı derz dolgu malzemeleri ile çalışma sıcaklığı +5 C ile +30 C arasındadır. Bu sıcaklık aralığına mutlaka uyulmalıdır. Ortam sıcaklığı bu düzeyde değilse önlem alınmalıdır. Kullanıma hazır hale getirilen derz dolgu malzemesi, ortamın sıcaklığına ve nem düzeyine bağlı olmak kaydıyla ortalama 1 saat içerisinde bitirilmelidir. Bu süre içerisinde bitirilebilecek kadar harç hazırlanmalıdır. Artan harç bir başka uygulamada kullanılmamalıdır. Fuga normalden çok fazla sulu kıvamda yapılmamalıdır. Çünkü fuga içerisindeki su zamanla buharlaşacak, yerini boşluklara bırakacaktır. Bu boşluklardan zamanla su geçmesi veya fuganın kırılması, çatlaması ve tozuması kaçınılmaz olacaktır. Aynı şekilde harcın koyu yapılmaması gerekir. Çünkü koyu harç derz aralarına tam dolmaz ve görevini yerine getiremez. ÖLÇME SORULARI ( ÇOKTAN SEÇMELİ ) 1. Aşağıdakilerden hangisi olması gereken fuga harcı kıvamıdır? A) Çok sulu B) Plastik kıvam C) Az sulu D) Susuz 2. Hazırlanan fuga harcı kaç saat içerisinde tüketilmelidir? A) 1 B) 3 C) 5 D) 7 NİGEP- САЖУКАД İNŞAAT TEKNOLOJİSİ-FAYANS KAPLAMA MODÜLÜ Sayfa 76